Είναι γεγονός ότι το 15-24 % του γενικού πληθυσμού έχουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο κνίδωσης ή/ και αγγειοοιδήματος. Στο 50% εξ’ αυτών συνυπάρχουν κνίδωση και αγγειοοίδημα, ενώ στο 10 % υπάρχει μόνο αγγειοοίδημα.

Η κνίδωση διακρίνεται σε α) Οξεία με διάρκεια < 6-8 εβδομάδες, εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες και είναι η πιο συχνή μορφή της και σε b) Χρόνια με διάρκεια > 6-8 εβδομάδες, εμφανίζεται κυρίως σε μεσήλικες γυναίκες ( 2/1 γυναίκες /άνδρες). Αφορά το 0,1% του πληθυσμού. Συνήθως είναι ιδιοπαθής με το αίτιο να γίνεται γνωστό μόνο στο 20% των περιστατικών. Στο 50% των περιστατικών η διάρκεια είναι > 1 χρόνο, ενώ σε 1 στους 5 ασθενείς η διάρκεια είναι >10 χρόνια.

Τι είναι όμως η κνίδωση και τι το αγγειοοίδημα;

Κνίδωση ονομάζουμε τους κνησμώδεις, περιγεγραμμένους, κόκκινους πομφούς, ποικίλης διαμέτρου από λίγα χιλιοστά έως αρκετά εκατοστά που εξαφανίζονται με την άσκηση πίεσης, παροδικοί, ποικίλης διάρκειας (συνήθως 24-48 ώρες). Ενώ σύνηθες είναι να εμφανίζονται καινούργιες βλάβες καθώς οι παλιές υποχωρούν. Όταν βαθύτεροι ιστοί με μεγαλύτερη δυνατότητα για οίδημα διογκώνονται, συμβαίνει το αγγειοοίδημα. Κοινός μηχανισμός είναι η αποκοκκίωση των μαστοκυττάρων σε απάντηση σε ποικίλα ερεθίσματα.

Η ισταμίνη έχει κεντρικό ρόλο στην κνίδωση στο αγγειοοίδημα και στην αναφυλαξία. Συμβάλει στην a)διαστολή των αρτηριολίων στο αίσθημα της κεφαλαλγίας και στην υπόταση b)στην σύσπαση των λείων μυϊκών ινών c)στο οίδημα από διαφυγή υγρών από τα αγγεία d)στην ρύθμιση της ανοσολογικής απάντησης μέσω Η2 υποδοχέων e)στη διέγερση αισθητικών νεύρων και στην εμφάνιση ερυθήματος και κνησμού f)στην εμφάνιση του βρογχόσπασμου.

Η τρυπτάση υπάρχει αποκλειστικά στα εκκριτικά κοκκία των μαστοκυττάρων και η ανίχνευσή της υποδηλώνει αποκοκκίωση μαστοκυττάρων. Η συγκέντρωσή της στο πλάσμα συσχετίζεται με την κλινική σοβαρότητα της αναφυλαξίας, ενώ η ανίχνευση της στο πλάσμα μέχρι και 15 ώρες μετά από το θάνατο μπορεί να βάλει τη διάγνωση της αναφυλαξίας σαν αιτία ξαφνικού ανεξήγητου θανάτου.

Τα αίτια της οξείας κνίδωσης/αγγειοοιδήματος είναι:

a) Τα φάρμακα με 1) ανοσολογικό μηχανισμό (κυρίως IgE) όπως οι κεφαλοσπορίνες, η πενικιλίνη, οι ημισυνθετικές πενικιλίνες, οι ορμόνες, οι ετερόλογες πρωτεΐνες, 2) Μη ανοσολογικό μηχανισμό {(άμεση δράση στην επιφάνεια του μαστοκυττάρου) όπως η βανκομυκίνη, οι ακτινοσκιερές ουσίες, τα μυοχαλαρωτικά, τα οπιοειδή, τα διουρητικά} - {(με αναστολή της κυκλοοξυγενάσης, εκτροπή προς 5-λιποξυγενάση, παραγωγή λευκοτριενίων) όπως η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη}.

b) Οι τροφές (συχνότερα στα παιδιά και ατοπικά άτομα) 1) Με ανοσολογικό μηχανισμό (IgE), όπως τα γαλακτοκομικά, το αυγό, τα θαλασσινά, τα φρούτα, οι ξηροί καρποί. 2) Με μη ανοσολογικό μηχανισμό (άμεση δράση στην επιφάνεια του μαστοκυττάρου) όπως η ντομάτα, η φράουλα , τα οστρακοειδή, τα συντηρητικά.

c) Oι λοιμώξεις: Κοινές ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού, λοιμώδης μονοπυρήνωση, ιογενής ηπατίτιδα (Α, Β, C), λοιμώξεις από Echo, Coxackie, CMV, παρασιτικές λοιμώξεις (ασκαρίδες, λάμβλιες, τριχινέλλα, αγκυλόστομα, βακτηριακές λοιμώξεις (ουρολοίμωξη, ιγμορίτιδα), μυκητιασικές λοιμώξεις.

d) Εισπνεόμενα ή εξ επαφής αντιγόνα.

e) Δήγματα εντόμων.

f) Μετάγγιση (κυτταροτοξική αντίδραση)

g) φυσικά αίτια (20 % των περιστατικών της χρόνιας κνίδωσης/αγγειοοιδήματος) όπως ο δερμογραφισμός, η κνίδωση από ψύχος, η κνίδωση από θερμότητα, η ηλιακή κνίδωση, η υδατογενής κνίδωση, η χολινεργική κνίδωση, η αναφυλαξία από άσκηση, η καθυστερημένη κνίδωση από πίεση, το αγγειοοίδημα από δόνηση.

Γνωστά αίτια της χρόνιας κνίδωσης είναι υποκείμενα συστηματικά νοσήματα

όπως: Νοσήματα συνδετικού ιστού (ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σύνδρομο Sjogren, αγγειίτιδες), κακοήθη νοσήματα (λεμφικού, καρκίνωμα πνεύμονα, καρκίνος ορθού), νοσήματα θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, αυτοάνοσα νοσήματα θυρεοειδούς), γενικευμένη μαστοκυττάρωση.

Στη διαφορική διάγνωση της κνίδωσης /αγγειοοιδήματος πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας το πολύμορφο ερύθημα, την ορονοσία, την αγγειίτιδα από υπερευαισθησία, το συγγενές αγγειοοίδημα ( ανεπάρκεια αναστολέα C1-εστεράσης), την παρασιτική κνήφη ( βλατιδώδης κνίδωση), την ψώρα ,το οίδημα καρδιακής, νεφρικής ηπατικής νόσου, το Σύνδρομο Muckle - Wells.

Για τη διάγνωση είναι απαραίτητο το λεπτομερές ιστορικό, η λεπτομερής κλινική εξέταση, και εξατομικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις ανάλογα με τα ευρήματα ιστορικού και της κλινικής εξέτασης. Prick test, Rast, δοκιμασίες πρόκλησης, βιοψία δέρματος, έλεγχος συμπληρώματος, έλεγχος για αυτοαντισώματα, παρασιτολογικές κοπράνων, ειδικές δοκιμασίες για τις φυσικές κνιδώσεις. Ημερολόγιο διατροφής και συμπτωμάτων σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια κνίδωσης, ενώ σε ένα απλό επεισόδιο κνίδωσης που δεν επαναλαμβάνεται χωρίς ευρήματα από ιστορικό και κλινική εξέταση δεν κάνουμε έλεγχο.