CONIUNCTIVUS (YΠOTAKTIKH)

H υποτακτική λειτουργεί στα Λατινικά ως αντίστοιχη έγκλιση όχι μόνο της υποτακτικής της Aρχαίας Eλληνικής αλλά και της ευκτικής, της προστακτικής ακόμη και της οριστικής. H υποτακτική χρησιμοποιείται τόσο σε προτάσεις κρίσεως όσο και σε προτάσεις επιθυμίας. Χρησιμοποιείται άλλωστε τόσο σε κύριες όσο και σε δευτερεύουσες προτάσεις. 1. Ποια υποτακτική χρησιμοποιείται σε προτάσεις κρίσεως (είτε είναι κύριες είτε δευτερεύουσες); Yποτακτική δυνητική (χρόνου παρατατικού (για το παρελθόν), ενεστώτα ή παρακειμένου (για το παρόν ή το μέλλον), σε β΄ ή γ΄ πρόσωπο) Dicat quispiam. (Θα έλεγε κάποιος. / Θα μπορούσε να πει κάποιος.) Dixerit quispiam. (Θα έλεγε κάποιος. / Θα μπορούσε να πει κάποιος.) Haud facile discerneres! (Δηλώνεται το δυνατό στο παρελθόν. «Δεν θα μπορούσες να διακρίνεις εύκολα». «Δύσκολα θα διέκρινες».) H άρνηση αυτής της υποτακτικής είναι non. Yποτακτική του μη πραγματικού (χρόνου παρατατικού για το παρόν, υπερσυντελίκου για το παρελθόν). Sine amicis vita tristis esset. (Η ζωή θα ήταν θλιβερή χωρίς φίλους.) O si tacuisses, philosophus mansisses. (Αχ! Αν είχες σωπάσει, θα είχες μείνει φιλόσοφος / δεν θα είχες χάσει την ταυτότητα του φιλοσόφου.) Mentitus non essem! (Δεν θα είχα πει ψέματα.) Non mentirer! (Δεν θα έλεγα ψέματα.) H άρνηση αυτής της υποτακτικής είναι non. 2. 1. Ποια υποτακτική χρησιμοποιείται σε προτάσεις επιθυμίας (είτε είναι κύριες είτε δευτερεύουσες); Πρόκειται για την υποτακτική που δηλώνει επιθυμία (coniunctivus voluntativus). Τα είδη της υποτακτικής με την οποία δηλώνεται η επιθυμία: hortativus, iussivus, prohibitivus, optativus, concessivus, dubitativus/deliberativus

[1]  

H άρνηση αυτής της υποτακτικής είναι κανονικά ne. Η απορηματική υποτακτική όμως δέχεται άρνηση non. 2.2. Χρήση της υποτακτικής που δηλώνει επιθυμία σε κύριες προτάσεις: Coniunctivus Dubitativus H απορηματική υποτακτική δηλώνει περίσκεψη, ανησυχία, αμφιβολία, απροθυμία.

Η συγκεκριμένη υποτακτική βρίσκεται συνήθως στο 1ο ή στο 3ο πρόσωπο.

Mentiarne? (Να πω ψέματα;) Dicam an taceam? Maneamus an abeamus? (Να μιλήσω ή να σωπάσω; Να μείνουμε ή να φύγουμε;) Cur mentirer? (Γιατί να έλεγα ψέματα;) Coniunctivus (Ad)Hortativus Βρίσκεται συνήθως στο 1ο πρόσωπο πληθυντικού. Ne mentiamur! (Ας μη λέμε ψέματα!) Coniunctivus Iussivus/Imperativus Βρίσκεται συνήθως στο 3ο πρόσωπο ενικού ή πληθυντικού. Ne mentiatur! (Να μη λέει ψέματα!) Coniunctivus Prohibitivus Βρίσκεται συνήθως στο 2ο πρόσωπο ενικού ή πληθυντικού. Ne mentiare! (Μη λες ψέματα!) Ne mentitus sis! (Μην πεις ψέματα!) Coniunctivus Concessivus Ne mentitus sit! (Ας πούμε ότι δεν είπε ψέματα.) Ne sit sane ita! (Ας δεχτούμε ότι δεν είναι έτσι/ότι αυτό δεν ευσταθεί.) Coniunctivus Optativus Valeas! (Να είσαι καλά!, Χαίρε!) Utinam (nollem) ne mentitus essem! (Τι καλά θα ήταν να μην είχα πει ψέματα!) Utinam ne mentiaris!

[2]  

[3]  

(Μακάρι/Εύχομαι να μη λες ψέματα!) Utinam ne mentiretur! (Εύχομαι να μην έλεγε ψέματα!) Utinam ne mentitus sit! (Εύχομαι να μην είπε ψέματα!)