Περίληψηblogs.sch.gr/spkal/files/2012/09/EkthsesiGLYK12.pdfγραπτά, αλλά και...

1 ΓΕΛ ΓΛΥΦΑΔΑΣ 2012-2013

1

Περίληψη Κείμενο : O ΠΑΤΈΡΑΣ ΜΟΥ , του Λ. Μπουσκάλια

Να διαβάσεις και να αξιολογήσεις τις παρακάτω

περιλήψεις (υπάρχουν λάθη και στις δύο).

1. Η αξία της μάθησης ως αυτοσκοπός και κοινωνικό αγαθό αποτελεί

την ουσία του κειμένου. Ο συγγραφέας μας παραθέτει ως αφόρμηση την

ιδιότυπη οικογενειακή σχέση που βίωσε μ΄ έναν πατέρα, που ενθάρρυνε τα

παιδιά του να εκτιμούν κάθε γνώση που λάμβαναν από το σχολείο. Η σχέση

αυτή (στην οποία συμμετείχε με το δικό της τρόπο και η μητέρα) αποδείχτηκε -

όπως ομολογεί ο συγγραφέας- καθοριστική για το μέλλον του στο χώρο της

παιδαγωγικής. Όπως αναφέρει σχετικά, οι γνώσεις που απέκτησε αργότερα σε

αυτόν τον τομέα, επιβεβαίωσαν την αντίληψη του πατέρα του ότι η γνώση είναι

το ισχυρότερο εφόδιο για τη σταδιοδρομία ενός ανθρώπου.

2. Σε αυτό το συγκινητικό κείμενο ο Λ. Μπουσκάλια μας

ευαισθητοποιεί στην αυταξία της γνώσης ως τρόπου και νοήματος ζωής. Με

ύφος που αρμόζει σε ικανό αφηγητή, ο συγγραφέας αρχικά περιγράφει τη

μορφή ενός φιλοσοφημένου πατέρα που ενθαρρύνει τα παιδιά του στο

οικογενειακό τραπέζι να εκτιμούν κάθε γνώση που απέκτησαν στο σχολειό. Με

επιμονή ο πατέρας – δάσκαλος (η μητέρα φαίνεται να κράτησε ένα ρόλο σχετικά

δευτερεύων – γιατί άραγε ;) κατέθεσε ένα έργο ψυχής, που αργότερα

αποδείχτηκε για το συγγραφέα πυξίδα στις παιδαγωγικές του σπουδές. Το

τέλος του κειμένου μας βρίσκει όλους σύμφωνους : μαθαίνουμε για να δίνουμε

νόημα σε αυτή τη σύντομη και άχαρη ζωή μας!


2

Τι αξιολογούμε :

Κατανόηση κειμένου (περιεχόμενο) (12)

Έκφραση, λεξιλόγιο, ορθογραφία, σύνταξη, ύφος (08)

Δομή – διαρθρωτικές λέξεις, συνοχή, συνεκτικότητα. (05)

Μια περίληψη για να είναι …περίληψη πρέπει :

Να δηλώνει στην αρχή της το θεματικό κέντρο του κειμένου

(κεντρική ιδέα)

Να διαρθρώνει τα νοήματα με τη χρήση των κατάλληλων λέξεων

( αλλά, αρχικά, επειδή, δηλαδή, συνεπώς).

Να αποφεύγει ασάφειες, γενικεύσεις και πλατειασμούς.

Να μην αντιγράφει το κείμενο (έλεος …)

Να χαρακτηρίζεται από συνοχή, ευκρίνεια νοημάτων, οικονομία

λόγου.

ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΥΦΟΣ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΕΙ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ


3

ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Τι μάθαμε ; Kείμενα Σηφάκη και Παπανούτσου.

1. Συχνά οι γονείς κατευθύνουν τα παιδιά σε κλάδους

που δεν τους ταιριάζουνως επαγγελματίες δεν

αποδίδουν τα μέγισταυποβάθμιση επαγγελμάτων, χαμηλής ποιότητας παρεχόμενες

υπηρεσίεςμείωση παραγωγής, οικονομική στασιμότητα, οπισθοδρόμηση. Σε προσωπικό επίπεδο: στερούνται τη χαρά της δημιουργίας, γιατί αντιμετωπίζουν το επάγγελμα τους ως

καταναγκασμό απώλεια ψυχικής ισορροπίας, ανία, πλήξη.

2. Υπερκορεσμός επαγγελμάτωνανεργία.

3. Πίεση, άγχος, έλλειψη ελεύθερου χρόνου, τυποποίηση σκέψης, πνευματική μονομέρεια, δεν καλλιεργούνται κλίσεις, δεξιότητες-ψυχολογικά προβλήματα, η εισαγωγή γίνεται αυτοσκοπός-αν αποτύχουν θεωρούν ότι ήρθε η συντέλεια του

κόσμου(κρούσματα αυτοκτονιών)στοιχεία επιβαρυντικά για την ψυχική υγεία των νέων.

4. Βαθμοθηρία-ανταγωνιστικές σχέσεις, καθεστώς εμπορικών συναλλαγών μεταξύ καθηγητών – μαθητών, αναξιοκρατία, παραπαιδεία, ανάγκη φροντιστηριακής/εξωσχολικής βοήθειας που εξαντλεί οικονομικά τους γονείς-το σχολείο χάνει τον αυτόνομο εκπαιδευτικό του ρόλο και δεν διδάσκει κοινωνικές αρετές.

5. Εμποδίζεται η ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια των νέων, γιατί εξωθούνται στην ειδίκευση από μικρή ηλικία. Παραμένουμε στη μάθηση της μίμησης.

6. Όσοι δεν κατορθώνουν να εισαχθούν σε ελληνικές σχολές συνεχίζουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό.

Αρνητικά: α) οικονομική εξόντωση οικογενειών.

β) σπουδές που δεν ανταποκρίνονται στα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας

γ) ειδικά, σπουδές σε χώρες των Βαλκανίων κυρίως προσφέρουν τα τυπικά προσόντα αλλά όχι τις απαραίτητες γνώσεις, όμως τα πτυχία των ανθρώπων από εκεί αναγνωρίζονται τυπικά ως ισότιμα με των αναπτυγμένων χωρών, άρα αυξάνεται ο ανταγωνισμός και η ανεργία των πτυχιούχων

δ) απομάκρυνση από οικογένεια και φιλικό περιβάλλον, μοναξιά, σπουδές σε ξένη γλώσσα, πίεση, μεγάλος βαθμός δυσκολίας, ψυχολογικά προβλήματα.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: για τη μαζική στροφή των νέων σε ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα: Ο κίνδυνος που ελλοχεύει/ παραμονεύει /καραδοκεί στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα τόσο

για το άτομο όσο και για την ομάδα, δεν έγκειται στην αδιαφορία των νέων για τη συνέχιση των σπουδών τους αλλά ούτε και στην επιθυμία τους γι’ αυτό. Το πρόβλημα είναι πως εξαιτίας της μαζικότητας της τάσης αυτής, αλλοιώνονται οι στόχοι και τελικά, η παρεχόμενη γνώση είναι ημιτελής, επιφανειακή, μονόπλευρη, τόσο στη μέση εκπαίδευση, που λειτουργεί ως προθάλαμος των ΑΕΙ και ΤΕΙ , όσο και στα ίδια αυτά τα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Άρα, το ζητούμενο δεν είναι να αποτραπούν οι νέοι από την τάση τους για περαιτέρω σπουδές, αλλά να βελτιωθεί η ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης.


4

ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Αύξηση των δαπανών για την παιδεία, από την πλευρά της πολιτείας, ώστε οι

εκπαιδευτικοί να έχουν κίνητρο, για να εργάζονται πιο συνειδητά.

Κατάργηση της μονιμότητας των εκπαιδευτικών, αλλά ταυτόχρονη διασφάλιση ότι τα

κριτήρια δε θα είναι κομματικά, αλλά απολύτως αντικειμενικά. Με τον τρόπο αυτό, δε θα

θίγονται τα συμφέροντα ούτε θα κινδυνεύει η θέση όσων εργάζονται με ευσυνειδησία, αλλά

παράλληλα θα αποπέμπονται άτομα που για κάποιους λόγους δεν είναι κατάλληλα για το

συγκεκριμένο επάγγελμα.

Εισαγωγή υποχρεωτικών παιδαγωγικών μαθημάτων σε όλες τις καθηγητικές σχολές,

ώστε οι μέλλοντες εκπαιδευτικοί να έχουν σωστή ψυχοπαιδαγωγική κατάρτιση.

Υποχρεωτική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ώστε να παρακολουθούν τις εξελίξεις και

να ενημερώνονται ή να «φρεσκάρουν» τις γνώσεις τους.

Ειδικά ψυχολογικά τεστ σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να επιβεβαιώνεται η

καταλληλότητα των διδασκόντων σε αυτό το επίπεδο, δηλαδή η ικανότητά τους να

συναναστρέφονται και να διαπαιδαγωγούν νέους ανθρώπους. Οι τροποποιήσεις αυτές θα

μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση, όσον αφορά στο έμψυχο υλικό, δηλαδή στους

εκπαιδευτικούς. Φυσικά, η δυσλειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλεται και σε

άλλους παράγοντες που θα πρέπει να εντοπιστούν και να διορθωθούν. Πιο συγκεκριμένα:

· Πρέπει να καταργηθεί το καθεστώς του μοναδικού βιβλίου, ώστε οι μαθητές να αποδεσμευτούν

από τη στείρα αποστήθιση που δεν προωθεί την κριτική σκέψη και ακινητοποιεί την αντίληψη

του μαθητή.

· Το σχολείο και ειδικά το λύκειο δεν πρέπει να αποτελεί προθάλαμο των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, αλλά

να ανακτήσει τον αυτόνομο εκπαιδευτικό του ρόλο, ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι της

παιδείας και κυρίως να διαμορφώνονται άτομα ολοκληρωμένα, πνευματικά καλλιεργημένα και

ψυχικά υγιή. Επίσης, αν επιτευχθεί αυτό, οι μαθητές – αλλά και οι εκπαιδευτικοί – θα πάψουν να

αντιμετωπίζουν τη γνώση ωφελιμιστικά και θα αντιληφθούν την αξία και τη σημασία της για τη

ζωή.

Η εικόνα της παιδείας μας

1ο

ΓΕ

Λ ΓΛ

ΥΦ

ΑΔ

ΑΣ

14375

400

425

450

475

500

525

550

575

Science Reading

Above the OECD average

Below the OECD average

OECD average in reading: 492

OECD average in science: 500

286


5

ΔΙΩΡΗ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Η εκπαίδευση της αμάθειας ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ ([email protected]) | ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

1. Κούτσουρο απελέκητο, τούβλο, κουμπούρας, τενεκές ξεγάνωτος! Μη μου πείτε ότι δεν τα

είχατε ακούσει. Από εκείνον τον στριμμένο δάσκαλο που προτιμάτε να

ξεχάσετε. Μπορεί να μην απευθυνόταν σ' εσάς, αλλά στον Γιωργάκη του

τελευταίου θρανίου. Ή το άλλο, το ανεκδιήγητο, που με τόση ευκολία

ξεστόμιζαν μερικοί αχαρακτήριστοι: «Το παιδί σας δεν τα παίρνει τα

γράμματα, να το πάτε να μάθει μια τέχνη» ή «Εσύ δεν κάνεις για το σχολείο,

θα γίνεις σκουπιδιάρης». Πού να 'ξεραν ότι τώρα ο υπάλληλος καθαριότητας

χρειάζεται... βύσμα!

2. Κι όμως, σήμερα, δεκαετίες μετά την κατάργηση της ποδιάς, της βέργας και

της αυταρχικής εκπαίδευσης, την εποχή των «λεωφόρων της πληροφορικής» και της

«διαθεματικότητας», οι μαθητές δέχονται παρόμοιες κατηγορίες, ίσως πιο πολιτικά ορθές:

«Αδιάφοροι», «Χωρίς βάσεις», «Δεν ξέρουν να ακούνε». Ή, χειρότερα, ακόμα και αν δεν

τους το πει κανείς κατάμουτρα, μαθαίνουν οι ίδιοι, από πολύ τρυφερή ηλικία, να

κατατάσσουν τον εαυτό τους σε κατηγορίες: οι καλοί, οι μέτριοι, οι ανεπίδεκτοι. Ο όγκος

της διδακτέας ύλης, τα νέα αναλυτικά προγράμματα, τα φροντιστήρια και οι διαρκείς

εξετάσεις δεν οδηγούν νομοτελειακά σε ποιοτικά ανώτερη μόρφωση. Αντίθετα, όπως

συχνά διαπιστώνουν οι εκπαιδευτικοί, ακόμα και καλοί μαθητές που περνούν στις

εξετάσεις, έχουν σοβαρά γνωστικά κενά, αδυναμία στην κατανόηση κειμένων, στην

έκφραση, στη χρήση της γλώσσας.

3. Ενώ τα ποσοστά αναλφαβητισμού μειώνονται και όλο και περισσότεροι νέοι έχουν

πρόσβαση στη μέση, ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, εντείνεται το παράδοξο

φαινόμενο του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Μια μορφή σύγχρονης αμάθειας, που δεν

είναι μετρήσιμη με ποσοτικούς δείκτες, αλλά παρατηρείται εμπειρικά, όχι μόνο στα

γραπτά, αλλά και στην καθημερινότητα της σχολικής και εξωσχολικής ζωής. Κάθε φορά

που δημοσιεύονται τα «μαργαριτάρια» των μαθητών ή ακόμα και των πτυχιούχων σε

εξετάσεις για το Δημόσιο, επανέρχονται τα εύκολα και αβασάνιστα δημοσιεύματα για το

χαμηλό μορφωτικό επίπεδο της νέας γενιάς, που καταναλώνει πληροφορίες χωρίς να

κρίνει, που αποστηθίζει χωρίς να κατανοεί, που εκπαιδεύεται χωρίς να μορφώνεται.τις

περυσινές εξετάσεις τα γραπτά κάτω από τη βάση ήταν λιγότερα και πολλοί άριστοι

κονταροχτυπήθηκαν για μια θέση στα ιδρύματα πρώτης επιλογής. Αυτό σημαίνει μήπως

ότι το εκπαιδευτικό επίπεδο ανέβηκε και μπορούμε να αναστενάξουμε με ανακούφιση ή

ότι έτυχε τα θέματα να είναι κάπως ευκολότερα; Ας μη βιαστούμε να βγάλουμε

συμπεράσματα.

4. Στο τελευταίο Τεστ Γενικών Γνώσεων και Δεξιοτήτων του

ΑΣΕΠ, στο οποίο διαγωνίστηκαν πάνω από 100.000 απόφοιτοι

λυκείου και πτυχιούχοι για μια θέση στο Δημόσιο, η αποτυχία

σε φαινομενικά απλές ερωτήσεις ήταν χαρακτηριστική: Ούτε

δύο στους δέκα δεν γνώριζαν από πού διέρχεται ο αγωγός


6

Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και τι θα μεταφέρει. Εφτά στους δέκα δεν μπορούσαν να

τοποθετήσουν σε σωστή χρονολογική σειρά την Ελληνική Επανάσταση του '21, την

Οχτωβριανή Επανάσταση, τη Γαλλική Επανάσταση και τη Διακήρυξη της Αμερικανικής

Ανεξαρτησίας. Αντίθετα, σχεδόν όλοι απάντησαν σωστά σε ερωτήσεις για τα ΚΕΠ και το

Εθνικό Κτηματολόγιο. Χωρίς οι λανθασμένες απαντήσεις να αποδεικνύουν αυτόματα την

ασχετοσύνη των υποψηφίων, είναι ωστόσο ενδεικτικές για το πόσο λεπτή είναι η γραμμή

μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας, μόρφωσης και αμορφωσιάς, σε ένα σύστημα που ανάγει

ως μέγιστο κριτή τις εξετάσεις και, ενώ ομνύει στην αξιοκρατία, είναι -όπως όλοι ξέρουμε-

γεμάτο ανισότητες, αδιαφανείς διαδικασίες και «πίσω πόρτες».

5. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αντίστοιχα αν τα Ελληνόπουλα γίνονται πιο χαζά;

«Σε καμία περίπτωση τα παιδιά σήμερα δεν είναι χαζά!» απαντά η Εφη Πανοπούλου,

φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση και μέλος του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της

ΟΛΜΕ. «Οι νέοι άνθρωποι, σήμερα, έχουν πολλές περισσότερες παραστάσεις από τις

παλιότερες γενιές· σ' αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Ωστόσο, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός

αυξάνεται, κι αυτό λίγη σχέση έχει με την προσπάθεια που κάνουμε εμείς ως εκπαιδευτικοί.

Το ζήτημα δεν είναι αν αφομοιώνεται ή δεν αφομοιώνεται η διδακτέα ύλη, αλλά το ποια

κατεύθυνση έχει. Αποσκοπεί στο να αποκτήσει ο μαθητής μία γενική παιδεία με βάρος, ώστε

να ανταποκριθεί σ' αυτά που απαιτούνται από τη ζωή και όχι μόνο σε μία επιστήμη - να είναι

σε θέση να κατανοήσει τον κόσμο; Ή, αντίθετα, αρκεί να αποκτήσει μερικές αποσπασματικές

γνώσεις, ώστε να χρησιμοποιηθεί αύριο ως ελαστικά απασχολούμενος;

Β. ΖΗΤΗΜΑΤΑ

1. Nα αποδοθεί το κείμενο περιληπτικά (25 ΜΟΝΑΔΕΣ).

2. «Λεπτή είναι η γραμμή μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας, μόρφωσης και αμορφωσιάς, σε ένα σύστημα που

ανάγει ως μέγιστο κριτή τις εξετάσεις και, ενώ ομνύει στην αξιοκρατία». Να αναπτύξετε το παραπάνω

απόσπασμα. (Μονάδες 15)

3α) Να εντοπίσετε στο κείμενο σημεία στα οποία η συγγραφέας χρησιμοποιεί επίκληση στο συναίσθημα;

β) Ποιο είδους συλλογισμού χρησιμοποιεί στην 4η παράγραφο. Τεκμηριώστε. (μονάδες 15)

4. Να βρείτε συνώνυμες των υπογραμμισμένων στο κείμενο λέξεων. (05 Μονάδες)

5. ΕΚΘΕΣΗ : Σε μία ημερίδα αναφέρεσαι στα σημαντικότερα προβλήματα της εκπαίδευσης που

βίωσες ως μαθητής ή μαθήτρια. Προτείνεις λύσεις που θα βελτιώσουν την κατάσταση. (Μονάδες 40)


7

Το δίκαιο της πυγμής Ε. Παπανούτσος

Διάγραμμα κειμένου

6. Θέση : Το δίκαιο της πυγμής προβάλλεται ως φυσικό και αξιόπρακτο. Φυσικό

και άρα αδιαμφισβήτητο (το φυσικό δίκαιο). Αξιόπρακτο (πρέπει και αξίζει να

γίνεται) καθώς συνιστά στοιχείο προόδου του ανθρώπινου είδους και άρα στοιχείο

της ανθρώπινης ηθικής.

7. Αντίκρουση επιχειρημάτων :

Το φυσικό δεν είναι αδιαμφισβήτητο. Η φύση χαρακτηρίζεται από συνεχείς

αλλαγές, προσαρμογές.

Το ανθρώπινο είδος δεν χαρακτηρίζεται από μονιμότητα συμπεριφοράς.

Το ένστικτό του υποτάσσεται στη λογική του η οποία συχνά τον ωθεί να

τροποποιήσει συμπεριφορές, ηθικές αξιολογήσεις, μορφές κοινωνικής

οργάνωσης.

Ο άνθρωπος δεν ανήκει πια στα είδη εκείνα που ζουν στη φύση. Αποτελεί

κοινωνικό ον, έχει δηλ. προσχωρήσει στην διαμόρφωση ενός ανθρώπινου

περιβάλλοντος(κοινωνία, θεσμοί, πολιτική και ηθική συγκρότηση).

8. Συμπέρασμα : η επίκληση του δικαίου της πυγμής προκαλεί αντίδραση στον

κοινωνικό άνθρωπο – αν και δεν αντιβαίνει στην ενστικτώδη πλευρά της


8

προσωπικότητάς του. Το ον όμως που μετά από μία σειρά εξελίξεων επιθυμεί να

αποκαλείται άνθρωπος δεν υποτάσσει τη λογική του στο ένστικτο.

Πνευματικη η χειρωνακτικηεργασια;

1ο

ΓΕ

Λ ΓΛ

ΥΦ

ΑΔ

ΑΣ

15

•Είναι συνθετότερη μορφή εργασίας.•Απαιτεί ανώτερες ή ανώτατες σπουδές.•Παρέχει συνήθως πιο ανθρώπινες συνθήκες εργασίας.•Αμείβεται καλύτερα.•Παρέχει υψηλότερο κύρος στον εργαζόμενο.•Αποτελεί το σύγχρονο στερεότυπο εργασιακής απασχόλησης.

•Αποτελεί απλούστερη μορφή εργασίας.•Εξειδικεύεται σε απόλυτα οργανωμένες μορφές εργασίας (τεϋλορισμός).•Δεν απαιτεί ανώτατες σπουδές.•Συχνά προϋποθέτει αντοχή σε σκληρές συνθήκες, εργασίας ακόμα και έκθεση σε ανθυγιεινό εργασιακό περιβάλλον.•Αμείβεται λιγότερο.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Η δυνατότητα κάθε ανθρώπου για ζωή, ελευθερία, μόρφωση, δημιουργία και

ανάπτυξη κάθε δραστηριότητας σύμφωνα με τις αρχές του δικαίου, τους νόμους και τον

αλληλοσεβασμό.


9

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΔΙΑΙΩΜΑΤΩΝ

1. Αγγλία 1215 (Μάγκνα Κάρτα) και 1688 (Ένδοξη

Επανάσταση) / Πολιτικά δικαιώματα.

2. Αμερική 1776 (Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) /

Ατομικά δικαιώματα.

3. Γαλλική Επανάσταση 1789 Διακήρυξη Δικαιωμάτων του

Ανθρώπου και του Πολίτη (Πολιτικά/Ατομικά/Αστικά

δικαιώματα).

4. Διακήρυξη Ο.Η.Ε. για δικαιώματα παιδιού.

ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Εθνικά πολιτικά όργανα και θεσμοί (Δικαιοσύνη, Συνήγορος πολίτη)

Μη κυβερνητικές οργανώσεις (Διεθνής Αμνηστία).

Συνδικαλισμός.

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΟΗΕ ΓΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Επειδή οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών επιβεβαίωσαν στο χάρτη την πίστη τους στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου και την

αξιοπρέπεια και την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας και αποφάσισαν να προωθήσουν την κοινωνική πρόοδο και καλύτερα επίπεδα ζωής

σε συνθήκες μεγαλύτερης ελευθερίας.

Επειδή τα Ηνωμένα Έθνη, διακήρυξαν στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, πως ο καθένας δικαιούται να

απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προβλέπονται στην Διακήρυξη χωρίς κανενός είδους διάκριση φυλής, χρώματος,

φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, περιουσίας, οικογενειακής προέλευσης ή

άλλης κοινωνικής θέσεως.

Επειδή το παιδί έχει ανάγκη, λόγω της φυσικής και πνευματικής του ανωριμότητας, από ιδιαίτερη προφύλαξη και φροντίδα,

συμπεριλαμβανομένης και της κατάλληλης νομικής προστασίας, τόσο πριν όσο και μετά τη γέννησή του.

Επειδή η ανάγκη για τέτοια ιδιαίτερη προστασία, διατυπώθηκε στη Διακήρυξη της Γενεύης για τα δικαιώματα του Παιδιού το 1924

και αναγνωρίστηκε στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στα καταστατικά των ειδικευμένων οργανισμών και

των διεθνών οργανώσεων που ενδιαφέρονται για την ευημερία των παιδιών.

Επειδή η ανθρωπότητα οφείλει στο παιδί ό,τι καλύτερο έχει να δώσει

Γι΄ αυτό τώρα η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Προβαίνει σ΄ αυτή τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού για να μπορεί το παιδί να ζήσει ευτυχισμένο τα παιδιά του χρόνια και

να απολαμβάνει, για το δικό του καλό και το καλό της κοινωνίας, τα δικαιώματα που περιέχονται στη Διακήρυξη και καλεί τους γονείς, τους

άνδρες και τις γυναίκες σαν άτομα, τις εθελοντικές οργανώσεις, τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τις εθνικές Κυβερνήσεις να

αναγνωρίσουν τα δικαιώματα αυτά και να επιδιώξουν την τήρησή τους με νομοθετικά και άλλα μέτρα, που θα ληφθούν προοδευτικά, σύμφωνα

με τις ακόλουθες αρχές:

ΑΡΧΗ ΠΡΩΤΗ


10

Το παιδί θα απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται σε τούτη τη Διακήρυξη. Τα δικαιώματα αυτά αναγνωρίζονται σε όλα

ανεξαιρέτως τα παιδιά χωρίς διάκριση φυλή, χρώματος, φύλλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής

καταγωγής, περιουσίας, οικογενειακής προέλευσης ή άλλης κοινωνικής θέσεως του ίδιου του παιδιού ή της οικογενείας του.

ΑΡΧΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

Το παιδί θα απολαμβάνει ιδιαίτερη προστασία και θα του παρέχονται, με νομοθετικά ή άλλα μέσα, ευκαιρίες και δυνατότητες για ν α

μπορέσει να αναπτυχθεί σωματικά, ψυχικά, ηθικά, πνευματικά και κοινωνικά, με τρόπο φυσιολογικό και υγιεινό και σε συνθήκες ελευθερίας

και αξιοπρέπειας. Όταν θεσπίζονται νόμοι για το σκοπό αυτόν, πρωταρχική φροντίδα θα είναι η εξασφάλιση των πραγματικών συμφερόντων

του παιδιού.

ΑΡΧΗ ΤΡΙΤΗ

Στο παιδί θα αναγνωρίζεται από τη στιγμή της γεννήσεώς του το δικαίωμα να έχει όνομα και εθνικότητα.

ΑΡΧΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

Το παιδί θα απολαμβάνει τα δικαιώματα της κοινωνικής ασφάλειας. Θα του αναγνωρίζεται το δικαίωμα να μεγαλώνει και να

αναπτύσσεται με υγεία.

Για το σκοπό αυτό θα παρέχεται στο παιδί και τη μητέρα του ιδιαίτερη φροντίδα και προστασία, στην οποία περιλαμβάνεται και η

ικανοποιητική προγεννητική και μετά – γεννητική μέριμνα. Το παιδί θα έχει το δικαίωμα ικανοποιητικής διατροφής, στεγάσεως, ψυχαγωγίας

και ιατρικής περιθάλψεως.

ΑΡΧΗ ΠΕΜΠΤΗ

Το παιδί που μειονεκτεί σωματικά, διανοητικά ή κοινωνικά θα απολαμβάνει την ιδιαίτερη μεταχείριση, εκπαίδευση και φροντίδα που

απαιτεί η ειδική κατάστασή του.

ΑΡΧΗ ΕΚΤΗ

Το παιδί έχει ανάγκη, για την πλήρη και αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, από αγάπη και κατανόηση. Θα μεγαλώνει, όπου

είναι δυνατόν, με την ευθύνη και την φροντίδα των γονέων του και πάντοτε σε μια ατμόσφαιρα στοργής και ηθικής και υλικής ασφά λειας. Το

παιδί της τρυφερής ηλικίας, δεν θα αποχωρίζεται από την μητέρα του παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Η κοινωνία και οι δημόσιες

υπηρεσίες θα έχουν το καθήκον να παρέχουν ιδιαίτερη φροντίδα στα παιδιά χωρίς οικογένεια και στα παιδιά που δεν έχουν επαρκή μέσα

συντηρήσεως. Η παροχή κρατικών επιδομάτων και άλλης βοήθειας για τη συντήρηση των παιδιών πολυμελών οικογενειών είναι επιθυμητή.

ΑΡΧΗ ΕΒΔΟΜΗ

Στο παιδί αναγνωρίζεται το δικαίωμα της εκπαίδευσης, η οποία θα παρέχεται δωρεάν και θα είναι υποχρεωτική, στη στοιχειώδη

τουλάχιστον βαθμίδα. Στο παιδί θα παρέχεται μια εκπαίδευση που θα προάγει τη γενική παιδεία του και θα του δώσει τη δυνατότητα με βάση

την αρχή της ισότητας των ευκαιριών να αναπτύξει τις ικανότητές του, την ατομική του κρίση και το αίσθημα της ηθικής και κοινωνικής

ευθύνης του και να γίνει ένα χρήσιμο μέλος της κοινωνίας.

Τα πραγματικά συμφέροντα του παιδιού θα αποτελούν την κατευθυντήρια αρχή εκείνων που είναι υπεύθυνοι για την εκπαίδευση και

την καθοδήγησή του. Η ευθύνη αυτή ανήκει κατά πρώτο λόγο στους γονείς του.

Το παιδί θα έχει κάθε ευκαιρία για παιχνίδι και ψυχαγωγία, που πρέπει να κατευθύνονται προς τους ίδιους σκοπούς που επιδιώκει και

η εκπαίδευση. Η κοινωνία και οι δημόσιες υπηρεσίες θα επιδιώξουν να προωθήσουν την απόλαυση του δικαιώματος αυτού.

ΑΡΧΗ ΟΓΔΟΗ

Το παιδί θα είναι σε κάθε περίπτωση από τους πρώτους που θα απολαμβάνουν προστασία και περίθαλψη.

ΑΡΧΗ ΕΝΑΤΗ

Το παιδί θα προστατεύεται από κάθε μορφή εγκατάλειψης, σκληρότητας και εκμετάλλευσης. Δεν θα είναι αντικείμενο κανενός είδους

συναλλαγής.

Το παιδί δεν θα προσλαμβάνεται σε εργασία πριν φτάσει στη κατάλληλη κατώτατη ηλικία. Σε καμία περίπτωση δεν θα εξαναγκάζεται

ή θα του επιτρέπεται να απασχολείται σε εργασία ή επάγγελμα που θα ζημιώνει την υγεία ή την εκπαίδευσή του ή θα παρεμποδίζει την

σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξή του.

ΑΡΧΗ ΔΕΚΑΤΗ

Το παιδί θα προστατεύεται από κάθε ενέργεια που μπορεί να ενθαρρύνει φυλετικές, θρησκευτικές ή όποιας άλλης μορφής διακρίσεις .

Το παιδί θα ανατρέφεται με πνεύμα κατανόησης, ανοχής, φιλίας μεταξύ των λαών, ειρήνης και παγκόσμιας αδελφοσύνης και με πλήρη

συναίσθηση ότι η δραστηριότητα και οι ικανότητές του πρέπει να αφιερώνονται στην εξυπηρέτηση των συνανθρώπων του.

Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΤΟΥ

1793

1. Σκοπός της κοινωνίας είναι ή γενική ευημερία. Ή κυβέρνηση υπάρχει μόνο και μόνο για να δίνει στον άνθρωπο την εγγύηση πώς θ'

απολαμβάνει τα φυσικά και αναφαίρετα δικαιώματα του.

2. Τα δικαιώματα αυτά είναι ή ισότης, ή ελευθερία, ή ασφάλεια και ή ιδιοκτησία.

3. Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, και φυσικά και μπροστά στο νόμο.

4. Ο νόμος είναι ελεύθερη κ' επίσημη εκδήλωση της κοινής θελήσεως. Είναι ίδιος για όλους, είτε όταν προστατεύει είτε όταν τιμωρή. Δε μπορεί

να διατάζει παρά όσα είναι δίκαια κι ωφέλιμα στην κοινωνία. Δε μπορεί ν' άπαγορεύει παρά όσα είναι βλαβερά γι' αυτήν.

5. Όλοι οι πολίτες είναι δεκτοί σε κάθε δημόσιο λειτούργημα. Οι ελεύθεροι λαοί, εκλέγοντας τους δημόσιους λειτουργούς, δεν αναγνωρίζουν

άλλους λόγους προτιμήσεως απ την αρετή, την εξυπνάδα και τη μόρφωση.


11

6. Ή ελευθερία είναι μια δύναμη πού ανήκει στον άνθρωπο, και πού του επιτρέπει να ενεργή χωρίς να βλάπτει τα δικαιώματα του άλλου. Για

πηγή της έχει τη φύση, για κανόνα της τη δικαιοσύνη, και για προστασία της το νόμο.

7. Καθένας έχει δικαίωμα να δημοσιεύει τις σκέψεις και τα φρονήματα του, με τον τύπο, με τον προφορικό λόγο ή όπως αλλιώς νομίζει. Οι

πολίτες μπορούν να συνέρχονται ειρηνικά και να ασκούν ελευθέρα όποιο θρήσκευμα πιστεύουν.

8. Ο νόμος πρέπει να προστατεύει την κοινή και την προσωπική ελευθερία απέναντι στην καταπίεση εκείνων που κυβερνούν.

9. Κανείς δεν καταδιώκεται, δε συλλαμβάνεται, ή: φυλακίζεται παρά όταν κι' όπως ορίζει ο νόμος.

10. Όσοι ζητούν, εκδίδουν, υπογράφουν ή διατάζουν την εκτέλεση παρανόμων πράξεων είναι ένοχοι και τιμωρούνται.

11. Κανείς δεν δικάζεται και δεν τιμωρείται αν δεν άπολογηθή πρώτα, αν δεν κλητευθεί νόμιμα, κι' άν δέν υπάρχει αντίστοιχος νόμος, πού να

δημοσιεύτηκε πριν άπ την κολάσιμη πράξη του.

12. Δικαίωμα ιδιοκτησίας είναι το προνόμιο κάθε πολίτη να μεταχειρίζεται και να διαθέτη όπως νομίζει καλύτερα την περιουσία του, τα

εισοδήματα του, τούς καρπούς τής εργασίας και τής δραστηριότητος του.

13. Όλοι μπορούν να διαθέσουν όπως νομίζουν τη δουλειά τους και τον καιρό τους, μα ούτε οι ίδιοι μπορούν να πουλήσουν τον εαυτό τους, ούτε

να πουληθούν από άλλους, γιατί το πρόσωπο τους είναι ιδιοκτησία αναπαλλοτρίωτη. Ό νόμος δεν αναγνωρίζει ιδιαίτερη τάξη δούλων ή υπηρετών, αλλά μόνο

ανταλλαγή υπηρεσιών κι' αμοιβών ανάμεσα στον εργαζόμενο και τον εργοδότη.

14. Κανείς δεν στερείται και το ελάχιστο μέρος τής ιδιοκτησίας του χωρίς δική του συγκατάθεση, παρά μόνο όταν άποδείχτη πώς κάποια δημόσια

ανάγκη απαιτεί αυτή τη στέρηση, κι' αφού δοθεί μια δίκαιη αποζημίωση.

15. Κανένας φόρος δεν επιβάλλεται όταν δεν αποβλέπει σε δημόσια ωφέλεια. Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να συνεργάζονται στον

προσδιορισμό των φόρων, να επιβλέπουν τη χρήση τους και να ελέγχουν τη διαχείριση, τους.

16. Τα δημόσια βοηθήματα είναι χρέος ιερό. Ή κοινωνία πρέπει να προνοή για τη συντήρηση των δυστυχισμένων πολιτών.

17. Ή παιδεία είναι γενική ανάγκη. Ή κοινωνία πρέπει να ενισχύει μ' όλες τις δυνάμεις της τις προόδους του ανθρώπινου λόγου, κάνοντας τη

μάθηση προσιτή σε κάθε πολίτη.

18. Ή κυριαρχία ανήκει στο λαό, είναι αδιαίρετη, απαράγραπτη κι αναπαλλοτρίωτη.

19. Καμιά μερίδα του λαού δε μπορεί να μεταχειριστή την εξουσία ολόκληρου του λαού. Ή μειοψηφία έχει το δικαίωμα να έκφραση τη θέληση

της ελεύθερα κι ανεμπόδιστα.

20. Κάθε άρπαγας της εθνικής κυριαρχίας πρέπει να σκοτώνεται αμέσως άπ τους ελεύθερους πολίτες.

21. Ο λαός έχει πάντα το δικαίωμα ν' άναθεωρή και να μεταρρυθμίζει το Σύνταγμα του.

22. Κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να συνεργάζεται στη σύνταξη του νόμου και στο διορισμό των εντολοδόχων του.

23. Οι δημόσιες θέσεις είναι ουσιαστικά προσωρινές.

24. Τα εγκλήματα των εντολοδόχων του λαού δεν πρέπει ποτέ να μένουν ατιμώρητα.

25. Το δικαίωμα της υποβολής αναφορών στους αρμοδίους δεν μπορεί ποτέ ν' απαγορευτεί, ν' αναβληθεί ή να περιοριστεί.

26. Ή αντίσταση εναντίον της καταπιέσεως είναι συνέπεια των φυσικών δικαιωμάτων του ατόμου.

27. Ολόκληρη ή κοινωνία καταπιέζεται. όταν ασκείται καταπίεση σ' ένα μόνο μέλος της. Και κάθε μέλος καταπιέζεται, όταν ασκείται καταπίεση

σ' όλη την κοινωνία.

28. Όταν ή κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του λαού, ή επανάσταση είναι για το λαό, και για κάθε μερίδα του, το πιο ιερό κι' αναγκαίο καθήκον.

ΘΕΜΑ : Στη γειτονιά σας λαθρομετανάστες διαδήλωσαν πρόσφατα διεκδικώντας ανθρώπινα δικαιώματα. Με αφορμή αυτό το γεγονός καταγράφεις τρις σκέψεις σου για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην

Ελλάδα με άρθρο σου στη σχολική εφημερίδα.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΙΚΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ

Έγινε και αυτό! Η κεντρική πλατεία της πόλης μας ξαφνικά αποτέλεσε

το βήμα έκφρασης για να διαμαρτυρηθούν άνθρωποι που κατάγονται από μία

ξένη χώρα. Να λοιπόν που γίναμε και εμείς πολυπολιτισμική κοινωνία! Τι

ζητούσαν αυτοί οι άνθρωποι; Τα αυτονόητα, ανθρώπινα δικαιώματα : ζωή,


12

ελευθερία, αξιοπρέπεια, μόρφωση, δουλειά. Το ζήτημα όμως είναι τι απαντάμε εμείς…

Όχι εσείς και εγώ, όλοι μας ως κοινωνία. Έφτασε αυτή η ώρα.

Η εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου γης και άνθρωπος αποτελεί τη

βάση του αξιακού συστήματος της κοινωνίας μας. Ποιος μπορεί να διαφωνήσει σε αυτό;

Όταν στον 19ο αιώνα οι Γάλλοι διαφωτιστές θεμελίωναν το δικαίωμα της ελεύθερης

έκφρασης, της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, της ελευθερίας, προφανώς ονειρεύονταν μία

παγκόσμια εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ονόμασαν

την διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, Οικουμενική! Έτσι κάθε

δικαίωμα αντικατοπτρίζει τη θέληση για την οικουμενική εφαρμογή του σε όλα τα

πλάτη και μήκη της γης. Στο μυαλό των απανταχού υπερασπιστών των ανθρώπινων

δικαιωμάτων ο Γάλλος ή ο Άγγλος καταπιεζόμενος δεν έχει περισσότερο δίκιο από το

καταπιεζόμενο της Ινδίας ή το φτωχό του Πακιστάν. Ας το δηλώσουμε καθαρά : τα

ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν όλους όσοι αποκαλούνται άνθρωποι.

Audiatur altera pars όμως! Ας ακουστεί και η άλλη πλευρά. Ας φανταστούμε μία

χώρα στην οποία η κυβέρνηση διατείνεται ότι υπερασπίζεται πλήρως τα ανθρώπινα

δικαιώματα. Ας φανταστούμε ότι η χώρα αυτή είναι η χώρα μας. Δικαίωμα στην

ελευθερία εγκατάστασης λοιπόν. Στη χώρα μας ήδη λαθροβιούν περίπου εκατό χιλιάδες

μετανάστες. Πώς θα εξασφαλίζαμε την ελευθερία άλλων πεντακοσίων χιλιάδων ψυχών;

Γιατί όχι ενός εκατομμυρίου; Περισσεύει στις μέρες μας ο πόνος και η δυστυχία στον

πλανήτη. Δικαίωμα εργασίας : πόσα στόματα μπορεί να θρέψει η Ελλάδα; Είναι εύκολο

να υπόσχεσαι άρτον και θεάματα, πόσο όμως μπορείς να υλοποιήσεις αυτά που

υπόσχεσαι; Πόσο μπορεί να αντέξει μια κοινωνία με ποσοστό ανεργίας στο 30%; Για

ποια αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος θα μιλάμε όταν οι τάξεις θα

φιλοξενούν 40 και 50 μαθητές με ανομοιογενή μαθησιακά χαρακτηριστικά Τελικά, τι

νόημα έχει μια θεωρητική συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα όταν η υλοποίησή

τους είναι πρακτικά αδύνατη!

Συμπαθώ τους μετανάστες. Κατανοώ τα προβλήματά τους. Είναι τα προβλήματα

του ανθρώπου εν γένει. Δυστυχώς όμως δεν είμαστε μόνο άνθρωποι, κάτοικοι ενός

Σχόλιο [Σ1]: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΜΕ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ.

Σχόλιο [Σ2]: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΜΕ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ


13

υπερεθνικού πλανήτη. Είμαστε πολίτες, με ατομικά και πολιτικά δικαιώματα σε μία

κοινωνία με πολλά προβλήματα. Είμαστε ακόμα πολύ μακριά από μια κοινωνία

σεβασμού εν γένει των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ας είμαστε ρεαλιστές.

ΘΘΑΑΝΝΑΑΤΤΙΙΚΚΗΗ ΠΠΟΟΙΙΝΝΗΗ

Κατά το 2004, περισσότεροι από 3.797 άνθρωποι εκτελέστηκαν σε 25 χώρες και τουλάχιστον 7.395 καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 64 χώρες, ανέφερε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.Δίνοντας στη δημοσιότητα τα ετήσια παγκόσμια στατιστικά στοιχεία της για τη χρήση της θανατικής ποινής, η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, που συνεδριάζει αυτές τις μέρες στη Γενεύη, να καταδικάσει τη θανατική ποινή ως παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μια χούφτα χώρες ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των εκτελέσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά το 2004. Η Κίνα εκτέλεσε τουλάχιστον 3.400 ανθρώπους, όμως πηγές στο εσωτερικό της χώρας εκτίμησαν ότι ο πραγματικός αριθμός προσεγγίζει τις 10.000.


14

Το Ιράν εκτέλεσε τουλάχιστον 159 ανθρώπους και το Βιετνάμ τουλάχιστον 64. Στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν 59 εκτελέσεις, αριθμός μειωμένος σε σύγκριση με τις 65 του 2003.

Το 2004, ο Ράιαν Μάθιους έγινε ο 115ος κρατούμενος στις ΗΠΑ από το 1973 που απελευθερώθηκε από τα κελιά των μελλοθανάτων επειδή ήταν αθώος. Είχε καταδικαστεί σε θάνατο στη Λουιζιάνα το 1999 για φόνο που διαπράχθηκε όταν ήταν 17 ετών. Η θανατική του καταδίκη ακυρώθηκε τον Απρίλιο του 2004 με βάση τη διαπίστωση του εφετείου ότι οι εισαγγελικές αρχές είχαν αποκρύψει στοιχεία στη δίκη, καθώς και με βάση στοιχεία DNA που έδειξαν ότι άλλος ήταν ο δολοφόνος.

Τον Νοέμβριο του 2004, η ελληνική Βουλή ενέκρινε την επικύρωση του 13ου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καταργώντας έτσι τη θανατική ποινή για όλα ανεξαιρέτως τα εγκλήματα. Το 13ο Πρωτόκολλο είναι μια διεθνής συνθήκη που προβλέπει την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις περιστάσεις χωρίς να επιτρέπεται οποιαδήποτε εξαίρεση.

Ενώ οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν, η κατάργηση της θανατικής ποινής σημείωσε πρόοδο. Κατά το 2004, πέντε χώρες κατάργησαν τη θανατική ποινή για όλα ανεξαιρέτως τα εγκλήματα: η Ελλάδα, το Μπουτάν, η Σαμόα, η Σενεγάλη και η Τουρκία. Στο τέλος του έτους, 120 χώρες είχαν καταργήσει τη θανατική ποινή στη νομοθεσία ή στην πράξη.Αρκετές χώρες, αν και διατηρούν τη θανατική ποινή στη νομοθεσία τους, τήρησαν παύση εκτελέσεων (μορατόριουμ). Τον Ιούλιο τέθηκε σε ισχύ στο Τατζικιστάν νόμος «περί της αναστολής εφαρμογής της θανατικής ποινής», ενώ τον Ιανουάριο φέτος ο Πρόεδρος Ακσάρ Ακάγιεφ της Κιργιζίας ανακοίνωσε ότι η παύση εκτελέσεων, που ίσχυε από το 1998, θα παρατεινόταν για ένα ακόμη έτος. Ανάμεσα στις χώρες με παύση εκτελέσεων ήταν ακόμα το Μαλάουι και η Νότια Κορέα.

Η Διεθνής Αμνηστία χαιρέτισε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, φέτος τον Μάρτιο, που κήρυξε αντισυνταγματική τη χρήση της θανατικής ποινής εναντίον ανηλίκων παραβατών, δηλαδή ανθρώπων που ήταν κάτω των 18 ετών όταν τελέστηκε το έγκλημα. Με αυτήν την απόφαση, όλες οι χώρες του κόσμου έχουν πλέον απορρίψει επισήμως την εφαρμογή της θανατικής ποινής σε ανήλικους παραβάτες. Όμως η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να ανησυχεί διότι ανήλικοι παραβάτες συνέχισαν να εκτελούνται σε μερικές χώρες.

Η Διεθνής Αμνηστία χαιρέτισε επίσης τις αποφάσεις διαφόρων χωρών να θεσπίσουν συνταγματικές διατάξεις που αποκλείουν τη θανατική ποινή. Στην επισκόπηση συνταγματικών μέτρων που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα, η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι το 2004 η Τουρκία απαγόρευσε συνταγματικά τη θανατική ποινή, όπως έκανε και το Βέλγιο φέτος τον Φεβρουάριο. Άλλες χώρες που πρόσφατα απαγόρευσαν συνταγματικά τη θανατική ποινή περιλαμβάνουν την Ιρλανδία και το Τουρκμενιστάν.

Οι διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα απαγορεύουν τη θανατική καταδίκη ή εκτέλεση οποιουδήποτε ήταν κάτω των 18 ετών όταν διαπράχθηκε το έγκλημα. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και πολιτικά Δικαιώματα, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Αφρικανικός Χάρτης Δικαιωμάτων και Πρόνοιας του Παιδιού και η Αμερικανική Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περιλαμβάνουν σχετικές απαγορευτικές διατάξεις. Περισσότερες από 110 χώρες, η νομοθεσία των οποίων συνεχίζει να προβλέπει τη θανατική ποινή για ορισμένα τουλάχιστον αδικήματα, έχουν νόμους που αποκλείουν συγκεκριμένα την εκτέλεση ανηλίκων παραβατών ή μπορεί να θεωρηθεί ότι αποκλείουν τέτοιες εκτελέσεις επειδή μετέχουν σε μία ή περισσότερες από τις παραπάνω συνθήκες. Μικρός αριθμός χωρών, όμως, συνεχίζουν να εκτελούν ανήλικους παραβάτες.

Οκτώ χώρες, από το 1990 μέχρι σήμερα, είναι γνωστό ότι έχουν εκτελέσει κρατουμένους που ήταν κάτω των 18 ετών όταν διαπράχθηκε το έγκλημα: οι ΗΠΑ, το Ιράν, η Κίνα, το Κονγκό (Λαϊκή Δημοκρατία), η Νιγηρία, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και η Υεμένη. Η Κίνα, το Πακιστάν και η Υεμένη έχουν αυξήσει στα 18 έτη την ελάχιστη ηλικία στη νομοθεσία τους, ενώ το Ιράν αναφέρεται ότι έχει δρομολογήσει τη διαδικασία για να το πράξει. Οι ΗΠΑ έχουν εκτελέσει περισσότερους ανήλικους παραβάτες από κάθε άλλη χώρα (19 μεταξύ 1990 και 2003).Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 4 εκτελέσεις ανηλίκων παραβατών το 2004: μία στην Κίνα και τρεις στο Ιράν. Άλλος ένας ανήλικος παραβάτης εκτελέστηκε στο Ιράν τον Ιανουάριο του 2005.

Επιπτώσεις της κατάργησης της θανατικής ποινής στα ποσοστά εγκληματικότητας

Εξετάζοντας τα στοιχεία για τη σχέση μεταξύ των μεταβολών στη χρήση θανατικής ποινής και των ποσοστών ανθρωποκτονιών, μία μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό των Ηνωμένων Εθνών το 1988 και ανανεώθηκε το 2002 δήλωνε: «Το γεγονός ότι τα στατιστικά στοιχεία συνεχίζουν να δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση αποτελεί πειστική απόδειξη ότι τα κράτη δεν χρειάζεται να φοβούνται [ότι θα υπάρξουν] ξαφνικές και σοβαρές αλλαγές στην καμπύλη εγκληματικότητας σε περίπτωση που ελαττώσουν την εξάρτησή τους από τη θανατική ποινή».Τα πρόσφατα στοιχεία εγκληματικότητας από τις χώρες που έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή δεν δείχνουν να έχει επιζήμιες επιπτώσεις η κατάργηση. Στον Καναδά, για παράδειγμα, το ποσοστό

Τον Νοέμβριο του 2004, η ελληνική Βουλή ενέκρινε την

επικύρωση του 13ου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής

Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καταργώντας έτσι τη

θανατική ποινή για όλα ανεξαιρέτως τα εγκλήματα. Το

13ο Πρωτόκολλο είναι μια διεθνής συνθήκη που προβλέπει

την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις περιστάσεις

χωρίς να επιτρέπεται οποιαδήποτε εξαίρεση.

Σχόλιο [Σ3]: Εντοπίζεις ένα επιχείρημα

κατά της θανατικής ποινής ;


15

ανθρωποκτονιών ανά 100.000 κατοίκων μειώθηκε από τη μέγιστη τιμή 3,09 το 1975, το έτος πριν καταργηθεί η θανατική ποινή για φόνο, σε2,41 το 1980 και από τότε έχει μειωθεί ακόμη περισσότερο. Το 2003, 27 χρόνια μετά την κατάργηση, το ποσοστό ανθρωποκτονιών ήταν 1,73 ανά 100.000 κατοίκους, 44%μικρότερο απ' ό,τι το 1975 και το χαμηλότερο των τελευταίων 30 χρόνων.(Βιβλιογραφία: Roger Hood, The Death Penalty: A World-wide Perspective, Oxford, Clarendon Press, τρίτη έκδοση, 2002, σ. 214)

Εκτέλεση αθώων

Όσο διατηρείται η θανατική ποινή, ο κίνδυνος να εκτελεστούν αθώοι δεν μπορεί ποτέ να εξαλειφθεί.

Από το 1973, 117 κρατούμενοι έχουν αφεθεί ελεύθεροι στις ΗΠΑ αφού αποκαλύφθηκαν αποδείξεις ότι ήταν αθώοι για τα εγκλήματα για τα οποία καταδικάστηκαν σε θάνατο. Υπήρξαν έξι τέτοιες περιπτώσεις το 2004. Μερικοί κρατούμενοι είχαν φτάσει στα πρόθυρα της εκτέλεσης αφού πέρασαν πολλά χρόνια ως μελλοθάνατοι. Ανάμεσα στα συχνά γνωρίσματα αυτών των υποθέσεων συγκαταλέγονται: η παράβαση καθήκοντος από τις εισαγγελικές ή αστυνομικές αρχές, η χρήση αναξιόπιστων μαρτυρικών καταθέσεων, υλικών αποδεικτικών στοιχείων ή ομολογιών, καθώς και η ανεπαρκής εκπροσώπηση από τους συνηγόρους υπεράσπισης. 'λλοι κρατούμενοι στις ΗΠΑ οδηγήθηκαν στην εκτέλεση παρ' όλο που υπήρχαν σοβαρές αμφιβολίες για την ενοχή τους.Ο τότε Κυβερνήτης της πολιτείας Ιλινόις των ΗΠΑ, Τζορτζ Ράιαν, κήρυξε παύση (μορατόριουμ) των εκτελέσεων τον Ιανουάριο του 2000. Η απόφασή του ήρθε μετά την απαλλαγή του 13ου μελλοθάνατου που διαπιστώθηκε ότι είχε καταδικαστεί άδικα σε αυτήν την πολιτεία αφ' ότου οι ΗΠΑ επανέφεραν τη θανατική ποινή το 1977. Κατά το ίδιο διάστημα είχαν εκτελεστεί 12 άλλοι κρατούμενοι στο Ιλινόις. Τον Ιανουάριο του 2003, ο Κυβερνήτης Ράιαν έδωσε χάρη σε τέσσερις μελλοθάνατους και μετέτρεψε τις υπόλοιπες 167 θανατικές καταδίκες στο Ιλινόις σε ποινές φυλάκισης.

Η θανατική ποινή στις ΗΠΑ

59 κρατούμενοι εκτελέστηκαν στις ΗΠΑ το 2004, ανεβάζοντας έτσι στους 944τον αριθμό των εκτελεσθέντων αφ' ότου επανήλθε η χρήση της θανατικής ποινής το 1977.

Την 1η Ιανουαρίου 2005 ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο περισσότεροι από3.400 κρατούμενοι.

38 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ προβλέπουν στη νομοθεσία τους τη θανατική ποινή. Η θανατική ποινή προβλέπεται επίσης στο ομοσπονδιακό στρατιωτικό και πολιτικό δίκαιο των ΗΠΑ.

Η περίπτωση της Γαλλίας

Γαλλία: πάλαι ποτέ αποικιοκρατική δύναμη. Λόγω και του αποικιοκρατικού

παρελθόντος ένας στους δέκα κατοίκους είναι μουσουλμάνος στο θρήσκευμα. Οι

αξίες της γαλλικής επανάστασης. Διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας. Το μοντέλο

ενσωμάτωσης των κοινοτήτων στηρίζεται στην ένταξη ατόμων στο κοινωνικό σύνολο. Το

μοντέλο αυτό, που δεν έχει καμία σχέση με το πολυπολιτισμικό αγγλοσαξονικό και

σκανδιναβικό μοντέλο, επικρίνεται σήμερα στη βάση ότι επιτρέπει την ανάπτυξη ανισοτήτων

Αποστολή, έρευνα, επιμέλεια: Δόξα

Σιβροπούλου

Σχόλιο [Σ4]: Ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί εδώ ο συγγραφέας;


16

και την εμφάνιση ρατσιστικών φαινομένων.

Εφόσον υποτίθεται ότι δεν υπάρχουν πολιτισμικές ή θρησκευτικές διαφορές ανάμεσα στους

πολίτες δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τους μετανάστες, μας είπε η δόκτωρ Αλεξάντρα

Πόλι. «Όταν μιλάμε για μετανάστες εννοούμε κι αυτούς που ήρθαν πρόσφατα και τη δεύτερη και

τρίτη γενιά μεταναστών, δυο διαφορετικές κατηγορίες που αντιμετωπίζουν όμως τα ίδια

προβλήματα διακρίσεων. »Κι εδώ δεν έχουμε ακριβή στοιχεία, όμως γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα

είναι σοβαρό», μας είπε η δόκτωρ Αλεξάντρα Πόλι και πρόσθεσε: «Μια σημαντική διαφορά τα

τελευταία χρόνια είναι ότι το θέμα των διακρίσεων κυριαρχεί πλέον στα μέσα ενημέρωσης.

»Σήμερα όλοι μιλάνε για ρατσισμό και για ρατσιστικές διακρίσεις».

Θρησκευτικά σύμβολα

Πρόσφατα ο προβληματισμός αυτός επικεντρώθηκε στη μουσουλμανική μαντίλα.

Η υπόθεση των δύο Γάλλων δημοσιογράφων που είχαν απαχθεί από Ιρακινούς οι οποίοι

απειλούσαν ότι θα τους σκοτώσουν εάν δεν απεσύρετο ο νόμος που απαγορεύει στους μαθητές

και μαθήτριες να πηγαίνουν στο σχολείο φορώντας θρησκευτικά σύμβολα, όπως χριστιανικοί

σταυροί και μουσουλμανικές μαντίλες, συγκλόνισε την κοινή γνώμη.

Οι μουσουλμάνοι της Γαλλίας, είτε ήταν υπέρ της μαντίλας είτε κατά, ξεσηκώθηκαν και

καταδίκασαν την έξωθεν επέμβαση. Το άρθρο εννέα του νέου κανονισμού των σχολείων

αναφέρεται στην έννοια «λαϊσιτέ», στον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, νόμος που

θεσπίστηκε πριν από έναν αιώνα τότε που απαγορεύτηκε στους κληρικούς της καθολικής

εκκλησίας να διδάσκουν στα γαλλικά σχολεία όπως έκαναν επί αιώνες. Ο νέος νόμος που

απαγορεύει τη μαντίλα έχει στόχο την ένταξη των μουσουλμάνων στη γαλλική κοινωνία.

Σε πολλές όμως περιπτώσεις είχε το αντίθετο αποτέλεσμα: πολλοί μουσουλμάνοι αισθάνονται

ότι το κράτος τους περιθωριοποιεί ή τους στερεί την ιδιαίτερή τους ταυτότητα. Το αποτέλεσμα

αυτό αντανακλά μια αντίφαση, όπως εξήγησε στην Ελληνική Υπηρεσία του BBC η καθηγήτρια

του πανεπιστημίου του Λιντς, Μύρια Γεωργίου. «Σύμφωνα με τις αξίες της γαλλικής

επανάστασης οι οποίες είναι ακόμα κυρίαρχες στη χώρα όλοι οι πολίτες είναι μέλη της

Δημοκρατίας, μίας χώρας, ενός κράτους. »Με βάση αυτές τις αξίες, οι γαλλικές κυβερνήσεις

προωθούν εδώ και πολλά χρόνια την ένταξη της διαφορετικότητας μέσα σε ένα κοινό μοντέλο


17

γύρω από τη γαλλικότητα, μια κοινή ταυτότητα των πολιτών. »Σε αυτό το μοντέλο οφείλεται και

η απαγόρευση της χρήσης της μουσουλμανικής μαντίλας στα σχολεία. »Το επιχείρημα είναι ότι

όλοι οι Γάλλοι είναι ίσοι και δεν πρέπει κανείς να ξεχωρίζει λόγω των θρησκευτικών του αξιών.

»Η αντίφαση εδώ είναι ότι οι ίδιες αυτές αξίες παράλληλα προωθούν την ελευθερία και την

αλληλεγγύη μεταξύ όλων των πολιτών. »Δηλαδή η διαφορετικότητα και η ελευθερία έκφρασης

αναγνωρίζονται τόσο όσο αναγνωρίζεται και η ισότητα μέσα στο γαλλικό κράτος», υπογράμμισε

η καθηγήτρια του Λιντς.


18

ΔΙΩΡΗ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Όνομα :…………………………… Τμήμα:……………………. … /.. /2012

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

1. Όταν οι γυναίκες μαζεύονται γύρω από ένα τραπέζι (συνήθως εκείνο

της κουζίνας) «για να τα πουν», δεν υπάρχει περίπτωση να μην

αναφερθούν στο άλλο φύλο. Τότε ακριβώς, ανάμεσα σε μια ρουφηξιά

καφέ και στην αιθαλομίχλη από τα τσιγάρα, «τα αίματα ανάβουν»

και τα ανισομεγέθη «φτυάρια» αρχίζουν το έργο τους! Η μία κόβει και η άλλη ράβει

και το κουβεντολόι για την «ακαματοσύνη» των «ανεπρόκοπων» ανδρών της ζωής τους

(οι οποίοι, ως διά μαγείας, «ήταν διαφορετικοί στην αρχή» και «μετά άλλαξαν πλευρό»)

μετατρέπεται σε... κοινωνική πάλη: το πρότυπο της Λυσιστράτης εμψυχώνει το

«ασθενές φύλο» και ο αγώνας καλά κρατεί. «Ους ο Θεός συνέζευξε...» υπενθυμίζουν οι

άνδρες, αλλά ύστερα από λίγο ακούγεται κάτι πιο καθημερινό: «Για σιγά, ρε

κορίτσια!».

2. Αυτά, βεβαίως, δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα. Μια προσεκτικότερη ματιά σε

ολόκληρο τον κόσμο είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανένας την «κινητικότητα»

πασών των γυναικών, που στόχο της έχει την πάταξη της περίφημης θεωρίας του

«βιολογικού καθορισμού» της άποψης δηλαδή ότι οι άνδρες «τα βρίσκουν

μπαστούνια» με τις δουλειές του σπιτιού, επειδή ο εγκέφαλός τους δεν είναι

κατάλληλα διαμορφωμένος για τέτοιου τύπου ενασχολήσεις. Την ίδια στιγμή, οι

γυναίκες ανά την υφήλιο διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι όλες αυτές οι θεωρίες

είναι μόνο δικαιολογίες, που απλούστατα προσπαθούν επί ματαίω όμως να

δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα και να διαιωνίσουν τα κοινωνικά στερεότυπα.

Γιατί δεν μπορούν να σιδερώσουν

πουκάμισα οι άνδρες ;


19

Παρ' όλο, βέβαια, που αρκετές γυναίκες αποδέχονται στωικά τον άνισο καταμερισμό της

οικιακής αγγαρείας (κατά το «η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά»), εντούτοις κάποιες άλλες

δείχνουν να αγανακτούν περισσότερο από τον ανδρικό εμπαιγμό. Έτσι το ποτήρι της οργής δεν

αργεί να ξεχειλίσει και το δίλημμα «βιολογικοί παράγοντες ή περιβάλλον;» μπαίνει σε πρώτο

πλάνο.

3. Το «Γιατί οι άνδρες δεν μπορούν να σιδερώσουν», η νέα τηλεοπτική παραγωγή του

Βρετανού Τζιμ Μέιερ, προκάλεσε ευθύς εξ αρχής τις αντιδράσεις. Βασισμένη σε

επιστημονικές μελέτες, η εν λόγω παραγωγή επιχειρεί μέσα σε τέσσερα επεισόδια να

εξετάσει αφ' ενός γιατί οι άνδρες του πλανήτη δεν τα καταφέρνουν με το σιδέρωμα, το

σκούπισμα, το πλύσιμο των πιάτων και την καθαριότητα του σπιτιού εν γένει, και αφ'

ετέρου γιατί το «ισχυρό φύλο» είναι ανταγωνιστικό, ανίκανο, αναίσθητο και χωρίς

πολλές ελπίδες να καταφέρει κάποτε να μοιάσει στην τάξη με το γυναικείο.

4. Η συγκεκριμένη τηλεοπτική παραγωγή, ωστόσο, προκάλεσε ιδιαίτερα έντονες

φεμινιστικές αντιδράσεις. Υποστηρίζοντας ότι οι γυναίκες είναι εξαιρετικά ικανές

στην ανατροφή των παιδιών και σε παραδοσιακές ασχολίες (όπως αυτές της

νοσοκόμας, της δασκάλας ή της κοινωνικής λειτουργού...), ενώ οι άνδρες διαθέτουν

εγκέφαλο, ο οποίος τους επιτρέπει να τα καταφέρνουν με τα τεχνολογικά προϊόντα,

καθώς και με οτιδήποτε πολύπλοκο και σύνθετο, οι φεμινίστριες ξέσπασαν: «Είναι αν

μη τι άλλο προσβλητικό να σου λένε ποιο επάγγελμα σου ταιριάζει και ποιο όχι. Είναι

σαν να είσαι προγραμματισμένη για συγκεκριμένα πράγματα και μόνον!».

5. Η Τζόαν Σμιθ, συγγραφέας του βιβλίου «Διαφορετικά για τα κορίτσια», υποστηρίζει

σχετικά: «Οι περισσότεροι άνδρες βολεύονται με το να κάνουν οι γυναίκες το σιδέρωμα

των ρούχων τους, αντί να το κάνουν οι ίδιοι. Μάλιστα, θέλουν να πιστεύουν ότι υπάρχει

κάποιος συγκεκριμένος λόγος, για τον οποίο τα πράγματα συμβαίνουν κατ' αυτόν τον

τρόπο». Εξάλλου, όπως τονίζει, «όλοι οι εργασιακοί χώροι δημιουργήθηκαν με σκοπό να

στελεχωθούν από άνδρες. Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που οι άνδρες τα πάνε καλύτερα».

(…) ΤΟ ΒΗΜΑ , 12-07-1998\


20

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να αποδώσεις το κείμενο περιληπτικά. (100 λέξεις) (25 Μονάδες)

2. Να βρεις τη σωστή απάντηση : α) Ο «βιολογικός καθορισμός» είναι : 1) η

διαφορά του γυναικείου εγκεφάλου από τον ανδρικό.

2) η άποψη που διαπιστώνει βιολογική αδυναμία των ανδρών να είναι ικανοί

στις οικιακές εργασίες.

3) το πρόσχημα των γυναικών για να ισχυρίζονται ότι είναι ανώτερες από τους

άνδρες.

4) οι παράγοντες του περιβάλλοντος.

2β) Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί η5η παράγραφος; Τεκμηριώστε!

(Μονάδες)

3. Να βρεις από δυο συνώνυμα στις παρακάτω λέξεις και να τα εντάξεις σε

φράσεις : εμψυχώνω – διαρρηγνύω - στωικά – ενασχολήσεις – στερεότυπα.

(10Μονάδες)

4. ΕΚΘΕΣΗ. Επιλέγεις ένα από τα δύο θέματα :

α) Πρόσφατα γεγονότα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αναδεικνύουν

μειωμένη ανοχή της κοινωνίας σε περιπτώσεις προσβολής της θρησκευτικής

ταυτότητας (παράσταση Corpus Christi, αμερικάνικη ταινία για τη ζωή του

Μωάμεθ). Σε ένα άρθρο σου στη σχολική εφημερίδα εξετάζεις το ζήτημα της

θρησκευτικής ανεκτικότητας, όπως αυτό συνδέεται με το ατομικό

δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης. (500 λέξεις)

β) Ο σχολικός χώρος στη σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση αντανακλά την

αντίληψη που έχουμε για τα άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ), δηλ. ότι οι

άνθρωποι αυτοί είναι λογικό να εκπαιδεύονται σε ειδικούς χώρους, μακριά

από τους «υγιείς μαθητές». Σε ένα άρθρο σου στη σχολική εφημερίδα εξηγείς

ότι αυτή η πρακτική αποτελεί σαφή παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων

και προτείνεις λύσεις που θα διευκόλυναν την παρουσία των ΑΜΕΑ στο

σχολείο σου.(500 λέξεις)

ΘΥΜΗΣΟΥ ΟΤΙ ΜΙΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ ΜΕ ΤΗ

ΜΟΡΦΗ ΑΙΤΙΟΥ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ


21

ΔΔΙΙΑΑΦΦΗΗΜΜΙΙΣΣΗΗ ––

ΚΚΑΑΤΤΑΑΝΝΑΑΛΛΩΩΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟΣΣ

Τι είναι ; Η διαφήμιση

είναι μία πράξη επικοινωνίας ανάμεσα σε

ένα πομπό και ένα δέκτη. Το μήνυμα μπορεί

να είναι εμπορικό, πολιτικό, θρησκευτικό,

κοινωνικό. Στις καταναλωτικές κοινωνίες η

εμπορική διαφήμιση καταλαμβάνει ένα

μεγάλο χώρο της δημόσιας ζωής. Ο

καταναλωτισμός είναι η ατομική επιλογή

ζωής της ανεύρεσης ευχαρίστησης από τη συνεχή αγορά

καταναλωτικών προϊόντων που καλύπτουν αληθινές ή πλαστές

ανάγκες. Μια καταναλωτική κοινωνία όπως η καπιταλιστική

βασίζεται στη διαρκή κατανάλωση για να μπορέσει να κρατά σε

λειτουργία το παραγωγικό της σύστημα.

Ωραία όλα αυτά, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε :

Δεοντολογία και κανόνες στη διαφήμιση.

Προστασία ευαίσθητων ομάδων.

Εκπαίδευση και αγωγή καταναλωτή.

Υπευθυνότητα ατομική και αναζήτηση γόνιμων

τρόπων ζωής.

Τα αίτια της διαφήμισης

είναι :

Η ανάγκη της οικονομίας

Για συνεχή κατανάλωση.

Ο μεγάλος εμπορικός

ανταγωνισμός.

Η ανάγκη γενικότερης,

άμεσης επικοινωνίας των

ανθρώπων.

Η εξέλιξη των Μ.Μ.Ε.

Τα αίτια της

καταναλωτικής κοινωνίας είναι :

Η αφθονία

καταναλωτικών αναγκών.

Η διαφήμιση.

Η αναζήτηση νοήματος

στη ζωή.

Οι συνέπειες της

διαφήμισης είναι :

Ενημέρωση, επικοινωνία,

γνωστοποίηση προϊόντων,

ιδεών,

Ανάπτυξη και εξέλιξη

προϊόντων.

Ανάπτυξη οικονομίας –

θέσεις εργασίας.

Αλλά και :

Εθισμός και χειραγώγηση

των μαζών.

Εμπορευματοποίηση

σχέσεων – αισθημάτων.

Οι συνέπειες της

καταναλωτικής κοινωνίας

είναι :

Η αφθονία καταναλωτικών

αναγκών – άνοδος βιοτικού

επιπέδου.

Τεχνολογική ανάπτυξη.

Θέσεις εργασίας.

Αλλά και :

Εξάντληση φυσικών

πόρων.

Υπερχρέωση πολιτών,

άκριτος καταναλωτισμός

Αλλοτρίωση –

μαζικοποίηση

ανθρώπου.

Ο Santa Klaus είναι

μία απεικόνιση

…διαφημιστική.


22

Ταμείο Ανεργίας Benetton 19/09/2012

Η νέα διαφημιστική καμπάνια της Benetton έχει εστιάσει στους ανέργους, που είναι μέχρι 30 ετών. Σύμφωνα με τον Alessandro Benetton, κατά αυτόν τον τρόπο θα βρεθεί μια λύση κόντρα στην οικονομική κρίση που σοβεί, παγκοσμίως. Έτσι, κάνει έκκληση σε, περίπου, 100 εκατομμύρια ανέργους (μέχρι 30 χρόνων, πάντα) να δώσουν τις ιδέες τους.

Η νέα διαφημιστική εκστρατεία της οικογενειακής επιχείρησης θα φέρει τον τίτλο «UNHATE», και - σύμφωνα με τον πρόεδρο του ομίλου Benetton - θα φωτίσει τη δεινή θέση στην οποία βρίσκονται οι άνεργοι μέχρι 30 ετών, οι οποίοι προσπαθούν - καθημερινά - να βρουν απεγνωσμένα δουλειά. Οι διαγωνιζόμενοι, λοιπόν, θα πρέπει να είναι από 18 ετών και άνω και, φυσικά, άνεργοι. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να καταθέσουν την ιδέα τους στο site www.unhatefoundation.org

Θα ακολουθήσει διαδικτυακή δημοσκόπηση και έτσι θα επιλεγεί η καλύτερη ιδέα. Κάθε ένας από τους ανέργους θα πάρει, ως έπαθλο για την ιδέα του, 5.000 ευρώ. Ο διαγωνισμός θα διαρκέσει έως τις 14 Οκτωβρίου. Η νέα παγκόσμια διαφημιστική εκστρατεία της εταιρείας θα περιλαμβάνει αφίσες, μπλουζάκια, μια ταινία και έναν διαγωνισμό για την επιλογή «100 ανέργων της χρονιάς».Ίσως πρόσφατα να έχει πέσει το μάτι σας σε διαφημίσεις παύλα καταχωρίσεις της εταιρείας στα περιοδικά ή στα αντίστοιχα τηλεοπτικά σποτ, τα οποία δείχνουν νέους, με περίσσεια αποφασιστικότητα, να διαδηλώνουν και να διαμαρτύρονται σε πλατείες. Κάποιοι άλλοι να είναι στην αναμονή για ένα interview εργασίας ή να στέκονται στην ουρά - μπροστά στο γκισέ του Ταμείου Ανεργίας.

Η νέα διαφημιστική εκστρατεία προήλθε μέσω 50 εμπειρογνωμόνων της Benetton, που έχουν στα χέρια τους στατιστικά στοιχεία, νούμερα. Αυτά δείχνουν ότι ο αριθμός των ανέργων, ηλικίας μέχρι 29 χρόνων, υπερβαίνει τα 100 εκατομμύρια - σε ολόκληρο τον κόσμο. Είτε συμφωνούσαν κάποιοι με τις διαφημίσεις αυτές, είτε όχι, το σίγουρο είναι ότι - και σήμερα, όπως τότε - θα ασχοληθούν ξανά με τη σημερινή κίνηση περί ανεργίας της Benetton. Πολλοί θα μιλήσουν (και) σήμερα για αυτήν, με πάρα πολλές απόψεις να διίστανται.

Κάποιοι θα πουν ότι πρόκειται για, απλώς, άλλο ένα γιγαντιαίο διαφημιστικό τρυκ και δεν θα ασχοληθούν περαιτέρω. Κάποιοι άλλοι, καταρρίπτοντας τη δήθεν διαφορετικότητα της φιλοσοφίας της εταιρείας, θα το προχωρήσουν πιο κάτω και θα ισχυριστούν ότι «στην Benetton ασχολούνται μόνο με όσους είναι μέχρι 29 ετών, ενώ υπάρχουν πολλοί άνεργοι που ανήκουν σε μεγαλύτερο ηλικιακό group». Θα πουν «γιατί μόνο τόσα λίγα λεφτά ως έπαθλο στην καλύτερη ιδέα;». «Για ποιο λόγο να μην προσλάβουν τους έχοντες την καλύτερη ιδέα, για να λύσουν μια και καλή το θέμα της ανεργίας τους;».

Οι υπερασπιστές της, αντίστοιχα, θα αντιτάξουν «πόσες εταιρείες ξέρετε να έχουν πάρει αντίστοιχες πρωτοβουλίες, σήμερα;». Για να τους απαντήσουν κάποιοι άλλοι πως «υπάρχουν πολλές εταιρείες που προσφέρουν έργο στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και στους ανέργους, αλλά δεν το διαλαλούν». Μύλος...

Το σίγουρο είναι ότι (και) η εν λόγω διαφήμιση - που αναφέρεται σε αυτήν την πασίγνωστη, χρυσοφόρα επιχείρηση - έχει επιτελέσει και πάλι το σκοπό της: Θα καταφέρει να ασχοληθούν όλοι, με θετικά ή αρνητικά σχόλια, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, μαζί της. Θα παίξει - για άλλη μια φορά - με τους κώδικες των media, θα προκαλέσει αντιδράσεις μπερδεύοντας και χωρίζοντας στη μέση την κοινή γνώμη, την κοινωνία ολόκληρη. Ή, έστω, ένα μεγάλο μέρος της.


23

Να αναπτύξεις σε 200 λέξεις τεκμηριωμένα την άποψή σου για τη διαφημιστική

εκστρατεία της Benetton

Η ΑΛΛΟΤΡΙΩΜΕΝΗ ΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Ο τρόπος της κατανάλωσής μας έχει υποχρεωτικά σαν αποτέλεσμα το γεγονός ότι ποτέ

δεν είμαστε ικανοποιημένοι, αφού δεν είναι το δικό μας πραγματικό, συγκεκριμένο πρόσωπο που

καταναλώνει ένα πραγματικό, συγκεκριμένο πράγμα. Έτσι αναπτύσσουμε μια ολοένα

μεγαλύτερη ανάγκη για περισσότερα πράγματα, για περισσότερη κατανάλωση. Είναι αλήθεια

ότι εφόσον το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού βρίσκεται κάτω από ένα ανεκτό επίπεδο

συντήρησης, θα υπάρχει μια φυσική ανάγκη για περισσότερη κατανάλωση. Είναι επίσης

αλήθεια ότι υπάρχει μια βάσιμη ανάγκη για περισσότερη κατανάλωση, όσο ο άνθρωπος

αναπτύσσεται πολιτιστικά και έχει πιο εκλεπτυσμένες ανάγκες για καλύτερη τροφή, για

αντικείμενα καλλιτεχνικής απόλαυσης, βιβλία κ.τ.λ. Η επιθυμία μας όμως για κατανάλωση έχει

χάσει κάθε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου. Αρχικά η ιδέα της κατανάλωσης

περισσότερων και καλύτερων πραγμάτων είχε τη σημασία πως ένας άνθρωπος θα περνούσε

καλύτερη, πιο ικανοποιημένη ζωή. Η κατανάλωση ήταν μέσο για ένα σκοπό, το σκοπό της

ευτυχίας. Τώρα έχει γίνει αυτοσκοπός. Η σταθερή αύξηση των αναγκών του μας ωθεί σε μια

συνεχώς μεγαλύτερη προσπάθεια, μας κάνει να εξαρτιόμαστε από αυτές τις ανάγκες και από

τους ανθρώπους και τα ιδρύματα με τη βοήθεια των οποίων τις ικανοποιούμε.

Η αλλοτριωμένη στάση προς την κατανάλωση δεν υπάρχει μόνο στην απόκτηση και

κατανάλωση από μέρους μας εμπορευμάτων, αλλά καθορίζει πολύ πέρα από αυτό την

απασχόληση του χρόνου ανάπαυσής μας. Τι θα πρέπει να αναμένουμε; Αν ένας άνθρωπος

εργάζεται χωρίς να σχετίζεται αληθινά με αυτό που κάνει, αν αγοράζει και καταναλώνει

εμπορεύματα με αφηρημένο και αλλοτριωμένο τρόπο, πώς είναι δυνατό να χρησιμοποιήσει το

χρόνο ανάπαυσής του κατά τρόπο ενεργητικό και αξιόλογο; Εξακολουθεί να παραμένει πάντα ο

παθητικός αλλοτριωμένος καταναλωτής. «Καταναλώνει» παιχνίδια, ταινίες κινηματογράφου,

εφημερίδες και περιοδικά, βιβλία, διαλέξεις, φυσικές θέες, κοινωνικές συγκεντρώσεις, κατά τον

ίδιο αλλοτριωμένο και αφηρημένο τρόπο που καταναλώνει τα εμπορεύματα που έχει αγοράσει.

Δε συμμετέχει ενεργητικά και επιθυμεί να «προσλάβει» όλα όσα μπορεί να δεχτεί και να έχει

Σχόλιο [Σ5]: Μπορείς να καταλάβεις το συλλογισμό; Σε ποιο είδος ανήκει;

Σχόλιο [Σ6]: Με ποια συλλογιστική διαδικασία καταλήγει εδώ ο Φρομ; Συμφωνεἰς;

Σχόλιο [Σ7]: Ποια η σχέση αλλοτριωμένου καταναλωτή και αλλοτριωμένου εργαζόμενου;


24

όσο το δυνατό περισσότερη ευχαρίστηση, κουλτούρα κτλ. Στην πραγματικότητα, δεν είναι

ελεύθερος να απολαύσει την ανάπαυση «του». Η κατανάλωση του χρόνου ανάπαυσής του

καθορίζεται από τη βιομηχανία, όπως καθορίζονται και τα εμπορεύματα που αγοράζει. Το

γούστο του είναι προκαθορισμένο, επιθυμεί να δει και να ακούσει αυτό που υποτίθεται πως

πρέπει να δει και να ακούσει. Η ψυχαγωγία είναι μια βιομηχανία όπως και οι άλλες, ο

καταναλωτής ωθείται στο να αγοράσει διασκέδαση, όπως ωθείται στο να αγοράσει ρούχα και

παπούτσια. Η αξία της διασκέδασης καθορίζεται από την επιτυχία της στην αγορά, και όχι από

κάτι που θα ήταν δυνατό να μετρηθεί με ανθρώπινους όρους.

Σε κάθε παραγωγική και αυθόρμητη δραστηριότητα συμβαίνει κάτι μέσα μου ενώ

διαβάζω , απολαμβάνω την εξοχή, μιλώ σε φίλους κτλ. Μετά την εμπειρία, δεν είμαι όπως ήμουν

πριν. Στην αλλοτριωμένη μορφή της ευχαρίστησης, τίποτα δε συμβαίνει μέσα μου. Έχω

καταναλώσει τούτο ή εκείνο. Τίποτα δεν άλλαξε μέσα μου και το μόνο που έχει μείνει είναι η

ανάμνηση αυτού που έκανα. Ένα από τα πιο εκπληκτικά παραδείγματα του είδους αυτού

ευχαρίστησης κατανάλωσης είναι η λήψη φωτογραφιών, που έχει αναδειχτεί σε μια από τις πιο

σημαντικές δραστηριότητες κατά την ανάπαυση. Το σύνθημα της Κόντακ «πιέστε το κουμπί, τα

υπόλοιπα είναι δική μας δουλειά», που έχει συμβάλει τόσο πολύ από το 1889 στην εκλαΐκευση

της φωτογραφίας σε όλον τον κόσμο, είναι συμβολικό. Είναι ένα από τα παλαιότερα

προτρεπτικά στο αίσθημα παντοδυναμίας που αποκτάμε με το πάτημα των κουμπιών. Δεν

κάνεις τίποτα, δε χρειάζεται να ξέρεις τίποτα, τα πάντα γίνονται μόνα τους. Το μόνο που έχει να

κάνεις είναι να πατήσεις το κουμπί.

Εριχ Φρομ, Η Υγιής Κοινωνία, μτφρ. Δημ. Θεοδωρακάτου,

Σχόλιο [Σ8]: Με ποιους τρόπους ανάπτυξης εργάζεται εδώ ο Φρομ; Πια

μεσα πειθούς χρησιμοποιεί;


25

ΩΡΙΑΙΑ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’

ΛΥΚΕΙΟΥ

Όνομα :…………………………… Τμήμα:……………………. … /.. /2010

Σκληρή για τους μετανάστες η Μέρκελ

Πουλίδου Χ. Ημερομηνία δημοσίευσης: 19/10/2010

Στροφή στα ακροδεξιά παίρνει η Άγγελα Μέρκελ, όπως σχολιάζουν τα

γερμανικά ΜΜΕ. Μετά από τις αλλεπάλληλες δηλώσεις στελεχών του κόμματός της

για τους μετανάστες, η Γερμανίδα καγκελάριος ακολούθησε την ίδια πολιτική γραμμή

και υπογράμμισε (σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Φόκους») πως «η

πολυπολιτισμική πολιτική της Γερμανίας έχει αποτύχει» και πως «δεν

χρειάζονται πρόσθετοι μετανάστες από άλλες χώρες». Κατά την ερμηνεία των αναλυτών, η δεξιόστροφη ρητορεία

της κ. Μέρκελ αποσκοπεί στην κεφαλαιοποίηση του αντι-μεταναστευτικού αισθήματος που διογκώνεται στη Γερμανία

και στην ανασχέτιση της καθοδικής τροχιάς που έχει λάβει το κόμμα της κατά τις δημοσκοπήσεις. Αξίζει να σημειωθεί

ότι στην τουρκική κοινότητα των 2 εκατ. που ζει στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη επιρροή διαθέτουν οι Σοσιαλδημοκράτες

που ιστορικά αντιμετωπίζουν με σεβασμό και ανοχή τα μειονοτικά ζητήματα.

Κι όμως, οι μετανάστες ωφελούν τη Γερμανία...

Σύμφωνα εξάλλου με μια πρόσφατη έρευνα, οι ρατσιστικές ιδέες κερδίζουν έδαφος στη Γερμανία, καθώς το

58% των Γερμανών πιστεύει ότι θα πρέπει να μειωθεί η επιρροή του Ισλάμ στη χώρα. Οι ίδιοι δηλώνουν ότι τα 4 εκατ.

των μουσουλμάνων (το 45% των οποίων έχει γερμανική υπηκοότητα) «δεν προσφέρουν τίποτα στη χώρα» ιδιαίτερα

στο οικονομικό πεδίο. Ωστόσο, άλλη έρευνα δείχνει ότι κάπου 80.000 διευθυντές επιχειρήσεων που απασχολούν περί

τους 380.000 εργαζομένους για έναν κύκλο εργασιών της τάξης των 40 δισ. ευρώ είναι τουρκικής καταγωγής... Κατά

την ίδια έρευνα, οι δραστηριότητες αυτών των επιχειρηματιών αφορούν κατά κύριο ρόλο τον τομέα των τροφίμων,

όμως επεκτείνονται επίσης στο πεδίο της πληροφορικής. Εξάλλου, σημειώνεται στην έρευνα, «η Τουρκία είναι μια

μεγάλη χώρα για τις γερμανικές εξαγωγές»...


26

Οι Σοσιαλιστές πετούν το γάντι

Κι ενώ -υπό την πίεση της ξενοφοβικής ρητορείας- τα δεξιά ευρωπαϊκά κόμματα μετατοπίζονται ακόμη πιο

δεξιά, το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα ζήτησε τη δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» γύρω από την ακροδεξιά.

Σχολιάζοντας τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ολλανδία (όπου η Φιλελεύθερη κυβέρνηση μειοψηφίας στηρίζεται από το

ακροδεξιό ρατσιστικό κόμμα της Ελευθερίας), αλλά και στη Δανία (όπου η δεξιά κυβέρνηση μειοψηφίας στηρίζεται από

το εθνικιστικό Λαϊκό κόμμα της Δανίας), ο ηγέτης των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών επεσήμανε πως «πρέπει να

εκπέμψουμε ένα καθαρό μήνυμα» και αποδοκίμασε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα που «επιζητά την εξουσία με κάθε

κόστος». Ο κ. Ράσμουσεν αναφέρθηκε στο σχόλιο του Β. Μαρτένς, ο οποίος σημείωσε πως το ΕΛΚ δεν θα

συνεργαστεί με την ακροδεξιά «σε ευρωπαϊκό επίπεδο», αφήνοντας τον χώρο ανοιχτό σε συνεργασίες εθνικού

επιπέδου. Υπενθυμίζεται εξάλλου, ότι όταν το σοσιαλιστικό κόμμα της Σλοβακίας είχε συνεργαστεί με το εθνικιστικό

κόμμα για τον σχηματισμό της κυβέρνησης, οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές αποφάσισαν να ανασταλεί η ιδιότητα του

μέλους στο αδελφό κόμμα της Σλοβακίας.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ


2. Α.) «Η πολυπολιτισμική πολιτική της Γερμανίας έχει αποτύχει.» Να ερμηνεύσεις με

βάση το κείμενο την άποψη αυτή.

Β) Να εντοπίσεις στο κείμενο τις υπογραμμισμένες λέξεις και να δώσεις συνώνυμές τους στα

πλαίσια μιας φράσης.

Γ) Να εντοπίσεις στο κείμενο τεκμήρια και να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. (30 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3. ΕΚΘΕΣΗ : Τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν και στους μετανάστες. Σε ένα

άρθρο σου στη σχολική εφημερίδα υπερασπίζεσαι και επεξηγείς αυτή τη θέση και

προτείνεις πρακτικές λύσεις που θα συμβάλουν στην υπεράσπιση αυτών των

δικαιωμάτων. (300 λέξεις). (40 ΜΟΝΑΔΕΣ)


27

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ :

ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Στη σύγχρονη εποχή οι σχέσεις που αναπτύσσουν τα κράτη μεταξύ τους γίνονται βαθμιαία

όλο και στενότερες. Η πρόοδος ενός κράτους εξαρτάται από τις σχέσεις του σε οικονομικό,

πολιτικό, κοινωνικό επίπεδο με τα άλλα κράτη. Ταυτόχρονα σήμερα επικρατεί κλίμα

εκρηκτικών προβλημάτων και ανασφάλειας και επομένως η ύπαρξη μιας υπερεθνικής ένωσης

ευρωπαϊκών κρατών αποτελεί αισιόδοξη προοπτική. Η Ελλάδα επιδίωξε την ένταξή της στην

Ε.Ε. γιατί θεώρησε ότι εξυπηρετεί εθνικά, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά απαιτούμενα. Η

Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη και συνδέεται μ’ αυτήν με ιστορικούς και πολιτισμικούς δεσμούς.

Η εθνική μας πρόοδος εξαρτάται από τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο η

συμμετοχή αυτή δεν είναι εκ προοιμίου ωφέλιμη για την Ελλάδα. Μπορεί να οδηγήσει στην

οπισθοδρόμηση και την παρακμή αν υπάρξει άκριτη και δουλική μίμηση των αναπτυγμένων

λαών.

Θετικές προοπτικές από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οικονομία

Διάθεση των ελληνικών προϊόντων σε μια ευρύτερη αγορά.

Παροχή τεχνογνωσίας από τις οικονομικά ισχυρές χώρες.

Ευχερής και χωρίς περιορισμούς (κατάργηση δασμών) διακίνηση των προϊόντων από χώρα σε χώρα , εκπόνηση και εφαρμογή κοινών προγραμμάτων οικονομι- κής ανάπτυξης , ανταλλαγή εμπειριών , κατασκευή έργων υποδομής, καθιέρωση κοινών μέσων συναλλαγής (κοινού νομίσματος), ελεύθερη μετακίνηση πολιτών.

Αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων , καθώς οι προ- σπάθειες και οι αγώνες θα είναι κοινοί.

Χρηματοδότηση σημαντικών έργων υποδομής και ενίσχυση των εθνικών κλάδων παραγωγής .

Σύγκλιση των οικονομιών των χωρών της Ευρώπης με την οικονομική και νομισματική ένωση που θα περιλαμβάνει ένα ενιαίο και σταθερό νόμισμα.

Πολιτικός τομέας

Διεύρυνση της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος. Με δεδομένο το υψηλό επίπεδο πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Ευρώπης , η Ένωση αποτελεί εγγύηση ομαλής πολιτικής ζωής , με σεβασμό στις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας και κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Δημοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία υπερεθνικών οργάνων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) με στόχο την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων.

Η ενίσχυση του πολιτικού κύρους της Ελλάδας και η εφαρμογή κοινής εξωτερικής πολιτικής , για την προαγωγή της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη και την υφήλιο.


28

Η δημιουργία σχέσεων αλληλεγγύης μεταξύ κρατών της Ευρώπης.

Κοινωνικός τομέας

Η διεύρυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων με την προσαρμογή τους στα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Η χάραξη κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την καταπολέμηση αρνητικών φαινομένων όπως η οικολογική καταστροφή, η βία , το έγκλημα , τα ναρκωτικά, η τρομοκρατία.

Εκπαίδευση: ανταλλαγές σε θέματα οργάνωσης και περιεχομένου.

Εθνικός τομέας

Η ένταξη της χώρας μας ευνοεί την ειρήνη και την ασφάλεια της και εγγυάται την εδαφική της ακεραιότητα.

Η κοινή εξωτερική πολιτική ενισχύει το κύρος της χώρας και συμβάλλει στην επίλυση εθνικών προβλημάτων.

Αρνητικές προοπτικές από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οικονομικός τομέας

Είναι πιθανή η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τα ξένα κέντρα , καθώς ο ανταγωνισμός θα είναι

ιδιαίτερα οξύς. Η αδυναμία αυτόνομης οικονομικής πορείας και των μικρών επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν

στον ανταγωνισμό.

Πολιτικός τομέας

Κίνδυνος υπερσυγκεντρωτισμού της εξουσίας από ορισμένες ισχυρές χώρες.

Αποδυνάμωση πολιτικής αυτονομίας εθνικών κυβερνήσεων.

Πίεση από πιθανό μεταναστευτικό κύμα από τα κράτη του Τρίτου κόσμου προς την ευρωπαϊκή ήπειρο .

Κοινωνικός τομέας

Αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις (ορθολογιστικές, ιδιοτελείς) στην ψυχαγωγία, στον τρόπο σκέψης και

συμπεριφοράς ατόμων,

Πολιτιστικός τομέας

Ανεξέλεγκτη εισροή χαμηλής ποιότητας ξενικών πολιτιστικών στοιχείων.

Κίνδυνος πολιτιστικής αλλοτρίωσης και ισοπέδωσης της ιδιαιτερότητας κάθε χώρας. Ελλοχεύει ο κίνδυνος

διαμόρφωσης μιας απρόσωπης και μαζικής «πανευρωπαϊκής » κουλτούρας που θα ισοπεδώσει τις

πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάθε ξεχωριστού λαού. Δοκιμασία και απειλή γλώσσας, Ορθοδοξίας, ηθών και

εθίμων, μορφών τέχνης (μουσική).


29

EΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ

Κείμενο Γ. Θεοτοκάς

Πηγαίνουμε με την Ευρώπη γιατί εκεί βρίσκονται για μας οι εγγυήσεις της πολιτικής,

πνευματικής και εθνικής ελευθερίας, παρ’ όλες τις αναπόφευκτες κρίσεις και ωδίνες που

προκαλεί η διάλυση των παλαιών αποικιακών Αυτοκρατοριών και η γέννηση των νέων Κρατών

της Αφρικής. Από την Ευρωπαϊκή Ένωση περιμένουμε ότι θα μας βγάλει από τη στενότητα των

σημερινών μας οριζόντων και ότι θα ανοίξει δρόμους που θα επιτρέψουν στο σύνολο του

ελληνικού λαού, να ζήσει, σε καμιά εικοσαριά χρόνια πολύ καλύτερα από ό,τι σήμερα ζει. Μέσα

στα πλαίσια της, υπάρχει και η ελπίδα να μας δοθούν καινούργιες ευκαιρίες για ευρύτερη δράση

στο γνώριμό μας χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, με τον οποίο μας ενώνουν τόσοι ιστορικοί και

πνευματικοί δεσμοί. Μπορούμε δηλαδή να ξαναγίνουμε αυτό που υπήρξαμε πολλές φορές στην

ιστορία: ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη Δύση και της Εγγύς Ανατολή. Οι νέες αυτές

προοπτικές προϋποθέτουν, βέβαια, μεγάλη προσπάθεια από μέρους μας, θέληση ισχυρή,

πρόγραμμα, μέθοδο, οργανωτικές ικανότητες. Προϋποθέτουν επίσης μορφωτικό επίπεδο που

σήμερα μας λείπει […] Χωρίς ανάλογη εργασία για την παιδεία μας, η όλη προσπάθεια θα

κινδυνεύσει να πάει χαμένη. Δεν πρέπει να παύσουμε να το τονίζουμε στους πολιτικούς μας και

να απαιτούμε απ’ αυτούς να δώσουν επί τέλους στην εκπαίδευση του ελληνικού λαού την

πραγματική της σημασία που είναι πρωταρχική.

Δεν είναι ορθό, ωστόσο, οι δικαιολογημένες ανησυχίες να γίνουν φόβοι υπέρμετροι. Δεν

πιστεύω ότι κινδυνεύει η εθνική μας υπόσταση επειδή πρόκειται να συνεταιριστούμε στενότερα

με έθνη φιλελεύθερα, διατηρώντας την οργάνωσή μας σαν αυτοκέφαλο κράτος. Τουλάχιστο

εμείς, όσοι συντηρούμε κάτι από την παράδοση του Ελληνισμού της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας, δεν φοβούμαστε τη συμβίωση με άλλες εθνότητες. Τουναντίον μας φαίνεται

πως είναι μια φυσική κατάσταση για τους Έλληνες να κινούνται σε μεγάλους

γεωγραφικούς χώρους και να συγχρωτίζονται με πολύγλωσσα πλήθη. Είναι πάντα πιθανό ο

ξεριζωμένος μετανάστης να υποφέρει πολλά από τους ξένους και στο τέλος να χάσει την εθνική

προσωπικότητά του. Όταν όμως ο ελληνισμός είναι συμπαγής και ριζωμένος στον τόπο με

προαιώνιες ιστορικές παραδόσεις δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα αλλοιώσει κανείς την εθνική

του συνείδηση, θεληματικά ή αθέλητα. Μήπως η παλιά Αυτοκρατορία των Αψβούργων

Σχόλιο [Σ9]: Μπορείς να αναπτύξεις τα τρία είδη ελευθερίας;

Σχόλιο [Σ10]: Ποια η συλλογιστική της παραγράφου;

Σχόλιο [Σ11]: Μπορείς να σχολιάσεις τη θέση του συγγραφέα;(Ανάπτυξη παραγράφου με παράδειγμα)


30

κατόρθωσε ποτέ να αφομοιώσει τους Σλάβους υπηκόους της; Μήπως η Αγγλία κατόρθωσε να

αφομοιώσει τους Ιρλανδούς, που μιλούσαν, ωστόσο, την ίδια γλώσσα μαζί της; Μήπως οι Ρώσοι

μπόρεσαν να αφομοιώσουν τις εθνότητες του Καυκάσου; Δεν είναι τόσο απλή υπόθεση η

διάλυση του εθνισμού ενός ολόκληρου λαού.

Ο σύγχρονος Ελληνισμός έχει πνευματικά κεφάλαια ανεκτίμητα, όχι δανεισμένα, αλλά

δικά του στ’ αλήθεια: την ανθρωπιστική του παράδοση, την Ορθόδοξη Εκκλησία, το πνεύμα

του Εικοσιένα. Ας προσθέσουμε σ’ αυτά και τη νεοελληνική λογοτεχνία που μπορεί να μην είναι

μεγάλη, είναι όμως η φωνή της καρδιάς του έθνους, για τούτο, χωρίς αυτήν δεν θα ολοκληρωθεί

ποτέ η εθνική μας παιδεία. Αν στηρίξουμε καλά στις βάσεις αυτές την αγωγή των παιδιών μας,

δεν έχουμε λόγους να φοβόμαστε για το μέλλον του Ελληνισμού. Όσο για τις πρακτικές του

ικανότητες στο διεθνή στίβο δεν θα τις κρίνουμε ως ασήμαντες και περιφρονητές, όταν

αναλογιστούμε ότι ο μικρός αυτός λαός, μ’ όλη του τη φτώχεια, ξεκινώντας από το τίποτα,

κατάφερε, σε λίγες δεκαετίες, να δημιουργήσει τον τρίτο εμπορικό στόλο της οικουμένης.

Με τα δεδομένα αυτά, πιστεύουμε ότι ο Ελληνισμός μπορεί όχι μόνο να διατηρήσει την

οντότητά του, μέσα στις ιστορικές συνθήκες, αλλά και να προκόψει και να ευημερήσει, αν θέλει

να δουλέψει και αν, βέβαια, υπάρχει ειρήνη επί γης.

Σχόλιο [Σ12]: Μπορείς να αναπτύξεις σε ξεχωριστές παραγράφους κάθε στοιχείο της παραγράφου;


31


32

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ

(ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟ)

ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ

(ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟ)

Προσεγγίζει τη

λογοτεχνία

Προσεγγίζει τον

επιστημονικό λόγο

ΠΡΟΘΕΣΗ

Ελεύθερος στοχασμός: ο

δοκιμιογράφος περιδιαβαίνει

ελεύθερα πάνω σε ένα θέμα και

εκφράζει τις προσωπικές του

παρατηρήσεις, εκτιμήσεις και

προβληματισμούς, που τα

αντλεί από τη γενική πείρα της

ζωής του, τις γνώσεις, τις

σκέψεις και τη φαντασία του

(εξομολογητικός τόνος), με

απώτερο στόχο να προκαλέσει

αισθητική συγκίνηση.

Απόδειξη μιας θέσης: ο

δοκιμιογράφος κρίνει ή

εκλαϊκεύει επιστημονικά

θέματα διασαφηνίζοντας

κάποια σημεία τους που δεν

είναι κατανοητά, πληροφορεί,

ερμηνεύει, αποδεικνύει,

μεταδίδει στο ευρύ κοινό

γνώσεις, φιλτραρισμένες από

την προσωπικότητα του.

ΓΛΩΣΣΑ

Ποιητική /

συνυποδηλωτική χρήση της

γλώσσας: συνειρμικό παιχνίδι

με τις λέξεις, τις εικόνες, τις

ιδέες που συμβολοποιούνται,

υποβάλλοντας παρά πείθοντας.

Αναφορική /

κυριολεκτική / λογική χρήση

της γλώσσας: ακρίβεια στη

διατύπωση.


33

ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ

Επίκληση στο

συναίσθημα (έμμεση πειθώ).

Επίκληση στη λογική

ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Συνειρμική: διαισθητική

ανάπτυξη των ιδεών. Δεν είναι

εύκολο να ανιχνεύσουμε τη

σχέση θέση – απόδειξη,

ενδιαφέρει περισσότερο η

ύφανση του λόγου και όχι η

λογική που διέπει το δοκίμιο. Η

συνεκτικότητα στηρίζεται στη

συνειρμική σύνδεση των

παραγράφων.

Λογική διάταξη –

δόμηση του λόγου.

ΣΚΟΠΙΑ

Υποκειμενική:

προσωπική σκοπιά, ελευθερία

ερμηνείας του θέματος,

παράθεση υποκειμενικών

κρίσεων που σχετίζονται με την

παρατήρηση ή τη φαντασία.

Αντικειμενική:

τεκμηρίωση με βάση τις

γνώσεις.


34

ΩΡΙΑΙΑ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’

ΛΥΚΕΙΟΥ

Όνομα :…………………………… Τμήμα:……………………. … /.. /2010

Διαφήμιση και εμπορευματικός χαρακτήρας των

ανθρώπινων σχέσεων

Κ. Ντουμ

1. Το κέρδος τότε μόνο είναι δυνατό, όταν πουληθούν πραγματικά τα

εμπορεύματα. Για το σκοπό αυτό πρέπει να υπάρχουν αρκετές ανάγκες

ζήτησης. Για τους καπιταλιστές λοιπόν σημασία έχει να μπορούν να

ικανοποιούν με εμπορεύματα όσο γίνεται περισσότερες ανθρώπινες

ανάγκες, ή με άλλα λόγια, : να αξιοποιούν , να κεφαλαιοποιούν για όφελος

του κέρδους τους όσο γίνεται περισσότερες ανάγκες. Στην ολοκληρωτική

εμπορευματική κοινωνία δεν αφήνουν πια ούτε μια ανθρώπινη ανάγκη,

ούτε μια επιθυμία κι ούτε ένα καημό ανεκμετάλλευτο, αρκεί μονάχα να

φέρνει κέρδος.

2. Οι άνθρωποι έχουν υλικές και μη υλικές ανάγκες. Στις μη υλικές ανάγκες ανήκει η

ανάγκη για κοινωνική υπόληψη, για αγάπη, για προστασία, για ασφάλεια. Πρέπει λοιπόν

να κατασκευαστούν εμπορεύματα, με υλικά δηλ. πράγματα. Αλλά αυτή είναι η λογική του

συστήματος και οι νεροκουβαλητές του Κεφαλαίου, οι ψυχολόγοι, διαφημιστές και οι

υπεύθυνοι για τη στρατηγική των πωλήσεων έχουν βρει από καιρό το κόλπο. Δεν πουλάει

κανείς μόνο πράγματα, αλλά πουλάει προσωπικότητα. Το αντικείμενο που προσφέρουν

για πούλημα το κάνουν σύμβολο της επιθυμητής μη υλικής αξίας. Ο αγοραστής αγοράζει

γόητρο με τη μορφή της κολόνιας ξυρίσματος, ασφάλεια με τη μορφή ενός κουστουμιού,

Σχόλιο [Σ13]: Μια διαφήμιση παγωτού στην οποία πρωταγωνιστεί μια έγκυος

καλόγρια, έχει απαγορευτεί από την αρχή

για τα διαφημιστικά δεδομένα της

Βρετανίας, καθώς σύμφωνα με εκτίμηση της, χλευάζει τις πεποιθήσεις της

ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.

Η διαφήμιση της…………….. μιας

εταιρείας με έδρα τη Βρετανία, απεικονίζει

μια έγκυο καλόγρια έτοιμη να φάει παγωτό

και η εικόνα συνοδεύεται από το σλόγκαν

''άμωμος σύλληψη''.

Το σχόλιο δεν ανήκει στο κυρίως άρθρο.


35

αντρική σεξουαλική ικανότητα με τη μορφή ενός αυτοκινήτου σπορ, ομορφιά και σεξ απήλ

με τη μορφή ειδών καλλωπισμού, αγάπη με τη μορφή ενός δαχτυλιδιού. Κάθε μέρα η

διαφήμιση μας παίρνει τα αυτιά με κάτι τέτοια : « Φοράτε (…) μάρκα και θα πετύχετε

παντού», « Αυτοπεποίθηση, υπεροχή με την (…) γραβάτα», « γιατί η (…) έχει ένα άρωμα

που σας χαρίζει κάτι το φανταστικό : συμπαθητική έλξη».

3. Με τον τρόπο αυτό κι οι ίδιες οι ανθρώπινες ιδιότητες κατάντησαν εμπόρευμα

(αυτοπεποίθησης, υπεροχή, έλξη, ομορφιά).Οι άνθρωποι τα αγοράζουν και τα

χρησιμοποιούν για να πετύχουν σε αντάλλαγμα το επιθυμητό αποτέλεσμα (κοινωνική

αναγνώριση, αγάπη, θαυμασμός κλπ). Έτσι, ανθρώπινες σχέσεις με επιφανειακή

απόσταση, σαν μάσκες, γίνονται αναπόσπαστο τμήμα του εμπορευματικού κόσμου.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ


2. Α.) «Δεν πουλάει κανείς μόνο πράγματα, αλλά πουλάει προσωπικότητα..» Να

ερμηνεύσεις με βάση το κείμενο την άποψη αυτή.

Β) Να εντοπίσεις στο κείμενο τις υπογραμμισμένες λέξεις και να δώσεις συνώνυμές τους στα

πλαίσια μιας φράσης

Γ) Να αναλύσεις τη επιχειρηματολογία της πρώτης παραγράφου. (30 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3. ΕΚΘΕΣΗ : Η διαφήμιση ενέχεται για πολλά αμαρτήματα στις καπιταλιστικές

κοινωνίες κατά την άποψή σου όμως η διαφήμιση έχει να προσφέρει και πολλά

θετικά στις κοινωνίες. Γράφεις για τα θετικά της διαφήμισης στη σχολική

εφημερίδα, αλλά και για τρόπους αντιμετώπισης των πιθανών παρενεργειών της.

(500 λέξεις). (40 ΜΟΝΑΔΕΣ)


36

EEΠΠΙΙΣΣΤΤΗΗΜΜΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΑΑΝΝΘΘΡΡΩΩΠΠΟΟΣΣ

Τι είναι ; Επιστήμη είναι η ορθολογική και μεθοδική έρευνα των φυσικών και

κοινωνικών φαινομένων και η προσπάθεια οργάνωσης και διατύπωσης νόμων που διέπουν τη

λειτουργία τους. Οι επιστήμες διαιρούνται σε : α) φυσικές (φυσική, χημεία, ανθρωπολογία

κλπ). β) μαθηματικές (άλγεβρα, γεωμετρία, αστρονομία κλπ), γ) κοινωνικές (φιλοσοφία,

φιλολογία δίκαιο κλπ).

Σε τι σκοπεύει η επιστήμη;

Στην ανακάλυψη της αντικειμενικής αλήθειας

Στην ικανοποίηση της έμφυτης ανθρώπινης περιέργειας (ορέγεσθαι του ειδέναι)

Στην κατανόηση και αξιοποίηση της φύσης.

Στην υλική, πνευματική και κοινωνική πρόοδο του ανθρώπου.

Άραγε η επιστήμη είναι μόνο καλή; Εξαρτάται. Στην πορεία του χρόνου πάντως έχουν αναφανεί πλάι στα

θετικά και αρνητικά αποτελέσματα.

Julius Robert Oppenheimer

(April 22, 1904 – February 18,

1967). O φυσικός της

…ατομικής βόμβας.

ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Βελτίωση βιοτικού επιπέδου

Βελτίωση υγείας και εργασίας.

Καταπολέμηση αμάθειας,

προκαταλήψεων.

Εξερεύνηση του κόσμου.

Συμβολή στην πολιτική,

κοινωνική και πνευματική

ελευθερία.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Επιβάρυνση φυσικού

περιβάλλοντος

Παραγωγή καταστροφικών

όπλων

Αύξηση άγχους, αλαζονείας.


37

ΩΡΙΑΙΑ ΓΡΑΠΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ο φόβος της προόδου

1. Οι πρόοδοι της βιοϊατρικής κατά τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν μέγιστες. Οι πλέον

σημαντικές συνοδεύτηκαν από ανησυχίες για ενδεχόμενη σύνδρομη προσβολή του ανθρώπου ως

βιολογικής υπόστασης ή ως προσώπου. Υπερεθνικές οργανώσεις, κυβερνήσεις, κοινωνικές ομάδες

δημιούργησαν επιτροπές βιοηθικής για τη θέσπιση κανόνων δεοντολογίας στις εφαρμογές των προόδων

αυτών, με σκοπό την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

2. Η κλωνοποίηση αποτέλεσε μέγα βιολογικό άθλο. Αποδείχθηκε ότι δεν είναι ακατόρθωτος ο

αναπρογραμματισμός των γονιδίων ενός σωματικού κυττάρου ενηλίκου ζώου ώστε να παράγουν εξ υπαρχής έναν

τέλειο και πλήρη οργανισμό, καθ' όλα φυσιολογικό. Η απόδειξη της λειτουργικής πλαστικότητας του γονιδιώματος

ακόμη και μετά τη γέννηση, όταν τα κύτταρα έχουν διαφοροποιηθεί σε πλήθος εξειδικευμένων κυτταρικών ομάδων,

αποτελεί μέγιστο επιστημονικό επίτευγμα. Μετά την Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο, είχε υποστηριχθεί ότι

η κλωνοποίηση ποντικών θα συναντούσε εξαιρετικές δυσκολίες, μεγαλύτερες ίσως και από την κλωνοποίηση

ανθρώπου, οφειλόμενες κυρίως στην ταχύτητα κυτταρικού πολλαπλασιασμού τους. Και η πρόβλεψη ήταν ότι η

κλωνοποίησή τους θα αργούσε πολύ να επιτευχθεί.

3. Σε πείσμα της προβλέψεως αυτής, κάθε δυσκολία ξεπεράστηκε πριν από λίγους μήνες. Επιτεύχθηκε όχι

μόνο η κλωνοποίηση ποντικού αλλά και η κλωνοποίηση ποντικών προερχομένων από κλωνοποίηση, δηλαδή κλώνων

δεύτερης γενιάς, και στη συνέχεια η παραγωγή κλώνων τρίτης γενιάς. Όλα τα κλωνοποιημένα ποντίκια ήταν

φυσιολογικά και είχαν φυσιολογική δυνατότητα σεξουαλικής αναπαραγωγής. Κανένας δεν μπορεί να αμφιβάλλει

πλέον ότι το επόμενο βήμα, το οποίο μπορεί να έχει ήδη συντελεσθεί, είναι η κλωνοποίηση ανθρώπινων κυτταρικών

σειρών, ίσως και ανθρώπινου νεογνού. Η δημιουργία ανθρώπινων κυτταρικών σειρών θα αποτελέσει μέγα σταθμό όχι

μόνο στην ιατροβιολογική έρευνα αλλά και στην κλινική ιατρική, η οποία θα μπορέσει να προσφέρει πρωτόγνωρες

υπηρεσίες στον άρρωστο. Θα αμβλύνει τον ανθρώπινο πόνο και κυριολεκτικά θα αναστήσει ανθρώπους

καταδικασμένους να πεθάνουν σύντομα.

Τον Φεβρουάριο 1997 γεννιέται η

Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο

θηλαστικό.


38

4. Ενδέχεται να δημιουργηθεί, π.χ., ανθρώπινο δέρμα και να σώσει τη ζωή ανθρώπων με εκτεταμένα

εγκαύματα οι οποίοι δεν επιβιώνουν σήμερα. Να δημιουργηθούν νευρώνες που μπορούν να μεταμοσχευθούν στον

εγκέφαλο πασχόντων από νόσο Alzheimer ή Parkinson. Να δημιουργηθούν αρχέγονα πολυδύναμα αιμοποιητικά

κύτταρα, σωστικά καρκινοπαθών, που θα μπορούν πλέον να υποβάλλονται σε χημειοθεραπευτικές μεγαθεραπείες

χωρίς φόβο μη αναστρέψιμης ερήμωσης του μυελού των οστών. Πρόσφατα μάλιστα, επιτεύχθηκε η καλλιέργεια

αρχέγονων πολυδύναμων εμβρυϊκών κυττάρων και προσδοκάται η εν συνεχεία διαφοροποίησή τους προς κάθε είδους

κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Και πλήθος άλλες εφαρμογές που θα επιτρέπουν τη θεραπεία πολλών ασθενειών

και την αποκατάσταση ανεπανόρθωτων σήμερα βλαβών του ανθρώπινου οργανισμού.

5. Οι γενικόλογες διακηρύξεις κατά της κλωνοποίησης του ανθρώπου, του τύπου «είναι έξω από τη φύση»,

«ο άνθρωπος γεννιέται με ανθρώπινο τρόπο και όχι στα εργαστήρια», «προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια», «θα

δημιουργηθούν Χίτλερ και στρατιές ανδραπόδων, που θα καταστρέψουν την ανθρωπότητα» είναι τουλάχιστον

επιπόλαιες και προδίδουν άγνοια και αδικαιολόγητο πανικό. Αποδείχθηκε έτσι, ακόμη μία φορά, ότι το θυμικό

αδυνατίζει τη λογική και ισχυροποιεί το αίσθημα της απόρριψης. Ο οποιοσδήποτε μανιακός τύραννος, και έχουμε

γνωρίσει αρκετούς, δεν έχει κανένα λόγο να προσφύγει στην κλωνοποίηση, που έτσι και αλλιώς είναι αδύνατον να

ικανοποιήσει τις βλέψεις του. Η σύγχρονη τεχνολογία τού παρέχει όλα τα μέσα για να προκαλέσει μαζικές

καταστροφές. Καλό ή κακό είναι αυτό που κάνει ο άνθρωπος, όχι αυτό που μπορεί να κάνει.

6. Το ισχυρότερο επιχείρημα κατά της μαζικής κλωνοποίησης ανθρώπων είναι ότι θα απολεσθεί το μέγα

βιολογικό προνόμιο του τυχαίου συνδυασμού των γονεϊκών γονιδίων. Ετσι θα χαθεί ο μηχανισμός φυσικών επιλογών,

στις οποίες στηρίζεται η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Η κλωνοποίηση καταργεί τη βασική αρχή στην οποία οφείλει

ο άνθρωπος τη σημερινή βιολογική υπόστασή του.

7. Η επιστημονική όμως πρόοδος εξαφανίζει τον εμπειρισμό τού χθες και ελαττώνει σημαντικά τις

πιθανότητες απρόσμενων επιπτώσεων. Η έννοια του μηδενικού κινδύνου είναι βέβαια έξω από τις ανθρώπινες

δυνατότητες. Κοινωνίες που περιφρονούν με τον τρόπο ζωής τους υπαρκτούς και μετρήσιμους κινδύνους δεν

δικαιούνται να επικαλούνται υποθετικούς κινδύνους, με σκοπό να ανακόψουν την επιστημονική πρόοδο. Η ιστορία

καταγράφει ως σήμερα ότι ο μεγάλος κίνδυνος για την ανθρωπότητα δεν είναι η ανάπτυξη της γνώσης. Είναι η άγνοια.

Ν. ΜΑΤΣΑΝΙΩΤΗΣ | Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 1998.Διασκευή.)

ΖΗΤΗΜΑΤΑ


2. Να εντοπίσεις στο κείμενο τις υπογραμμισμένες λέξεις και να δώσεις συνώνυμές τους στα

πλαίσια μιας φράσης.(15 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3) Να αναλύσεις τη επιχειρηματολογία της έκτης παραγράφου. (15ΜΟΝΑΔΕΣ)

4. ΕΚΘΕΣΗ : Η επιστήμη δε γνωρίζει σύνορα ούτε φραγμούς. Η κοινωνία όμως απαιτεί από αυτή

αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Τι σημαίνουν όλα αυτά για ένα μελλοντικό φοιτητή και επιστήμονα; Αυτό

είναι το θέμα μιας ομιλίας σου σε συμμαθητές και γονείς που παρακολουθούν σχετική εκδήλωση του

σχολείου σου. (500 λέξεις). (40 ΜΟΝΑΔΕΣ)


39

ΩΡΙΑΙΑ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Από την «Ελλάδα-σύμβολο» στο Focus!

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ | Κυριακή 7 Μαρτίου 2010 (Διασκευή)

1. Μαζί με όλους τούς συμπατριώτες μας αναρωτιέμαι κι εγώ πώς οι Ευρωπαίοι

ιστορικά και συνειδησιακά πέρασαν από την « Ελλάδα τού φιλελληνισμού» σε μια « Ελλάδα τού

ανθελληνισμού». Πώς συνέβη η πάλαι ποτέ « Ελλάδα-σύμβολο» να γίνει μια « Ελλάδα-

αποδιοπομπαίος τράγος»; Τι έφταιξε στο να μεταβληθεί η « Ελλάδα-αντικείμενο σεβασμού» σε «

Ελλάδα-αντικείμενο χλεύης» ; Πώς μια μικρή αλλά καταξιωμένη στη συνείδηση των Ευρωπαίων

χώρα μετετράπη σε μια χώρα απαξιωμένη σε ανησυχητική κλίμακα.

Τα αίτια της απαξίωσης

2. Δεν έχω ούτε την πρόθεση ούτε τις γνώσεις να αμφισβητήσω ή να ελαχιστοποιήσω τη σημασία

τού οικονομικού παράγοντα στην απαξίωση τής Ελλάδος. Ωστόσο, φρονώ ότι αυτή η αναντίρρητα

υπαρκτή αιτία δεν είναι παρά η κορυφή τού παγόβουνου. Τα πραγματικά αίτια απαξίωσης τής Ελλάδος είναι

βαθύτερα και υφέρποντα τις τελευταίες δεκαετίες. Διότι δεν μπορεί κανείς εύκολα να εξηγήσει πώς ο σεβασμός και η

αγάπη που έτρεφαν παλαιότερα για τον ελληνικό πολιτισμό, για τον Ελληνισμό και την Ελλάδα κολοσσοί τής

γερμανικής επιστήμης με διεθνές κύρος, όπως ο μεγαλύτερος κλασικός φιλόλογος τής Ευρώπης ο Γερμανός Ulrich von

Wilamowitz ή ο Γερμανός ιδρυτής τής Βυζαντινολογίας Κarl Κrumbacher ή ο Γερμανός φιλόλογος και φιλόσοφος

καθηγητής Werner Jaeger, ο συγγραφέας τού κλασικού έργου Ρaideia (Die Formung des griechischen Μenschen), πώς

όλος αυτός ο ενθουσιασμός και η ελληνολατρία ξέφτυσαν βαθμηδόν σ΄ έναν διάχυτο αρνητισμό απέναντι στη χώρα

μας και στους Ελληνες. Και πώς συμβαίνει ακόμη να κλείνουν η μία μετά την άλλη οι έδρες ελληνικών σπουδών στα

πανεπιστήμια τής Δυτικής Ευρώπης, με τελευταίες να κινδυνεύουν σήμερα οι έδρες στο Καίμπριτζ και στο Κing΄s

College τού Λονδίνου; Γιατί φθίνουν, είναι αλήθεια, οι ελληνικές σπουδές στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια; Είναι μόνο η

έλλειψη χρηματοδότησης και ο περιορισμένος αριθμός φοιτητών ή το πρόβλημα ξεκινάει από μια αίσθηση ότι αυτές

οι σπουδές δεν σημαίνουν πια τίποτε για τους Ευρωπαίους;

Η Ευρώπη επιστρέφει

στην Ευρώπη. Το άγαλμα που

αναπαριστά τον μύθο της

αρπαγής της Ευρώπης από τον

Δία μεταμφιεσμένο σε ταύρο

κοσμεί την είσοδο του

Ευρωκοινοβουλίου στο

Στρασβούργο

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=84&eid=1550


40

3. Συναντάμε πια στην Ευρώπη ή στην Ελλάδα ή αλλού νεότερους σε ηλικία Ευρωπαίους και Ευρωπαίες που να σού

απαγγέλλουν περήφανα κάποιους στίχους τού Ομήρου ή τού Σοφοκλή ή ένα απόσπασμα τού Πλάτωνος ή τού

Θουκυδίδη, όπως συνέβαινε πολύ συχνά στο παρελθόν; Οχι! Προτείνω, λοιπόν, να πιάσουμε το νήμα από αυτό

ακριβώς το σημείο και να ξετυλίξουμε από εδώ το κουβάρι τής αποκοπής αρχικά και τής άγνοιας και απαξίωσης, εν

τέλει, τής Ελλάδας και των Ελλήνων.

Πού πήγαν οι «πνευματικοί εραστές»;

4. Εχω γράψει επανειλημμένως ότι έ χουν βαθμηδόν χαθεί οι φυσικοί υποστηρικτές μας, οι φίλοι έως και

«πνευματικοί εραστές» τής Ελλάδος, που δεν ήταν άλλοι από τις χιλιάδες των νέων ανθρώπων οι οποίοι ως μαθητές

στα Γυμνάσια-Λύκεια τής Ευρώπης διδάσκονταν τα ανθρωπιστικά γράμματα, μάθαιναν τις κλασικές γλώσσες και

λογοτεχνίες, γνώριζαν και εκτιμούσαν τους αντίστοιχους πολιτισμούς (ελληνικό και ρωμαϊκό). Αυτοί οι νέοι που είχαν

έλθει σε επαφή με τον ελληνικό στοχασμό, τις ανθρωπιστικές αξίες, τους ελληνικούς πολιτειακούς θεσμούς, τη

φιλοσοφία, την υψηλή τέχνη, τον δυτικό γενικά πολιτισμό όπως ξεκίνησε από τον ελληνικό ορθό λόγο και τη ρωμαϊκή

διοίκηση και νομοθεσία και βεβαίως με τον χριστιανισμό που διαδόθηκε με το ελληνικά γραμμένο Ευαγγέλιο, αυτοί

οι νέοι ήταν γνώστες και θαυμαστές μιας παιδείας που είχε άμεση αναφορά στην Ελλάδα και στον πολιτισμό της, σε

προσωπικότητες και μυθικές μορφές των Ελλήνων, μιας Ευρώπης με ρίζες, με πνευματική ιστορία και με όνομα.

5. Στη θέση αυτής τής Παιδείας και τής Εκπαίδευσης, τα τελευταία χρόνια- με την ανοχή τη δική μας, των Ιταλών,

των Γάλλων, των Αγγλων, των Γερμανών και άλλων Ευρωπαίων με παράδοση στα ανθρωπιστικά γράμματα-

κυριάρχησε μια χρησιμοθηρική αντίληψη για το περιεχόμενο και τους σκοπούς τής Εκπαίδευσης, προερχόμενη

κυρίως από απαίδευτους τεχνοκράτες. Μια αντίληψη που μετρούσε και μετράει τα πάντα με οικονομικούς δείκτες, με

δείκτες πρακτικής και οικονομικά εξαργυρώσιμης γνώσης, με αποθέωση τής γνώσης των Η/Υ, τής γνώσης τής

Αγγλικής (εις βάρος τής πολύτιμης γλωσσικής πολυμορφίας) και, γενικότερα, τής απόκτησης εξαργυρώσιμων

πληροφοριών σε διάφορους κλάδους. Έτσι εκδιώχθηκαν από την ευρωπαϊκή εκπαίδευση τα ανθρωπιστικά κλασικά

γράμματα και η κοινή πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά τής Ευρωπαϊκής Αναγέννησης.

6. Αποτέλεσμα: οι Ευρωπαίοι τα τελευταία χρόνια ούτε τις ρίζες και την πολιτιστική παράδοση και ταυτότητα τής

Ευρώπης γνωρίζουν, ό,τι δηλ. βαθύτερα και ουσιαστικά τους συνδέει, ούτε καμία γνώση και συμπάθεια τρέφουν για

χώρες και λαούς όπως οι Ελληνες, τους οποίους γνωρίζουν πλέον μόνο από τα δελτία ειδήσεων τής τηλεόρασης και

ενίοτε από τουριστικές πληροφορίες. Μια ποδοσφαιρική νίκη από ελληνική ομάδα ή μια τρομοκρατική ενέργεια στην

Αθήνα, μια ενοχλητική διαδήλωση ή μια υπόθεση διαφθοράς είναι συνήθως ό,τι φθάνει εις γνώσιν τους και ανάλογα

είναι πλέον τα αισθήματα που τρέφουν για την Ελλάδα και τους Ελληνες.


41

Με διαβατήριο τον πολιτισμό

7. Αν λοιπόν δεν αγωνιστούμε- με μακροπρόθεσμη στρατηγική και κατάλληλες συμμαχίες- να επανέλθει η

ανθρωπιστική παιδεία στα ευρωπαϊκά σχολεία, όχι μόνο για να αλλάξει η αντίληψη για τον ελληνικό πολιτισμό,

αλλά για να ξαναβρεί η ευρωπαϊκή εκπαίδευση τις ρίζες και τις ιστορικές και ιδεολογικές αναφορές και αξίες

της και αν δεν εξασφαλιστεί παράλληλα μια επαγγελματική διέξοδος μέσα από τη διδασκαλία των

ανθρωπιστικών γραμμάτων στην Εκπαίδευση, μια διέξοδος δηλ. που θα οδηγήσει νέους ανθρώπους να

ακολουθήσουν ανθρωπιστικές σπουδές και να ξαναζωντανέψουν έτσι τα αντίστοιχα Τμήματα στα

Πανεπιστήμια, τότε όποια οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη κι αν γίνει στη μικρή Ελλάδα δεν θα οδηγήσει

ποτέ από μόνη της σε μια ουσιαστική αναβάθμιση τής εικόνας της στο εξωτερικό που γεννιέται αβίαστα σε

όσους εξ απαλών ονύχων είχαν την ευκαιρία να έλθουν σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ


2. Να εντοπίσεις στο κείμενο τις υπογραμμισμένες λέξεις και να δώσεις συνώνυμές τους

στα πλαίσια μιας φράσης.(20 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3) Να αναλύσεις την επιχειρηματολογία της πέμπτης και έκτης παραγράφου. (15

ΜΟΝΑΔΕΣ)

4. ΕΚΘΕΣΗ : Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη αποτελεί για τους νέους μας

ευκαιρία για καλύτερη ζωή αλλά και πρόκληση για την ελληνικότητά τους. Πιστεύετε ότι

ο σημερινός έλληνας νέος, που συχνά εγκαταλείπει τη χώρα του για σπουδές ή για

εργασία στην Ευρώπη, κινδυνεύει να χάσει την ελληνικότητά του; Αναπτύξτε τις απόψεις

σας στη εφημερίδα του σχολείου σας (400 λέξεις). (40 ΜΟΝΑΔΕΣ)


42

ΛΛ ΑΑ ΪΪ ΚΚ ΟΟ ΤΤ ΗΗ ΤΤ ΑΑ ΚΚ ΑΑ ΙΙ ΛΛ ΑΑ ΪΪ ΚΚ ΙΙ ΣΣ ΜΜ ΟΟ ΣΣ

Τι είναι ; Λαϊκότητα είναι η αυθόρμητη και γνήσια

έκφραση του λαού, με χαρακτηριστικά την απλότητα και τη λαϊκότητα

και στόχο την κοινωνική, πολιτική και οικονομική πρόοδό του. Αντίθετα

ο λαϊκισμός είναι η υποκριτική αγάπη για το λαό που εκπορεύεται

πάντα από «ισχυρότερους» (στο χρήμα, στη μόρφωση κλπ) από αυτόν

και αποσκοπεί σε ιδιοτελή συμφέροντα και τελικά στην χειραγώγηση του

λαού.

Μορφές του λαϊκισμού :

Στην πολιτική (η υποσχεσιολογία, η δημαγωγία)

Στα Μ.Μ.Ε. ( σκανδαλοθηρία, κίτρινος τύπος)

Στον αθλητισμό (οπαδοποίηση, φανατισμός).

Στη γλώσσα( απλοποίηση, απαξίωση).

Στην τέχνη ( υποκουλτούρα, παραποίηση λαϊκής τέχνης., εμπορευματοποίηση).

Στην εκπαίδευση (εξομοίωση καθηγητών μαθητών, υπερβολική επιείκεια).

ΑΙΤΙΑ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ

Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Οικονομική κρίση.

Απουσία δημοκρατικής

συνείδησης και συμμετοχής.

Προπαγάνδα από τα Μ.Μ.Ε.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ

Δημοκρατικό έλλειμμα.

Αλλοτρίωση προσωπικότητας.

Απώλεια πολιτιστικής ταυτότητας.


43

αλήθειες για το ψέμα του λαϊκισμού Διασκευασμένο κείμενο του Νίκου Δήμου

1. Λαϊκισμός: ένα δημόσιο ψέμα προς ιδιωτικό όφελος.

Μια αλήθεια δεν είναι ποτέ λαϊκίστικη. Το βασικό χαρακτηριστικό του λαϊκισμού είναι η εσκεμμένη ανειλικρίνεια. Λέμε κάτι το οποίο

ξέρουμε ότι δεν ανταποκρίνεται στα πράγματα, για να κολακεύουμε το «λαό». Επίσης πρόκειται για μια δημόσια απόφανση - μια ιδιωτική

κολακεία δεν είναι λαϊκισμός. Στην έννοια του λαϊκισμού υπάρχει σαν απαράβατος όρος ο απώτερος σκοπός - που είναι το «παραμύθιασμα»

του αποδέκτη προς όφελος του πομπού.

2. Ο «λαός» του λαϊκιστή είναι ο «πελάτης» του.

(«Πελααάτες μου!» που φωνάζει ο Βέγγος). Η σχέση του λαϊκιστή με το ακροατήριό του είναι πελατειακή. Προσφεύγει στο λαό, περιμένοντας

να αποκομίσει οφέλη - να κερδίσει. Γι’ αυτό και υπακούει στο παλιό εμπορικό αξίωμα: «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο».

3. Ο λαϊκισμός είναι προαιώνιος.

Απλώς παλιά είχε άλλα ονόματα: δημαγωγία, δημεγερσία κ.λπ. Η φράση του Σολωμού ότι πρέπει να θεωρούμε εθνικό ό,τι είναι αληθές,

είναι το ακριβές αντίδοτο του λαϊκισμού. «Και τι είναι αλήθεια;» Κανείς δεν έχει το απόλυτο κριτήριο της αλήθειας. Ο λαϊκιστής όμως κάνει

ακριβώς το αντίστροφο αυτού που λέει ο Σολωμός: βαφτίζει αληθές ό,τι θεωρείται εθνικό.

4. Ο λαϊκισμός δεν αφορά μόνο πολιτική και MME.

Σίγουρα εκεί είναι η κορυφαία του παρουσία. Αλλά εκτείνεται παντού. Υπάρχουν συγγραφείς λαϊκιστές ακόμα περισσότερο αηδιαστικοί από

τους πολιτικούς. Κάνουν ακριβώς το ίδιο. Κολακεύουν το κοινό τους. Γράφουν με τρόπο που εκτρέφει στερεότυπα και δεδομένες ιδέες,

επιβεβαιώνουν κλισέ, αποκοιμίζουν τον αναγνώστη, πουλάνε ψευδαισθήσεις και απάτες. Αφθονεί επίσης ο λαϊκισμός στους κρατικοδίαιτους

διανοούμενους και έμμισθους κονδυλοφόρους που στοχάζονται ό,τι συμφέρει τον εργοδότη τους. Ισχυρός είναι επίσης ο λαϊκισμός στους

χώρους της εκκλησίας.

5. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο της Δημοκρατίας.

Διότι δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και επιλογές, χωρίς ορθή κρίση. Αυτή πάλι βασίζεται στην σωστή πληροφορία. Ο λαϊκισμός όμως

καταλύει την ορθή πληροφόρηση. Πολλές δικτατορίες στηρίχτηκαν περισσότερο στο λαϊκισμό παρά στα όπλα.

6. Ο λαϊκισμός έχει πολλές μεταμφιέσεις.

Υπάρχει λαϊκισμός με γραβάτα και με ζιβάγκο, με διανοουμενίστικο αμπέχωνο και με ακαδημαϊκή τήβεννο. Υπάρχει λόγιος λαϊκισμός και

αμόρφωτος, κυνικός και αγαπησιάρικος, ύπουλος και λεβέντικος.

7. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο του ορθολογισμού.

Φυσιολογικά ο λαϊκίστικος λόγος απευθύνεται στο συναίσθημα - και όχι στη λογική. Όταν χρησιμοποιεί επιχειρήματα, το κάνει με τον τρόπο

των σοφιστών – «τον ήσσονα λόγον κρείττω ποιείν». Θέτει τη λογική στην υπηρεσία των καταστάσεων που προσπαθεί να διεγείρει.

Παραποιεί την ιστορία, καλλιεργεί προκαταλήψεις, μύθους και στερεότυπα.

8. Ο εθνικισμός είναι λαϊκισμός.

Όλοι αυτοί που εκφωνούν πανηγυρικούς, όλοι αυτοί που μιλάνε για την «ιδιαιτερότητα», μοναδικότητα και την ανωτερότητα της ελληνικής

φυλής το κάνουν ΚΑΙ για να κολακεύουν το λαό, να του δώσουν την αίσθηση πως είναι ξεχωριστός και υπερέχει των βαρβάρων γειτόνων,

αλλά και των λαών της Δύσης «που όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί έτρωγαν βελανίδια». Λαϊκίστικοι μύθοι: η συνέχεια της φυλής, οι

από 3.000 ετών Έλληνες, του Έλληνος ο τράχηλος, οι κουτόφραγκοι, κ.λπ.

9. Η απαλλαγή ευθυνών είναι λαϊκισμός.

Βασική λαϊκίστικη θέση: οι Έλληνες είναι «ριγμένοι», αιώνια θύματα των ξένων δυνάμεων. Οι Έλληνες είναι κλοτσοσκούφι των μεγάλων,

όλοι συνωμοτούν εναντίον μας. Άρα, τελικά, οι Έλληνες δεν ευθύνονται για τίποτα. Όλα σ’ αυτό τον τόπο είναι ξενοκίνητα (π.χ.: «ξενοκίνητη

χούντα»). Τώρα πώς συμβιβάζονται αυτά με το γεγονός πως εμείς οι «ριγμένοι» είμαστε το μόνο κράτος της περιοχής που μεγαλώνει

σταθερά τα τελευταία 100 χρόνια" δεν μας το λένε. Και αν βέβαια όλα ήταν ξενοκίνητα τότε και η ελευθερία μας το 1821 (ή μάλλον 1829)

ήταν ξενοκίνητη, όπως και άλλες θετικές στιγμές στην ιστορία μας. Αλλά και αυτό δεν το λέει κανείς διότι δεν κολακεύει το λαό. Η

λαϊκίστικη θέση είναι πως όλα τα θετικά τα κάναμε εμείς - αλλά για όλα τα αρνητικά φταίνε οι άλλοι.


44

ΕΙΚΟΣΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΨΕΜΑ ΤΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ

1. Λαϊκισμός: ένα δημόσιο ψέμα.Μία αλήθεια δεν είναι ποτέ λαϊκίστικη. Το βασικό χαρακτηριστικό του Λαϊκισμού είναι η εσκεμμένη ανειλικρίνεια. Λέμε κάτι το οποίο ξέρουμε ότι δεν ανταποκρίνεται στα πράγματα, για να κολακεύσουμε τον «λαό». (Θα αναλυθεί και αυτή η έννοια).

Επίσης πρόκειται για μία δημόσια απόφανση - μία ιδιωτική κολακεία δεν είναι λαϊκισμός.

2. Λαϊκισμός: το δημόσιο ψέμα προς ιδιωτικό όφελος. Άν αυτό που λέμε είναι ένα ψεύδος που εκφέρεται χωρίς υστεροβουλία - τότε μπορεί να μοιάζει λαϊκισμός αλλά δεν είναι. Στην έννοια του λαϊκισμού

υπάρχει σαν απαράβατος όρος ο απώτερος σκοπός - που είναι το «παραμύθιασμα» του αποδέκτη προς όφελος του πομπού.

3. Ο λαϊκισμός είναι, συνήθως, kitsch ή μελό. Δηλαδή κακόγουστος και φορτισμένος συναισθηματικά. Μία λανθασμένη αλγεβρική εξίσωση, εκφερόμενη δημόσια, καίτοι είναι ψευδής, δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι λαϊκίστικη. Βασικό πρότυπο kitsch λαϊκισμού: οι πατριδοκαπηλικοί πανηγυρικοί. Πέρα από Kitch και μελό, ο λαϊκισμός

εμφανίζεται συχνά αγράμματος, απαίδευτος και ασύντακτος.

4. Ο «λαός» του λαϊκιστή είναι ο «πελάτης» του. («Πελααάτες μου!» που φωνάζει ο Βέγγος). Η σχέση του λαϊκιστή με το ακροατήριό του είναι πελατειακή. Προσφεύγει στο λαό, περιμένοντας να

αποκομίσει οφέλη - να κερδίσει. Γι αυτό και υπακούει στο παλιό εμπορικό αξίωμα: «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο». Ας παραβληθεί αυτό με την γνωστή ρήση του Α. Παπανδρέου: «Ο μόνος θεσμός είναι ο κυρίαρχος λαός».

5. Ο λαϊκισμός είναι προαιώνιος.

Απλώς παλιά είχε άλλα ονόματα: δημαγωγία, δημεγερσία κλπ. Η φράση του Σολωμού ότι το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ότι είναι αληθές - είναι το ακριβές αντίδοτο του λαϊκισμού. «Και τι είναι αλήθεια;» θα ανακράξει ο λαϊκιστής. Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι εκεί - στην έννοια του αληθούς.

Κανείς δεν έχει το απόλυτο κριτήριο της αλήθειας. Όταν όμως ο λαϊκιστής επιλέγει πάντα το επιθυμητό (από τον λαό) - τότε κάνει ακριβώς το αντίστροφο αυτού που λέει ο Σολωμός. Βαφτίζει αληθές ότι θεωρείται εθνικόν (π.χ. τα «εθνικά» θέματα). Εκτός αν δεν παραπλανά μόνο τους άλλους

αλλά και τον εαυτό του. Διότι…

6. …υπάρχουν και ειλικρινείς λαϊκιστές. Παράδειγμα: ο Τσοβόλας. Στην περίπτωση αυτή ο λαϊκισμός δεν παύει να είναι ψέμα - αλλά ο λαϊκιστής ψεύδεται και προς τον εαυτό του. Με

ειλικρίνεια πιστεύει στο ψεύδος. Είναι κλασική περίπτωση wishful thinking, όπου το επιθυμητό ταυτίζεται με το πραγματικό. (Πρόκειται για σπάνια εξαίρεση που δεν ανατρέπει αλλά επιβεβαιώνει την θέση 1. «περί εσκεμμένης ανειλικρίνειας»). Οι λαϊκιστές αυτοί είναι πάντα οι πιο επικίνδυνοι -

διότι, σε αντίθεση με τον συνήθη οπορτουνιστή πολιτικό, είναι και φανατικοί.

7. Ο λαϊκισμός δεν αφορά μόνο πολιτική και ΜΜΕ. Σίγουρα εκεί είναι η κορυφαία του παρουσία. Αλλά εκτείνεται παντού όπου υπάρχει σχέση πομπού - δέκτη. Π.χ. στην τέχνη. Υπάρχουν συγγραφείς λαϊκιστές ακόμα περισσότερο αηδιαστικοί από τους πολιτικούς. Τι κάνουν; Ακριβώς το ίδιο. Κολακεύουν το κοινό τους. Γράφουν με τρόπο που να

εκθρέφει στερεότυπα και δεδομένες ιδέες, επιβεβαιώνουν κλισέ, αποκοιμίζουν τον αναγνώστη, πουλάνε ψευδαισθήσεις και απάτες. Το μελό (αισθηματικό, πολιτικό αλλά και ιδεολογικό) είναι η συνήθης φόρμα.

Αφθονεί επίσης ο λαϊκισμός στους κρατικοδίαιτους διανοούμενους και έμμισθους κονδυλοφόρους πάσης φύσεως που στοχάζονται ό,τι συμφέρει τον εργοδότη τους. Ισχυρός είναι επίσης ο λαϊκισμός στους χώρους της εκκλησίας.

8. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο της Δημοκρατίας Διότι δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και επιλογές, χωρίς ορθή κρίση. Αυτή πάλι

βασίζεται στην σωστή πληροφορία. Ο λαϊκισμός όμως καταλύει την ορθή πληροφόρηση. Πολλές δικτατορίες στηρίχτηκαν περισσότερο στον λαϊκισμό παρά στα όπλα.

9. Ο λαϊκισμός έχει πολλές μεταμφιέσεις

Υπάρχει λαϊκισμός με γραβάτα και με ζιβάγκο, με διανοουμενίστικο αμπέχωνο και με ακαδημαϊκή τήβεννο. (Π.χ. η επίθεση των σοφών μας στην δήθεν ανθελληνική ιστορία του Duroselle, την οποία… δεν είχαν διαβάσει). Υπάρχει λόγιος λαϊκισμός και αμόρφωτος, κυνικός και αγαπησιάρικος,

ύπουλος και λεβέντικος. Πρέπει κανείς να έχει συνεχώς ανοικτούς τους αισθητήρες του γιατί δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρος ότι δεν έχει προσβληθεί από αυτόν τον ιό - που σίγουρα έχει κάνει μεγαλύτερη ζημιά στο κοινωνικό σύνολο από τον ιό του aids.

10. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο του ορθολογισμού.

Φυσιολογικά ο λαϊκίστικος λόγος απευθύνεται στο συναίσθημα - και όχι στην λογική. Όταν χρησιμοποιεί επιχειρήματα, το κάνει με τον τρόπο των σοφιστών - τον ήσσονα λόγον κρείττω ποιείν. Θέτει την λογική στην υπηρεσία των καταστάσεων που προσπαθεί να διεγείρει. (Η αυθεντική λογική


45

δεν θα ανεχόταν τις παραμορφώσεις του). Και δεν είναι μόνο ο λόγος των πολιτικών - αλλά και των διανοούμενων: η λεγόμενη εθνοκεντρική ή νεο-ορθόδοξη τάση είναι ο λαϊκισμός στον χώρο

της σκέψης. Παραποιεί την ιστορία, εντείνει τον μανιχαϊσμό και την συνωμοσιολογία, καλλιεργεί προκαταλήψεις, μύθους και στερεότυπα. Θέσεις όπως «οι έλληνες είναι οι αριστοκράτες μεταξύ των λαών», εκτός από ρατσιστικές, είναι και λαϊκίστικες, αφού στο έπακρο κολακεύουν τον λαό.

11. Λαϊκισμός στα ΜΜΕ δεν είναι μόνον τα Tabloids

Και πιο σοβαρές και αξιοπρεπείς εφημερίδες μας επιδίδονται (με αξιοσημείωτες επιδόσεις) σε αυτό το άθλημα. Είναι δε πολύ πιο επικίνδυνος ο λαϊκισμός τους διότι κάτω από τον σοβαρό μανδύα του δεν είναι εύκολα αντιληπτός. Ο συντάκτης ή συνεργάτης των εντύπων αυτών δεν πρέπει ποτέ να ξεχνά: υπέρτατη αρχή δεν είναι η αλήθεια (ή έστω η ειλικρίνεια και εντιμότητα) της άποψης, αλλά η επιθυμίες και προσηλώσεις του αναγνώστη.

12. Ο εθνικισμός είναι λαϊκισμός

Όλοι αυτοί που εκφωνούν πανηγυρικούς, όλοι αυτοί που μιλάνε για την «ιδιαιτερότητα», μοναδικότητα και (κατά συνέπεια) την ανωτερότητα της ελληνικής φυλής το κάνουν ΚΑΙ για να κολακεύσουν τον λαό, να του δώσουν την αίσθηση πως είναι ξεχωριστός και υπερέχει των βαρβάρων

γειτόνων αλλά και των λαών της Δύσεως «που όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί έτρωγαν βελανίδια». (Λαϊκίστικοι μύθοι: η συνέχεια της φυλής, οι από 3.000 ετών Έλληνες, του Έλληνος ο τράχηλος, οι Κουτόφραγκοι, κλπ.

13. Η απαλλαγή ευθυνών είναι λαϊκισμός

Βασική λαϊκίστικη θέση: οι έλληνες είναι «ριγμένοι», αιώνια θύματα των ξένων δυνάμεων. Οι έλληνες είναι κλωτσοσκούφι των μεγάλων (underdog theory - η θεωρία του δαρμένου σκύλου), όλοι συνωμοτούν εναντίον ημών των «ανάδελφων» και κατάμονων (conspiracy theory). Άρα, τελικά, οι Έλληνες δεν ευθύνονται για τίποτα. Όλα σ’αυτόν τον τόπο είναι ξενοκίνητα (π.χ: «ξενοκίνητη χούντα»). Όλα τα κινούσε παλιότερα η Intelligence

Service (ο «δάκτυλος»), μετά η CIA, μετά τα «Ξένα Κέντρα» και τελευταία το «Διευθυντήριο της ΕΟΚ ή Ε.Ε.».

14. Η συνωμοσιολογία είναι λαϊκισμός Η άποψη ότι τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, πως πίσω από ότι συμβαίνει υπάρχει κάτι άλλο - και πίσω από αυτό κρύβεται κάτι ακόμα πιο κρυφό (και ούτω καθ’εξής, ad infinitum) δεν στοχεύει μόνο στην απαλλαγή του λαού από τις ευθύνες του αλλά και της πολιτικής ηγεσίας από τις δικές της. Η θέση αυτή εντείνει τον ανορθολογισμό, την μυστικοπάθεια, την κρυψίνοια και οδηγεί σε μία απόλυτη σύγχυση - προς όφελος βέβαια αυτών που

την καλλιεργούν.

15. Ο λαϊκισμός είναι εχθρός της αξιοκρατίας (αντι-ελιτισμός) Για τον λαϊκιστή δημοκρατία σημαίνει γενική ισοπέδωση. (Καμία σχέση με την ισότητα δικαιωμάτων και ευκαιριών). Για να κολακέψει και τον

τελευταίο ψηφοφόρο του, κατεβάζει τα πάντα στο δικό του επίπεδο. Δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους - εργατικοί και τεμπέληδες, σπουδαγμένοι και αγράμματοι, ικανοί και ανίκανοι, νομοταγείς και παράνομοι, έχουν την ίδια ακριβώς αξία. Για την αμάθεια, την παρανομία, την

ανικανότητα, φταίει πάντα η «κακούργα κενωνία» (Αυτό είναι το ατομικό άλλοθι - αντίστοιχο του εθνικού, όπου για όλα φταίνε οι ξένοι). Οι διεκδικήσεις των συνδικαλιστικών φορέων (και αυτοί φυσικά λαϊκίζουν αφάνταστα, μιά και σε πελατεία απευθύνονται) ενισχύουν τον

ισοπεδωτισμό.

16. Ο Μανιχαϊσμός είναι λαϊκισμός Η αίσθηση άσπρο - μαύρο, καλό - κακό, φως και σκοτάδι, χωρίς ενδιάμεσες αποχρώσεις είναι από τα βασικά δόγματα κάθε λαϊκισμού ο οποίος

χρειάζεται απόλυτους εχθρούς για να επιτυγχάνει την συσπείρωση των δικών του δυνάμεων. Σημαντικό: η αντιπαράθεση Πολύ Καλός εναντίον Πολύ Κακού είναι βασικό στοιχείο του μελό (που λέγαμε πριν…). Και των νεο-ορθοδόξων αντι-δυτικών.

17. Ο λαϊκισμός είναι εχθρός του εκσυγχρονισμού

Εκσυγχρονισμός σημαίνει εξορθολογισμός - αλλά ο λαϊκισμός είναι κηρυγμένος εχθρός κάθε ορθολογικής σκέψης. Κολυμπάει πιο άνετα στα θολά νερά του συναισθηματισμού. Κυρίως δεν θέλει να ξεβολέψει τον λαό, να τον αναγκάσει σε προσπάθεια και μόχθο.

Του επιτρέπει την πνευματική και κοινωνική ραθυμία. Ετσι τα βρήκαμε - έτσι θα τα κρατήσουμε. Κεκτημένα. (Ναι, ο λαϊκισμός είναι συντηρητικός!) Με το πρόσχημα του «παραδοσιακού» εμπεδώνονται όλα τα «κακώς κείμενα». Με το φόβο του πολιτικού κόστους υποκύπτουμε στις πιέσεις των οργανωμένων συντεχνιών (είναι οι μεγαλύτεροι πελάτες του λαϊκιστή πολιτικού) που τελικά φτάνουν να κυβερνάνε την χώρα. Ετσι έχει φτάσει η

δήθεν φιλολαϊκή πολιτική να γίνεται αντιλαϊκή - όταν εκχωρεί προνόμια στις ισχυρότερες ομάδες. (Όλοι είναι ίσοι αλλά κάποιοι γίνονται πιο ίσοι).

18. Το άλλο όνομα του λαϊκισμού είναι «πολιτικόν κόστος» Μία έννοια που παραλύει κάθε προσπάθεια στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Ο βραχνάς της Ελλάδας. Μόνο ο Ελ. Βενιζέλος είχε τολμήσει να το

αγνοήσει (και το πλήρωσε…) Οι τελευταίες προσπάθειες (όχι πολύ επιτυχημένες) ανάγονται στον Κ. Καραμανλή και στον Κ. Σημίτη. Η κορύφωση αυτής της ενδοτικότητας καταγράφεται όταν το κοινωνικό σύνολο φορτώνεται με τεράστια οικονομικά βάρη για να μην ληφθούν αντιλαϊκά μέτρα,

ως π.χ. απολύσεις. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους η περίφημη συρρίκνωση του Δημόσιου Τομέα δεν θα γίνει ποτέ.

19. Ο λαϊκιστής επιβραβεύεται σχεδόν πάντα Ο Ανδρέας Παπανδρέου, με αμφιλεγόμενη ουσιαστική προσφορά, κυβέρνησε την Ελλάδα τόσα χρόνια με τα δεκανίκια του λαϊκισμού. Πολιτικές

προσωπικότητες κέρδισαν αίγλη και μύθο, χωρίς πραγματικό έργο, διότι πάντα κολάκευαν τον λαό. Σπάνια λαϊκιστής τιμωρήθηκε για την ανηθικότητα του λαϊκισμού του.

20. Συμπέρασμα: Λαϊκισμός και Πάσης Ελλάδος.

Με την κατάλληλη δόση λαϊκισμού η επιτυχία σας είναι εξασφαλισμένη. Μη σας εξαπατούν τα φαινόμενα ελάχιστων ανθρώπων που επιμένουν να λένε πικρές αλήθειες. Χρησιμεύουν ως το ντεκόρ και το άλλοθι του συστήματος. Τα μεγάλα παιχνίδια γίνονται ερήμην ημών - και οι λαϊκιστές

πετυχαίνουν σχεδόν πάντα τους στόχους τους. Και αυτό διότι (τι πιο φυσικό) ο λαός είναι λαϊκιστής…


46

ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ

ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥΣ

Μεσσήνης Σταύρος

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Η οικογένεια αποτελεί το βασικό κύτταρο της οργανωμένης

κοινωνικής συμβίωσης. Η καθιέρωση του θεσμού αυτού έγινε από τα πρώτα

σχεδόν βήματα της ζωής του ανθρώπου στη γη , και μέχρι σήμερα

εξακολουθεί να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο τόσο στο κοινωνικό

σύνολο όσο και στη ζωή των μεμονωμένων ατόμων. Η οικογένεια άσχετα

από τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά καιρούς , σαν θεσμός έχει αναγνωριστεί και

λειτουργεί με τη μία ή την άλλη μορφή σε όλες τις χώρες του κόσμου , είτε αυτές είναι

πολιτισμένες είτε είναι απολίτιστες.

Ο κυριότερος προορισμός της οικογένειας είναι η διαιώνιση του είδους. Αλλά μετά την

συγκρότηση της οικογένειας και ιδίως μόλις γεννηθούν τα παιδιά εμφανίζονται πλήθος

ευκαιρίες για χαρές πρωτόγνωρες και απολαύσεις μοναδικές, που ο άνθρωπος μόνο στα πλαίσια

της οικογένειας μπορεί να νιώσει.

Ο καθένας από τους δύο συζύγους ανακαλύπτει στο πρόσωπο του άλλου τον αφοσιωμένο

σύντροφο και συμπαραστάτη στις αντιξοότητες και δυσκολίες που συναντάει , τον ανεκτίμητο

βοηθό στις υποθέσεις που τον απασχολούν , τον ανιδιοτελή και ειλικρινή σύμβουλο στα

προβλήματα που τον ταλαιπωρούν και τον άδολο σύμμαχο στον αγώνα της ζωής. Οι γονείς

βρίσκουν στα πρόσωπα των παιδιών τους την πηγή της χαράς , το στήριγμα των ελπίδων τους

και το σκοπό της ζωής τους. Τα παιδιά αντίθετα βρίσκουν στα πρόσωπα των γονιών τους


47

φύλακες της ασφάλειάς τους , τους εγγυητές των δικαιωμάτων τους , τους συντελεστές της

μόρφωσης και της προόδου τους , τους καθοδηγητές τους στο γεμάτο παγίδες δρόμο της ζωής

τους.

Ο σημαντικός ρόλος που έχει ανατεθεί στην οικογένεια δεν είναι πρόσφατος. Για αιώνες

τώρα οι γονείς έχουν αφοσιωθεί και έχουν καταπιαστεί με την ανατροφή των παιδιών τους.

Αποτέλεσμα είναι από την μακροχρόνια πείρα να έχουν δημιουργηθεί ορισμένοι κανόνες

ανατροφής που στηρίζονται μάλλον στη συνήθεια και την πείρα παρά στην επιστήμη και στην

παιδαγωγική. Οι κανόνες αυτοί παραδίδονται προφορικά , αλλά και πρόχειρα και ασύνειδα από

τους προηγούμενους στους μεταγενέστερους. Άλλες όμως ήταν οι συνθήκες των κοινωνικής

συμβίωσης στο παρελθόν και άλλες είναι τώρα. Σήμερα οι όροι διαβίωσης ,ανατροφής , υγιεινής ,

ενδυμασίας , μόρφωσης , ψυχαγωγίας και συμπεριφοράς έχουν αλλάξει ριζικά. Οι συνθήκες

διαβίωσης λοιπόν έγιναν σήμερα πιο σύνθετες και περίπλοκες από ότι στο παρελθόν , άρα και ο

ρόλος της οικογένειας έγινε ακόμα πιο δύσκολος και πιο σημαντικός.

Στη μεταβαλλόμενη διαρκώς κοινωνία μας η οικογένεια αγωνίζεται να προσαρμοστεί

κατά τέτοιο τρόπο ώστε να συμβαδίσει με τις νέες συνθήκες και τα νέα ήθη. Είναι πλέον γεγονός

, οι παραδοσιακές μορφές οικογένειας[1] χάνουν έδαφος. Οι πολύτεκνες επίσης οικογένειες

μειώνονται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια , ενώ τα μονομελή νοικοκυριά[2]

αυξάνονται συνεχώς. Παράλληλα ο μεγάλος αριθμός διαζυγίων και η δημιουργία νέων

οικογενειών , μέσω ενός δεύτερου γάμου συνθέτουν ένα ολοένα διαφορετικό τοπίο

μονογονεϊκών ή ανασυγκροτημένων οικογενειών.

Οι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για απομυθοποίηση του παραδοσιακού προτύπου[3]

και για σταδιακή αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές οικογένειας.

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Η ελληνική οικογένεια έχει υποστεί βασικούς μετασχηματισμούς όπως από

πυρηνική οικογένεια σε εκτεταμένη , διαζευγμένη ή ανασυγκροτημένη οικογένεια , από

πατριαρχική οικογένεια τείνει προς συντροφικότητα , από αυτάρκες οικονομικό σύστημα

έχει γίνει καταναλωτικό οικογενειακό σύστημα και από οικογένεια γέννησης πολλών

παιδιών έχει φτάσει στην υπογεννητικότητα. Όλα αυτά τα δεδομένα έχουν επιφέρει επίσης

μεταβολές στην εσωτερική λειτουργία της και έχουν οδηγήσει στην ανανέωση και την

http://sites.google.com/site/stmessinis/ArxikiSelida/morphes-synchrones-oikogeneias#_ftn1




48

αναπροσαρμογή των ρόλων που αναλαμβάνουν τα μέλη της. Η ελληνική οικογένεια δεν

διαφέρει ουσιαστικά από την οικογένεια των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως επειδή όλες

αυτές οι ραγδαίες εξελίξεις , δεν έχουν αφομοιωθεί εξίσου από όλα τα κοινωνικά στρώματα και

όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα , γι’ αυτό και συναντά κανείς στην ελληνική οικογένεια όλα

σχεδόν τα οικογενειακά χαρακτηριστικά , τα παραδοσιακά και τα σύγχρονα.

Στην Ελλάδα από τους εκατό χιλιάδες γάμους που συνάπτονται κάθε χρόνο , οι δέκα

χιλιάδες καταλήγουν στο διαζύγιο. Από τα διαζύγια αυτά μένουν χωρίς οικογένειες οχτώ

χιλιάδες παιδιά[4]. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και δύο χιλιάδες εξώγαμα που γεννιούνται

κάθε χρόνο από ανύπαντρα ζευγάρια Η κρίση που περνάει , όπως βλέπουμε , ο θεσμός της

οικογένειας και ιδίως η ευκολία με την οποία οι γονείς σήμερα προχωρούν στη διάλυση του

γάμου , στο διαζύγιο αλλά και στην επανασύσταση άλλης οικογένειας για δεύτερη και συχνά για

τρίτη φορά, δημιουργεί, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου οι διαλυμένες οικογένειες έχουν ήδη

αποχτήσει παιδιά, πλήθος μεγάλων και συχνά αξεπέραστων προβλημάτων.

Παλαιότερα οι γάμοι διαρκούσαν «εφ’ όρου ζωής» , ενώ τώρα η διάρκειά τους δεν ξεπερνά

κατά μέσο όρο τα πέντε με έξι χρόνια. Η αντίληψη του άρρηκτα δεμένου ζευγαριού που

συναντούσαμε πριν από τη δεκαετία του εξήντα , το οποίο προγραμμάτιζε τη ζωή του με βάση τη

διάρκεια , αντικαταστάθηκε από την επιλογή του εφήμερου. Για την παραδοσιακή οικογένεια ο

γάμος αντιπροσώπευε έναν ιερό και ακλόνητο θεσμό , ο οποίος εγγυόταν την ασφάλεια , την

κοινωνική υπόληψη και τη γονιμότητα. Αλλά από τότε οι αξίες που στηρίζουν το ζευγάρι, η

μορφή της οικογένειας και η κοινωνία έχουν υποστεί βαθιές αλλαγές. Από το 1972 μέχρι σήμερα

έχουμε μια σταδιακή και μεγάλη αύξηση των διαζυγίων και ανάπτυξη των ελεύθερων σχέσεων.

Η μεταβολή αυτή οφείλεται μεταξύ άλλων σε ένα επαναπροσδιορισμό του κοινωνικού ρόλου

των δύο φύλων. Ο άντρας , από τη μία μεριά , ίσως δεν χρειάζεται μια γυναίκα για να «μένει»

στο σπίτι και να το φροντίζει , και η γυναίκα από την άλλη δεν χρειάζεται να εξασφαλίσει τα

απαραίτητα για τη συντήρησή της εισοδήματα. Συνεπώς η ένωση δύο ανθρώπων προσδιορίζεται

κατά κύριο λόγο από την αναζήτηση της ευτυχίας μέσω του ερωτικού συναισθήματος

Παράλληλα η μείωση των γεννήσεων, η άρνηση δημιουργίας για οικογένεια, κλπ. είναι

παραδείγματα αυτής της "κρίσης". Η είσοδος της γυναίκας τέλος στην αγορά εργασίας αλλά και

σε όλα τα κοινωνικά δρώμενα της εποχής έχει τροποποιήσει και μορφοποιήσει την εικόνα της

γυναίκας και κατ' επέκταση την δομή της οικογένειας.



49

ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Η Ελληνική οικογένεια εξελίσσεται δυναμικά τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο.

Σήμερα , όπως προανέφερα , συνυπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι οικογένειας. Μία διάκριση

που πρέπει όμως αρχικά να γίνει είναι δύο τύποι οικογένειας που συνυπάρχουν σε όλους τους

τύπους που θα αναλυθούν παρακάτω.

Είναι η οικογένεια προσανατολισμού και η οικογένεια αναπαραγωγής. Η πρώτη είναι η

οικογένεια μέσα στην οποία γεννιέται κανείς και αποτελείται από τον εαυτό του, τα αδέρφια του

αν υπάρχουν και τους γονείς του. Η δεύτερη δημιουργείται όταν ένας άνθρωπος σχηματίσει μια

νέα οικογένεια όπου ίσως παντρευτεί και κάνει και παιδιά.

Αναφορικά με τους διάφορους τύπους οικογένειας που δημιουργούνται με την αλλαγή

των κοινωνικών δεδομένων ή αποτελούν ήδη παραδοσιακά πρότυπα πάνω στα οποία «πατούν»

οι νεότεροι άνθρωποι έχουμε τους εξής :

την παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια , που δημιουργείται με γάμο και περιλαμβάνει

γονείς και παιδιά,

την εκτεταμένη οικογένεια που αποτελείται όχι μόνο από τους γονείς και τα παιδιά

αλλά και από άλλα συγγενικά πρόσωπα,

τις μονογονεϊκές οικογένειες που προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία ή πρόκειται για

ανύπαντρες μητέρες,

τις ανασυγκροτημένες οικογένειες που προκύπτουν μετά από διαζύγια ή περιπτώσεις

χηρείας

και τέλος τις «χωλές» οικογένειες όπου οι γονείς χωρίς να είναι διαζευγμένοι δεν μένουν

μαζί για διάφορους λόγους.

2.1. Η παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια

Στις παραδοσιακές κοινωνίες έχουμε συνηθίσει την εικόνα ενός ζευγαριού και των

παιδιών τους που λειτουργούν ως ομάδα σε όλα τα επίπεδα. Μια ομάδα που διαβιεί σε ένα

νοικοκυριό στο οποίο ο καθένας έχει το δικό του ρόλο σύμφωνα με το φύλο του και την ηλικία

του. Το κλασικό μοντέλο οικογενείας έχει σταθερές αξίες και τρόπους συμπεριφοράς που στόχος

της είναι να τις μεταφέρει στις επόμενες γενεές αναλλοίωτα.

Στην πυρηνική οικογένεια ένα μέλος, το παιδί, αποκτά πρωταρχικό ρόλο, αποτελεί σκοπό

και πάνω σε αυτό βασίζεται ο γάμος και η δημιουργία της οικογένειας.


50

Η μορφή αυτή οικογένειας επιδιώκει την κοινωνική άνοδο των μελών της, καθώς μέσα

από την προσαρμογή των παιδιών στις καινούριες συνθήκες της κοινωνίας, προωθείται η

οικογένεια ως σύνολο. Για την επίτευξη των επιδιώξεων αυτών λοιπόν, παρατηρείται μία

υπερβολική προσήλωση στην προσπάθεια για τη μόρφωση των παιδιών, μία διάχυτη αγωνία και

πίεση για την επίδοση τους στο σχολείο, καθώς η επιτυχία των παιδιών είναι στενά

συνυφασμένη με την προώθηση και την ψυχολογική ανάταση των ίδιων των γονιών.

Το μοντέλο λοιπόν της πυρηνικής οικογένειας, χαρακτηρίζεται από έντονα στοιχεία

αλληλεξάρτησης, τα οποία όμως τελικά καταλήγουν σε αντιφάσεις και συγκρούσεις, τόσο για

τους γονείς, όσο και για τα παιδιά. Ο αγώνας για την επίτευξη των προσωπικών επιδιώξεων,

απαραίτητος όχι μόνο για την υλική ευημερία, αλλά και για τη στήριξη της προσωπικότητας,

συγκρούεται μοιραία με τις προσδοκίες των άλλων μελών της οικογένειας για συντροφικότητα,

υποστήριξη και φροντίδα. Όλη αυτή η αγωνία των γονιών για την κοινωνικοποίηση του παιδιού

και την επίτευξη της πνευματικής τους ανέλιξης, οδηγεί αφενός τους γονείς σε συναισθήματα

ευτυχίας, ικανοποίησης και κοινωνικής ανόδου, και αφετέρου σε θλίψη και πόνο, καθώς τα

παραπάνω συνεπάγονται την απομάκρυνση του παιδιού από το σπίτι.

Από την άλλη μεριά, τις ίδιες αντιφατικές τάσεις και συναισθήματα, βιώνουν και τα

παιδιά, καθώς είτε επιτύχουν, είτε αποτύχουν, δε θα απελευθερωθούν από τη σύγκρουση με τους

γονείς. Γνωρίζουν καλά ότι η αποτυχία εισπράττετε από τους γονείς ως προδοσία, και η επιτυχία

καθώς συνεπάγεται την απορρόφηση των παιδιών σε άλλες κοινωνικές ομάδες, δεν οδηγεί και

αυτή τελικά στην ολοκλήρωση και την ικανοποίηση των γονιών.

Ο παιδοκεντρικός αυτός χαρακτήρας επιδρά δραστικά και στη γυναικεία ταυτότητα

καθώς αισθάνεται πως ο μοναδικός άνθρωπος που την έχει πραγματικά ανάγκη είναι το παιδί

της, στο οποίο και προσφέρει την απόλυτη φροντίδα και αφοσίωση, αναμένοντας μέσα από την

επιτυχία και την ολοκλήρωση των παιδιών, την προσωπική της αναγνώριση.

2.2. Η εκτεταμένη οικογένεια

Η οικογένεια αυτή αποτελείται όχι μόνο από τους δύο συζύγους και τα παιδιά τους,

αλλά περιλαμβάνει και άλλα συγγενικά πρόσωπα, όπως είναι οι παππούδες, οι γιαγιάδες,

οι θείοι ή οι θείες και τα ξαδέρφια. Επομένως αυτή η οικογένεια περιλαμβάνει δύο ή

περισσότερες πυρηνικές οικογένειες που συνδέονται με δεσμούς συγγενείας. Η κλασική


51

εκτεταμένη οικογένεια συχνά αποκαλείται “οικογένεια τριών ή τεσσάρων γενεών”, διότι

περιέχει τις τρεις γενιές των παππούδων, των γονέων και των παιδιών, που συνήθως ζουν αν όχι

κάτω από την ίδια στέγη, πάντως στον ίδιο δρόμο ή στην ίδια γειτονιά και διατηρούν τακτική

επαφή.

Η εκτεταμένη οικογένεια αποτελεί μια συνεργατική ομάδα στην οποία ανήκει από κοινού

κάθε σημαντικό περιουσιακό στοιχείο, και ο αρχηγός της οικογένειας, είτε πατέρας, είτε

αδερφός, είναι ο διαχειριστής της περιουσίας και όχι ο ιδιοκτήτης. Επίσης εξασφαλίζει στο άτομο

την ένταξη σε μια σταθερή ομάδα, που ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του. Καθώς συχνά οι

ανάγκες του ατόμου ταυτίζονται με τις ανάγκες του συνόλου, το άτομο οφείλει να θέτει το

συμφέρον του συνόλου ως ανώτερο και σημαντικότερο από το προσωπικό του συμφέρον, να

είναι απόλυτα αφοσιωμένο στη οικογένεια του ενώ όλα τα μέλη είναι υπεύθυνα για τις πράξεις

και τη συμπεριφορά οποιουδήποτε άλλου μέλους.

2.3. Μονογονεϊκές Οικογένειες

Η αυξανόμενη διάσπαση της πυρηνικής οικογένειας στη δυτική κοινωνία, όπως επίσης

και η ραγδαία αύξηση των διαζυγίων τα τελευταία χρόνια, όπως προανέφερα, αφήνουν πολλούς

γονείς να αναθρέφουν παιδιά μόνοι τους και να παλεύουν να παίξουν το ρόλο δύο ανθρώπων.

Πρόκειται για τις μονογονεϊκές οικογένειες που γίνονται όλο και πιο ορατές στη σύγχρονη

κοινωνία. Στην μορφή της μονογονεϊκής οικογένειας καταλήγουν σε μεγαλύτερο βαθμό γονείς

διαζευγμένοι όπου τα παιδιά συνήθως ζουν καθημερινά με τον ένα γονέα και βλέπουν τον άλλο

περισσότερο ή λιγότερο τακτικά.

Έχουμε όμως και πολλές άλλες περιπτώσεις όπως είναι μητέρες που ζουν μόνες με ένα

παιδί αγνώστου πατρός όπου το παιδί σπάνια γνωρίζει τον πατέρα του σε κάποιο σημείο της

ζωής του ή μητέρες που γνωρίζουν μεν τον πατέρα αλλά ο τελευταίος αρνείται να αναγνωρίσει

το παιδί. Η γυναίκα αποφασίζει να κρατήσει το παιδί και να το μεγαλώσει μόνη της ενώ το παιδί

θα μάθει για τον πατέρα του κάποια στιγμή της ζωής του αν το θελήσει η ίδια η μητέρα ή εάν

τον αναζητήσει μόνο του.

Άλλη περίπτωση είναι οι χήρες και οι χήροι όπου το παιδί μπορεί να έχει γνωρίσει τον

άλλο γονέα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ανάλογα με την ηλικία που ήταν όταν εκείνος

πέθανε και με το πόσο του μιλούν γι’ αυτόν και υπάρχουν φωτογραφίες του στο σπίτι.


52

Συμβαίνει επίσης να υπάρχει ελεύθερη σχέση μεταξύ δύο γονέων οι οποίοι έχουν

αναγνωρίσει το παιδί αλλά δεν θέλουν να ζουν κάτω από τη ίδια στέγη. Το παιδί σε αυτή την

περίπτωση σε αντίθεση με αυτή των διαζευγμένων γονιών έχει ζήσει ανέκαθεν με αυτόν τον

τρόπο σε ένα τέτοιο περιβάλλον και δεν αποχωρίστηκαν αργότερα οι γονείς του.

Η υιοθεσία αποτελεί ακόμη έναν λόγο δημιουργίας μονογονεϊκής οικογένειας όταν

ορισμένα μοναχικά άτομα αποφασίζουν να υιοθετήσουν ένα ή περισσότερα παιδιά Παρόμοια

κάποια άτομα επιλέγουν αντί να υιοθετήσουν ένα παιδί να επιλέξουν ένα σύντροφο μόνο για να

κάνουν ένα παιδί χωρίς όμως να θέλουν να ζήσουν μαζί του.

Σε όλες τις περιπτώσεις ο γονέας πρέπει να «χωριστεί στα δύο». Εφόσον ο ένας γονέας

είναι απών ο άλλος θα πρέπει να εξασφαλίσει στο παιδί κατά κάποιο τρόπο μια διπλή γονεϊκή

παρουσία. Αυτό αποτελεί μεγάλη ψυχική διαθεσιμότητα η οποία δεν διατίθεται πάντα ειδικά

όταν ο γονέας είναι ευάλωτος λόγω χηρείας ή χωρισμού.

Όταν ο ένας γονέας χάνεται μετά από ένα διαζύγιο ή ένα θάνατο, αφήνει μια κενή θέση ή

οποία δύσκολα καλύπτεται και ίσως με κανέναν τρόπο να είναι όπως εάν υπήρχε η παρουσία του

άλλου γονέα. Ο άδειος αυτός χώρος πολλές φορές σπρώχνει το παιδί κοντά στο γονέα με τον

οποίο πλέον ζει και δημιουργείται μία πολύ έντονη σχέση μεταξύ τους ιδίως όταν το παιδί δεν

βλέπει πια το γονέα που έφυγε. Μια μητέρα επίσης που βρίσκεται ξαφνικά μόνη με ένα παιδί

μπορεί να φτάσει στο σημείο να αφοσιωθεί ολόψυχα σε αυτό. Ορισμένα παιδιά επίσης έχουν την

τάση να αναλαμβάνουν το ρόλο του συζύγου, του έμπιστου, του υποστηρικτή, ο οποίος

προστατεύει το γονέα του από τα καταθλιπτικά συναισθήματα.

Ο κίνδυνος που δημιουργείται στη μονογονεϊκή οικογένεια είναι να ταυτιστεί το παιδί με

τη μητέρα ή τον πατέρα και να εγκλωβιστούν και οι δύο σε ένα κόσμο δικό τους που δύσκολα

χωρά τρίτους. Τα πράγματα είναι χειρότερα όταν από το οικογενειακό περιβάλλον λείπει η

τακτική παρουσία άλλων συγγενικών προσώπων όπως παππούδες θείες κ.τ.λ.

Μερικές φορές επίσης που ο γονέας είναι αδύναμος ή απογοητευμένος και αγχωμένος, το

παιδί αναλαμβάνει την υποχρέωση να φροντίζει το γονέα του και τότε γίνεται γονέας του γονέα

του. Επειδή αισθάνεται υπεύθυνο για την κατάστασή του κάνει τα πάντα προκειμένου να τον

απαλλάξει από κάθε έγνοια, κάθε αντιξοότητα και υποκρίνεται συνήθως ότι όλα πάνε καλά και

είναι ευτυχισμένο. Παραμερίζει όλα του τα συναισθήματα, όλες του τις απαιτήσεις και όλες τις

προσωπικές του σκέψεις για να ασχοληθεί αποκλειστικά με το γονέα που βρίσκεται σε

απόγνωση.


53

Ορισμένα παιδιά ξεπερνούν όλη αυτή την κατάσταση βρίσκοντας ένα πατρικό

υποκατάστατο στο πρόσωπο ενός καθηγητή, ενός φίλου της μητέρας ή του πατέρα, ενός

συγγενικού προσώπου ή στον πατέρα ή τη μητέρα κάποιου φίλου τους. Όλα αυτά τα πρόσωπα

θα λειτουργήσουν σαν διαδοχικοί μεσάζοντες που θα του επιτρέψουν να σκιαγραφήσει ένα

πρότυπο προς ταύτιση.

2.4. Ανασυγκροτημένες Οικογένειες

Οι ανασυγκροτημένες οικογένειες είναι αυτέ που δημιουργούνται από τον δεύτερο γάμο

του ενός ή και των δύο συζύγων μετά από ένα διαζύγιο ή μία περίπτωση χηρείας. Γενικότερα

είναι η οικογένεια που προκύπτει αρχικά από την ένωση ενός ζευγαριού στο πλαίσιο ενός

ορισμένου τρόπου οικιακής ζωής στον οποίο εντάσσονται και τα παιδιά από προηγούμενους

γάμους. Ορισμένες φορές ένα παιδί που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την ένωση έρχεται να

συμπληρώσει την όλη διάταξη. Οι λέξεις «μαμά» και «μπαμπάς» προορίζονται περισσότερο για

τους βιολογικούς γονείς γι’ αυτό συνήθως το παιδί προσφωνεί τον «πατριό» του ή τη μητριά του

με το όνομά τους.

Στο παρελθόν οι διαζευγμένοι γονείς δεν τολμούσαν να δημιουργήσουν μία νέα

οικογένεια επειδή ντρέπονταν τον κοινωνικό περίγυρο εφόσον το διαζύγιο θεωρείτο κάτι το

απρεπές. Έπειτα ίσως φοβούνταν τις επιπλοκές πιστεύοντας ότι ήταν πολύ πιθανό την πρώτη

αποτυχία να την ακολουθήσει μια δεύτερη, με αποτέλεσμα να ζημιωθούν όλοι διπλά και ιδίως τα

παιδιά. Στις μέρες μας όμως η κοινωνία έχει εξελιχθεί, είναι πιο ανεκτική ενώ τα ζευγάρια πλέον

τολμούν να χωρίσουν και να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους πολύ πιο εύκολα.

Συμβαίνει επίσης συχνά οι γονείς να αρνούνται και σήμερα να συγκατοικήσουν ή να

ξαναπαντρευτούν εξαιτίας των παιδιών , είτε επειδή εκείνα έχουν αντίρρηση είτε επειδή ο

γονέας δεν θέλει να επιβάλει νέες αλλαγές στην καθημερινή τους ζωή.

Το φαινόμενο όμως των διαδοχικών συμβιώσεων είναι ολοένα και συχνότερο. Η πρώτη

από αυτές είναι όλο και πιο σύντομη και η δεύτερη παίρνει τις περισσότερες φορές τη μορφή

συγκατοίκησης ή συμβίωσης παρά γάμου. Αυτή η νέα οικογενειακή οργάνωση δημιουργεί μια

σειρά από πρακτικά, νομικά, οικονομικά και ψυχολογικά προβλήματα τόσο στα παιδιά όσο και

στους ενήλικες.

Το παιδί έχει πλέον δύο οικογένειες, μία βιολογική οικογένεια, που είναι όμως διαλυμένη

και μια πραγματική οικογένεια στην οποία ζει καθημερινά. Αυτή η οικογενειακή κατάσταση αν


54

και δυναμική είναι δύσκολη επειδή είναι περίπλοκη. Η στιγμή της ανασυγκρότησης συνιστά μια

νέα κρίση , μια ασταθή κατάσταση που συνεπάγεται πολύ κόπο, χρόνο, μεγάλη υπομονή και

ψυχική διαθεσιμότητα

2.5. «Χωλές» Οικογένειες

Η σημερινή πραγματικότητα έχει δημιουργήσει και μια άλλη μορφή οικογένειας, τις

«χωλές» οικογένειες. Πρόκειται για συζυγικές οικογένειες που έχουν διασπαστεί σε δυο

τμήματα, όχι γιατί οι σύζυγοι δεν επιθυμούν να ζουν μαζί αλλά γιατί μη οικογενειακοί λόγοι

τους οδήγησαν σ' αυτό. Η κατάσταση αυτή οφείλεται κυρίως σε κοινωνικοοικονομικούς λόγους.

Το πρόβλημα της ανεργίας που μαστίζει τις σημερινές οικογένειες, τα έντονα οικονομικά

προβλήματα και οι μεγάλες κοινωνικές απαιτήσεις οδηγούν στην διάσπαση του ζευγαριού

προκειμένου να διασφαλίσουν μια ικανοποιητική ζωή. Τέτοια παραδείγματα «χωλών»

οικογενειών έχουμε όταν υπάρχουν λόγοι όπου η εργασία των συζύγων , τους υποχρεώνει να

είναι μακριά όπως ναυτικοί, μετανάστες, υπάλληλοι αποσπασμένοι σε άλλη περιοχή από εκείνη

την οποία η οικογένεια κατοικεί μονίμως, καλλιτέχνες, επαγγελματίες, αθλητές κ.λπ. Υπάρχουν

όμως περιπτώσεις όπου οι λόγοι δεν είναι επαγγελματικοί αλλά συνέπεια κάποιων

καταστάσεων όπως όταν ο ένας σύντροφος είναι ασθενής, φαντάρος ή βρίσκεται στη φυλακή.

Οι επιδράσεις σε αυτή την περίπτωση κυρίως για τα παιδιά μοιάζουν με αυτές τον

μονογονεϊκών οικογενειών αλλά σε ένα πολύ πιο «ελαφρύ» κλίμα καθώς ο γονέας απουσιάζει

για μεγάλα χρονικά διαστήματα αλλά όποτε είναι δυνατό επισκέπτεται την οικογένειά του. Και

πάλι όμως η απουσία προτύπου για το παιδί που δεν έχει σε καθημερινή βάση και τους δύο

γονείς είναι σημαντική και καθοριστική αλλά σε έναν πιο κατανοητό βαθμό καθώς το παιδί

γνωρίζει τον γονέα που απουσιάζει και την κατάσταση που τον αναγκάζει να είναι μακριά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τα παιδιά των προβληματικών οικογενειών αποτελούν ένα μεγάλο και άλυτο μέχρι

στιγμής πρόβλημα με σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές διαστάσεις. Ένα μερίδιο ευθύνης

ίσως έχουν και η γονείς αλλά πολύ περισσότερο η κοινωνία. Τα μέχρι τώρα μέτρα όχι μόνο δεν

απέδωσαν αλλά σε πολλές περιπτώσεις έβλαψαν και τα ίδια τα παιδιά και το κοινωνικό σύνολο.


55

Γι’ αυτό επιβάλλεται η λήψη μέτρων σύμφωνων με τις σημερινές συνθήκες και τις σημερινές

απαιτήσεις ώστε να υπάρξει κάποια βελτίωση στο ουσιαστικό αυτό πρόβλημα.

Αναμφισβήτητα η οικογένεια βρίσκεται στο κέντρο του ευρύτερου συνόλου της

ανθρωπότητας και πρέπει να αποτελεί μια ολοκληρωμένη μονάδα αυτοτελή για να ζήσει και να

αναπτυχθεί το άτομο. Μια οικογένεια αν δεν λειτουργεί σωστά τότε το ίδιο το άτομο δέχεται

αρνητικές επιπτώσεις και πρώτα απ’ όλα τα παιδιά είναι αυτά που εισπράττουν όλες τις

στρεβλώσεις. Έτσι ένα άτομο που ζει μέσα σε μια προβληματική οικογένεια υποφέρει και

υποβαθμίζεται σε όλους τους τομείς, ενώ ταυτόχρονα προβληματικές οικογένειες συντελούν στη

δημιουργία μιας προβληματικής κοινωνίας.


56

Ο ρόλος της παιδείας στην

εθνική άμυνα ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 07/01/2001,

1. Η έννοια τής «εθνικής άμυνας» είναι μια σύνθετη έννοια που περιλαμβάνει κάθε μορφή

υπεράσπισης ενός έθνους έναντι επιβουλών και διεκδικήσεων που άμεσα ή έμμεσα

απειλούν την ύπαρξη, την επιβίωση και την ακεραιότητά του. Κάθε αντίσταση και αγώνας,

ένοπλος ή ηθικός, εναντίον έμπρακτης ή επαπειλούμενης αμφισβήτησης των κυριαρχικών

δικαιωμάτων, τής ελευθερίας και τής αξιοπρέπειας ενός έθνους συνιστά την εθνική άμυνα.

2. Δεν είναι δε τυχαίο ότι η έννοια τής άμυνας έχει συνδεθεί με την έννοια τού έθνους (μιλούμε

για εθνική άμυνα), αφού η άμυνα αναλαμβάνεται και ασκείται κυρίως από τις ένοπλες

δυνάμεις μιας χώρας, για να διαφυλαχθούν τα ιερά και τα όσια τα οποία συνιστούν ένα

έθνος: η πατρίδα, η θρησκεία, η οικογένεια, οι θεσμοί, η ελευθερία, η δημοκρατία, η παιδεία,

ο πολιτισμός. Η εθνική άμυνα απλώνεται και σκεπάζει όλα όσα ενσαρκώνει ο ιστορικός βίος

ενός έθνους, η εθνική του υπόσταση, η ταυτότητά του ως έθνους. Γι' αυτό και η άμυνα τού

έθνους, η εθνική του άμυνα, έχει μεν ως επίκεντρο και ως αιχμή το ένοπλο τμήμα τής εθνικής

άμυνας, τις Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά επεκτείνεται και σε μια ηθική και πνευματική άμυνα η

οποία περιβάλλει, συμπληρώνει και εμπνέει την εθνική άμυνα. Αυτή τη μορφή εθνικής άμυνας

υπαγορεύει η εθνική συνείδηση, ό,τι ενώνει όλους τους πολίτες: η κοινή πατρίδα, η κοινή

καταγωγή, η κοινή γλώσσα, η κοινή πίστη, η κοινή ιστορία, τα κοινά ήθη και έθιμα, η κοινή

νοοτροπία, οι κοινές αξίες, ο κοινός πολιτισμός. Ο,τι με μια λέξη, στην περίπτωση τής

Ελλάδος, θα μπορούσε να ονομασθεί ελληνική παιδεία και ελληνική συνείδηση.

3. Η προσφορά ελληνικής παιδείας στους νέους και η καλλιέργεια στις ψυχές τους ελληνικής

συνείδησης συνιστά την εθνική μας παιδεία. Δεν νοείται δε εθνική άμυνα που δεν πηγάζει,

δεν τροφοδοτείται και δεν εμπνέεται από μια εθνική παιδεία, από μια παιδεία που αποσκοπεί

στην καλλιέργεια τής προσωπικότητας τού παιδιού, ώστε να αποτελέσει συνειδητό και

υπεύθυνο πολίτη μιας ελεύθερης και δημοκρατικής χώρας, τής οποίας την ανεξαρτησία, την

ακεραιότητα και τους δημοκρατικούς θεσμούς να αισθάνεται από μόνος του την ανάγκη και

να θεωρεί τιμή του να υπερασπίσει, αν και όποτε χρειαστεί.

4. Η εθνική άμυνα με τις Ενοπλες Δυνάμεις, με το στράτευμα και τη στράτευση, προετοιμάζει

τους πολίτες να υπερασπισθούν την πατρίδα με τα όπλα. Η εθνική παιδεία, με την καλλιέργεια

τού πνεύματος, τού ήθους και τού φρονήματος των νέων μέσα από την Εκπαίδευση όλων των

βαθμίδων, τούς προετοιμάζει ηθικά και πνευματικά να καταλάβουν τί σημαίνει υπεράσπιση

τής πατρίδας, ποιες αξίες και ποια ιδανικά έχουν χρέος να υπερασπίσουν όταν χρειαστεί να

πολεμήσουν, και γιατί πρέπει έστω και με κίνδυνο τής ζωής τους να αγωνιστούν γι' αυτά. Ο

σκοπός τής εθνικής παιδείας, δηλ. τής παιδείας που παρέχεται στη σχολική εκπαίδευση, είναι

διττός: α) να διδάξει γνώσεις, να εφοδιάσει δηλ. τους μαθητές με πληροφορίες σε διάφορους

κλάδους τού επιστητού και να αναπτύξει τη γνωστική και νοητική δύναμη τού νέου, ώστε να

Ο κ. Γεώργιος

Μπαμπινιώτης είναι

καθηγητής

Γλωσσολογίας, πρύτανης

του Πανεπιστημίου

Αθηνών.


57

ενεργεί και να σκέπτεται σωστά και δημιουργικά· β) (που ενδιαφέρει το θέμα μας) να

καλλιεργήσει την ψυχή και το πνεύμα τού νέου, να τού εμπνεύσει αξίες και ιδανικά, να τού

δώσει αρχές, να τού δείξει μορφές συμπεριφοράς και αυτοπειθαρχίας, να τού ξυπνήσει

ευαισθησίες ηθικές, κοινωνικές και ανθρωπιστικές. Ειδικότερα, έργο τής εθνικής παιδείας

είναι να μυήσει τον νέο στη γλώσσα, στην ιστορία και στις παραδόσεις τής πατρίδας του, στην

πίστη, στις τέχνες και στα γράμματα και, γενικότερα, στον πολιτισμό, που προσδιορίζει την

εθνική του ταυτότητα, την εθνική φυσιογνωμία τής χώρας του και την εθνική ιδιοπροσωπία

τού λαού στον οποίον ανήκει. Και ο μεν στόχος τής γνωστικής και νοητικής ανάπτυξης

επιτυγχάνεται κυρίως με τα γνωστικά μαθήματα (μαθηματικά, φυσική, χημεία, βιολογία,

πληροφορική κ.λπ.), ενώ ο στόχος τής πνευματικής και εθνικής γενικότερα καλλιέργειας και

αγωγής επιτυγχάνεται κυρίως με τα εθνικά λεγόμενα μαθήματα (γλώσσα, ιστορία, λογοτεχνία,

θρησκευτικά, γεωγραφία, πολιτισμός, παραδόσεις κ.λπ.). Στους δασκάλους τής πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης και στους καθηγητές τής δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ιδίως τους φιλολόγους,

εμπιστεύεται η Πολιτεία, η κοινωνία και το έθνος ολόκληρο την εθνική παιδεία των νέων, την

εθνική εκπαίδευση των αυριανών πολιτών του. Αυτό και μόνο δείχνει τί βαρύτητα δίδεται στο

Σχολείο και τί βάρος εναποτίθεται στους ώμους των εκπαιδευτικών, των δασκάλων των

Σχολείων μιας χώρας, των ανθρώπων που θα οδηγήσουν εξ απαλών ονύχων τους νέους να

αποκτήσουν εθνική συνείδηση. Γι' αυτό και ο ρόλος τού δασκάλου τού αληθινού δασκάλου

και όχι τού απλού διδάσκοντος σφραγίζει την εθνική Παιδεία και προσδιορίζεται ως

λειτούργημα. Γι' αυτό και ο ρόλος των Πανεπιστημίων που καταρτίζουν τους δασκάλους και

των δύο βαθμίδων τής Παιδείας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθοριστικός θα έλεγα τής

εθνικής παιδείας. Γι' αυτό και είναι πολύ μεγάλη η ευθύνη τής Πολιτείας, η οποία επιλέγει,

καταρτίζει, οργανώνει και ελέγχει το σύστημα λειτουργίας τής εθνικής παιδείας. Εθνική

Παιδεία και Εθνική Αμυνα, άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, αφού δεν μπορεί να υπάρξει

η μία χωρίς την άλλη, συνιστούν τον κορμό τής εθνικής πολιτικής μιας χώρας και βασική

προϋπόθεση για την εθνική της ανεξαρτησία, εδαφική και πνευματική.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ


2. Να εντοπίσεις στο κείμενο τις υπογραμμισμένες λέξεις και να δώσεις συνώνυμές τους

στα πλαίσια μιας φράσης.(20 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3) Να αναλύσεις τον τρόπο ανάπτυξης της 4ης παραγράφου και να διαπστώσεις τον τρόπο

ανάπτυξής της. (15 ΜΟΝΑΔΕΣ)

4. ΕΚΘΕΣΗ : Σε μία επιστολή προς την υπουργό Παιδείας να εκφράσετε τα

παράπονά σας για τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας όσον αφορά στη

σχέση του με τη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης, καθώς και τον τρόπο διοργάνωσης


58

και διεξαγωγής εθνικών επετείων. Να προτείνετε γονιμότερους τρόπους διδαχής της

Εθνικής Αγωγής. (500 λέξεις). (40 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Περίληψηblogs.sch.gr/spkal/files/2012/09/EkthsesiGLYK12.pdfγραπτά, αλλά και...

Documents

Transcript of Περίληψηblogs.sch.gr/spkal/files/2012/09/EkthsesiGLYK12.pdfγραπτά, αλλά και...