BIBLIA

SŁOWO BOGA O BOGU I CZŁOWIEKU

SPIS TREŚCI• Terminologia• Etapy powstawania Biblii• Autor(zy) Biblii• Natchnienie Biblijne• Języki Biblijne• Podział ksiąg• Kanon Biblijny• Typy ksiąg• Sigla biblijne• Ważniejsze przekłady Biblii• Przydatne adresy www

TERMINOLOGIA

Biblia, Pismo Święte pochodzi z języka greckiego:•βιβλίον, biblion – zwój papirusu, księga, •w liczbie mnogiej βιβλία, biblia – księgi

BIBLIA = KSIĘGI

ETAPY POWSTAWANIA BIBLII

1. Tradycja ustna (ustne, nie piśmienne, przekazywanie opisu wydarzeń)

2. Formowanie się źródeł (tzw. glosy, perykopy)

3. Ostateczna redakcja tekstu

AUTOR(zy) BIBLII

Za faktycznego autora Biblii uznaje się Boga, który poprzez swoje natchnienie kierował autorami ludzkimi w przekazywaniu nauki o zbawieniu.

Poza tym istnieją autorzy ludzcy, którym przypisuje się poszczególne księgi.

NATCHNIENIE BIBLIJNE

Natchnienie biblijne - bezpośredni, pozytywny i nadprzyrodzony wpływ Boga na umysł i wolę piszącego, dzięki czemu księga, która powstaje jest dziełem dwóch autorów: Boga i człowieka. Natchniona jest cała Biblia.

NATCHNIENIE BIBLIJNE

• Kryterium odróżniania ksiąg natchnionych jest tradycja apostolska.

• Rodzaje natchnienia:– czynne: charyzmatyczny wpływ Boga na człowieka

piszącego, który trwa do ukończenia księgi,– bierne: oznacza przyjęcia działania Bożego przez

człowieka.

NATCHNIENIE BIBLIJNE• W powstawaniu księgi współpracują trzy rodzaje władz: rozum,

wola, władze wykonawcze, dlatego na każdą z nich rozciąga się Boże działanie.

• Wpływ na rozum polega na oświeceniu, dzięki któremu pisarz może wszystko należycie pojąć. Pod wpływem Bożego światła pisarz wypowiada swój sąd o prawdzie rzeczy, którą chce przekazać na piśmie, a którą poznał przez Objawienie albo drogą naturalną.

• Wpływ na wolę jest impulsem, poruszeniem, mającym na celu skłonienie woli pisarza do pisania. Poruszenie Boga jest skuteczne, nie znosi jednak wolności autora. Bóg bowiem działa na stworzenia zgodnie z ich naturą, jeżeli są wolne, Bóg nie niszczy ich wolności.

NATCHNIENIE BIBLIJNE

Ludzki wymiar Biblii•w tekście widoczna jest osobowość autora, walory i braki ludzkie, cechy człowieka, psychologia, kultura i język, także wyobrażenia, wrażliwość, wykształcenie oraz sposób myślenia. •Wykluczone jest natomiast to, co sprzeciwia się prawdzie i świętości Bożej.

Boski wymiar Biblii•prawda •świętość.

NATCHNIENIE BIBLIJNE• Świadectwa biblijne o natchnieniu:• 2 Tm 3,16-17: "Wszelkie Pismo od Boga natchnione /jest/ i

pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości - aby człowiek Boży był doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu."

• 2 P 1,20-21: "To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili /od Boga/ święci ludzie."

NATCHNIENIE BIBLIJNEBłędy rzutujące na niewłaściwe rozumienie Biblii:•negowanie, ograniczanie lub osłabianie ludzkiej natury słowa Bożego; to pewien typ mentalności, ograniczona wizja Biblii; traktowanie jej jako zbioru wzniosłych zasad, jako dzieło jakby spadłe z nieba, za tylko słowo Boże, przy zapomnieniu, że jest to równocześnie prawdziwie ludzkie słowo ze wszystkimi jego właściwościami,•traktowanie Biblii jako dzieła typowo i czysto ludzkiego; jest to naturalistyczne i laickie podejście do tekstu natchnionego; Biblia jest tu dziełem jedynie ludzkim, wytworem ducha ludzkiego, literaturą narodu, czasu i miejsca, w oderwaniu od wierzeń i kultury religijnej.

JĘZYKI BIBLIJNE

ST •hebrajski•greka

NT•aramejski•hebrajski•greka

PODZIAŁ BIBLIIZasadniczo Biblia dzieli się na dwie części:

•ST – Stary Testament

•NT – Nowy TestamentKażda z tych części dzieli się na księgi. Księgi dzielą się na rozdziały. Rozdziały podzielone są na wiersze.

Pierwotnie księgi Biblii były spisane bez tych podziałów, zostały one wprowadzone by zwiększyć czytelność tekstu.

Pierwszy podział wprowadził w 1206 r. paryski uczony biskup Stefan Langton. Ostateczny podział uformował się w XVI (ok 1551 - 1555) za sprawą Roberta

Estienne`a.

KANON BIBLIJNY - DEFINICJA

Zbiór natchnionych przez Boga ksiąg, przyjętych przez Kościół i uznanych za nieomylną regułę

wiary i moralności z racji zawartej w nich, objawionej przez Boga, prawdy o zbawieniu.

KANON BIBLIJNY - KRYTERIA

Podstawowe kryteria kanoniczności

•Kryterium zasadnicze - Tradycja Jezusowo-Apostolska•Kryteria ogólne

KANON BIBLIJNY - KRYTERIAKryterium zasadnicze - Tradycja Jezusowo-ApostolskaAby księgę można było nazwać kanoniczną, potrzebne jest potwierdzenie jej Boskiego pochodzenia (natchnienia) przez Kościół (Nauczycielski Urząd Kościoła). Tylko Kościół może orzekać o natchnieniu księgi, włączając ją w ten sposób do kanonu.

KANON BIBLIJNY - KRYTERIAKRYTERIA GŁÓWNE1.Przekaz Tradycji. O natchnieniu danej księgi informuje nas Objawienie zawarte w Tradycji.2.Apostolskie pochodzenie. Dana księga może być uznana za natchnioną, gdy jej autorem jest Apostoł. Trzeba pamiętać, że pisma te nie wyszły bezpośrednio spod pióra Apostołów, lecz zostały spisane lub ostatecznie zredagowane przez ich uczniów, którzy utrwalili główne myśli swojego nauczyciela lub redagowali pisma z pozostawionych przez niego materiałów. Tak powstałe księgi, zgodnie zresztą ze starożytnym pojmowaniem autorstwa, również uznajemy za pochodzące od Apostołów. W ten sposób za natchnione możemy uznawać również księgi lub ich fragmenty powstałe do połowy II w. po Chr.

KRYTERIA POMOCNICZE1.Czytanie liturgiczne danej księgi w Kościele jako Pismo Święte.2.Budująca treść księgi zgodna z nauką całego Pisma Świętego.

Kryteria pomocnicze nie mogą być stosowane w sposób wyłączny, w oderwaniu od kryteriów głównych.

KANON BIBLIJNY - KRYTERIADlaczego Kościół rości sobie wyłączne prawo do autentycznego i bezbłędnego rozpoznawania natchnienia Biblii? Powodów jest kilka.1.Stary Testament powstał w łonie wspólnoty ludu Bożego Starego Przymierza, Izraela, który - jako ich "właściciel" - stopniowo rozpoznawał niektóre ze swoich ksiąg jako natchnione. Kościół jako lud Boży Nowego Przymierza przejął od Izraela te Pisma i od początku uznawał je za natchnione. 2.Pisma Nowego Testamentu powstały we wspólnocie Kościoła i tylko Kościół może bezbłędnie rozpoznawać w nich znamiona natchnienia.3.W Kościele działa ten sam Duch Święty, który natchnął święte księgi. Kościół więc prowadzony przez "Ducha Prawdy" może bezbłędnie rozpoznać Go jako autora swoich Pism.4.Księgi Pisma Świętego uznawane w czasach apostolskich za natchnione zostały przez apostołów przekazane Kościołowi. Przekaz ten jest kontynuowany do dziś dzięki nieprzerwanemu następstwu biskupów.

KANON HEBRAJSKIBiblia hebrajska dzieli księgi Starego Testamentu na trzy grupy:

1.Tora (Prawo): Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt2.Nebiim (Prorocy):- wcześniejsi: Joz, Sdz, 1-2 Sm, 1-2 Krl- późniejsi: Iz, Jr, Ez, Oz, Jl, Am, Ab, Jon, Mi, Na, Ha, So, Ag, Za, Ml3.Ketubim (Pisma):- wielkie: Ps, Prz, Hi- pięć zwojów: Pnp, Rt, Lm, Koh, Est- inne: Dn, Ezd, Ne, 1-2 Krn

KANON KATOLICKI STBiblia katolicka dzieli Stary Testament na następujące grupy:

1.Księgi historyczne

- Pięcioksiąg (5): Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt- dzieło Deuteronimisty (6): Joz, Sdz, 1-2 Sm, 1-2 Krl- dzieło Kronikarza (4): 1-2 Krn, Ezd, Ne- księgi dydaktyczno- historyczne (6): Rt, Tb, Jdt, Est, 1-2 Mch2.Księgi dydaktyczne (7): Hi, Ps, Prz, Koh, Pnp, Mdr, Syr3.Księgi prorockie (18):- prorocy więksi (6): Iz, Jr (+ Ba, Lm), Ez, Dn- prorocy mniejsi (12): Oz, Jl, Am, Ab, Jon, Mi, Na, Ha, So, Ag, Za, Ml

KANON KATOLICKI NT1. Księgi historyczne

• Mt - Ewangelia według św. Mateusza• Mk - Ewangelia według św. Marka• Łk - Ewangelia według św. Łukasza• J - Ewangelia według św. Jana• Dz - Dzieje Apostolskie

2. Księgi dydaktyczne• listy św. Pawła: Rz,1 Kor,2 Kor, Ga, Ef, Flp, Kol, 1Tes, 2Tes, 1Tm, 2Tm, Tt, Flm• Hbr - List do Hebrajczyków (autor nieznany)• List św. Jakuba Apostoła• 1P, 2P - Dwa Listy św. Piotra Apostoła• 1J, 2J, 3J - Trzy Listy św. Jana Apostoła• Jud - List św. Judy Apostoła

• Księgi prorockie• Apokalipsa św. Jana

PODZIAŁ KSIĄG BIBLIJNYCH - TYPY

SIGLA BIBLIJNE

Siglum (z łac. singlae litterae - pojedyncze litery; l. mn. sigla) - symbol literowy lub literowo-cyfrowy będący oznaczeniem fragmentu Biblii.

SIGLA BIBLIJNE - STRdz Ks. Rodzaju Prz Ks. Przysłów Wj Ks. Wyjścia Koh Ks. Koheleta Kpł Ks. Kapłańska Pnp Pieśń nad Pieśniami Lb Ks. Liczb Mdr Ks. Mądrości Pwt Ks. Powtórzonego Prawa Syr Mądrość Syracha Joz Ks. Jozuego Iz Ks. Izajasza Sdz Ks. Sędziów Jr Ks. Jeremiasza Rt Ks. Rut Lm Lamentacje 1 Sm 1 Ks. Samuela Ba Ks. Barucha 2 Sm 2 Ks. Samuela Ez Ks. Ezechiela 1 Krl 1 Ks. Królewska Dn Ks. Daniela 2 Krl 2 Ks. Królewska Oz Ks. Ozeasza 1 Krn 1 Ks. Kronik J l Ks. Joela 2 Krn 2 Ks. Kronik Am Ks. Amosa Ezd Ks. Ezdrasza Ab Ks. Abdiasza Ne Ks. Nehemiasza Jon Ks. Jonasza Tb Ks. Tobiasza Mi Ks. Micheasza Jdt Ks. Judyty Na Ks. Nahuma Est Ks. Estery Ha Ks. Habakuka 1 Mch 1 Ks. Machabejska So Ks. Sofoniasza 2 Mch 2 Ks. Machabejska Ag Ks. Aggeusza Hi Ks. Hioba Za Ks. Zachariasza Ps Ks. Psalmów Ml Ks. Malachiasza

SIGLA BIBLIJNE - NT

Mt Ew. wg św. Mateusza 1 Tm 1 List do Tymoteusza Mk Ew. wg św. Marka 2 Tm 2 List do Tymoteusza Łk Ew. wg św. Łukasza Tt List do Tytusa J Ew. wg św. Jana Flm List do Filemona Dz Dzieje Apostolskie Hbr List do Hebrajczyków Rz List do Rzymian Jk List św. Jakuba 1 Kor 1 List do Koryntian 1 P 1 List św. Piotra 2 Kor 2 List do Koryntian 2 P 2 List św. Piotra Ga List do Galatów 1 J 1 List św. Jana Ef List do Efezjan 2 J 2 List św. Jana Flp List do Filipian 3 J 3 List św. Jana Kol List do Kolosan Jud List św. Judy 1 Tes 1 List do Tesaloniczan Ap Apokalipsa św. Jana 2 Tes 2 List do Tesaloniczan

WAŻNIEJSZE PRZEKŁADY BIBLIIPierwsze i najważniejsze tłumaczenia•Septuaginta - pierwsze tłumaczenie Starego Testamentu na język grecki powstało w Aleksandrii (k/Egiptu) na przełomie III i II wieku p.n.e.(skrót: LXX).•Wulgata - (z łac. vulgata versio "wersja popularna") tłumaczenie całości Pisma Świętego na język łaciński. Pomysłodawcą i pierwszym autorem tego tłumaczenia był św. Hieronim (+420). Wulgata jest oficjalnym przekładem Kościoła katolickiego od Soboru Trydenckiego (1546).

WAŻNIEJSZE PRZEKŁADY BIBLIIPolskie przekłady historyczne (XV-XVII w.):•Psałterz floriański (Psałterz królowej Jadwigi) - ok. koniec XIV w.•Psałterz puławski - pocz. XVw.•Psałterz krakowski - 1532r.•Biblia Królowej Zofii - połowa XV w.•Nowy Testament Stanisława Murzynowskiego, pierwszy drukowany przekład polski (luteranie) - 1551r.•Biblia Leopolity - pierwszy drukowany polski przekład katolicki całej Biblii - 1561r.•Nowy Testament ks. Jakuba Wujka - 1593r.•Biblia ks. Jakuba Wujka - 1599r.

PRZEKŁADY LITERACKIE

• Jan Kochanowski - Psałterz Dawidów (wyd. 1579).

• Roman Brandstaetter - Przekład wybranych ksiąg Biblii hebrajskiej oraz Ewangelii, Dz, Ap i Listów św. Jana (tłum. 1959-1986)

• Czesław Miłosz - 10 księg: Ps, Hi, Pnp, Rt, Lm, Koh, Est, Mk, Ap, Mdr (tłum. 1971-1986).

• Hymnie o Logosie - R.Brandstaetter (J 1,1-3)Przed wszystkim / Jest Słowo, / A Słowo / Jest u Boga, / A Bóg / Jest Słowem. Ono

jest przed wszystkim u Boga, / Przez Nie wszystko jest, / A bez Niego nic nie jest, / Co jest.

PRZEKŁADY GWAROWE

• Biblia Ślązoka (2000)• Przekład na gwarę góralską (2002-2005)• Dobra Czytanka wg św. ziom'a Janka -

przekład na współczesny, slangowy język (Warszawa, 2005)

LINKI DO STRON O BIBLII

• http://biblijna.pl/• http://biblia.deon.pl/• http://www.codexsinaiticus.org/en/• http://biblia.apologetyka.com/• http://www.biblia.info.pl/• http://pl-pl.facebook.com/biblia.audio• http://www.tyniec.benedyktyni.pl/ps-po/?

page_id=2033