Βέλτιστες πρακτικές επεξεργασίαςκαι επαναχρησιμοποίησης γεωργικών

αποβλήτων στις Μεσογειακές χώρες

After-LIFE Communication Plan

LIFE10 ENV/GR/594www.wastereuse.eu

Το έργο WasteReuse συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - LIFE+ Πρόγραμμα

περιεχόμεναΑνακύκλωση των γεωργικών αποβλήτων 4

Στόχοι του έργου WasteReuse 5

Συμπεράσματα και προτάσεις 6

Στόχοι και αντικείμενα της επικοινωνιακής στρατηγικής του έργου WasteReuse 8

Κοινό - στόχος και κύριες ομάδες ενδιαφερόμενων 9

Κύριες δράσεις επικοινωνίας 10

Διάχυση αποτελεσμάτων μέσω έντυπου υλικού και βίντεο 12

Διάχυση αποτελεσμάτων μετά το τέλος του έργου 14

Εικονικό περιβάλλον 14

Εργαλείο λήψης αποφάσεων (Decision Making Tool) 15

Δημοσιεύσεις στο πλαίσιο του έργου WasteReuse LIFE10 ENV/GR/594 16

Ταυτότητα έργου 18

Ανακύκλωση των γεωργικών αποβλήτωνΗ επαναχρησιμοποίηση των γεωργικών αποβλήτων μέσω εδαφικής διάθεσης για την ανάπτυξη καλ-λιεργειών είναι μια παραδοσιακή μέθοδος και γνωστή τεχνική αξιοποίησης των αποβλήτων. Εφόσονλαμβάνει χώρα σε κατάλληλες συνθήκες, αποτελεί μια περιβαλλοντικά φιλική μέθοδο διαχείρισης τωναποβλήτων με οικονομικά οφέλη λόγω της μειωμένης χρήσης των εμπορικών λιπασμάτων. Ωστόσο,αν και η οργανική ύλη και τα θρεπτικά στοιχεία είναι σημαντικά για τη γονιμότητα του εδάφους και τηνανάπτυξη των καλλιεργειών, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η πιθανή υποβάθμιση του εδάφους λόγωτης υψηλής συγκέντρωσης σε ανόργανα συστατικά και πολυφαινόλες που βρίσκονται κοντά ή υπερ-βαίνουν τις οριακές τιμές. Επιπλέον, η προσθήκη μη σταθεροποιημένης οργανικής ύλης που περιέχε-ται στα απόβλητα, αν και γενικά συμβάλλει στην αύξηση της οργανικής ύλης του εδάφους, είναι πιθανόνα προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στις ιδιότητες του εδάφους και στην ανάπτυξη των καλλιεργειών,όπως αύξηση του ρυθμού ανοργανοποίησης του οργανικού άνθρακα ή απελευθέρωση φυτοτοξικώνστοιχείων, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις και στην ανάπτυξη των φυτών. 1, 2

04 /05

Στόχοι του έργου WasteReuse Το έργο WasteReuse επικεντρώθηκε σε δύο σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα:

• την ανεξέλεγκτη διάθεση γεωργικών αποβλήτων (π.χ. ελαιοκομίας, οινοποιείας κλπ)καθώς και την ανεξέλεγκτη χρήση τους για άρδευση και λίπανση καλλιεργειών

• την υπερβολική χρήση θρεπτικών στοιχείων και φυσικών πόρων (νερό, φωσφορικάορυκτά για την παρασκευή χημικών λιπασμάτων) και τη δυνατότητα να ενισχυθεί ηανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων και του νερού μέσω βιώσιμης χρήσης τωνεπεξεργασμένων ή μη γεωργικών αποβλήτων

Οι κυριότεροι στόχοι του έργου ήταν:

• Αξιολόγηση καινοτόμων και παραδοσιακών τεχνολογιών επεξεργασίας γεωργικών αποβλή-των σε σχέση με την καταλληλότητά τους για καλλιέργειες.

• Ανάπτυξη Εναλλακτικών Πρακτικών Καλλιέργειας για τις πιο αντιπροσωπευτικές καλλιέργει-ες των Μεσογειακών χωρών με ιδιαίτερες απαιτήσεις σε νερό, μέσω ανακύκλωσης θρεπτι-κών στοιχείων και νερού από τα γεωργικά απόβλητα και προσδιορισμού της καλύτερης δια-χείρισης

• Ανάπτυξη πρακτικών διάθεσης των αποβλήτων σε εμπορικής σημασίας καλλιέργειες μεστόχο να αυξηθεί η απόδοση των καλλιεργειών και να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επι-πτώσεις

• Προστασία της ποιότητας του εδάφουςαπό τη διάθεση επεξεργασμένων ή μηγεωργικών αποβλήτων, μέσω ανάπτυ-ξης και χρήσης καλλιεργητικών πρακτι-κών οι οποίες είναι κατάλληλες για αντι-προσωπευτικούς τύπους, συμπεριλαμ-βανομένων των υποβαθμισμένων καιευπαθών μεσογειακών εδαφών.

• Μείωση του αποτυπώματος άνθρακαμέσω ανακύκλωσης των γεωργικώναποβλήτων και περιορισμένης χρήσηςτων λιπασμάτων. Ελαχιστοποίηση τηςχρήσης φυσικών πόρων και της ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων.

• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Μεσογειακών γεωργικών προϊόντων και αύξηση τωνκερδών, μέσω μείωσης των εξωτερικών επιδράσεων.

1 Cereti, C.F., Rossini, F., Federici, F., Quaratino, D., Vassilev, N., Fenice, M. Reuse ofmicrobially treated olive mill wastewater as fertilizer for wheat (Triticum durum Desf.). Biosour.Technol. 91 (2004), 135-140

2 Komilis, D.P. Karatzas, E., Halvadakis, C.P. The effect of olive mill wastewater on seedgermination after various pre-treatment techniques. J. Environ. Manag. 74 (2005), 339-348.

Συμπεράσματα και προτάσεις Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του έργου, προ-κύπτει ότι η ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείωνκαι νερού μέσω της χρήσης βιώσιμων μεθόδωνκαι κατάλληλων τεχνολογιών για την επαναχρη-σιμοποίηση των γεωργικών αποβλήτων, επιφέ-ρει πολλά περιβαλλοντικά και οικονομικάοφέλη. Με την προϋπόθεση ότι λαμβάνονταιόλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλούς και ορθήςχρήσης των γεωργικών αποβλήτων, η δυνατό-τητα εφαρμογής των τεχνολογιών είναι σημαν-τική τόσο για τους γεωργούς όσο και για τοπεριβάλλον. Προκειμένου να προωθηθεί η επα-ναχρησιμοποίηση των γεωργικών αποβλήτωνκαι να μεγιστοποιηθούν οι θετικές επιπτώσεις,τα αποτελέσματα του έργου δείχνουν ότι περαι-τέρω ενέργειες είναι απαραίτητες, όπωςπαρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω:

06 / 07

α Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ρυθμιστικού πλαισίου για το κομπόστ, συγκρίσιμο με εκεί-νο που αφορά στη λυματολάσπη, μέσω εναρμόνισης των τρέχοντων εθνικών κανονισμών ήμέσω θέσπισης ενός κοινού νομικού πλαισίου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετικά με τη διαχεί-ριση, αποθήκευση και χρήση του κομπόστ.

β Προώθηση της χρήσης οργανικών αποβλήτων αντί για ανόργανα λιπάσματα και αναθεώρη-ση σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τα λιπάσματα (463/2013) ώστε να ευθυγραμ-μιστούν οι πολιτικές που αφορούν στην επεξεργασία των γεωργικών αποβλήτων με τη στρα-τηγική της κυκλικής οικονομίας στην Ευρώπη και να περιοριστεί η χρήση λιπασμάτων μέσωανακύκλωσης των γεωργικών αποβλήτων.

γ Προώθηση της χρήσης των εναλλακτικών πρακτικών καλλιέργειας που σχετίζονται με τηνκυκλική οικονομία και βασίζονται στην ανακύκλωση των διαφόρων γεωργικών αποβλήτων,μετά από λεπτομερή χαρακτηρισμό τους.

δ Προώθηση της χρήσης ζεολίθου με στόχο τη βελτίωση της ανάπτυξης των καλλιεργειών καιτην προστασία εδαφών και νερών από τις αρνητικές επιπτώσεις των υψηλών νιτρικών συγ-κεντρώσεων.

ε Χορήγηση του οικολογικού σήματος ECOLABEL στα κομπόστ.

ζ Προώθηση της χρήσης των φυτικών κομπόστ για την παραγωγή τύρφης

η Προσδιορισμός της τοξικότητας των γεωργικών αποβλήτων πριν και μετά την επεξεργασίαώστε i) να επιλεγεί η πιο κατάλληλη τεχνολογία επεξεργασίας και να μειωθεί η τοξικότητα τωναποβλήτων σε αποδεκτά επίπεδα, ii) να προσδιοριστεί η χρήση των τελικών προϊόντων καιii) να προσδιοριστεί η βέλτιστη στρατηγική διαχείρισης των δευτερογενών αποβλήτων και ναπεριοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στους ανθρώπους και το περιβάλλον.

θ Μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στη γεωργία μέσω ανακύκλωσης των θρεπτικών στοι-χείων

ι Μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων μέσω βιολογικού ελέγχου των παθογόνων στα φυτά καιπροσδιορισμού των ιδιοτήτων των επιλεγμένων κομπόστ

κ Δημιουργία δικτύου με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς στην Ευρώπη για τη διάχυσητων βέλτιστων πρακτικών για την επαναχρησιμοποίηση των γεωργικών αποβλήτων και τηνανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών σχετικά με τη χρήση του κομπόστ

λ Προώθηση μιας καινοτόμου προσέγγισης σχετικά με την παραγωγή γεωργικών προϊόντων,βασιζόμενη σε μια πιο ευρεία ενημέρωση για τη χρήση των πρώτων υλών.

Στόχοι και αντικείμενα της επικοινωνιακής στρατηγικής του έργου WasteReuse

i. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣτόχος ήταν η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού στο οποίο απευθύνονται οι δρά-σεις και τα αποτελέσματα του έργου (πχ. τοπικές αρχές, γεωργικοί συνεταιρισμοί).

ii. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣε δεύτερο επίπεδο, στόχος ήταν η βαθύτερη κατανόηση των δράσεων του έργου και τωνερευνητικών επιτευγμάτων από τους κύριους ενδιαφερόμενους.

iii. ΔΡΑΣΗΗ «δράση» αναφέρεται σε αλλαγή μιας πρακτικής λόγω υιοθέτησης προϊόντων, υλικώνή προσεγγίσεων όπως προκύπτουν από το WasteReuse.

ΔΡΑΣΗ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Επίπεδα της επικοινωνιακής στρατηγικής του έργου WasteReuse

08/ 09

Κοινό - στόχος και κύριες ομάδεςενδιαφερόμενωνΒασικO κΟινO

• Εθνικές κυβερνήσεις υπεύθυνες για την εφαρμογήγεωργικών πολιτικών

• Θεσμοθετημένες υπηρεσίες υπεύθυνες για την εφαρμο-γή διατάξεων και ειδικών σχετικών δράσεων

• Γαιοκτήμονες

• Γεωργοί

• Γεωργικοί συνεταιρισμοί

• Ειδικοί και επιστήμονες από ερευνητικά ιδρύματα καιΠανεπιστήμια

• αρχές σχεδιασμού και αρχές στην περιοχή τηςΜεσογείου

• Επιχειρήσεις / βιομηχανίες που δραστηριοποιούνταιστον τομέα των γεωργικών αποβλήτων

• Εκπρόσωποι της ΕΕ, μέλη του Ευρωπαϊκούκοινοβουλίου και υπουργοί χωρών

• Μέλη της ομάδας LIFE

• κοινωνικοί φορείς

Οι γεωργοί και οι γεωργικοί συνεταιρισμοί ενδιαφέρονται κυρίωςγια τις βραχυπρόθεσμες επιδράσεις της χρήσης των γεωργικώναποβλήτων, όπως η ανάπτυξη και η απόδοση των καλλιεργειώνκαι το κόστος επεξεργασίας των γεωργικών αποβλήτων για τηνπαραγωγή κομπόστ. Από την άλλη μεριά, οι φορείς χάραξηςπολιτικής και οι τοπικοί φορείς ενδιαφέρονται κυρίως για θέματασχετικά με τη μείωση του κόστους διάθεσης των αποβλήτων, τωνπεριβαλλοντικών επιπτώσεων και τη βελτίωση της ποιότηταςζωής.

Στο δίκτυο με τους ενδιαφερόμενους φορείς (605 μέλη έως τώρα)που έχει δημιουργηθεί, περιλαμβάνονται οργανισμοί και μέλη τηςεπιστημονικής κοινότητας, του γεωργικού τομέα και των εθνικώναρχών, ώστε να διαχυθούν τα αποτελέσματα του έργου. Τα μέλητου δικτύου έχουν ενημερωθεί με ενημερωτικά φυλλάδια, δελτίατύπου και κείμενα πολιτικής.

Κύριες δράσεις επικοινωνίαςΣτο πλαίσιο του έργου WasteReuse διοργανώθηκαν ημερίδες με τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείςστη Murcia της Ισπανίας και στην Albenga της Ιταλίας, όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα τουέργου και συζητήθηκαν με τους συμμετέχοντες, ώστε να ληφθούν υπόψη οι απόψεις τους καθώς καιπρακτικές πληροφορίες από επαγγελματίες στον τομέα της επεξεργασίας των αποβλήτων και τηςγεωργίας. Επίσης, διοργανώθηκε ένα συνέδριο για τους ενδιαφερόμενους φορείς, με θέμα “Βιώσιμηχρήση των γεωργικών αποβλήτων” σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Οικονομική και ΚοινωνικήΕπιτροπή, στις Βρυξέλλες. Στο συνέδριο, ειδικοί που συμμετέχουν σε άλλα έργα ή οργανισμούς σχε-τικά με τη βιώσιμη γεωργία και τη διαχείριση των αποβλήτων, παρουσίασαν τις ιδέες και εμπειρίεςτους και τις βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη χρήση και επεξεργασία των γεωργικών αποβλήτων.

10 /11

Διάχυση αποτελεσμάτωνμέσω έντυπου υλικούκαι βίντεο

Αφίσα του έργου

Έντυπο του έργου

Newsletters

Rollup

12 /13

Φυλλάδιατου έργου

σε 5 γλώσσες

Twitter Facebook

Διάχυση αποτελεσμάτων μετά το τέλος του έργουΜετά την ολοκλήρωση του έργου, θα λάβουν χώρα οι ακόλουθες δραστηριότητες, σε δύο στάδια:

ΕικΟνικO ΠΕριΒAλλΟν

i. ιστοσελίδα WasteReuse

Μέσω της ιστοσελίδας του έργου, θα εξακολου-θούν να είναι διαθέσιμες όλες οι πληροφορίες γιατο έργο. Όλες οι απλοποιημένες εκθέσεις είναι δια-θέσιμες σε αρχεία pdf για τους ενδιαφερόμενους.

Η ιστοσελίδα σε 5 γλώσσσες έχει χρησιμοποιηθείενεργά για τη διάχυση των εκθέσεων σε πραγμα-τικό χρόνο, και ενημερωνόταν καθ’ όλη τη διάρ-κεια του έργου με την πρόοδο των δραστηριοτή-των και την προετοιμασία των εκθέσεων προ-όδου. Η ιστοσελίδα του έργου θα είναι διαθέσιμητουλάχιστον για τα επόμενα πέντε χρόνια (έως τονΑύγουστο του 2020), διότι η ιστοσελίδα του έργουείναι συνδεδεμένη με την ιστοσελίδα της Signosisκαι θα γίνεται απο κοινού η διαχείρισή τους. Αξίζεινα αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια του έργου (4 χρόνια) πραγματοποιήθηκαν 27.547 επισκέψεις (7.000 χρήστες, 9.773 sessions). Επιπλέον,όλα τα επεξηγηματικά βίντεο και τα πρακτικά του συνεδρίου του έργου είναι διαθέσιμα για τουςενδιαφερόμενους φορείς.

http://www.wastereuse.eu/?page_id=1160

Η ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης (ΠΚ) έχει συγκεντρώσει σε CD-ROM διάφορους χάρτες (πχ.γεωλογικούς, υδροφόρων σχηματισμών) των περιοχών πιλοτικής επίδειξης, για τους Ισπανούςκαι τους Ιταλούς εταίρους (20 αντίγραφα για τον καθένα) ώστε να προωθηθούν δωρεάν στουςτοπικούς/περιφερειακούς φορείς και άλλους ενδιαφερόμενους.

Η επίσημη έκδοση με τα αποτελέσματα του έργου και η εκλαϊκευμένη έκθεση θα αποσταλούν απότη SIGNOSIS στα 605 μέλη του δικτύου επικοινωνίας του έργου. Επιπλέον, επιλεγμένοι ενδιαφε-ρόμενοι φορείς θα προμηθευτούν με μνήμες USB με τα σημαντικότερα αποτελέσματα του έργουκαι τα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί. Οι εταίροι θα επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στησυνέχιση της έρευνας σχετικά με το έργο WasteReuse μέσω άλλων Ευρωπαϊκών προγραμμάτων(πχ. Ορίζοντας 2020 και LIFE προσκλήσεις).

Το εργαλείο λήψης αποφάσεων (WasteReuse Decision Making Tool, WDMT) είναι ένα διαδικτυα-κό εργαλείο οδηγιών και σχεδιασμού, που βασίζεται σε εμπειρικές, πειραματικές έρευνες και πιλο-τικές επιδείξεις σε επιλεγμένες Μεσογειακές χώρες και είναι διαθέσιμο για τους παραγωγούς ώστενα χρησιμοποιήσουν το κατάλληλο κομπόστ σε συγκεκριμένες καλλιέργειες, περιοχές και κλιματι-κές συνθήκες και να ενημερωθούν σχετικά με σημαντικές παραμέτρους για τους διάφορουςτύπους γεωργικών αποβλήτων. Το WDMT αποτελεί μια βάση δεδομένων σε επίπεδο χώρας, σχε-τικά με τη σύσταση, τους περιορισμούς χρήσης, τις τιμές και τους διάφορους τύπους κομπόστ πουπαράγονται καθώς και τις καλλιέργειες για τις οποίες είναι κατάλληλο το κάθε κομπόστ.

Αρχική σελίδα, WasteReuse

14/15

Το WDMT έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο του έργου WasteReuse ως βοηθητικό μέσο για τουςγεωργούς, ώστε να κατανοήσουν τη βιώσιμη επεξεργασία και χρήση των γεωργικών αποβλήτωνκαι να προωθηθεί η χρήση τους ως εναλλακτική πρακτική αντικαθιστώντας τα λιπάσματα και ναδιαχυθούν πληροφορίες για τις καλλιεργητικές πρακτικές που σχετίζονται με την κυκλική οικονομία.

Επίσης δίνεται η δυνατότητα στην ερευνητική κοινότητα, να χρησιμοποιήσει το WDMΤ ως μια wikiπλατφόρμα και να συμπεριληφθούν τα ερευνητικά επιτεύγματα για άλλες χώρες, καλλιέργειες ήτύπους αποβλήτων σε μια ενιαία και προσβάσιμη διαδικτυακή βάση δεδομένων για όλες τιςΕυρωπαϊκές χώρες. Μια επιπλέον χρήση του εργαλείου αφορά στους φορείς χάραξης πολιτικής,σχετικά με την εκτίμηση και μέτρηση της αποδοτικότητας και των επιπτώσεων των καλλιεργητικώνπρακτικών λαμβάνοντας υπόψη την επαναχρησιμοποίηση των γεωργικών αποβλήτων.

Το WDMT θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του έργου και μετά τη λήξη του, για περαιτέρω ενη-μερώσεις από επιστήμονες, ερευνητές και επαγγελματίες που ασχολούνται με γεωργικά απόβλη-τα και οι εταίροι του έργου θα συνεχίσουν τις προσπάθειες για την ενσωμάτωσή του ως μια πρα-κτική από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς που αναζητούν πληροφορίες για τη λήψη αποφά-σεων με βάση επιστημονικά στοιχεία.

ΕρΓαλΕIΟ λΗψΗσ αΠΟφασΕων (DEcIsIOn MAkIng TOOL)

ii. συναντήσεις και εκδηλώσεις σχετικές με τα γεωργικά απόβλητα

Οι εταίροι του έργου θα παρακολουθήσουν, είτε ως προσκεκλημένοι είτε ως ομιλητές, διάφορεςεκδηλώσεις που αφορούν στα γεωργικά απόβλητα οι οποίες συνήθως διοργανώνονται από οργα-νισμούς που σχετίζονται με τα θέματα που ερευνήθηκαν στο πλαίσιο του έργου ή άλλα θέματαστον ίδιο τομέα. Με βάση την εμπειρία που έχει προκύψει τα τελευταία 4 χρόνια κατά την υλοποί-ηση του έργου, οι εταίροι έχουν αποκτήσει νέες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα επαναχρησιμο-ποίησης των γεωργικών αποβλήτων και στις επιδράσεις σε έδαφος, αέρα και νερό στον γεωργικότομέα στις Μεσογειακές χώρες, και κατά συνέπεια θα προσκληθούν ως ειδικοί σε μελλοντικέςεκδηλώσεις στον τομέα αυτό. Χωρία καμία αμφιβολία, το δίκτυο επικοινωνίας που έχει δημιουρ-γηθεί κατά τα περίπου δύο τελευταία χρόνια στο πλαίσιο του έργου, θα συνεχίσει να αποδίδειεκθετικά όπως συμβαίνει ήδη.

Όλα τα ψηφιακά αρχεία που προέκυψαν στο πλαί-σιο του έργου, θα διαχυθούν ξανά μετά το τέλοςτου σε περιφερειακούς και περιβαλλοντικούςοργανισμούς, Πανεπιστήμια, μέσα ενημέρωσηςκλπ, και θα συμπεριλαμβάνεται το λογότυπο τουLIFE ως συγχρηματοδότης του έργου.

Αν και το έργο έχει ολοκληρωθεί, η μεθοδολογίαπου χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες δράσεις ευαι-σθητοποίησης, ενημέρωσης και επικοινωνίας, θαχρησιμοποιηθεί ως καλή πρακτική σε άλλα έργαπου αφορούν σε γεωργικά απόβλητα, γεωργικήανάπτυξη και άλλους σχετικούς τομείς. Επίσης θαδιατηρηθεί στενή επικοινωνία με τις ομάδες ειδι-

κών και με τους εκπροσώπους των συνεργαζόμενων οργανισμών που συμμετείχαν στο έργο,ώστε να υπάρχει μελλοντική συνεργασία σε άλλα έργα LIFE.

Οι εταίροι του έργου θα παρακολουθήσουν, είτε ως προσκεκλημένοι είτε ως ομιλητές, διάφορες εκδη-λώσεις που αφορούν στα γεωργικά απόβλητα οι οποίες συνήθως διοργανώνονται από οργανισμούςπου σχετίζονται με τα θέματα που ερευνήθηκαν στο πλαίσιο του έργου ή άλλα θέματα στον ίδιο τομέα.Με βάση την εμπειρία που έχει προκύψει τα τελευταία 4 χρόνια κατά την υλοποίηση του έργου, οιεταίροι έχουν αποκτήσει νέες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα επαναχρησιμοποίησης των γεωργι-κών αποβλήτων και στις επιδράσεις σε έδαφος, αέρα και νερό στον γεωργικό τομέα στις Μεσογειακέςχώρες, και κατά συνέπεια θα προσκληθούν ως ειδικοί σε μελλοντικές εκδηλώσεις στον τομέα αυτό.Χωρία καμία αμφιβολία, το δίκτυο επικοινωνίας που έχει δημιουργηθεί κατά τα περίπου δύο τελευταίαχρόνια στο πλαίσιο του έργου, θα συνεχίσει να αποδίδει εκθετικά όπως συμβαίνει ήδη.

Όλα τα ψηφιακά αρχεία που προέκυψαν στο πλαίσιο του έργου, θα διαχυθούν ξανά μετά το τέλοςτου σε περιφερειακούς και περιβαλλοντικούς οργανισμούς, Πανεπιστήμια, μέσα ενημέρωσης κλπ,και θα συμπεριλαμβάνεται το λογότυπο του LIFE ως συγχρηματοδότης του έργου.

Αν και το έργο έχει ολοκληρωθεί, η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες δράσεις ευαι-σθητοποίησης, ενημέρωσης και επικοινωνίας, θα χρησιμοποιηθεί ως καλή πρακτική σε άλλα έργαπου αφορούν σε γεωργικά απόβλητα, γεωργική ανάπτυξη και άλλους σχετικούς τομείς. Επίσης θαδιατηρηθεί στενή επικοινωνία με τις ομάδες ειδικών και με τους εκπροσώπους των συνεργαζόμενωνοργανισμών που συμμετείχαν στο έργο, ώστε να υπάρχει μελλοντική συνεργασία σε άλλα έργα LIFE.

Δημοσιεύσεις στο πλαίσιο του έργου WasteReuseLIFE10 ENV/GR/594 ΕΠισΤΗΜΟνικA ΠΕριΟδικA1. Hernández T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. García (2014). Towards a more sustainable fertilization:

Combined use of compost and inorganic fertilization for tomato cultivation, Agriculture, Ecosystems andEnvironment 196, 178–184, http://dx.doi.org/10.1016/j.agee.2014.07.006

2. Hernandez T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. Garcia (2014). Organic wastes as alternative toinorganic fertilizers in crop cultivation, Acta Horticulturae 1028, 371–376

3. Komnitsas K. and D. Zaharaki (2014). Assessment of Human and Ecosystem Risk Due to AgriculturalWaste Compost Application on Soils: A Review, Environmental Forensics 15, 1–17, DOI:10.1080/15275922.2014.950775

4. Bartzas G., F. Tinivella, L. Medini, D. Zaharaki and K. Komnitsas (2015). Assessment of groundwatercontamination risk in an agricultural area in north Italy, Information Processing in Agriculture 2, 109–129,http://dx.doi.org/10.1016/j.inpa.2015.06.004

5. Bartzas G., D. Zaharaki and K. Komnitsas (2015). Life cycle assessment of open field and greenhousecultivation of lettuce and barley, Information Processing in Agriculture; in press

6. Bartzas G., D. Zaharaki, M.T. Hernández-Fernández, J.L Moreno and K. Komnitsas (2015). Assessmentof aquifer vulnerability in an agricultural area in Spain using the DRASTIC model, EnvironmentalForensics; in press

7. Komnitsas K., G. Bartzas and M.T. Hernández-Fernández (2015). Assessment of groundwatervulnerability to pollution in Barrax, Albacete, Spain; submitted to Acta Horticulturae

8. Hernández T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. García (2015). An alternative to conventional mineralfertilizers in intensive lettuce crops: using organic wastes for a sustainable agriculture; submitted to Soil& Tillage Research journal (under revision)

16 /17

συνEδρια1. Komnitsas K., D. Zaharaki, M.T. Hernández, J.L. Moreno Ortego, C.G. Izquierdo, F. Tinivella, G. Minuto,

L. Medini, D. Micharikopoulos and E. Tavlaki (2012). Best practices for Agricultural Wastes (AW)treatment and reuse in the Mediterranean countries (WasteReuse), Proceedings of the ATHENS 2012International Conference on Sustainable Solid Waste Management (in CD-ROM), Athens, Greece (28-29 June), http://uest.ntua.gr/athens2012/. This conference was a LIFE 20th anniversary event andwas organized by the National Technical University of Athens in the framework of the LIFE08ENV/GR/000566 DRYWASTE project.

2. Komnitsas K. and D. Zaharaki (2012). Identification of weighted indicators for the evaluation ofagricultural waste treatment technologies, Proceedings of the 4th International Conference HSWMA(Hellenic Solid Waste Management Association) on Solid Waste Management in Crisis: New Challengesand Perspectives, Athens, Greece (30 November - 1 December), http://conference2012.eedsa.gr/, p.629–636

3. Komnitsas K., D. Zaharaki and D. Vamvuka (2013). Factors affecting quality of compost produced fromagricultural waste: assessment of risk, Istanbul International Solid Waste, Water and Wastewater Congress2013 (in CD-ROM), Istanbul, Turkey (22-24 May), http://istanbul3wcongress.org/, p. 1315-1324

4. Hernandez T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. Garcia (2013). Organic wastes as alternative toinorganic fertilizers in crop cultivation, VI International Symposium on Almonds and Pistachios (posterpresentation), Murcia, Spain (27-31 May), http://www.ishs.org/symposium/205

5. Hernandez T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. Garcia (2013). Comparación de fertilizantes orgánicos(como lodos de EDAR) frente a inorgánicos, IX Congress Jornadas Técnicas de Saneamiento yDepuración - Technological Research and Innovation in Urban Wastewater Treatment (posterpresentation), Murcia, Spain (20-21 November)

6. Hernández T., C. Chocano, J.-L. Moreno and C. García. (2014). Organic wastes as substitute ofinorganic fertilization in tomato crop, XII International Conference Protection and Restoration ofenvironment (abstract presentation), Skiathos island, Greece (29 June-3 July),http://www.pre12.prd.uth.gr/

7. Hernandez T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. Garcia (2014). Organic wastes as fertilizers for a moresustainable agriculture in lettuce cultivation, XII International Congress of the Croatian Society of SoilScience (poster presentation), Dubrovnik, Croatia (22-26 September), http://www.congress-csss.org/

8. Hernandez T., C. Chocano, J.L. Moreno and C. Garcia (2015). Organic wastes as alternative toinorganic fertilizers for a more sustainable agriculture, III International Symposium on Organic MatterManagement and Compost Use in Horticulture (poster presentation), Murcia, Spain (20-24 April),http://www.verticesur.es/congresos/cFH2015/index.php

9. Zaharaki D., F. Tinivella, L. Medini, M.T. Hernández, C. Garcia, J.L. Moreno, D. Vamvuka and K.Komnitsas (2015). Effect of biochar and zeolite addition on the toxicity of anaerobically digested sewagesludge, III International Symposium on Organic Matter Management and Compost Use in Horticulture(poster presentation), Murcia, Spain (20-24 April),http://www.verticesur.es/congresos/cFH2015/index.php

10. Komnitsas K., G. Bartzas and M.T. Hernández-Fernández (2015). Assessment of groundwatervulnerability to pollution in Barrax, Albacete, Spain, III International Symposium on Organic MatterManagement and Compost Use in Horticulture, Murcia, Spain (20-24 April), http://www.verticesur.es/congresos/cFH2015/index.php

11. Tinivella F., A. Minuto, D. Zaharaki, L. Medini, M.T. Hernández, C. Garcia, J.L. Moreno Ortego and K.Komnitsas (2015). Effetto dell’aggiunta di biochar di segatura e zeolite sulla qualità di compost derivanteda rifiuti agricoli (English title: Effect of sawdust biochar and zeolite addition on the quality of compostderiving from agricultural wastes), SOI 2015 Technical Conference: Growing substrates for horticulturaland nursery crop production (poster presentation), Pescia, Italy (27-28 May),http://viv.entecra.it/soi.php

Ταυτότητα έργου

Βέλτιστες πρακτικές επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησηςγεωργικών αποβλήτων στις Μεσογειακές χώρες

ΕΤαιρΟι

συντονιστής

Πολυτεχνείο Κρήτης, Ελλάδα

Εταίροι

Centro de Edafología y Biología Aplicada del Segura, Consejo Superior de Investigaciones Científicas(CEBAS-CSIC), Μούρθια, Ισπανία

Center for Agricultural Experimentation and Assistance (CERSAA), Αλμπένγκα, Σαβόνα, Ιταλία

LABCAM srl., Αλμπένγκα, Σαβόνα, Ιταλία

Signosis Sprl., Βρυξέλλες, Βέλγιο

συντονιστής έργου: καθ. κωνσταντίνος κομνίτσας, Πολυτεχνείο Κρήτης, email: komni@mred.tuc.gr

υπεύθυνη διάχυσης αποτελεσμάτων: κα Έλενα Ταβλάκη, Director Signosis, Βέλγιοemail: elena@signosis.eu

Έργο: LIFE10 ENV/GR/594διάρκεια έργου: 01/09/2011 - 31/08/2015Προϋπολογισμός έργου: 1.384.799 €

(Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Επιτροπής: 679.399 €)

Rec

ycle

d pa

per,

100

% P

roce

ssed

Chl

orin

e Fr

ee (

PC

F)

LIFE10 ENV/GR/594www.wastereuse.eu

Το έργο WASTEREUSE συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - LIFE+ Πρόγραμμα

Copyright © 2015, SIGNOSIS Sprl.