ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΘΕΜΑ: ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΣΤΙΣ

ΕΞΕΛΛΙΣΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΤΤΥ ΛΟΥΠΑ-ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΠΟΛΥΖΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να ενοιμερώσει για το τί συμβαίνει στον τουρισμό, και να βρει τρόπους, ώστε το ξενοδοχειακό προιόν να προσαρμοστεί στις εξελισσόμενες απαιτήσεις του τουρίστα καταναλωτή, οι οποίες συνεχώς εξελίσσονται.

Η Ελλάδα, ως βαθύτατα τουριστικός προορισμός,εξαιτίας του ήλιου,της καθαρής και εύκολα προσβάσιμης θάλασσας και των μοναδικά όμορφων αξιοθέατων (αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία,εκκλησίες και μοναστήρια κ.α.) βρίσκεται στη θέση να πρέπει να αντιμετωπίζει καθημερινά τα προβλήματα που παρουσιάζονται στον ξενοδοχειακό κλάδο, όταν ο τουρισμός της πλήγεται από διάφορους παράγοντες (πολιτικά γεγονότα,πυρκαγιές,σεισμοί,οικονομική κρίση,κ.α).

Πρέπει καθημερινά να βρίσκονται τρόποι προσέγγισης του τουρίστα-καταναλωτή, ο οποίος έχει πολλές επιλογές, οπότε υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στους τουριστικούς προορισμούς και τα ξενοδοχειακά καταλύματα.

Θα δούμε με μία πιο ακριβή ματιά, τις λύσεις γι αυτόν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο και πρωταγονιστικό,ειδικά στην Ελλάδα, τον τουρισμό.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελίδα

Περίληψη:.............................................................................................................................

Περιεχόμενα:........................................................................................................................

Εισαγωγή:..............................................................................................................................

1. Εισαγωγή στο τουριστικό φαινόμενο:...............................................................................

1.1.Το φαινόμενο του Τουρισμού:.........................................................................................

1.2. Η έννοια του τουρισμού:..................................................................................................

1.3. Η ιστορική ανάπτυξη του τουρισμού:..............................................................................

1.4. Αναδρομή στην ιστορία του ξενοδοχείου:........................................................................

1.5. Ανάγκη γνώσης του ξενοδοχιακού μάρκετινγκ:...............................................................

2. Το ξενοδοχειακό προιόν:......................................................................................................

2.1. Ορισμός του ξενοδοχειακού προιόντος:...........................................................................

2.1.1. Ποιότητα του ξενοδοχειακού προιόντος:......................................................................

2.1.2. Προσφορά και ζήτηση ξενοδοχειακών προιόντων:......................................................

3. Η τυπολογία της τουριστικής ανάπτυξης και ο ρόλος της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης:............................................................................................................................

3.1. Η υφιστάμενη κατάσταση στην τουριστική αγορά της Ελλάδας:...................................

3.1.1.Το τουριστικό προιόν:...................................................................................................

3.1.2. Ο τουρισμός στην Ελλάδα:...........................................................................................

3.1.3. Η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία:..................................................

3.1.4. Τουρισμός και Ευρωπαική Ένωση:...............................................................................

3.2. Οι προοπτικές ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού:........................................................

3.2.1. Η προσφορά του τουριστικού προιόντος:........................................................................

3.2.2. Η ζήτηση του τουριστικού προιόντος:...........................................................................

3.2.3. Η εποχικότητα του τουριστικού προιόντος:...................................................................

3.2.4. Οι προοπτικές και οι στόχοι ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού:.............................................................................................................................

3.3. Η υφιστάμενη κατάσταση στην τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση:..............................................................................................................................

3.4. Κοινωνικές επιπτώσεις της αναβάθμισης της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτησης:..

4. Πρακτικές τουριστικής προβολής:..........................................................................................

4.1. Μέσα τουριστικής προβολής:................................................................................................

5. Οικονομική κρίση:.....................................................................................................................

5.1. Τί σημαίνει οικονομική κρίση;:...................................................................................................

5.1.2.Τουρισμός και οικονομική κρίση:........................................................................

6. Ο τουρίστας-καταναλωτής:........................................................................................................

6.1. Ορισμός τουρίστα:..................................................................................................................

6.2. Ανάγκη του τουρίστα-καταναλωτή:.......................................................................................

6.3. Τρόποι προσέγγισης τουριστών:............................................................................................

6.4. Ικανοποίηση τουριστών:.......................................................................................................

6.4.1. Δείκτες ικανοποίησης τουριστών:....................................................................................

6.5. Επιλύοντας τα προβλήματα των πελατών:..........................................................................

6.6. Επιλογή του προιόντος από τον καταναλωτή:.....................................................................

Επίλογος-Συμπεράσματα:..........................................................................................................43

Βιβλιογραφία-Πηγές:................................................................................................................44

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ξεκινώντας, θα σταθούμε στο πρόβλημα του οποίου την περιγραφή θα δούμε στη συνέχεια.Αφορά τα ξενοδοχεία κάθε τύπου και το ξενοδοχειακό προιόν που προσφέρουν, τα οποία στηρίζουν την λειτουργία τους στην κρίση του κάθε τουρίστα-καταναλωτή που θα επιλέξει να κάνει διακοπές.

Ο καταναλωτής σε πρώτη φάση θα νιώσει την ανάγκη να φύγει από τον τόπο παραμονής του και να μεταβεί σε κάποιον άλλο.Θα σκεφτεί αρχικά το που θα ήθελε να πάει.Έπειτα,βάσει των αναγκών του θα επιλέξει και το κατάλυμα στο οποίο θα μείνει.Θα σταθεί κυρίως σε δύο παράγοντες για να επιλέξει: στην ποιότητα και την τιμή.Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι ο καταναλωτής,αλλά το ξενοδοχειακό προιόν το ίδιο,που για να το επιλέξει να είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις του.Οπότε πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες-απαιτήσεις του τουρίστα-καταναλωτή.

Γενικά,στο διεθνές τουριστικό στερέωμα επικρατεί η αντίληψη πως η καταλληλότερη λύση που προτείνεται είναι η διαφήμιση.Το μάρκετινγκ,που θα ενθαρρύνει τους υποψήφιους καταναλωτές να επιλέξουν αυτό ή εκείνο ξενοδοχειακό προιόν.

Θα δούμε τι επικρατεί στο ξενοδοχειακό περιβάλλον,και τις λύσεις που θα βοηθήσουν το ξενοδοχειακό προιόν να γίνει αρεστό στους καταναλωτές.

Αρχικά,στο πρώτο κεφάλαιο θα δούμε το τουριστικό φαινόμενο,το οποίο είναι απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε τουριστικό κείμενο.

Στη συνέχεια,επιβάλλεται να δούμε το ξενοδοχειακό προιόν,το οποίο μας αφορά σ'αυτήν την περίπτωση.

Έπειτα,είναι σωστό να ασχοληθούμε με το τουριστικό προιόν,για το πως βοηθά ο τουρισμός στην οικονομία μιας χώρας,για το τι συμβαίνει στην τουριστική αγορά της Ελλάδας,αλλά και για την εκπαίδευση και κατάρτιση πάνω στον τουρισμό.Η σημαντικότητα αυτών βρίσκεται στο γεγονός ότι η κατάσταση του τουριστικού προιόντος μίας χώρας,επηρεάζει και το ξενοδοχειακό της προιόν.

Κάτι που επίσης είναι σωστό να υπάρχει σε τουριστικό κείμενο,είναι η αναφορά στην προβολή και στα μέσα που βοηθούν σε αυτόν τον σκοπό.

Βάσει των εξελήξεων στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο,θα αναφερθούμε στην παγκόσμια οικονομική κρίση και την επηρροή της στο ξενοδοχειακό προιόν.

Τέλος,θα ασχοληθούμε με τον τουρίστα καταναλωτή,που είναι ο πρωταγονιστής,καθώς και με τις συνεχώς εξελησσόμενες ανάγκες-απαιτήσεις του που πρέπει να ικανοποιηθούν.

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

1.1.Το φαινόμενο του τουρισμού

Τουρισμός είναι η πρόσκαιρη διακίνηση ατόμων από το γεωγραφικό περιβάλλον της μόνιμης διαμονής σε άλλο με σκοπό την ευχαρίστηση.

Για να έχουμε τουρισμό είναι απαραίτητο να υπάρχουν δύο τουλάχιστον τόποι,αυτός της μόνιμης διαβίωσης κι εκείνος ή εκείνοι του τουριστικού προορισμού.Ο προορισμός πρέπει να είναι γνωστός από υπάρχουσες πληροφορίες διότι σε αντίθετη περίπτωση δεν έχουμε το φαινόμενο του τουρισμού αλλά της εξερεύνησης.

Το στοιχείο της μετακίνησης αποτελεί ένα θέμα το οποίο απαιτεί οριοθέτηση σε σχέση με τον χρόνο που διαρκεί.Συνήθως θεωρείται τουριστική η μετακίνηση η οποία έχει διάρκεια τουλάχιστων 24 ωρών.

Υπάρχουν περιπτώσεις όμως,που ένα ταξίδι μπορεί να διαρκέσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.Σ'αυτήν την περίπτωση λοιπόν ονομάζεται τουριστικό ταξίδι αφού ικανοποιεί τους υπόλοιπους παράγοντες του ορισμού,ενώ οπωσδήποτε πρέπει να υπάρχει κατά την διάρκεια του ταξιδιού συνεχώς η προδιάθεση επανόδου του ατόμου στην αφετηρία του ταξιδιού ή αλλιώς στον τόπο μόνιμης διαβίωσης.

1.2.Η έννοια του τουρισμού

Σαν λέξη ο τουρισμός προέρχεται από την γαλλική λέξη tour που έχει τη σημασία του “τριγυρίζω”. Την ερμηνεία της λέξης τουρισμός την έχουν διατυπώσει κατά καιρούς πάρα πολλοί.Από τους πρώτους που μελέτησαν και προσπάθησαν να δημιουργήσουν έναν ορισμό της λέξης ήταν οι καθαγητές Hunziger & Krapf που δίδασκαν στο πανεπιστήμιο της Βέρνης.Πρότειναν το εξής: “Τουρισμός είναι το σύνολο των φαινομένων που δημιουργούνται από ένα ταξίδι και από την παραμονή σε ένα μέρος,ατόμων που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι εφ'όσον αυτοί δεν πάρουν άδεια παραμονής εκεί και δεν λαμβάνουν μέρος σε καμία εκδήλωση εργασίας στην περιοχή”.

Πηγή: (Προγραμματισμός-Εκτέλεση ταξιδιού-Μαρία Ντόκου

Διοίκηση Τουριστικών επιχειρήσεων-Βασίλειος Ρούπας,Δημήτριος Λαλούμης)

1.3.Ιστορική ανάπτυξη του τουρισμού

Οι ταξιδιώτες δεν είναι και δεν ήταν πάντα τουρίστες.Ο τουρισμός πηγάζει από τον τρόπο ζωής στον τόπο μόνιμης διαμονής και αποτελεί νέο τρόπο ζωής στον τουριστικό προορισμό.Ο τουρισμός της κάθε εποχής έχει διαφορετικά κίνητρα και οι τουριστικές ανάγκες διαφέρουν μέσα στον χρόνο.Γίνεται λοιπόν δύσκολο να θεωρηθεί ο ταξιδιώτης της αρχαιότητας τουρίστας με την έννοια που απικρατεί σήμερα.

Στην αρχαιότητα ταξιδιώτες ήταν εκείνοι που ταξίδευαν από απιτακτική ανάγκη.Μπορεί να ήταν εξόριστοι,διωκόμενοι εγκληματίες,αγγελιογόροι ή απλά περίεργοι.

Με την πάροδο των ετών παρουσιάστηκε ένα είδος ταξιδιώτη ο οποίος ταξίδευε για να ξεκουραστεί και να απολαύσει.Ο ταξιδιώτης αυτός είναι ο τουρίστας με την έννοια που έχει σήμερα.

1.4.Αναδρομή στην ιστορία του ξενοδοχείου

Υπήρξαν διάφορα στάδια εξέληξης και διαβάθμισης των τουριστικών καταλυμάτων που κάθε φορά η δημιουργία και διαμόρφωσής τους ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το είδος των ταξιδιωτών,τις ανάγκες τους,τον αριθμό,τις ιδιότητες και τους σκοπούς της μετακίνησης των ατόμων που έμελλε να φιλοξενήσουν.

Για το σκοπό αυτό στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν οι στάβλοι των σπιτιών,ειδικά δωμάτια για ξένους και τον 4ο π.Χ αιώνα φτάσαμε στην κατασκευή αφιλοκερδών ξενοδοχείων με την ονομασία “καταγώγια”.

Έπειτα μια πρώτη μορφή ξενοδοχείου ήταν τα πανδοχεία,τα οποία διέθεταν δωμάτια για τους ταξιδιώτες και στάβλους για τα ζώα τους.

Τα καπηλειά ήταν μια άλλη μορφή εμπορίας της φιλοξενίας,τα οποία παρείχαν χειρίστης ποιότητας υπηρεσίες φαγητού,ποτού και στέγης σε ταξιδιώτες.

Με την πάροδο των χρόνων στο Βυζαντινό κράτος τα πανδοχεία και τα καπηλειά ονομάζονταν “χάνεια” και αποτελούσαν χώρους ακολασίας.Το πρόβλημα αυτό οδήγησε την εκκλησία στο να δημιουργήσει τους ξενώνες που παρείχαν αξιοπρεπή δωμάτια και ικανοποιητικέςσυνθήκες στους ταξιδιώτες.

Το 1302 εμφανίζεται το πρώτο ξενοδοχείο στην Γαλλία,ο “Αετός”.Το 1950 ο “Λευκός Λέων” στην Βενετία θύμηζε κατά πολύ τα σημερινά ξενοδοχεία.

Στην Ελλάδα το πρώτο ξενοδοχείο δημιουργήθηκε στο Ναύπλιο το 1828 με το όνομα “Ξενοδοχείον του Λονδίνου” και όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα της χώρας απέκτησε το δικό της ξενοδοχείο με το όνομα “Νέον Ξενοδοχείον”.Το 1874 λειτούργησε το ξενοδοχείο η “Μεγάλη Βρετανία” στο σύνταγμα και το 1917 το “Ατενέ Παλάς” απέναντι από το Πολυτεχνείο.

Η ανάπτυξη των συγκοινωνιών σε συνδυασμό με την κατάκτηση του εργατικού δικαιώματος των διακοπών,οδήγησαν στο φαινόμενο του μαζικού τουρισμού.Αποτέλεσμα ήταν η εντυπωσιακή αριθμητικά ανάπτυξη των ξενοδοχείων.Πολλά εκατομύρια τουριστών κάθε είδους μετακινούνται κυρίως αεροπορικώς και καταλύουν κυρίως σε ξενοδοχεία,στους άπειρους τουριστικούς προορισμούς του πλανήτη.

Το ξενοδοχείο σήμερα είναι μια πολυσύνθετη επιχείρηση,η οποία κάνει χρήση της διαθέσιμης τεχνολογίας και τεχνογνωσίας για να επιδιώξει τα καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα.

Πηγή: (Λειτουργία υποδοχής-Νικόλαος Ρίγγα)

1.5 Ανάγκη γνώσης του ξενοδοχειακού μάρκετινγκ

Είναι απαραίτητη προ'υ'πόθεση τα διοιηκητικά στελέχη των σύγχρονων ξενοδοχειακών-και όχι μόνο-μονάδων να κατανοήσουν την σημερινή μορφή και δομή του διεθνούς ξενοδοχειακού μάρκετινγκ,τις κατευθυντήριες γραμμές που αυτό επιτάσσει,ώστε να είναι σε θέση να σχεδιάσουν ένα ομοιογενές και ποιοτικά αναβαθμισμένο ξενοδοχειακό προιόν το οποίο θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και διαθέσεις του επαγγελματία ταξιδιώτη ή τουρίστα.

Αποτελεί άμεση προτεραιότητα,τόσο τα στελέχη όσο και το υπόλοιπο προσωπικό,να αποκτήσουν το ανάλογο επίπεδο μόρφωσης και επαγγελματικής κατάρτισης,ώστε να είναι μετέπειτα ικανοί να τις νέες πιο αποδοτικές μεθόδους στρατηγικές μάρκετινγκ,διοίκησης και οργάνωσης.

Πηγή: (Παλμός Νικόλαος,1999,Εισαγωγή στο διεθνές ξενοδοχειακό μάρκετινγκ,interbooks).

2.ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΠΡΟΙΟΝ

2.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ

Ξενοδοχειακό προιόν είναι το σύνολο των υλικών αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρει ένα ξενοδοχείο.

Υπηρεσία είναι η εργασία ή η παροχή που βρίσκει χρήση από κάποιον τρίτο.Υπηρεσία για παράδειγμα είναι η χρήση του δωματίου από τον πελάτη ή το σερβίρισμα του φαγητού του στο εστιατόριο.

Οι υπηρεσίες είναι άυλες και δεν μπορούν να έρθουν στην ιδιοκτησία του πελάτη.Η ποιότητα των υπηρεσιών χαρακτηρίζεται από την υποκειμενικότητ,διότι ο κάθε πελάτης παίρνει διαφορετικό όφελος από την κατανάλωσή τους.Η ποιότητα πολλών ξενοδοχειακών υπηρεσιών εξαρτάται απόλυτα από την συμπεριφορά των εργαζομένων,ειδικά στις περιπτώσεις που η υπηρεσία ως προιόν καταναλώνεται τη στιγμή που παράγεται.Το σερβίρισμα του φαγητού για παράδειγμα είναι μία υπηρεσία που ο πελάτης καταναλώνει ακριβώς τη στιγμή που ο σερβιτόρος την προσφέρει.Ενώ ο καθαρισμός του δωματίου είναι μία υπηρεσία στην οποία ο χρόνος παραγωγής διαφέρει από τον χρόνο κατανάλωσης,αφού η καμαριέρα πρώτα καθαρίζει το δωμάτιο και στη συνέχεια ο πελάτης κάνει χρήση.Η ποσότητα του διαθέσιμου ξενοδοχειακού προιόντος ορίζεται από το μέγεθος του ξενοδοχείου και η ποιότητα ορίζει την οικονομική του επιτυχία και εξέληξη.

Το ξενοδοχειακό προιόν είναι αποτέλεσμα σύνθεσης ενός πλέγματος αγαθών και υπηρεσιών όπως:

1.Φυσικό και τεχνητό περιβάλλον

2.Φήμη της περιοχής εγκατάστασης του ξενοδοχείου

3.Αρχιτεκτονική διακόσμηση και διαρρύθμιση του ξενοδοχείου

4.Άνεση,θέα,καθαριότητα και ευκολίες των υπνοδωματίων

5.Φαγητά,ποτά και λοιπά προσφερόμενα αγαθά

6.Εξυπηρέτηση,προθυμία,θετικότητα των εργαζομένων

7.Μουσικά,διασκέδαση και γενικά κάθε προσφερόμενη ευκολία

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το ξενοδοχειακό προιόν προσφέρεται σε δεδομένο τόπο ο οποίος δεν επιδέχεται μεταβολή διότι το ξενοδοχείο δεν κινείται και δεν μεταφέρεται.Επίσης η κατανάλωση των υπηρεσιών απαιτεί ο πελάτης να είναι φυσικά παρών στον χώρο του ξενοδοχείου.Το ξενοδοχειακόι προιόν είναι ευαίσθητο λόγω της ποικιλίας της σύνθεσής του και παρουσιάζει τις εξής ιδιαιτερότητες:

Είναι πολύμορφο και πολυσύνθετο.Είναι δηλαδή ένα προιόν το οποίο αποτελείται από πολλά προιόντα τα οποία είναι διαφορετικά μεταξύ τους.Τα προιόντα αυτά προσφέρονται σε διαφορετικές στιγμές,σε διαφορετικούς χώρους και από διαφορετικούς ανθρώπους.

Καταναλώνεται επί ημέρες και η γνώμη του πελάτη για την συνολική ποιότητα,ολοκληρώνεται μετά την αποχώρηση.

Δεν αποθηκεύεται.Το δωμάτιο του ξενοδοχείου που δεν νοικιάστηκε την μία μέρα,δεν μπορεί να νοικιαστεί την επόμενη,καλύπτοντας έτσι την απώλεια εσόδου της προηγούμενης ημέρας.

Δεν μεταφέρεται και δεν διανέμεται στις διάφορες αγορές,αλλά υποχρεώνει τον καταναλωτή να μεταφερθεί αυτός στον χώρο που προσφέρεται.

Εξαρτάται από πολλούς εξω-ξενοδοχειακούς παράγοντες.Άσχημες κλιματολογικές συνθήκες,σεισμοί.φωτιές,τρομοκρατικές ενέργειες ή άλλες καταστροφές δημιουργούν πρόβλημα στην ποιότητά του.

Το ξενοδοχειακό προιόν μπορεί να αναλυθεί σε πέντε επίπεδα: Στο κεντρικό,στο επίσημο,στο προσδωκόμενο,στο επαυξημένο και στο συμπληρωματικό προιόν.Το ξενοδοχειακό προιόν με μια πρώτη ματιά προσφέρει στους πελάτες του δωματίου,διατροφή,διάφορες υπηρεσίες,τους χώρους,την αισθητική του παρουσία,αλλά και το δικαίωμα να ζήσουν στην περιοχή που βρίσκεται το ξενοδοχείο.Το τμήμα αυτό αποτελεί την επίσημη μορφή του προιόντος ή επίσημο προιόν.Στην ουσία όμως ο πελάτης ανάλογα με την περίπτωση περιμένει κάτι περισσότερο σημαντικό από το ξενοδοχείο.Ο τουρίστας,για παράδειγμα,με τις διακοπές,ξεφεύγει από την

καθημερινότητα,εισπράττει ένα ευχάριστο και διαφορετικό τρόπο ζωής σωματικά και ψυχικά,ξεκούραση και ξεννοιασιά,γνωριμία,παρέα και διασκάδαση.Αυτά τα στοιχεία αποτελούν το κέντρο βάρους,την ουσία του προιόντος και ονομάζονται κεντρικό προιόν.Το επίσημο αφορά στις φυσικές ιδιότητες του προιόντος και δίνει έμφαση σε αυτό που πωλεί το ξενοδοχείο,ενώ το κεντρικό αφορά στις ανάγκες που εξυπηρετεί και δίνει έμφαση σε αυτό που αγοράζει ο πελάτης.Βέβαια ο πελάτης δεν δέχεται πάντα ότι με την αγορά της ξενοδοχειακής διαμονής επιζητά αλλαγή του τρόπου ζωής του,εμπειρίες και συναισθήματα.Αλλά αν δεν τα εισπράξει όλα αυτά,ενοχλείται.Για το λόγο αυτό,η επιστήμη του μάρκετινγκ,υποστηρίζει ότι οι ανάγκες του πελάτη να ερευνώνται σε βάθος,διότι στο βαθμό που καλύπτωνται,ο πελάτης είναι ευχαριστημέμος,αυξάνει και απαναλαμβάνει τις καταναλώσεις του.Το επίσημο προιόν είναι η φυσική κατοικία του κεντρικού.

Το προσδωκόμενο προιόν συνδέεται με την οικόνα που διαμορφώνει για αυτό το μυαλό του ένας πελάτης.Ένας Φιλανδός τουρίστας που αγοράζει ένα τουριστικό ταξίδι στα Χανιά,φαντάζεται με κάποιο τρόπο το ξενοδοχείο που αγόρασε.Οι οικόνες που φέρνει στο μυαλό του έχουν αφετηρία τις φωτογραφίες του ξενοδοχείου που είδε στον κατάλογο του ταξιδιωτικού πράκτορα,οι οποίες όμως είναι ασαφείς,διότι ο ίδιος δεν έχει εμπειρία του ξενοδοχείου και της περιοχής.Κατά συνέπεια δεν μπορεί να ορίσει με ακρίβεια τις πραγματικές εικόνες που συνδέονται με το άρωμα των λουλουδιών του κήπου,την θερμοκρασία και την ένταση της θαλάσσιας αύρας,τα άτομα που κυκλοφορούν,κάνουν ηλιοθεραπεία ή κολυμπούν στην πισίνα.Φαντάζεται λοιπόν αόριστα αυτό που αγόρασε στην Φιλανδία και πρόκειται μετά από μήνες να απολαύσει στην Ελλάδα.Το προσδοκώμενο όφελος που θα προκύψει από την επιλογή αυτή μπορεί να ονομαστεί “προσδοκώμενη αποδοτικότητα ή προσδοκώμενη ποιότητα του ξενοδοχειακού προιόντος”.Η προσδοκώμενη ποιότητα εξαρτάται από την προσωπικότητα του κάθε πελάτη,την προκατάληψη και προδιάθεσή τουσχετικά με την επιλεγείσα κατανάλωση αλλά και από τον λόγο για τον οποίο ταξιδεύει.Σε ένα ζευγάρι τουριστών,για παράδειγμα,η σύζυγος επιθυμούσε διακοπές στην Κένυα και ο σύζυγος στην Ρόδο.Επικράτησε η επιθυμία του συζύγου,ο οποίος βρίσκει στη Ρόδο τα πάντα υπέροχα,ενώ η σύζυγος είναι αρνητικά προκατειλημένη,ανακαλύπτει συνεχώς προβλήματα (στην θερμοκρασία σερβιρίσματος του κρασιού,χνούδι κάτω από το κρεβάτι κ.λ.π).Βέβαια,στην περίπτωση αυτή,τα υποκειμενικά αίτια αρνητικής προκατάληψης,έχουν αφετηρία στο τουριστικό προιόν,το οποίο όμως επηρεάζει το ξενοδοχειακό,δεδομένου ότι το δεύτερο είναι υποσύνολο του πρώτου.

Είναι συχνότατο το φαινόμενο,αντικειμενικά ή υποκειμενικά προβλήματα του τουριστικού προιόντος,να εκτονώνονταο στο χώρο του ξενοδοχείου και να δημιουργούν την εικόνα μη ποιοτικού ξενοδοχειακού προιόντος.

Η προσδοκώμενη ποιότητα έχει άμεση σχέση με το κόστος του ξενοδοχειακού προιόντος.Όταν ο Φιλανδός πληρώσει ένα ποσό Χ για δύο εβδομάδες με ημιοδιατροφή στα Χανιά,φαντάζεται ότι θα απολαύσει ένα προιόν Π.

Όταν,όμως,πληρώσει δύο φορές Χ,τότε οι απαιτήσεις του από το προιόν αυξάνονται.Κατά συνέπεια η τιμή του προιόντος επεμβαίνει άμεσα στην προσδοκώμενη ποιότητά του.

Το ξενοδοχείο,εξαιτίας της υποκειμενικής εκτίμησης του προιόντος,μπορεί να αυξήσει τις προσφορές του με σκοπό να υπερκαλύψει την προσδοκώμενη ποιότητα,προσφέροντας επαυξημένο προιόν,μη αναμενόμενων υπηρεσιών και προσφορών,οι οποίες αναβαθμίζουν το ξενοδοχειακό προιόν.Τα επιπλέον μέτρα που λαμβάνει το ξενοδοχείο,μπορούν να αφορούν στην μη αναμενόμενη προσφορά ποτών και φρούτων στα δωμάτια,στην οργάνωση εκδρομών και περιπάτων χωρίς την επιβάρυνση της πελατείας,στην διοργάνωση ειδικών εορταστικών βραδιών,στην προσφορά εδεσμάτων υψηλού κοστολογίου (φασιανός,αστακός κ.λ.π) στο πλαίσιο των συμφωνηθέντων της διατροφής κλπ.

Όταν φύγουν οι πελάτες,το ξενοδοχείο δεν τους διαγράφει,αλλά συνεχίζει τις σχέσεις του μαζί τους,με την αποστολή ευχετήριων καρτών στις γιορτές ή στα γενέθλιά τους,με προσφορές διαμονής με έκπτωση και εκδηλώνει μια διάθεση επιπλέον εξυπηρέτησης των παλαιών πελατών.Το

τμήμα αυτό του προιόντος καλείται συμπληρωματικό προιόν.

2.1.1.Ποιότητα του ξενοδοχειακού προιόντος

Ποιότητα,είναι η αντίληψη του πελάτη ότι η υπηρεσία που λαμβάνει ικανοποιεί τις ανάγκες του με βάση τα πρότυπά του και την τιμή που πληρώνει.Το ξενοδοχειακό προιόν δηλαδή μπορεί να θεωρηθεί τόσο ποιοτικό,όσο ο πελάτης ικανοποιείται από την κατανάλωσή του.Ο παραπάνω ορισμός,εστιάζει στην υποχρέωση του ξενοδοχείου να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες της πελατείας και να δραστηριοποιείται προς την ικανοποίησής τους.Αναφορικά με το ξενοδοχείο,ποιότητα είναι το ελάχιστο επίπεδο υπηρεσιών που μια επιχείρηση επιλέγει να παρέχει για να ικανοποιήσει την πελατεία στόχο της.Παράλληλα είναι ο βαθμός σταθερότητας που το ξενοδοχείο μπορεί να διατηρήσει,ενώ προσφέρει το προκαθορισμένο επίπεδο υπηρεσιών.Ο ορισμός αυτός εστιάζει στη σταθερότητα και συνέπεια που πρέπει να διατηρεί το ξενοδοχείο,σε σχέση με την ποιότητα των προιόντων του.

2.1.2.Προσφορά και ζήτηση ξενοδοχειακών προιόντων

Ζήτηση είναι η ποσότητα των προιόντων που ζητούνται σε δεδομένη στιγμή ή χρονική περίοδο.Η ζήτηση των προιόντων συνήθως εξετάζεται σε συνάρτηση με την τιμή τους,οπότε ζήτηση είναι η ποσότητα των προιόντων που επιθυμούν και έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν οι καταναλωτές,σε συγκεκριμένο επίπεδο τγιμής.Ο βαθμός στον οποίο η ζήτηση εξαρτάται από την τιμή του προιόντος,ονομάζεται ελαστικότητα της ζήτησης.

Ζήτηση δεν είναι η επιθυμία,αλλά η δυνατότητα ικανοποίησης της επιθυμίας κατανάλωσης.Έτσι πολλά άτομα επιθυμούν να κάνουν διακοπές στην Κούβα,αλλά η ζήτηση ορίζεται στον αριθμό των ατόμων που μπορούν να κάνουν τις διακοπές αυτές,δηλαδή από την ενεργή και δυνητική τουριστική πελατεία.

Η ζήτηση εξαρτάται κύρια από τον αριθμό των καταναλωτών,από τις προτιμήσεις,τις προοπτικές και από το εισόδημά τους,από τις τιμές των υποκατάστατων προιόντων,από τις συνθήκες ανταγωνισμού,από την αποτελεσματικότητα του μάρκετινγκ της επιχείρησης και από την τουριστική σημασία της περιοχής εγκατάστασης του ξενοδοχείου.

Προσφορά είναι το σύνολο των προιόντων που διατίθενται σε δεδομένη στιγμή ή χρονική περίοδο.Η προσφορά μπορεί να εξετάζεται σε σχέση με την τιμή,οπότε αφορά στην ποσότητα των προιόντων που διατέθενται έναντι ορισμένης τιμής.Όσο υψηλότερη είναι η τιμή ενός προιόντος,τόσο μεγαλύτερες ποσότητες παράγουν οι επιχειρήσεις.

Στις ελεύθερες οικονομίες οι μεταβολές στην προσφορά και ζήτηση των προιόντων επηρεάζουν την τιμή και τις ποσότητες διάθεσής τους.

Θεωρητικά η τιμή πώλησης ενός προιόντος είναι αυτή στην οποία η ποσότητα προσφοράς ισούται με την ποσότητα της ζήτησης.Κατά συνέπεια,αν η προσφορά ενός προιόντος αυξηθεί,τότε η τιμή του θα μειωθεί,ενώ αν αθξηθεί η ζήτησή του,η τιμή θα αυξηθεί.Επίσης,όταν η τιμή αυξάνει,η ζήτηση μειώνεται και,όταν η τιμή μειώνεται,η ζήτηση αυξάνει.

2.1.3.Εσωτερικό μάρκετινγκ

Το εσωτερικό μάρκετινγκ του ξενοδοχείου προσανατολίζεται προς τον πελάτη και ερευνά τόσο με ποιους τρόπους θα επικοινωνήσει μαζί του και θα προωθήσει την πώληση των προιόντων του,όσο και ποιά προιόντα είναι πλέον κατάλληλα για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του.

Η ποιότητα των ξενοδοχειακών προιόντων εξαρτάται κυρίως από τον τρόπο που προσφέρονται από τους εργαζομένους.Ελλείψεις στην ποιότητα των ξενοδοχειακών προιόντων χάνουν τη σημασία τους για τους πελάτες,όταν η διάθεση των εργαζομένων που τα προσφέρουν είναι ειλικρινώς θετική,ενώ άριστα οργανωμένα ξενοδοχεία δέχοντα πληθώρα παραπόνων,όταν η συμπεριφορά των εργαζομένων είναι επιφυλακτική και γραφεικρατική.Το εσωτερικό μάρκετινγκ προωθεί ξενοδοχειακά προιόντα αρχικά στους υπαλλήλους,και όταν εκείνοι πειστούν για την αξία των προιόντων.τα προσφέρουν κατάλληλα στους πελάτες.

3.Η ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

3.1.Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

3.1.1.Το τουριστικό προιόν

Ο τομέας του τουρισμού και των ταξιδιών δεν είναι δυνατόν να οριοθετηθεί με σαφήνεια και πληρότητα,δεδομένου ότι οι τουριστικές δραστηριότητες επηρεάζουν και επηρεάζονται από μία μεγάλη ποικιλία παραγόντων καθώς και το κοινωνικοοικονομικό και φυσικό περιβάλλον του κάθε κράτους.Σήμερα είναι κοινά αποδεκτό ότι ο τουρισμός επηρεάζει κάθε πτηχή της καθημερινής ζωής ενός τόπου και μπορεί να εξεληχθεί σε κύριο μοχλό ανάπτυξής του.

Ο τουρισμός σε αντίθεση με άλλους κλάδους,είναι μία λειτουργία/συνάρτηση της ζήτησης καταναλωτών για υπηρεσίες (προσέγγιση της πλευράς της ζήτησης) παρά μία στατική ταξινόμηση παραγωγικών κλάδων (προσέγγιση της πλευράς της προσφοράς).Ο τουρισμός δεν είναι μια απλή συναλλαγή,αλλά μία ευρεία ποικιλία αγαθών και υπηρεσιών για μεταφορές,κατάλυμα.τρόφιμα και ποτά,εισόδους σε μνημεία και αξιοθέατα,σουβενίρ.

Η τουριστική ανάπτυξη της χώρας συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού δηλαδή μορφών τουρισμού πέραν αυτού που κατά κύριο λόγο αναπτύθχηκε στην Ελλάδα και αφορά τον μαζικό καλοκαιρινό τουρισμό που έχει συνδυαστεί με τον ήλιο και την θάλασσα.Οι κυριότερες κατηγορίες εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι οι εξής:

Κοινωνικός τουρισμός: Αφορά άτομα τρίτης ηλικίας,νέους,άτομα με χαμηλό εισόδημα και παρέχει την δυνατότητα σε αυτά τα άτομα να διανυκτερεύσουν σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα με μικρό κόστος.Ο τομέας αυτός έχει αναπτυχθεί με την βοήθεια της πολιτείας.

Κοινωνικός τουρισμός και συνδικαλιστικές ενώσεις: Αφορά ειδικές κατηγορίες πληθυσμού που επιθυμούν τηνγνωριμία και αλληλοπληροφόρηση με άτομα του ίδιου επαγγέλματος.

Αγροτουρισμός: Αφορά συνδυασμένη μορφή άσκησης τουριστικού και αγροτικού επαγγέλματος.

Τουρισμός στην ύπαιθρο: Μια εξειδίκευση του αγροτουρισμού με περισσότερη παραμονή στην ύπαιθρο.

Συμπλέγματα αγροτουρισμού σε εγκαταλελειμένους οικισμούς.Απαιτεί σημαντική υποδομή κυρίως όσον αφορά τουρίστες υψηλών εισοδημάτων.

Τουρισμός τρίτης ηλικίας: Απαιτεί υποδομή καλού επιπέδου κρατικών υπηρεσιών.

Αθλητικός-ορειβατικός-περιηγητικός-πολιτιστικός τουρισμός: Προσφέρει την δυνατότητα εξοικείωσης με την τοπική κουλτούρα της χώρας.Σχετικά με τον πολιτιστικό τουρισμό η υπάρχουσα υποδομή περιλαμβάνει:

-86 μουσεία σε όλη την Ελλάδα τα οποία δέχονται περίπου 2.500.000 επισκέπτες ετησίως

-64 επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους οι οποίοι δέχονται περίπου 5.800.000 επισκέπτες ετησίως

-Γύρω στους 600 χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς

-Γύρω στα 10.000 κηρυγμένα μνημεία

Οικολογικός: Δεν απαιτεί ιδιαίτερη υποδομή αρκεί να υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές.Απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους φυσιολάτρεις.Οι δραστηριότητες αλλά και τα καταλύματα που χρησιμοποιούνται έχουν σχεδιαστεί με σεβασμό στη φύση.Στη μορφή του τπυρισμού αυτού περιλαμβάνονται οι Εθνικοί δρυμοί,οι παραδοσιακοί οικισμοί,τα σπήλαια,φαράγγια,μονοπάτια,βιότοποι,κ.α.

Τουρισμός υγείας και ιαματικός τουρισμός: Απαιτεί υποδομεί,μπορεί να αναπτυχθεί σε υπάρχουσες περιοχές με ιαματικά λουτρά.Έχει σκοπό την αξιοποίηση και την εκμετάλευση των πηγών καθώς και την αναβάθμιση αυτών που υπάρχουν ήδη.Το προιόν αυτό απευθύνεται στον επισκέπτη που επιθυμεί να συνδυάσει διακοπές πρόγραμμα υγείας,ξεκούρασης,γυμναστικής,υγιεινής διατροφής και φυσικής διαβίωσης.

Θαλάσσιος τουρισμός: Απευθύνεται σε ειδικές κατηγορίες τουριστών που θέλουν να ταξιδέψουν στα ελληνικά νησιά.Ελκύει τουρίστες υψηλών εισοδημάτων.Έχει σκοπό την αξιοποίηση των θαλάσσιων νπόρων της χώρας και προωθείται από την ανάπτυξη μαρίνων.

Εκπαιδευτικός τουρισμός: Δεν απαιτεί την δημιουργία ειδικής υποδομής,συνδέεται όμως με αυτές του συνεδριακού,σε ορισμένες του πτυχές.

Επαγγελματικός τουρισμός: Απαιτεί υποδομή υψηλού επιπέδου και παράλληλη υποδομή ψυχαγωγίας.Περιλαμβάνει μεμονωμένα επαγγελματικά ταξίδια,συνέδρια,ταξίδια κινήτρων,εμπορικές εκθέσεις και επαγγελματικές αποστολές.Η συγκεκριμ ένη μορφή έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης,αλλά και ευεργετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη του κλάδου μιας και προσφέρει την δυνατότητα επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου στα παραθεριστικά κέντρα και τα ξενοδοχεία πόλεων.Μια τέτοια επιμήκυνση θα έχει ως αποτέλεσμα την ηπιότερη εποχικότητα που χαρακτηρίζει το ελληνικό τουριστικό προιόν.

Για την εξυπηρέτηση συνεδρίων στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα 15 αυτοτελή (εκτός ξενοδοχείων) συνεδριακά κέντρα,που μπορούν να υποδεχτούν συνολικά 14.000 συνέδρους περίπου,ενώ υπάρχουν και άλλοι 27 συνεδριακοί χώροι (εκτός ξενοδοχείων),με συνολική δυνατότητα υποδοχής 13.000 συνέδρων.Συνεδριακές εγκαταστάσεις υπάρχουν μέσα σε 252 ξενοδοχεία,ενώ το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς συνεδρίων (85%) κατέχουν οι ξενοδόχοι.

Στον τομέα των εκθέσεων,λειτουργούν σήμερα 6 αυτοτελή εκθεσιακά κέντρα,συνολικής χωρητικότητας 87.300 τ.μ. Περίπου.

(Μελέτη.Ι.Πατέλη για την προτεραιότητα της βέλτιστης δυναμικότητας και της ενδεδειγμένης θέσης του συνεδριακού κέντρου Αθήνας,ετήσιος οδηγός “Συνέδριο 2001”,έρευνα KANTOR).

Εσωτερικός τουρισμός: Απαιτεί αλλαγή πολιτικής τόσο των κρατικών φορέων όσο και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Χειμερινός τουρισμός: Η μορφή αυτή έχει αναπτυχθεί συστηματικά στη χώρα μας κατά τα τελευταία χρόνια.Όσον αφορά το υποσύστημα του χιονοδρομικού τουρισμού,λειτουργούν σήμερα 19 χιονοδρομικά κέντρα στην ελληνική αγορά.

Η διείσδυση του σπορ της χιονοδρομίας στην Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλή.Εντούτοις,τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια γενικότερη τάση ανάπτυξης για χειμερινό τουρισμό στην ορεινή Ελλάδα,που συνδυάζει την χιονοδρομία και την ορειβασία,ειδικά σε άτομα νεαρής ηλικίας.Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για τον αριθμό των ατόμων που ασχολούνται με το άθλημα,η πλειονότητα των σκιέρ ανήκουν σε τοπικές ομοσπονδίες και χιονοδρομικούς ομίλους.Ο τουρισμός χειμερινών σπορ είναι πιο απαιτητικός σε ποιότητα όσον αφορά τις υποδομές και τον προορισμό του ταξιδιού.Συνεπώς,για την επιτυχή προσέλκηση χειμερινού τουρισμού οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην κατασκευή υποδομών υψηλής ποιότητας,καθώς και στην προσφορά υπηρεσιών υψηλού επιπέδου σε περιοχές που συνδυάζουν τη φυσική ομορφιά και την εύκολη πρόσβαση σε αρχαιολογικούς χώρους/μνημεία.

Χρονομεριστικός τουρισμός (time sharing),ο οποίος δίνει την δυνατότητα στον τουρίστα να είναι ο ιδιοκτήτης του καταλύματος στο οποίο διαμένει τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Θρησκευτικός τουρισμός,ο οποίος έχει άμεση σχέση με τους θρησκευτικούς προορισμούς της Ελλάδας και απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε άτομα της τρίτης ηλικίας.Σε συνεργασία πολιτείας και εκκλησίας μπορούν να:

Επισημανθούν όλοι οι θρησκευτικοί προορισμοί

Αποτυπωθούν όλοι οι θρησκευτικοί τόποι και να διαφημιστούν με την βοήθεια του ΕΟΤ στο εσωτερικό και το εξωτερικό

Διαμορφωθούν συγκεκριμένα προγράμματα για ορθόδοξους αλλοδαπούς αλλά και αλλοδαπούς άλλων θρησκειών

Συμμετάσχουν τουριστικά γραφεία που θα αναλάβουν την υλοποίησή τους

Βελτιωθούν οι χώροι υποδοχής των επισκεπτών και να προσφερθούν όλες οι ανέσεις στους χώρους διαμονής,εστίασης κλπ,με την βοήθεια της εκκλησίας.

Φυσιολατρικός τουρισμός: Επισκέψεις σε συγκεκριμένες διαφορετικές περιοχές.

Γυμνιστικός τουρισμός.

Η σημειούμενη φθίνουσα ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προιόντος επιβάλλει την έναρξη προσπάθειας για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού.Η προώθηση αυτών των τουριστικών προιόντων καθώς και η δημιουργία εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής,θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην αύξηση του τουρισμού στην χώρα μας και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.Η αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προιόντος θα πρέπει να προσαρμοστεί σε τουριστικές δραστηριότητες οι οποίες θα εξασφαλίζουν θεματικές διακοπές,αναψυχή,άθληση,βελτίωση της υγείας.εξερεύνηση της ενδοχώρας και περιπέτεια.Η ελληνική αγορά θα πρέπει να δημιουργήσει ένα προιόν που να εξυπηρετεί ποικίλα ενδιαφέροντα και να απευθύνεται σε πιο εύρωστα οικονομικές τάξεις αλλοδαπών τουριστών.Τα έργα υποδομής που θα υποστηρίξουν την αναβάθμιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνουν μαρίνες,κέντρα τουρισμού υγείας,συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ καθώς και μεγάλες σύγχρονες και πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες για να εξυπηρετήσουν τουρίστες υψηλότερου εισοδήματος.

3.1.2.Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο τουρισμός στην Ελλάδα σύμφωνα με μελέτη του Υπουργείου Ανάπτυξης έχει τα παρακάτω

χαρακτηριστικά.

(Η Τουριστική Πολιτική 2000-2004.Στόχοι και Προοπτικές. Υπουργείο Ανάπτυξης. Γ. Γ. Τουρισμού, σελ 8).

Τουριστική μονοκαλλιέργεια

Η ζήτηση για τη χώρα μας και τους επί μέρους προορισμούς της αφορά σε συντριπτικό βαθμό την κυρίαρχη μορφή οργανωμένης ζήτησης για «Ήλιο και Θάλασσα». Οι ειδικές ή εναλλακτικές μορφές τουρισμού αποτελούν μεσοπρόθεσμα «αγορές-θύλακες», που διακινούν μικρά μεν πλην όμως ενδιαφέροντα από τη σκοπιά της οικονομικής απόδοσης, μεγέθη.

Μέση διάρκεια παραμονής

Η διάρκεια παραμονής των αλλοδαπών τουριστών ποικίλλει ανάλογα με τον σκοπό του ταξιδιού και την περιοχή του προορισμού τους. Η μέση διάρκεια των διακοπών αλλοδαπών στα ελληνικά θέρετρα είναι 15 ημέρες, ενώ η μέση διάρκεια παραμονής τους σε ξενοδοχειακά καταλύματα είναι 6 ημέρες.

Εποχικότητα ζήτησης

Η εξ αλλοδαπής τουριστική ζήτηση εμφανίζει υψηλό βαθμό χρονικής συγκέντρωσης και κατευθύνεται κυρίως σε προορισμούς στους οποίους κυριαρχεί η μορφή του μαζικού παραθεριστικού τουρισμού. Η τουριστική αιχμή ενισχύεται τα τελευταία χρόνια και αυτό οξύνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα ανταπόκρισης των υποδομών. Η ζήτηση της παραδοσιακής 7μηνης τουριστικής περιόδου (Απρίλιος-Οκτώβριος) παρουσιάζει μία αυξανόμενη εποχικότητα. Με βάση τις συνολικές αφίξεις, το ποσοστό του επταμήνου ήταν 88% το 1981 και 90% το 1999. Το

ίδιο ισχύει για το τετράμηνο, που αποτελεί την αιχμή της τουριστικής περιόδου (Ιούνιος-Σεπτέμβριος), το οποίο ήταν 62% το 1981 και ανήλθε στο 65% το 1999.

3.1.3.ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τα έσοδα από τουριστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα, έχουν σημειώσει θεαματική άνοδο τα τελευταία 30 χρόνια. Σε τρέχουσες τιμές η κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη έχει τριπλασιαστεί. Εδώ είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι η τουριστική δαπάνη αποτελείται από δαπάνες διαμονής, διατροφής, αναψυχής-διασκέδασης, μετακινήσεις, ψώνια και λοιπές τουριστικές δαπάνες. Το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης προορίζεται για διαμονή και τη διατροφή (40%).

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εισπράξεις από τουριστικές υπηρεσίες κατά το 2000 έφθασαν τα 9.221 εκ. δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 5% έναντι του 1999. Με βάση τον σχετικό πίνακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, η Ελλάδα

κατατάσσεται έτσι στην 10η θέση από άποψη τουριστικών εισπράξεων.

(Η Τουριστική Πολιτική του Ανάπτυξης 2000-2004, www.ypan.gr)

Η μέση δαπάνη κατά κεφαλήν αφικνούμενου αλλοδαπού τουρίστα, σε τρέχουσες τιμές, κυμαινόταν γύρω στα 300 δολ. ΗΠΑ στη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, άρχισε να αυξάνεται όμως σημαντικά προς το τέλος της δεκαετίας του ΄90.

Ωστόσο, όταν ληφθούν υπόψη πραγματικές τιμές, τότε τα πραγματικά κατά κεφαλήν έσοδα εμφανίζουν μείωση της τάξης του 30%. Αυτή οφείλεται ως ένα βαθμό στη μεγάλη διεθνή ανατίμηση του αμερικανικού δολαρίου. Ωστόσο, σε σημαντικό βαθμό, η μείωση αυτή εξηγείται και από τη σταδιακή αποχώρηση των Αμερικανών από την ελληνική αγορά μετά το 1980, οι οποίοι γενικά ταξιδεύουν πιο ανεξάρτητα και ξοδεύουν σημαντικά ποσά κατά τις διακοπές τους.

Όμως, το 1985 η κατάσταση σταδιακά εξομαλύνεται, καθώς γίνονται και οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες για αναβάθμιση του τουριστικού και ξενοδοχειακού προϊόντος. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρείται χώρα φιλοξενίας τουριστών χαμηλής εισοδηματικής στάθμης.

Ο πληθωρισμός σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2001 κινήθηκε σε επίπεδα άνω του 3%, εξέλιξη που ήταν ανάλογη με την πορεία του πληθωρισμού της Ευρωζώνης αν και σε υψηλότερα επίπεδα από τον κοινοτικό μέσο όρο. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανόδου του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ήταν 3,4%, υψηλότερος του αντίστοιχου για το 2000 (3.2%). Πρέπει να σημειωθεί ότι ο δομικός πληθωρισμός (ΔΤΚ χωρίς οπωροκηπευτικά και καύσιμα) παρουσίασε μεγάλη αύξηση από 2% το 2000 σε 3.8% το 2001. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην άνοδο των διεθνών τιμών των καυσίμων και στη διολίσθηση της ισοτιμίας του ευρώ κατά το 2000 οι επιπτώσεις των οποίων εμφανίστηκαν με χρονική υστέρηση το 2001 στις τιμές των εγχώριων και εισαγόμενων προϊόντων.

Οι εξελίξεις στα δημόσια οικονομικά κατά το τελευταίο έτος χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα θετικές καθώς επιτεύχθηκε πλεόνασμα για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 30 έτη. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, όπως αυτό ορίζεται στα κριτήρια σύγκλισης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ήταν 0,1% του ΑΕΠ το 2001 από -0,8% το 2000. Το οριακό αυτό πλεόνασμα οφείλεται στην αυστηρή τήρηση του προϋπολογισμού αλλά και στην είσπραξη έκτακτων εσόδων τα οποία δεν είχαν προβλεφθεί.

Είναι γεγονός ότι η θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και χαμηλό πληθωρισμό κατά τα τελευταία έτη, έχει μειώσει τη διαφορά βιοτικού επιπέδου που

χωρίζει την Ελλάδα από το μέσο όρο της ΕΕ. Συγκεκριμένα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε από 64,1% του κοινοτικού μέσου όρου το 1993 σε 68,6% το 2001 (σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat). Η άνοδος αυτή επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της εισροής πόρων από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων, και πρόσφατα με τις δαπάνες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Επίσης η πτώση των επιτοκίων συνέβαλλε στην αύξηση του δανεισμού των ελληνικών νοικοκυριών και κατά συνέπεια στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Η θετική επιρροή όμως πρόκειται να μειωθεί σημαντικά στο άμεσο μέλλον και ειδικότερα αυτή των κοινοτικών πόρων, καθώς η διεύρυνση της ΕΕ θα μετατοπίσει την πλειοψηφία των κονδυλίων προς τις νεοεισερχόμενες χώρες οι οποίες υστερούν σημαντικά σε υποδομές. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα μακροπρόθεσμα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και να επιτευχθεί πλήρης σύγκλιση με τον κοινοτικό μέσο όρο, πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα της οικονομίας και τα επίπεδα απασχόλησης. Βασικοί άξονες για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, με αφαίρεση πολλών από τις δυσκαμψίες που αυτή παρουσιάζει, η περαιτέρω εξυγίανση των Δημοσίων Οικονομικών, ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων στο χώρο της Ευρωζώνης.

3.1.4 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Σε επίπεδο Ενωμένης Ευρώπης, ο τομέας του Τουρισμού είναι υποβαθμισμένος παρ' όλη την καθολική αναγνώριση της συμβολής του στην οικονομική ανάπτυξη. Οι κύριοι λόγοι της υποβάθμισης είναι οι διαφορετικές επιδιώξεις μεταξύ βορείων και νοτίων χωρών στο θέμα της ένταξης του Τουρισμού στις κοινές πολιτικές και η έλλειψη νομοθετικής βάσης για τη δημιουργία και στήριξη των πολιτικών αυτών.

H ONE για τον Τουρισμό σημαίνει έντονο ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμορφώνεται όχι μόνο από πολιτικές και οικονομικές αλλά και από κοινωνικές και τεχνολογικές παραμέτρους.  Στο νέο αυτό περιβάλλον, ο Ελληνικός Τουρισμός καλείται να συνεχίσει να ανταγωνίζεται καθιερωμένους ευρωπαϊκούς προορισμούς υψηλής ποιότητας καθώς και τιμολογιακά ανταγωνιστικότερους προορισμούς εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να υπάρχει πλέον η δυνατότητα ευελιξίας και προσαρμογής της συναλλαγματικής πολιτικής.

Η ΟΝΕ απαιτεί παραγωγικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, για τη βελτίωση των υποδομών και εμπλουτισμό του βασικού ελληνικού τουριστικού προϊόντος, ώστε να επιτευχθεί ανταγωνιστική και διατηρήσιμη σχέση τιμής και προσφερόμενης ποιότητας. Στην παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία και σύμφωνα με τις προβλέψεις του Π.Ο.Τ. για τα επόμενα 20 χρόνια, αναμένεται μέση ετήσια αύξηση των διεθνών τουριστικών αφίξεων κατά 4,3% σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ευρώπη θα δεχθεί μέχρι το 2020 σχεδόν διπλάσιο αριθμό αφίξεων σε σύγκριση με το 1995 και θα παραμένει η σημαντικότερη περιοχή υποδοχής τουριστών, αλλά με μειούμενη συμμετοχή σε παγκόσμια κλίμακα, πρόβλεψη που ενισχύει την ένταση του ανταγωνισμού στο μέλλον.

Παράλληλα, η ΟΝΕ συνεπάγεται την αύξηση της τουριστικής ζήτησης, διότι η χρήση του Ευρώ θα σημάνει μείωση του κόστους των συναλλαγών και μετακινήσεων, με φυσικό επακόλουθο την αύξηση του εσωτερικού ευρωπαϊκού τουρισμού. Η Ευρώπη για τους ίδιους λόγους θα καταστεί ελκυστικότερος προορισμός για τις μακρινές αγορές. Από τη μεγέθυνση της αγοράς, η Ελλάδα πρέπει σαφώς να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο.

O τουριστικός τομέας αναμένεται να αντλήσει σημαντικά οφέλη από το Ευρώ, καθώς θα αυξήσει την κίνηση, θα μειώσει το λειτουργικό κόστος και θα ενθαρρύνει τις επενδύσεις. H ζώνη του Ευρώ αντιπροσωπεύει τον πρώτο προορισμό των τουριστών με 1,8 δισεκατομμύρια διανυκτερεύσεις σε τουριστικές εγκαταστάσεις και θετικό ισοζύγιο πληρωμών ανερχόμενο στα 8 δισεκατομμύρια Ευρώ. Περισσότεροι από 1 στους 5 Ευρωπαίους ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο. Οι δαπάνες των τουριστών ανέρχονται στα 146 δισεκατομμύρια Ευρώ ανά έτος (εκτός των μεταφορικών υπηρεσιών). H συμμετοχή του τουριστικού κλάδου ανέρχεται στο 5,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 1/3 των εξαγόμενων υπηρεσιών.

H εξάλειψη του συναλλαγματικού κινδύνου, το μικρότερο κόστος των διασυνοριακών συναλλαγών και η διαφάνεια των τιμών μέσα στη ζώνη του Ευρώ συμβάλλουν στη μείωση του κόστους των ταξιδιών και συνεπώς θα έχουν θετική επίδραση στον κλάδο. Οι τουρίστες δεν θα επιβαρύνονται πλέον με προμήθειες συναλλάγματος και/ή με τις διαφορές ανάμεσα στις τιμές αγοράς και πώλησης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ποσών που εξοικονομούνται πιθανόν να επανεπενδυθεί με τη μορφή ταξιδιών μεγαλύτερης διάρκειας ή υψηλότερου κόστους και ως εκ τούτου να αυξήσει τις πωλήσεις στον τομέα του τουρισμού. Θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην αύξηση των ταξιδιών μικρών αποστάσεων.

T ο κόστος και η πολυπλοκότητα της διαχείρισης πολλών νομισμάτων θα μειωθούν, ενώ για τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο εσωτερικό της ζώνης του Ευρώ θα εξαφανιστούν. Οι δαπάνες κάλυψης από το συναλλαγματικό κίνδυνο υπολογίζονται στο 5% του κόστους των ταξιδιών στο εξωτερικό. K ατά συνέπεια, το Ευρώ θα οδηγήσει στην εξοικονόμηση 4 δις. Ευρώ ανά έτος. Το κόστος κάλυψης έναντι συναλλαγματικού κινδύνου οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι ταξιδιωτικοί πράκτορες κάνουν κρατήσεις 12 με 18 μήνες νωρίτερα και πρέπει επομένως να διασφαλίσουν τις ανοικτές συναλλαγματικές τους θέσεις.

3.2 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

3.2.1 Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Η Ελλάδα κατείχε την 10 θέση στην Ευρώπη το 2000 και την 15 θέση ανάμεσα στους δημοφιλέστερους προορισμούς σε όλο το κόσμο το 1999. Κατά συνέπεια ο τουρισμός αποτελεί σημαντική συνιστώσα της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας (Διάγραμμα 2.3). Σύμφωνα με στοιχεία του Ο.Ο.Σ.Α. και του W.T.O., στην Ελλάδα στον τομέα του τουρισμού απασχολείται άμεσα ή έμμεσα σχεδόν το 10% του ενεργού πληθυσμού της χώρας (285.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης και πάνω από 650.000 εποχιακές θέσεις εργασίας), ποσοστό υψηλότερο από το διεθνή μέσο όρο.

Ο Ελληνικός τουρισμός από προϊόν με περιορισμένη πελατειακή βάση τις προηγούμενες δεκαετίες έχει μεταβληθεί σε κλάδο με εξέχουσα σημασία στην οικονομική ζωή του τόπου, και όχι μόνο, καθώς επηρεάζει και την διαμόρφωση της διεθνούς κοινής γνώμης σε ότι αφορά την Ελλάδα.

Η μοναδικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος οφείλεται στη φυσική ομορφιά της Ελλάδας, το ήπιο μεσογειακό κλίμα και την πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια πολιτιστική κληρονομιά της, παράγοντες που είναι αρκετά ελκυστικοί για την προσέλευση τουριστών στη χώρα. Άλλα πλεονεκτήματα που έχει η Ελλάδα έναντι άλλων τουριστικών προορισμών, είναι το σχετικά χαμηλό κόστος διαβίωσης, η εθνική ασφάλεια και οι χαμηλοί δείκτες εγκληματικότητας.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΤ, το δηλωμένο ξενοδοχειακό δυναμικό για το 2001 ανέρχεται σε 8.200 μονάδες (με 600.000 κλίνες).

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ξενοδοχειακών μονάδων σύμφωνα με στοιχεία του 2000 παρατηρείται στα νησιά του N. Αιγαίου (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), τη Κρήτη και τη Στερεά Ελλάδα (η οποία περιλαμβάνει και την Αττική).

Τουριστικά καταλύματα

Τα νόμιμα τουριστικά καταλύματα, εφοδιασμένα με το ειδικό σήμα λειτουργίας του Ε.Ο.Τ., ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία:

Ξενοδοχεία (κλασικού τύπου, τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων, μοτέλ, παραδοσιακά καταλύματα

Χώροι οργανωμένης κατασκήνωσης (κάμπινγκ)

Ενοικιαζόμενα δωμάτια

Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα

Αυτοτροφοδοτούμενα τουριστικά καταλύματα (τουριστικές κατοικίες και τουριστικές επαύλεις)

Ξενώνες νεότητας

Κέντρα γυμνιστών

Οι ξενοδοχειακές μονάδες χωρίζονται σε κατηγορίες από τον ΕΟΤ με βάση την κτιριακή τους υποδομή. Οι κατηγορίες αυτές διακρίνονται σε Πολυτελείας (L’), A΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, και E΄, όπου Δ΄, E΄ είναι οι κατηγορίες ξενοδοχειακών μονάδων με την πιο φτωχή κτιριακή υποδομή. Πρέπει να αναφερθεί πως δεν υπάρχει τέτοιου είδους διάκριση στα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ένα δεύτερο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι για την διάκριση των ξενοδοχειακών μονάδων ο ΕΟΤ δεν λαμβάνει υπόψη του καθόλου τις παρεχόμενες υπηρεσίες που προσφέρονται κάτι το οποίο συμβαίνει στο εξωτερικό.

Οι περισσότερες μονάδες συγκαταλέγονται στην κατηγορία Γ΄ (το 50% του πανελλαδικού ξενοδοχειακού δυναμικού), ενώ μόλις το 10,7% ανήκει στην Α΄ κατηγορία ή σε υψηλότερη (9,7% ανήκει στην κατηγορία Α΄, 1% στην κατηγορία πολυτελείας).

Η τάση μεγέθυνσης των τουριστικών επιχειρήσεων είναι ασθενής. Υπάρχουν 41 αλυσίδες ξενοδοχείων οι οποίες όμως δεν είναι ομοιογενείς και συγκρίσιμες γιατί περιλαμβάνουν ξενοδοχεία της αυτής ή διαφορετικής ιδιοκτησίας, αλυσίδες απλής διοίκησης (management), συνενώσεις σε επίπεδο μάρκετινγκ και πωλήσεων ή και διεθνή δίκτυα πωλήσεων. Αναλυτικότερα, από τις αλυσίδες ξενοδοχείων που δραστηριοποιούνται στην Ελληνική επικράτεια ξεχωρίζουν σε σχέση με τον αριθμό των πελατών η Grecotel, η Louis Hotels και το Club Mediterranee Hellas S.A. δραστηριοποιούμενες κυρίως σε περιοχές όπου υπάρχει αυξημένη κίνηση ημεδαπών αλλά και αλλοδαπών τουριστών. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία παρέχουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Τα περισσότερα δωμάτια είναι L΄ και Α΄ κατηγορίας.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι το μεγάλο κόστος των τουριστικών πακέτων. Αυτό οφείλεται στη μικρή σύζευξη μεταξύ των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων όσον αφορά στη διαπραγμάτευση των τουριστικών πακέτων με τους tour operators. Καθετοποίηση με άλλα τμήματα της τουριστικής αλυσίδας (π.χ. κρουαζιερόπλοια,

tour-operating, περιηγήσεις κλπ.) παρατηρείται σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια ενισχύεται η τάση εξαγοράς Ελληνικών ξενοδοχείων και άλλων τουριστικών επιχειρήσεων από ξένους οίκους, με ιδιαίτερη παρουσία Κυπριακών και Γερμανικών συμφερόντων (TUI).

Το ενεργό ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας, από 348.171 κλίνες το 1985, έχει φθάσει σήμερα (Απρίλιος 2002) τις 601.034 κλίνες σε 8.209 ξενοδοχειακές μονάδες όλων των τάξεων. Υπάρχουν επίσης άλλες 414.916 κλίνες σε 27.435 μονάδες ενοικιαζομένων δωματίων και διαμερισμάτων καθώς και 30.354 θέσεις κατασκήνωσης σε 329 κάμπινγκ που μπορούν να φιλοξενήσουν περίπου 90.000 άτομα. Μαζί με τις ξενοδοχειακές κλίνες, το σύνολο των νομίμων τουριστικών καταλυμάτων κάθε κατηγορίας έχει δυναμικότητα ταυτόχρονης φιλοξενίας 1.100.000 ατόμων.

Το 31,2% του συνόλου των ξενοδοχειακών κλινών που λειτουργούν το 2002 ανήκει στις υψηλές τάξεις (ΑΑ' και Α'), το 24,5% στη Β' τάξη, το 35,2% στη Γ' τάξη και το 9,1% στις υπόλοιπες τάξεις (Δ' και Ε'). Το 58,9% των ξενοδοχειακών μονάδων έχουν 50 ή λιγότερες κλίνες, το 24,9% έχουν από 51-100 κλίνες, το 12,6% έχουν από 101-300 κλίνες, και μόνο το 3,5% έχουν πάνω από 300 κλίνες. (στοιχεία ΞΕΕ).

Μεταξύ των περιοχών παρατηρούνται διαφοροποιήσεις. Το υψηλότερο ποσοστό ξενοδοχείων πολυτελείας συγκεντρώνονται στην Κρήτη, σε ποσοστό 25% του συνολικού αριθμού των ξενοδοχείων πολυτελείας. Ακολουθούν η Αθήνα με 13% και το υπόλοιπο Αττικής με 10.5% περίπου.

Όσον αφορά στα ξενοδοχεία πρώτης κατηγορίας, η Κρήτη συγκεντρώνει το υψηλότερο ποσοστό, 20,5% από το σύνολο των ελληνικών ξενοδοχείων πρώτης κατηγορίας. Ακολουθούν τα Δωδεκάνησα με 15,3% και οι Κυκλάδες με 13% περίπου, περιοχές που είναι σαφώς ανταγωνιστικές του Βορείου Αιγαίου. Η Ήπειρος συγκεντρώνει μόνο το 1% των ξενοδοχείων της πρώτης κατηγορίας και το ίδιο ισχύει και για τη Θράκη και το υπόλοιπο της Μακεδονίας. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό των ξενοδοχείων σε σχέση με τις ηπειρωτικές περιοχές.

Γενικά,η εικόνα που παρουσιάζει το τοπίο των ξενοδοχείων της χώρας είναι ότι, τα ξενοδοχεία τρίτης κατηγορίας είναι περισσότερα σε αριθμό, 4,235. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία της δεύτερης κατηγορίας με 1,540.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό των ελληνικών ξενοδοχείων είναι το μέγεθος τους. Το μέγεθος τους προσδιορίζεται από τον αριθμό των δωματίων τους. Πιο συγκεκριμένα, οικογενειακά είναι αυτά που έχουν 1-20 δωμάτια, μικρά αυτά με 21-50 δωμάτια, μεσαία με 51-100 δωμάτια και μεγάλα αυτά που έχουν πάνω από 100 δωμάτια. Από τον Πίνακα 7, βλέπουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών ξενοδοχείων έχουν κάτω από 100 δωμάτια και μάλιστα το 43% είναι οικογενειακά.

Η Αθήνα παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό μεγάλων ξενοδοχείων, δεδομένου της ύπαρξης παραρτημάτων μεγάλων ξενοδοχειακών αλυσίδων. Ακολουθούν η Χαλκιδική και η Πιερία με 10%. Στις ίδιες περιοχές παρουσιάζονται υψηλά ποσοστά οικογενειακών και μικρών ξενοδοχείων, περίπου το 50%. Πλήρη απουσία μεγάλων ξενοδοχείων παρατηρούμε στη Θράκη, στις Κυκλάδες και στο υπόλοιπο Μακεδονίας. Αυτό οφείλεται στο ότι, η Θράκη και το υπόλοιπο Μακεδονίας παρουσιάζουν πολύ χαμηλή τουριστική ανάπτυξη.

Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, η οποία δεν συνορεύει με καμιά άλλη χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα βρίσκεται σχετικά μακριά από τις Χώρες της Ευρωπαϊκής

Ένωσης από τις οποίες παραδοσιακά προέρχονται οι περισσότεροι αλλοδαποί τουρίστες, έχει ως αποτέλεσμα την καθιέρωση του αεροπλάνου ως το βασικότερο μέσο μεταφοράς τουριστών σε αυτήν Επομένως, ο ρόλος των αερομεταφορών για την εξέλιξη του ελληνικού τουρισμού είναι και θα εξακολουθήσει να είναι σημαντικός. Πολύ σημαντικός παράγοντας για την αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος είναι το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών στα αεροδρόμια αλλά και ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών κατά τη διάρκεια παραμονής τους σε αυτά.

Μέσα μεταφοράς

Στη χώρα λειτουργούν πέντε μεγάλα διεθνή αεροδρόμια και είκοσι-δύο περιφερειακά-μικρότερα αεροδρόμια τα οποία δέχονται αεροσκάφη τακτικών και έκτακτων αερογραμμών καθώς και πτήσεις charter. Η υπάρχουσα υποδομή των Ελληνικών αεροδρομίων είναι πολύ περιορισμένη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσλειτουργιών ιδιαίτερα κατά τους μήνες αιχμής. Θετική εξέλιξη κρίνεται ότι είναι το πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των αεροδρομίων (1996-2001). Η λειτουργία του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος έχει ήδη συμβάλει στην αναβάθμιση της ελληνικής υποδομής αερομεταφορών βελτιώνοντας παράλληλα την εικόνα των ελληνικών αεροδρομίων στο εξωτερικό.

Η Ελλάδα λόγω των γεωγραφικών της χαρακτηριστικών έχει αναπτύξει από αρχαιοτάτων χρόνων την ναυτιλία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σήμερα να έχει ένα άρτιο δίκτυο θαλασσίων συγκοινωνιών τόσο στην επικράτεια της χώρας όσο και με τις γειτονικές χώρες. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα πραγματοποιούνται μεγάλα επενδυτικά προγράμματα από τις ελληνικές ακτοπλοϊκές εταιρίες με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους αλλά και την αύξηση του μεριδίου τους στην αγορά των θαλάσσιων συγκοινωνιών. Όσον αφορά στο εσωτερικό της χώρας, τα δρομολόγια είναι κατανεμημένα έτσι ώστε να συνδέουν τα κεντρικά λιμάνια της Αττικής, του Πειραιά, της Ραφήνας, της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης με τα νησιά, αλλά και τα νησιά μεταξύ τους. Με τα δρομολόγια αυτά καλύπτεται μεγάλο μέρος των μεταφορικών αναγκών των ντόπιων αλλά, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μεταφέρεται και μεγάλος αριθμός τουριστών. Επιπρόσθετα, τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας και της Πάτρας εξυπηρετούν τις ανάγκες των αλλοδαπών τουριστών οι οποίοι επιλέγουν να έρθουν στη χώρα μας οδικώς.

3.2.2 Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (ΕΣΥΕ, ΕΟΤ) για το 2000 η πλειονότητα των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στην Ελλάδα προέρχεται από χώρες της Ευρώπης (90,03%), το 2,21% από την Αμερικανική Ήπειρο, είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι μόλις το 1,61% προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ). Από την Ασία προέρχεται το 3,33%, με το 2,0% περίπου από την Τουρκία και το Ισραήλ.

Η μεγαλύτερη ζήτηση του τουριστικού προϊόντος προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο (20,43%) και τη Γερμανία (17,65%). Παρατηρώντας κανείς τη διαχρονική εξέλιξη της ζήτησης από τις δυο προαναφερόμενες χώρες γίνεται αντιληπτή η σταδιακή πτώση της από το έτος 1994 μέχρι και το 1997 με μία άνοδο τα επόμενα έτη (1998, 1999, 2000).

Το 2001 ήταν ένα έτος σημαντικής αύξησης για τον ελληνικό τουρισμό σε σχέση με τα δύο προηγούμενα χρόνια. Ο αριθμός αφίξεων αλλοδαπών στην Ελλάδα έφτασε το 2001 τα 14,6 εκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 8% σε σχέση με το 2000.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ για το 2001 , η προσέλευση τουριστών στην Ελλάδα από την

Ευρωπαϊκή ήπειρο παρουσίασε αύξηση σε σχέση με το 2000 κατά 7,88%, καλύπτοντας το 92,87% του συνόλου των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα. Ο αριθμός επισκεπτών στην χώρα από την Ασία και την Ωκεανία παρουσίασε αύξηση της τάξεως του 3,42% και 3,24% αντίστοιχα. Όσον αφορά την Αφρική παρατηρήθηκε μείωση του τουριστικού ρεύματος κατά 5,03%. Τέλος, η Αμερική ήταν η μοναδική ήπειρος, από την οποία σημειώθηκε μείωση εισερχομένων τουριστών στην χώρα για τρίτο συνεχόμενο έτος (11,16%).

Το κύριο μέσο με το οποίο έρχονται οι αλλοδαποί τουρίστες στην Ελλάδα είναι το αεροπλάνο. Ο αριθμός των τουριστών που έρχονται αεροπορικώς έχει αυξηθεί κατά 12% την τελευταία δεκαετία φθάνοντας σήμερα να αντιπροσωπεύει το 79,8% των συνολικών αφίξεων. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, χαρακτηριστική είναι η τάση που παρατηρείται για απευθείας μετάβαση στα αεροδρόμια του τελικού προορισμού, με αποτέλεσμα τη μείωση της transit κίνησης στο αεροδρόμιο. Παρά την ευκρινή προτίμηση των τουριστών προς το αεροπορικό μέσο, η κατάσταση των λοιπών αεροδρομίων της χώρας εκτός του Ελευθέριος Βενιζέλος παραμένει όχι και τόσο ικανοποιητική. Έτσι, τα μικρά και γενικώς ανεπαρκώς οργανωμένα Ελληνικά αεροδρόμια λειτουργούν ως ανασταλτικός παράγοντας στην ανταγωνιστικότητα της χώρας ως τουριστικού προορισμού λόγω κυρίως έλλειψης υποδομής σε υπηρεσίες εδάφους.

Οι διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών για το 2001 έφτασαν τα 46,5 εκατομμύρια, και αυτές των ημεδαπών τα 14,9 εκατομμύρια, σημειώνοντας μικρές διαφοροποιήσεις από το 2000. Εκτιμάται ότι ο πραγματικός αριθμός διανυκτερεύσεων είναι μεγαλύτερος από αυτόν που εμφανίζεται επίσημα δεδομένου ότι σημαντικός αριθμός κλινών δεν είναι δηλωμένος. 

Τour operators

Η διεθνής αγορά προς τους Ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς χαρακτηρίζεται από έντονα φαινόμενα συγκέντρωσης και καθετοποίησης των ξένων ταξιδιωτικών επιχειρήσεων. Οι συγχωνεύσεις μεγάλων τουριστικών ομίλων, οι αλλεπάλληλες και εξελισσόμενες εξαγορές και συμμαχίες μεταξύ πιστωτικών συγκροτημάτων, αερομεταφορέων, και τουριστικών επιχειρήσεων μαζικών πωλήσεων-πακέτων (tour operators) έχουν αλλάξει ριζικά την αγορά. Εκτός από τον διεθνή ανταγωνισμό από άλλους τουριστικούς προορισμούς, ο Ελληνικός τουρισμός έχει πλέον να αντιμετωπίσει και τις ολιγοψωνιακές έως και μονοψωνιακές καταστάσεις, που κατευθύνουν τις μαζικές τουριστικές ροές. Υπάρχει βέβαια διαπιστωμένη και μια τάση ενός μικρού αλλά διευρυμένου τμήματος της διεθνούς αγοράς, που επιδιώκει την ανεξάρτητη μεταφορά σε επιλεγμένους προορισμούς με αποφυγή του μαζικού τουρισμού και αναζήτηση εναλλακτικών δυνατοτήτων.

Η διεθνής αγορά χαρακτηρίζεται πλέον από την ραγδαία εξάπλωση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής, στην προβολή, ενημέρωση, και χρήση του ηλεκτρονικού εμπορίου, με τα συστήματα αυτόματων κρατήσεων και πωλήσεων. Η ένταξη των Ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων στην Κοινωνία της Πληροφορίας αποτελεί αναγκαίο όρο για την προώθηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στον διεθνή ανταγωνισμό.

3.2.3 Η ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του τουριστικής ζήτησης που συνάγεται από την ανάλυση των στοιχείων είναι η εποχικότητα της. Η εποχή όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη ζήτηση του τουριστικού προϊόντος είναι μεταξύ των μηνών Ιουνίου – Σεπτεμβρίου με υψηλά ποσοστά συμμετοχής των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου.

Το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της τουριστικής κίνησης το 2000 στον Ελλαδικό χώρο πραγματοποιείται το πεντάμηνο Μαΐου-Σεπτεμβρίου στο οποίο περιλάμβανε το 86,6%, έναντι του 82,3% το 1999, της συνολικής ετήσιας μετακίνησης αλλοδαπών και ημεδαπών τουριστών στην χώρα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η παγκόσμια κοινή γνώμη παραβλέπει ότι η Ελλάδα είναι χώρα με έντονο ορεινό ανάγλυφο που προσφέρεται και ως χειμερινός τουριστικός προορισμός. Η εποχικότητα του Ελληνικού τουρισμού είναι από τις εντονότερες στην Ευρώπη, έχει όμως δυνατότητες περαιτέρω εξισορρόπησης λόγω του ηπιότερου χειμώνα και του ορεινού ανάγλυφου της χώρας. Η συγκεκριμένη εικόνα που παρουσιάζει η ζήτηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος διέπεται από το πρότυπο «Ήλιος-θάλασσα» το οποίο προωθείται μέσω μονοδιάστατων επιλογών σε αντίθεση με την επιθυμητή ένταξη του παραπάνω δίπτυχου στο πολιτισμικό απόθεμα και συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας (μαζικός – παραθεριστικός τουρισμός).

Ομοίως, οι διανυκτερεύσεις ημεδαπών τουριστών ακολουθούν την ίδια λογική. Στην περίπτωση των διανυκτερεύσεων ημεδαπών τουριστών υπογραμμίζεται ύπαρξη περισσότερων περιπτώσεων (σε σχέση με του αλλοδαπούς τουρίστες) αρνητικής μεταβολής σε μηνιαία βάση και ανά έτος.

3.2.4 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Οι διακυμάνσεις της πορείας του ελληνικού τουρισμού δεν εξαρτώνται μόνο από το εγχώριο μακροοικονομικό περιβάλλον. Επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις γενικότερες μεταβολές στο διεθνές και Ευρωπαϊκό οικονομικό και τουριστικό γίγνεσθαι. Ειδικότερα, το Ελληνικό τουριστικό προϊόν επηρεάζεται κυρίως από τους ρυθμούς ανάπτυξης της τουριστικής ζήτησης στην Μεσόγειο αλλά και από τον έντονο ανταγωνισμό που επικρατεί σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή. Αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού ήταν η Ελλάδα να παρουσιάσει χαμηλή αύξηση της ζήτησης του τουριστικού προϊόντος της το 2000. Πολλές μεσογειακές χώρες λιγότερο αναπτυγμένες τουριστικά από την Ελλάδα, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Πορτογαλία, το Μαρόκο και η Τυνησία έχουν επενδύσει στη κατασκευή σύγχρονων πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων και παράλληλα έχουν εξαπολύσει εκτεταμένες διαφημιστικές εκστρατείες για τον τουρισμό, με αποτέλεσμα να ελκύουν πολλούς πιθανούς τουρίστες από τη χώρα.

Παρά τη βαρύτητα του τουριστικού τομέα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας, οι παρακάτω ελλείψεις αποτελούν ανέκαθεν αρνητικά στοιχεία του Ελληνικού τουρισμού:

1.η έλλειψη μακροχρόνιου σχεδιασμού και εστιασμένης επενδυτικής πολιτικής για την ανάπτυξη τουριστικής υποδομής,

2.η ελλιπής και αποσπασματική προβολή του συγκριτικού φυσικού πλεονεκτήματος του Ελληνικού τουρισμού,

3.η μονομερής ανάπτυξη τουριστικών υπηρεσιών χαμηλής προστιθέμενης αξίας και η απουσία επαρκούς κρατικής εποπτείας των παρεχόμενων υπηρεσιών,

4.η χαμηλή κατά κεφαλή δαπάνη των εισερχόμενων τουριστών,

5.η άνιση γεωγραφική κατανομή της τουριστικής δραστηριότητας (η πλειονότητα των τουριστών κατευθύνεται στα νησιά),

6.η περιορισμένη παρουσία διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων,

7.ο έντονα εποχιακός χαρακτήρας (πεντάμηνη ως επτάμηνη περίοδος),

8.Η έλλειψη συντονισμού στον τομέα της τουριστικής εκπαίδευσης που είχε ως αποτέλεσμα ολόκληροι τομείς του τουριστικού κλάδου να μην καλύπτονται από σπουδές.

Το χαμηλό επίπεδο των τουριστικών υπηρεσιών και η χαμηλή ποιότητα των ξενοδοχειακών μονάδων και καταλυμάτων, ευθύνονται για το χαμηλό επίπεδο των τουριστών που παραδοσιακά προσελκύει η Ελλάδα. Επιπλέον, η έλλειψη υποστηρικτικών μονάδων υψηλού επιπέδου όπως για παράδειγμα μαρίνες, συνεδριακά κέντρα και αθλητικοί χώροι γκολφ αποτελεί ένα επιπλέον εμπόδιο στην προσέλκυση τουριστών υψηλής στάθμης. Για τους αλλοδαπούς που επισκέπτονται για τουρισμό την Ελλάδα, η φυσική ομορφιά της χώρας, η παραδοσιακή κουζίνα και ο έντονος τρόπος διασκέδασης, αποτελούν τα κύρια στοιχεία έλξης, ενώ οι συνθήκες υγιεινής, οι μεταφορές και οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν τα βασικά σημεία δυσαρέσκειας. Η έλλειψη βασικής υποδομής και η ανεπαρκής ποιότητα των ξενοδοχειακών μονάδων κοντά σε αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους, θέτουν περιορισμούς στην αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση των χώρων αυτών.

Η πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε έργα τουριστικής υποδομής είναι απαραίτητη για να μπορέσει ο Ελληνικός τουρισμός να διεκδικήσει με αξιώσεις την προτίμηση υψηλής εισοδηματικής τάξης τουριστών. Οι επενδύσεις αυτές σε συνδυασμό με την προβολή που έχει η χώρα μας λόγω της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 στην Αθήνα, εκτιμάται ότι θα δώσουν νέα ώθηση στον Ελληνικό τουρισμό έτσι ώστε να αποκτήσει ποιοτικό προσανατολισμό με κέρδος την προσέλκυση τουριστών υψηλών εισοδημάτων.

Ραγδαίες αλλαγές κυοφορούνται στον επιχειρηματικό χάρτη της ξενοδοχειακής αγοράς των Αθηνών, καθώς οι ήδη λειτουργούσες ξενοδοχειακές μονάδες προχωρούν, η μια μετά την άλλη, σε επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τον εκσυγχρονισμό και την επέκτασή τους, ενώ παράλληλα, νέες επιχειρηματικές δυνάμεις δοκιμάζουν για πρώτη φορά τις δυνάμεις τους στη συγκεκριμένη αγορά. Το έντονο επιχειρηματικό ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για τη δημιουργία νέων ξενοδοχείων και την αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων δεν είναι τυχαίο. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς οφείλεται στην εκτίμηση ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, σε συνδυασμό με τα μεγάλα έργα υποδομής που ολοκληρώθηκαν ή πρόκειται να κατασκευαστούν στο Λεκανοπέδιο (Μετρό, Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Αττική Οδός και άλλοι αυτοκινητόδρομοι καθώς και περιβαλλοντολογικές αναπλάσεις) θα αποτελέσουν την αφετηρία για ριζικές αλλαγές όχι μόνο στο μέγεθος αλλά και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής τουριστικής αγοράς και ειδικότερα αυτής του κέντρου των Αθηνών.

Ολοκληρωμένη ανάλυση SWOT

Με βάση των παραπάνω και την επισκόπηση της ζήτησης και προσφοράς ακολουθεί ανάλυση SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities & Threats) για το τομέα του τουρισμού στην Ελλάδα. Η ανάλυση αυτή χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα εστιάζεται το εσωτερικό περιβάλλον του τομέα όπως αυτό αποτυπώνεται από τα Δυνατά Σημεία (Strengths) και τις Αδυναμίες (Weaknesses) τα οποία επιδεικνύει ο Ελληνικός τομέας τουρισμού. Η δεύτερη ενότητα, με την οποία θα καταλήξει το κεφάλαιο αυτό, θα αποτυπώσει το εξωτερικό περιβάλλον με αναφορά σε Ευκαιρίες (Opportunities) και Απειλές (Threats) του ίδιου τομέα. Η ολοκληρωμένη ανάλυση SWOT θα αναδείξει και τις προοπτικές ανάπτυξης του Ελληνικού Τουρισμού.

1 η ενότητα: εσωτερικό περιβάλλον

Strengths

Ο τομέας του Ελληνικού Τουρισμού χαρακτηρίζεται περισσότερο από τις προοπτικές ανάπτυξης του παρά από τα υφιστάμενα Δυνατά του Σημεία (Strengths). Κανένας όμως δεν μπορεί να παραβλέψει τις παρούσες δυναμικές του τομέα αλλά και της οικονομίας γενικότερα. Συγκεκριμένα, η συνεχής ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας όπως περιγράφηκε στην ενότητα της οικονομικής επισκόπησης δεν μπορεί παρά να ερμηνευθεί σαν Δυνατό Σημείο για τον Ελληνικό Τουρισμό. Συνεχής ανάπτυξη σημαίνει αύξηση της εγχώριας καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης με ανάλογες επιδράσεις στο τομέα των υπηρεσιών μέσα στον οποίο υπάγεται και ο τουρισμός.

Θετικό σημείο επίσης αποτελεί το γεγονός ότι σχεδόν 10% του ενεργού πληθυσμού της χώρας απασχολείται άμεσα ή έμμεσα στον συγκεκριμένο τομέα, ποσοστό υψηλότερο από τον διεθνή μέσο όρο. Η υψηλή απασχόληση σε τουριστικές υπηρεσίες αποδεικνύει την στρατηγικότητα του τομέα στην Ελληνική οικονομία.Το πιο σημαντικό Δυνατό Σημείο του Ελληνικού Τουρισμού είναι η μοναδικότητα του προϊόντος που προσφέρει η Ελληνική αγορά. Αυτή η μοναδικότητα οφείλεται στην φυσική ομορφιά της χώρας, στο ήπιο μεσογειακό της κλίμα και την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Παράλληλα, παράγοντες όπως το χαμηλό κόστος διαβίωσης και η χαμηλή εγκληματικότητα συνεισφέρουν στην αντίληψη αυτής της μοναδικότητας στη διεθνή αγορά.

Τέλος, η αναβάθμιση των υποδομών της χώρας (συγκοινωνίες, τηλεπικοινωνίες, παρεμβάσεις σε ποιότητα ζωής, κλπ) έχουν κάνει το Ελληνικό τουριστικό προϊόν πιο ανταγωνιστικό και βελτιώνουν τις προοπτικές ανάπτυξής του.

Weaknesses

Αντίθετα, οι Αδυναμίες (Weaknesses) του Ελληνικού τουρισμού εστιάζονται στις ακόλουθες:

Ο τομέας χαρακτηρίζεται από την έλλειψη μακροχρόνιου σχεδιασμού και εστιασμένης επενδυτικές πολιτικής για την ανάπτυξη της τουριστικής υποδομής.  Επενδύσεις σε τουριστικές υποδομές γίνονται ευκαιριακά ή μέσα στα πλαίσια στρατηγικών πρωτοβουλιών που υπάγονται σε άλλους τομείς (π.χ. Ολυμπιακοί Αγώνες).

Το Ελληνικό τουριστικό προϊόν χαρακτηρίζεται επίσης από αποσπασματική και αναποτελεσματική προβολή. Η συγκεκριμένη Αδυναμία εκτιμάται ότι είναι αποτέλεσμα ελλιπούς προσδιορισμού των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του προϊόντος.

Η μονοδιάστατη ανάπτυξη υπηρεσιών χαμηλής προστιθέμενης αξίας και η απουσία επαρκούς κρατικής εποπτείας των παρεχομένων υπηρεσιών είναι Αδυναμίες με σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην ανάπτυξη του τομέα στην Ελλάδα. Αποτέλεσμα αυτών των Αδυναμιών είναι η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της αγοράς, αλλά, και όπως θα αναλυθεί παρακάτω, η εμφάνιση απειλών με την μορφή ανταγωνιστριών μεσογειακών κρατών. Η παροχή υπηρεσιών χαμηλής προστιθέμενης αξίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την προσέλκυση τουριστών με χαμηλή κατά κεφαλή δαπάνη.

Επίσης, η ενότητα της επισκόπησης της ζήτησης ανέδειξε την περιορισμένη διεθνή

παρουσία (αλυσίδες ξενοδοχείων, τουριστικά γραφεία) στην Ελληνική αγορά ως ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης. Η περιορισμένη αυτή παρουσία σε συνδυασμό με την ελλιπή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού που εμπλέκεται στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών κάνει εμφανή την έλλειψη τεχνογνωσίας στον χώρο.

Η μοναδικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος είναι άμεσα συνδεδεμένη και με τον εποχιακό του χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, η αλλοδαπή τουριστική ζήτηση εμφανίζει υψηλό βαθμό χρονικής συγκέντρωσης (5-7 μήνες του χρόνου). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη διαφοροποίησης του προϊόντος και την αδυναμία εισχώρησης σε νέες αγορές.

2 η ενότητα: εξωτερικό περιβάλλον

Το εξωτερικό περιβάλλον εστιάζεται στην ανάλυση των Ευκαιριών (Opportunities) και Απειλών (Threats) του Ελληνικού τουρισμού. Όπως τονίστηκε στην προηγούμενη ενότητα, ο τομέας χαρακτηρίζεται από τις προοπτικές ανάπτυξής του και όχι από την υφιστάμενη κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Όπως καταγράφεται στην ενότητα της Γενικής Εικόνας του Ελληνικού Τουριστικού Κλάδου, σε διεθνές επίπεδο ο τουρισμός αναμένεται να συνεχίσει να αποτελεί τον δυναμικό τροφοδότη της οικονομικής ανάπτυξης στις χώρες υποδοχής. Ανάλογα και στην Ελλάδα, αναμένεται ο τουρισμός να συνεχίσει να έχει στρατηγική σημασία στην ανάπτυξη της χώρας.

Η στρατηγική σημαντικότητα του τομέα είναι περισσότερο εμφανής εάν κανείς αναλογιστεί τις επιπτώσεις που θα έχουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 στην προβολή της χώρας, την αναβάθμιση των υποδομών και στην βελτίωση στην παροχή υπηρεσιών. Με την ολοκλήρωση της προετοιμασίας και την τέλεση των Αγώνων θα έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες για αύξηση του μεριδίου αγοράς.

Επιμέρους Ευκαιρίες εντοπίζονται και στον περιορισμό της εποχικότητας του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος μέσω τις ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού που εμφανίζουν συγκεντρωτικότητα τουριστών πέραν της περιόδου Μαρτίου – Οκτωβρίου.

Αντίστοιχα, Απειλές (Threats) εντοπίζονται στην πολιτική αστάθεια που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.  Πιθανή πολεμική σύρραξη στον Περσικό Κόλπο θα έχει δυσμενείς επιδράσεις στην τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας αλλά και των γειτονικών χωρών.

Ανάλογα, η πιθανότητα μη επίτευξης πραγματικής σύγκλισης μεταξύ Ελλάδας και λοιπών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να περιορίσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της χώρας και καθ’ επέκταση και του Ελληνικού τουρισμού.

Τέλος, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος θα δώσει ώθηση σε γειτονικές μεσογειακές χώρες να αναπτύξουν τα μερίδια αγοράς τους. Αυτή η Απειλή σε συνδυασμό με την τάση της τουριστικής αγοράς για αποφυγή μαζικού τουρισμού και αναζήτηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια σημαντικού μεριδίου αγοράς.

Στόχοι ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος – Ο ρόλος της εκπαίδευσης / κατάρτισης

Οι βασικές προτεραιότητες που αποτελούν και στόχους για την περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού είναι σύμφωνα με την τουριστική πολιτική, όπως αυτή έχει ανακοινωθεί από το Υπουργείο Ανάπτυξης, αλλά και στις δράσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας Γ’ ΚΠΣ (ΕΠΑΝ) είναι οι εξής:

εχνολογική αναβάθμιση τουριστικών επιχειρήσεων. Ο τουρισμός πρέπει να γίνει χρήστης καινοτόμων τεχνολογιών με στόχο την βελτίωση της κινητικότητας, την ασφάλεια και την άνεση των τουρισμών όταν μετακινούνται με οποιοδήποτε μέσο. Ήδη το Υπουργείο Ανάπτυξης παρέχει στήριξη για τη χρήση του internet σε όλους τους οργανισμούς που ασχολούνται με το τουριστικούς προορισμούς και γενικότερα με την προσφορά τουριστικών υπηρεσιών. Ιδιαίτερα για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της πληροφορίας» και το πρόγραμμα «Δικτυωθείτε», παρέχουν μια σημαντική ενίσχυση για ένταξη στην ψηφιακή οικονομία. Αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Αυτή επιτυγχάνεται με τον εκσυγχρονισμό όλων των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό, αλλά και με την εκπαίδευση – κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται σ’ αυτούς.

Νέα τουριστικά προϊόντα. Με τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών νέα τουριστικά προϊόντα και εναλλακτικές μορφές τουρισμού αναπτύσσονται και κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί περιγράφονται αναλυτικά οι νέες μορφές τουρισμού.

Μείωση εποχικότητας. Σημαντικό επίσης στοιχείο για την βελτίωση των οικονομικών δεικτών και των δεικτών ανεργίας του κλάδου είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου της χώρας, στοιχείο που μπορεί να επιτευχθεί με την σχεδίαση – προβολή και χρηματοδότηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων προσέλκυσης τουριστικής ζήτησης κατά τη χειμερινή περίοδο.

Συστηματική προβολή της Ελλάδος ως τουριστικού προορισμού, με την κατάλληλη έρευνα αγοράς, και τη συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

Αναδιοργάνωση της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητη για την καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες της αγοράς. Νέες μορφές συνεργασίας με σκοπό την αναβάθμιση της τουριστικής παιδείας πρέπει να ενθαρρύνονται σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης έχει σχεδιαστεί με βάση τις κατευθύνσεις που προαναφέρθηκαν και στα πλαίσια αυτά περιλαμβάνει μέτρα και δράσεις που θα χρηματοδοτήσουν μέχρι το 2006 Δημόσιες και ιδιωτικές ενέργειες στους παρακάτω τομείς:

Υποστήριξη των ΜΜΕ του τουρισμού μέσω δικτύου συμβουλευτικών υπηρεσιών,

Αναβάθμιση των τουριστικών καταλυμάτων και των τουριστικών υπηρεσιών,

Προώθηση κινήτρων στις τουριστικές επιχειρήσεις,

Ενίσχυση ειδικής τουριστικής υποδομής,

Δημιουργία Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ),

Εναλλακτικός τουρισμός,

Τουριστικά αγκυροβόλια,

Τουριστική προβολή,

Επιμήκυνση τουριστικής περιόδου,

Τουριστική εκπαίδευση,

Χρήση προηγμένων τεχνολογιών

Internet και Τουρισμός

Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία έχει φέρει την επανάσταση στο χώρο του παγκόσμιου εμπορίου, με την

ανάπτυξη του Διαδικτύου (Internet) και μέσω αυτού του ηλεκτρονικού εμπορίου. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα του Διαδικτύου είναι η κατάργηση του μεσάζοντα στις αγοραπωλησίες αγαθών και υπηρεσιών. Η νέα οικονομία δεν ήταν δυνατό να μην βρει εφαρμογή και στο τομέα του τουρισμού. Σήμερα πολλά εικονικά ταξιδιωτικά πρακτορεία όπως το Last minute.com, το e-bookers.com, το travel bargains.com και άλλα, δραστηριοποιούνται στον κυβερνοχώρο αποσπώντας σημαντικά μερίδια αγοράς από τα ταξιδιωτικά γραφεία. Μάλιστα πολλά εικονικά ταξιδιωτικά πρακτορεία ισχυρίζονται ότι η δυνατότητα κρατήσεων μέσω του Internet είναι στο 21% του συνόλου των ξενοδοχείων.

Τα οφέλη που παρέχει η κράτηση μέσω του Internet σε σχέση με το παραδοσιακό πρακτορείο είναι η άμεση πληροφόρηση του καταναλωτή, η επίτευξη αγοράς του προϊόντος από πλευράς καταναλωτή σε χαμηλότερες τιμές και η πώληση του προϊόντος (υπηρεσιών) από πλευράς ξενοδόχων σε υψηλότερες τιμές. Άλλα οφέλη είναι η δυνατότητα των ξενοδόχων να πωλούν την τελευταία στιγμή τα αδιάθετα τους δωμάτια, η διευκόλυνση των κρατήσεων από τις επιχειρήσεις και τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό η δυνατότητα δημιουργίας μιας βάσης δεδομένων που θα αφορά τις προτιμήσεις των καταναλωτών ξενοδοχειακών υπηρεσιών. Εκτιμάται (σύμφωνα με στοιχεία της PricewaterhouseCoopers για το έτος 2000) ότι το παραδοσιακό σύστημα κρατήσεων επιβαρύνει την κράτηση δωματίου από 11 έως 16 δολάρια, λόγω των προμηθειών των διάφορων μεσαζόντων. Βάσει αυτών των δεδομένων το όφελος για τον καταναλωτή ανέρχεται σε μια μείωση της τελικής τιμής του τουριστικού προϊόντος κατά 14%.

Εκτός από το Internet υπάρχουν και άλλοι τρόποι διάθεσης του προϊόντος, όπως το e-mail. Εκτιμάται ότι το 20% των ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων έχουν e-mail με μεγάλες όμως αποκλίσεις μεταξύ των κατηγοριών των ξενοδοχείων. Έτσι, ενώ τα ξενοδοχεία Α΄ κατηγορίας έχουν όλα e-mail τα ξενοδοχεία Ε΄ κατηγορίας που έχουν, δεν ξεπερνούν το 5%. Όσον αφορά στις κρατήσεις με άλλα δίκτυα, αυτά δεν ξεπερνούν το 12% στο σύνολο όλων των ελληνικών ξενοδοχείων.

Παράλληλα με την ηλεκτρονική επιχειρηματικότητα, ιδιαίτερη σημασία φαίνεται να έχει η ηλεκτρονική τουριστική προβολή της χώρας, δεδομένης της σημαντικής διείσδυσης του Διαδικτύου στην αναζήτηση και τελικά επιλογή τουριστικών προορισμών από δυνητικούς επισκέπτες. Για τον λόγο αυτόν η ηλεκτρονική προβολή της Ελλάδας (μέσω του νέου mega-portal του ΕΟΤ) σχεδιάζεται να συνδεθεί με σύγχρονες μορφές παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών (WAP, κρατήσεις) .

Στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Ανάπτυξης «Κοινωνία της Πληροφορίας» έχουν εξασφαλιστεί τουλάχιστον 8 εκτ. Ευρώ για την υλοποίηση έργων με στόχο την υλοποίηση νέων τεχνολογιών στον τουρισμό.

3.3 Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

Το Νέο Θεσμικό Πλαίσιο για την τουριστική εκπαίδευση

Στρατηγική Προτεραιότητα της πολιτικής του υπουργείου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό αποτελεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της τουριστικής αγοράς σε συνδυασμό με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ανθρώπινου δυναμικού, για την οποία η εκπαίδευση, η κατάρτιση, η εξειδίκευση και η δια βίου γνώση είναι απαραίτητες προϋποθέσεις.

Πρόσφατη πρωτοβουλία αποτελεί ο νέος νόμος για την τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση (Ν.3105/03), του οποίου το περιεχόμενο αποτελεί προϋπόθεση για την ουσιαστική ανάπτυξη της Ανταγωνιστικότητας και της Βιωσιμότητας του Ελληνικού Τουριστικού προϊόντος και παράλληλα την ανάπτυξη της Ανταγωνιστικότητας και της Βιωσιμότητας της Επιχειρηματικότητας στον Τουρισμό.

Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, η αύξηση του τουριστικού ρεύματος στη χώρα μας, η αύξηση της ποιότητας των επισκεπτών και, γενικότερα, η μεγέθυνση των θετικών επιδράσεων

του τουρισμού στην Ελληνική Οικονομία, έχει μία απαραίτητη και βασικότατη προϋπόθεση, την αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών στους τουρίστες και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού μέσω αναβάθμισης της τουριστικής εκπαίδευσης.

Αρχική τουριστική εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση, δια βίου εκπαίδευση και η μετεκπαίδευση στον τουρισμό ικανές να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις, είναι τα βασικά μέσα επένδυσης, με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών, την δημιουργία νέες και νέου τύπου θέσεις εργασίας και για την κατάκτηση του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται με τον τουρισμό αλλά και το Ελληνικό τουριστικό προϊόν στο σύνολό του διαχρονικά ανταγωνιστικό.

Πιο συγκεκριμένα οι σημαντικότερες παρεμβάσεις που επιχειρούνται με το νέο Θεσμικό Πλαίσιο, για την τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι οι εξής:

Δημιουργία ενός ευέλικτου θεσμικού πλαισίου, με αντοχή στο χρόνο και με δυνατότητες προσαρμογής στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες της σύγχρονης εποχής.

Επαναπροσδιορίζει το ρόλο, την αποστολή και τους σκοπούς των Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης τις μετεξελίσσει στον βασικό και σύγχρονο εκπαιδευτικό οργανισμό για τον τουρισμό (Οργανισμός Τουριστικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης).

Δημιουργεί ολοκληρωμένες δομές δευτεροβάθμιας τουριστικής εκπαίδευσης (ΤΕΕ Α` & Β` κύκλου) αναδιαρθρώνοντας τις παρεχόμενες ειδικότητες και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης.

Αναπτύσσει την αρχική επαγγελματική κατάρτιση (ΙΕΚ) δημιουργώντας εξειδικευμένα τουριστικά ΙΕΚ και αναπτύσσει το σύστημα της συνεχιζόμενης και δια βίου κατάρτισης.

Παρέχει τη δυνατότητα συνεργασίας με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για την παροχή εκπαίδευσης, το σχεδιασμό και την υλοποίηση κοινών προγραμμάτων, την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και για την πρακτική άσκηση των εκπαιδευόμενων στον ΟΤΕΚ.

Αναδιαρθρώνει και προσαρμόζει στα σύγχρονα πρότυπα τη διοικητική δομή του Οργανισμού με τη συμμετοχή, συναίνεση και συνευθύνη των κοινωνικών εταίρων, εξασφαλίζοντας επίσης και τις προϋποθέσεις για τη σωστή στελέχωση του διασφαλίζοντας έτσι τη συνέχεια στο εκπαιδευτικό έργο.

Δίδεται η δυνατότητα εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων του Γ` ΚΠΣ και άλλων κοινοτικών πόρων και δημιουργείται ένα ευέλικτο πλαίσιο διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας του ΟΤΕΚ και αύξησης των πόρων του, προς όφελος της εκπαίδευσης.

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν.3105/03 (ΦΕΚ Α’ 29/10-2-03) οι Σ.Τ.Ε μετονομάζονται σε «Οργανισμό Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» (Ο.Τ.Ε.Κ). Στο άρθρο 2, οι σκοποί του ΟΤΕΚ εξειδικεύονται σε 17 «περιοχές», μεταξύ των οποίων:

1.Η παροχή θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης για την εφαρμογή επιστημονικών και άλλων γνώσεων και δεξιοτήτων στα επαγγέλματα του τουριστικού τομέα, για την ποιοτική αναβάθμιση των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού και την ικανοποίηση των αναγκών της τουριστικής αγοράς σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

2.Η ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία εκπαιδευτικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Τεχνικής και Επαγγελματικής Κατάρτισης, Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, Σχολών

Ξεναγών, καθώς και Σχολών Ανώτερης Τουριστικής Εκπαίδευσης, που ανήκουν στην Ανώτερη Εκπαίδευση, όπως αυτή προσδιορίζεται στην παρ. 7 του άρθρου 16 του Συντάγματος.

3. Η συνεργασία με άλλους οργανισμούς και φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και με την τοπική αυτοδιοίκηση με στόχο την εφαρμογή προγραμμάτων για τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης, την προώθηση της απασχόλησης και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τουριστικό κλάδο, με σύναψη προγραμματικών συμβάσεων ή με οποιονδήποτε άλλον πρόσφορο τρόπο.

4. Η συνεργασία με φορείς του δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα της ημεδαπής για την εκτέλεση προγραμμάτων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο συνεργασίας των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων κρατών και που αφορούν πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μελέτες κοινού ενδιαφέροντος, την προώθηση καινοτομιών στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Οργανισμού, καθώς και την προώθηση κάθε είδους εταιρικών ή κοινοπρακτικών σχέσεων μεταξύ ελληνικών φορέων και αντίστοιχων φορέων των Κρατών – Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων κρατών.

5. Η πραγματοποίηση για λογαριασμό τρίτων και έναντι αμοιβής ή διδάκτρων, ερευνών, μελετών εκδόσεων, η παροχή σε τρίτους εκπαίδευσης και κατάρτισης που είναι σχετικές με το αντικείμενό του.

6. Η παροχή υποτροφιών εσωτερικού ή εξωτερικού σε μαθητές, σπουδαστές και προσωπικό του Ο.Τ.Ε.Κ. η σε τρίτους, καθώς και η παροχή βραβείων και τιμητικών διακρίσεων.

Στο άρθρο 4 του ίδιου Νόμου η διάρθρωση της τουριστικής εκπαίδευσης κωδικοποιείται ως εξής:

Ο Ο.Τ.Ε.Κ για την επίτευξη των σκοπών του μπορεί να:

Ιδρύει και λειτουργεί εκπαιδευτικές μονάδες και μονάδες κατάρτισης για την παροχή τουριστικής εκπαίδευσης, κατάρτισης, επανακατάρτισης, εξειδίκευσης, επιμόρφωσης ή μετεκπαίδευσης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις και τις διατάξεις του παρόντος νόμου ως ακολούθως:

(α) Ανώτερες Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης που ανήκουν στην Ανώτερη Εκπαίδευση, όπως αυτή προσδιορίζεται στην παρ. 7 του άρθρου 16 του Συντάγματος.

(β)Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε) Α’ και Β’ κύκλου που αποτελούν εκπαιδευτικές μονάδες δευτεροβάθμιας τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

(γ)Μονάδες Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ).

(δ) Μονάδες Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ) και Μετεκπαίδευσης.

(ε)Σχολές Ξεναγών.

Ο Ο.Τ.Ε.Κ οργανώνει και λειτουργεί τμήματα κατάρτισης, εξειδίκευσης και επιμόρφωσης ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται ή πρόκειται να απασχοληθεί στον τουριστικό κλάδο.

Ιδρύει και λειτουργεί γραφεία διασύνδεσης με σκοπό τη σύνδεση της εκπαίδευσης και κατάρτισης με την απασχόληση και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Το σημερινό πλαίσιο παροχής τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ελλάδα

Η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση στην Ελλάδα, όπως άλλωστε και στις άλλες χώρες – ευρωπαϊκές και μη – παρέχεται από ένα μεγάλο αριθμό φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών και αφορά σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις διάφορες επαγγελματικές ειδικότητες που απασχολούνται στον Τουριστικό Τομέα. Όμως, ο Τουριστικός Τομέας συνίσταται από ένα μεγάλο αριθμό δραστηριοτήτων οι ανάγκες των οποίων, σε επαγγελματικές ειδικότητες, είναι έντονα διαφοροποιημένες,

Από την άλλη μεριά, επαγγελματικές ειδικότητες, που χρησιμοποιούνται από φορείς τουριστικών δραστηριοτήτων όπως π.χ. ξενοδοχεία, γραφεία ταξιδιών, εστιατόρια – μπαρ κλπ, χρησιμοποιούνται και από άλλους φορείς διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων ή εργάζονται σαν ελεύθεροι επαγγελματίες. Παραδείγματα τέτοιων επαγγελμάτων είναι πάρα πολλά, αρκετά από τα οποία χαρακτηρίζονται «τουριστικά», όπως π.χ. οι μάγειροι, οι ζαχαροπλάστες, στελέχη τουριστικών γραφείων, γραμματείς ξενοδοχείων κλπ.

Επομένως, για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της οργάνωσης και ανάπτυξης της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θα πρέπει να γίνει μια συστηματική προσπάθεια αφενός ορισμού της «τουριστικής δραστηριότητας» και αφετέρου της κατηγοριοποίησης των τουριστικών επαγγελματικών ειδικοτήτων. Η ανάγκη αυτή γίνεται όλο και πιο επιτακτική με την συνεχή ανάπτυξη των «εναλλακτικών μορφών τουρισμού». Αυτό σημαίνει για την Ελλάδα, που δίνει έμφαση στις νέες αυτές μορφές τουρισμού, ότι προκειμένου να προετοιμαστεί καταλλήλως το αναγκαίο στελεχιακό δυναμικό, θα πρέπει να προσδιοριστεί με αρκετή σαφήνεια το εκπαιδευτικό προφίλ των επαγγελματικών ειδικοτήτων, που θα ασχοληθούν στις νέες τουριστικές δραστηριότητες.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η ανάπτυξη της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ελλάδα, έχει καθοριστεί, ποιοτικά και ποσοτικά, από τις ανάγκες των διαφόρων φορέων των τουριστικών δραστηριοτήτων σε επαγγελματικές ειδικότητες με την ανάλογη τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση για την δεδομένη χρονική περίοδο έως σήμερα.

Το γεγονός αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη τόσο στην αντιμετώπιση των προοπτικών ανάπτυξης του τουριστικού τομέα όσο και στη σύγκριση με την τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση άλλων πιο αναπτυγμένων τουριστικά χωρών. Επομένως τα «τουριστικά επαγγέλματα» που καλύπτονται είναι αυτά για τα οποία παρέχεται σήμερα εκπαίδευση και κατάρτιση από τους λειτουργούντες φορείς της «τουριστικής εκπαίδευσης». Προφανώς, ένας μεγάλος αριθμός επαγγελματικών ειδικοτήτων, που χρησιμοποιούνται από τους φορείς τουριστικών δραστηριοτήτων, είτε εκπαιδεύονται από σχολές που δεν αναγνωρίζονται ως σχολές τουριστικής εκπαίδευσης, όπως π.χ. μουσικοί, χορευτές, κομμώτριες /τές, αισθητικοί, μασέρ, κηπουροί, ναυαγοσώστες, λογιστές, διαιτολόγοι κλπ είτε είναι αυτοδίδακτοι.

Δομή – Διάρθρωση του Εκπαιδευτικού Συστήματος στον Τουρισμό

Πριν από την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης παροχής εκπαιδευτικού έργου στον τουριστικό τομέα, κρίνεται σκόπιμο να γίνει παρουσίαση (στο ακόλουθο διάγραμμα) του εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας, έτσι ώστε να είναι απλά κατανοητό, σε σχέση με τους

στόχους και τις παρεμβάσεις του Μέτρου 8.1.

Μεταπτυχιακή Τουριστική Εκπαίδευση

Σήμερα στην Ελλάδα τρία Πανεπιστημιακά Ιδρύματα έχουν συστήσει και λειτουργούν Μεταπτυχιακά Τμήματα σε ειδικότητες του Τουριστικού Τομέα:

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου λειτουργεί από το Ακαδημαϊκό έτος 1998-99 Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο "Σχεδιασμός, Διοίκηση και πολιτική του Τουρισμού", στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων της Σχολής Επιστημών της Διοίκησης. Τα πρώτα δύο χρόνια λειτουργίας του το πρόγραμμα είχε διετή χαρακτήρα, αλλά από το Ακαδημαϊκό έτος 2000-2001 το πρόγραμμα σπουδών αναπροσαρμόστηκε σε τρία εξάμηνα.

Πανεπιστήμιο Πειραιά

Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά λειτουργεί πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων (ΠΜΣ.ΔΤΕ) Η διάρκεια του μεταπτυχιακού προγράμματος είναι 18 μήνες και απευθύνεται σε πτυχιούχους τμημάτων AEI της ημεδαπής ή αναγνωρισμένων ομοταγών ιδρυμάτων της αλλοδαπής.

Eνδιαφερόμενοι που είναι πτυχιούχοι TEI υποχρεούνται, πριν από την έναρξη της διαδικασίας αξιολόγησης της αίτησής τους, να εξετασθούν με τους προπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου, κατά τις εξεταστικές περιόδους Iουνίου, Σεπτεμβρίου και Φεβρουαρίου σε μια σειρά σχετικών μαθημάτων.

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο λειτουργεί Τμήμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο «Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων». Για την απόκτηση του μεταπτυχιακού αυτού διπλώματος απαιτείται πτυχίο ή δίπλωμα ανώτατης εκπαίδευσης συγγενούς γνωστικού αντικειμένου, επιτυχής παρακολούθηση και εξέταση τεσσάρων τουλάχιστον θεματικών ενοτήτων και εκπόνηση διπλωματικής εργασίας.

Ανώτατη Εκπαίδευση

Η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται από τα Πανεπιστήμια και τα Τ.Ε.Ι. Σε κανένα Πανεπιστημιακό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα δεν λειτουργεί σήμερα τμήμα Τουριστικής Εκπαίδευσης. Στα Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Τ.Ε.Ι.) λειτουργούν Τμήματα Τουριστικής Εκπαίδευσης, τα οποία έχουν διάρκεια σπουδών 8 εξάμηνα μαζί με το υποχρεωτικό, για την άσκηση στο επάγγελμα, εξάμηνο. Συνολικά στα Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Τ.Ε.Ι) λειτουργούν 6 τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων. Τα τμήματα αυτά λειτουργούν με την ευθύνη των παρακάτω Τ.Ε.Ι.:

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου (Το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων λειτουργεί στην Ηγουμενίτσα)

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λάρισας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πάτρας

Ανώτερη εκπαίδευση

Σε επίπεδο Ανώτερης Τουριστικής Εκπαίδευσης, εκπαίδευση παρέχουν οι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης υπό την ευθύνη των οποίων λειτουργούν δύο Τμήματα Τουριστικών Επαγγελμάτων (ένα στην Ρόδο και ένα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης). Η διάρκεια σπουδών στα τμήματα αυτά είναι τριετής, ενώ υποχρεωτική για την λήψη του χορηγούμενου τίτλου σπουδών είναι η πραγματοποίηση πρακτικής άσκησης κατά την διάρκεια των θερινών διακοπών κάθε σπουδαστικού έτους. Το Τμήμα Τουριστικών Επαγγελμάτων Ρόδου λειτουργεί από το 1956 ενώ το Τμήμα Τουριστικών Επαγγελμάτων Αγ. Νικολάου Κρήτης ιδρύθηκε το 1994.

Μεταδευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Στη βαθμίδα αυτή εντάσσονται τα Ινστιτούτα Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.). Τα Ι.Ε.Κ. διακρίνονται σε Δημόσια και Ιδιωτικά και παρέχουν αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση σε διάφορους τομείς μεταξύ αυτών και του τουρισμού. Δημόσια Ι.Ε.Κ. λειτουργούν με ευθύνη του Οργανισμού Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης αλλά και με ευθύνη άλλων δημόσιων φορέων όπως είναι ο ΟΑΕΔ, οι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης κ.α. Ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. μπορούν να λειτουργούν και με ευθύνη ιδιωτών, ύστερα από άδεια που χορηγεί ο Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ο.Ε.Ε.Κ). Με απόφαση του Ο.Ε.Ε.Κ καθορίζονται οι ειδικότητες ανά τομέα επαγγελμάτων στις οποίες μπορούν τα δημόσια και ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. να παρέχουν αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση.

Εκτός από τα Ι.Ε.Κ. αρμοδιότητας Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (Δημόσια και Ιδιωτικά), Τουριστική Εκπαίδευση σε αυτό το επίπεδο παρέχεται και από τους φορείς που καταγράφονται παρακάτω στις ενότητες.

Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ) έχει προκηρύξει για το χειμερινό εξάμηνο 2002-2003 την λειτουργία τεσσάρων τμημάτων αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΙΕΚ) στις ειδικότητες «Ειδικός Ναυτιλιακής Κατεύθυνσης» και Ειδικός Τουριστικού Πρακτορείου.

Οι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΣΤΕ) του ΟΤΕΚ λειτουργούν δύο ειδικότητες σε πέντε τμήματα επιπέδου εκπαίδευσης Ι.Ε.Κ., χωρίς όμως να έχουν δώσει σε αυτά τα τμήματα την νομική μορφή που περιβάλει τα Ι.Ε.Κ. Οι ειδικότητες των τμημάτων αυτών είναι «Στελέχη Τουριστικών Γραφείων» και «Στελέχη οργάνωσης ψυχαγωγίας».

Οι Σχολές Ξεναγών είναι μεταλυκειακές επαγγελματικές σχολές με διάρκεια φοίτησης δυόμισι χρόνια συμπεριλαμβανομένων σε αυτήν και των εκδρομών σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Λειτουργούν σε μόνιμη βάση οι Σχολές Ξεναγών Αθηνών και Θεσσαλονίκης, ενώ ανάλογα με τις ανάγκες της τοπικής τουριστικής αγοράς λειτουργούν και Σχολές Ξεναγών στο Ηράκλειο Κρήτης, στην Μυτιλήνη, στην Κέρκυρα και στη Ρόδο. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή στις Σχολές Ξεναγών είναι απολυτήριος τίτλος επιπέδου Λυκείου και η γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας.

Δευτεροβάθμια Τουριστική Εκπαίδευση (Τ.Ε.Ε Α΄ και Β΄ ΚΥΚΛΟΥ)

Ως Δευτεροβάθμια τουριστική εκπαίδευση χαρακτηρίζεται αυτή που παρέχεται από τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) Α΄ και Β΄ κύκλου τα οποία έχουν αντικαταστήσει τις Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές (ΤΕΣ) και τα Τεχνικά Λύκεια (ΤΕΛ) αντίστοιχα. Τουριστική Εκπαίδευση παρέχεται από τα Δημόσια Τ.Ε.Ε. Α΄ και Β΄ κύκλου του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, από τα Ιδιωτικά Τ.Ε.Ε. Α΄ και Β΄ κύκλου που έχουν άδεια από το ΥΠ.Ε.Π.Θ., από τα Τ.Ε.Ε Α΄ και Β΄ κύκλου του ΟΕΑΔ, και κατά κύριο λόγο από τα Τ.Ε.Ε. Α΄ κύκλου των Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης.

Τ.Ε.Ε. Α΄ κύκλου Σχολών Τουριστικής ΕκπαίδευσηςΟι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης λειτουργούν σε:

Οκτώ Τ.Ε.Ε. Α΄ κύκλου (στις περιοχές Ανάβυσσος Αττικής, Μακεδονία, Ηράκλειο, Ρόδος, Κέρκυρα, Γαλαξίδι, Θράκη και Ναύπλιο) ισάριθμα τμήματα με την ειδικότητα «Ξενοδοχειακή – Εστιατορική Τεχνική»,

Έξι Τ.Ε.Ε. Α΄ κύκλου (στις περιοχές Ανάβυσσος Αττικής, Μακεδονία, Ηράκλειο, Ρόδος, Κέρκυρα και Γαλαξίδι) ισάριθμα τμήματα με την ειδικότητα «Μαγειρική Τέχνη»,

τέσσερα Τ.Ε.Ε. Α΄ κύκλου (στις περιοχές Ανάβυσσος Αττικής, Μακεδονία, Ηράκλειο, Ρόδος) ισάριθμα τμήματα με την ειδικότητα «Ζαχαροπλαστική Τέχνη».

Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών

Τα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών είναι ιδιωτικές εμπορικές επιχειρήσεις και παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση η οποία όμως δεν αναγνωρίζεται από το ελληνικό κράτος. Η άδεια λειτουργίας των επιχειρήσεων αυτών χορηγείται από την Γενική Γραμματεία Εμπορίου, χωρίς να προσδιορίζεται το είδος της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η όλη λειτουργία τους δεν ελέγχεται από το ΥΠΕΠΘ (προγράμματα σπουδών, προσόντα εκπ/κού προς/κού κ.λπ.), γι αυτό άλλωστε δεν είναι δυνατή η καταγραφή τους. Η όποια πληροφόρηση υπάρχει προέρχεται από διαφημιστικές καταχωρήσεις των επιχειρήσεων αυτών στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο.

Τουριστική Κατάρτιση – Μετεκπαίδευση

Με τον όρο τουριστική «Κατάρτιση» εννοούμε την βραχυχρόνια αρχική κατάρτιση που παρέχεται σε ανέργους ή εργαζομένους που πρόκειται να απασχοληθούν στον τομέα του Τουρισμού. Η κατάρτιση αυτή παρέχεται κατά κύριο λόγο από τα δημόσια και Ιδιωτικά Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.). Με τον όρο τουριστική «Μετεκπαίδευση» στην παρούσα μελέτη εννοούμε την μετεκπαίδευση που παρέχεται σε ήδη εργαζόμενους του τομέα του τουρισμού είτε αυτοί έχουν αρχική κατάρτιση είτε όχι, προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις του επαγγέλματός τους. Αυτού του είδους η εκπαίδευση σήμερα κατά κύριο λόγο παρέχεται από δημόσιους φορείς.

Κατάρτιση σε Τουριστικά Επαγγέλματα

Όπως προαναφέρθηκε η κατάρτιση με την έννοια που περιγράφηκε παραπάνω παρέχεται από τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Σήμερα έχουν πιστοποιηθεί (από το ΕΚΕΠΙΣ) στο θεματικό πεδίο «Τουρισμός και παροχή υπηρεσιών» 179 Κ.Ε.Κ. Αν σε αυτά προστεθούν και οι περιφερειακές τους δομές, τότε το σύνολο των πιστοποιημένων δομών που μπορούν να παρέχουν αυτού του είδους την κατάρτιση ανέρχονται σε 392. Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης έχουν

συστήσει δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, πανεπιστήμια, συνδικαλιστικές και επαγγελματικές οργανώσεις αλλά και φυσικά πρόσωπα.

Τουριστική Μετεκπαίδευση

Τουριστική μετεκπαίδευση στην Ελλάδα κατά κύριο λόγο παρέχεται από τις Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης και δευτερεύοντος από Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, τον Ε.Ο.Τ., τον Ο.Σ.Ε. και την Ολυμπιακή Αερόπλοια.

Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης (στο πλαίσιο του Ο.Τ.Ε.Κ.)

Οι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης του ΟΤΕΚ κάθε χρόνο λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος Τμήματα Μετεκπαίδευσης μισθωτών Τουριστικών Επιχειρήσεων με σκοπό το ποιοτικό ανέβασμα των προσφερόμενων υπηρεσιών από τους απασχολούμενους στις τουριστικές επιχειρήσεις. Τα τμήματα αυτά απευθύνονται σε εργαζόμενους που απασχολούνται:

στις πάσης φύσεως ξενοδοχειακές επιχειρήσεις,

σε νυχτερινά κέντρα ψυχαγωγίας, κοσμικές ταβέρνες, δισκοθήκες, και

σε εστιατόρια, Ζαχαροπλαστεία, Καφενεία, Μπαρ και Σνακ-Μπαρ.

Τα τμήματα αυτά απευθύνονται και σε πρόσκαιρα ανέργους (που δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 20% του συνόλου των μαθητών κάθε τμήματος) υπό την προϋπόθεση ότι η ανεργία τους δεν είναι μεγαλύτερη από 6 ½ μηνών από την έναρξη των μαθημάτων. Τα τμήματα μετεκπαίδευσης καλύπτουν: τον επισιτιστικό, τον ξενοδοχειακό, τον μαγειρικό και τον ζαχαροπλαστικό τομέα. Για το σπουδαστικό έτος 2002-2003 ο Ο.Τ.Ε.Κ. έχει προκηρύξει τη λειτουργία 44 τμημάτων μετεκπαίδευσης στους τέσσερις τομείς που καταγράφηκαν παραπάνω.

Επί πλέον οι Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης λειτουργούν τμήματα εξειδίκευσης για τους αποφοιτούν των τμημάτων αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η φοίτηση στα τμήματα αυτά είναι ετήσια και αναφέρεται στις ειδικότητες:

Μαγειρική τέχνη – Ελληνική παραδοσιακή Κουζίνα

Οργάνωση Λειτουργία Υποδοχής

Οργάνωση – Λειτουργία Επισιτιστικών Επιχειρήσεων

Οργάνωση – Λειτουργία Ορόφων

Οργάνωση- Λειτουργία Μπαρ – Οινολογία

Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας

Υπό την ευθύνη του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας λειτουργεί Δημόσια Σχολή Μετεκπαίδευσης Θαλαμηπόλων Εμπορικού Ναυτικού στην οποία γίνονται δεκτοί όσοι έχουν θαλάσσια προϋπηρεσία 4 ετών. Η διάρκεια της εκπαίδευσης είναι περίπου 3 μήνες και τα διδασκόμενα μαθήματα καλύπτουν θεματικές ενότητες σχετικές με τις ξενοδοχειακές τέχνες, στοιχεία μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, οινολογία-μπαρ, τραπεζαρία, ξένες γλώσσες, δημόσια υγιεινή και υγιεινή τροφίμων, υγειονομικοί κανονισμοί πλοίων κ.λπ.

Ολυμπιακή, Ο.Σ.Ε.

Η Ολυμπιακή Αερόπλοια και ο Ο.Σ.Ε. υλοποιούν προγράμματα επιμόρφωσης του προσωπικού τους σε θέματα έκδοσης εισιτηρίων και επικοινωνίας με στόχο την καλλίτερη εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Τα προγράμματα αυτά δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα και θεματολόγιο και σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται από τα οικονομικά των οργανισμών αυτών.

Ε.Ο.Τ.

Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμός υλοποιούσε κατά καιρούς προγράμματα επιμόρφωσης του προσωπικού του σε θέματα που αφορούν νέες μορφές τουρισμού, σε θέματα ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, σε θέματα ελέγχων τουριστικών επιχειρήσεων κ.λπ. και αυτά όμως τα προγράμματα δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα και εξαρτώνται από την ύπαρξη των αναγκαίων κάθε φορά πιστώσεων.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, ανεξαρτήτως επιπέδου, η πιστοποίηση των σπουδών και τα επαγγελματικά δικαιώματα κάθε απόφοιτου επαγγελματικής σχολής είναι βασικές προϋποθέσεις για όλους: το εκπαιδευτικό σύστημα, τους σπουδαστές και την αγορά εργασίας. Γι’ αυτό το λόγο, σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. αλλά και σε πολλές άλλες χώρες του πλανήτη δίδεται πολύ μεγάλη σημασία τόσο στην πιστοποίηση όσο και στα επαγγελματικά δικαιώματα.

Η ευθύνη για την πιστοποίηση των σπουδών εν γένει και των επαγγελματικών ειδικότερα παρέχεται από την Πολιτεία σε διάφορους εξειδικευμένους Οργανισμούς Πιστοποίησης ή αποτελεί το άμεσο αποτέλεσμα των "επίσημων" εξετάσεων, όπου το κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα ενός τομέα συμμετέχει.

Στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στις χώρες της Ε.Ε. η ανάθεση της πιστοποίησης σπουδών σε ανεξάρτητη αρχή είναι πολύ σύνηθες. Και εδώ εξαρτάται από το επίπεδο σπουδών. Τα πανεπιστήμια, π.χ. έχουν την ευθύνη πιστοποίησης των δικών τους σπουδών πράγμα που δεν το έχουν, σε πολλές χώρες, τα τριτοβάθμια μη-πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Στην Ελλάδα την ευθύνη πιστοποίησης έχει ο Ο.Ε.Ε.Κ., για δημόσια και ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. αλλά και άλλων τύπων εκπαιδευτικούς φορείς. Το πλαίσιο λειτουργίας ρυθμίζεται με την υπ’αριθμ. 2026354/4115/0022/ΦΕΚ 509, Τ.Β΄/1.7.96 Υπουργική Απόφαση, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει για το "Εθνικό Σύστημα Πιστοποίησης Επαγγελματικής Κατάρτισης". Η διαδικασία της πιστοποίησης είναι η εξής: Στην Κεντρική Υπηρεσία του ΟΕΕΚ συγκροτείται Κεντρική Εξεταστική Επιτροπή Πιστοποίησης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Ε.Π.Ε.Κ.), η οποία έχει σαν έργο την διενέργεια των Τελικών Εξετάσεων. Η πιστοποίηση της επαγγελματικής κατάρτισης βασίζεται σε εξετάσεις θεωρητικού και πρακτικού μέρους. Διπλώματα δικαιούνται όσοι επιτύχουν και στις δύο εξετάσεις.

Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση

Αποτέλεσμα της ραγδαίας ανάπτυξης που γνώρισαν στην Ελλάδα τα συστήματα Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, της Αρχικής Κατάρτισης και της Συνεχιζόμενης Κατάρτισης είναι η δημιουργία συνθηκών τέτοιων που καθιστούν επιτακτική την ενοποίηση των τριών αυτών συστημάτων σε ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

και Κατάρτισης με την Απασχόληση (Ε.Σ.Σ.Ε.Ε.Κ.Α.).

Το ενιαίο αυτό σύστημα, μεταξύ των άλλων, αναμένεται να δημιουργήσει ένα ενιαίο σύστημα πιστοποίησης προσόντων, στο οποίο κάθε άτομο θα έχει την ευκαιρία να αναγνωρίσει και να πιστοποιήσει τα προσόντα, τις ικανότητες και δεξιότητές του, ανεξάρτητα από τον τρόπο και την διαδρομή που ακολούθησε για να τις αποκτήσει. Το σύστημα αυτό προβλέπεται να στηριχθεί στους δύο σημερινούς φορείς πιστοποίησης: το ΕΚΕΠΙΣ και τον Ο.Ε.Ε.Κ.

Η δημιουργία του ενιαίου αυτού συστήματος δεν είναι μόνο ανάγκη που έγινε αισθητή στην Ελλάδα, αλλά και επιλογή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφού η δημιουργία του εν λόγω συστήματος έχει ενταχθεί για χρηματοδότηση στο ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ καθώς και στο Ε.Π. του Υπουργείου Εργασίας. Από τις αρχικές προτάσεις-σκέψεις, πάνω στο ενιαίο σύστημα πιστοποίησης προσόντων διαφαίνεται ότι η προτεινόμενη, εις το εξής, πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων θα βασίζεται στον προκαθορισμό ενός "πορτφόλιο" γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που θα αναπτυχθεί κατά ειδικότητα ή επάγγελμα. Χωρίς να μπούμε στις λεπτομέρειες των προτάσεων, συνάγεται ότι η ύπαρξη ενός παρόμοιου "πορτφόλιου", θα οδηγήσει τόσο στην ιεραρχική καθετοποίηση των επιπέδων για κάθε επάγγελμα όσο και στην οριζόντια συνεργασία των διαφόρων συγγενών κυρίως επαγγελμάτων. Αυτά όλα, αναμένεται να έχουν άμεσες επιπτώσεις στην οργάνωση των προγραμμάτων σπουδών, την διάρκεια των διαφόρων σταδίων κατάρτισης και τελικά στην οργάνωση και λειτουργία των σχολών αυτών καθαυτών. Όλα αυτά θα πρέπει να μελετηθούν συστηματικά μετά την οριστικοποίηση του μοντέλου πιστοποίησης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Σχετικά με το βαθμό διαφοροποίησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης, αρχικής και συνεχιζόμενης, δημόσιας και ιδιωτικής, γίνεται φανερό ότι το σύστημα της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι αρκετά διαφοροποιημένο δεδομένου του θεσμικού πλαισίου. Ο διαχωρισμός των Τ.Ε.Ε. διευκόλυνε την έμφαση στην επαγγελματική κατάρτιση. Έτσι, γίνεται φανερό ότι η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση παρέχεται σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Από πλευράς προγραμμάτων σπουδών γίνεται φανερό ότι οι προσφερόμενες ειδικότητες είναι πολύ περιορισμένες σε ποικιλία, περιοριζόμενες στις λεγόμενες παραδοσιακές τουριστικές ειδικότητες. Το γεγονός αυτό συγκρινόμενο με την εμπειρία στις άλλες χώρες της Ε.Ε. δεν διαφέρει και πολύ. Όμως, για την ανάγκη αντιμετώπισης των απαιτήσεων σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό των νέων ή εναλλακτικών μορφών τουρισμού η υφιστάμενη κατάσταση δεν εγγυάται για την άμεση αναδιοργάνωση των προγραμμάτων σπουδών.

Στο σημείο αυτό, ενώ ο ιδιωτικός φορέας, θεωρητικά τουλάχιστον λόγω της μεγάλης του ευελιξίας, θα μπορούσε να παίξει ένα σοβαρό ρόλο, δεν φαίνεται να ακολουθεί αυτή την κατεύθυνση αφού κι αυτός παραμένει σταθερός στα παραδοσιακά επαγγέλματα, που ενδεχομένως εμφανίζουν μικρότερο επαγγελματικό ρίσκο.

Ο ΟΤΕΚ (πρώην Σ.Τ.Ε.), λειτουργούσε κάτω από θεσμικές / κανονιστικές ελλείψεις, όπως

π.χ. ο 2ος κύκλος των Τ.Ε.Ε., η διαβάθμιση των τριών αδιαβάθμητων σχολών: ξεναγών, τουριστικών γραφείων και στελεχών ψυχαγωγίας καθώς και οι Α.Σ.Τ.Ε. κυρίως μετά την ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι. Πέραν αυτών ο Ο.Τ.ΕΚ. (Σ.Τ.Ε.) αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα τα οποία δεν παρουσιάζονται άμεσα στην παρούσα μελέτη αλλά έμμεσα και κυρίως από τα

αποτελέσματα της έρευνας στους αποφοίτους του Ο.Τ.Ε.Κ., που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και μελέτης, όπως εξάλλου και ο στρατηγικός σχεδιασμός για την επόμενη δεκαετία.

Τα Τ.Ε.Ε. του ΥΠ.Ε.Π.Θ. θα μπορούσαν να εισάγουν περισσότερες ειδικότητες από τις δύο που προσφέρονται σήμερα. Η μεγάλη γεωγραφική διασπορά των Ι.Ε.Κ. αποτελεί ευνοϊκό στοιχείο για τον γεωγραφικό επανασχεδιασμό της προσφοράς της τουριστικής εκπαίδευσης.

Τα Πανεπιστήμια μπορούν ακόμη να αυξήσουν την προσφορά τους κυρίως προς ειδικότητες πολύμορφες όπως ιαματικού τουρισμού, αθλητικού τουρισμού κ.λ.π. Προς την κατεύθυνση αυτή μπορούν να προσανατολιστούν και τα Τ.Ε.Ι. δημιουργώντας διατμηματικά προγράμματα εξειδικεύσεων.

Το όλο σύστημα εμφανίζει σημαντικά προβλήματα σε σχέση με τη συνεχιζόμενη κατάρτιση στον τουρισμό. Οι περιορισμοί της χρηματοδότησης προγραμμάτων στα Κ.Ε.Κ. σχεδόν μόνο για ανέργους είναι αναποτελεσματική εκτός και αν πρόκειται για ανέργους σε κάποια ειδικότητα του τουριστικού τομέα. Εκείνο που κρίνεται εκ πρώτης όψεως σαν απαραίτητο είναι η δημιουργία συνεχιζόμενης και εξειδικευμένης κατάρτισης που να μην υπόκεινται σε περιορισμούς χρηματοδότησης ή άλλης μορφής. Μόνον έτσι θα αντιμετωπιστεί αφενός το πρόβλημα των εξειδικεύσεων των παραδοσιακών επαγγελμάτων και αφετέρου μερικών από τις εξειδικεύσεις που απαιτούνται για την στελέχωση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Η προσπάθεια των Ι.Ε.Κ. να αναβαθμίσουν τα προγράμματα σπουδών τους, φαίνεται ότι απέδωσε, τουλάχιστον στο χαρτί, πολύ. Το ζητούμενο, που δύσκολα ελέγχεται, είναι κατά πόσον τα αναμορφωμένα προγράμματα έχουν εφαρμοστεί επιτυχώς.

Στο επίπεδο του Π.Ι., υπεύθυνο για τα προγράμματα σπουδών των Τ.Ε.Ε. η προσπάθεια για την αναβάθμιση του προγράμματος σπουδών της ειδικότητας "τουριστικών επιχειρήσεων" φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί. Και εδώ το ζητούμενο είναι η καλή εφαρμογή του.

Τελικά, διαπιστώνει κανείς την έλλειψη συντονισμένης πολιτικής στην εκπαίδευση και κατάρτιση στον Τουριστικό Τομέα. Είναι φανερό ότι τα διάφορα προγράμματα σπουδών που προσφέρονται από τα Τ.Ε.Ε. (όλων των φορέων), από τα Ι.Ε.Κ. (όλων των φορέων) και από τα λοιπά εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν είναι αποτέλεσμα ενός καλά σχεδιασμένου εκπαιδευτικού σχεδίου αλλά οφείλεται είτε σε ιστορικούς λόγους είτε άλλους απρόβλεπτους ή και τυχαίους λόγους.

Η έλλειψη αυτή, προφανώς, έχει δημιουργηθεί από διάφορους λόγους όπως:

· Έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών φορέων και ως εκ τούτου ανεξάρτητη πορεία

· Έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού από εκπαιδευτικό (ΥΠ.Ε.Π.Θ.) ή τουριστικό (Ε.Ο.Τ.) φορέα

· Έλλειψη κεντρικού εκπαιδευτικού φορέα για τον τουρισμό. Ο Ο.Τ.Ε.Κ λόγω φιλοσοφίας (αρχική εκπαίδευση) δεν μπορούσε μέχρι σήμερα να αναπτύξει συντονιστικές πρωτοβουλίες στην τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, πλαίσιο το οποίο όμως αίρεται με τον Ν.3105/03.

· Προβληματικό σύστημα πιστοποίησης σπουδών και πολύ περιορισμένη μέχρι ανύπαρκτη κατοχύρωση του επαγγέλματος.

3.4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Προτάσεις για την αναδιάρθρωση και αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης

Η αναδιάρθρωση και αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του ΣΕΤΕ, περιλαμβάνει τις ακόλουθες υποδείξεις και συμπεράσματα:

I. Βασικό συμπέρασμα είναι ότι οι ελληνικές τουριστικές σχολές πρέπει να παρακολουθούν τις ανάγκες των τουριστικών επιχειρήσεων και της διεθνούς τουριστικής αγοράς και να προσαρμόζουν το περιεχόμενο των σπουδών τους σε αυτές. Για αυτόν το σκοπό απαιτείται η πραγματοποίηση σχετικής έρευνας αγοράς καθώς και η εξασφάλιση μόνιμου πλαισίου συνεργασίας των σχολών με τις επιχειρήσεις και τους συνδικαλιστικούς τους φορείς (λ.χ. μέσω του εκπαιδευτικού φόρουμ).

II. Η στενή επαφή και ο διάλογος των σχολών με τις επιχειρήσεις και τους συνδικαλιστικούς τους φορείς εξασφαλίζει αμφίδρομη πληροφόρηση. Συγκεκριμένα, οι μεν σχολές ενημερώνονται για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, οι δε επιχειρήσεις για τα προγράμματα σπουδών, τις επιχορηγήσεις για την κατάρτιση προσωπικού, τα προγράμματα πρακτικής άσκησης κοκ.

III. Οι σπουδές πρέπει να οδηγούν σε επαγγελματική εξειδίκευση.

IV.Από τον ΗΑΤΤΑ προτείνεται η εξειδίκευση του Ο.Τ.Ε.Κ στις ξενοδοχειακές ειδικότητες, δεδομένου ότι διαθέτουν τις απαιτούμενες υποδομές. Ωστόσο κρίνεται αναγκαία η πλήρης αναθεώρηση των προγραμμάτων Τουριστικών Γραφείων σε όλες τις ελληνικές σχολές, αφού δεν καλύπτονται οι υπάρχουσες ανάγκες

V. Προτείνεται η εναρμόνιση και ο συντονισμός μεταξύ των διαφόρων εκπαιδευτικών βαθμίδων καθώς και η δημιουργία πανεπιστημιακών σπουδών στον τουρισμό.

VI. Μεγάλο βάρος δίνεται και στο διδακτικό προσωπικό. Συγκεκριμένα, προτείνεται η στελέχωση των σχολών με καλύτερους καθηγητές, οι οποίοι θα πρέπει να διαθέτουν ουσιαστική επαγγελματική εμπειρία και επιτυχημένη σταδιοδρομία στον τουρισμό. Επιπλέον, προτείνεται η μετάκληση εκπαιδευτικών από το εξωτερικό σαν επισκέπτες καθηγητές.

VII. Ο εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων εκπαίδευσης και της διδακτέας ύλης πρέπει να δώσει έμφαση, μεταξύ άλλων, στη γνώση ξένων γλωσσών και τη σύγχρονη τεχνολογία καθώς και τις πρακτικές εφαρμογές. Επίσης προτείνεται η αξιοποίηση της εμπειρίας από αντίστοιχες σχολές του εξωτερικού καθώς και η χρήση ξένων βιβλίων.

VIII. Βελτίωση της πρακτικής άσκησης η οποία θα μπορεί να επιτευχθεί με τους εξής τρόπους:

Με την προγραμματισμένη και δομημένη παρακολούθηση των σπουδαστών στις επιχειρήσεις.

Με την εφαρμογή της εναλλακτικής μεθόδου εκπαιδευτήριο – επιχείρηση – εκπαιδευτήριο.

Με τη μετακίνηση στα τμήματα της επιχείρησης και την ουσιαστική ενημέρωση για τις δραστηριότητες κάθε τμήματος.

Με την καθιέρωση πρακτικής άσκησης κάθε χρόνο και την επιλογή διαφορετικών

ειδών επιχειρήσεων από χρόνο σε χρόνο.

Με την αύξηση του χρόνου πρακτικής άσκησης (π.χ. σε 5-6 μήνες), ώστε οι ασκούμενοι να ασχολούνται πράγματι ενεργά με τις εργασίες των επιχειρήσεων.

Με τη διεξαγωγή της πρακτικής άσκησης όλο το χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι που ο φόρτος εργασίας δεν επιτρέπει στους διευθυντές των επιχειρήσεων να αφιερώσουν χρόνο στους ασκούμενους.

Με την επιλογή από τους ασκούμενους εκείνων των θέσεων που τους ενδιαφέρουν και στις οποίες σκοπεύουν να εργαστούν μελλοντικά.

Με την κατάλληλη προετοιμασία των ασκουμένων από τις σχολές σε σχέση με τις απαιτήσεις και τη σοβαρότητα της άσκησης.

Μέσω της συνεργασίας με τους κλαδικούς φορείς κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση της πρακτικής άσκησης.

IX. Απαιτείται η καλύτερη ενημέρωση των τουριστικών επιχειρήσεων για τα προγράμματα πρακτικής άσκησης των ελληνικών τουριστικών σχολών.

X. Επίσης προτείνεται η πρακτική άσκηση των σπουδαστών στο εξωτερικό, εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

Επιπρόσθετα, προτείνονται και οι ακόλουθοι τρόποι για τη σύνδεση των σπουδών με τις ανάγκες των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων:

· Να υπάρχει ένας συνεχής διάλογος και ανταλλαγή απόψεων των σχολών με τις επιχειρήσεις και να καλούνται οι κλαδικοί φορείς για να καταθέσουν τις ιδέες και προτάσεις τους για τις σπουδές.

·Να υπάρχει συνεργασία των σχολών με επαγγελματίες εκάστοτε κλάδου τόσο κατά το σχεδιασμό όσο και κατά την υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

· Οι σπουδές να μην είναι μόνον θεωρητικές, αλλά να υπάρχουν και case studies με πραγματικά σενάρια από εταιρείες τουριστικές, όπως γίνεται και στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Επίσης σημαντικό είναι οι σπουδαστές να παρακολουθούν παρουσιάσεις και ομιλίες από κορυφαία στελέχη ελληνικών και ξένων τουριστικών επιχειρήσεων.

· Από το γραφείο PAM Tours, μέλος του ΣΕΤΕ, διαπιστώνεται ότι τα ελληνικά τουριστικά πρακτορεία χωρίζονται σε γραφεία εισερχόμενου τουρισμού, σε γραφεία εξερχόμενου τουρισμού, σε γραφεία ticketing η σε γραφεία ειδικών μορφών τουρισμού. Οι φοιτητές θα πρέπει να ειδικεύονται ανάλογα με την επιθυμητή μελλοντική τους απασχόληση.

· Να υπάρχει ενημέρωση των επιχειρήσεων για την πορεία των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ανάλογα με την επιτυχία και διάδοση τους, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις να γνωρίζουν το επίπεδο των μελλοντικών στελεχών τους

· Να συσταθούν παρουσιάσεις των τελειόφοιτων, σαν ομαδικές συνεντεύξεις, σε επιτυχημένες επιχειρήσεις του κλάδου με στόχο την απορρόφηση των αριστούχων

Από την εξέταση των παραπάνω στοιχείων μπορούν να εξαχθούν τα ακόλουθα γενικά

συμπεράσματα:

Ως επιθυμητά επαγγελματικά εφόδια μνημονεύονται από τους τουριστικούς φορείς για τους μελλοντικούς τουριστικούς υπαλλήλους τα εξής:

Γενική μόρφωση

Καλή γνώση του αντικειμένου εξειδίκευσης με την ενδεδειγμένη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση

Γνώσεις σχετικές με τη διεθνή τουριστική αγορά και το Μάρκετινγκ

Καλή γνώση ξένων γλωσσών

Καλές γνώσεις στους Η/Υ

Θετική στάση απέναντι στη δουλειά και επαγγελματική συνείδηση

Καλοί τρόποι, σοβαρότητα και διάθεση εξυπηρέτησης

Ταχύτητα

Ευελιξία ως προς το εύρος των καθηκόντων και τον τόπο εργασίας

Προϋπηρεσία

Η γνώση αγγλικών θεωρείται απολύτως αναγκαία για κάποιον που εργάζεται σε τουριστική επιχείρηση. Μάλιστα, σε ορισμένους κλάδους όπως αυτόν των αεροπορικών εταιριών είναι η μόνη αναγκαία γλώσσα. Γενικά, δεν αναφέρεται δυσκολία στην εξεύρεση αγγλομαθών στελεχών.

Υπάρχει σημαντική ζήτηση για τις βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες αναλόγως της πελατείας που έχει εκάστοτε κλάδος και περιοχή, δηλ. για γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, ρωσικά και ισπανικά.

Αναφέρεται μια ευρεία ποικιλία ολιγότερο ομιλούμενων γλωσσών στις οποίες παρατηρείται έλλειψη προσωπικού:

Πολωνικά, Ολλανδικά και Πορτογαλικά για τα κάμπινγκ

Γερμανικά, Ισπανικά Ρωσικά, Ολλανδικά, Γιαπωνέζικα, Πορτογαλικά, Αραβικά, Σουηδικά, Νορβηγικά, Φινλανδικά, Σερβικά, Σλοβένικα, Τσέχικα, Ουγγαρέζικα, Πολωνικά, Λιθουανικά, Λετονικά, Κινεζικά και Σουαχίλι στο χώρο των ξεναγών

Κοινωνικές επιπτώσεις

Από την εφαρμογή των παραπάνω προτάσεων για αναδιάρθρωση και αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης μπορούν να εξαχθούν οι ακόλουθες τάσεις, οι οποίες θα επηρεάσουν τόσο τις  τουριστικές σπουδές όσο και την κοινωνία γενικότερα:

Ένας παράγοντας που θα επηρεάσει πολύ έντονα τόσο τις τουριστικές επιχειρήσεις όσο και τις τουριστικές σπουδές είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι εφαρμογές πληροφορικής και ηλεκτρονικού εμπορίου στο χώρο του τουρισμού. Οι απόφοιτοι θα πρέπει να κατέχουν τα πιο διαδεδομένα τεχνολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο χώρο του τουρισμού. Αυτός ο παράγοντας αυξάνει από την μια πλευρά τις τεχνολογικές απαιτήσεις του χώρου αλλά και το εκπαιδευτικό επίπεδο των ενδιαφερόμενων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός μη ύπαρξης ειδικοτήτων ΚτΠ στα ΙΕΚ, η ακόμα στα προγράμματα σπουδών του Ο.Τ.Ε.Κ και των

Πανεπιστημίων.

Ένας ακόμα παράγοντας είναι η πολυπολιτισμικότητα τόσο ως προς την πελατεία όσο και ως προς τη σύνθεση του προσωπικού σε έναν αυξανόμενο αριθμό τουριστικών επιχειρήσεων. Οι απόφοιτοι τουριστικών σχολών θα πρέπει δηλ. να είναι προετοιμασμένοι να συνεργαστούν και να εξυπηρετήσουν ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο από το δικό τους.

Η παγκοσμιοποίηση που χαρακτηρίζει το σύνολο της οικονομίας θα επηρεάσει σε ολοένα αυξανόμενο βαθμό και τη διοίκηση των τουριστικών επιχειρήσεων.

Η τάση απομαζικοποίησης και εξατομίκευσης στην τουριστική αγορά που χαρακτηρίζει κυρίως τους τουρίστες υψηλότερης εισοδηματικής στάθμης. Αυτή η αυξανόμενη διαφοροποίηση των καταναλωτικών προτιμήσεων και συνεπακόλουθα των ταξιδιωτικών υπηρεσιών θα πρέπει να αντανακλάται και στις τουριστικές σπουδές.

Στο άμεσο μέλλον αναμένεται, εξάλλου, να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση από την πλευρά των τουριστών στην ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη σχέση ποιότητας/τιμής και την καλύτερη προσωπική εξυπηρέτηση των πελατών. Επίσης θα υπάρξει πιο ευρεία υιοθέτηση μεθόδων του Μάρκετινγκ από τις τουριστικές επιχειρήσεις, γεγονός που θα αυξήσει τις απαιτήσεις από το προσωπικό λ.χ. σε θέματα τεχνικών πώλησης.

Από την πλευρά των τουριστών θα υπάρχει αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας τόσο του περιβάλλοντος όσο και του πολιτισμού στους τόπους που επισκέπτονται.

Μια σημαντική τάση είναι το άνοιγμα νέων τουριστικών αγορών όπως λ.χ. της Κίνας καθώς και η ανάπτυξη του τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων που θα παρέχει αυθεντικές εμπειρίες στους ταξιδιώτες (π.χ. πολιτιστικός και φυσιολατρικός τουρισμός).

Τονίζεται η αυξημένη έμφαση που θα υπάρχει στο μέλλον σχετικά με την οργάνωση και διοίκηση συνεδρίων, εκθέσεων και άλλου είδους εκδηλώσεων τόσο για εταιρικούς όσο και για θεσμικούς πελάτες.

Ειδικότερα στην κατάρτιση του ανθρωπίνου δυναμικού θα πρέπει να υπάρχει μια τάση συνεργασίας μεταξύ τουριστικών σχολών, επιχειρήσεων και κρατικών φορέων. Αυτή η συνεργασία αφορά μεταξύ άλλων τη σύνδεση των σπουδών με την πρακτική εργασιακή εμπειρία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα γνώσεων και δεξιοτήτων που παρατηρείται – σύμφωνα με την Ε.Ε. – στο χώρο του τουρισμού.

4. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαφήμιση σύμφωνα με τον Kotler είναι οποιαδήποτε μορφή μη προσωπικής παρουσίασης και προώθησης ιδεών, αγαθών ή υπηρεσιών από ένα συγκεκριμένο ανάδοχο.

Ο σχεδιασμός της διαφήμισης εξαρτάται από πέντε παράγοντες. Ο υπεύθυνος μίας διαφημιστικής ενέργειας αναλαμβάνει να εντοπίσει την αγορά στόχο, να επιλέξει το μέσο επικοινωνίας, να διαμορφώσει το μήνυμα, να επιλέξει τα κανάλια στα οποία θα διοχετεύσει το μήνυμα, να καθορίσει τον προϋπολογισμό, να συντονίσει τη διαφημιστική δραστηριότητα και να μετρήσει τα αποτελέσματα του προγράμματος.

Η διαφήμιση γίνεται για να ενημερωθεί η αγορά για ένα νέο ξενοδοχείο ή για τα νέα προϊόντα του ή για να πεισθεί για την αξία του προϊόντος του ξενοδοχείου. Ορισμένες διαφημίσεις όμως γίνονται για να υπενθυμίσουν στην αγορά την ύπαρξη, λειτουργία και ποιότητα ενός ξενοδοχείου.

Η διαφήμιση που απευθύνεται στους ενεργούς πελάτες ονομάζεται εσωτερική, ενώ, όταν απευθύνεται σε πιθανή πελατεία ή σε παλαιούς πελάτες, ονομάζεται εξωτερική.

Οι εσωτερικές διαφημίσεις των προϊόντων του ξενοδοχείου στους εν ενεργεία πελάτες του μπορούν να γίνουν με:

Αφίσες

Πληροφοριακό υλικό που δίνεται στον πελάτη με την άφιξη

Διαφημιστικές κάρτες που μπαίνουν στο μπρελόκ των κλειδιών

Ανακοινώσεις στον ανελκυστήρα, στην υποδοχή και σε συγκοινωνιακούς κόμβους του ξενοδοχείου

Διαφημιστικά φυλλάδια που τοποθετούνται στα δωμάτια των πελατών.

Το μήνυμα της διαφήμισης έχει στόχο την λογική ή το συναίσθημα ή την κοινωνική εικόνα ή τις ειδικές ανάγκες της ομάδας στόχου. Μπορεί όμως να στοχεύει και στο συνδυασμό τους. Το μήνυμα αρχικά πρέπει να προκαλεί την προσοχή, να δημιουργεί ενδιαφέρον που μετατρέπεται σε επιθυμία και τελικά οδηγεί τον καταναλωτή σε δραστηριοποίηση.

(Δημήτρης Λαλούμης. Διοίκηση ξενοδοχείων-management. 2002. Εκδόσεις Σταμούλη. (σελ: 322).)

4.1 Μέσα Τουριστικής Προβολής

Λόγω της δυναμικής του τουρισμού, η προβολή του αναδεικνύεται σε εργαλείο – κλειδί του τουριστικού μάρκετινγκ, καλύπτοντας ευρύ κατάλογο δραστηριοτήτων και παραμέτρων, οικονομικών και αμιγώς τουριστικών. Επομένως επιδιώκεται ο θετικός επηρεασμός του «καταναλωτικού» κοινού κατά τρεις τρόπους:

Επιβεβαίωση και ενίσχυση των θετικών εντυπώσεων στην ομάδα στόχου για τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες και προγράμματα

Δημιουργία νέων τύπων συμπεριφοράς της ομάδας στόχου, και

Αλλαγή μιας πιθανής αρνητικής εικόνας για την εκπαίδευση και κατάρτιση στον Τουρισμό

Οι κατηγορίες ενεργειών τουριστικής προβολής μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο γενικές κατηγορίες:

1. Άμεση προβολή, δηλαδή

Στρατηγική Διαφήμισης στις τουριστικές αγορές

Δημιουργία Προφίλ τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης

Δημιουργία Διαφημιστικής Καμπάνιας για εσωτερικό.

2. Έμμεση προβολή, δηλαδή

Στρατηγική Δημόσιων Σχέσεων

Χειρισμός Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης εσωτερικού

Τόσο η άμεση, όσο και η έμμεση τουριστική προβολή έχουν σαν στόχο:

Την παρουσίαση του ξενοδοχειακού προϊόντος

Την διαφήμιση της υπάρχουσας τουριστικής υποδομής όσο και των νέων ευκαιριών στον τομέα

Την παρουσίαση και διαφήμιση όλων των ιδρυμάτων και οργανισμών παροχής υπηρεσιών

Την παρουσίαση και διαφήμιση των τουριστικών καταλυμάτων (ξενοδοχεία, πανσιόν, επιπλωμένα διαμερίσματα, camping κ.α.)

Την παρουσίαση πληροφοριών τύπου Τηλεφωνικού Καταλόγου (White Pages) και Χρυσού Οδηγού (Yellow Pages)

Την παρουσίαση ανακοινώσεων των τοπικών φορέων (π.χ. των Επιμελητηρίων, των Δήμων και Κοινοτήτων κ.λπ.), αλλά και των επιχειρήσεων (π.χ. των Ξενοδοχείων) για ειδικές εκδηλώσεις

Τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη CD ROMs

Τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη παρουσιάσεων στο World Wide Web

Τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εφαρμογών πολυμέσων (multimedia)

Την «έξυπνη» διάθεση των ανωτέρω σε επιλεγμένο κοινό-στόχο.

Στον τουριστικό τομέα χρησιμοποιούνται όλα τα μέσα προβολής και διαφήμισης με στόχο την ενίσχυση της εικόνας της «μοναδικότητας» και των χαρακτηριστικών του εκάστοτε διαφημιζόμενου τουριστικού προϊόντος. Τα χρησιμοποιούμενα μέσα, καθώς και ο τρόπος δράσης τους, παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα.

ΜΕΣΑ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

ΜΕΣΑ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ - ΠΡΟΒΟΛΗΣ

Διαφημιστικά Μέσα Έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος, διαφημιστικοί πίνακες, διαδίκτυο, τουριστικοί οδηγοί, βιβλία, μπροσούρες

Δημόσιες σχέσεις Κάθε είδους προβολή που εμφανίζεται ως μη πληρωμένη καταχώρηση

Προσωπικές Πωλήσεις Επαγγελματικές συναντήσεις, τουριστικά εργαστήρια, τηλεφωνικές επαφές με τουριστικούς πράκτορες, τουριστικούς παράγοντες κ.ο.κ.

Προώθηση Πωλήσεων Βραχυπρόθεσμα κίνητρα αύξησης των

πωλήσεων π.χ. δωρεάν προσφορές καταλυμάτων

Εκπτώσεις τιμολογίων Προσφορές μειωμένων τιμών

Κανάλια Διανομής Χρησιμοποίηση κάθε καναλιού διανομής, ακόμα και μέσω διαδικτύου

Ταξίδια Γνωριμίας Προσφορά ταξιδιών γνωριμίας σε τουριστικούς πράκτορες, δημοσιογράφους, κ.α.

Εκθέσεις Συμμετοχή σε τουριστικά shows

Εκδόσεις Διαφημιστικών εντύπων και ηλεκτρονικού υλικού

Έκδοση ενημερωτικών εντύπων και βιβλίων, cd-roms, video, DVD, κ.ά.

Διαφημιστικές Επιδείξεις στα Σημεία Πωλήσεων

Έκθεση κάθε μέσου φωτογραφίας που δημιουργεί εικόνα του τουριστικού προϊόντος

Ταχυδρόμηση Ενημερωτικών Δελτίων

Ταχυδρομική Επικοινωνία (Direct Mail)

Οργάνωση και Επιχορήγηση Εκδηλώσεων

Οργάνωση και επιχορήγηση κοινωνικών, αθλητικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων

Από τα παραπάνω μέσα προβολής και διαφήμισης πρέπει να γίνει κατάλληλη επιλογή, δηλαδή ένα «επικοινωνιακό μίγμα» το οποίο θα αποτελέσει τη βάση της δημοσιότητας της ξενοδοχειακής υποδομής. Πριν την επιλογή αυτή θα πρέπει να εξεταστεί κάθε μέσο προβολής ξεχωριστά έτσι ώστε να συσχετιστεί η λειτουργία του με τους στόχους του επικοινωνιακού σχεδίου και να δικαιολογηθεί έτσι η πιθανή επιλογή του για το επικοινωνιακό μίγμα.

Τα μέσα/κανάλια διαφήμισης, ιδανικά, θα αποσπούν την προσοχή του αποδέκτη και θα διατηρούν το μήνυμα στη μνήμη του για αρκετά μεγάλο διάστημα. Η επιλογή των μέσων θα γίνει σύμφωνα με την αξιοπιστία τους. Τρεις είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την αξιοπιστία:

I.Το επιστημονικό υπόβαθρο. Όπως διακεκριμένοι επιστήμονες, πολιτικοί  κ.ά.

II.Η εμπιστοσύνη στο μέσο διάδοσης. Ως προς το πόσο δίκαιο, έντιμο, και τελευταίας τεχνολογίας θεωρείται από τις ομάδες στόχου το κανάλι.

III. Η αρέσκεια του μέσου στους αποδέκτες

Για την επιλογή των μέσων προβολής θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι παρακάτω παράμετροι:

i.Που πηγαίνει π.χ. κυκλοφορείτο περιοδικό στην Ελλάδα ή μόνο στο Εξωτερικό ή και στα δύο.

ii. Στοιχεία κυκλοφορίας ή επισκέψεων στο Internet και Αναγνωστικό κοινό. Αυτό που πρέπει

να επισημανθεί στα στοιχεία κυκλοφορίας είναι οι κατηγορίες των αναγνωστών. Ένα μέσο μπορεί να έχει μεγάλη κυκλοφορία γενικά αλλά μικρό "ειδικό" κοινό.

iii.Το κόστος πρόσβασης στο "ειδικό" κοινό. Για παράδειγμα, αν σε μία εφημερίδα με 100.000 αναγνώστες αυτοί που μπορεί να εισηγούνται ή να αποφασίζουν για την εισαγωγή μίας νέας κατάρτισης στον τομέα τουρισμού είναι μόνο 500, τότε το κόστος προβολής ανά "ειδικό" αναγνώστη είναι  υπερβολικά μεγάλο.

iv Διάρκεια μηνύματος. Πόσες φορές θα δουν την διαφήμισή;  Σε μία εφημερίδα μπορεί να είναι 1 - 2 φορές, σε ένα μηνιαίο περιοδικό 5 - 6 φορές, σε ένα τρίμηνο περιοδικό 10 - 12 φορές, σε έναν ετήσιο οδηγό πολλές φορές - είναι "βιβλίο" αναφοράς και το ανοίγουν όταν το χρειάζονται .

v. Εκτύπωση. Την απόδοση της διαφημιστικής καταχώρησης (ποιότητα εκτύπωσης, χρώμα, χαρτί).

vi.Θετική Ψυχολογία και Ευχάριστη αποδοχή . Ένας αναγνώστης ενός ειδικού περιοδικού ή οδηγού λαμβάνει το διαφημιστικό μήνυμα με ενδιαφέρον αφού το θεωρεί ως μία χρήσιμη πληροφορία για τη δουλειά του.Ένα δώρο δημιουργεί ένα ευχάριστο κλίμα στην σχέση προμηθευτή / πελάτη.

vii.Δυνατότητα Follow up . Ορισμένα Μέσα έχουν δυνατότητα Follow up (μετά την πρώτη επαφή τηλεφωνική ή προσωπική) συνέχιση της συζήτησης με συμπληρωματικές εξηγήσεις και υπενθύμιση στον δυνητικό σας πελάτη.

5.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

5.1.Τί σημαίνει “οικονομική κρίση”;

Η οικονομική κρίση είναι πλέον γεγονός και το ξέρουν όλοι.Θα σταθούμε μία στιγμή,όμως,για να δούμε τί ακριβώς είναι η οικονομική κρίση που όλοι μας ακούμε,με απλά και κατανοητά λόγια.

Οικονομική κρίση είναι:

Έλλειψη ρευστότητας στις καθημερινές συναλλαγές.

Αδυναμία πληρωμής οικονομικών υποχρεώσεων.

Αύξηγση ανεργίας,λόγω χαμηλής κατανάλωσης και αγοραστικής δύναμης.

Αρνητική ψυχολογία,ως γενεσιουργός αιτία διακράτησης πόρων,που σε άλλη εποχή θα διοχετεύονταν για επενδύσεις ή αγορές.

(Συνέντευξη με διευθυντικό στέλεχος οικονομικής τράπεζας.Ηλεκτρονική σχολική εφημερίδα sxoliana.gr).

5.2.Οικονομική κρίση και τουρισμός

Είναι πια κοινότοπη η διαπίστωση πως ο ελληνικός τουρισμός διέρχεται μια δύσκολη περίοδο. Πρόκειται για μια σοβαρή κρίση που έχει δυο ξεχωριστές διαστάσεις οι οποίες, συγκυριακά, συγκλίνουν στην ίδια αρνητική κατεύθυνση:• Αυτή καθαυτή την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.• Τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα του τουρισμού μας. Η κρίση που ξέσπασε το περασμένο Φθινόπωρο είναι ασυνήθιστα μεγάλης έντασης αλλά και διάρκειας. Εκκολάφτηκε σταδιακά την τελευταία οκταετία, πυροδοτήθηκε πριν από ένα περίπου

χρόνο στις Η.Π.Α. από την αγορά στεγαστικών δανείων μεγάλου ρίσκου και εξαπλώθηκε με εκπληκτική ταχύτητα στον υπόλοιπο κόσμο. Ο θόρυβός της δημιούργησε σύγχυση, πανικό και κλονισμό της εμπιστοσύνη των πολιτών.Από το ξέσπασμα της κρίσης οι διεθνείς χρηματαγορές βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση χωρίς προοπτική σύντομης ανάκαμψης. Έχουν χάσει περίπου το 50% της κεφαλαιοποίησής τους και, παρά τις παρεμβάσεις ενίσχυσης της ρευστότητας στην Αμερική και την Ευρώπη, συνεχίζουν να ολισθαίνουν.Στις ΗΠΑ διογκώθηκε το Δημόσιο Χρέος σε $10,891 τρισεκατομμύρια (Χρέος ανά Αμερικανό πολίτη $35.622). Στην Ευρώπη παρά τις μαζικές παρεμβάσεις των Κυβερνήσεων της Ευρωζώνης η Επιτροπή προβλέπει μείωση του ΑΕΠ κατά 2% το 2009 και απώλεια 3,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας το 2009 (ανεργία 9,25%) με τάση χειροτέρευσης στο 10% το 2010.Στην Ελλάδα το Δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στα 262 δισεκατομμύρια που αντιστοιχεί σε 21.000 περίπου για κάθε Έλληνα, (107% του ΑΕΠ). Οι αυξημένες δανειακές ανάγκες οδήγησαν σε αύξηση του κόστους δανεισμού κατά δύο τουλάχιστον μονάδες σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Αυτό που λειτουργεί για μας ως ασπίδα, μερικής έστω προστασίας, κατά ειρωνική συγκυρία, είναι το γεγονός ότι γύρω στο 40% της οικονομικής μας δραστηριότητας είναι παραοικονομία.Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι πολύ πριν ακόμα ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο ελληνικός τουρισμός είχε ήδη έντονα σημεία παθογένειας με σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα, που σταδιακά τον οδηγούσαν σε απώλεια του ανταγωνιστικού του πλεονεκτήματος από άποψη σχέσης αξίας-τιμής (value for money), συγκριτικά με τους νέους ανταγωνιστές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου που, για το ίδιο μαζικό παραθεριστικό (και, κατά συνέπεια, εποχικό) τουριστικό προϊόν, έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής και πολύ χαμηλότερη τιμή.Εμφανή συμπτώματα αυτής της παθογένειας είναι η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου, η μείωση της διαπραγματευτικής μας ικανότητας - που εκδηλώνεται με φαινόμενα όπως οι στάσιμες ή μειούμενες τιμές - η αυξανόμενη τάση για συμβόλαια «all inclusive» αλλά και η σταθερή υποβάθμιση του οικονομικού και κοινωνικού προφίλ του μέσου τουρίστα. Δυστυχώς, τόσο οι αναπτυγμένες παραδοσιακές χώρες προέλευσης του ελληνικού τουρισμού (Γερμανοί και Βρετανοί αποτελούν το ήμισυ περίπου των τουριστικών μας αφίξεων), όσο και οι αναδυόμενες αγορές, βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης με διογκούμενη ανεργία, συρρίκνωση εισοδημάτων και πολύ υψηλό δείκτη ανασφάλειας και αβεβαιότητας των κατοίκων τους.Ένα πρόσθετο πρόβλημα είναι η υποτίμηση των νομισμάτων πολλών από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε, εκτός Ευρωζώνης και της Ανατολικής Ευρώπης καθώς και των ανταγωνιστών μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό κάνει ακριβό το τουριστικό μας προϊόν για τους πελάτες μας απ' αυτές τις χώρες και φθηνότερο το προϊόν των ανταγωνιστών μας. Ένας άλλος παράγων που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη είναι ότι η ζήτηση τουριστικών υπηρεσιών παρουσιάζει εξαιρετικά μεγάλη εισοδηματική ελαστικότητα και οι δαπάνες για τουριστικές υπηρεσίες δεν αποτελούν την πρώτη προτεραιότητα διάθεσης του «διακριτικού» εισοδήματος. Κοντολογίς, η πλούσια, οικονομικά ανεξάρτητη οικογένεια, ακόμα και σε ημέρες κρίσης, πιθανότατα δεν θα στερηθεί τις διακοπές της σε εγκαταστάσεις πολυτελείας. Η φτωχή ή μεσαία οικογένεια, πιθανότατα, θα τις αναβάλει ή θα μειώσει τη διάρκεια και τη δαπάνη της.Κάτω απ' αυτές τις δυσμενείς συνθήκες, ποια πορεία πρέπει να ακολουθήσουμε για να βοηθήσουμε την τουριστική οικονομία να βγει από την κρίση;Πρώτα από όλα θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο τουρισμός δεν είναι μια ξεκομμένη και αυτόνομη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα αλλά αποτελεί, μαζί με τους άλλους τομείς, ένα ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα και πρέπει να το δούμε και να το διαχειριστούμε ως την κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας Αυτό επιβάλλει την επανατοποθέτησή μας στη διεθνή και στην εγχώρια τουριστική αγορά με μια πιο σύνθετη και ποιοτικά αναβαθμισμένη τουριστική προσφορά, που θα απευθύνεται σε πιο ενήμερους, πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες και μάλιστα για δώδεκα μήνες τον χρόνοΓια να αντεπεξέλθουμε στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, απαιτείται προσαρμογή στα νέα δεδομένα

που έφερε η κρίση. Η χώρα μας πρέπει να προσφέρει ένα σύγχρονο τουριστικό μοντέλο, ελκυστικό στις αγορές στόχους. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα διασφαλίσει ένα ασφαλές και βιώσιμο κοινωνικό - οικονομικό περιβάλλον. Απαιτούνται συνδυασμένες αλλαγές σε προϊόντα, αγορές στόχο, τεχνολογίες, εικόνα, ποιότητα υπηρεσιών και στελεχιακού δυναμικού. Πρέπει να διασφαλιστούν οι συνθήκες που διατηρούν και επαυξάνουν την εμπειρία του πελάτη και την πιστότητά του στον προορισμό δηλ στον τόπο μας.Στην κρίση απαιτούνται μεγαλύτερα κονδύλια για την προβολή, την συμμετοχή σε εκθέσεις κλπ, την επικοινωνία τόσο με τους επαγγελματίες του τουρισμού, όσο και με την αγορά. Απαιτούνται εφαρμογές ευέλικτες με σύγχρονο μάρκετινγκ, γνώση, φαντασία και δημιουργία «νέου ενδιαφέροντος» για το τουριστικό μας προϊόν. Απαιτείται σύγχρονο δίκτυο διανομής που μας φέρνει κοντά στον πελάτη ως πρώτη επιλογή του και του υπενθυμίζει τα πλεονεκτήματα μας. Η αύξηση της ζήτησης, θα φέρει πληρότητα στις επιχειρήσεις, κίνηση στην αγορά και θα λειτουργήσει ως φίλτρο για πελάτες υψηλότερου επιπέδου, οι οποίοι δεν πλήττονται ιδιαίτερα από την κρίση.Επίσης, άμεσα να ξεκινήσει η λειτουργία του Παρατηρητήριου Τουρισμού και του Δορυφόρου Λογαριασμού, δυο εργαλείων που θα βοηθήσουν στην κατανόηση των πραγματικών προβλημάτων και θα δώσουν επιστημονικές λύσεις, ώστε κάθε χρονιά που θα έρχεται να' ναι πιο αποδοτική από την προηγούμενη. Πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν από τη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και αποσκοπούσαν να δημιουργήσουν εργαλεία μέτρησης για την αποδοτικότητα του κάθε φορέα και ατόμου ξεχωριστά στο τουριστικό προϊόν και αντίστροφα

Πριν καν όμως πάρουμε οποιαδήποτε πρωτοβουλία για να πορευτούμε ομαλά σ' αυτόν το δρόμο, αναγκαία προϋπόθεση είναι να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη βραχυπρόθεσμη επιβίωση των τουριστικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Αυτονόητα, πρώτη όσο και κατεπείγουσα προτεραιότητα για την Κυβέρνηση, θα πρέπει να είναι η μέριμνα για τη χρηματοπιστωτική κάλυψη των τουριστικών επιχειρήσεων και η ενίσχυση της ρευστότητάς τους με επενδυτικά δάνεια και κεφάλαια κινήσεως, ιδιαίτερα κατά την εκτός αιχμής περίοδο, με προσιτά επιτόκια και όρους αποπληρωμής για τα προσεχή δυο τουλάχιστον χρόνια και... βλέπουμε.Αυτά τα απαραίτητα μέτρα, αν βέβαια εφαρμοστούν σωστά, πράγμα που προφανώς δεν συμβαίνει, απλά θα συμβάλουν, βραχυπρόθεσμα, στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης αλλά δεν εγγυώνται, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη υγιή και αειφόρα ανάπτυξη του τουρισμού μας καθώς και των άλλων τομέων που αυτός επηρεάζει άμεσα.Προϋποθέσεις γι' αυτή την ανάπτυξη είναι: • Η παροχή δέσμης οικονομικών και άλλων κινήτρων που θα ενθαρρύνουν τη δημιουργία ξενοδοχείων υψηλών προδιαγραφών και ποιοτικών υπηρεσιών• Η ενίσχυση βελτιωμένων ειδικών τουριστικών υποδομών. Για την ικανοποίηση των αναγκών του επισκέπτη, χρειάζονται συνεδριακές και εκθεσιακές εγκαταστάσεις, κέντρα ευεξίας (spa), γήπεδα γκολφ, κ.λπ. • Η ενίσχυση προσπαθειών ανάπτυξης οικολογικών καταλυμάτων και η προώθηση του τουρισμού της ενδοχώρας, των νησιωτικών περιοχών και γενικά της περιφέρειας.• Εφαρμογή μοντέλου απόσυρσης ξεπερασμένων ξενοδοχείων, όχι όμως με την πρακτική μετατροπής και πώλησης τους ως φθηνών διαμερισμάτων (μοντέλο που δοκιμάστηκε και απέτυχε στην Ισπανία) αλλά κατεδάφισης τους και κινητροδότησης μέσω του ξενοδοχειακού συντελεστή κάλυψης κατασκευής τουριστικής κατοικίας υψηλών προδιαγραφών.• Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού με έμφαση στην προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος και του πολιτισμού μας• Τα κόμματα εξουσίας (και γιατί όχι όλα τα κόμματα) να συμφωνήσουν στα αυτονόητα, δηλαδή στη θέσπιση μόνιμης θέσης 5ετους θητείας εξωκοινοβουλευτικού Γενικού Γραμματέα, με αυξημένες αρμοδιότητες και καλή γνώση της τουριστικής αγοράς. Στην χάραξη Εθνικής Τουριστικής Στρατηγικής σε συνεργασία με τους φορείς με ορίζοντα 10ετίας έως το 2020, με συγκεκριμένους στόχους και διαδικασίες. • Στην μετεξέλιξη του ΕΟΤ σε οργανισμό Τουριστικής Προβολής και Marketing με συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα και επαγγελματικό management στα πρότυπα του Visit Britain ή του Maison de la France.• Διαμόρφωση νέας στρατηγικής αερομεταφορών και άμεση εφαρμογή προγράμματος κίνητρων προσέλκυσης τακτικών και χαμηλού κόστους πτήσεων στην χώρα μας σε 8μηνη η 12μηνη βάση. Δημιουργία ειδικής υπηρεσίας της ΥΠΑ για τη υλοποίηση του προγράμματος (πώληση των slots) με συμμετοχή των φορέων του τουρισμού και των αεροπορικών εταιρειών. Κατάργηση του σπατοσήμου. Παράλληλη βελτίωση των περιφερειακών αεροδρομίων και λειτουργία με ιδιωτικό management.• Διαμόρφωση στρατηγικής βελτίωσης των ναυτιλιακών συνδέσεων και άρση του cabotage για ενίσχυση των κρουαζιέρων στην χώρα μας. Μόνο αυτό θα οδηγήσει σε άμεσα ετήσια τουριστικά έσοδα άνω των 500 εκατ. ευρώ. Βελτίωση των βασικών λιμανιών και λειτουργία με ιδιωτικό management.• Ειδικότερα για μας τους νησιώτες η υιοθέτηση του μεταφορικού ισοδύναμου και στην ακτοπλοϊα, θα δημιουργήσει πέρα από τη δικαίωση, πολλαπλασιαστικά οφέλη, αφού θα αναχαιτιστούν οι άγονες γραμμές, δίνοντας τη δυνατότητα προαγωγής πολιτικών που θα σχετίζονται με μια ευρεία γκάμα τουριστικών προϊόντων με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Όλα αυτά όμως είναι δώρο-άδωρο αν δεν συνοδευτούν με ενίσχυση των δυνατοτήτων προσπελασιμότητας στους τουριστικούς τόπους. Χωρίς ανάπτυξη των βασικών γενικών υποδομών, ο τουρισμός είναι καταδικασμένος να ακολουθεί φθίνουσα πορεία. Και όμως, φαίνεται να έχει επιλεγεί η μείωση των δημόσιων επενδύσεων και μάλιστα σε περίοδο ύφεσης! Για να ανακάμψει ο τουρισμός και να αποκτήσει τη χαμένη του αναταγωνιστικότητα, ο μοναδικός

δρόμος που μας προσφέρεται είναι ο εμπλουτισμός και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη υψηλού επιπέδου διευθυντικών στελεχών και καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων σε σύνδεση με την αγορά εργασίας καθώς και η διαρκής επιμόρφωση όλων των επαγγελματιών του κλάδου σε νέες τεχνολογίες. Σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα δύο-τρία χρόνια θα είναι δύσκολα και επώδυνα και για τον ελληνικό τουρισμό. Γι' αυτό, ας μη μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια, περιμένοντας τον «από μηχανής Θεό» που δεν θα έρθει. Ας ενεργοποιηθούμε με ομαδικότητα και συντονισμένες ενέργειες. Κράτος, ιδιωτικός τομέας, Τοπική Αυτοδιοίκηση, εργαζόμενοι, τουριστικοί και πολιτιστικοί φορείς, η εκπαιδευτική κοινότητα, ολόκληρη η κοινωνία. Δείγματα γραφής της σπουδαιότητας της συνεργασίας δώσαμε όλοι μαζί στο Νομαρχιακό Συμβούλιο όταν μαζί με το Τ.Ε.Ε. προτείναμε συγκεκριμένες προτάσεις για το ειδικό χωροταξικό του τουρισμού προσαρμοσμένο στις νησιωτικές πολιτικές.Μόνο μέσα από τη συνεργασία και τη συνέργια, με δυναμικές και τολμηρές πρωτοβουλίες, θα μπορέσουμε να ελπίσουμε στην έξοδο από την κρίση, αλλά και στη μακροπρόθεσμη ποιοτική ανάπτυξη του τουρισμού μας. Ένα είναι το σίγουρο η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού και των προϊόντων της Ελλάδος, είναι μονόδρομος στρωμένος με ποιότητα!

(Ρεπορτάζ Νίκος Πούλιος “Οι επιπτώσεις στον τουρισμό της διεθνούς οικονομικής κρίσης”.Εφημερίδα Η δημοκρατική της Ρόδου.Πέμπτη 26/11/09).

6. Ο ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ-ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ

6.1.Ορισμός τουρίστα

Τουρίστες χαρακτηρίζονται:

Τα άτομα που ταξιδεύουν για ψυχαγωγία, για οικογενειακούς λόγους, για λόγους υγείας κ.λπ.

Τα άτομα που ταξιδεύουν για συμμετοχή σε συνέδρια ή για συμμετοχή σε οποιαδήποτε επιστημονική, διπλωματική, θρησκευτική, αθλητική, καλλιτεχνική ή άλλη αντιπροσωπεία

Τα άτομα που ταξιδεύουν για επιχειρηματικούς σκοπούς.

Τα άτομα που καταφθάνουν με θαλάσσιες περιηγήσεις και αποβιβάζονται στη στεριά.

6.2.Ανάγκη του Τουρίστα-ΚαταναλωτήΑνάγκη είναι το αίσθημα της έλλειψης που συνοδεύεται από την επιθυμία της ικανοποίησης.Η τουριστική ανάγκη είναι η επιθυμία του ανθρώπου για αλλαγή περιβάλλοντος, από την

οποία απορρέουν οι ανάγκες της μεταφοράς, της διαμονής, της διατροφής και της ψυχαγωγίας. Το σύνολο αυτών των αναγκών στην τουριστική ορολογία, αποδίδεται με τον όρο τουριστικό πακέτο.

(Πηγή: Τουρισμός-θεωρητική προσέγγιση. Γεώργιος. Δημ. Κολτσιδόπουλος. Εκδόσεις Έλλην).

Ο τουρίστας-καταναλωτής έχει κάποιες ανάγκες που θα απαιτήσει όταν θα του ζητηθούν κάποια χρήματα.Το σημαντικότερο στοιχείο για τον καταναλωτή είναι να βρει τιμή ανάλογη της ποιότητας, και θα το εκτιμήσει ακόμα περισσότερο αν η καλύτερη ποιότητα μπορεί να του δοθεί σε καλή τιμή και δεν τον εκμεταλλευτούν, ειδικά αν είναι αλλοδαπός.

Πέραν όμως του οικονομικού, ο καταναλωτής περιμένει και άλλα πράγματα. Φυσικά δεν θα επιλέξει να μείνει σε ένα ξενοδοχείο το προσωπικό του οποίου δεν είναι ευγενικό και εξυπηρετικό. Λέγεται ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο και ο καταναλωτής το ξέρει καλά αυτό και περιμένει και από τους άλλους το ίδιο.

Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η θρησκεία, ειδικά για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Φυσικό είναι πως για κανένα λόγο κάποιος Χριστιανός, Μωαμεθανός ή οποιασδήποτε άλλης θρησκείας καταναλωτής, δε θα επέλεγε ένα ξενοδοχειακό προϊόν που δεν σέβεται τα πιστεύω του και τις θρησκευτικές του προτιμήσεις.

Επίσης, πολύ σημαντικό, αν όχι για όλους τότε σίγουρα για τους περισσότερους, είναι η καθαριότητα. Πρέπει να γίνεται σωστά και με λεπτομέρεια. 8 στους 10 πελάτες δεν θα ξαναπήγαιναν σε ένα ξενοδοχείο αν έβρισκαν σκόνη, λεκέδες ή οτιδήποτε παραπέμπει σε μη καθαρό περιβάλλον.

Τέλος, ειδικά οι νέοι στις μέρες μας, επιλέγουν ένα ξενοδοχείο αρκεί να έχει διάφορες δραστηριότητες όπως γήπεδα, πισίνες κλπ, ή αν έχουν μπαρ και γενικά προσφέρουν κάποιο τρόπο διασκέδασης.

Οι ανάγκες των καταναλωτών δεν τελειώνουν ποτέ, αλλά συνεχώς αυξάνονται και εξελίσσονται.

6.3. Τρόποι προσέγγισης τουριστώνΓια να γίνει προσέγγιση των τουριστών-καταναλωτών, πρέπει το ξενοδοχειακό προϊόν να

προσαρμοστεί με βάση τις ανάγκες τους και να μπουν οι υπηρέτες του δεύτερου, στη θέση των πρώτων.

Αρχικά, αυτό που απασχολεί το μεγαλύτερο μέρος των καταναλωτών, είναι το πόσα θα πληρώσει. Οπότε η λύση θα ήταν να δίνεται ποιοτικό ξενοδοχειακό προϊόν σε ανάλογη και όχι μεγαλύτερη τιμή, και ανά διαστήματα να γίνονται ικανοποιητικές προσφορές και εκπτώσεις ειδικά για τους οικονομικά ασθενέστερους. Καλό θα ήταν, επίσης, ό,τι κατηγορίας και αν είναι το ξενοδοχείο, να υπάρχουν δωμάτια κατάλληλα για όλα τα πορτοφόλια χωρίς να είναι λιγότερης ποιότητας.

Έπειτα, θα έπρεπε να δίνεται περισσότερη σημασία στην καθαριότητα τόσο του εσωτερικού, όσο και του εξωτερικού χώρου των ξενοδοχείων. Αυτό είναι κάτι που δείχνει σεβασμό στον πελάτη. Η ανακαίνιση, είναι επίσης ένας καλός τρόπος προσέγγισης καταναλωτών, καθώς με την αλλαγή δεν κουράζεται ο συχνός πελάτης να βλέπει τα ίδια και τα ίδια, αλλά και θα εντυπωσιαστούν και θα προσελκυθούν και άλλοι πελάτες. Η ανακαίνιση δεν είναι απαραίτητο να είναι ολική ή πολύ μεγάλη, αρκούν μικρές αλλαγές που θα ομορφύνουν το χώρο.

Ασφαλώς, τεράστιας σημασίας είναι η εκπαίδευση του προσωπικού. Θα μπορούσαν να κάνουν όλοι διάφορα σεμινάρια, ή να εκμεταλλεύονται τα ειδικά προγράμματα που υπάρχουν (ΕΣΠΑ). Έτσι θα είναι ενημερωμένοι, και θα έχουν και καλύτερη συμπεριφορά απέναντι στους πελάτες, χάρη στους οποίους πληρώνονται.

Πολλοί δεν σέβονται ότι υπάρχουν και άνθρωποι που δυστυχώς δεν μπορούν να μετακινηθούν με ευκολία, και δεν έχουν διαμορφωμένα δωμάτια και χώρους ειδικά για άτομα με ειδικές ανάγκες.

Αδιαμφισβήτητα υπάρχουν οικογένειες με μικρά παιδιά που θέλουν να ταξιδέψουν. Μία όμορφη λύση για ζευγάρια που θα ήθελαν να αφήσουν κάπου τα παιδιά τους, θα ήταν η δημιουργία

παιδότοπων στο ξενοδοχείο, που να απασχολούν δημιουργικά τα μικρά παιδιά.

Το να υπάρχει συνεδριακός χώρος σε ένα ξενοδοχείο, είναι αρκετά μεγάλο προνόμιο στις μέρες μας, οπότε σίγουρα θα το προτιμούσαν επιχειρηματίες και γενικά άτομα που χρειάζονται τέτοιου είδους χώρους.

Η διασκέδαση είναι στο αίμα όλων των ανθρώπων, όλων των φυλών, και όλων των ηλικιών. Ένας πάρα πολύ καλός τρόπος προσέγγισης τουριστών, είναι η δημιουργία χώρων διασκέδασης κάθε είδους. Κλαμπ, μπαρ, εμπορικά καταστήματα, internet corners κλπ.

ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Η επανατοποθέτηση αφορά στην αλλαγή της θέσης ή της εικόνας στην αγορά. Σκοπός είναι η απόσυρση της προηγούμενης εικόνας. Η ανακαίνιση των παλιών ξενοδοχείων αποτελεί πια κοινή πρακτική.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ

Η επανατοποθέτηση βασίζεται στην αλλαγή της εικόνας. Η διαδικασία επανατοποθέτησης είναι η εξής:

Καθορισμός της τωρινής θέσης

Καθορισμός της θέσης την οποία επιθυμείτε να καταλάβετε

Εξασφαλίστε ότι το προϊόν είναι πραγματικά διαφορετικό για την τοποθέτηση

Ξεκινήστε την καμπάνια επανατοποθέτησης βάσει τριών κριτηρίων αποτελεσματικής τοποθέτησης, τα οποία έχουν διαμορφωθεί από την έρευνα αγοράς-στόχου: εικόνα, διαφοροποίηση και υποσχόμενα οφέλη

Επανεξετάστε, για να δείτε αν η θέση σας άλλαξε προς την επιθυμητή κατεύθυνση.

(Ξενοδοχειακό μάρκετινγκ. Robert C. Lewis/ Richard E. Chambers/ Harsha E. Chasco. 2003. Εκδόσεις Έλλην).

6.4.Ικανοποίηση Τουριστών

Σε μία προσέγγιση ολοκληρωμένης ποιοτικής διαχείρισης θα πρέπει να αφιερώνεται ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των τουριστών πριν από την αναχώρησή τους, κατά την διάρκεια του ταξιδιού και της διαμονής τους, καθώς και μετά την αναχώρησή τους.

Θα εφαρμόζονται διάφοροι τύποι δεικτών και θα πραγματοποιούνται, στο μέσο του δυνατού, συλλογή πληροφοριών πριν, κατά την διάρκεια και μετά την επίσκεψη και/ή την παραμονή του καταναλωτή στο ξενοδοχείο όπου θα απολαμβάνει το ξενοδοχειακό προϊόν που του προσφέρεται.

Μία πρώτη κατηγορία ερευνών πριν και κατά την διάρκεια της επίσκεψης θα επιτρέψει:

· Την εκ των προτέρων εκτίμηση των τάσεων της αγοράς και τον καθορισμό της θέσης του ξενοδοχειακού προϊόντος σε σχέση με τις τάσεις αυτές.

· Την επισήμανση των χαρακτηριστικών των καταναλωτών και των τρόπων συμπεριφοράς τους.

· Την επισήμανση των προσδοκιών των καταναλωτών και των υποψήφιων επισκεπτών.

Η δεύτερη κατηγορία ερευνών πραγματοποιείται κατά την αναχώρηση ή μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψης. Θα επιτρέψει:

· Την αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο ικανοποιήθηκαν οι προσδοκίες των επισκεπτών και το επίπεδο ικανοποίησής τους.

· Την εκτίμηση του κατά πόσο η «εικόνα» του ξενοδοχειακού προϊόντος μεταβλήθηκε μετά την επίσκεψη.

· Την εν θερμώ συγκέντρωση σχολίων και προτάσεων από τους επισκέπτες-καταναλωτές.

6.4.1. Δείκτες Ικανοποίησης Τουριστών

Η διοίκηση ολικής ποιότητας έχει ως βασική προτεραιότητα την ικανοποίηση των πελατών. Η σύγχρονη φιλοσοφία του μάνατζμεντ επιβάλλει στις επιχειρήσεις την καθιέρωση μιας οργανωδομής που θα στηρίζει ένα μηχανισμό προβλέψεων ο οποίος θα κατανοεί τις ανάγκες των ατόμων και θα τροχοδρομεί τις διαδικασίες ικανοποίησής τους.

Τα άτομα που είναι υπεύθυνα για την εφαρμογή των αρχών της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας στις σύγχρονες οικονομικές μονάδες επιδιώκουν την ποσοτικοποίηση αυτής της ικανοποίησης ώστε να έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε αντικειμενικότερες προβλέψεις. Για το λόγο αυτό έχουν προχωρήσει στην καθιέρωση δεικτών που βοηθούν το έργο τους. Αυτοί είναι:

-Το Σουηδικό Βαρόμετρο Ικανοποίησης

-Ο Αμερικανικός Δείκτης Ικανοποίησης Πελατών

-Ο Ευρωπαϊκός Δείκτης Ικανοποίησης Πελατών

-Το μοντέλο SERVQUAL

Διοίκηση ολικής ποιότητας-θεωρία και πρότυπα. Βασίλης Ν. Κέφης. 2005. Εκδόσεις Κριτική.

6.5. Επιλύοντας τα προβλήματα των καταναλωτών

Υπάρχει μία βασική αρχή στο μάρκετινγκ, την οποία πρέπει να καταλάβουμε : με απλά λόγια, οι καταναλωτές δεν θα αγοράσουν κάτι εκτός αν έχουν ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσουν, και αν πιστεύουν ότι μία αγορά θα τους προσφέρει τη λύση στο πρόβλημα.

Μ'αυτή την έννοια, οι καταναλωτές αγοράζουν λύσεις, τίποτε άλλο. Αν μπορούμε να εκλάβουμε τα αγαθά και τις υπηρεσίες ως λύσεις τις οποίες θέλουμε να πουλήσουμε, τότε βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο για να το επιτύχουμε. Σκεπτόμενοι με αυτόν τον τρόπο, αναγκαζόμαστε να μπούμε στη θέση του πελάτη, να σκεφτούμε τι σκέφτεται ο πελάτης, και να καταλάβουμε τι θέλει, πότε, που, και σε ποια τιμή.

Η διαδικασία λήψεως μιας απόφασης γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, όσο αυξάνεται το κόστος του προϊόντος που θα αγοραστεί.

Οι καταναλωτές αγοράζουν προσδοκίες την ίδια στιγμή που αγοράζουν λύσεις, εκ των οποίων και τα δύο απαιτούν μία θυσία. Όσο μεγαλύτερη είναι η θυσία, τόσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο, η προσδοκία, και τόσο πιο απαιτητικός είναι ο καταναλωτής απέναντι στη λύση. Αν η λύση συμφωνεί με την προσδοκία, και η αξία δικαιολογεί τη θυσία, το ρίσκο γίνεται εύλογο και ένα

υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης είναι πιθανό. Το αποτέλεσμα είναι μία μεγαλύτερη πιθανότητα να αποκτηθεί ένας πελάτης.

Ο στόχος των marketers είναι να παρουσιάσουν την καλύτερη λύση για το πρόβλημα με το χαμηλότερο ρίσκο.

Το παραδοσιακό μάρκετινγκ απλά οδηγεί τον πελάτη στην πόρτα. Εξαρτάται από το μη παραδοσιακό μάρκετινγκ να διατηρήσει των πελάτη.

(Ξενοδοχειακό μάρκετινγκ. Robert C. Lewis/ Richard E. Chambers/ Harsha E. Chasco. 2003. Εκδόσεις Έλλην).

6.6. Επιλογή του προϊόντος από τον καταναλωτή

Οι καταναλωτές δραστηριοποιούνται για την αγορά κάποιου προϊόντος όταν εμφανίζεται ανάγκη, δηλαδή όταν παρουσιάζεται αίσθηση έλλειψης. Ο υποψήφιος καταναλωτής συγκεντρώνει πληροφορίες για τα εναλλακτικά προϊόντα που μπορούν να ικανοποιήσουν την ανάγκη του, αξιολογεί τις εναλλακτικές λύσεις, επιλέγει την καταλληλότερη και αποφασίζει αν θα προχωρήσει ή όχι στην αγορά.

Η επιλογή του προϊόντος γίνεται ανάλογα με το προσδοκώμενο όφελος σε σχέση με το κόστος. Το όφελος συνδέεται με το κόστος του αγαθού, με τις υπηρεσίες που προσφέρει, αλλά και με την εικόνα που προσδίδει στον καταναλωτή.

Το κόστος συνδέεται με τα χρήματα που δαπανά ο καταναλωτής, με την ενέργεια και τον χρόνο που απαιτήθηκαν για την κατανάλωση και με το ψυχικό κόστος.

Όσο περισσότερο σημαντική είναι η κατανάλωση και όσο περισσότερο χρόνο έχει στη διάθεσή του ο καταναλωτής, τόσο περισσότερο ερευνά την αγορά πριν αποφασίσει.

Ο πελάτης επιλέγει τελικά το προϊόν το οποίο έχει μεγαλύτερη αξία, δηλαδή εκείνο στο οποίο μεγιστοποιείται η αναμενόμενη διαφορά οφέλους-κόστους.

(Διοίκηση ξενοδοχείων-μανατζμεντ. Δημήτρης Λαλούμης. 2002. Εκδόσεις Σταμούλης).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η αξιολόγηση των χαρακτηριστικών της υφιστάμενης κατάστασης του ξενοδοχειακού προϊόντος έφερε στην επιφάνεια έναν αριθμό προβλημάτων ή δυσλειτουργιών που θα μπορούσαν να αποδοθούν, με αρκετή βεβαιότητα, στην υφιστάμενη κατάσταση της τουριστικής αγοράς.

Εάν αυτό είναι σωστό , οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτά τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες θα μπορούσαν να λυθούν και να βελτιωθούν μόνο κατόπιν διορθωτικών επεμβάσεων πάνω στην οργανωτική δομή και λειτουργία της τουριστικής αγοράς.

Δεν είναι δύσκολο, λοιπόν, το ξενοδοχειακό προϊόν να προσαρμοστεί στις ανάγκες-απαιτήσεις του σημερινού τουρίστα-καταναλωτή,αρκεί μόνο να υπάρχουν γερά θεμέλια στον Τουρισμό του τόπου και γνώση από την πλευρά των υπηρετών του τομέα, ώστε να αποφύγουν τις παγίδες.

Μπορεί να έχουμε φτάσει στο σημείο που να έχουμε ένα ολοκληρωμένο πλάνο που να μας κατευθύνει στο τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε. Είναι στο χέρι μας το αν τελικά θα βαδίσουμε εμπρός, στη δημιουργία ενός εξαιρετικού ξενοδοχειακού προϊόντος. Επιβάλλεται να το κάνουμε, γιατί ο δρόμος αυτός οδηγεί στην πλήρη ευημερία. Αντιθέτως θα οδηγηθούμε στην καταστροφή, που σημαίνει το κλείσιμο της τουριστικής μας επιχείρησης, εφόσον δεν θα προσφέρει ικανοποιητικό προϊόν στον καταναλωτή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

· Μαρία Ντόκου. Προγραμματισμός-εκτέλεση ταξιδιού.

· Βασίλειος Ρούπας, Δημήτριος Λαλούμης. Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων.

· Νικόλαος Ρίγγας. Λειτουργία Υποδοχής.

· Παλμός Νικόλαος. (1999). Εισαγωγή στο Διεθνές Ξενοδοχειακό Μάρκετινγκ. Interbooks.

· Γεώργιος. Δημ. Κολτσιδόπουλος. (2005). Τουρισμός, θεωρητική προσέγγιση. Εκδόσεις Έλλην.

www . hotel - jobs . gr

Η Τουριστική Πολιτική του Ανάπτυξης 2000-2004 www . ypan . gr

Μελέτη.Ι.Πατέλη για την προτεραιότητα της Βέλτιστης Δυναμικότητας και της ενδεδειγμένης θέσης του Συνεδριακού κέντρου Αθήνας, ετήσιος οδηγός «Συνέδριο 2001», έρευνα KANTOR.

Υπουργείο Ανάπτυξης. Γ.Γ Τουρισμού. Marketing Plan. Αθήνα, Μάιος, 2003.

Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων, διεύθυνση Τουρισμού. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Βρυξέλλες, 2000

Η Τουριστική Πολιτική 2000-2004. Στόχοι και Προοπτικές. Υπουργείο Ανάπτυξης. Γ.Γ Τουρισμού, σελ 8.

Συνέντευξη με διευθυντικό στέλεχος οικονομικής τράπεζας.Ηλεκτρονική σχολική εφημερίδα sxoliana.gr.

Ρεπορτάζ Νίκος Πούλιος “Οι επιπτώσεις στον τουρισμό της διεθνούς οικονομικής κρίσης”.Εφημερίδα Η δημοκρατική της Ρόδου.Πέμπτη 26/11/09.

Ξενοδοχειακό μάρκετινγκ. Robert C. Lewis/ Richard E. Chambers/ Harsha E. Chasco. 2003. Εκδόσεις Έλλην.

Διοίκηση ξενοδοχείων-μανατζμεντ. Δημήτρης Λαλούμης. 2002. Εκδόσεις Σταμούλης

Διοίκηση ολικής ποιότητας-θεωρία και πρότυπα. Βασίλης Ν. Κέφης. 2005. Εκδόσεις Κριτική.