ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ: Ο «Ιερός Πόλεμος» Ο «Ιερός Πόλεμος»

των Χριστιανών της των Χριστιανών της Δύσης για την Δύσης για την

Απελευθέρωση των Απελευθέρωση των Αγίων Τόπων.Αγίων Τόπων.

Ιστορία του Μεσαιωνκού και του Νεότερου Κόσμου Β’ Γενικού Λυκείου Αναστασία Καραδήμα

Από τον 11Από τον 11οο αιώνα τους πληθυσμούς αιώνα τους πληθυσμούς της Δ. Ευρώπης κατέχει μια αόριστη της Δ. Ευρώπης κατέχει μια αόριστη ανησυχία.ανησυχία.

Οι άνθρωποι κυριεύονται από το Οι άνθρωποι κυριεύονται από το δυνατό πόθο να ζήσουν καλύτερα και δυνατό πόθο να ζήσουν καλύτερα και να λυτρωθούν από τις συνθήκες της να λυτρωθούν από τις συνθήκες της ως τώρα μεσαιωνικής ζωής.ως τώρα μεσαιωνικής ζωής.

Δεν καταλάβαιναν όμως πού ήταν η Δεν καταλάβαιναν όμως πού ήταν η λύση και πώς θα την έβρισκαν.λύση και πώς θα την έβρισκαν.

Ποιος θα τους βοηθούσε να βρουν την ποθητή Ποιος θα τους βοηθούσε να βρουν την ποθητή διέξοδο;διέξοδο;

Η Ευρώπη είναι κομματιασμένη σε Η Ευρώπη είναι κομματιασμένη σε φεουδαρχικά κράτη χωρίς συνεννόηση μεταξύ φεουδαρχικά κράτη χωρίς συνεννόηση μεταξύ τους.τους.

Αν όμως στη Δ. Ευρώπη η κεντρική πολιτική Αν όμως στη Δ. Ευρώπη η κεντρική πολιτική εξουσία είναι ανύπαρκτη, ακριβώς γιεξουσία είναι ανύπαρκτη, ακριβώς γι’ ’ αυτό το αυτό το λόγο είναι παντοδύναμη η Εκκλησία με τον λόγο είναι παντοδύναμη η Εκκλησία με τον Πάπα επικεφαλής.Πάπα επικεφαλής.

Η Εκκλησία έδωσε το σύνθημα και βρέθηκε η Η Εκκλησία έδωσε το σύνθημα και βρέθηκε η Ευρώπη για δυο αιώνες (12Ευρώπη για δυο αιώνες (12οςος και 13 και 13οςος) σε ένα ) σε ένα γενικό πολεμικό συναγερμό, τις γενικό πολεμικό συναγερμό, τις σταυροφορίεςσταυροφορίες..

Ποιο ήταν τα σύνθημα και πώς Ποιο ήταν τα σύνθημα και πώς δόθηκε.δόθηκε.

Το σύνθημα δόθηκε από Το σύνθημα δόθηκε από τον πάπα Ουρβανό Β΄ τον πάπα Ουρβανό Β΄ σε μια τοπική Σύνοδο σε μια τοπική Σύνοδο στο Κλερμόν της στο Κλερμόν της Γαλλίας (27 Νοεμβρίου Γαλλίας (27 Νοεμβρίου 10951095).).

Ο Ουρβανός Ο Ουρβανός απευθύνθηκε προς όλους απευθύνθηκε προς όλους τους χριστιανούς της Δ. τους χριστιανούς της Δ. Ευρώπης και τους Ευρώπης και τους κάλεσε να πάρουν τα κάλεσε να πάρουν τα όπλα και να γίνουν όπλα και να γίνουν μαχητές του Σταυρούμαχητές του Σταυρού..

Σκοπός τους θα ήταν να ελευθερώσουν τους Σκοπός τους θα ήταν να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους από τους μουσουλμάνους.Αγίους Τόπους από τους μουσουλμάνους.

Έτσι, η Χριστιανοσύνη της Δύσης του 11Έτσι, η Χριστιανοσύνη της Δύσης του 11ουου και του 12και του 12ουου αιώνα κυριεύτηκε από μια αιώνα κυριεύτηκε από μια θρησκευτική ψύχωση και ένα ασίγαστο θρησκευτική ψύχωση και ένα ασίγαστο πολεμικό μένος εναντίον των απίστων.πολεμικό μένος εναντίον των απίστων.

Ο χαρακτήρας των Ο χαρακτήρας των σταυροφοριών.σταυροφοριών.

Από το 1081 έως το 1204 έγιναν Από το 1081 έως το 1204 έγιναν τέσσερις Σταυροφορίες.τέσσερις Σταυροφορίες.

Οι τρεις πρώτες έγιναν το 12Οι τρεις πρώτες έγιναν το 12οο αιώνα αιώνα και τις ονομάζουμε σταυροφορίες με και τις ονομάζουμε σταυροφορίες με θρησκευτικόθρησκευτικό χαρακτήρα. χαρακτήρα.

Η τέταρτη είναι η πρώτη από τις Η τέταρτη είναι η πρώτη από τις σταυροφορίες του 13σταυροφορίες του 13ουου αιώνα που τις αιώνα που τις ονομάζουμε σταυροφορίες με ονομάζουμε σταυροφορίες με πολιτικόπολιτικό και και οικονομικόοικονομικό χαρακτήρα. χαρακτήρα.

Η πρώτη σταυροφορία (1905 - Η πρώτη σταυροφορία (1905 - 1099).1099).

Είναι η σπουδαιότερη απ’ όλες, γιατί Είναι η σπουδαιότερη απ’ όλες, γιατί έχει τον αγνότερο θρησκευτικό σκοπό έχει τον αγνότερο θρησκευτικό σκοπό και γιατί είναι η μόνη που τον και γιατί είναι η μόνη που τον πραγματοποίησε.πραγματοποίησε.

Σε αυτήν πήραν μέρος ιππότες με Σε αυτήν πήραν μέρος ιππότες με αρχηγούς φεουδάρχες, γι’ αυτό αρχηγούς φεουδάρχες, γι’ αυτό ονομάστηκε «ονομάστηκε «Σταυροφορία των Σταυροφορία των βαρώνωνβαρώνων».».

Τέσσερις στρατοί από τέσσερις Τέσσερις στρατοί από τέσσερις διαφορετικούς δρόμους διαφορετικούς δρόμους συγκεντρώθηκαν από το φθινόπωρο του συγκεντρώθηκαν από το φθινόπωρο του 1096 ως την άνοιξη του 1097 στην 1096 ως την άνοιξη του 1097 στην Κωνσταντινούπολη, όπου βασίλευε τότε Κωνσταντινούπολη, όπου βασίλευε τότε ο ο Αλέξιος Α΄ ΚομνηνόςΑλέξιος Α΄ Κομνηνός..

Οι στρατιώτες ήταν περίπου 100.000.Οι στρατιώτες ήταν περίπου 100.000. Ο αυτοκράτορας βρέθηκε σε πολύ δύσκολη Ο αυτοκράτορας βρέθηκε σε πολύ δύσκολη

θέση, γιατί οι δυτικοί αυτοί μαχητές δεν θέση, γιατί οι δυτικοί αυτοί μαχητές δεν ήταν εχθροί, αλλά δεν ήταν και φίλοι.ήταν εχθροί, αλλά δεν ήταν και φίλοι.

Τους κάλεσε και έδωσαν τον Τους κάλεσε και έδωσαν τον όρκο της όρκο της φεουδαρχικής υποτέλειαςφεουδαρχικής υποτέλειας..

Σύμφωνα με αυτόν, οι δυτικοί άρχοντες Σύμφωνα με αυτόν, οι δυτικοί άρχοντες που, καθώς είχαν φύγει από τη Δύση, που, καθώς είχαν φύγει από τη Δύση, είχαν χάσει τη φυσική φεουδαρχική τους είχαν χάσει τη φυσική φεουδαρχική τους εξάρτηση, αναγνώρισαν επίσημα ως εξάρτηση, αναγνώρισαν επίσημα ως επικυρίαρχο το βυζαντινό αυτοκράτορα.επικυρίαρχο το βυζαντινό αυτοκράτορα.

Έγινα έτσι υποτακτικοί του, Έγινα έτσι υποτακτικοί του, βασάλοιβασάλοι του.του.

Έτσι τα πρώην βυζαντινά εδάφη που θα Έτσι τα πρώην βυζαντινά εδάφη που θα κατακτούσαν θα περιέρχονταν στο κατακτούσαν θα περιέρχονταν στο Βυζάντιο πια.Βυζάντιο πια.

Ο όρκος όμως αυτός δεν τηρήθηκε από Ο όρκος όμως αυτός δεν τηρήθηκε από όλους.όλους.

Οι σταυροφόροι της Α΄ Οι σταυροφόροι της Α΄ σταυροφορίας δίνουν τον όρκο της σταυροφορίας δίνουν τον όρκο της φεουδαρχικής πίστης στον Αλέξιο φεουδαρχικής πίστης στον Αλέξιο

Α΄ Κομνηνό.Α΄ Κομνηνό. Κι έτσι ο Γοντοφρέ* δεν άργησε να κάμει το θέλημα Κι έτσι ο Γοντοφρέ* δεν άργησε να κάμει το θέλημα

του βασιλιά. Παρουσιάστηκε λοιπόν στο βασιλιά και του βασιλιά. Παρουσιάστηκε λοιπόν στο βασιλιά και ορκίστηκε τον όρκο που του ζήτησε. Όσες πόλεις και ορκίστηκε τον όρκο που του ζήτησε. Όσες πόλεις και εδάφη ή κάστρα κατορθώσει να κυριέψει, που από την εδάφη ή κάστρα κατορθώσει να κυριέψει, που από την αρχή ανήκαν στη βασιλεία των Ρωμαίων, να τα αρχή ανήκαν στη βασιλεία των Ρωμαίων, να τα παραδίδουν στον αρχηγό που θα έστελνε ο βασιλιάς γι παραδίδουν στον αρχηγό που θα έστελνε ο βασιλιάς γι ΄ αυτό το σκοπό. Αυτόν τον όρκο λοιπόν όταν έδωσε, ΄ αυτό το σκοπό. Αυτόν τον όρκο λοιπόν όταν έδωσε, κι αφού πήρε αρκετά χρήματα, τον κράτησε στο κι αφού πήρε αρκετά χρήματα, τον κράτησε στο παλάτι, έφαγαν μαζί στο ίδιο τραπέζι και διασκέδασαν. παλάτι, έφαγαν μαζί στο ίδιο τραπέζι και διασκέδασαν.

(Άννα Κομνηνή).(Άννα Κομνηνή).

*Πρόκειται για το Γοδεφρίγο της Μπουγιόν, έναν από τους *Πρόκειται για το Γοδεφρίγο της Μπουγιόν, έναν από τους επισημότερους αρχηγούς της Α΄ Σταυροφορίας.επισημότερους αρχηγούς της Α΄ Σταυροφορίας.

Ο Γοδεφρίγος του Μπουγιόν και οι άλλοι βαρώνοι της Α΄ Σταυροφορίας στο αυτοκρατορικό παλάτι του Αλέξιου Κομνηνού.

Οι Σταυροφόροι πέρασαν με βυζαντινά πλοία Οι Σταυροφόροι πέρασαν με βυζαντινά πλοία στη Μ. Ασία.στη Μ. Ασία.

Πρώτα πολιόρκησαν την πρωτεύουσα του Πρώτα πολιόρκησαν την πρωτεύουσα του Σουλτάνου του Ρουμ, τη Νίκαια.Σουλτάνου του Ρουμ, τη Νίκαια.

Ο στρατός του Αλεξίου Α΄ ελευθέρωσε από Ο στρατός του Αλεξίου Α΄ ελευθέρωσε από τους Τούρκους σχεδόν όλη την παράλια τους Τούρκους σχεδόν όλη την παράλια περιοχή της δυτικής Μ. Ασίας.περιοχή της δυτικής Μ. Ασίας.

Οι Σταυροφόροι κυρίεψαν την Ιερουσαλήμ Οι Σταυροφόροι κυρίεψαν την Ιερουσαλήμ στις 15 Ιουλίου 1099.στις 15 Ιουλίου 1099.

Οι σταυροφόροι έμειναν οριστικά στην Οι σταυροφόροι έμειναν οριστικά στην Ανατολή. Ίδρυσαν εκεί Λατινικά κράτη και Ανατολή. Ίδρυσαν εκεί Λατινικά κράτη και διαμορφώθηκε εκεί μια Λατινική Ανατολή διαμορφώθηκε εκεί μια Λατινική Ανατολή σύμφωνα με το φεουδαρχικό σύστημα της σύμφωνα με το φεουδαρχικό σύστημα της Ευρώπης.Ευρώπης.

Στα κράτη αυτά, επειδή ήταν κυκλωμένα Στα κράτη αυτά, επειδή ήταν κυκλωμένα από Μουσουλμάνους, δημιουργήθηκε από Μουσουλμάνους, δημιουργήθηκε ένας ιδιόρρυθμος στρατός από μαχητές ένας ιδιόρρυθμος στρατός από μαχητές που ήταν συγχρόνως μοναχοί και που ήταν συγχρόνως μοναχοί και ιππότες.ιππότες.

Αυτά ήταν τα περίφημα Τάγματα μες Αυτά ήταν τα περίφημα Τάγματα μες τους τους ΙωαννίτεςΙωαννίτες και και Ναΐτες ιππότεςΝαΐτες ιππότες..

Οι πρώτοι ονομάστηκαν έτσι, γιατί Οι πρώτοι ονομάστηκαν έτσι, γιατί προστάτης τους ήταν ο Ιωάννης ο προστάτης τους ήταν ο Ιωάννης ο Πρόδομος και οι δεύτεροι, γιατί ο Πρόδομος και οι δεύτεροι, γιατί ο καταυλισμός τους ήταν κοντά στον καταυλισμός τους ήταν κοντά στον αρχαίο ναό του Σολομώντα.αρχαίο ναό του Σολομώντα.

Ναΐτες Ναΐτες και και ΙωαννίτεςΙωαννίτες ιππότες.ιππότες.

Η Δεύτερη Σταυροφορία (1147 – Η Δεύτερη Σταυροφορία (1147 – 1149).1149).

Για την ανάκτηση του εδάφους με Για την ανάκτηση του εδάφους με αρχηγούς δυο βασιλιάδες, το αρχηγούς δυο βασιλιάδες, το Λουδοβίκο Ζ΄ της Γαλλίας και τον Λουδοβίκο Ζ΄ της Γαλλίας και τον Κονράδο Γ΄ της Γερμανίας.Κονράδο Γ΄ της Γερμανίας.

Δεν έφερε κανένα αποτέλεσμαΔεν έφερε κανένα αποτέλεσμα..

Η Τρίτη Σταυροφορία (1189 – Η Τρίτη Σταυροφορία (1189 – 1193).1193).

Για την ανάκτηση της Ιερουσαλήμ.Για την ανάκτηση της Ιερουσαλήμ. Είχε αρχηγούς τρεις από τους πιο ισχυρούς Είχε αρχηγούς τρεις από τους πιο ισχυρούς

βασιλιάδες της Χριστιανοσύνης, τον Ριχάρδο βασιλιάδες της Χριστιανοσύνης, τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο της Αγγλίας, τον Φίλιππο – τον Λεοντόκαρδο της Αγγλίας, τον Φίλιππο – Αύγουστο της Γαλλίας και τον αυτοκράτορα Αύγουστο της Γαλλίας και τον αυτοκράτορα της Γερμανίας Φρειδερίκο Βαρβαρόσσα.της Γερμανίας Φρειδερίκο Βαρβαρόσσα.

Στο ταξίδι τους προς Παλαιστίνη ο βασιλιάς Στο ταξίδι τους προς Παλαιστίνη ο βασιλιάς Ριχάρδος σταμάτησε στην Κύπρο (1191), την Ριχάρδος σταμάτησε στην Κύπρο (1191), την πήρε από το βυζαντινό αποστάτη αυτόνομο πήρε από το βυζαντινό αποστάτη αυτόνομο άρχοντά της Ισαάκιο Κομνηνό και την άρχοντά της Ισαάκιο Κομνηνό και την πούλησε στους Ναΐτες Ιππότες.πούλησε στους Ναΐτες Ιππότες.

Ύστερα η κυριότητα της ελληνικής μεγαλονήσου Ύστερα η κυριότητα της ελληνικής μεγαλονήσου μεταβιβάστηκε στον Γκύντε Λουιζιάν (1192), μεταβιβάστηκε στον Γκύντε Λουιζιάν (1192), πρώην βασιλιά των Ιεροσολύμων.πρώην βασιλιά των Ιεροσολύμων.

Στο βασιλικό οίκο των Λουιζιάν έμεινε η Κύπρος Στο βασιλικό οίκο των Λουιζιάν έμεινε η Κύπρος ως το 1489. Τότε πέρασε στους Βενετούς.ως το 1489. Τότε πέρασε στους Βενετούς.

Η Γ΄ σταυροφορία δεν έφερε κανένα Η Γ΄ σταυροφορία δεν έφερε κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμαουσιαστικό αποτέλεσμα..

Αποτελέσματα των τριών Αποτελέσματα των τριών πρώτων σταυροφοριών.πρώτων σταυροφοριών.

Η κατάκτηση των Αγίων Τόπων δεν διήρκεσε πολύ.Η κατάκτηση των Αγίων Τόπων δεν διήρκεσε πολύ. Το μίσος Χριστιανών – Μουσουλμάνων Το μίσος Χριστιανών – Μουσουλμάνων

αναζωπυρώθηκε.αναζωπυρώθηκε. Η εχθρότητα Ελλήνων – Λατίνων αυξήθηκε.Η εχθρότητα Ελλήνων – Λατίνων αυξήθηκε. Οι προσωπικοί ανταγωνισμοί των ηγετών και οι Οι προσωπικοί ανταγωνισμοί των ηγετών και οι

εθνικοί ανταγωνισμοί οξύνθηκαν.εθνικοί ανταγωνισμοί οξύνθηκαν. Τα οικονομικά οφέλη ήταν περιορισμένα και σε Τα οικονομικά οφέλη ήταν περιορισμένα και σε

βάρος των πρωταγωνιστώνβάρος των πρωταγωνιστώνΟι ιππότες αποδεκατίστηκαν και έγιναν φτωχότεροι.Η Εκκλησία περισσότερα έχασε παρά κέρδισε.

Η Τέταρτη Σταυροφορία (1202 – Η Τέταρτη Σταυροφορία (1202 – 1204).1204).

Είχε καθαρά πολιτικό και οικονομικό Είχε καθαρά πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα.χαρακτήρα.

Οργανώθηκε κυρίως από φεουδάρχες Οργανώθηκε κυρίως από φεουδάρχες Γάλλους, Βέλγους και Ιταλούς.Γάλλους, Βέλγους και Ιταλούς.

Οι πιο ονομαστοί είναι ο Βαλδουίνος της Οι πιο ονομαστοί είναι ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας του Βελγίου και ο Βονιφάτιος ο Φλάνδρας του Βελγίου και ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός της Β. Ιταλίας.Μομφερατικός της Β. Ιταλίας.

Τη Σταυροφορία αυτή την παρακίνησε Τη Σταυροφορία αυτή την παρακίνησε και την ευλόγησε στη αρχή ο μεγάλος και την ευλόγησε στη αρχή ο μεγάλος πάπας Ιννοκέντιος ο Γ’.πάπας Ιννοκέντιος ο Γ’.

Το αρχικό σχέδιο ήταν να χτυπηθούν οι Το αρχικό σχέδιο ήταν να χτυπηθούν οι μουσουλμάνοι κατακτητές της Ιερής Πόλης, μουσουλμάνοι κατακτητές της Ιερής Πόλης, της Αιγύπτου.της Αιγύπτου.

Μεγάλο ρόλο έπαιξαν σ’ αυτήν οι Βενετοί με Μεγάλο ρόλο έπαιξαν σ’ αυτήν οι Βενετοί με αρχηγό το Δάνδαλο.αρχηγό το Δάνδαλο.

Οι Βενετοί, που είχαν πάντοτε νοοτροπία Οι Βενετοί, που είχαν πάντοτε νοοτροπία εμπόρων, όταν ο Αλέξιος Άγγελος τους εμπόρων, όταν ο Αλέξιος Άγγελος τους ζήτησε να τον βοηθήσουν να πάρει το ζήτησε να τον βοηθήσουν να πάρει το θρόνο, έπεισαν τους σταυροφόρους να θρόνο, έπεισαν τους σταυροφόρους να τροποποιήσουν το αρχικό τους σχέδιο:τροποποιήσουν το αρχικό τους σχέδιο:

Δηλαδή αντί να πλεύσουν κατευθείαν για Δηλαδή αντί να πλεύσουν κατευθείαν για την Αίγυπτο, να περάσουν από την την Αίγυπτο, να περάσουν από την Κωνσταντινούπολη πρώτα.Κωνσταντινούπολη πρώτα.

Οι ηγέτες των σταυροφόρων δέχτηκαν, αφού Οι ηγέτες των σταυροφόρων δέχτηκαν, αφού ο Αλέξιος τους υποσχέθηκε χρήματα, ο Αλέξιος τους υποσχέθηκε χρήματα, στρατό και υποταγή της Ανατολικής στη στρατό και υποταγή της Ανατολικής στη Δυτική Εκκλησία.Δυτική Εκκλησία.

Οι σταυροφόροι ξανάφεραν τον Οι σταυροφόροι ξανάφεραν τον Αλέξιο Δ’ και τον πατέρα του στο Αλέξιο Δ’ και τον πατέρα του στο θρόνο, αλλά στο τέλος, επειδή αυτά θρόνο, αλλά στο τέλος, επειδή αυτά που τους υποσχέθηκε ήταν αδύνατο που τους υποσχέθηκε ήταν αδύνατο να βρεθούν και η φορολογία που να βρεθούν και η φορολογία που έβαλε στο λαό για να τα εξασφαλίσει έβαλε στο λαό για να τα εξασφαλίσει ήταν βαριά, έγινε επανάσταση.ήταν βαριά, έγινε επανάσταση.

Σε κάποια φάση της επικράτησε ο Σε κάποια φάση της επικράτησε ο Αλέξιος Ε’ Δούκας Μούρτζουφλος και Αλέξιος Ε’ Δούκας Μούρτζουφλος και έγινε αυτοκράτορας.έγινε αυτοκράτορας.

Ο Ισαάκιος είχε στο μεταξύ πεθάνει.Ο Ισαάκιος είχε στο μεταξύ πεθάνει. Ο Αλέξιος Δ’ στραγγαλίστηκε.Ο Αλέξιος Δ’ στραγγαλίστηκε.

Ο Μούρτζουφλος δεν αναγνώρισε τη συμφωνία Ο Μούρτζουφλος δεν αναγνώρισε τη συμφωνία του Αλέξιου με τους σταυροφόρους.του Αλέξιου με τους σταυροφόρους.

Τότε αυτοί, στις Τότε αυτοί, στις 13 Απριλίου του 120413 Απριλίου του 1204, , κυρίεψαν την Κωνσταντινούπολη και κυρίεψαν την Κωνσταντινούπολη και επιδόθηκαν επί τρεις μέρες σε ανήκουστη επιδόθηκαν επί τρεις μέρες σε ανήκουστη λεηλασία.λεηλασία.

Τα χάλκινα άλογα που αφαιρέθηκαν από τον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης κατά την λεηλασία του 1204 και τοποθετήθηκαν μπροστά από την Εκκλησία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία.

« Η σύγκρουση της Δύσης με το Βυζάντιο, που άρχισε με τους « Η σύγκρουση της Δύσης με το Βυζάντιο, που άρχισε με τους νορμανδικούς πολέμους, οι οποίοι ξέσπασαν σε μια στιγμή κατά νορμανδικούς πολέμους, οι οποίοι ξέσπασαν σε μια στιγμή κατά την οποία η Αυτοκρατορία συγκλονιζόταν στην Ανατολή από τις την οποία η Αυτοκρατορία συγκλονιζόταν στην Ανατολή από τις τουρκικές προόδους, θεωρήθηκε από τους βυζαντινούς σαν μια τουρκικές προόδους, θεωρήθηκε από τους βυζαντινούς σαν μια απόδειξη του δυτικού ιμπεριαλισμού, που εκδηλώθηκε ταυτόχρονα απόδειξη του δυτικού ιμπεριαλισμού, που εκδηλώθηκε ταυτόχρονα σε πολλά πεδία: πνευματικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας του σε πολλά πεδία: πνευματικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας του σχίσματος και της εχθρότητας τηε παποσύνης, στρατιωτικός και σχίσματος και της εχθρότητας τηε παποσύνης, στρατιωτικός και πολιτικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας των νορμανδικών κινήσεων και πολιτικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας των νορμανδικών κινήσεων και των αποτελεσμάτων των σταυροφοριών, οι οποίες, ας μη το των αποτελεσμάτων των σταυροφοριών, οι οποίες, ας μη το ξεχνάμε, κατέληξαν όχι μόνο στην απελευθέρωση των Αγίων ξεχνάμε, κατέληξαν όχι μόνο στην απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, αλλά επίσης και στη σύσταση λατινικών κρατών στην Τόπων, αλλά επίσης και στη σύσταση λατινικών κρατών στην Ανατολή. Και τέλος οικονομικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας της Ανατολή. Και τέλος οικονομικός ιμπεριαλισμός, εξαιτίας της επιρροής, που άσκησαν οι δυτικοί έμποροι, κυρίως οι Ιταλοί, όχι επιρροής, που άσκησαν οι δυτικοί έμποροι, κυρίως οι Ιταλοί, όχι μόνο στο διεθνές εμπόριο αλλά επίσης και στην ίδια αγορά της μόνο στο διεθνές εμπόριο αλλά επίσης και στην ίδια αγορά της Αυτοκρατορίας. Αυτό το τελευταίο γεγονός, που οι συνέπειές του Αυτοκρατορίας. Αυτό το τελευταίο γεγονός, που οι συνέπειές του υπήρξαν αργότερα καταστροφικές για την ευημερία της υπήρξαν αργότερα καταστροφικές για την ευημερία της Αυτοκρατορίας και την ευημερία των πολιτών της, παραμένει Αυτοκρατορίας και την ευημερία των πολιτών της, παραμένει ακόμα με απροσδόκητο τρόπο, σαν συνέπεια της νορμανδικής ακόμα με απροσδόκητο τρόπο, σαν συνέπεια της νορμανδικής επίθεσης, που χωρίς συζήτηση, σημαδεύει την οριστική καμπή στις επίθεσης, που χωρίς συζήτηση, σημαδεύει την οριστική καμπή στις σχέσεις ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή».σχέσεις ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή».

Ελένη Γλυκατζή – Αρβελέρ,Ελένη Γλυκατζή – Αρβελέρ,Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ποιες είναι συνολικά οι αιτίες που οδήγησαν στην Ποιες είναι συνολικά οι αιτίες που οδήγησαν στην άλωση τηςάλωση της Κωνσταντινούπολης, όπως διαφαίνονται Κωνσταντινούπολης, όπως διαφαίνονται μέσα από το παράθεμα;μέσα από το παράθεμα;