ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣΟ όρος παιδεία λόγω της πολυδιαστατικότητάς του επιδέχεται πολλούς και διαφορετικούςορισμούς Οι διαφορές αφορούν κυρίως τις μεθόδους και το περιεχόμενο της παιδείας Πέρα από αυτό όμως μπορούμε να θεωρήσουμε ως αποδεκτούς τους παρακάτω ορισμούς1 Παιδεία είναι ένα σύστημα αγωγής που έχει σαν σκοπό να διαμορφώσει προσωπικότητες αυθύπαρκτες ανεξάρτητες και ολοκληρωμένες ικανές να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της συλλογικής ζωής Δηλ η παιδεία είναι ανθρωποπλαστικό ιδεώδες που απέχει από κάθε χρησιμοθηρία και ωφελιμισμό2 Η παιδεία είναι το κληροδοτούμενο από γενεά σε γενεά κεφάλαιο των πνευματικών αγαθών που σχηματίζεται μέσα στην ιστορία και από την ιστορία με τον ατομικό και συλλογικό μόχθο του ανθρώπου ( Ε Παπανούτσος)3 Παιδεία είναι η πνευματική και ηθική αγωγή των νέων Η διάπλαση των διανοητικών δυνάμεων και του χαρακτήρα ιδιαίτερα με την παροχή συστηματικής μόρφωσης στα σχολεία και στα άλλα Εκπαιδευτικά ιδρύματα (Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών UNESCO)4 Παιδεία είναι η διαδικασία μεταλαμπάδευσης των πνευματικών κατακτήσεων από τη μια γενεά στην άλλη

ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣΔιαμόρφωση και ολοκλήρωση της προσωπικότητας Ο πρώτος και σημαντικότερος στόχος που θέτει η παιδεία είναι η διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου Αυτή αναλαμβάνει να του διαμορφώσει έτσι τις πεποιθήσεις τις στάσεις και τις αξίες του ώστε να είναι οργανικά συνδεδεμένες μεταξύ τους και να του διασφαλίζουν κάθε φορά δημιουργικές και θετικές προσαρμογές στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες του περιβάλλοντος Δηλαδή η παιδεία φροντίζει για το όλο πρόγραμμα ζωής του ατόμου στη δόμηση και στην προαγωγική εφαρμογή του Συγκεκριμένα η παιδεία αναλαμβάνει αρχικά να διεγείρει να αφυπνίσει και να αξιοποιήσει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου Γι αυτό και ο πρώτος ρόλος που καλείται να παίξει είναι η πνευματική καλλιέργεια Εξάλλου όντας εξ ορισμού η παιδεία σύνολο πνευματικών κατακτήσεων έχει στενή και άμεση σχέση με τον πνευματικό κόσμο του ανθρώπουΗ πνευματική καλλιέργεια που παρέχει η παιδεία συνίσταταια) Στην κατάρτιση του ανθρώπου από άποψη γνώσεωνΟι γνώσεις αποτελούν τα απαραίτητα και αναγκαία βάθρα στήριξης του προσωπικού οικοδομήματος Οι γνώσεις αυτές αφορούν από τη μία τον εσωτερικό κόσμο του ατόμουκαι από την άλλη τον χώρο που το περιβάλλει Με τις πρώτες κατακτά την αυτογνωσία και με τις δεύτερες αποκτά συνείδηση του περιβάλλοντοςβ) Στην καλλιέργεια της λογικής της κριτικής ικανότητας και του προβληματισμούΑυτή η διαδικασία δεν αποσκοπεί πουθενά αλλού παρά στη διαμόρφωση λογικώνατομικών αξιολογικών κριτηρίων που δίνουν τη δυνατότητα στο άτομο να λειτουργείσαν αυθύπαρκτη αυτοδύναμη και ανεξάρτητη μονάδα με δικά του προσωπικά βάθραστήριξης Συγκεκριμένα το άτομο απομακρύνεται από το μύθο την πλάνη και την προκατάληψη και έρχεται σε επαφή με τον ορθό λόγο την επιστημονική γνώση τηναλήθεια και την αντικειμενικότητα Έτσι αποφεύγει τον κίνδυνο να μείνει μια ύπαρξηεξαρτώμενη ετερόφωτη και ετερόνομη και μεταβάλλεται σε υπεύθυνη καισυνειδητοποιημένη παρουσία Αποκτά άμεση αντίληψη των πραγμάτων και τωνκαταστάσεων επεξεργάζεται τα προσωπικά και κοινωνικά δεδομένα περνάει από

βασανιστικό έλεγχο τις αποφάσεις του πετυχαίνει την εσωτερική απελευθέρωσηγ) Στην ευαισθητοποίηση του ατόμουΠέρα από την παροχή γνώσεων και τη λογικοποίηση η παιδεία οφείλει να ερεθίσει καινα καλλιεργήσει την ευαισθησία του ατόμου Διαφορετικά αυτό θα κινδύνευε νατυποποιηθεί και να μηχανοποιηθεί μέσα στην τεχνοκρατούμενη κοινωνία μαςΗ ευαισθητοποίηση είναι αυτή η διαδικασία που βοηθάει τον άνθρωπο στη σύλληψη καιτης ομορφιάς της ζωής Είναι η διαμόρφωση αισθητικών κριτηρίων και η προλείανση τουεδάφους για την επαφή του με τις αιώνιες αισθητικές αξίες του ωραίου του μέτρου τηςισορροπίας του υψηλού και του ιδεώδους Είναι ο εξωραϊσμός και εξανθρωπισμός τουεσωτερικού του κόσμου που θα τον ανάγουν στις σφαίρες της εσωτερικής πληρότητας καιαρμονίαςδ) Στην κοινωνικοποίηση του ατόμουΣυγκεκριμένα η παιδεία έχοντας ως δεδομένο την κοινωνική φύση του ανθρώπουφροντίζει να μεταλαμπαδεύει σrsquo αυτόν όλα εκείνα τα στοιχεία της ομοιογένειας πουθεωρούνται απαραίτητα τόσο για την ύπαρξη τη λειτουργία και τη διαιώνιση τηςκοινωνίας όσο και για την ομαλή ένταξή του μέσα στους κόλπους της και την ενεργόσυμμετοχή τους στις κοινωνικές διαδικασίες Με άλλα λόγια η παιδεία χρησιμεύει ωςπαράγοντας κοινωνικής ολοκλήρωσης του ανθρώπουε) Στην ένταξη του ατόμου στις πολιτικές διαδικασίεςΗ πολιτικοποίηση - όχι βέβαια η κομματικοποίηση - αποτελεί μία εξίσου σημαντική με τιςπροηγούμενες προσφορά της παιδείας στο άτομο Ειδικότερα η παιδεία είναι οκυριότερος παράγοντας δημιουργίας πολιτικής συνείδησης στο άτομο Αυτήαναλαμβάνει να διαμορφώσει σ αυτό ξεκαθαρισμένα πολιτικά κριτήρια και ιδιαίτερηπροσωπική ιδεολογική συγκρότηση ενημερώνοντάς το πλατιά και αντικειμενικά πάνωστις πολιτικές δομές και διαδικασίες της κοινωνίας και μεταμορφώνοντάς το σε υπεύθυνοκαι συνειδητοποιημένο πολίτηστ) Στην ένταξη του ατόμου στις πολιτιστικές διαδικασίεςΜε την πνευματική αισθητική και ψυχική καλλιέργεια που παρέχει η παιδεία στο άτομοέμμεσα το εισάγει στις πολιτιστικές διαδικασίες της κοινωνίας Το κάνει μέτοχο τωνεξελίξεων στο χώρο των γραμμάτων της επιστήμης και της τέχνης Έτσι από δέκτης τηςκουλτούρας γίνεται δημιουργικός πομπός και ξεχωριστός φορέας

ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΗ εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη στο χαρακτήρα και στη σωματική αγωγή του ατόμου Από τεχνικής πλευράς με τη διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνταισυγκεκριμένες γνώσεις δεξιότητες ικανότητες και αξίεςΗ εκπαίδευση γίνεται με βάση συγκεκριμένες μεθόδους (θεωρητική διδασκαλίαεπίδειξη ανάθεση εργασιών πρακτική εξάσκηση κτλ) σε ένα ειδικά σχεδιασμένοπρόγραμμα και είναι οριοθετημένη χρονικά Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικόρήμα εκπαιδεύω που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία μορφώνω διαπαιδαγωγώΟι θεσμοθετημένες βαθμίδες εκπαίδευσης είναιΠρωτοβάθμια εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο και Δημοτικό)Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο και Λύκειο)Τριτοβάθμια (Ανώτερη και Ανώτατη) εκπαίδευση

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ1 Αδυναμία να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις της εποχής ανεπαρκήςυλικοτεχνική υποδομή καθυστέρηση στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών ελλιπήςεπιμόρφωση και κατάρτιση πολλών εκπαιδευτικών απουσία μακροπρόθεσμουσχεδιασμού και οργάνωσης

2 Εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της γνώσης καλλιέργειαανταγωνισμού και βαθμοθηρίας μηχανική αποστήθιση έτοιμων γνώσεων παραμέλησηκριτικής ικανότητας μεταλλαγή του λυκείου σε προθάλαμο των ΑΕΙ και γενικότεραμετατροπή του σχολείου σε διαρκές εξεταστικό κέντρο με αποτέλεσμα να μην μπορεί ναανταποκριθεί στους ευρύτερους παιδευτικούς του στόχους3 Αναντιστοιχία της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίαςέλλειψη οργανωμένου επαγγελματικού προσανατολισμού μαζικός προσανατολισμόςτων νέων στα ΑΕΙ με αποτέλεσμα το πλήθος των άνεργων πτυχιούχων υποβάθμιση τηςαξίας των πτυχίων και της λειτουργίας των πανεπιστημίων όξυνση των κοινωνικώνπροβλημάτων και διαιώνιση της χαμηλής παραγωγικότητας στην ελληνική οικονομία4 Η εκπαίδευση στην εποχή μας έχει αποκτήσει τεχνοκρατικό χαρακτήρα καιεγκαταλείπει τον ανθρωπιστικό προσανατολισμό Η προσωπικότητα των νέων βάλλεταιαπό τη μονομέρεια και τον πνευματικό ακρωτηριασμό που καθίστανται τροχοπέδηστην πορεία ολοκλήρωσής τους5 Κάποια σχολικά εγχειρίδια και προγράμματα σπουδών δεν ανταποκρίνονται στασύγχρονα επιτεύγματα και στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις με αποτέλεσματην παροχή τυποποιημένων ή επιστημονικά ξεπερασμένων γνώσεων6 Δεν δίνεται έμφαση στην προώθηση του διαλόγου στην ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτωντων μαθητών στην καλλιέργεια του αισθητικού τους κριτηρίου στη διαμόρφωσηηθικής στάσης κοινωνικής-εθνικής και πολιτικής συνείδησης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ1 Απαγκίστρωση του σχολείου από τη χρησιμοθηρική αντίληψη αποσύνδεση από τηνωφελιμιστική αντιμετώπιση της γνώσης τη στείρα απομνημόνευση και το αγχωτικόπνεύμα των εξετάσεων Ανάδειξη του σχολείου σε χώρο δημιουργικότητας καιανάδειξης της προσωπικότητας2 Χρήση των νέων τεχνολογιών που παρέχουν απεριόριστες δυνατότητες μάθησηςεξοικείωση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες ώστε να μπορούν να ανταποκριθούνστις υψηλές απαιτήσεις της τεχνολογικής εποχής μας Παράλληλα εκπαίδευση τωννέων στην αξιολόγηση επιλογή και κατανόηση των πληροφοριών3 Αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού ώστε από απλός μεταδότης γνώσεων ναμετατραπεί σε συντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας4 Οργάνωση της διδασκαλίας με τρόπους που να ενθαρρύνεται η πρωτοβουλία τουμαθητή έμφαση στη βιωματική μάθηση και όχι στην απομνημόνευση έτοιμωνγνώσεων5 Ενίσχυση του φορέα επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων με λεπτομερήπληροφόρηση για τα κορεσμένα επαγγέλματα και τις επαγγελματικές προοπτικέςπαροχή δυνατοτήτων στους νέους ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σ έναανταγωνιστικό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον6 Εισαγωγή νέων μαθημάτων με αναφορές σε σύγχρονα θέματα και προσαρμογή τωνσχολικών βιβλίων στις απαιτήσεις που επιβάλλει η ευρωπαική ενοποίηση και ηπολυπολιτισμικότητα προβολή της ευρωπαικής ταυτότητας και απαλοιφή τωνστερεοτύπων με στόχο την αποδοχή της διαφορετικότητας7 Ανάδειξη της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας κάθε λαού αλλά και των στοιχείων πουσυνδέουν τους λαούς μεταξύ τους8 Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας παιδείαςευρύτερης και ανθρωπιστικής που θα δημιουργεί πομπούς γνώσης ήθους και ζωήςκαι προσωπικότητες κριτικά σκεπτόμενες με αυτογνωσία και σεβασμό

ΚΕΙΜΕΝΟ laquoΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣraquoΗ καλλιέργεια κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης μεταξύ των λαών της Γηραιάς Ηπείρου είναι ησημαντικότερη προϋπόθεση για την ενσάρκωση του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης Χρήσιμες καιεποικοδομητικές μπορεί να είναι οι διάφορες πολιτικές διπλωματικές και οικονομικές συμφωνίεςανάμεσα στα κράτη - μέλη αλλά από μόνες τους δεν είναι ικανές να φέρουν ουσιαστικά πιο κοντά τουςευρωπαϊκούς λαούςΗ Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να εκφυλισθεί ταυτιζόμενη κυρίως με οικονομικές δοσοληψίεςκαι κυρίως στην πατρίδα μας με τις περίφημες κοινοτικές επιδοτήσεις ή ποσοστώσειςΤο όραμα μιας πολυπολιτισμικής και πολυεθνικής Ευρώπης θα περιοριστεί στην u949 επιδίωξη ενόςκοινού οικονομικού μοντέλου αν τα ευρωπαϊκά κράτη αδιαφορήσουν και εναποθέσουν τις ελπίδες τουςγια την εκπλήρωσή του στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών που ολοένα και μεγαλώνειΓίνεται φανερό λοιπόν ότι χρειάζεται μια ενιαία ευρωπαϊκή παιδεία που θα στηρίξει τηνοικοδόμηση του ευρωπαϊκού πνεύματοςΚατά καιρούς επισημαίνεται η ανάγκη αυτή από παράγοντες που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων γιατην ευρωπαϊκή ενοποίηση και αναπτύσσονται πρωτοβουλίες χωρίς πάντοτε να υπάρχουν ταπροσδοκώμενα αποτελέσματα Κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το LΙΝGUA που προβλέπειτην διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών σ όλα τα κράτη- μέλη με στόχο την προσέγγιση των λαώναποτελούν αποσπασματικά μέτρα αφού απουσιάζει μια επεξεργασμένη κοινή ευρωπαϊκή εκπαιδευτικήπολιτικήΠρος την κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρωτοβουλία που ανέλαβε τελευταία μια ομάδα νέωνευρωβουλευτών και αφορά τη διάδοση των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στους ευρωπαϊκούςλαούς με το σκεπτικό ότι αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά τους και ότι η διδασκαλία τηςγλώσσας της φιλολογίας και της φιλοσοφίας των Αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων θα βοηθήσει ναξεπεραστεί η σημερινή κρίση των αξιώνΠροτείνεται δε στα κράτη - μέλη να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων ώστε να καθιερωθεί η συστηματικήδιδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών σ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσηςΟπωσδήποτε η πρόταση αυτή προσφέρει πολύτιμη αρωγή στην προώθηση μιας ευρωπαϊκής παιδείαςΠόσο όμως είναι εφικτή μια τέτοια προοπτική και ποια θα είναι η μορφή αυτής της παιδείαςΜήπως θα εγκαταλειφθεί η εθνική παιδεία με άμεσες επιπτώσεις στην εθνική ταυτότητα τουκάθε λαού Με ποιο τρόπο θα ξεπεραστούν οι πολιτισμικές διαφορές τωνευρωπαϊκών λαών και θα βρεθούν τα σημεία σύγκλισης Ποιον τύπο πολίτη θέλουμε τονεθνικό ή τον ευρωπαϊκόΌλα αυτά τα ερωτήματα και μια σειρά άλλων είναι ιδιαίτερα σοβαρά χρειάζονται ανάλυση καιπλήρη κατανόηση Ένας διαρκής διάλογος όλων των Ευρωπαίων θα εντόπιζε τα κοινά σημεία αναφοράςκαι θα οδηγούσε σε κάποιες αποφάσεις Αυτό προϋποθέτει βαθιά ιστορική u947 γνώση και ισχυρή πολιτικήβούληση για να γίνουν τελικά πράξη οι επιθυμίες και οι οραματισμοίΈνα πρώτο επίπεδο σύγκλισης θα ήταν η συμφωνία για την προστασία βασικών ατομικών δικαιωμάτωνκαι για την ευλαβική τήρηση των αρχών της δημοκρατίας της πλήρους Ισονομίας και ισοπολιτείας μέσαστην Ευρωπαϊκή Ένωση Θεωρητικά έχει δρομολογηθεί μια τέτοια προσπάθεια με τη Λευκή Βίβλο καιάλλα θεσμικά μέτρα που προβλέπουν την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών με την κοινοτικήΥπάρχουν όμως πολλά εμπόδια στην εφαρμογή των κανόνων που ξεκινούν από τα συμφέροντατων ισχυρών κρατών και καταλήγουν στη διαφορετική νοοτροπία και συμπεριφορά των λαών Αν όμωςείναι δύσκολο για τους Ευρωπαίους να παραιτηθούν από τα συμφέροντά τους για την πραγμάτωση μιαςουτοπικής άριστης κοινωνίας η συνειδητοποίηση ότι πρέπει ν αποκατασταθεί στη σημερινήκαταναλωτική κοινωνία η ισορροπία ανάμεσα στις υλικές και πνευματικές αξίες είναι περισσότεροεύκοληΤο κρίσιμο ζήτημα που χρειάζεται να διευκρινισθεί και να ξεκαθαρισθεί είναι ο προσανατολισμός τηςεκπαίδευσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Επιθυμούμε μια εκπαίδευση που θα δίνει περισσότερητεχνολογική κατάρτιση στους νέους ή περισσότερη ανθρωπιστική γνώσηΠοιο πρότυπο ανθρώπου θέλουμε να δημιουργήσουμε Έναν άριστα εξειδικευμένο επιστήμονα ήέναν άνθρωπο με ενδιαφέροντα στη ζωή του και κριτική σκέψη Έναν άνθρωπο ειδικά ή γενικάμορφωμένους Ο διάλογος μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών που θα διεξαχθεί πάνω σε τέτοια δεδομένα θαέχει πρακτική αξία με την προϋπόθεση ότι θα καταλήξει σε κάποια αποτελέσματα τα οποία θαεφαρμοσθούν στην εκπαίδευση των κρατών - μελώνΈτσι θα χρειασθούν νέα βιβλία που το περιεχόμενό τους θα είναι προσανατολισμένο στηνευρωπαϊκή ιδέα και θα τονίζει περισσότερο τα κοινά σημεία που ενώνουν τους Ευρωπαίους παρά τιςδιαφορές που τους χωρίζουν Κυρίως όμως θ απαιτηθεί το ενεργό ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών γιανα διδάξουν και να μεταδώσουν το ευρωπαϊκό πνεύμα με παράλληλη κατάρτισηΗ άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπαιδευτικών είναι σαφής Για την οικοδόμηση της νέαςΕυρώπης απαιτείται η κατάρτιση ενός νέου τύπου δασκάλου με άρτια επιστημονική και παιδαγωγικήσυγκρότηση με νοοτροπία ευρωπαϊκή με πίστη στις θεμελιώδεις πνευματικές αξίες του ευρωπαϊκούπολιτισμού και με συνείδηση της αποστολής της Ενωμένης Ευρώπης στο σύγχρονο κόσμο και στομέλλον της ανθρωπότητας

Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών που ήδηυπάρχουν σε περιορισμένη έκταση και γενικότερα την αλληλογνωριμία μεταξύ των παραγόντων τηςπαιδείας θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην παγίωση τουλάχιστον της ειρήνης στην Ευρώπη Γιατίανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης υπάρχουν κοινές παραδόσεις κοινά ήθη και έθιμα γλωσσικήσυγγένειαΟ δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται σε διαχρονικές ελληνικές και σε μικρότερο βαθμόρωμαϊκές αξίες Μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία - χωρίς την εξάλειψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων - θαβοηθήσει στο να γίνει πραγματικότητα μια πολυπολιτισμική Ευρώπη με κοινούς στόχους για το μέλλονκαι με σεβασμό στον άνθρωπο που έχει διαφορετική προσωπικότητα και εθνικότητα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣΣτην Ελλάδα με βάση το Ν 29162001 η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήμια και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 199798 θεσμοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) Με διάταξη του Συντάγματος η επαγγελματική και η ειδική εκπαίδευση παρέχονται επίσης και στις σχολές της Ανώτερης Βαθμίδας Εκπαίδευσης Πιο συγκεκριμένα η δομή της Ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει ως εξής1048708 Ανώτατη Πανεπιστημιακή ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση έχει ως αποστολή την υψηλή θεωρητική καισφαιρική κατάρτιση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας Στην ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση ανήκουν τα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία η Ανώτατη ΣχολήΚαλών Τεχνών και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Στην Ελλάδα λειτουργούν 20Πανεπιστήμια σε διάφορες πόλεις της χώρας τα οποία αποτελούνται από Σχολές οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνται σε Τμήματα και αυτά σε αντίστοιχους Τομείς1048708 Ανώτατη Τεχνολογική ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει ως ρόλο να συμβάλει στην αναπτυξιακήδιαδικασία της χώρας και στην πρόοδο της επιστήμης και της εφαρμοσμένης έρευνας Ηεκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στην αφομοίωση και μεταφορά των δεδομένων τηςεπιστήμης στην παραγωγή Οι σπουδές στα ΤΕΙ σε σύγκριση με αυτές στα Πανεπιστήμιαέχουν περισσότερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα Στην Ελλάδα υπάρχουν 14 ΤΕΙ τα οποίααποτελούνται από δύο (2) τουλάχιστον Σχολές που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότεραΤμήματα Τα ΤΕΙ λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της χώρας ενώ μερικά έχουν καιανεξάρτητα παραρτήματα δηλαδή ανεξάρτητα Τμήματα σε άλλη πόλη Στην ΑνώτατηΤεχνολογική Εκπαίδευση υπάγεται και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής ΤεχνολογικήςΕκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) η οποία αντικατέστησε πρόσφατα (Ν 30272002) τη ΣχολήΕκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ) Στην ΑΣΠΑΙΤΕανήκει το Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων (ΓΤΠΜ) το οποίο πήρε τη θέση τηςΠαιδαγωγικής Τεχνικής Σχολής (ΠΑΤΕΣ) και καλύπτει μεγάλο μέρος της παιδαγωγικήςεπιμόρφωσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών ΤΕΕ1048708 To Ελληνικό Ανοικτό ΠανεπιστήμιοΤο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αποτελεί τη βάση της ανοικτής και εξαποστάσεως παρεχόμενης εκπαίδευσης Ο βασικός στόχος του ΕΑΠ είναι να προσφέρειπερισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και ηλικιακώνομάδων με βάση την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια τηςζωής τους Το ΕΑΠ λειτουργεί από το 1998 και εδρεύει στην Πάτρα1048708 Ανώτερη ΕκπαίδευσηΣτην Ανώτερη Βαθμίδα Εκπαίδευσης υπάγονται διάφορες σχολές που παρέχουνεπαγγελματική ειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς που αφορούν στη θρησκεία στην τέχνη στον τουρισμό στο ναυτικό στο στρατό και στη δημόσια τάξη Πιο συγκεκριμένα στις σχολές αυτές περιλαμβάνονται οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές οι ΑκαδημίεςΕμπορικού Ναυτικού οι Ανώτερες Σχολές Χορού και Δραματικής Τέχνης οι ΑνώτερεςΣχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης οι Ανώτερες Σχολές Υπαξιωματικών του Υπουργείου

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

βασανιστικό έλεγχο τις αποφάσεις του πετυχαίνει την εσωτερική απελευθέρωσηγ) Στην ευαισθητοποίηση του ατόμουΠέρα από την παροχή γνώσεων και τη λογικοποίηση η παιδεία οφείλει να ερεθίσει καινα καλλιεργήσει την ευαισθησία του ατόμου Διαφορετικά αυτό θα κινδύνευε νατυποποιηθεί και να μηχανοποιηθεί μέσα στην τεχνοκρατούμενη κοινωνία μαςΗ ευαισθητοποίηση είναι αυτή η διαδικασία που βοηθάει τον άνθρωπο στη σύλληψη καιτης ομορφιάς της ζωής Είναι η διαμόρφωση αισθητικών κριτηρίων και η προλείανση τουεδάφους για την επαφή του με τις αιώνιες αισθητικές αξίες του ωραίου του μέτρου τηςισορροπίας του υψηλού και του ιδεώδους Είναι ο εξωραϊσμός και εξανθρωπισμός τουεσωτερικού του κόσμου που θα τον ανάγουν στις σφαίρες της εσωτερικής πληρότητας καιαρμονίαςδ) Στην κοινωνικοποίηση του ατόμουΣυγκεκριμένα η παιδεία έχοντας ως δεδομένο την κοινωνική φύση του ανθρώπουφροντίζει να μεταλαμπαδεύει σrsquo αυτόν όλα εκείνα τα στοιχεία της ομοιογένειας πουθεωρούνται απαραίτητα τόσο για την ύπαρξη τη λειτουργία και τη διαιώνιση τηςκοινωνίας όσο και για την ομαλή ένταξή του μέσα στους κόλπους της και την ενεργόσυμμετοχή τους στις κοινωνικές διαδικασίες Με άλλα λόγια η παιδεία χρησιμεύει ωςπαράγοντας κοινωνικής ολοκλήρωσης του ανθρώπουε) Στην ένταξη του ατόμου στις πολιτικές διαδικασίεςΗ πολιτικοποίηση - όχι βέβαια η κομματικοποίηση - αποτελεί μία εξίσου σημαντική με τιςπροηγούμενες προσφορά της παιδείας στο άτομο Ειδικότερα η παιδεία είναι οκυριότερος παράγοντας δημιουργίας πολιτικής συνείδησης στο άτομο Αυτήαναλαμβάνει να διαμορφώσει σ αυτό ξεκαθαρισμένα πολιτικά κριτήρια και ιδιαίτερηπροσωπική ιδεολογική συγκρότηση ενημερώνοντάς το πλατιά και αντικειμενικά πάνωστις πολιτικές δομές και διαδικασίες της κοινωνίας και μεταμορφώνοντάς το σε υπεύθυνοκαι συνειδητοποιημένο πολίτηστ) Στην ένταξη του ατόμου στις πολιτιστικές διαδικασίεςΜε την πνευματική αισθητική και ψυχική καλλιέργεια που παρέχει η παιδεία στο άτομοέμμεσα το εισάγει στις πολιτιστικές διαδικασίες της κοινωνίας Το κάνει μέτοχο τωνεξελίξεων στο χώρο των γραμμάτων της επιστήμης και της τέχνης Έτσι από δέκτης τηςκουλτούρας γίνεται δημιουργικός πομπός και ξεχωριστός φορέας

ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΗ εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη στο χαρακτήρα και στη σωματική αγωγή του ατόμου Από τεχνικής πλευράς με τη διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνταισυγκεκριμένες γνώσεις δεξιότητες ικανότητες και αξίεςΗ εκπαίδευση γίνεται με βάση συγκεκριμένες μεθόδους (θεωρητική διδασκαλίαεπίδειξη ανάθεση εργασιών πρακτική εξάσκηση κτλ) σε ένα ειδικά σχεδιασμένοπρόγραμμα και είναι οριοθετημένη χρονικά Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικόρήμα εκπαιδεύω που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία μορφώνω διαπαιδαγωγώΟι θεσμοθετημένες βαθμίδες εκπαίδευσης είναιΠρωτοβάθμια εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο και Δημοτικό)Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο και Λύκειο)Τριτοβάθμια (Ανώτερη και Ανώτατη) εκπαίδευση

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ1 Αδυναμία να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις της εποχής ανεπαρκήςυλικοτεχνική υποδομή καθυστέρηση στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών ελλιπήςεπιμόρφωση και κατάρτιση πολλών εκπαιδευτικών απουσία μακροπρόθεσμουσχεδιασμού και οργάνωσης

2 Εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της γνώσης καλλιέργειαανταγωνισμού και βαθμοθηρίας μηχανική αποστήθιση έτοιμων γνώσεων παραμέλησηκριτικής ικανότητας μεταλλαγή του λυκείου σε προθάλαμο των ΑΕΙ και γενικότεραμετατροπή του σχολείου σε διαρκές εξεταστικό κέντρο με αποτέλεσμα να μην μπορεί ναανταποκριθεί στους ευρύτερους παιδευτικούς του στόχους3 Αναντιστοιχία της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίαςέλλειψη οργανωμένου επαγγελματικού προσανατολισμού μαζικός προσανατολισμόςτων νέων στα ΑΕΙ με αποτέλεσμα το πλήθος των άνεργων πτυχιούχων υποβάθμιση τηςαξίας των πτυχίων και της λειτουργίας των πανεπιστημίων όξυνση των κοινωνικώνπροβλημάτων και διαιώνιση της χαμηλής παραγωγικότητας στην ελληνική οικονομία4 Η εκπαίδευση στην εποχή μας έχει αποκτήσει τεχνοκρατικό χαρακτήρα καιεγκαταλείπει τον ανθρωπιστικό προσανατολισμό Η προσωπικότητα των νέων βάλλεταιαπό τη μονομέρεια και τον πνευματικό ακρωτηριασμό που καθίστανται τροχοπέδηστην πορεία ολοκλήρωσής τους5 Κάποια σχολικά εγχειρίδια και προγράμματα σπουδών δεν ανταποκρίνονται στασύγχρονα επιτεύγματα και στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις με αποτέλεσματην παροχή τυποποιημένων ή επιστημονικά ξεπερασμένων γνώσεων6 Δεν δίνεται έμφαση στην προώθηση του διαλόγου στην ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτωντων μαθητών στην καλλιέργεια του αισθητικού τους κριτηρίου στη διαμόρφωσηηθικής στάσης κοινωνικής-εθνικής και πολιτικής συνείδησης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ1 Απαγκίστρωση του σχολείου από τη χρησιμοθηρική αντίληψη αποσύνδεση από τηνωφελιμιστική αντιμετώπιση της γνώσης τη στείρα απομνημόνευση και το αγχωτικόπνεύμα των εξετάσεων Ανάδειξη του σχολείου σε χώρο δημιουργικότητας καιανάδειξης της προσωπικότητας2 Χρήση των νέων τεχνολογιών που παρέχουν απεριόριστες δυνατότητες μάθησηςεξοικείωση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες ώστε να μπορούν να ανταποκριθούνστις υψηλές απαιτήσεις της τεχνολογικής εποχής μας Παράλληλα εκπαίδευση τωννέων στην αξιολόγηση επιλογή και κατανόηση των πληροφοριών3 Αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού ώστε από απλός μεταδότης γνώσεων ναμετατραπεί σε συντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας4 Οργάνωση της διδασκαλίας με τρόπους που να ενθαρρύνεται η πρωτοβουλία τουμαθητή έμφαση στη βιωματική μάθηση και όχι στην απομνημόνευση έτοιμωνγνώσεων5 Ενίσχυση του φορέα επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων με λεπτομερήπληροφόρηση για τα κορεσμένα επαγγέλματα και τις επαγγελματικές προοπτικέςπαροχή δυνατοτήτων στους νέους ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σ έναανταγωνιστικό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον6 Εισαγωγή νέων μαθημάτων με αναφορές σε σύγχρονα θέματα και προσαρμογή τωνσχολικών βιβλίων στις απαιτήσεις που επιβάλλει η ευρωπαική ενοποίηση και ηπολυπολιτισμικότητα προβολή της ευρωπαικής ταυτότητας και απαλοιφή τωνστερεοτύπων με στόχο την αποδοχή της διαφορετικότητας7 Ανάδειξη της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας κάθε λαού αλλά και των στοιχείων πουσυνδέουν τους λαούς μεταξύ τους8 Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας παιδείαςευρύτερης και ανθρωπιστικής που θα δημιουργεί πομπούς γνώσης ήθους και ζωήςκαι προσωπικότητες κριτικά σκεπτόμενες με αυτογνωσία και σεβασμό

ΚΕΙΜΕΝΟ laquoΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣraquoΗ καλλιέργεια κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης μεταξύ των λαών της Γηραιάς Ηπείρου είναι ησημαντικότερη προϋπόθεση για την ενσάρκωση του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης Χρήσιμες καιεποικοδομητικές μπορεί να είναι οι διάφορες πολιτικές διπλωματικές και οικονομικές συμφωνίεςανάμεσα στα κράτη - μέλη αλλά από μόνες τους δεν είναι ικανές να φέρουν ουσιαστικά πιο κοντά τουςευρωπαϊκούς λαούςΗ Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να εκφυλισθεί ταυτιζόμενη κυρίως με οικονομικές δοσοληψίεςκαι κυρίως στην πατρίδα μας με τις περίφημες κοινοτικές επιδοτήσεις ή ποσοστώσειςΤο όραμα μιας πολυπολιτισμικής και πολυεθνικής Ευρώπης θα περιοριστεί στην u949 επιδίωξη ενόςκοινού οικονομικού μοντέλου αν τα ευρωπαϊκά κράτη αδιαφορήσουν και εναποθέσουν τις ελπίδες τουςγια την εκπλήρωσή του στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών που ολοένα και μεγαλώνειΓίνεται φανερό λοιπόν ότι χρειάζεται μια ενιαία ευρωπαϊκή παιδεία που θα στηρίξει τηνοικοδόμηση του ευρωπαϊκού πνεύματοςΚατά καιρούς επισημαίνεται η ανάγκη αυτή από παράγοντες που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων γιατην ευρωπαϊκή ενοποίηση και αναπτύσσονται πρωτοβουλίες χωρίς πάντοτε να υπάρχουν ταπροσδοκώμενα αποτελέσματα Κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το LΙΝGUA που προβλέπειτην διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών σ όλα τα κράτη- μέλη με στόχο την προσέγγιση των λαώναποτελούν αποσπασματικά μέτρα αφού απουσιάζει μια επεξεργασμένη κοινή ευρωπαϊκή εκπαιδευτικήπολιτικήΠρος την κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρωτοβουλία που ανέλαβε τελευταία μια ομάδα νέωνευρωβουλευτών και αφορά τη διάδοση των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στους ευρωπαϊκούςλαούς με το σκεπτικό ότι αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά τους και ότι η διδασκαλία τηςγλώσσας της φιλολογίας και της φιλοσοφίας των Αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων θα βοηθήσει ναξεπεραστεί η σημερινή κρίση των αξιώνΠροτείνεται δε στα κράτη - μέλη να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων ώστε να καθιερωθεί η συστηματικήδιδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών σ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσηςΟπωσδήποτε η πρόταση αυτή προσφέρει πολύτιμη αρωγή στην προώθηση μιας ευρωπαϊκής παιδείαςΠόσο όμως είναι εφικτή μια τέτοια προοπτική και ποια θα είναι η μορφή αυτής της παιδείαςΜήπως θα εγκαταλειφθεί η εθνική παιδεία με άμεσες επιπτώσεις στην εθνική ταυτότητα τουκάθε λαού Με ποιο τρόπο θα ξεπεραστούν οι πολιτισμικές διαφορές τωνευρωπαϊκών λαών και θα βρεθούν τα σημεία σύγκλισης Ποιον τύπο πολίτη θέλουμε τονεθνικό ή τον ευρωπαϊκόΌλα αυτά τα ερωτήματα και μια σειρά άλλων είναι ιδιαίτερα σοβαρά χρειάζονται ανάλυση καιπλήρη κατανόηση Ένας διαρκής διάλογος όλων των Ευρωπαίων θα εντόπιζε τα κοινά σημεία αναφοράςκαι θα οδηγούσε σε κάποιες αποφάσεις Αυτό προϋποθέτει βαθιά ιστορική u947 γνώση και ισχυρή πολιτικήβούληση για να γίνουν τελικά πράξη οι επιθυμίες και οι οραματισμοίΈνα πρώτο επίπεδο σύγκλισης θα ήταν η συμφωνία για την προστασία βασικών ατομικών δικαιωμάτωνκαι για την ευλαβική τήρηση των αρχών της δημοκρατίας της πλήρους Ισονομίας και ισοπολιτείας μέσαστην Ευρωπαϊκή Ένωση Θεωρητικά έχει δρομολογηθεί μια τέτοια προσπάθεια με τη Λευκή Βίβλο καιάλλα θεσμικά μέτρα που προβλέπουν την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών με την κοινοτικήΥπάρχουν όμως πολλά εμπόδια στην εφαρμογή των κανόνων που ξεκινούν από τα συμφέροντατων ισχυρών κρατών και καταλήγουν στη διαφορετική νοοτροπία και συμπεριφορά των λαών Αν όμωςείναι δύσκολο για τους Ευρωπαίους να παραιτηθούν από τα συμφέροντά τους για την πραγμάτωση μιαςουτοπικής άριστης κοινωνίας η συνειδητοποίηση ότι πρέπει ν αποκατασταθεί στη σημερινήκαταναλωτική κοινωνία η ισορροπία ανάμεσα στις υλικές και πνευματικές αξίες είναι περισσότεροεύκοληΤο κρίσιμο ζήτημα που χρειάζεται να διευκρινισθεί και να ξεκαθαρισθεί είναι ο προσανατολισμός τηςεκπαίδευσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Επιθυμούμε μια εκπαίδευση που θα δίνει περισσότερητεχνολογική κατάρτιση στους νέους ή περισσότερη ανθρωπιστική γνώσηΠοιο πρότυπο ανθρώπου θέλουμε να δημιουργήσουμε Έναν άριστα εξειδικευμένο επιστήμονα ήέναν άνθρωπο με ενδιαφέροντα στη ζωή του και κριτική σκέψη Έναν άνθρωπο ειδικά ή γενικάμορφωμένους Ο διάλογος μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών που θα διεξαχθεί πάνω σε τέτοια δεδομένα θαέχει πρακτική αξία με την προϋπόθεση ότι θα καταλήξει σε κάποια αποτελέσματα τα οποία θαεφαρμοσθούν στην εκπαίδευση των κρατών - μελώνΈτσι θα χρειασθούν νέα βιβλία που το περιεχόμενό τους θα είναι προσανατολισμένο στηνευρωπαϊκή ιδέα και θα τονίζει περισσότερο τα κοινά σημεία που ενώνουν τους Ευρωπαίους παρά τιςδιαφορές που τους χωρίζουν Κυρίως όμως θ απαιτηθεί το ενεργό ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών γιανα διδάξουν και να μεταδώσουν το ευρωπαϊκό πνεύμα με παράλληλη κατάρτισηΗ άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπαιδευτικών είναι σαφής Για την οικοδόμηση της νέαςΕυρώπης απαιτείται η κατάρτιση ενός νέου τύπου δασκάλου με άρτια επιστημονική και παιδαγωγικήσυγκρότηση με νοοτροπία ευρωπαϊκή με πίστη στις θεμελιώδεις πνευματικές αξίες του ευρωπαϊκούπολιτισμού και με συνείδηση της αποστολής της Ενωμένης Ευρώπης στο σύγχρονο κόσμο και στομέλλον της ανθρωπότητας

Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών που ήδηυπάρχουν σε περιορισμένη έκταση και γενικότερα την αλληλογνωριμία μεταξύ των παραγόντων τηςπαιδείας θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην παγίωση τουλάχιστον της ειρήνης στην Ευρώπη Γιατίανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης υπάρχουν κοινές παραδόσεις κοινά ήθη και έθιμα γλωσσικήσυγγένειαΟ δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται σε διαχρονικές ελληνικές και σε μικρότερο βαθμόρωμαϊκές αξίες Μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία - χωρίς την εξάλειψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων - θαβοηθήσει στο να γίνει πραγματικότητα μια πολυπολιτισμική Ευρώπη με κοινούς στόχους για το μέλλονκαι με σεβασμό στον άνθρωπο που έχει διαφορετική προσωπικότητα και εθνικότητα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣΣτην Ελλάδα με βάση το Ν 29162001 η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήμια και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 199798 θεσμοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) Με διάταξη του Συντάγματος η επαγγελματική και η ειδική εκπαίδευση παρέχονται επίσης και στις σχολές της Ανώτερης Βαθμίδας Εκπαίδευσης Πιο συγκεκριμένα η δομή της Ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει ως εξής1048708 Ανώτατη Πανεπιστημιακή ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση έχει ως αποστολή την υψηλή θεωρητική καισφαιρική κατάρτιση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας Στην ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση ανήκουν τα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία η Ανώτατη ΣχολήΚαλών Τεχνών και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Στην Ελλάδα λειτουργούν 20Πανεπιστήμια σε διάφορες πόλεις της χώρας τα οποία αποτελούνται από Σχολές οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνται σε Τμήματα και αυτά σε αντίστοιχους Τομείς1048708 Ανώτατη Τεχνολογική ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει ως ρόλο να συμβάλει στην αναπτυξιακήδιαδικασία της χώρας και στην πρόοδο της επιστήμης και της εφαρμοσμένης έρευνας Ηεκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στην αφομοίωση και μεταφορά των δεδομένων τηςεπιστήμης στην παραγωγή Οι σπουδές στα ΤΕΙ σε σύγκριση με αυτές στα Πανεπιστήμιαέχουν περισσότερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα Στην Ελλάδα υπάρχουν 14 ΤΕΙ τα οποίααποτελούνται από δύο (2) τουλάχιστον Σχολές που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότεραΤμήματα Τα ΤΕΙ λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της χώρας ενώ μερικά έχουν καιανεξάρτητα παραρτήματα δηλαδή ανεξάρτητα Τμήματα σε άλλη πόλη Στην ΑνώτατηΤεχνολογική Εκπαίδευση υπάγεται και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής ΤεχνολογικήςΕκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) η οποία αντικατέστησε πρόσφατα (Ν 30272002) τη ΣχολήΕκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ) Στην ΑΣΠΑΙΤΕανήκει το Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων (ΓΤΠΜ) το οποίο πήρε τη θέση τηςΠαιδαγωγικής Τεχνικής Σχολής (ΠΑΤΕΣ) και καλύπτει μεγάλο μέρος της παιδαγωγικήςεπιμόρφωσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών ΤΕΕ1048708 To Ελληνικό Ανοικτό ΠανεπιστήμιοΤο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αποτελεί τη βάση της ανοικτής και εξαποστάσεως παρεχόμενης εκπαίδευσης Ο βασικός στόχος του ΕΑΠ είναι να προσφέρειπερισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και ηλικιακώνομάδων με βάση την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια τηςζωής τους Το ΕΑΠ λειτουργεί από το 1998 και εδρεύει στην Πάτρα1048708 Ανώτερη ΕκπαίδευσηΣτην Ανώτερη Βαθμίδα Εκπαίδευσης υπάγονται διάφορες σχολές που παρέχουνεπαγγελματική ειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς που αφορούν στη θρησκεία στην τέχνη στον τουρισμό στο ναυτικό στο στρατό και στη δημόσια τάξη Πιο συγκεκριμένα στις σχολές αυτές περιλαμβάνονται οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές οι ΑκαδημίεςΕμπορικού Ναυτικού οι Ανώτερες Σχολές Χορού και Δραματικής Τέχνης οι ΑνώτερεςΣχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης οι Ανώτερες Σχολές Υπαξιωματικών του Υπουργείου

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

2 Εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της γνώσης καλλιέργειαανταγωνισμού και βαθμοθηρίας μηχανική αποστήθιση έτοιμων γνώσεων παραμέλησηκριτικής ικανότητας μεταλλαγή του λυκείου σε προθάλαμο των ΑΕΙ και γενικότεραμετατροπή του σχολείου σε διαρκές εξεταστικό κέντρο με αποτέλεσμα να μην μπορεί ναανταποκριθεί στους ευρύτερους παιδευτικούς του στόχους3 Αναντιστοιχία της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίαςέλλειψη οργανωμένου επαγγελματικού προσανατολισμού μαζικός προσανατολισμόςτων νέων στα ΑΕΙ με αποτέλεσμα το πλήθος των άνεργων πτυχιούχων υποβάθμιση τηςαξίας των πτυχίων και της λειτουργίας των πανεπιστημίων όξυνση των κοινωνικώνπροβλημάτων και διαιώνιση της χαμηλής παραγωγικότητας στην ελληνική οικονομία4 Η εκπαίδευση στην εποχή μας έχει αποκτήσει τεχνοκρατικό χαρακτήρα καιεγκαταλείπει τον ανθρωπιστικό προσανατολισμό Η προσωπικότητα των νέων βάλλεταιαπό τη μονομέρεια και τον πνευματικό ακρωτηριασμό που καθίστανται τροχοπέδηστην πορεία ολοκλήρωσής τους5 Κάποια σχολικά εγχειρίδια και προγράμματα σπουδών δεν ανταποκρίνονται στασύγχρονα επιτεύγματα και στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις με αποτέλεσματην παροχή τυποποιημένων ή επιστημονικά ξεπερασμένων γνώσεων6 Δεν δίνεται έμφαση στην προώθηση του διαλόγου στην ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτωντων μαθητών στην καλλιέργεια του αισθητικού τους κριτηρίου στη διαμόρφωσηηθικής στάσης κοινωνικής-εθνικής και πολιτικής συνείδησης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ1 Απαγκίστρωση του σχολείου από τη χρησιμοθηρική αντίληψη αποσύνδεση από τηνωφελιμιστική αντιμετώπιση της γνώσης τη στείρα απομνημόνευση και το αγχωτικόπνεύμα των εξετάσεων Ανάδειξη του σχολείου σε χώρο δημιουργικότητας καιανάδειξης της προσωπικότητας2 Χρήση των νέων τεχνολογιών που παρέχουν απεριόριστες δυνατότητες μάθησηςεξοικείωση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες ώστε να μπορούν να ανταποκριθούνστις υψηλές απαιτήσεις της τεχνολογικής εποχής μας Παράλληλα εκπαίδευση τωννέων στην αξιολόγηση επιλογή και κατανόηση των πληροφοριών3 Αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού ώστε από απλός μεταδότης γνώσεων ναμετατραπεί σε συντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας4 Οργάνωση της διδασκαλίας με τρόπους που να ενθαρρύνεται η πρωτοβουλία τουμαθητή έμφαση στη βιωματική μάθηση και όχι στην απομνημόνευση έτοιμωνγνώσεων5 Ενίσχυση του φορέα επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων με λεπτομερήπληροφόρηση για τα κορεσμένα επαγγέλματα και τις επαγγελματικές προοπτικέςπαροχή δυνατοτήτων στους νέους ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σ έναανταγωνιστικό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον6 Εισαγωγή νέων μαθημάτων με αναφορές σε σύγχρονα θέματα και προσαρμογή τωνσχολικών βιβλίων στις απαιτήσεις που επιβάλλει η ευρωπαική ενοποίηση και ηπολυπολιτισμικότητα προβολή της ευρωπαικής ταυτότητας και απαλοιφή τωνστερεοτύπων με στόχο την αποδοχή της διαφορετικότητας7 Ανάδειξη της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας κάθε λαού αλλά και των στοιχείων πουσυνδέουν τους λαούς μεταξύ τους8 Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας παιδείαςευρύτερης και ανθρωπιστικής που θα δημιουργεί πομπούς γνώσης ήθους και ζωήςκαι προσωπικότητες κριτικά σκεπτόμενες με αυτογνωσία και σεβασμό

ΚΕΙΜΕΝΟ laquoΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣraquoΗ καλλιέργεια κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης μεταξύ των λαών της Γηραιάς Ηπείρου είναι ησημαντικότερη προϋπόθεση για την ενσάρκωση του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης Χρήσιμες καιεποικοδομητικές μπορεί να είναι οι διάφορες πολιτικές διπλωματικές και οικονομικές συμφωνίεςανάμεσα στα κράτη - μέλη αλλά από μόνες τους δεν είναι ικανές να φέρουν ουσιαστικά πιο κοντά τουςευρωπαϊκούς λαούςΗ Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να εκφυλισθεί ταυτιζόμενη κυρίως με οικονομικές δοσοληψίεςκαι κυρίως στην πατρίδα μας με τις περίφημες κοινοτικές επιδοτήσεις ή ποσοστώσειςΤο όραμα μιας πολυπολιτισμικής και πολυεθνικής Ευρώπης θα περιοριστεί στην u949 επιδίωξη ενόςκοινού οικονομικού μοντέλου αν τα ευρωπαϊκά κράτη αδιαφορήσουν και εναποθέσουν τις ελπίδες τουςγια την εκπλήρωσή του στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών που ολοένα και μεγαλώνειΓίνεται φανερό λοιπόν ότι χρειάζεται μια ενιαία ευρωπαϊκή παιδεία που θα στηρίξει τηνοικοδόμηση του ευρωπαϊκού πνεύματοςΚατά καιρούς επισημαίνεται η ανάγκη αυτή από παράγοντες που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων γιατην ευρωπαϊκή ενοποίηση και αναπτύσσονται πρωτοβουλίες χωρίς πάντοτε να υπάρχουν ταπροσδοκώμενα αποτελέσματα Κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το LΙΝGUA που προβλέπειτην διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών σ όλα τα κράτη- μέλη με στόχο την προσέγγιση των λαώναποτελούν αποσπασματικά μέτρα αφού απουσιάζει μια επεξεργασμένη κοινή ευρωπαϊκή εκπαιδευτικήπολιτικήΠρος την κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρωτοβουλία που ανέλαβε τελευταία μια ομάδα νέωνευρωβουλευτών και αφορά τη διάδοση των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στους ευρωπαϊκούςλαούς με το σκεπτικό ότι αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά τους και ότι η διδασκαλία τηςγλώσσας της φιλολογίας και της φιλοσοφίας των Αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων θα βοηθήσει ναξεπεραστεί η σημερινή κρίση των αξιώνΠροτείνεται δε στα κράτη - μέλη να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων ώστε να καθιερωθεί η συστηματικήδιδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών σ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσηςΟπωσδήποτε η πρόταση αυτή προσφέρει πολύτιμη αρωγή στην προώθηση μιας ευρωπαϊκής παιδείαςΠόσο όμως είναι εφικτή μια τέτοια προοπτική και ποια θα είναι η μορφή αυτής της παιδείαςΜήπως θα εγκαταλειφθεί η εθνική παιδεία με άμεσες επιπτώσεις στην εθνική ταυτότητα τουκάθε λαού Με ποιο τρόπο θα ξεπεραστούν οι πολιτισμικές διαφορές τωνευρωπαϊκών λαών και θα βρεθούν τα σημεία σύγκλισης Ποιον τύπο πολίτη θέλουμε τονεθνικό ή τον ευρωπαϊκόΌλα αυτά τα ερωτήματα και μια σειρά άλλων είναι ιδιαίτερα σοβαρά χρειάζονται ανάλυση καιπλήρη κατανόηση Ένας διαρκής διάλογος όλων των Ευρωπαίων θα εντόπιζε τα κοινά σημεία αναφοράςκαι θα οδηγούσε σε κάποιες αποφάσεις Αυτό προϋποθέτει βαθιά ιστορική u947 γνώση και ισχυρή πολιτικήβούληση για να γίνουν τελικά πράξη οι επιθυμίες και οι οραματισμοίΈνα πρώτο επίπεδο σύγκλισης θα ήταν η συμφωνία για την προστασία βασικών ατομικών δικαιωμάτωνκαι για την ευλαβική τήρηση των αρχών της δημοκρατίας της πλήρους Ισονομίας και ισοπολιτείας μέσαστην Ευρωπαϊκή Ένωση Θεωρητικά έχει δρομολογηθεί μια τέτοια προσπάθεια με τη Λευκή Βίβλο καιάλλα θεσμικά μέτρα που προβλέπουν την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών με την κοινοτικήΥπάρχουν όμως πολλά εμπόδια στην εφαρμογή των κανόνων που ξεκινούν από τα συμφέροντατων ισχυρών κρατών και καταλήγουν στη διαφορετική νοοτροπία και συμπεριφορά των λαών Αν όμωςείναι δύσκολο για τους Ευρωπαίους να παραιτηθούν από τα συμφέροντά τους για την πραγμάτωση μιαςουτοπικής άριστης κοινωνίας η συνειδητοποίηση ότι πρέπει ν αποκατασταθεί στη σημερινήκαταναλωτική κοινωνία η ισορροπία ανάμεσα στις υλικές και πνευματικές αξίες είναι περισσότεροεύκοληΤο κρίσιμο ζήτημα που χρειάζεται να διευκρινισθεί και να ξεκαθαρισθεί είναι ο προσανατολισμός τηςεκπαίδευσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Επιθυμούμε μια εκπαίδευση που θα δίνει περισσότερητεχνολογική κατάρτιση στους νέους ή περισσότερη ανθρωπιστική γνώσηΠοιο πρότυπο ανθρώπου θέλουμε να δημιουργήσουμε Έναν άριστα εξειδικευμένο επιστήμονα ήέναν άνθρωπο με ενδιαφέροντα στη ζωή του και κριτική σκέψη Έναν άνθρωπο ειδικά ή γενικάμορφωμένους Ο διάλογος μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών που θα διεξαχθεί πάνω σε τέτοια δεδομένα θαέχει πρακτική αξία με την προϋπόθεση ότι θα καταλήξει σε κάποια αποτελέσματα τα οποία θαεφαρμοσθούν στην εκπαίδευση των κρατών - μελώνΈτσι θα χρειασθούν νέα βιβλία που το περιεχόμενό τους θα είναι προσανατολισμένο στηνευρωπαϊκή ιδέα και θα τονίζει περισσότερο τα κοινά σημεία που ενώνουν τους Ευρωπαίους παρά τιςδιαφορές που τους χωρίζουν Κυρίως όμως θ απαιτηθεί το ενεργό ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών γιανα διδάξουν και να μεταδώσουν το ευρωπαϊκό πνεύμα με παράλληλη κατάρτισηΗ άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπαιδευτικών είναι σαφής Για την οικοδόμηση της νέαςΕυρώπης απαιτείται η κατάρτιση ενός νέου τύπου δασκάλου με άρτια επιστημονική και παιδαγωγικήσυγκρότηση με νοοτροπία ευρωπαϊκή με πίστη στις θεμελιώδεις πνευματικές αξίες του ευρωπαϊκούπολιτισμού και με συνείδηση της αποστολής της Ενωμένης Ευρώπης στο σύγχρονο κόσμο και στομέλλον της ανθρωπότητας

Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών που ήδηυπάρχουν σε περιορισμένη έκταση και γενικότερα την αλληλογνωριμία μεταξύ των παραγόντων τηςπαιδείας θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην παγίωση τουλάχιστον της ειρήνης στην Ευρώπη Γιατίανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης υπάρχουν κοινές παραδόσεις κοινά ήθη και έθιμα γλωσσικήσυγγένειαΟ δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται σε διαχρονικές ελληνικές και σε μικρότερο βαθμόρωμαϊκές αξίες Μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία - χωρίς την εξάλειψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων - θαβοηθήσει στο να γίνει πραγματικότητα μια πολυπολιτισμική Ευρώπη με κοινούς στόχους για το μέλλονκαι με σεβασμό στον άνθρωπο που έχει διαφορετική προσωπικότητα και εθνικότητα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣΣτην Ελλάδα με βάση το Ν 29162001 η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήμια και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 199798 θεσμοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) Με διάταξη του Συντάγματος η επαγγελματική και η ειδική εκπαίδευση παρέχονται επίσης και στις σχολές της Ανώτερης Βαθμίδας Εκπαίδευσης Πιο συγκεκριμένα η δομή της Ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει ως εξής1048708 Ανώτατη Πανεπιστημιακή ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση έχει ως αποστολή την υψηλή θεωρητική καισφαιρική κατάρτιση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας Στην ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση ανήκουν τα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία η Ανώτατη ΣχολήΚαλών Τεχνών και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Στην Ελλάδα λειτουργούν 20Πανεπιστήμια σε διάφορες πόλεις της χώρας τα οποία αποτελούνται από Σχολές οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνται σε Τμήματα και αυτά σε αντίστοιχους Τομείς1048708 Ανώτατη Τεχνολογική ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει ως ρόλο να συμβάλει στην αναπτυξιακήδιαδικασία της χώρας και στην πρόοδο της επιστήμης και της εφαρμοσμένης έρευνας Ηεκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στην αφομοίωση και μεταφορά των δεδομένων τηςεπιστήμης στην παραγωγή Οι σπουδές στα ΤΕΙ σε σύγκριση με αυτές στα Πανεπιστήμιαέχουν περισσότερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα Στην Ελλάδα υπάρχουν 14 ΤΕΙ τα οποίααποτελούνται από δύο (2) τουλάχιστον Σχολές που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότεραΤμήματα Τα ΤΕΙ λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της χώρας ενώ μερικά έχουν καιανεξάρτητα παραρτήματα δηλαδή ανεξάρτητα Τμήματα σε άλλη πόλη Στην ΑνώτατηΤεχνολογική Εκπαίδευση υπάγεται και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής ΤεχνολογικήςΕκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) η οποία αντικατέστησε πρόσφατα (Ν 30272002) τη ΣχολήΕκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ) Στην ΑΣΠΑΙΤΕανήκει το Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων (ΓΤΠΜ) το οποίο πήρε τη θέση τηςΠαιδαγωγικής Τεχνικής Σχολής (ΠΑΤΕΣ) και καλύπτει μεγάλο μέρος της παιδαγωγικήςεπιμόρφωσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών ΤΕΕ1048708 To Ελληνικό Ανοικτό ΠανεπιστήμιοΤο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αποτελεί τη βάση της ανοικτής και εξαποστάσεως παρεχόμενης εκπαίδευσης Ο βασικός στόχος του ΕΑΠ είναι να προσφέρειπερισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και ηλικιακώνομάδων με βάση την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια τηςζωής τους Το ΕΑΠ λειτουργεί από το 1998 και εδρεύει στην Πάτρα1048708 Ανώτερη ΕκπαίδευσηΣτην Ανώτερη Βαθμίδα Εκπαίδευσης υπάγονται διάφορες σχολές που παρέχουνεπαγγελματική ειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς που αφορούν στη θρησκεία στην τέχνη στον τουρισμό στο ναυτικό στο στρατό και στη δημόσια τάξη Πιο συγκεκριμένα στις σχολές αυτές περιλαμβάνονται οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές οι ΑκαδημίεςΕμπορικού Ναυτικού οι Ανώτερες Σχολές Χορού και Δραματικής Τέχνης οι ΑνώτερεςΣχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης οι Ανώτερες Σχολές Υπαξιωματικών του Υπουργείου

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

ΚΕΙΜΕΝΟ laquoΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣraquoΗ καλλιέργεια κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης μεταξύ των λαών της Γηραιάς Ηπείρου είναι ησημαντικότερη προϋπόθεση για την ενσάρκωση του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης Χρήσιμες καιεποικοδομητικές μπορεί να είναι οι διάφορες πολιτικές διπλωματικές και οικονομικές συμφωνίεςανάμεσα στα κράτη - μέλη αλλά από μόνες τους δεν είναι ικανές να φέρουν ουσιαστικά πιο κοντά τουςευρωπαϊκούς λαούςΗ Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να εκφυλισθεί ταυτιζόμενη κυρίως με οικονομικές δοσοληψίεςκαι κυρίως στην πατρίδα μας με τις περίφημες κοινοτικές επιδοτήσεις ή ποσοστώσειςΤο όραμα μιας πολυπολιτισμικής και πολυεθνικής Ευρώπης θα περιοριστεί στην u949 επιδίωξη ενόςκοινού οικονομικού μοντέλου αν τα ευρωπαϊκά κράτη αδιαφορήσουν και εναποθέσουν τις ελπίδες τουςγια την εκπλήρωσή του στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών που ολοένα και μεγαλώνειΓίνεται φανερό λοιπόν ότι χρειάζεται μια ενιαία ευρωπαϊκή παιδεία που θα στηρίξει τηνοικοδόμηση του ευρωπαϊκού πνεύματοςΚατά καιρούς επισημαίνεται η ανάγκη αυτή από παράγοντες που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων γιατην ευρωπαϊκή ενοποίηση και αναπτύσσονται πρωτοβουλίες χωρίς πάντοτε να υπάρχουν ταπροσδοκώμενα αποτελέσματα Κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το LΙΝGUA που προβλέπειτην διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών σ όλα τα κράτη- μέλη με στόχο την προσέγγιση των λαώναποτελούν αποσπασματικά μέτρα αφού απουσιάζει μια επεξεργασμένη κοινή ευρωπαϊκή εκπαιδευτικήπολιτικήΠρος την κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρωτοβουλία που ανέλαβε τελευταία μια ομάδα νέωνευρωβουλευτών και αφορά τη διάδοση των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στους ευρωπαϊκούςλαούς με το σκεπτικό ότι αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά τους και ότι η διδασκαλία τηςγλώσσας της φιλολογίας και της φιλοσοφίας των Αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων θα βοηθήσει ναξεπεραστεί η σημερινή κρίση των αξιώνΠροτείνεται δε στα κράτη - μέλη να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων ώστε να καθιερωθεί η συστηματικήδιδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών σ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσηςΟπωσδήποτε η πρόταση αυτή προσφέρει πολύτιμη αρωγή στην προώθηση μιας ευρωπαϊκής παιδείαςΠόσο όμως είναι εφικτή μια τέτοια προοπτική και ποια θα είναι η μορφή αυτής της παιδείαςΜήπως θα εγκαταλειφθεί η εθνική παιδεία με άμεσες επιπτώσεις στην εθνική ταυτότητα τουκάθε λαού Με ποιο τρόπο θα ξεπεραστούν οι πολιτισμικές διαφορές τωνευρωπαϊκών λαών και θα βρεθούν τα σημεία σύγκλισης Ποιον τύπο πολίτη θέλουμε τονεθνικό ή τον ευρωπαϊκόΌλα αυτά τα ερωτήματα και μια σειρά άλλων είναι ιδιαίτερα σοβαρά χρειάζονται ανάλυση καιπλήρη κατανόηση Ένας διαρκής διάλογος όλων των Ευρωπαίων θα εντόπιζε τα κοινά σημεία αναφοράςκαι θα οδηγούσε σε κάποιες αποφάσεις Αυτό προϋποθέτει βαθιά ιστορική u947 γνώση και ισχυρή πολιτικήβούληση για να γίνουν τελικά πράξη οι επιθυμίες και οι οραματισμοίΈνα πρώτο επίπεδο σύγκλισης θα ήταν η συμφωνία για την προστασία βασικών ατομικών δικαιωμάτωνκαι για την ευλαβική τήρηση των αρχών της δημοκρατίας της πλήρους Ισονομίας και ισοπολιτείας μέσαστην Ευρωπαϊκή Ένωση Θεωρητικά έχει δρομολογηθεί μια τέτοια προσπάθεια με τη Λευκή Βίβλο καιάλλα θεσμικά μέτρα που προβλέπουν την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών με την κοινοτικήΥπάρχουν όμως πολλά εμπόδια στην εφαρμογή των κανόνων που ξεκινούν από τα συμφέροντατων ισχυρών κρατών και καταλήγουν στη διαφορετική νοοτροπία και συμπεριφορά των λαών Αν όμωςείναι δύσκολο για τους Ευρωπαίους να παραιτηθούν από τα συμφέροντά τους για την πραγμάτωση μιαςουτοπικής άριστης κοινωνίας η συνειδητοποίηση ότι πρέπει ν αποκατασταθεί στη σημερινήκαταναλωτική κοινωνία η ισορροπία ανάμεσα στις υλικές και πνευματικές αξίες είναι περισσότεροεύκοληΤο κρίσιμο ζήτημα που χρειάζεται να διευκρινισθεί και να ξεκαθαρισθεί είναι ο προσανατολισμός τηςεκπαίδευσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Επιθυμούμε μια εκπαίδευση που θα δίνει περισσότερητεχνολογική κατάρτιση στους νέους ή περισσότερη ανθρωπιστική γνώσηΠοιο πρότυπο ανθρώπου θέλουμε να δημιουργήσουμε Έναν άριστα εξειδικευμένο επιστήμονα ήέναν άνθρωπο με ενδιαφέροντα στη ζωή του και κριτική σκέψη Έναν άνθρωπο ειδικά ή γενικάμορφωμένους Ο διάλογος μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών που θα διεξαχθεί πάνω σε τέτοια δεδομένα θαέχει πρακτική αξία με την προϋπόθεση ότι θα καταλήξει σε κάποια αποτελέσματα τα οποία θαεφαρμοσθούν στην εκπαίδευση των κρατών - μελώνΈτσι θα χρειασθούν νέα βιβλία που το περιεχόμενό τους θα είναι προσανατολισμένο στηνευρωπαϊκή ιδέα και θα τονίζει περισσότερο τα κοινά σημεία που ενώνουν τους Ευρωπαίους παρά τιςδιαφορές που τους χωρίζουν Κυρίως όμως θ απαιτηθεί το ενεργό ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών γιανα διδάξουν και να μεταδώσουν το ευρωπαϊκό πνεύμα με παράλληλη κατάρτισηΗ άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπαιδευτικών είναι σαφής Για την οικοδόμηση της νέαςΕυρώπης απαιτείται η κατάρτιση ενός νέου τύπου δασκάλου με άρτια επιστημονική και παιδαγωγικήσυγκρότηση με νοοτροπία ευρωπαϊκή με πίστη στις θεμελιώδεις πνευματικές αξίες του ευρωπαϊκούπολιτισμού και με συνείδηση της αποστολής της Ενωμένης Ευρώπης στο σύγχρονο κόσμο και στομέλλον της ανθρωπότητας

Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών που ήδηυπάρχουν σε περιορισμένη έκταση και γενικότερα την αλληλογνωριμία μεταξύ των παραγόντων τηςπαιδείας θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην παγίωση τουλάχιστον της ειρήνης στην Ευρώπη Γιατίανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης υπάρχουν κοινές παραδόσεις κοινά ήθη και έθιμα γλωσσικήσυγγένειαΟ δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται σε διαχρονικές ελληνικές και σε μικρότερο βαθμόρωμαϊκές αξίες Μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία - χωρίς την εξάλειψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων - θαβοηθήσει στο να γίνει πραγματικότητα μια πολυπολιτισμική Ευρώπη με κοινούς στόχους για το μέλλονκαι με σεβασμό στον άνθρωπο που έχει διαφορετική προσωπικότητα και εθνικότητα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣΣτην Ελλάδα με βάση το Ν 29162001 η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήμια και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 199798 θεσμοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) Με διάταξη του Συντάγματος η επαγγελματική και η ειδική εκπαίδευση παρέχονται επίσης και στις σχολές της Ανώτερης Βαθμίδας Εκπαίδευσης Πιο συγκεκριμένα η δομή της Ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει ως εξής1048708 Ανώτατη Πανεπιστημιακή ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση έχει ως αποστολή την υψηλή θεωρητική καισφαιρική κατάρτιση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας Στην ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση ανήκουν τα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία η Ανώτατη ΣχολήΚαλών Τεχνών και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Στην Ελλάδα λειτουργούν 20Πανεπιστήμια σε διάφορες πόλεις της χώρας τα οποία αποτελούνται από Σχολές οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνται σε Τμήματα και αυτά σε αντίστοιχους Τομείς1048708 Ανώτατη Τεχνολογική ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει ως ρόλο να συμβάλει στην αναπτυξιακήδιαδικασία της χώρας και στην πρόοδο της επιστήμης και της εφαρμοσμένης έρευνας Ηεκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στην αφομοίωση και μεταφορά των δεδομένων τηςεπιστήμης στην παραγωγή Οι σπουδές στα ΤΕΙ σε σύγκριση με αυτές στα Πανεπιστήμιαέχουν περισσότερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα Στην Ελλάδα υπάρχουν 14 ΤΕΙ τα οποίααποτελούνται από δύο (2) τουλάχιστον Σχολές που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότεραΤμήματα Τα ΤΕΙ λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της χώρας ενώ μερικά έχουν καιανεξάρτητα παραρτήματα δηλαδή ανεξάρτητα Τμήματα σε άλλη πόλη Στην ΑνώτατηΤεχνολογική Εκπαίδευση υπάγεται και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής ΤεχνολογικήςΕκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) η οποία αντικατέστησε πρόσφατα (Ν 30272002) τη ΣχολήΕκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ) Στην ΑΣΠΑΙΤΕανήκει το Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων (ΓΤΠΜ) το οποίο πήρε τη θέση τηςΠαιδαγωγικής Τεχνικής Σχολής (ΠΑΤΕΣ) και καλύπτει μεγάλο μέρος της παιδαγωγικήςεπιμόρφωσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών ΤΕΕ1048708 To Ελληνικό Ανοικτό ΠανεπιστήμιοΤο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αποτελεί τη βάση της ανοικτής και εξαποστάσεως παρεχόμενης εκπαίδευσης Ο βασικός στόχος του ΕΑΠ είναι να προσφέρειπερισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και ηλικιακώνομάδων με βάση την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια τηςζωής τους Το ΕΑΠ λειτουργεί από το 1998 και εδρεύει στην Πάτρα1048708 Ανώτερη ΕκπαίδευσηΣτην Ανώτερη Βαθμίδα Εκπαίδευσης υπάγονται διάφορες σχολές που παρέχουνεπαγγελματική ειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς που αφορούν στη θρησκεία στην τέχνη στον τουρισμό στο ναυτικό στο στρατό και στη δημόσια τάξη Πιο συγκεκριμένα στις σχολές αυτές περιλαμβάνονται οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές οι ΑκαδημίεςΕμπορικού Ναυτικού οι Ανώτερες Σχολές Χορού και Δραματικής Τέχνης οι ΑνώτερεςΣχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης οι Ανώτερες Σχολές Υπαξιωματικών του Υπουργείου

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών που ήδηυπάρχουν σε περιορισμένη έκταση και γενικότερα την αλληλογνωριμία μεταξύ των παραγόντων τηςπαιδείας θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην παγίωση τουλάχιστον της ειρήνης στην Ευρώπη Γιατίανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης υπάρχουν κοινές παραδόσεις κοινά ήθη και έθιμα γλωσσικήσυγγένειαΟ δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται σε διαχρονικές ελληνικές και σε μικρότερο βαθμόρωμαϊκές αξίες Μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία - χωρίς την εξάλειψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων - θαβοηθήσει στο να γίνει πραγματικότητα μια πολυπολιτισμική Ευρώπη με κοινούς στόχους για το μέλλονκαι με σεβασμό στον άνθρωπο που έχει διαφορετική προσωπικότητα και εθνικότητα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣΣτην Ελλάδα με βάση το Ν 29162001 η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήμια και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 199798 θεσμοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) Με διάταξη του Συντάγματος η επαγγελματική και η ειδική εκπαίδευση παρέχονται επίσης και στις σχολές της Ανώτερης Βαθμίδας Εκπαίδευσης Πιο συγκεκριμένα η δομή της Ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει ως εξής1048708 Ανώτατη Πανεπιστημιακή ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση έχει ως αποστολή την υψηλή θεωρητική καισφαιρική κατάρτιση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας Στην ΑνώτατηΠανεπιστημιακή Εκπαίδευση ανήκουν τα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία η Ανώτατη ΣχολήΚαλών Τεχνών και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Στην Ελλάδα λειτουργούν 20Πανεπιστήμια σε διάφορες πόλεις της χώρας τα οποία αποτελούνται από Σχολές οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνται σε Τμήματα και αυτά σε αντίστοιχους Τομείς1048708 Ανώτατη Τεχνολογική ΕκπαίδευσηΗ Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει ως ρόλο να συμβάλει στην αναπτυξιακήδιαδικασία της χώρας και στην πρόοδο της επιστήμης και της εφαρμοσμένης έρευνας Ηεκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στην αφομοίωση και μεταφορά των δεδομένων τηςεπιστήμης στην παραγωγή Οι σπουδές στα ΤΕΙ σε σύγκριση με αυτές στα Πανεπιστήμιαέχουν περισσότερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα Στην Ελλάδα υπάρχουν 14 ΤΕΙ τα οποίααποτελούνται από δύο (2) τουλάχιστον Σχολές που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότεραΤμήματα Τα ΤΕΙ λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της χώρας ενώ μερικά έχουν καιανεξάρτητα παραρτήματα δηλαδή ανεξάρτητα Τμήματα σε άλλη πόλη Στην ΑνώτατηΤεχνολογική Εκπαίδευση υπάγεται και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής ΤεχνολογικήςΕκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) η οποία αντικατέστησε πρόσφατα (Ν 30272002) τη ΣχολήΕκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ) Στην ΑΣΠΑΙΤΕανήκει το Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων (ΓΤΠΜ) το οποίο πήρε τη θέση τηςΠαιδαγωγικής Τεχνικής Σχολής (ΠΑΤΕΣ) και καλύπτει μεγάλο μέρος της παιδαγωγικήςεπιμόρφωσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών ΤΕΕ1048708 To Ελληνικό Ανοικτό ΠανεπιστήμιοΤο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αποτελεί τη βάση της ανοικτής και εξαποστάσεως παρεχόμενης εκπαίδευσης Ο βασικός στόχος του ΕΑΠ είναι να προσφέρειπερισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και ηλικιακώνομάδων με βάση την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια τηςζωής τους Το ΕΑΠ λειτουργεί από το 1998 και εδρεύει στην Πάτρα1048708 Ανώτερη ΕκπαίδευσηΣτην Ανώτερη Βαθμίδα Εκπαίδευσης υπάγονται διάφορες σχολές που παρέχουνεπαγγελματική ειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς που αφορούν στη θρησκεία στην τέχνη στον τουρισμό στο ναυτικό στο στρατό και στη δημόσια τάξη Πιο συγκεκριμένα στις σχολές αυτές περιλαμβάνονται οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές οι ΑκαδημίεςΕμπορικού Ναυτικού οι Ανώτερες Σχολές Χορού και Δραματικής Τέχνης οι ΑνώτερεςΣχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης οι Ανώτερες Σχολές Υπαξιωματικών του Υπουργείου

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

Εθνικής Άμυνας και η Ανώτερη Σχολή Αστυφυλάκων

ΑΠΟΨΗ Πολιτικό το πρόβλημα της δημόσιας εκπαίδευσηςΚυριακή 25 Ιανουαρίου 2009ΠΗΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ laquoΤΟ ΒΗΜΑraquoΕΔΩ ΚΑΙ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου Όλοι διαπιστώνουμε τα χάλια τηςδημόσιας εκπαίδευσης Όλοι συμφωνούμε για την ανάγκη τομών και μεταρρυθμίσεων Όλα τα κόμματαυπόσχονται αύξηση των δαπανών για την Παιδεία Και γίνονται ακριβώς τα αντίθεταΟι δαπάνες μειώνονται αντί να αυξάνονται Κορυφαία προεκλογική laquoδέσμευσηraquo της σημερινήςκυβέρνησης ήταν η αύξησή τους στο 5 του ΑΕΠ Έπειτα από πέντε χρόνια παραμονής της στηνεξουσία οι δαπάνες μειώθηκαν στο 27 από 37 που ήταν όταν τις παρέλαβε Η σημερινήαντιπολίτευση πλειοδοτεί Εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης laquoδεσμεύεταιraquo να τις αυξήσει στο 7 (5για την Παιδεία και 2 για την έρευνα) όταν έρθει στην εξουσίαΜεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ή επιχειρούνται για να αποσυρθούν μαζί με τους εκάστοτευπουργούς μόλις προκύψει ο λογαριασμός του πολιτικού κόστους Ο διάδοχος υπουργός σπεύδει νακρύψει τα προβλήματα κάτω από το χαλί του laquoεθνικού διαλόγουraquo ή του laquoδιαλόγου από μηδενική βάσηraquoκαι πρόσφατα της laquotabula rasaraquoΤo πρόβλημα της Παιδείας είναι πρωτίστως πρόβλημα πολιτικό όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα πουταλανίζουν τη χώρα γραφειοκρατία διαφθορά ατιμωρησία αναξιοκρατία πελατειακές σχέσεις Ηπαθογένεια του πολιτικού μας συστήματος o φόβος πολιτικού κόστους kαι λαϊκισμός αποτυπώνεταιοδυνηρά στη δημόσια εκπαίδευση Κόμματα και συντεχνίες βλάπτουν συνειδητά την ΠαιδείαΚαταστρέφουν από κοινού αυτό υπέρ του οποίου δηλώνουν ότι αγωνίζονται τη δημόσια εκπαίδευσηΕίναι ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να αποφασίσουμε επιτέλους αν θέλουμε μιαΠαιδεία ικανή να υπηρετεί τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ή μια ΠαιδείαlaquoΦιλιππινέζαraquo κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντωνΕίναι πέντε κατά τη γνώμη μου οι sine qua non προϋποθέσεις για την υπέρβαση της χρόνιας κρίσηςπου ταλανίζει τη δημόσια εκπαίδευσηΠρώτον ουσιαστική μεταρρύθμιση χωρίς αύξηση της χρηματοδότησης είναι αδύνατη Και αντίστροφααύξηση των δαπανών χωρίς μεταρρυθμίσεις είναι πεταμένα λεφτάΚαρδιά της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι ο εκπαιδευτικός Ολες οι κρίσιμες παράμετροι του status τωνεκπαιδευτικών από την εκπαίδευση τη μετεκπαίδευση την αξιολόγηση και την εξέλιξή τους έως τηναμοιβή τους πρέπει να αναθεωρηθούν και να τοποθετηθούν σε σύγχρονες βάσεις Παιδεία με ποιότηταείναι αδύνατο να υπάρξει χωρίς εκπαιδευτικούς με ποιότηταΚλειδί για μια συνολική μεταρρύθμιση είναι το εξεταστικό Γιατί επηρεάζει καταλυτικά το εκπαιδευτικόσύστημα και προς τα πάνω τα πανεπιστήμια και προς τα κάτω τα λύκεια Συνεπώς καμία αλλαγή στοεξεταστικό δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς παράλληλη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας καιδευτεροβάθμιας εκπαίδευσηςΗ μεταρρύθμιση της Παιδείας δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα Γιατί δεν πρόκειται ποτέ νασυναινέσουν στις αναγκαίες τομές ούτε οι συντεχνίες που αγωνίζονται να μη θιγεί το status quo ούτε οιδυνάμεις που έχουν μετατρέψει την Παιδεία σε χώρο επαναστατικής ή κομματικής γυμναστικής Ημεταρρύθμιση δεν θα είναι με τις δυνάμεις της άρνησης συναινετική Θα είναι συγκρουσιακήΣε στιγμές βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης το πολιτικό σύστημα καλείται να αποδείξει ότισυναισθάνεται τις ευθύνες του για το μέλλον του τόπου

ΑΡΘΡΟ Η ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ1 Οι απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα όσον αφορά την εκπαίδευσηΜια νέα εποχή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη Η γνώση η πληροφορία και η επικοινωνίαθεωρούνται από τους βασικούς πρωταγωνιστές αυτής της νέας εποχής καθώς αποτελούν πλέον μαζί μετο κεφάλαιο και την εργασία τους σύγχρονους συντελεστές της παραγωγής Συγχρόνως η επικράτησητων νόμων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας μέσω της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου καιτων συναλλαγών τείνει να διαμορφώσει νέα δυναμική στις σχέσεις κοινωνίας-οικονομίας Περιορίζειτον κρατικό χαρακτήρα βασικών αγαθών και υπηρεσιών και αναγορεύει την οικονομικήανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα ως κυρίαρχες προτεραιότητες σε όλους τους τομείςτης σύγχρονης ζωήςΗ σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει πάνω από όλα οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς και ναδιευκολύνονται με κάθε τρόπο προκειμένου να κατακτούν τη γνώση και να είναι σε θέση ναπαρακολουθήσουν τις εξελίξεις Πρόκειται πλέον για μία ανάγκη που αφορά σε όλη την παραγωγική ζωήτου ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του Η εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί αναμφίβολα μια από τιςμεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίοΗ επένδυση στη γνώση αποτελεί το δίχως άλλο το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό καικοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών Στη σύγχρονηπραγματικότητα η κατάκτηση της γνώσης ωστόσο δεν αποτελεί κυρίως προσωπική επιλογή

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στιςαπαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλουςίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολααντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου τεχνολογικού αυτή τη φορά αναλφαβητισμού που θα οδηγείστην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων με προφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες2Τα ελληνικά πανεπιστήμια στη σύγχρονη εποχήΤα πανεπιστήμια σήμερα βρίσκονται μπροστά σε ένα ενδιαφέρον και σύνθετο δίλημμα από τημία μεριά οι παραδοσιακές Ευρωπαϊκές ουμανιστικές αξίες που ανέδειξαν το laquoκαθολικόraquo (university)πανεπιστήμιο με τον κοινωνικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα διαμορφώνουν ένα κλίμα που θέλει ταπανεπιστήμια να παραμείνουν το τελευταίο οχυρό των δημόσιων αγαθών σε έναν κόσμο όπου κυριαρχείτο κέρδος και όπου οι αξίες αποτιμώνται με ποσοτικούς δείκτες Από την άλλη το αίτημα της σύνδεσηςτων πανεπιστημίων (ΑΕΙ και ΤΕΙ) με την παραγωγή και της εξυπηρέτησης των αναγκών τηςοικονομίας καθώς και η πραγματικότητα της οικονομικής βιωσιμότητας των πανεπιστημίων μεδεδομένο τον πολυδάπανο χαρακτήρα των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών τους μεταφέρει τοπανεπιστήμιο αναγκαστικά στο χώρο του οικονομικού ανταγωνισμού ενώ συγχρόνως δημιουργείεύλογα ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της διατήρησης της κρατικής ιδιοκτησίας Από εδώ πηγάζουνερωτήματα για το αν τα πανεπιστήμια πρέπει ή όχι να παραμείνουν κρατικά ή αν πρέπει νααντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες της ελεύθερηςαγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμούΤα πλεονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συνοψίζονται στην διασφάλιση των βασικών αρχώνπου έχουν ιστορικά συνδεθεί με την έννοια του laquoκαθολικούraquo πανεπιστημίου και αναφέρονται στονκοινωνικό τους ρόλο και στον καθαρά ακαδημαϊκό τους χαρακτήρα Επιπλέον η ασφάλεια της κρατικήςχρηματοδότησης κρατά τα πανεπιστήμια μακριά από τον οικονομικό ανταγωνισμό διασφαλίζοντας μετον τρόπο αυτό την ανάδειξη καθαρά ακαδημαϊκών αξιών που διαχωρίζουν ένα πνευματικό ίδρυμα απόμια εκπαιδευτική επιχείρηση Είναι φανερό ότι αν οι αρχές του οικονομικού ανταγωνισμούεφαρμόζονταν στην απόλυτη μορφή τους και για τα πανεπιστήμια τότε πολλές επιστημονικέςειδικότητες δεν θα άντεχαν στην αποτίμησή τους με οικονομικούς όρουςΑπό την άλλη πλευρά τα μειονεκτήματα των κρατικών πανεπιστημίων συμπίπτουν με τααδύνατα σημεία και u964 τις δυσλειτουργίες όλων των κρατικών υπηρεσιών Γραφειοκρατία

αναποτελεσματικότητα συγκεντρωτική διοίκηση έλλειψη κινήτρων για βελτίωση απόδοσηςαπομάκρυνση από την καθημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες εξελίξεις χαλαρή σχέση με τιςανάγκες της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και συχνά αδυναμία υποστήριξης των συμφερόντωντου κοινωνικού συνόλου λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων συντεχνιακών σκοπιμοτήτωνανελαστικότητας και διοικητικών αδυναμιών Με δύο λόγια ένα κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμαδιασφαλίζει το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα με ένα τρόπο όμωςελάχιστα αποτελεσματικό και οικονομικά μη αποδοτικόΣτη χώρα μας σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του κρατικού ιδρύματος 35 τριτοβάθμια ιδρύματα (19ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) Επιπλέον 330 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών παρέχουν στους αποφοίτους τουςμεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης ή εμβάθυνσης σε μια μεγάλη έκταση επιστημονικών κάδων καιειδικοτήτων Σχεδόν κάθε περιφέρεια έχει πλέον το δικό της πανεπιστήμιο ή τεχνολογικό ίδρυμα Τοκυρίως πρόβλημα λοιπόν σήμερα στη χώρα μας δεν είναι τόσο αυτό της ίδρυσης νέων ιδρυμάτων Τοπρόβλημα εντοπίζεται στην υποχρηματοδότηση των κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων Η Ελλάδαείναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη Σύμφωνα με τα στοιχεία πουδιαθέτουμε η Ελλάδα δαπανά 4280 ευρώ ετησίως ανά σπουδαστή όταν ο μέσος όρος των χωρών τουΟΟΣΑ βρίσκεται στα 10052 ευρώ και όταν ακόμη και φτωχότερες χώρες όπως η Σλοβακία βρίσκονταιστα 5285 ευρώ3 Προτάσεις για το μέλλον των πανεπιστημίωνΤο ζητούμενο είναι η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιώντων δημοσίων πανεπιστημίων Η βελτίωση της ποιότητας συνδέεται (δεν ταυτίζεται) με την επίλυσητων οικονομικών προβλημάτων που τα περισσότερα από αυτά σήμερα αντιμετωπίζουν Το γεγονός ότιείμαστε η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για την παιδεία στην Ευρώπη (33 έναντι 55) πουείναι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) δίνει τις διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της ανώτατηςεκπαίδευσης αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία u952 θα πρέπει η αντιμετώπισή τους να κινηθείΈτσι όπως διαμορφώνεται λοιπόν σήμερα η κατάσταση για τη χώρα μας η μεγάλη πρόκληση γιατην ανώτατη εκπαίδευση είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής των πανεπιστημίων με τημεγιστοποίηση των θετικών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών στοιχείων και από τα δύο μοντέλα(κρατικό-μη κρατικό) Ο διαχωρισμός της έννοιας του κρατικού ιδρύματος από εκείνο του δημοσίουελέγχου είναι κρίσιμος όσο και χρήσιμος Ένα ίδρυμα είναι δυνατόν να μην είναι κρατικό με την έννοιατης αποδέσμευσής του από τον σφικτό κρατικό εναγκαλισμό διατηρώντας όμως τον δημόσιο χαρακτήρατου μέσω μηχανισμών διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος και αξιολόγησης των ακαδημαϊκώνυπηρεσιών του Ο δημόσιος έλεγχος διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και τον κοινωνικό χαρακτήραΣε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να υιοθετηθεί ένα τριμερές σύστημα χρηματοδότησης (κράτος

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

επιχορηγήσεις μη κρατικών οργανισμών και ίδιοι πόροι) με πολύ καλά αποτελέσματα Απέναντι δηλαδήστη συγκεντρωτική διακίνηση και τη σημερινή αναποτελεσματικότητα των κρατικών ενιαία-διοικούμενων πανεπιστημίων αντιπαρατίθεται ένα καθεστώς διοικητικής οικονομικής και εν τέλειακαδημαϊκής αυτοτέλειας Απαραίτητη προϋπόθεση για μια αντίστοιχη πορεία θα πρέπει να είναι ηδιατήρηση του δημοσίου ελέγχου στις μη κρατικές διοικήσεις έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικόςρόλος και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των πανεπιστημίων Απαραίτητη επίσης προϋπόθεση είναι ηύπαρξη ενός σοβαρού αντικειμενικού και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης τριτοβάθμιωνεκπαιδευτικών μονάδων ενιαίου για κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμιαΜέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτών των αρχών η ανάγκη για αποτελεσματικότερη καιαποδοτικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων μπορεί να οδηγήσειστην περαιτέρω απεξάρτησή τους από το κράτος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικήςαυτοδιοίκησης και των λοιπών μη κρατικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων της χώρας νασυγχρηματοδοτήσουν δημιουργώντας νέες και ελκυστικές για την κοινωνία και την οικονομίαεπιστημονικές ή τεχνολογικές ειδικότητες Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θίγεται u956 με τον τρόποαυτό ο μη κερδοσκοπικός και ακαδημαϊκός χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

ΑΡΘΡΟ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(Δημοσιεύθηκε στις 26-4-09 από τις εκδόσεις Διόνικος)Η πρόσφατη έρευνα της Μαρίας Καραμεσίνη και των συνεργατών-τριών της με τίτλο laquoΗ απορρόφησητων πτυχιούχων πανεπιστημίου στην αγορά εργασίαςraquo αποτελεί μια σημαντική συμβολή στηνπροσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση που διαμορφώνουν οι πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων μετον κόσμο της απασχόλησης και τα συναφή προβλήματα που αντιμετωπίζουνΗ πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2005 από την Οριζόντια Δράση των ΓραφείωνΔιασύνδεσης των Πανεπιστημίων και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2008 με την έκδοσή της στην οποίαπεριλαμβάνονται τα γενικά αποτελέσματα και τα βασικά της πορίσματα Την ευθύνη για τηνπραγματοποίηση αυτής της έρευνας είχε η αν καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο ΠάντειοΠανεπιστήμιο Μαρία Καραμεσίνη που είναι και η συγγραφέας της μελέτηςΤο δείγμα της αρκούντως ευρύ περιλαμβάνει 13617 αποφοίτους όλων των ελληνικών ΑΕΙ των ετών1998-2000 των οποίων η επαγγελματική αποκατάσταση εξετάζεται σε διάστημα 5-7 ετών μετά τη λήψητου πτυχίου Η επιλογή αυτή είναι χαρακτηριστική της πρόθεσης της ερευνητικής ομάδας να εντοπίσειτο ενδιαφέρον της στην κρίσιμη αυτή περίοδο της βιογραφίας των ερευνομένων ώστε να καταγραφούντα βασικά χαρακτηριστικά της εργασιακής και επαγγελματικής τους ένταξης καθώς και το είδος τωνδυσκολιών που συνάντησαν στο διάστημα που μεσολάβησεΕκτίθενται στη συνέχεια κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευναbull Αν και το 52 των αποφοίτων ολοκληρώνει τις σπουδές του πάνω από ένα έτος μετά τηνεπίσημη διάρκειά τους η μέση καθυστέρηση είναι 15 έτος και η μέση ηλικία αποφοίτησης είναι τα 242έτη Κατά συνέπεια δεν φαίνεται να ισχύει το καθεστώς των laquoαιώνιων φοιτητώνraquo όπως πολύ εύκολαλέγεται συνήθωςΩς προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας προέκυψε ότι 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση ησυντριπτική πλειονότητα των πτυχιούχων ήταν οικονομικά ενεργοί Οι περισσότεροι από u964 τους μηενεργούς δεν αναζητούσαν εργασία μόνο για προσωρινούς λόγους (μεταπτυχιακές σπουδές στρατιωτικήθητεία αναμονή αποτελεσμάτων διαγωνισμών κά)Ως κυριότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων 5-7 έτη από την αποφοίτηση δεν εμφανίζεται τόσο ηανεργία (ποσοστό 67) όσο η δυσκολία εξεύρεσης σταθερής απασχόλησης Αν μάλιστα στο ποσοστότων επισφαλώς απασχολούμενων προστεθεί και εκείνο των μερικώς απασχολουμένων τότε το συνολικόποσοστό φτάνει το 45bull Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις έχουν λάβει διαστάσεις μάστιγας στους νέους πτυχιούχουςΣυγκεκριμένα το 45 των πτυχιούχων που δουλεύουν με εξαρτημένη σχέση εργασίας απασχολούνταιμε διάφορες μορφές προσωρινής εργασίας και μερικής απασχόλησης ενώ οι συμβάσεις έργου είναιεξίσου εκτεταμένες με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνουΟ δημόσιος τομέας έχει την ίδια ευθύνη με τον ιδιωτικό στη διάχυση της ευέλικτης μισθωτήςαπασχόλησης ενώ για πολλούς πτυχιούχους η ευέλικτη απασχόληση δεν είναι απαραίτητα προσωρινήΜόνο το 43 των πτυχιούχων που 5-7 έτη μετά την αποφοίτησή τους εργάζονταν ως συμβασιούχοιέργου σε έναν εργοδότη δήλωσαν ότι έχουν σταθερή απασχόλησηbull Ο κίνδυνος ανεργίας και η εκτεταμένη επισφάλεια και ελαστικότητα της απασχόλησηςσυντελούν ώστε 4 στους 10 πτυχιούχους να μην έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία μετάβασης(εργασιακή και επαγγελματική σταθεροποίηση)Ιδιαίτερα μεγάλο εμφανίζεται ανάμεσα στους πτυχιούχους το ποσοστό των ετεροαπασχολούμενων πουφτάνει το 26 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος ανεργίας και η έλλειψη θέσεων εργασίας με αντικείμενοσυναφές με αυτό των σπουδών οδηγούν μερίδα των πτυχιούχων σε προσαρμογή των προσδοκιών τουςστην υπάρχουσα κατάστασηbull Το 14 των πτυχιούχων δεν έχουν αποκτήσει καμία ή έχει αποκτήσει μόνο μία εμπειρίαεργασίας μέσα στο διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτηση το 60 των πτυχιούχων έχουν αποκτήσει

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών

2-3 εμπειρίες εργασίας ενώ το 26 πάνω από τέσσερις Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι πτυχιούχοιπανεπιστημίου παραμένουν κατά κανόνα αδρανείς ή εκούσια άνεργοι μέχρι να βρουν μια δουλειά που νααντιστοιχεί απόλυτα στις προσδοκίες τουςΒασική στρατηγική επαγγελματικής ένταξης φαίνεται να είναι η προσπάθεια απόκτησης εργασιακήςεμπειρίας (απαραίτητης για την πρόσβαση σε εισόδημα αλλά και χρήσιμης για το βιογραφικό) ακόμακαι σε θέσεις που δεν αντιστοιχούν με τις σπουδές ή θέσεις μειωμένων εργασιακών δικαιωμάτωνΗ πλειονότητα των πτυχιούχων την περίοδο αμέσως μετά την αποφοίτηση (1-4 έτη) ξεκινούν τηνεργασιακή τους σταδιοδρομία με το δευτερογενή τομέα απασχόλησης (δηλαδή σε χαμηλής ποιότηταςθέσεις εργασίας) μέχρις ότου βρουν την ευκαιρία να διεισδύσουν στον πρωτεύοντα τομέα Αλλά και στα5-7 έτη μετά την αποφοίτηση περίπου τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους πτυχιούχους απασχολούνταιακόμα στον laquoδευτερεύονταraquo τομέα της αγοράς εργασίας χωρίς προοπτικές θετικής ένταξης ήετεροαπασχολούνται Αυτοί κατά κανόνα αναζητούν ευκαιρία μεταπήδησης στον laquoπρωτεύονταraquo τομέα(σε καλές θέσεις εργασίας κυρίως σε τράπεζες οργανισμούς ή Δημόσιο) ή έχουν συμβιβαστεί με αυτήντην κατάστασηΠροέκυψε ένα πολύ μεγάλο εύρος αμοιβών για τους μισθωτούς πτυχιούχους πανεπιστημίων Οιlaquoπληβείοιraquo με καθαρές μηνιαίες αποδοχές μέχρι 700 ευρώ καλύπτουν το 17 των αποφοίτων πουεργάζονταν ως μισθωτοί Επίσης ένα όχι ευκαταφρόνητο 15 των μισθωτών και συμβασιούχων έργουείχαν καθαρές μηνιαίες αποδοχές πάνω από 1300 ευρώ Οι υπόλοιποι που αποτελούν και τη μεγάληπλειονότητα κινούνταν στο ενδιάμεσο διάστημα στα όρια του μέσου μισθούΠέντε έως επτά χρόνια μετά την αποφοίτηση ο δημόσιος τομέας απασχολεί 40 των εργαζομένωναποφοίτων (τους μισούς με σταθερή σχέση εργασίας και τους άλλους μισούς ως συμβασιούχους) ενώ47 είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα και 13 είναι αυτοαπασχολούμενοι (έχουν δική τουςεπιχείρηση με ή χωρίς προσωπικό)bull Οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν γενικευτεί καθώς το 40 των αποφοίτων ενός έτους έχουνπραγματοποιήσει ή πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση Αςσημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (43) δηλώνουν ότι ο κύριος λόγος αυτής της επιλογήςτους είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο σπουδώνΤο μεγαλύτερο εισόδημα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζονται θετικά u956 με τηνπιθανότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών ενώ και οι άνδρες έχουν μεγαλύτερεςπιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες αποφοίτουςbull Ο παράγοντας laquoεπιστημονικός κλάδος σπουδώνraquo ασκεί την πιο συστηματική επίδραση σταχαρακτηριστικά επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων καθώς επηρεάζει τόσο την ποιότητα τηςεπαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων όσο και το βαθμό και την ταχύτητά τηςΟι πτυχιούχοι των επιστημονικών κλάδων laquoπροβληματικής ή μη ικανοποιητικής ένταξηςraquoαντιστοιχούν στο 69 του συνολικού πληθυσμού των αποφοίτων ενώ αυτοί των κλάδων laquoσχετικά ήπολύ καλής ένταξηςraquo στο 31 Αλλά και αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι εντελώς προστατευμένοι απόαρνητικές εξελίξεις όπως η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων οι μεταβολές της οικονομικήςσυγκυρίας και οι εξελίξεις στην προσφορά πτυχίωνΟ παράγοντας laquoκοινωνική τάξηraquo επηρεάζει το βαθμό και την ποιότητα εργασιακής και επαγγελματικήςένταξης των αποφοίτων άμεσα (αυξημένη πιθανότητα αυτοαπασχόλησης αυτών που προέρχονται απόοικογένειες με υψηλό εισόδημα) αλλά και έμμεσα (καθώς έχουν καλύτερες επιδόσεις στις προπτυχιακέςσπουδές αυξημένη συμμετοχή στις μεταπτυχιακές σπουδές οι φοιτητές που προέρχονται από οικογένειεςμε υψηλό εισόδημα και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο γονέων)bull Γυναίκες και άνδρες εμφανίζουν σχεδόν τα ίδια ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας ενώμεταξύ των εργαζόμενων αποφοίτων οι γυναίκες υστερούν ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τηςαπασχόλησής τους Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για μερική απασχόλησηκαι υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας ενώ είναι διαφορετική και η κατανομήανδρών και γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους σπουδών