Μυκηναϊκός Πολιτισμός (1600-1100 π.Χ.)

• Αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα την ύστερη εποχή του Χαλκού

• Ερρίκος Σλήμαν: Ο ανασκαφέας της ακρόπολης των Μυκηνών. Βρήκε πλούσιους βασιλικούς τάφους

ΑΝΑΚΤΟΡΑ

• 1600-1450 π.Χ: δεν έχουν διατηρηθεί κτίσματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανάκτορα

• 1400 π.Χ.: κτίζονται τα πρώτα βεβαιωμένα ανάκτορα στις Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Πύλο, τη Θήβα

• 1.200 π.Χ. : Τα ανάκτορα καταστρέφονται ή παρακμάζουν

Ανάκτορο Μυκηνών

ΔΑΠΕΔΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟΥ

• Ανάκτορα: συνήθως σε κορυφή οχυρωμένων ακροπόλεων

• Ήταν διοικητικά κέντρα των επικρατειών

• Κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού η Πελοπόννησος, και ειδικά η Αργολίδα

ΠΥΛΟΣ

Λουτήρας

Εστία

Σχέσεις με Μινωική Κρήτη

• Υιοθέτησαν πολλά γόνιμα στοιχεία του μινωικού πολιτισμού , λόγω των επαφών τους από τον 17ο αι.

• Δανείστηκαν από τους Μινωίτες :

Τεχνολογικά επιτεύγματα Μορφές τέχνης Την ιδέα της γραφής

Η πρωτοτυπία των Μυκηναίων:

Μνημειακή αρχιτεκτονική: Λέγεται έτσι , γιατί επιβάλλεται με το μέγεθός της

Δείγματα μνημειακής αρχιτεκτονικής:

Κυκλώπεια τείχη

Θολωτοί τάφοι

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

• Βάση η γεωργία και η κτηνοτροφία

• Βιοτεχνία: ελεφαντουργία, λιθοτεχνία, μεταλλουργία

• Ναυτιλία – εμπόριο: σε αυτά οφείλεται το μεγαλείο του μυκηναϊκού κόσμου → με την κατάληψη της Κνωσού (15ος αι.) δεσπόζουν στη Μεσόγειο

Στοιχεία που ένωναν τα ελληνικά φύλα

• Κοινή γλώσσα (Γραμμική Β)

• Κοινή θρησκεία και μεταθανάτιες δοξασίες Πολιτισμός

της

μυκηναϊκής

• Κοινοί θεσμοί και κοινωνικοπολιτική κοινής

οργάνωση

Κοινωνική ιεραρχία

• Άναξ (ανάκτορο)

• Αυλικοί

• Ιερατείο

• Δήμοι : οι κάτοικοι της κάθε περιοχής ήταν πολλοί, οργανωμένοι σε χωριά γύρω από το ανάκτορο Ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι και τεχνίτες

• Δούλοι

Η ιεραρχία θυμίζει πυραμίδα

ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β• Βρέθηκαν στην Κνωσό πινακίδες σε γραμμική Β από

το 1400 π.Χ. (περίοδος της κατάληψης από τους Μυκηναίους)

• Βέντρις και Τσάντγουικ την αποκρυπτογράφησαν

• Είδαν ότι η γλώσσα της γραμμικής Β ήταν ελληνική

• Η γραφή είναι συλλαβική

Προέλευση Γραμμικής Β΄

Υπάρχουν 2 αντίθετες απόψεις:

Γεννήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και μεταφέρθηκε στην Κρήτη

Προήλθε από τη γραμμική Α στην Κρήτη και αργότερα πέρασε στην Ελλάδα

Περιεχόμενο πινακίδων

• Καταγραφή οικονομικών – εμπορικών δραστηριοτήτων των ανακτόρων (διακίνηση γεωργικών /κτηνοτροφικών προϊόντων)

• Έμμεσες πληροφορίες για διοικητική οργάνωση και θρησκεία

• Γραφή ήξεραν μόνο εξειδικευμένοι γραφείς που εργάζονταν στα γραφεία των ανακτόρων

↓ 1.200: όταν καταστράφηκαν τα ανάκτορα , εξαφανίστηκε η

γραφή

Εξάπλωση του μυκηναϊκού κόσμου

• 1450: κυριαρχούν στην Κρήτη → Θαλασσοκρατορία• Ιδρύουν αποικίες στο Αιγαίο και τα μικρασιατικά

παράλια• Ταξιδεύουν στην Εγγύς Ανατολή, τη Νότια Ιταλία, τη

Σικελία, την Ισπανία για αναζήτηση πρώτων υλών• Έχουν σποραδικές επαφές με Κεντρική και Βόρεια

Ευρώπη• Αποικούν στην Κύπρο• Έρχονται σε επαφή με τους Χετταίους

Πτώση του μυκηναϊκού κόσμου

• 1200: αιφνίδια κάμψη της δύναμης

• Καταστρέφονται ανάκτορα , ακροπόλεις, οικισμοί

• Εξαφανίζεται η γραμμική Β

Αίτια πτώσης

Δε γνωρίζουμε ακριβώς, υπάρχουν διάφορες απόψεις:Κάθοδος ΔωριέωνΕσωτερικές αναταραχέςΑναστάτωση στη Μεσόγειο λόγω:

- πτώσης του κράτους των Χετταίων- Επιθέσεις των «λαών της θάλασσας» κατά της Αιγύπτου

Αναστάτωση → Οικονομική κρίση → Παρακμή εμπορίου και ανακτόρων

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

• Πριν την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β πιστευόταν ότι η μυκηναϊκή θρησκεία ταυτιζόταν απόλυτα με τη μινωική

• Μετά την αποκρυπτογράφηση : υπάρχουν στο πάνθεον των μυκηναϊκών θεών όλοι οι μεγάλοι έλληνες θεοί, πλην του Απόλλωνα

ΠΟΤΝΙΑ

• Κυρίαρχη μυκηναϊκή θεότητα

• Της προσφέρουν πρόβατα, μέλι, μαλλί, αρωματικά έλαια

ΝΑΟΙ

• Μικρά ιερά, όχι μεγάλοι ναοί

• Ιερατείο: άνδρες και γυναίκες, διαχειρίζονται την περιουσία των ιερών

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

• Τα ανάκτορα σε ακροπόλεις με κυκλώπεια τείχη

• Απλό σχέδιο Προθάλαμος (βλέπει στην αυλή) Κυρίως δωμάτιο με κυκλική εστία Γύρω δευτερεύοντες χώροι

ΤΑΦΟΙΛακκοειδείς Θολωτοί

• Λακκοειδείς: Για πρώτη φορά στον ελλαδικό χώρο πάνω στους τάφους στήνονται λίθινες πλάκες (επιτύμβιες στήλες)

• Στις πλάκες υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις πολεμικών ή κυνηγετικών σκηνών, που υμνούν τον ηρωισμό των νεκρών

Θολωτοί τάφοιΤίρυνθα

ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ

Υπάρχει ένας μακρύς διάδρομος με πέτρινους τοίχους

Κυκλικός θάλαμος με θολωτή οροφή

Μετά την ταφή ο διάδρομος και ο θάλαμος σκεπάζονται με χώμα

Ο τάφος έμοιαζε εξωτερικά με χαμηλό λόφο

Ο θησαυρός του Ατρέα (τάφος Αγαμέμνονα)

Τάφος της Κλυταιμνήστρας

Πύλος

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

• Τοιχογραφίες στα ανάκτορα: μοιάζουν πολύ με τις μινωικές

• Ομοίως μοιάζει και η μυκηναϊκή κεραμική με τη μινωική

• Εικονιστικός ρυθμός: σε αγγεία παραστάσεις ανθρώπων, ζώων, πουλιών, ψαριών, σκηνές με άρματα

Πύλος

ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Μετά την καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων τα κεραμικά εργαστήρια συνέχισαν την παραγωγή τους, χωρίς τον έλεγχο πια της κεντρικής εξουσίας

Τότε παρατηρείται μια ανανέωση της κεραμικής με την εισαγωγή νέων τοπικών στοιχείων

Η εξαγωγή των κεραμικών ειδών στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου συνεχίστηκε

Ένας λόγος που η κεραμική έγινε τόσο σημαντική αυτή την εποχή ήταν η ύφεση που παρατηρήθηκε στις υπόλοιπες τέχνες.

ΜΕΤΑΛΛΟΤΕΧΝΙΑ

• Κοσμήματα από χρυσό, ασήμι και άλλα πολύτιμα υλικά

Χρυσά κύπελλα

Ξίφη και εγχειρίδια στολισμένα

Χρυσές προσωπίδες νεκρών βασιλέων

Όλα αυτά τα έργα τέχνης μαρτυρούν μεγάλο πλούτο, δύναμη και επικοινωνία των Μυκηναίων βασιλέων και ευγενών με τις χώρες της Ανατολής και της Αιγύπτου, από όπου προμηθεύονταν τα πολύτιμα υλικά.