ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΕ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ

ΟΜΑΔΕΣ: 1)ΤΑ ΒΑΠΟΡΑΚΙΑ

ΕΚΤΟΡΑΣ ΠΕΒΕΡΕΤΟΣ → Αρτούρο- Αλβανία

ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΤΑΣΟΣ →Τζουλιάνο-Αντώνιο –Αλβανία

ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ → Τσουκρίλο- Αλβανία

ΝΤΟΥΡΜΑΖ ΑΛΕΞΗΣ → Σάντοκαν- Αλβανία

2)ΔΥΣΚΟΛΑ ΤΑΞΙΔΙΑ

ΚΑΠΕΡΝΑΡΟΥ ΣΟΦΙΑ → Σάντρα-Αφρική

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΕΥΑ → Σέρες-Αφρική

ΜΠΟΥΓΑ ΣΟΦΙΑ → Κατρίν- Αφρική

ΓΙΕΣΙΓΚΙΣΓΛΟΥ ΚΑΤΙΑΝΑ → Κίσσα- Αφρική

3)ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΖΕΣΤΑΣΙΑ

ΚΟΛΟΒΟΥ ΚΩΣΤΑΝΤΗΝΑ → Μάργια- Ρουάντα

ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΚΩΣΤΑΣ → Μαουμπί-Τζαμάικα

ΜΠΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ → Άννη- Κονγκό

ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ ΑΝΝΑ → Νιανγκόμα- Κονγκό

4)SANTA BARBARA 37

ΨΑΡΡΟΣ ΜΑΡΙΟΣ → Σάντρα-Ρωσία

ΚΟΤΖΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ → Τσεφτσένκο-Ρωσία

ΣΙΜΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ → Ρέσνοφ-Μαρόκο

ΣΤΑΜΑΤΕΑΣ ΑΛΕΞΗΣ → Κολάροφ-Ρωσία

5)Η ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ → Μετίν-Τουρκία

ΒΛΑΪΚΟΣ ΝΙΚΟΣ → Φαρούκ- Αφρική

ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ → Ραμίζ- Σουδάν

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ → Μπαχάρ- Τουρκία

Υπεύθυνες καθηγήτριες: Σίμου Πολυξένη, Μηλιώνη Βασιλική

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Περιεχόμενα 3

Περίληψη

6

1

Εισαγωγή

8

2

Οι άνθρωποι που μετακινούνται και οι λόγοι που τους ωθούν – Βασικοί ορισμοί και γενική επισκόπηση

10

2.1

Ορισμοί

10

2.2

Αίτια προσφυγιάς – μετανάστευσης

18

2.3

Ειδικές λεπτομέρειες

19

2.3.1

Προέλευση και χαρακτηριστικά προσφύγων – μεταναστών

19

2.3.2

Υπηκοότητες και ποσοστά των προσφύγων στην Ελλάδα

21

2.3.3

Η αναλογία των δυο φύλων

22

2.3.4

Διακίνηση των γυναικών

23

2.3.5

Η ηλικία των θυμάτων (γυναικών) trafficking

23

2.3.6

Οι εθνικότητες των θυμάτων trafficking

24

2.4

Επιστροφή

25

2.4.1

Το δικαίωμα για επιστροφή στην πατρίδα

25

2.4.2

Εθελοντική επιστροφή

26

2.4.3

Εθελοντικός επαναπατρισμός

26

2.4.4

Επιστροφή στην πατρίδα μέσω του διεθνούς οργανισμού μετανάστευσης

27

3

Πορεία επιβίωσης των προσφύγων και των μεταναστών – Δυσκολίες στο ταξίδι

28

3.1

Συνθήκες διαβίωσης και προβλήματα κατά την διάρκεια του ταξιδιού

28

4

Οι αλλαγές στη ζωή των προσφύγων – μεταναστών

35

4.1

Τα προβλήματά τους

35

4.2

Οι αλλαγές στο περιβάλλον και τον ψυχισμό

39

4.3

Οι συνθήκες ζωής τους

40

4.4

Η ψυχολογία τους

46

4.5

Η απασχόλησή τους

49

4.6

Η θρησκεία τους

50

5

Οι σχέσεις στη ζωή των προσφύγων – μεταναστών

53

5.1

Σχέσεις προσφύγων και ντόπιων

53

5.2

Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού

57

5.3

Σχέσεις ασυνόδευτων ανηλίκων με τους ντόπιους

60

5.4

Επιρροή από τον πολιτισμό των προσφύγων – μεταναστών

61

5.5

Αλληλεγγύη από τους γηγενείς για τους πρόσφυγες

62

6

Τα απαραβίαστα δικαιώματα των προσφύγων

63

6.1

Προστασία

63

6.2

Τα δικαιώματα των προσφύγων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες

64

6.3

Ασυνόδευτοι ανήλικοι και άσυλο

64

6.4

Οι υπεύθυνοι για την παροχή ασύλου

65

6.5

Αντιμετώπιση ανήλικου πρόσφυγα στην Ελλάδα – Ασφάλεια – Κίνδυνοι

65

6.6

Προγράμματα προστασίας για ανήλικους πρόσφυγες

70

6.7

Μέριμνα για τα ασυνόδευτα ανήλικα – Κέντρο υποδοχής/φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

71

6.8

Ψυχολογική υποστήριξη στα ασυνόδευτα ανήλικα

75

6.9

Διεθνείς οργανώσεις για την προστασία των προσφύγων

76

7

Βιολογική συγγένεια των φύλων

79

7.1

Ανθρώπινη ποικιλότητα και φυλές

79

7.2

Πόσα παιδιά έκαναν ο Αδάμ και η Εύα

80

7.3

Εύα…η πρώτη γυναίκα και οι επτά κόρες της

83

7.4

Από ποιες φυλές προέρχονται οι ευρωπαϊκοί λαοί

88

7.5

Πως εκφράζεται το DNA σε διάφορα περιβάλλοντα? Τι είναι γονότυπος, τι είναι φαινότυπος και ποια η σχέση τους

94

8

Μεθοδολογία

95

8.1

Σκοπός της έρευνας

95

8.2

Ερευνητικά ερωτήματα

95

8.3

Ερευνητική μεθοδολογία – Η φύση της έρευνας

96

8.4

Ερευνητικά εργαλεία

96

8.5

Ανάλυση δεδομένων

97

9

Ανάλυση ερωτηματολογίου

97

10

Αποτελέσματα εκπαιδευτικού δράματος

110

11

Εντυπώσεις από τον Ξενώνα φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων

115

12

Συμπεράσματα- Επίλογος

124

Βιβλιογραφία

128

Παράρτημα- Βιογραφικά ηρώων

132

Ερωτηματολόγιο

138

Παιδιά Πρόσφυγες

144

Επισιτιστική Κρίση στο Κέρας της Αφρικής Προστασία των παιδιών από τις ασθένειες, μέσα από την προώθηση υπηρεσιών υγιεινής στους καταυλισμούς προσφύγων της Κένυας

Δεκάδες στην ουρά για μια αίτηση ασύλου

Προτάσεις Υ.Α. για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα

147

149

151

Οικουμενική διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα

155

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην ερευνητική μας εργασία εξετάσαμε θέματα και προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες.

Σκοπός της έρευνάς μας ήταν να παρατηρήσουμε τον τρόπο ζωής και επιβίωσης τους. Ερευνήσαμε τα αίτια και τους τρόπους που μεταναστεύουν, τις δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν από την αρχή του ταξιδιού τους μέχρι τη στιγμή που φτάνουν στη χώρα υποδοχής, αλλά και τις μετέπειτα δυσκολίες επιβίωσης και συμβίωσης με άλλα άτομα.

Για την πραγματοποίηση της έρευνάς μας χωριστήκαμε σε ομάδες και αναλύσαμε κάθε θέμα ξεχωριστά. Ως ερευνητικά εργαλεία χρησιμοποιήσαμε ερωτηματολόγια που μοιράσαμε σε διάφορους ανθρώπους για να δούμε ποια ήταν η γνώμη τους για το πρόβλημα των προσφύγων και των μεταναστών. Επισκεφτήκαμε έναν ξενώνα φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων, ώστε να έρθουμε σε επαφή με τα παιδιά και να πάρουμε λεπτομερείς απαντήσεις στα ερωτήματά μας και να δούμε τη ζωή “μέσα από τα δικά τους μάτια”.

Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτήν την έρευνα έπαιξε το θέατρο/εκπαιδευτικό δράμα. Προσπαθήσαμε να μπούμε σε ρόλο προσφύγων-μεταναστών και να φανταστούμε τις ιστορίες τους. Χρησιμοποιήσαμε τις προσωπικές μας γνώσεις και εμπειρίες και φτιάξαμε διάφορες σκηνές για να προσεγγίσουμε τη ζωή τους. Με αυτόν τον τρόπο, θελήσαμε να ταυτιστούμε μαζί τους, με τα συναισθήματά τους αλλά και τις αντιδράσεις τους, να μπούμε δηλαδή στη θέση τους.

Το βασικότερο συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε είναι ότι η ζωή των προσφύγων είναι επικίνδυνη, σε σημείο να μην γνωρίζουν τις περισσότερες φορές ποια θα είναι η κατάληξή τους και να φοβούνται τι μπορεί να τους συμβεί το επόμενο λεπτό. Κάθε μέρα ζουν με την αγωνία και το φόβο στα μάτια τους. Εμείς, λοιπόν, πρέπει να τους προσφέρουμε την υποστήριξη και την συμπόνια μας, ώστε να υπάρχει ένα καλύτερο μέλλον για αυτούς.

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή

Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για διερεύνηση, σε ότι αφορά τη ζωή, το ταξίδι και τον καθημερινό αγώνα που δίνουν για την επιβίωση τους. Είναι άνθρωποι που φεύγουν από τη χώρα τους, επειδή τους αναγκάζουν οι κακές συνθήκες ζωής που επικρατούν εκεί, είτε αυτές είναι πολιτικές, οικονομικές, κλιματικές ,είτε υπάρχει πόλεμος ή ενδοοικογενειακή βία.

Έτσι, λοιπόν, αποφασίσαμε να ανακαλύψουμε τις πραγματικές αιτίες που τους αναγκάζουν να προσφύγουν σε ξένη χώρα. Φυσικά, δεν αρκεστήκαμε μόνο σε άρθρα από περιοδικά και βιβλία, αλλά προσπαθήσαμε, μέσα από θεατρικά δρώμενα που δημιουργήσαμε με πρωταγωνιστές εμάς τους ίδιους, να παίξουμε μικρές σκηνές σε μια προσπάθεια να αναπαραστήσουμε συνθήκες από τη ζωή των ατόμων αυτών. Άλλος ένας «αρωγός» σε αυτή μας τη προσπάθεια, υπήρξε η επίσκεψη που πραγματοποιήσαμε στο κέντρο φιλοξενίας ανηλίκων προσφύγων, στα Εξάρχεια. Μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε με αυτά τα παιδιά και να μάθουμε πόσο δύσκολη ήταν η προσαρμογή τους στο νέο περιβάλλον, αλλά και η αλλαγή σε θέματα αντιλήψεων, κοινωνίας, θρησκείας. Επίσης, συντάξαμε ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο μοιράσαμε σε άτομα που δεν συμμετείχαν στο πρόγραμμα για να δούμε τις γνώσεις και τις αντιλήψεις τους σχετικά με το θέμα.

Με βάση τη παραπάνω έρευνα διαμορφώσαμε τη δομή της εργασίας μας ως εξής: Στο πρώτο κεφάλαιο καταγράψαμε τους βασικούς ορισμούς σχετικά με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες

Στο δεύτερο κεφάλαιο καταγράψαμε τα αίτια της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, καθώς επίσης αναλύσαμε τα χαρακτηριστικά των προσφύγων. Ακόμα, μελετήσαμε την καταγωγή τους και κατανείμαμε τα ποσοστά του πληθυσμού τους στην Ελλάδα.

Στο τρίτο κεφάλαιο καταγράψαμε τις δυσκολίες που πιθανόν αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες καθώς και τον τρόπο και τα προβλήματα διαβίωσής τους.

Στο τέταρτο κεφάλαιο ασχοληθήκαμε με τις αλλαγές στη ζωή των προσφύγων και των μεταναστών, όταν φτάνουν στη χώρα υποδοχής. Επιπλέον, γράψαμε το πώς επηρεάζεται η ψυχολογία τους από το ταξίδι και από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

Στο πέμπτο κεφάλαιο γράψαμε για τις αλληλεπιδράσεις των γηγενών πληθυσμών και των προσφύγων/μεταναστών.

Στο έκτο κεφάλαιο αναζητήσαμε και καταγράψαμε τα απαραβίαστα δικαιώματα των προσφύγων/μεταναστών που έχουν ως άνθρωποι και το πως αυτά πρέπει να προστατεύονται από τη νομοθεσία.

Στο έβδομο κεφάλαιο βρήκαμε τη βιολογική συγγένεια μεταξύ όλων των ανθρώπων και λαών.

Στο όγδοο κεφάλαιο αναφερόμαστε στο σκοπό της έρευνας, που είναι να αντιληφθούμε κυρίως τη διαφορά πρόσφυγα- μετανάστη. Επίσης επιδιώξαμε να γνωρίσουμε και να προσεγγίσουμε τη ζωή και τις ανάγκες τους. Τέλος, αναφερθήκαμε στα ερευνητικά μας ερωτήματα.

Στο ένατο κεφάλαιο αναλύσαμε τα συμπεράσματα των ερωτηματολογίων που είχαμε διανείμει. Έτσι, βγάλαμε συμπεράσματα για την γνώση και την άποψη των ανθρώπων σχετικά με τους πρόσφυγες/μετανάστες.

Στο κεφάλαιο δέκα μιλάμε για το εκπαιδευτικό δράμα που χρησιμοποιήσαμε ως εργαλείο έρευνας. Σε αυτό το κεφάλαιο αναλύουμε τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα του εκπαιδευτικού δράματος.

Στο κεφάλαιο έντεκα υπάρχουν οι προσωπικές εμπειρίες των παιδιών από τον Ξενώνα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.

Και τέλος, στο κεφάλαιο δώδεκα υπάρχουν τα συμπεράσματα απ’ όλη την εργασία μας.

Κεφάλαιο 2: Οι άνθρωποι που μετακινούνται και οι λόγοι που τους ωθούν – Βασικοί ορισμοί και γενική επισκόπηση

2.1 Ορισμοί

Πρόσφυγας

Πρόσφυγας είναι αυτός που αναγκάζεται ή εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει τον τόπο μόνιμης κατοικίας του για να καταφύγει σε μια ξένη χώρα.

Μετανάστης

Μετανάστης ορίζεται το άτομο το οποίο φεύγει από τη χώρα του εθελοντικά για καλύτερες συνθήκες ζωής. Σε αντίθεση, ο πρόσφυγας αναγκάζεται να φύγει από την πατρίδα του, γιατί δεν έχει άλλα περιθώρια επιλογής.

Κατηγορίες προσφύγων

Τα είδη των προσφύγων είναι: οι πολιτικοί, δηλαδή αυτοί που αφήνουν τη χώρα τους λόγω πολιτικών αντιπαραθέσεων και προβλημάτων που υπάρχουν σε αυτήν, οι οικονομικοί, οι οποίοι είναι αυτοί που αφήνουν τη χώρα τους επειδή δεν έχουν λεφτά για να επιβιώσουν, οι πρόσφυγες που φεύγουν εξαιτίας πολέμου στη χώρα τους και οι κλιματικοί πρόσφυγες, οι οποίοι αφήνουν τη χώρα τους λόγω των κακών κλιματικών συνθηκών που επικρατούν σε αυτή.

Ανήλικος

Ανήλικος είναι ο άνθρωπος που είναι κάτω των 18 ετών που θεωρείται ακόμη παιδί και είναι ακόμα υπό την επίβλεψη των γονιών του. Η λέξη ανήλικος είναι σύνθετη λέξη: από το στερητικό α- και από τη λέξη ηλικία. Σημαίνει αυτόν που δεν έχει την κατάλληλη ηλικία.

Ασυνόδευτοι ανήλικοι

Τα ασυνόδευτα ανήλικα άτομα αποτελούν ιδιαίτερα ευάλωτη κατηγορία προσφύγων. Είναι υπήκοοι τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, οι οποίοι εισέρχονται ή βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια, χωρίς να συνοδεύονται από τους κατά νόμο ή έθιμο υπευθύνους για την επιμέλειά τους. Πολλές φορές προέρχονται από συνθήκες πολέμου και εμφύλιες αναταραχές, έχουν χάσει τις οικογένειές τους και τα σπίτια τους και έχουν υποστεί βασανιστήρια και κακομεταχείριση.

Τα ασυνόδευτα ανήλικα άτομα πολλές φορές είναι παιδιά χωρίς οικογένεια. Φθάνουν μόνα τους στη χώρα υποδοχής, στην οποία συχνά είναι δύσκολη η διασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Γι’ αυτό το λόγο έχουν ανάγκη από την προστασία των εθνικών αρχών. Συχνά είναι θύματα παράνομης διακίνησης ανθρώπων ή “παιδιά των φαναριών”, αλλά αρκετές φορές απελαύνονται χωρίς να χαρακτηριστούν ως θύματα. Τα παιδιά αυτά, εφόσον είναι ασυνόδευτα και δεν έχει προηγηθεί έρευνα για το αν είναι θύματα παράνομης διακίνησης ανθρώπων, δεν πρέπει να κρατούνται.

Τα κράτη υποδοχής θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να διασφαλίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα κάθε παιδιού, όπως το δικαίωμα στην ζωή, την επιβίωση, την ανάπτυξη χωρίς διακρίσεις και το απόλυτο συμφέρον του. Πρέπει, επίσης, οι αρχές της χώρας υποδοχής να λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη και τις επιθυμίες του. 

Ανιθαγενείς

Ανιθαγενής είναι εκείνος που δεν έχει την ιθαγένεια κανενός κράτους. Σύμφωνα με το άρθρο 1 της σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών ορίζεται ως ανιθαγενής εκείνος που δε θεωρείται πολίτης κάποιου κράτους κατ΄ εφαρμογή της νομοθεσίας αυτού.

Οι ανιθαγενείς δεν έχουν ταυτότητα, δεν αναγνωρίζονται ως πολίτες κάποιας χώρας και, ως εκ τούτου, στερούνται στοιχειώδη δικαιώματα του ανθρώπου: μόρφωση, στέγη, ιατρική περίθαλψη και εργασία. Αυτοί είναι οι άνθρωποι τους οποίους ο ΟΗΕ αποκαλεί ανιθαγενείς. Λησμονημένοι και περιθωριοποιημένοι κατά ομάδες, οδηγούνται συχνά στο καθεστώς αυτό λόγω εθνοτικών ή φυλετικών διακρίσεων, συγκροτώντας ένα σύνολο περίπου 12-15 εκατ. Ανθρώπων παγκοσμίως.

Η απώλεια της ιθαγένειας μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας σειράς πολιτικών, νομικών, διοικητικών ρυθμίσεων ή παραλείψεων. Απώλεια της ιθαγένειας είναι δυνατόν να επέλθει όταν το κράτος του οποίου την ιθαγένεια έχει το άτομο παύσει να υπάρχει, και δεν υπάρξει διάδοχο κράτος. Ακόμη, ανιθαγενές μπορεί να γίνει το πρόσωπο που γεννιέται σε έδαφος αμφισβητούμενο ή σε έδαφος επί του οποίου η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα και άρα δεν αποτελεί κράτος. Απώλεια της ιθαγένειας επέρχεται, επίσης, λόγω της αποποίησης της ιθαγένειας από τους πολίτες, πριν αποκτήσουν νέα ιθαγένεια, η παράλειψη ληξιαρχικής καταχώρησης της γέννησης του τέκνου καθώς και η γέννηση από ανιθαγενή γονέα.

Υπάρχουν, έτσι, για παράδειγμα, άνθρωποι εγκλωβισμένοι στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία. Άνθρωποι που μια μέρα, μετά από χρόνια, πληροφορήθηκαν ότι δεν μπορούν να ταξιδέψουν, να γυρίσουν στην Ελλάδα, στο σπίτι τους. Αλλά και άνθρωποι που δεν μπορούν να ταξιδέψουν ούτε από την Ελλάδα προς το εξωτερικό. Άνθρωποι που δεν έχουν ούτε δελτίο ανιθαγενούς απαραίτητο για να κάνουν αίτηση να τους αποδοθεί η ελληνική ιθαγένεια.

Κατά κάποια εκδοχή οι ανιθαγενείς είναι "νομικά φαντάσματα", με την έννοια ότι στερούνται τα βασικότερα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα που η πλειονότητα των πολιτών ενός κράτους θεωρούν ως "δεδομένα". Δεν έχουν διαβατήριο, δεν μπορούν πολλές φορές να καταχωρήσουν ληξιαρχικά γεγονότα γέννησης, γάμου, να ταξιδεύσουν, να σπουδάσουν ή ακόμα και να ενταφιαστούν βάσει των τυπικών κωλυμάτων ή προϋποθέσεων που τίθενται από κάθε κράτος.

Αυτοί που μεταφέρουν τους πρόσφυγες

Αυτοί που μεταφέρουν τους πρόσφυγες λέγονται δουλέμποροι. Αυτοί παίρνουν πολλά χρήματα από τους πρόσφυγες για να τους μεταφέρουν στη νέα χώρα και συνήθως τους μεταφέρουν με πολύ επικίνδυνο τρόπο.

Παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων (trafficking)

Κάθε χρόνο εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά διακινούνται σε συνθήκες που ισοδυναμούν με σύγχρονη δουλεία. Ανάμεσά τους εκατοντάδες γυναίκες παρασύρονται, εξαπατώνται ή εξαναγκάζονται στην πορνεία ή σε άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Παρά τις αυξανόμενες προσπάθειες για την καταπολέμησή του, το trafficking με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση εξακολουθεί να υπάρχει και να λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.

Αν και τα στατιστικά στοιχεία σε σχέση με τον αριθμό των γυναικών που διακινούνται ανά τον κόσμο δεν είναι ενημερωμένα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι είναι αυξανόμενος, πράγμα που ισχύει και για τα κέρδη των διακινητών, καθώς σύμφωνα με μελέτες η διακίνηση διαπράττεται σχεδόν αποκλειστικά από διεθνή κυκλώματα οργανωμένου εγκλήματος.

Οικογενειακή μετανάστευση

Οικογενειακή μετανάστευση είναι όταν μετακομίζει όλη η οικογένεια, δηλαδή, μεταναστεύει σε μια ξένη χώρα λόγω οικονομικών προβλημάτων. Στην περίπτωση αυτή μεταναστεύουν οι γονείς, οι οποίοι αναζητούν δουλειά στη νέα χώρα, καθώς και τα παιδιά τους, τα οποία θα πάνε στα σχολεία της χώρας που επισκέφθηκαν, θα μεγαλώσουν εκεί και αργότερα θα αναζητήσουν και αυτά δουλειά.

Μη επαναπροώθηση

Ονομάζεται η βασική αρχή διεθνούς δικαίου για την ελευθερία των προσφύγων και την ασφάλεια της ζωής τους για το ταξίδι τους.

Περίθαλψη

H δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων που δεν είναι ασφαλισμένοι ή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν οι ίδιοι τα έξοδά τους περιλαμβάνει δωρεάν νοσηλεία σε δημόσιο νοσοκομείο και δωρεάν χορήγηση φαρμάκων από τα δημόσια νοσοκομεία. Για να έχουν δικαίωμα στη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι μεν αιτούντες άσυλο πρέπει να έχουν στην κατοχή τους ειδικό δελτίο αιτούντος άσυλο, οι δε πρόσφυγες πρέπει να διαθέτουν το δελτίο ταυτότητας πολιτικού πρόσφυγα.

Τα ίδια ισχύουν και για τους αλλοδαπούς των οποίων η παραμονή στην Ελλάδα έχει εγκριθεί για ανθρωπιστικούς λόγους ή έχει οριστεί σε αυτούς προθεσμία, η οποία δεν έχει εκπνεύσει ακόμα, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Προεδρικού Διατάγματος 61/1999, οι οποίοι θα πρέπει, όμως, να κατέχουν το ειδικό δελτίο παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους.

Το νομοθετικό πλαίσιο υποδοχής και παραμονής - Νομιμοποίηση

Στην Ελλάδα για τον έλεγχο της νομιμότητας των μεταναστών, για τη λήψη και την εφαρμογή αποφάσεων σχετικά με τις διοικητικές απελάσεις, για την εξέταση των αιτήσεων χορήγησης ασύλου και για την παροχή δεδομένων σχετικά με ζητήματα ιθαγένειας, αρμόδιο είναι το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Κατά την άφιξη στην Ελλάδα, ο αιτών άσυλο πρέπει να προσέλθει ενώπιον οποιασδήποτε αστυνομικής αρχής και να υποβάλει αίτηση χορήγησης ασύλου. Τα άτομα που εισέρχονται στην Ελλάδα παράνομα (καθώς και για λόγους ανωτέρας βίας) και συλλαμβάνονται, κρατούνται για διάστημα που δεν μπορεί να υπερβεί τους τρεις μήνες.

Κράτηση

Είναι ο εγκλεισμός ενός μετανάστη ή ενός πρόσφυγα από τις κυβερνητικές αρχές.

Κέντρα κράτησης-συγκέντρωσης

Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο τύποι διοικητικών κέντρων κράτησης:

κλειστά κέντρα για τους παράνομους μετανάστες που βρίσκονται υπό διοικητική κράτηση, ανοικτά κέντρα για τους αιτούντες άσυλο (συνήθως τα άτομα που υποβάλλουν αίτηση χορήγησης άσυλου, ενώ κρατούνται ήδη σε κλειστά κέντρα, δεν μετακινούνται στα ανοικτά κέντρα, αλλά, αντιθέτως, παραμένουν υπό κράτηση στα κλειστά κέντρα).

Αξιόπιστες αναφορές για ορισμένα κλειστά κέντρα κράτησης περιγράφουν πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης με σημαντικά προβλήματα στις εγκαταστάσεις υγιεινής και ελλιπή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

Μετεγκατάσταση

Είναι όταν κάποιος φύγει από τη χώρα του και έρθει σε μια άλλη, εκείνη η χώρα για διάφορους λόγους τον στέλνει σε μια τρίτη χώρα.

Απέλαση

Η απέλαση, διακρίνεται σε διοικητική, η οποία συνιστά ατομική διοικητική πράξη που στοχεύει στην απομάκρυνση ανεπιθύμητων αλλοδαπών από την εθνική επικράτεια, για λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος, και σε δικαστική, η οποία επιβάλλεται, κατά την κρατούσα άποψη, ως μέτρο ασφαλείας από τον ποινικό δικαστή, με εξαίρεση την καταδίκη του αλλοδαπού σε κάθειρξη για εμπορία ναρκωτικών.

Διοικητική απέλαση

 Η διοικητική απέλαση αλλοδαπού επιτρέπεται εφόσον αρχικά έχει καταδικασθεί σε ποινή στέρησης της ελευθερίας του τουλάχιστον για 1 χρόνο ή ανεξαρτήτως ποινής, για εγκλήματα ανατροπής του πολιτεύματος, προδοσίας της χώρας, εγκλήματα σχετικά με την εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διεθνή οικονομικά εγκλήματα, εγκλήματα με χρήση μέσων υψηλής τεχνολογίας, εγκλήματα αντίστασης, αρπαγής ανηλίκου, κλοπής, απάτης, εκβίασης, τοκογλυφίας, πλαστογραφίας, ψευδούς βεβαίωσης, συκοφαντικής δυσφήμισης, λαθρεμπορίας, εγκλήματα που αφορούν τα όπλα, αρχαιότητες, την προώθηση λαθρομεταναστών στο εσωτερικό της χώρας ή τη διευκόλυνση της μεταφοράς ή προώθησης τους ή την εξασφάλιση καταλύματος σε αυτούς για απόκρυψη και εφόσον η απέλαση του δεν διατάχθηκε από το αρμόδιο δικαστήριο.

Δικαστική απέλαση

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την απέλαση αλλοδαπού που καταδικάσθηκε σε κάθειρξη ή φυλάκιση με την επιφύλαξη των σχετικών διατάξεων που περιλαμβάνονται σε διεθνείς συμβάσεις που έχουν κυρωθεί από τη χώρα. Αν ο αλλοδαπός κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης ήταν ανήλικος, για την απέλασή του λαμβάνεται υπόψη η τυχόν νόμιμη εγκατάσταση και παραμονή της οικογένειάς του στη χώρα ή στην περίπτωση που η οικογένειά του διαμένει στην αλλοδαπή, ο υφιστάμενος στη χώρα προορισμού σοβαρός κίνδυνος κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας ή της προσωπικής ή γενετήσιας ελευθερίας του. Όταν ο αλλοδαπός βρίσκεται νόμιμα στη χώρα, η απέλαση δεν μπορεί να διαταχθεί, αν δεν του έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών. Η απέλαση εκτελείται αμέσως μετά την έκτιση της ποινής ή την απόλυση από τις φυλακές.

 Οι αλλοδαποί που απελάθηκαν με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να επιστρέφουν στη χώρα με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, αφού περάσει μια τριετία από την απέλαση και για ορισμένο χρονικό διάστημα το οποίο δύναται να παρατείνεται. Η πιο πάνω απόφαση λαμβάνεται και μετά από γνώμη τριμελούς συμβουλίου, που αποτελείται από έναν σύμβουλο ή πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, έναν ανώτερο αξιωματικό της Διεύθυνσης Αλλοδαπών και τον διευθυντή της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Ο πρόεδρος και τα μέλη του συμβουλίου, ορίζονται με τους αναπληρωτές τους για τρία έτη με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης.

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελεί η ομαδική απέλαση ξένων υπηκόων σε περίπτωση πολέμου ή εδαφικών μεταβολών κυριαρχίας, που επέρχεται μετά τη σύναψη συνθήκης ειρήνης δια της οποίας και τερματίζεται η εμπόλεμη κατάσταση. Αν και σε αυτές τις περιπτώσεις το μέτρο της απέλασης αποτελεί αντικείμενο συζήτησης ως προς τη διεθνή νομιμότητα, εντούτοις τυγχάνει τελείως απαράδεκτο σε καιρό ειρήνης.

2.2 Αίτια

Αίτια προσφυγιάς -μετανάστευσης

Τα αίτια της προσφυγιάς- μετανάστευσης μπορεί να είναι οι κακές συνθήκες στη χώρα του, όπως πόλεμος, ενδοοικογενειακή βία, κλιματικά προβλήματα, μείωση ρευστού κ.τ.λ. Όμως οι κυριότεροι λόγοι που αναγκάζουν κάποιον να εγκαταλείψει τη χώρα του και να πάει πρόσφυγας σε άλλη χώρα είναι ο πόλεμος και η ανεργία.

Γεγονότα στην Ιστορία που ανάγκασαν εκατομμύρια πρόσφυγες να φύγουν:

· Πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία (3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες)

· Εχθροπραξίες στον Καύκασο ( 2 εκατομμύρια πρόσφυγες)

· Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, 50 χρόνια αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι (3,3 εκατομμύρια άτομα)

· Εισβολή και κατοχή του Αφγανιστάν (6,6 εκατομμύρια πρόσφυγες)

· Πρόσφυγες Ταμίλ της Σρι Λάνκα (500.000 άτομα)

· Εχθροπραξίες στο Σουδάν (350.000 πρόσφυγες)

· Πόλεμος Δυτικής Αφρικής (1.000.000 πρόσφυγες)

· Πόλεμος στην Ερυθραία (150.000 πρόσφυγες)

· Κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη Ρουάντα και το Μπουρούντι (2.000.000 πρόσφυγες)

Εγκληματικότητα και μετανάστευση

Όταν κάποιος κάνει ένα έγκλημα, μερικές φορές αναγκάζεται να φύγει από τη χώρα του και να πάει σε μια άλλη για να βρει καταφύγιο από την αστυνομία. Επίσης, αν κάποιος επισκεφθεί μια άλλη χώρα σαν μετανάστης και δεν μπορεί να βρει δουλειά ούτε εκεί, μπορεί λόγω της κακής οικονομικής του κατάστασης να διαπράξει κάποιο έγκλημα, γι’ αυτό και πολλοί συσχετίζουν την εγκληματικότητα με τους μετανάστες.

2.3 Ειδικές λεπτομέρειες

2.3.1 Προέλευση και χαρακτηριστικά προσφύγων-μεταναστών

Έρευνες σχετικά με την ελληνική ιστορία δείχνουν ότι η χώρα μας σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης παρουσιάζει μια σημαντική διαφορά: μέχρι το 1970 ήταν από τις παραδοσιακές χώρες αποστολής μεταναστών. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, από χώρα εξαγωγής εργατικού δυναμικού στις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες, μετατράπηκε σε χώρα υποδοχής και προσέλκυσης μεταναστών και προσφύγων. Η αρχή της υποδοχής μεταναστών στην Ελλάδα έγινε το 1972 με υπόδειξη του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) προς την κυβέρνηση του δικτάτορα Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1970, με την οποία ζητούσε την εισαγωγή 10. 000 Αφρικανών και Ασιατών για απασχόληση σε τομείς στους οποίους δεν υπήρχε διαθέσιμη εγχώρια εργατική δύναμη. Κατά την δεκαετία του ‘70 σύμφωνα με τον ΣΕΒ η ελληνική οικονομία είχε ανάγκη από 180.000 εργάτες, ενώ υπήρχαν χιλιάδες κενές θέσεις σε βιομηχανίες μετάλλου, χημικών, υφασμάτων και μηχανών. Το 1976 ήρθαν - και παρέμειναν- περίπου 3. 000 Ιρακινοί και Χριστιανοί Δρούζοι από το Λίβανο.

Σ’ αυτό το σημείο είναι ανάγκη να αναφέρουμε πως, από το 1979 μέχρι σήμερα, έχουν εγκατασταθεί μόνιμα περίπου 300 Βιετναμέζοι (boat people) στην χώρα μας, από την περίοδο της δικτατορίας κιόλας. Στη δεκαετία του ’80, η Ελλάδα δέχεται κύμα προσφύγων από την Τουρκία, την Πολωνία, το Ιράν, την Αιθιοπία, καθώς και ανθρώπους από διάφορες εθνότητες ή θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες της Μέσης Ανατολής. Από το τέλος του 1990 εκδηλώνεται μαζική άφιξη Αλβανών μεταναστών και προσφύγων. Επειδή η Ελλάδα είναι μια χώρα που ξέρει καλά τι σημαίνει ξενιτιά και μετανάστευση, γι’ αυτό οι Έλληνες ήταν και είναι ξενόφιλοι μάλλον, παρά ξενόφοβοι.

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως στην Ελλάδα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός παράνομων μεταναστών που έρχονται από χώρες όπως Φιλιππίνες, Αίγυπτο, Ιράν, Ιράκ, Πακιστάν, Συρία, Κύπρο, Τουρκία, Αλβανία και Πολωνία, οι οποίοι δεν έχουν τελικό προορισμό αποκλειστικά την Ελλάδα, αλλά κάποια χώρα της Δυτικής Ευρώπης. Οι παραπάνω παρατηρήσεις μας οδηγούν αναπόφευκτα στη διαπίστωση πως στην Ελλάδα υπάρχει μια σημαντική αύξηση προσφοράς εργασίας, η οποία είναι κυρίως παράνομη, σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία παρουσιάζει στασιμότητα και αυξημένη ανεργία. Βέβαια στο βαθμό που η προσφορά εργασίας των μεταναστών δεν ανταγωνίζεται, αλλά συμπληρώνει τους ντόπιους εργάτες, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι θετικό και σημαντικό.

Η σύγχρονη πραγματικότητα δείχνει ότι στοιχεία έχουμε μόνο για τους νόμιμα απασχολούμενους αλλοδαπούς από το 1980, ενώ για τους παράνομα απασχολούμενους υπάρχουν μόνο ανεπίσημες εκτιμήσεις. Η πιο μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα είναι των Αλβανών με ρευστή και μη οργανωμένη παρουσία (περίπου 300.000). Επίσης στη χώρα μας υπάρχουν 50.000 Πολωνοί, 55.000 Αιγύπτιοι και 35.000 Φιλιππινέζοι/ες, από τους οποίους οι μισοί είναι νόμιμοι. Μικρότερες ομάδες μεταναστών είναι αυτές που προέρχονται από το Ιράκ (13.000 - 14.000), την Ιορδανία, τη Συρία και το Λίβανο (8.000), την Ινδία, τη Σρι Λάνκα και το Μπαγκλαντές, τη Νιγηρία (3.000), το Πακιστάν (2.000 - 3.000), το Σουδάν (1.500), την Αιθιοπία (1.700), διάφορα αφρικανικά κράτη (4.000 - 5.000), Κούρδοι (25.000) και Αρμένιοι (700 - 800).

Εμβαθύνοντας στο θέμα κανείς, μπορεί να παρατηρήσει ότι οι άντρες μετανάστες στην Ελλάδα είναι περισσότεροι από τις γυναίκες, αλλά τα τελευταία χρόνια το ποσοστό των γυναικών μεταναστών αυξάνεται σημαντικά. Σε γενικές γραμμές ισχύει στην Ελλάδα ό,τι και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπου οι μετανάστες είναι γενικά μικρών ηλικιών με μέσο όρο ηλικίας πολύ μικρότερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της χώρας που τους φιλοξενεί. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 59% των μεταναστών στην Ελλάδα είναι Μουσουλμάνοι, το 22% Καθολικοί, το 12% Ορθόδοξοι και το 7% Βουδιστές.

2.3.2 Υπηκοότητες και ποσοστά των προσφύγων στην Ελλάδα

Η απογραφή του 2001 παρέχει τον αριθμό 762.000 εγγεγραμμένων αλλοδαπών που βρίσκονται στη χώρα χωρίς ελληνική υπηκοότητα.

Αυτό το νούμερο αποτελεί το 7% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Από αυτόν τον αριθμό οι 48.560 αλλοδαποί είναι πολίτες της Ε.Ε ή της ΕΖΕΣ. Υπάρχουν, ακόμη, 17.426 Κύπριοι που απολαμβάνουν κάποια προνόμια λόγω της υπηκοότητάς τους. Οι υπόλοιποι 690.000 είναι υπήκοοι άλλων χωρών (όχι όμως ομογενείς) και για όσους από αυτούς είναι ενήλικες (άνω των 18 ετών) απαιτείται από το νόμο να έχουν κανονική άδεια παραμονής στην χώρα.

Οι υπηκοότητες τους έχουν ως εξής:

Οι Αλβανοί αποτελούν το 56% του συνόλου των μεταναστών. Ακολουθούν οι Βούλγαροι στο 5%, οι Γεωργιανοί και οι Ρουμάνοι με 3%. Οι Αμερικανοί, Κύπριοι, Βρετανοί, και Γερμανοί παρουσιάζονται ως σημαντικές κοινότητες και η κάθε μία αποτελεί περίπου το 2% του αλλοδαπού πληθυσμού. Ωστόσο, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ε.Ε η οποία έχει μια εθνικότητα μεταναστών η οποία να ξεπερνά το 50% του συνόλου των αλλοδαπών που βρίσκονται στη χώρα.

2.3.3 Η αναλογία των δυο φύλων

Η αναλογία των δυο φύλων στις διάφορες εθνικότητες των αλλοδαπών δεν είναι σταθερή. Υπάρχει μια σχετική ισορροπία στην αναλογία των δυο φύλων, όμως για ορισμένες εθνικότητες παρατηρούνται μεγάλες διαφοροποιήσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι Ασιατικές χώρες (Πακιστάν, Μπαγκλαντές και Ινδία) έχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου αντρικό πληθυσμό. Το ίδιο ισχύει και για τις Αραβικές χώρες. Η Συρία και η Αίγυπτος έχουν ποσοστά αντρικού πληθυσμού της τάξης του 80%.

Άλλες εθνικότητες έχουν υψηλή παρουσία γυναικείου πληθυσμού. Η Ουκρανία, οι Φιλιππίνες και η Μολδαβία έχουν ποσοστά γυναικείου πληθυσμού της τάξης του 70%. Η Αλβανία και η Ρουμανία έχουν ποσοστό 60% ανδρών προσφύγων. Οι άλλες σημαντικές αριθμητικά εθνικότητες ( Βουλγαρία, Γεωργία, Η.Π.Α , Κύπρος, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Πολωνία) έχουν ποσοστά γυναικείου πληθυσμού που ανέρχεται στο 50-60% του συνολικού πληθυσμού. Τέλος, οι Πακιστανοί που έχουν ποσοστό πληθυσμού 1,4% του συνολικού αριθμού των μεταναστών στην Ελλάδα, δεν έχουν σχεδόν καθόλου γυναικείου πληθυσμού.

2.3.4 Διακίνηση γυναικών

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαπιστωθεί ότι μισό εκατομμύριο γυναίκες και παιδιά διακινούνται κάθε χρόνο στην Δυτική Ευρώπη. Στην Ελλάδα ειδικότερα, εκτιμάται ότι μέχρι το 2002 είχαν αφιχθεί μέσω της διακίνησης συνολικά 17.000 αλλοδαπές γυναίκες με το βασικό κορμό του διακινούμενου πληθυσμού να απαρτίζεται από Ρωσίδες, Ουκρανές, Ρουμάνες, Νιγηριανές κ.λπ. Η ηλικία της πλειονότητας του πληθυσμού κυμαίνεται μεταξύ 16 και 24 ετών (ποσοστό 62-63% περίπου). Αξίζει να σημειώσουμε ότι το trafficking δε συνεπάγεται απαραίτητα πέρασμα συνόρων, αλλά τα θύματα μπορεί να διακινούνται μέσα στα όρια μιας χώρας. Ωστόσο, το κυρίαρχο σχήμα του trafficking είναι το εξής: χώρα προέλευσης- χώρα transit και χώρα υποδοχής.

Συνολικά, συγκρίνοντας τον αριθμό των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων αλλοδαπών γυναικών το 2002 σε σχέση με το 2000, παρατηρείται μείωση της τάξης των 2.200 έως 2.300 ατόμων, δηλαδή σε ποσοστό 11,5%. Η μείωση χαρακτηρίζεται ως αξιόλογη, καθώς αποτελεί την πρώτη σημαντική μείωση που πραγματοποιείται στην εξαναγκαστική πορνεία στην Ελλάδα από το 1980 και μετά. Από το 1990 έως το 1997 η εξαναγκαστική πορνεία γνώρισε σημαντική αύξηση, ίσως από τις δυναμικότερες σε σχέση με όλους τους τομείς της οικονομίας της χώρας μας, τόσο της νόμιμης όσο και της παράνομης. Όμως από το 1998 και κατά την τριετία 1998-2000, παρατηρείται μείωση του αριθμού των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων.

2.3.5 Η ηλικία των θυμάτων (γυναικών) trafficking

Σε ό,τι αφορά την ηλικία των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων, σε σύγκριση με το τέλος της περασμένης δεκαετίας παρατηρήθηκαν αξιόλογες αλλαγές στην ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, παρατηρείται μια σαφής άνοδος του πληθυσμού των ανηλίκων γυναικών. Οι γυναίκες των ηλικιών πάνω από τα 30 χρόνια σαφώς εκπροσωπούνται, αλλά σε μικρότερα ποσοστά και ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς (χαμηλά μισθώματα, για μπαρ και οίκους ανοχής της περιφέρειας, κλπ.). Συμπερασματικά, ο βασικός πληθυσμός των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων γυναικών είναι ηλικίας 21 έως 30 ετών και αποτελούν τα 2/3 του συνόλου της ομάδας. Επιπλέον, στον πληθυσμό των θυμάτων trafficking παρατηρείται μια αύξηση των ηλικιών άνω των 30 ετών. Το 2002 παρατηρήθηκε μια αύξηση των γυναικών από 40 έως 50 ετών. Η αύξηση αυτή μπορεί να αποδοθεί στην ανάγκη διοχέτευσης γυναικών στην πορνεία χαμηλών μισθωμάτων, κυρίως σε μπαρ, οίκους ανοχής αλλά και στην κατ’ οίκον πορνεία. Θα μπορούσε να σημειωθεί ότι, οι εξαναγκαστικά εκδιδόμενες άνω των 30 ετών υφίστανται κακομεταχείριση και εκμετάλλευση των προστατών τους, κυρίως γιατί έχουν πεισθεί ότι δεν έχουν άλλη επιλογή ούτε στην Ελλάδα, αλλά ούτε και στην πατρίδα τους.

2.3.6 Οι εθνικότητες των θυμάτων trafficking

Αναφορικά με την εθνικότητα των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων γυναικών στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη πολυεθνικότητα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, οι εξαναγκαστικά εκδιδόμενες προέρχονταν από διάφορες χώρες, με την πλειοψηφία αυτών να προέρχονται από την Πολωνία, τη Ταϊλάνδη, τις Φιλιππίνες. Μετά το 1987 εμφανίζεται σημαντικός αριθμός εκδιδόμενων γυναικών από την καταρρέουσα Σοβιετική Ένωση. Από τις αρχές του 1990 και μέχρι σήμερα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης η συντριπτική πλειοψηφία των εκδιδόμενων γυναικών προέρχονται από την Ρωσία, Ουκρανία, Αλβανία, Βουλγαρία, Μολδαβία, αλλά και από χώρες της Αφρικής π.χ. Νιγηρία.

Μεταξύ του 2002-2005 η πολυεθνικότητα των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων εξακολουθεί να αυξάνεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας πλέον των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ και των χωρών της Αφρικής που αναφέρθηκαν παραπάνω, εντοπίστηκαν στην πορνεία γυναίκες από τη Λευκορωσία, Ουζμπεκιστάν, Γιουγκοσλαβία, Πακιστάν, Ιράκ, Σιγκαπούρη και Σιέρα Λεόνε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων, η πλειοψηφία αυτών είναι γυναίκες (104 γυναίκες, 29 άνδρες και 4 ανήλικοι, σύνολο 137 θύματα) και η πλειοψηφία αυτών προέρχεται από τη Ρωσία, Ρουμανία, Ουκρανία και σε μικρότερο ποσοστό από τη Βουλγαρία και τη Νιγηρία.

2.4 Επιστροφή

2.4.1 Το δικαίωμα για επιστροφή στην πατρίδα

Α. «Καθένας έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να εκλέγει τον τόπο της διαμονής του στο εσωτερικό ενός κράτους. Καθένας έχει το δικαίωμα να εγκαταλείπει οποιαδήποτε χώρα, ακόμα και τη δική του, και να επιστρέφει σε αυτήν». ΑΡΘΡΟ 13, Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Β. Η αποστολή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) είναι η παροχή διεθνούς προστασίας στους πρόσφυγες, η οποία περιλαμβάνει και την αναζήτηση μόνιμων λύσεων στο προσφυγικό. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει τους πρόσφυγες κατά την επιστροφή τους στη χώρα καταγωγής τους, όταν η κατάσταση είναι ασφαλής, ή κατά την ένταξή τους στην χώρα όπου ζήτησαν άσυλο για πρώτη φορά ή κατά την μετεγκατάστασή τους σε τρίτη χώρα.

2.4.2 Εθελοντική επιστροφή

Είναι όταν ένας πρόσφυγας είτε ένας μετανάστης αποφασίζει αφού έχει αφήσει τη χώρα του να επιστρέψει πάλι πίσω, είτε γιατί μπορεί η οικονομική κατάσταση στη χώρα του να έχει βελτιωθεί, είτε γιατί μπορεί να έχει τελειώσει κάποιος πόλεμος.

2.4.3 Εθελοντικός επαναπατρισμός

Πολλοί πρόσφυγες επιστρέφουν στην πατρίδα τους αν η κατάσταση εκεί σταθεροποιείται. Το δικαίωμα για μία ασφαλή ζωή στη χώρα καταγωγής και το δικαίωμα για επαναπατρισμό είναι βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Αν οι πρόσφυγες υποστηριχθούν και ξαναχτίσουν τη ζωή τους στην πατρίδα τους, αυτό θα συμβάλει τόσο στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας όσο και στην πολιτική σταθερότητα.

Ο επαναπατρισμός των προσφύγων θα πρέπει να γίνεται κάτω από συνθήκες ασφαλείας. Επομένως, στις περιπτώσεις όπου η Ύπατη Αρμοστεία στηρίζει τον εθελοντικό επαναπατρισμό, η οργάνωση προσπαθεί να διασφαλίσει τα συμφέροντα αυτών που επιστρέφουν συνηγορώντας για την εισαγωγή νομοθεσιών που θα προστατεύουν τα δικαιώματα αυτών που επιστρέφουν. Μετά την επιστροφή στην πατρίδα τους η Ύπατη Αρμοστεία συνεχίζει να στηρίζει τους πρόσφυγες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Αφγανοί επιστρέφουν στο Αφγανιστάν μετά την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν

2.4.4 Επιστροφή στην πατρίδα μέσω του διεθνούς οργανισμού μετανάστευσης

Προσωπικοί λόγοι, όπως ο θάνατος συγγενικών προσώπων και η ανέχεια που βιώνουν στην ξένη χώρα (πχ Ελλάδα), αναγκάζουν πολλούς πρόσφυγες να επιζητούν το εισιτήριο επιστροφής τους στην πατρίδα, το οποίο ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) μπορεί πλέον να τους παρέχει. Τελευταία, ο ΔΟΜ ξεκίνησε την υλοποίηση του προγράμματος εθελοντικού επαναπατρισμού, με χρηματοδότηση κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και κατά 25% από εθνικούς πόρους.Σε συνάντηση που έγινε για το θέμα, ο επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Οργάνωσης, Δανιήλ Εσδράς, τόνισε ότι ήδη έχουν κάνει αίτηση για επαναπατρισμό 500 άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι Αφγανοί και Πακιστανοί.«Αυτοί που έρχονται σε μας και ζητάνε να γυρίσουν πίσω ανήκουν σε τρεις κατηγορίες. Είναι αυτοί που πραγματικά πεινάνε και είναι άστεγοι, οι Κούρδοι που θέλουν να επιστρέψουν στο αυτόνομο Κουρδιστάν και τέλος, κάποιοι που θέλουν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, είτε επειδή είναι άρρωστη η μητέρα τους, είτε επειδή θέλουν να δουν τα παιδιά τους, ή για άλλους προσωπικούς λόγους», διευκρίνισε ο κ. Εσδράς.

«Αναφέρουμε, μάλιστα, ειδικά στην ιστορία ενός 16χρονου Αφγανού, ο οποίος έμενε στην Πάτρα και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο, ύστερα από λιποθυμία του στο δρόμο. Διαπιστώθηκε ότι το παιδί είχε καρκίνο σε πολύ προχωρημένο στάδιο, αλλά δυστυχώς, δεν μπόρεσε να μεταφερθεί σπίτι του, στο Αφγανιστάν, καθώς ακόμα δεν είχε εγκριθεί το πρόγραμμα. Επιπλέον, δεν μπόρεσε να βγει βίζα στη μάνα του για να έρθει να τον δει και έτσι το παιδί πέθανε μόνο του».

Κεφάλαιο 3: Πορεία επιβίωσης των προσφύγων και των μεταναστών – Δυσκολίες στο ταξίδι

3.1 Συνθήκες διαβίωσης και προβλήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

Οι άνθρωποι αναγκάζονται να βγουν στην προσφυγιά από τότε που άρχισε η ιστορία. Όπως για παράδειγμα η « Έξοδος» που υπάρχει στο 2ο βιβλίο της Π. Διαθήκης ή η φυγή της Παναγίας, του Ιωσήφ, και του Ιησού, εξαιτίας της δίωξης του βασιλιά Ηρώδη. Οι πόλεμοι, οι θρησκευτικές και πολιτικές διώξεις, η εθνική προέλευση, η φυλή και η συμμετοχή σε κάποιες ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες υποχρέωσαν ανά τους αιώνες εκατομμύρια ανθρώπους να καταφύγουν στην προσφυγιά. Η μετακίνηση των προσφύγων αποτελεί ένα από τα μείζονα πολιτικά και εθνικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα.

Οι άνθρωποι αυτοί που είναι αναγκασμένοι να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους ονομάζονται πρόσφυγες και είναι ψυχικά πολύ αδύναμοι. Νιώθοντας ανασφάλεια, φόβο, θλίψη και απογοήτευση γι’ αυτήν τη ντροπή της ζωής τους, ξεκινούν ένα δύσκολο και αρκετά επικίνδυνο ταξίδι, έχοντας πάρει μαζί τα αγαπημένα και πλέον τα απαραίτητα γι’ αυτούς πράγματα.

Προχωρούν με τα πόδια μια μεγάλη απόσταση, ώσπου να φτάσουν στο σημείο που θα χρησιμοποιήσουν μεταφορικό μέσο. Εξαντλημένοι, πιο πολύ ψυχικά, παίρνουν άλλοτε τρένα, φορτηγά, και άλλοτε πλοία και συνεχίζουν, έτσι, το ανυπόφορο ταξίδι τους. Μη μπορώντας να ταξιδέψουν με νόμιμα μέσα σε κάποια χώρα όπου υπάρχει δυνατότητα να ζητήσουν άσυλο, συχνά αναγκάζονται να ζητήσουν βοήθεια από διακινητές, ξοδεύοντας, έτσι, πολλά χρήματα και ακολουθώντας επικίνδυνες διαδρομές, όπως πλωτούς δρόμους μέσα από την Αδριατική και τη Μεσόγειο ή οδικούς δρόμους μέσω των ανατολικοευρωπαϊκών συνόρων σε φορτηγά, ώστε να καταφέρουν να φτάσουν παράτυπα σε κάποια ασφαλή χώρα που θα τους παραχωρηθεί άσυλο.

Κάποιες φορές, κάποια καραβάνια με λαθραίους υποτίθεται πως περνούν απαρατήρητα, ενώ στην πραγματικότητα οι αστυνομικοί κάνουν πως δεν τους βλέπουν, γιατί έχουν χρηματιστεί από αυτούς που μεταφέρουν τους λαθραίους. Πολλές φορές, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες έρχονται με βάρκες, οι οποίες αράζουν σε σημεία, όπου δεν υπάρχει αστυνομία και δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν. Αυτά τα απόμερα μέρη τα γνωρίζουν αυτοί που τους μεταφέρουν. Τέλος, άλλες φορές, αυτοί που τους μεταφέρουν μπορεί να αφήσουν τους πρόσφυγες πιο μακριά από την ακτή και οι πρόσφυγες κολυμπούν μέχρι την ακτή χωρίς πάντα να γίνονται αντιληπτοί.

Βέβαια, οι επικίνδυνες διαδρομές δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν. Όλοι αντιμετωπίζουν προβλήματα προστασίας, γυναίκες και άνδρες. Υπάρχει ο φόβος της σωματικής βίας, όπως οι ξυλοδαρμοί μέχρι θανάτου. Οι γυναίκες δυστυχώς είναι πιο εκτεθειμένες από τους άνδρες εξαιτίας του φύλου τους, της πολιτισμικής και κοινωνικοπολιτικής τους θέσης και της νομικής τους κατάστασης.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις σχετικά με το φύλο τους και την θέση τους στην κοινωνία και έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν διακρίσεις και βία. Διατρέχουν συχνά τον μεγάλο κίνδυνο να πέσουν θύματα σεξουαλικής βίας. Έτσι, είναι ακόμα πιο περιθωριοποιημένες και ευάλωτες, εξαιτίας της κατάρρευσης των αξιών και των δομών στήριξης που τους παρείχαν και η οικογένεια ή η κοινότητα τους. Είναι πολύ πιθανόν, να έρθουν αντιμέτωπες με επικίνδυνες και ταπεινωτικές καταστάσεις, καθώς ζητούν βοήθεια από κάποιους διακινητές. Έτσι, δυστυχώς φτάνοντας στην χώρα άσυλου μπορεί να έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες όπως ο βιασμός ή άλλου είδους βία και κακοποίηση κατά την διάρκεια του ταξιδιού.

Οι πιο εκτεθειμένοι άνθρωποι όμως δεν είναι οι μεγάλοι, άντρες ή γυναίκες, αλλά είναι τα ανήλικα παιδιά που αναγκασμένα να ταξιδέψουν ασυνόδευτα, έχοντας εγκαταλείψει γονείς και αδέλφια, αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους έχοντας ήδη υποστεί μεγάλη ψυχική ταλαιπωρία. Είναι εντελώς απροστάτευτα και διατρέχουν το μεγάλο κίνδυνο της κακοποίησης. Οι συνθήκες διαβίωσης τους είναι άσχημες, η υγεία και η διατροφική τους κατάσταση είναι εύθραυστες, ενώ οι υγειονομικές τους συνθήκες ανησυχητικές.

Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, όλοι και άντρες και γυναίκες και παιδιά βιώνουν με μεγάλη ταλαιπωρία, αφού οι συνθήκες με τις οποίες ταξιδεύον είναι φριχτές και επικίνδυνες για την υγεία τους. Είναι κλεισμένοι παρά πολλοί μαζί σε αρκετά μικρούς χώρους, όπου υπάρχει έλλειψη οξυγόνου. Επιπλέον υπάρχει έλλειψη τροφής και νερού. Αποτέλεσμα αυτών των ελλείψεων και των άσχημων συνθηκών είναι οι λιποθυμίες, οι αρρώστιες, ή ακόμα και ο θάνατος.

Οι πιθανότερες ασθένειες που μπορεί να προσβληθούν και μεγάλοι και μικροί είναι: η Σύφιλη, η Ηπατίτιδα Β, AIDS, η Φυματίωση, Διαρροϊκά σύνδρομα, η Ελονοσία, ο Νεογνικός Τέτανος, οι Ρευματικές καρδιοπάθειες, η Ανοσοανεπάρκεια, κάποια οδοντιατρικά προβλήματα, η Ψώρα, οι Παρασιτώσεις του εντέρου και οι Πνευμοκονιάσεις.

Ένας ακόμα μεγάλος κίνδυνος είναι να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων, καθώς ζητούν βοήθεια από άγνωστους και διεφθαρμένους διακινητές. Έτσι, θα πρέπει να παρέχονται πληροφορίες για τους κινδύνους απαγωγής και εμπορίας, καθώς και για το πλαίσιο προστασίας για τα θύματα.

Οι διακινητές δεν δείχνουν ίχνος ελέους προς τους πρόσφυγες. Τους εκμεταλλεύονται και τους αφήνουν ψυχοσωματικά τραύματα. Ένα παράδειγμα της ανύπαρκτης ελεημοσύνης τους είναι η ύπαρξη σπιτιών-φυλακών στα κέντρα της Αθήνας. Πιο συγκεκριμένα: όταν οι πρόσφυγες φτάσουν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν καταβάλει ολόκληρο το συμφωνημένο ποσό, κάποιοι δουλέμποροι τους κρατάνε φυλακισμένους σε ερειπωμένα σπίτια, ώσπου να βρεθεί κάποιος να πληρώσει για λογαριασμό τους.

Τέλος, αν σταθούν τυχεροί και φτάσουν ζωντανοί στα σύνορα της νέας χώρας, της χώρας άσυλου και δεν συλληφθούν ως λαθρομετανάστες, τότε ξεκινούν επιτέλους μια νέα και δύσκολη προσπάθεια για μια καλύτερη ζωή.

Παρακάτω θα δούμε μαρτυρίες προσφύγων που έζησαν τον πόνο και τον φόβο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς την νέα χώρα, έχοντας ως ελπίδα ένα καλύτερο αύριο:

Τρέχαμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε,

η μάνα μου με κρατούσε από το χέρι. Πίσω μας

έτρεχαν η φίλη μου η Φερίγιο με την γιαγιά της.

Αλλά, η γιαγιά της ήταν γριά και δεν μπορούσε

να τρέξει γρήγορα. Η Φερίγιο έπεσε κάτω ενώ

εμείς τρέχαμε, και εκείνη την ώρα ακούστηκε

ένας πολύ δυνατός θόρυβος. Γύρισα πίσω να

βοηθήσω τη Φερίγιο, αλλά εκείνη δεν σηκωνόταν.

Την ταρακουνούσα και της έλεγα : «Σήκω, Φερίγιο,

σήκω». Την παρακαλούσα να σηκωθεί, αλλά

εκείνη τίποτα. Τώρα στο νέο μου σχολείο, στο

Λονδίνο, έχω πολλές φίλες. Καλές είναι όλες

αλλά εγώ ακόμα θυμάμαι τη Φερίγιο. (Σάντο, 8

χρονών, όταν έφυγε από την Σομαλία )

Είμαι πολύ χαρούμενη που μπορώ

να πηγαίνω πάλι στο σχολείο. Αλλά, με

πονάει συχνά το κεφάλι μου. Είναι από

τον τρόμο που έτρεχα να ξεφύγω από το

χωριό. Είδα το σπίτι μου να καίγεται.

Αναγκαστήκαμε να φύγουμε στα βουνά με

τη μαμά μου και τα αδέρφια μου. Στο

σχολείο μου αρέσουν τα μαθήματα και

θέλω να γίνω δασκάλα. ( Τσεχαντίν Άνταμ

Ιμπραχίμ, 10 χρονών)

Ο Ντόρτζε κατάφερε να φτάσει στο Κατμαντού

τη δεύτερη φορά. Την πρώτη τον έπιασαν στα

σύνορα. Του έβαλαν χειροπέδες και τον έδειραν.

Τον κράτησαν ένα μήνα σε φυλακή για πολιτικούς

κρατούμενους κι ύστερα τον έστειλαν πίσω στο χωριό

του. Οι αρχές είπαν στους γονείς του ότι αν προσπαθήσει

να ξαναφύγει, θα τιμωρηθούν αυστηρά και θα πάνε

φυλακή. Εκείνοι όμως σκέφτηκαν πώς ότι και να πάθουν

οι ίδιοι, το παιδί τους πρέπει να πάει στην Ινδία για να

μπορέσει να μορφωθεί. Ο Ντόρτζε ονειρεύεται τη μέρα

που θα αγοράσει ένα ποδήλατο και θα γυρίσει πίσω για

να το δείξει στο μικρό του αδερφό. Κανείς δεν του είπε

ακόμη ότι δε θα γυρίσει ποτέ. Κάθε μήνα, γύρω στα 30 παιδιά

φεύγουν από το Θιβέτ , σκαρφαλώνουν τα χιονισμένα Ιμαλάια,

περπατάνε εβδομάδες ολόκληρες και φτάνουν ξεπαγιασμένα

στο Νεπάλ. Τα περισσότερα παιδιά είναι πολύ μικρά και δεν

καταλαβαίνουν γιατί οι γονείς τους τα στέλνουν εκεί. Ένας

υπεύθυνος της Ύπατης αρμοστείας βρήκε ένα κοριτσάκι πέντε

χρονών που είχε μείνει ολομόναχο γιατί δεν μπορούσε να

περπατήσει αρκετά γρήγορα και οι άλλοι το εγκατέλειψαν.

( Νόρτζε, 6 χρονών από το Θιβέτ)

Εγώ δεν ήθελα. Όλοι όμως επέμεναν. Ένας

ξάδερφός μου πλήρωσε 4.000 δολάρια για να με

βάλει σε αεροπλάνο με άλλους τέσσερις, αλλά δεν ξέρω

που τα βρήκε τα λεφτά. Δεν ήξερα που πηγαίνω. Οι άλλοι

έλεγαν μάλλον στην Τουρκία, γιατί εκεί θα τους βοηθούσαν

να πάρουν βίζα για την Ευρώπη και την Αμερική. Στο αεροδρόμιο

μας είπαν ότι είμαστε σε κάποια πόλη της Τουρκίας και ότι είναι άσχημα

τα πράγματα. Καλύτερα να πηγαίναμε στην Ελλάδα. Μας χώρισαν και

κάποιος με έβαλε σε ένα ταξί. Τότε με ρώτησε πόσα λεφτά έχω και του

έδειξα 1.000 δολάρια. «Το ευρώ είναι πιο ισχυρό», είπε και μου τα άλλαξε

για ένα χαρτονόμισμα των 20 ευρώ. Αυτή ήταν όλη μου η περιουσία. Ακόμη

και ότι κόντεψα να πνιγώ, τη φύλαγα σαν θησαυρό για να μην είμαι αδέκαρος

αν τυχόν σωθώ(…).Μείναμε εκεί μια εβδομάδα σε ένα ξενοδοχείο με άλλους

οχτώ, αλλά δεν επιτρεπόταν να βγούμε έξω. Μία νύχτα μπήκαμε 18

άτομα σε ένα λεωφορείο και μας πήγανε στο καράβι. Ήμασταν

πεινασμένοι, διψασμένοι και εξαντλημένοι. Μας κλείδωσαν σε ένα χαμηλό

δωμάτιο, όπου δεν μπορούσαμε να σταθούμε όρθιοι και καθίσαμε χάμω με

διπλωμένα τα πόδια για να χωράμε. Μας έδωσαν λίγο ψωμί και νερό και

ξεκινήσαμε. Ο καιρός ήταν πολύ κακός και το καράβι κινδύνευε να

βυθιστεί. Άλλοι φώναζαν και άλλοι προσεύχονταν. Τα μωρά κλαίγανε

και έκαναν εμετό. Πανικός και βρόμα. Τότε σκέφτηκα για πρώτη

φορά «θα πεθάνω». Ύστερα από οχτώ ώρες μας φώναξαν:

«Έξω γρήγορα! Φτάσαμε στην Ελλάδα». Μετά καταλάβαμε ότι μας είχαν

αφήσει στα τούρκικα παράλια απέναντι από την Ρόδο. Πολύ γρήγορα

μας έπιασε η αστυνομία...». ( Κένι, από την Νιγηρία)

Κεφάλαιο 4: Οι αλλαγές στη ζωή των προσφύγων – μεταναστών

4.1 Τα προβλήματά τους

Οι αιτούντες άσυλο έχουν εγκαταλείψει την χώρα τους, όπως ορίζεται και στην Σύμβαση της Γενεύης του 1951, διότι έχουν βάσιμο φόβο ότι η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων, της φυλής, της κοινωνικής τους τάξης, του φύλου ή της θρησκείας τους. Πρέπει να τονίσουμε, στο σημείο αυτό, ότι ο αιτών άσυλο δεν εγκαταλείπει τη χώρα του για μια «καλύτερη τύχη». Δεν έχει άλλη επιλογή. Επίσης, ο αιτών άσυλο δεν μπορεί να γυρίσει στην πατρίδα του παρά μόνο όταν εκλείψουν οι λόγοι για τους οποίους κινδύνευε η ζωή και η ελευθερία του.

Στη χώρα μας, οι αιτούντες άσυλο προέρχονται κυρίως από το Ιράκ, το Ιράν και την Τουρκία. Όμως η μεγαλύτερη πλειοψηφία, πριν φτάσει στην Ελλάδα για να ζητήσει άσυλο, έχει περάσει δύο και τρία χρόνια σε άλλες ενδιάμεσες χώρες. Η περιπλάνηση τους αποτελεί συχνά μία Οδύσσεια κατά τη διάρκεια της οποίας βρίσκονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που δεν είχαν φανταστεί : αρκετοί χάνουν μέλη της οικογένειας τους, ζουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες για την επιβίωση τους και συχνά έχουν έρθει αντιμέτωποι με το θάνατο. Κάποιες φορές, χάνουν και την ίδια τη ζωή τους. Κάθε αιτών άσυλο έχει δύο τραυματικές εμπειρίες: η πρώτη στη χώρα του, όπου ενδεχομένως έχει βασανιστεί, βιαστεί, φυλακιστεί και η δεύτερη κατά την περιπλάνησή του. Είναι, άραγε, η Ελλάδα μια Ιθάκη για αυτούς;

Από στατιστικά στοιχεία προκύπτει, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των ανθρώπων θεωρεί την Ελλάδα ως νέα του πατρίδα, παράλληλα, όμως, είναι τόσο τραυματικές οι εμπειρίες στη χώρα καταγωγής που οι περισσότεροι πιστεύουν ότι δε θα μπορέσουν να γυρίσουν πίσω και να είναι ασφαλείς. Παρόλα αυτά, η επιστροφή στην πατρίδα παραμένει πάντα στο μυαλό τους, ως μία ανεκπλήρωτη επιθυμία.

Ο αριθμός των αιτούντων στο άσυλο που έρχονται στην Ελλάδα αυξάνεται κάθε χρόνο. Το 2003 υπεβλήθησαν 8147 αιτήσεις ασύλου. Ήδη το 1ο εξάμηνο το 2004 οι αιτήσεις ασύλου ξεπέρασαν τις 4500. Τα σύνορα με την Τουρκία αποτελούν τα κύρια σημεία εισόδου (νησιά του Αιγαίου και Έβρος). Με την άφιξη τους στη χώρα μας, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και ο χρόνος που απαιτείται για την κοινωνικο-οικονομική τους ένταξη αποτελεί, τις περισσότερες φορές, μία επιπλέον «Οδύσσεια».

Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο είναι α. κατά την άφιξή τους: οι αιτούντες άσυλο με την άφιξη τους συλλαμβάνονται για παράνομη είσοδο στη χώρα και οδηγούνται στα Κέντρα Κράτησης που βρίσκονται στα αντίστοιχα σημεία εισόδου (Μυτιλήνη, Αλεξανδρούπολη, Κω, Ρόδο, Σάμο κ.α.). Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία ο αλλοδαπός υποβάλει αίτημα πρέπει να αφήνεται ελεύθερος. Όμως, λόγω έλλειψης διερμηνέων και ενημέρωσης στη γλώσσα τους, δεν έχουν συχνά τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτημα ασύλου