Ερωτήσεις – Απαντήσεις

1) Ποια ήταν η θεωρία του Επίκουρου για τα άτομα και το κενό; (επ 2011, 2010)Ο Επίκουρος, επηρεασμένος από τη θεωρία των Λεύκιππου και Δημόκριτου θεωρεί ότι ό,τι υπάρχει συνίσταται σε άτομα και κενό. Η ύπαρξη του κενού, όπως θεωρούσαν και οι ατομικοί, αποδεικνύεται από το εμπειρικό δεδομένο της κίνησης, ενώ υποστηρίζει όμοια πως το κενό είναι άπειρο όπως και τα άτομα. Ωστόσο ο Επίκουρος, αντίθετα από τους ατομικούς, θεωρεί πως αν και το άτομο θεωρείται η μικρότερη μονάδα έκτασης που υπάρχει ως αυθύπαρκτο σώμα, δεν είναι αδύνατη η με το νου διαίρεσή του σε μικρότερα μέρη. Σύμφωνα μ’ αυτή τη θεωρία, σε κάθε άτομο υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός τέτοιων ελάχιστων μερών που καθορίζουν το μέγεθος του ατόμου, ενώ το σχήμα καθορίζεται από τη διάταξη αυτών των ελάχιστων μερών. Με το τελευταίο ο Επίκουρος εξηγεί και το πώς τα άτομα έχουν διαφορετικά σχήματα, γεγονός που θεωρήθηκε από πολλούς σύγχρονους μελετητές πιο ολοκληρωμένη απάντηση από την αδιαιρετότητα των ατόμων που πίστευαν οι ατομικοί. Σύμφωνα με τους ατομικούς πρωτεύουσες ιδιότητες των ατόμων είναι το σχήμα και το μέγεθός τους. Ο Επίκουρος προσθέτει και το βάρος τους και υποστηρίζει πως αυτό οφείλεται για την προς τα κάτω κίνησή τους και επιπλέον θεωρεί πως τα άτομα κινούνται με ίδια ταχύτητα στο κενό.Όσον αφορά την ταχύτητα ενός σύνθετου σώματος, ο Επίκουρος θεωρεί πως αυτή καθορίζεται από τις συγκρούσεις των ατόμων στο εσωτερικό του: δηλαδή όσο περισσότερα είναι τα άτομα που κινούνται προς μια κατεύθυνση, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα του σύνθετου σώματος, ενώ αν η κίνηση μερικών ατόμων προς μια κατεύθυνση εξισορροπεί την κίνηση των άλλων προς την αντίθετη κατεύθυνση, τότε το σώμα παραμένει ακίνητο.Στο ερώτημα για το πώς συγκρούονται τα άτομα και σχηματίζουν σύνθετα σώματα αν όλα κινούνται στο κενό με την ίδια ταχύτητα, ο Επίκουρος υποστηρίζει πως τα άτομα έχουν μια απρόβλεπτη τάση να αποκλίνουν από την κατεύθυνσή τους, έτσι ώστε συχνά συμβαίνει μια εκτροπή στην κίνησή τους, που έχει ως αποτέλεσμα τη σύγκρουσή τους μεταξύ τους και τη συγκρότηση των σύνθετων σωμάτων. Αυτό όμως (απρόβλεπτη κίνηση ατόμων, τυχαία συγκρότηση σύνθετων σωμάτων) δεν εξηγεί την αναπαραγωγή των ειδών στη φύση. Ο Επίκουρος δίνει κεντρική σημασία στην ύλη και στην ατομική της σύσταση και στο φυσικό του σύστημα δεν υπάρχει θέση για οτιδήποτε είναι δεν είναι σώμα, όπως π.χ. τις Ιδέες του Πλάτωνα, ούτε επιτρέπονται εξηγήσεις στη βάση κάποιου σκοπού, όπως στην τελεολογία του Αριστοτέλη. Ο Επίκουρος ενδιαφερόταν να εναρμονίσει τη φυσική φιλοσοφία με τα εμπειρικά δεδομένα, μελετώντας τη φυσική δομή του κόσμου και αποφεύγοντας κάθε θεϊκή αιτιότητα.

Να αναλύσετε τα αίτια παρακμής της ελληνικής επιστήμης μετά τον 3ο μ.Χ. αιώνα;

Μετά τον 3ο μ.Χ. αι. η ελληνική επιστήμη χαρακτηρίζεται από μια φθίνουσα παραγωγή νέων ιδεών και η επιστημονική δραστηριότητα διοχετεύεται στη συγγραφή σχολιαστικών υπομνημάτων, εξηγήσεων και προεκτάσεων στα μεγάλα έργα του παρελθόντος καθώς και στη σύνταξη εκλαϊκευτικών συμπιλημάτων και επιτομών. Οι σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που σημειώθηκαν στον ευρύτερο ελληνικό κόσμο από τότε που πέρασε υπό ρωμαϊκή κατοχή είναι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ωστόσο αυτό εξηγεί κάποια στασιμότητα. Η παρακμή της ελληνικής επιστήμης οφείλεται κυρίως αφενός στην διακοπή της προφορικής παράδοσης της αρχαίας ελληνικής επιστήμης και αφετέρου στο ιδεολογικό υπόβαθρο των φιλοσοφικών και θρησκευτικών κινημάτων (νεοπλατωνισμός, χριστιανισμός) που αναπτύσσονται την περίοδο αυτή.Όσον αφορά την διακοπή της προφορικής παράδοσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι τα κείμενα της αρχαιότητας συνοδεύονταν συνήθως από προφορικές εξηγήσεις που εξυπηρετούσαν αυτή την παράδοση, αποκάλυπταν το κίνητρο και τον τρόπο σκέψης του συγγραφέα. Όμως όταν η ερευνητική παράδοση δεν συνοδευόταν από την εκπαιδευτική διαδικασία οι γραπτές διατυπώσεις κατά το αυστηρό κλασικό πρότυπο δυσχέραιναν την αφομοίωσή τους και έκαναν σχεδόν αδύνατο το ξεπέρασμά τους.Από την άλλη πλευρά, ο νεοπλατωνισμός (και ο νεοπυθαγορισμός) πρέσβευαν την εξ αποκαλύψεως αλήθεια, δηλαδή οι βαθύτερες αλήθειες δεν αποκτώνται με την εμπειρική έρευνα ή την παρατήρηση και τον ορθό λόγο, αλλά αποκαλύπτονται από τον θεό. Έτσι, τα έργα των σοφών του παρελθόντος θεωρήθηκαν προϊόντα τέτοιων αποκαλύψεων και σ’ αυτά έπρεπε να αναζητηθεί η αλήθεια.Την ίδια περίοδο η νέα θρησκεία του χριστιανισμού, που επίσης πρέσβευε την αποκάλυψη της αλήθειας, δεν ευνοούσε την επιστημονική έρευνα. Μάλιστα οι Πατέρες της εκκλησίας περιορίστηκαν να μελετούν τα λογικά εργαλεία της ελληνικής φιλοσοφίας προκειμένου να επεξεργαστούν το νέο δόγμα και να υπερασπιστούν τις θέσεις του.

Πως προσδιόριζε ο Σωκράτης την έννοια της ευδαιμονίας;Η κοινή αρχαιοελληνική έννοια της λέξης ευδαιμονία είναι τόσο πλούσια σε νοήματα και τόσο απομακρυσμένη από το σήμερα που μας είναι αδύνατον να την κατανοήσουμε πλήρως. Όμως, η αρχαία ηθική, συμπεριλαμβανομένης και της σωκρατικής είναι στο σύνολό της ευδαιμονική, αφού στόχο έχει την ιδιωτική και προσωπική ευδαιμονία. Σκοπός της είναι να βελτιώσει την καθημερινή δημόσια και ιδιωτική ζωή του πολίτη.

Ποια ήταν η θεωρία του Αριστοτέλη για τη σύσταση και την κίνηση των ουράνιων σωμάτων;Τα ουράνια σώματα σύμφωνα με τον Αριστοτέλη δεν αποτελούνται από τα τέσσερα γνωστά στοιχεία (γη, νερό, αέρας, φωτιά) αλλά από ένα πέμπτο στοιχείο, τον

αιθέρα. Εξηγεί αυτή του την άποψη λέγοντας πως η φυσική κίνηση των τεσσάρων στοιχείων είναι να κατευθύνονται προς τα πάνω ή κάτω, να απομακρύνονται ή να πλησιάζουν προς το κέντρο της Γης. Μπορούν ωστόσο να κινούνται και προς άλλες κατευθύνσεις με την παρέμβαση μιας κινητήριας δύναμης, μια κίνηση που δεν είναι δηλαδή φυσική, αλλά βίαιη και εξαναγκασμένη. Η κίνηση όμως των ουράνιων σωμάτων είναι αιώνια και επομένως πρέπει να είναι φυσική. Αφού πρέπει να είναι η κίνηση φυσική και κυκλική δεν μπορεί κανένα από τα παραπάνω τέσσερα γήινα στοιχεία να βρίσκεται στον ουρανό, γιατί κανένα από αυτά δεν έχει κυκλική κίνηση. Οπότε, πρέπει να υπάρχει για τον Αριστοτέλη ένα πέμπτο στοιχείο που πραγματοποιεί κυκλική κίνηση, το οποίο να είναι άφθαρτο και να μην αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Επομένως βρίσκει αυτές τις ιδιότητες στον αιθέρα. Ο Αριστοτέλης υιοθετεί αυτή τη θέση για τον αιθέρα για να εξηγήσει το γεγονός ότι τα άστρα είναι ορατά και ταυτόχρονα αιώνια.

Υπάρχει βυζαντινή φιλοσοφία;Φιλοσοφία, ως αυτόνομη θεωρητική δραστηριότητα ή επιστήμη αποδεσμευμένη από έξωθεν προϋποθέσεις και αρχές και που στηρίζεται αποκλειστικά στην έλλογη γνώση, στο Βυζάντιο δεν υπάρχει. Όμως η θεολογία που αναπτύχθηκε μπορεί να ειδωθεί σαν φιλοσοφική δραστηριότητα. Επιπλέον πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το συστηματικό ενδιαφέρον για την αρχαία φιλοσοφία που εκδηλώνεται με την αντιγραφή και ανάγνωση των πρωτότυπων κειμένων, τη χρήση της στην εκπαίδευση, τη συγγραφή εγχειριδίων και υπομνημάτων αλλά και κριτικών και ερμηνευτικών πραγματειών. Επίσης τη διερεύνηση – συζήτηση με κίνητρα θεολογικά ή φιλοσοφικά σημαντικών προβλημάτων (φιλοσοφικών ή θεολογικών με φιλοσοφικό ενδιαφέρον ή φιλοσοφικών που καθορίζονται έμμεσα ή άμεσα από την πίστη. Φυσικά η έλλειψη συγκροτημένης φιλοσοφικής κοινότητας, χώρου συζήτησης και πολεμικής ερμηνειών δεν επέτρεψε την εκμετάλλευση της σχετικής αυτονομίας της φιλοσοφίας. Αλλά ο διδακτικός προσανατολισμός των λογίων έδωσε έμφαση στη μεθοδική παρουσίαση των κειμένων και όχι τόσο στη χρήση τους για διερεύνηση παλαιών ή τη δημιουργία νέων φιλοσοφικών προβλημάτων.

Ποια υπήρξε η συμβολή των εκπροσώπων της σχολής της Αλεξάνδρειας στην εξέλιξη των επιστημών κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο;Η σχολή της Αλεξάνδρειας ανέδειξε πολλούς σημαντικούς επιστήμονες και η συμβολή της υπήρξε καθοριστική σε πολλούς τομείς. Ειδικότερα:Μαθηματικά: Σερήνος- γεωμετρία, Υπατία (κόρη Σερήνου) Αστρονομία: Θέωνας – υπόμνημα μαθηματικής σύνταξης Πτολεμαίου, καταγραφή ηλιακών εκλείψεων, έκδοση και σχολιασμός «Στοιχείων» Ευκλείδη. Συνέσιος – αστρονομία, φυσική.

Γεωγραφία: Κοσμάς Ινδικοπλεύστης – απέρριπτε σφαιρικότητα Γης (σχήμα της έλεγε σαν την σκηνή του Μωυσή!!!!), περιγραφές ζώων άγνωστων, πρώτη περιγραφή Κίνας.Λόγιοι: Σιμπλίκιος – εμβριθής σχολιαστής Αριστοτέλη, υπομνήματα στον Ευκλείδη, περιέσωσε αποσπάσματα Παρμενίδη, Εμπεδοκλή, Αναξαγόρα, Θεόφραστου κ.ά., Στέφανος Αλεξανδρεύς, Ιωάννης Φιλόπονος: κοσμολογία, θεολογία, λογική, μαθηματικά και περί φύσεως ιστορία. Έντονη (αυστηρή) κριτική διάθεση στα κοσμολογικά –φυσικά συγγράμματα Αριστοτέλη (κυρίως στις θέσεις για αιωνιότητα κόσμου, αδύνατον κίνησης στο κενό, κριτική στην αντιπερίσταση – πλησίασε το νόμο της αδράνειας).

Ποιο ρόλο διαδραμάτισε η διακοπή της προφορικής παράδοσης στην παρακμή της ελληνικής επιστήμης μετά τον 3ο μ.Χ. αι.;Απαντήθηκε παραπάνω

Ποιες ήταν οι αντιλήψεις των Βυζαντινών σχετικά με την ψυχή, το σώμα και τη θέωση του ανθρώπου;Οι Βυζαντινοί, λόγω της χριστιανικής διδασκαλίας για την Ανάσταση, έθεσαν σε καινούργιες βάσεις το πρόβλημα της σχέσης σώματος – ψυχής. Η προϋπαρξη των ψυχών και η μετεμψύχωση απορρίφθηκαν, ενώ η ύλη ανατιμήθηκε, άρα και το σώμα, χωρίς όμως η ψυχή να χάσει την πρωτοκαθεδρία της. Θεωρείται αθάνατη χάρη στον Θεό και όχι στη νοερή φύση και ανήκει σε συγκεκριμένο σώμα. Η άσκηση των αρετών που δεν διαφέρουν από εκείνες της αρχαιοελληνικής ηθικής σκέψης, η μίμηση του προτύπου οδηγεί όχι απλώς στην ευδαιμονία, αλλά στην ομοίωση με τον Θεό. Η ορολογία που χρησιμοποιείται προέρχεται από το νεοπλατωνισμό και τον στωικισμό, αλλά εγγράφεται στη χριστιανική ασκητική και μυστική παράδοση. Οι Βυζαντινοί μιλούν για απάθεια, την αλλοίωση των αισθήσεων, τον μετριασμό των παθών, τη κάθαρση της ψυχής ως προϋποθέσεις για την ανύψωση στο νοητό κόσμο.

Ποιες ήταν οι αστρονομικές αντιλήψεις του Χρύσανθου Νοταρά και με ποια επιχειρηματολογία τις υποστήριξε;Ο Χρύσανθος Νοταράς υπερασπίστηκε το γεωκεντρικό σύστημα έναντι των θεωριών του ηλιοκεντρισμού που ήρθαν στο προσκήνιο κατά την περίοδο της Επιστημονικής Επανάστασης. Αρχικά σπεύδει να παρατηρήσει ότι η ηλιοκεντρική αντίληψη δεν είναι τίποτα άλλο παρά επανέκδοση της θεωρίας του Αρίσταρχου. Έπειτα, υπό την κλασική αριστοτελική θεώρηση του ιεραρχημένου σύμπαντος, τεκμηριώνει την θέση της Γης στο κέντρο του σύμπαντος, ακίνητη και δεν περιφέρεται γύρω από τον ήλιο όπως ισχυρίζονται οι Κοπερνίκειοι. Γι’ αυτό χρησιμοποιεί μια σειρά βιβλικών εδαφίων που χρησιμοποιούνται ως θεϊκές μαρτυρίες για την ακινησία της Γης. Βάσει της νεοαριστοτελικής εμπειριοκρατίας ο

Νοταράς ενίσχυσε την επιχειρηματολογία του μιλώντας για το άτοπο του ηλιοκεντρισμού που βεβαιώνεται και από την μαρτυρία των αισθήσεων. Τέλος, θεωρεί πως επειδή καμία κίνηση δεν γίνεται χωρίς κάποιο εσωτερικό ή εξωτερικό αίτιο (έλλειψη κινητικού αιτίου), η κίνηση της Γης είναι αδιανόητη.

Τι είναι «ορισμοί», τα «αιτήματα» και οι «κοινές έννοιες» στα Στοιχεία του Ευκλείδη;Στα Στοιχεία του Ευκλείδη περιλαμβάνονται:Ορισμοί: στοιχεία που δίνουν στον αναγνώστη την αίσθηση του τρόπου χρήσης των μαθηματικών εννοιών μέσα στο έργο (π.χ. σημείο είναι αυτό που δεν έχει μέρος, ευθεία είναι μήκος χωρίς πλάτος, κ.λπ.).Αιτήματα: Τα αιτήματα είναι βασικές παραδοχές κυρίως γεωμετρικά αξιώματα (π.χ. ζητείται να γίνει δεκτό ότι από οποιοδήποτε σημείο σε οποιοδήποτε σημείο άγεται ευθεία γραμμή, με οποιοδήποτε κέντρο και διάστημα διαγράφεται κύκλος κ.λπ.)Ορισμοί: Οι ορισμοί είναι γενικές προτάσεις δεκτές από όλες τις επιστήμες, δηλαδή λογικά αξιώματα (Τα προς το αυτό ίσα είναι και μεταξύ τους ίσα, εάν σε ίσα προστεθούν ίσα τα όλα είναι ίσα κ.λπ.).

Ποιοι ήταν οι κύριοι τρόποι διάδοσης των επιστημονικών γνώσεων της ελληνικής αρχαιότητας στη δυτική Ευρώπη, στην Ανατολή και στο Βυζάντιο;Τρεις ήταν οι βασικές οδοί μέσω των οποίων διαδόθηκαν οι γνώσεις της ελληνικής αρχαιότητας:Α) η πρώτη οδός είναι η απευθείας μετάδοση προς τη δυτική Ευρώπη, μέσω της πολιτιστικής επαφής Ελλάδος – Ρώμης, όπου η διγλωσσία ήταν διαδεδομένη και βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα πολλοί Έλληνες δάσκαλοι παρείχαν τα μέσα στους μορφωμένους Ρωμαίους ώστε να μετέχουν της ελληνικής παιδείας. Ακόμα, μεταφράστηκαν πολλά αρχαιοελληνικά κείμενα από τα ελληνικά στα λατινικά (Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Νικόμαχου, Ευκλείδη), ενώ ταυτόχρονα αναπτύχθηκε στη λατινική Δύση η παράδοση της συγγραφής εγκυκλοπαιδειών και εκλαϊκευτικών συμπιλημάτων. Βαθμιαία όμως οι συγγραφείς τέτοιων έργων σταμάτησαν να βασίζονται σε ελληνικές πηγές, βασιζόμενοι ολοένα και περισσότερο σε προηγούμενα ανάλογα έργα, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά ο ένας τον άλλο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν αργότερα αυτή η οδός διάδοσης της ελληνικής επιστήμης προς την δυτική Ευρώπη να εκφυλιστεί και αργότερα και εκμηδενιστεί.Β) Η ελληνική επιστήμη διαδόθηκε δημιουργικά και προς την Ανατολή. Αποφασιστικής σημασίας ήταν ο ρόλος που έπαιξε η θρησκεία και συγκεκριμένα ορισμένα χριστιανικά θρησκευτική κινήματα που αναπτύχθηκαν στις ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπως ο νεστοριανισμός που απέκτησε επιρροή σε Συρία, Περσία και ίδρυσαν σχολές όπου μελετούνταν η αριστοτελική

λογική κ.ά. Πολλά ελληνικά κείμενα (αριστοτελικά συγγράμματα, ιατρικές πραγματείες, μαθηματικά, αστρονομικά και φιλοσοφικά) μεταφράστηκαν στα συριακά, επηρεάζοντας την πνευματική ζωή της Περσίας. Ακολούθως στα αραβικά μεταφράστηκαν εξίσου μεγάλος αριθμός επιστημονικών και φιλοσοφικών κειμένων.Γ) Η τρίτη οδός μετάδοσης των αρχαίων κειμένων ήταν μέσω του ανατολικού τμήματος της παλαιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δηλαδή του Βυζαντίου και αυτή η οδός ήταν η μόνη που επέτρεψε τη διάσωση των ίδιων των πρωτότυπων κειμένων, τα οποία αντιγράφονταν στην ελληνική γλώσσα. Όμως, αυτά που διασώθηκαν ήταν εκείνα που οι Βυζαντινοί πίστευαν πως αξίζει να αντιγραφούν και να επιζήσουν για παιδαγωγικούς ή άλλους λόγους. Αυτό το «κοσκίνισμα» στέρησε όμως πολλά αρχαία κείμενα και ερευνητικές παραδόσεις.

Ποιο ήταν το περιεχόμενο της έννοιας της ειμαρμένης κατά τους Στωικούς;Η ειμαρμένη κατά τους Στωικούς ταυτίζεται με τη θεία πρόνοια και περιλαμβάνει τους νόμους που δεν επιδέχονται εξαιρέσεις και οι οποίοι ρυθμίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα σώματα στο πλαίσιο της κοσμικής τάξης που ρυθμίζεται από τον θεό ή τον Λόγο. Πιστεύουν ότι για οτιδήποτε συμβαίνει στο σύμπαν υπάρχουν αίτια, τα οποία δεν θα επέτρεπαν να συμβεί οτιδήποτε άλλο. Συνεπώς, η έννοια της τύχης δηλώνει στο πλαίσιο της στωικής φυσικής μόνο το γεγονός ότι τα αίτια δεν έχουν ακόμη κατανοηθεί.

Ποια είδη φιλοσοφικής γραμματείας υπήρξαν κατά τη βυζαντινή περίοδο και ποιο ήταν το περιεχόμενό τους;Κατά τη βυζαντινή περίοδο διακρίνουμε τα παρακάτω είδη φιλοσοφικών κειμένων:Επιτομές και εγχειρίδια: δηλαδή διάφορα «συντάγματα» που συνόψιζαν το σύνολο της αριστοτελικής φιλοσοφίας είτε τη λογική ή τη φυσική και είχαν καθαρά εκπαιδευτικό σκοπό. Επιδίωκαν τη σαφήνεια και απλούστευση και όχι την εμβάθυνση.Υπομνήματα: βασική μορφή της φιλοσοφικής δραστηριότητας ήταν η συγγραφή υπομνημάτων στα αρχαία κείμενα που θεωρούνταν σημαντικά. Και εδώ στην πλειοψηφία τους πρόκειται για αριστοτελικά έργα, χωρίς όμως να εκλείπουν και κάποια σχόλια στον Πλάτωνα. Αντιρρητικά έργα: δηλαδή έργα πολεμικού – αντιρρητικού χαρακτήρα προς τα αρχαιοελληνικά κείμενα.Μικρά έργα: πραγματεύονταν με ελεύθερο τρόπο μια τεράστια ποικιλία θεμάτων, δίνοντας λύση σε σχετικές απορίες. Συχνά περιείχαν αυτούσια ή παραφρασμένα αποσπάσματα από προγενέστερα κείμενα, κατά κύριο λόγο Νεοπλατωνικών και παλαιότερων σχολιαστών και μοιάζουν με προσωπικές σημειώσεις ανάγνωσης ή συγκέντρωση υλικού για διδασκαλία.

Πως καλεί τον άνθρωπο η φιλοσοφική διδασκαλία του Επίκουρου να σταθεί απέναντι στο θεό και στο θάνατο;Ο Επίκουρος αρνείται τις κοινές πεποιθήσεις της λαϊκής θρησκείας, σύμφωνα με τις οποίες οι θεοί ελέγχουν τον κόσμο και παρεμβαίνουν στις ανθρώπινες ζωές, αλλά δεν αρνείται ότι υπάρχουν θεοί. Ωστόσο αυτοί διαφέρουν από τους μυθολογικούς θεούς. Είναι μεν αθάνατοι, μακάριοι αλλά η υπέρτατη ευδαιμονία που τους διακρίνει δηλώνει για τον Επίκουρο την πλήρη αδιαφορία τους για το τι συμβαίνει στον κόσμο, δηλαδή την πλήρη έλλειψη θείας πρόνοιας. Μάλιστα ως απόδειξη αυτού ο Επίκουρος επικαλείται τις ατέλειες του κόσμου. Όσον αφορά την ψυχή, ο Επίκουρος θεωρεί ότι είναι σώμα, αφού μπορεί να προκαλέσει και να υποστεί κάτι, ενώ παράλληλα τη θεωρεί κέντρο της αισθητηριακής αντίληψης και των νοητικών λειτουργιών του ανθρώπου. Ως εκ τούτου η ψυχή δεν είναι αθάνατη αφού δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σώμα. Γι’ αυτό προτρέπει τους ανθρώπους να μην φοβούνται τον θάνατο, ούτε την θεϊκή κρίση ή την αιώνια τιμωρία.