Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

ΠΡΟΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Πρώτη Γραπτή Εργασία ΕΠΟ 41 (ακαδ. έτος 2008-2009) "Εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό κατά τον 20ό Αιώνα"

Θέμα: «Παρουσιάστε Κριτικά τις Απόψεις του Μαρξ καθώς και τις Απόψεις ή του Ντουρκχάιμ ή του Ζίμελ για τη Νεωτερικότητα»

Επαναδιατύπωση θέματος- Στόχοι εργασίας: Κεντρικό ζητούμενο της παρούσας εργασίας είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται την έννοια της Νεωτερικότητας(δηλαδή το σύγχρονο ή μοντέρνο) , ο Μαρξ , ο Ζίμελ και ο Ντουρκχάιμ. Στην παρούσα εργασία θα επιχειρηθεί να προσδιοριστεί η έννοια της Νεωτερικότητας, όπως αυτή παρουσιάζεται από το σχετικό υλικό που αντλούμε τις πηγές μας. Θα οριστούν- εξηγηθούν οι κύριοι όροι της εργασίας για να διασαφηνιστούν οι ιδέες και οι απόψεις των φιλοσόφων που εξετάζονται. Σημαντική επισήμανση : Η εργασία είναι αρκετά απαιτητική διότι δεν ζητείται μια απλή παρουσίαση των κυριότερων θέσεων τους για τη Νεωτερικότητα, αλλά ζητείται η κριτική στάση του φοιτητή- φοιτήτριας απέναντι στο θέμα που πραγματεύονται, με σαφήνεια, επιχειρηματολογία, πληρότητα και λογική ακολουθία. Επίσης, o φοιτητής- φοιτήτρια θα κάνει λόγο για τον Καρλ Μαρξ και κατόπιν θα ασκήσει κριτική είτε στον Ζίμελ είτε στον Ντουρκχάιμ.

Λέξεις- Κλειδιά. Νεωτερικότητα : η δυνατότητα θεμελίωσης της κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας, της πολιτικής χειραφέτησης και μιας ορθολογικής διαφώτισης απαλλαγμένης από την παράδοση και τις προκαταλήψεις Καπιταλισμός : ως ένας τρόπος παραγωγής ο οποίος παραβιάζει την «ανθρώπινη φύση» δηλαδή, τα πανανθρώπινα, οικουμενικά γνωρίσματα που προσιδιάζουν στην «ουσία» του εργαζόμενου υποκειμένου παραγωγικές δυνάμεις : περιλαμβάνουν την ύλη και την εργατική δύναμη του ανθρώπου. Οι άνθρωποι ενεργοποιούν τις παραγωγικές δυνάμεις έχοντας κάποια μορφή σχέσεων ανάμεσά τους.

Οι παραγωγικές σχέσεις : είναι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπων στην πορεία της παραγωγής των υλικών αγαθών

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

επιστημονική επανάσταση : απελευθέρωση της γνώσης από μεταφυσικές αυταπάτες (μαγεία, προλήψεις, δεισιδαιμονίες) και την απόπειρα εγκαθίδρυσης επιστημονικών «νόμων» ως μόνο έγκυρο δρόμο προς την αλήθεια Κεφαλαιοποίηση : το κεφάλαιο υπό τις διάφορες μορφές του –ως χρήμα (κινητό κεφάλαιο), ως γη, εργαλεία, υλικά παραγωγής, μηχανικός εξοπλισμός, απόθεμα έτοιμων αγαθών και πόρος (σταθερό κεφάλαιο) ή ως εργατική δύναμη (μεταβλητό κεφάλαιο)– είναι το πρωταρχικό παραγωγικό μέσο Εμπορευματοποίηση της εργασίας : σημαίνει, για τον Μαρξ, ότι από συγκεκριμένο πρόσωπο που συνδέεται οργανικά με το έργο του, ο άνθρωπος μετατρέπεται σ’ έναν αφηρημένο παραγωγικό συντελεστή (ο παραγωγός ως «εργατικό δυναμικό») ο οποίος χάνει κάθε ποιοτική διαφορά από τα αντικείμενα του ιστορικός υλισμός : οι άνθρωποι έρχονται σε καθημερινές σχέσεις , σε παραγωγικές σχέσεις και μέσα από τους νομικούς –πολιτικούς θεσμούς , παράγονται οι κοινωνικές μορφές ,όπως ο πολιτισμός. Η κοινωνική ύπαρξη καθορίζει τη συνείδηση των ανθρώπων της κάθε εποχής. Ο Μαρξ υποστήριξε την ανάγκη για την κοινωνική επανάσταση μέσω της υλικής ανατροπής , την ανατροπή της καπιταλιστικής σχέσης των παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων και μέσω της ιδεολογικής ανατροπής(Άρον ,σελ.261-262)

αλλοτρίωση :ως πρώτη μορφή αφορά τη σχέση του εργάτη προς το προϊόν της εργασίας του, το οποίο, επειδή καρπούται από κάποιον άλλο, παρουσιάζεται στα μάτια του ως ένα «ξένο αντικείμενο». Ως δεύτερη μορφή αναφέρει την αποξένωση του εργάτη από τον εαυτό του, από την ίδια του,δηλαδή, την εργατική δύναμη («αυτοαλλοτρίωση»).Τέλος, ο άνθρωπος υπό τον καπιταλισμό «αποξενώνεται από τον άνθρωπο» λόγω του εξαναγκαστικού καταμερισμού της εργασίας και της επιβεβλημένης διαφοροποίησης των ρόλων Φετιχισμός : Ο Μαρξ ορίζει ως φετιχισμό το φαινόμενο κατά το οποίο ο κοινωνικός χαρακτήρας της ανθρώπινης εργασίας–η συλλογική, διαπροσωπική σχέση που δημιουργείται μεταξύ των παραγωγών από τη συνεργασία και την μεταξύ τους επικοινωνία (intercourse)– εμφανίζεται στα μάτια τους ως μια σχέση μεταξύ των προϊόντων της εργασίας τους που αυτονομούνται και την αντικαθιστούν Ο φετιχισμός αναφέρεται στην «ψευδή εμφάνιση» του αγαθού· αφορά την υποκατάσταση της αξίας των προϊόντων από την αγοραία τους τιμή και την ψευδαίσθηση ότι πηγή της αξίας δεν είναι η ανθρώπινη συλλογική εργασία που έχει επενδυθεί στο αγαθό, αλλά η υλική του μορφή όπως παρουσιάζεται κατά την πράξη της ανταλλαγής στην αγορά, δηλαδή, η χρηματική του τιμή. Το χρήμα (καθαρή ανταλλακτική αξία διαχωρισμένη από την αξία χρήσης), είναι το κατ’ εξοχήν οικονομικό φετίχ διότι ταυτίζεται με την αξία καθ’ εαυτή. Γι’ αυτό, εξάλλου, αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο οικουμενικής ανάγκης αστικό κράτος : λειτουργεί ως μηχανισμός μέσω του οποίου η ταξική υποταγή αναπαράγεται και νομιμοποιείται ιδεολογία : το συνεκτικό σύστημα των ιδεών, νοημάτων και αξιακών κανόνων που κυκλοφορούν στο «εποικοδόμημα» της νεωτερικής κοινωνικής δομής (π.χ., ελευθερία, δικαιοσύνη, ανθρωπιά, ισότητα, νόμος, ο πολίτης, το Έθνος, ο λαός), παίζει έναν αντίστοιχο ρόλο με αυτό της θρησκείας στις προνεωτερικές κοινωνίες. κομμουνισμός : εγχείρημα θεμελίωσης του κατάλληλου οικονομικού-κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο το ζήτημα της ιδιοκτησίας θα επιλυόταν και στο οποίο το πρόταγμα της ελευθερίας θα μπορούσε αληθινά να πραγματοποιηθεί

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Ο Μαρξ ορίζει τον κομμουνισμό ως ένα μελλοντικό «Βασίλειο των παραγωγών» στο οποίο η αποδέσμευσή τους από τη φυσική ανάγκη θα οδηγήσει στην πολιτική και κοινωνική ελευθερία μέσω ενός νέου τύπου οργάνωσης της παραγωγικής δραστηριότητας που διακρίνεται από τη συλλογική ιδιοκτησία των παραγωγικών μέσων και την ισότιμη συσχέτιση όλων. Σχετικισμός : Σύμφωνα με τον Σπένσερ, η κοινωνία ως σύστημα, εκκινεί από μια κατάσταση άμορφης ενότητας και εξελίσσεται μέσα από τον καταμερισμό της εργασίας σε μια σύνθετη, αλλά προσδιορισμένη ενότητα. Η πρόσληψη της νέας ενότητας του κοινωνικού συστήματος, καθίσταται εφικτή μέσα από τον εντοπισμό σχέσεων μεταξύ των επιμέρους στοιχείων. Αυτές οι σχέσεις γίνονται αντιληπτές ως σχέσεις ανταλλαγής ενέργειας έλξης και απώθησης. Ο Ζίμελ εντάσσει με πρόδηλο τρόπο αυτή τη λογική στη γενικότερη φιλοσοφία του, η οποία γίνεται αντιληπτή ως σχεσιοκρατία (ο όρος, ωστόσο, που προτιμά ο Ζίμελ είναι ο σχετικισμός, του οποίου το νόημα όμως ελάχιστη συνάφεια έχει με το σχετικισμό στα κριτήρια της γνώσης ή τον ηθικό σχετικισμό). ξένος : (σύμφωνα με το Ζίμελ) χαρακτηρίζεται από μια παράδοξη θέση στην κοινωνία: είναι γεωγραφικά κοντά στην κοινωνία, αλλά πολιτισμικά και ψυχολογικά βρίσκεται σε απόσταση. Ενώ σε ορθόδοξες εκτιμήσεις ο «ξένος» γίνεται αντιληπτός με όρους κοινωνικού αποκλεισμού και μόνο, στο σχήμα του Ζίμελ συνδέεται με θέση ισχύος λόγω της αντικειμενικότητας που τον διακρίνει. Το περιθώριο, συνεπώς, ενέχει μια προνομιακή προοπτική. Αλληλεπενέργεια : αναφέρεται στο πλέγμα κοινωνικών σχέσεων, βάσει των οποίων επιμέρους ποιότητες αναγνωρίζονται ως φορείς αξίας (όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει με τον κοινωνικό τύπο του «ξένου») και στην διαλεκτική συνάφεια της σχέσης μορφής και βίου.

Δομή Εισαγωγή H παρούσα εργασία θα δομηθεί ως εξής: Αρχικά θα επισημανθεί και θα αναλυθεί η έννοια της Νεωτερικότητας και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται την έννοια της ο Μαρξ ο Ζίμελ ή ο Ντουρκχάιμ . Στη συνέχεια, θα εστιάσουμε τον ενδιαφέρον μας στην προσωπική, κριτική μας στάση απέναντι στις θέσεις των φιλοσόφων, με συγκεκριμένα επιχειρήματα, είτε συμφωνώντας είτε διαφωνώντας μαζί τους, αρκεί να κυριαρχεί η σαφήνεια των απόψεων μας.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Κύριο θέμα Κεφάλαιο 1 Πως ορίζεται η έννοια της Νεωτερικότητας Κεφάλαιο 2 Οι απόψεις του Μαρξ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Κεφάλαιο3 Οι απόψεις τουΖίμελ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Kεφάλαιο 4 Οι απόψεις του Ντουρκχάιμ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Συμπεράσματα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην εισαγωγή τονίζουμε πως θα γίνει λόγος για την έννοια της Νεωτερικότητας, δίνοντας τη φιλοσοφική της διάσταση διευκρινίζοντας ότι θα ασχοληθούμε με τις απόψεις του Καρλ Μαρξ απαραίτητα , του Ζίμελ ή του Ντουρκχάιμ. Επισημαίνουμε ότι πάνω στις θέσεις του Καρλ Μαρξ στηρίχτηκαν πολλοί φιλόσοφοι, χωρίς απαραίτητα να ταυτίζονται οι θέσεις τους. Επιπλέον αναφερόμαστε στις φιλοσοφικές θεωρήσεις τους για τη Νεωτερικότητα και στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις προσωπικές μας κρίσεις πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Πως ορίζεται η έννοια της Νεωτερικότητας Αρχικά δίνεται ο ορισμός της Νεωτερικότητας, όπως έχει αναφερθεί στις λέξεις κλειδιά, για να προετοιμάσουμε τον αναγνώστη να κατανοήσει το κεντρικό θέμα που πραγματευόμαστε Στη συνέχεια αναφερόμαστε στην έννοια της ‘’επιστημονικής επανάστασης’’ που είναι ο δρόμος της γνώσης απαλλαγμένη από μεταφυσικές ανησυχίες. Κατόπιν, γίνεται αναφορά για τον ηθικό και τον πολιτικό αυτοκαθορισμό που ενώ έχει σκοπό την ύπαρξη μιας έννομης πολιτείας, στηριγμένη στα πρότυπα της ελευθερίας, τελικά κυριαρχεί η ελεύθερη εμπορευματική αγορά και η μη ύπαρξη κανόνων(κείμενο Β. Ρωμανού, «Ο Καρλ Μαρξ και η Νεωτερικότητα»). Κατόπιν, κάνουμε λόγο για τα θετικά χαρακτηριστικά της Νεωτερικότητας, εφόσον έχουμε αυτή την άποψη , με την υποκειμενική μας ματιά. Αναφέρουμε πως συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνίας απαλλαγμένη από προκαταλήψεις. Στη νέα κοινωνία εγκαθιδρύεται η επιστημονική ερμηνεία των ζητημάτων και ο ορθολογισμός. Δεν κυριαρχούν οι παραδοσιακές, ξεπερασμένες αντιλήψεις και δημιουργούνται νέες κοινωνικές οργανωτικές δομές στηριγμένες στην αλληλεγγύη και στην ηθικότητα.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Ασφαλώς, αναφέρουμε και τα αρνητικά της χαρακτηριστικά, εφόσον έχουμε αυτή την άποψη. Συγκεκριμένα, αναφέρουμε πως δεν καθορίζονται με τόση σαφήνεια οι κοινωνικοί κανόνες που θα συνδράμουν στην κοινωνική συνοχή. Επίσης, οι παραγωγικές δυνάμεις βρίσκονται υπό την κατοχή των κοινωνικά πλουσίων, οπότε τίθεται το ερώτημα, τι είδους ισότητα θα υπάρξει. Ακόμα αναφέρουμε πως από τη Γαλλική επανάσταση, που θεωρείται ορόσημο της νεωτερικότητας, μέχρι σήμερα, οι ταξικές διαφορές δεν έχουν μειωθεί αλλά απεναντίας έχουν αυξηθεί. Συνεπώς, το ‘’στοίχημα’’ της νωτερικότητας δεν έχει κατακτηθεί και παραμένει επίκαιρο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Οι απόψεις του Μαρξ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Αρχικά θα αναφέρουμε πως ο Μαρξ (1818-1883) αναφέρει το επιχείρημα της υλιστικής επιστήμης της ιστορίας. Πρόκειται για μια άποψη που αμφισβητεί την έννοια του ιδεαλισμού διότι δεν ερμηνεύει την κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα με βάση τον τρόπο παραγωγής. Συνεπώς, κάτω από αυτό το πρίσμα αναλύει και ερμηνεύει την έννοια της Νεωτερικότητας. Πιστεύει πως ο καπιταλισμός συνδέεται με τη Νεωτερικότητα διότι έχει ως επακόλουθο την κοινωνική και την ατομική αλλοτρίωση του ανθρώπου. Στη συνέχεια, προτείνει ως απάντηση- λύση στο ζήτημα της Νεωτερικότητας, τον κομμουνισμό, ο οποίος έχει ως όραμα μια ελεύθερη κοινωνία χωρίς να υπάρχουν κοινωνικές αδικίες. Κατόπιν, θεωρεί πως η Νεωτερικότητα ευαγγελίζεται την ελεύθερη οικονομία, άρα την εμπορευματοποίηση, τον κοινωνικό ανταγωνισμό και την έλλειψη της ανθρώπινης επαφής. Ωστόσο, το αρνητικό που πρεσβεύει η Νεωτερικότητα, δεν είναι μόνο η ελεύθερη οικονομία αλλά η έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας από τους κεφαλαιούχους. Δίνει στη Νεωτερικότητα το χαρακτηρισμό ΄΄αμφίσημη’’, θέλοντας να δείξει πως μέσα από αυτήν θα δημιουργηθούν οι βάσεις, τα θεμέλια για την απελευθέρωση του ατόμου από τον καπιταλισμό που θα οδηγήσει στον κομμουνισμό. Όσον αφορά την έννοια του χρήματος, αναφέρει πως μέσω της ανταλλαγής, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις της κοινωνικής αδικίας, αφού ο εργάτης αναγκάζεται να πουλά την εργατική του δύναμη, την εργασία του. Στη συνέχεια, κάνει λόγο για το φετιχισμό και για τη συνεχή ανάπτυξη της τεχνολογίας στην εποχή της Νεωτερικότητας. Η αύξηση της παραγωγής και η εξουσία του ανθρώπου πάνω στη φύση, έχει ως αποτέλεσμα το κοινωνικό χάσμα των τάξεων και την έλλειψη της συνειδητότητας. Ο Μαρξ θεωρεί πως η Νεωτερικότητα επιφέρει την αλλοτρίωση, τη θέσπιση άδικων νόμων, τη μείωση της ελευθερίας. Το έθνος στην εποχή της Νεωτερικότητας έχει αρνητική σημασία διότι ‘’εκμαγεύει΄΄ τον κόσμο, δίνοντας του μια ψεύτικη εικόνα. . (κείμενο Β. Ρωμανού, «Ο Καρλ Μαρξ και η Νεωτερικότητα»).

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Η κριτική άποψη των θέσεων του Μαρξ έχει καθαρά υποκειμενική διάσταση και προτείνεται στους φοιτητές-φοιτήτριες να μην αναπαράγουν αυτούσια τις θέσεις του γράφοντος, διότι ελλοχεύει ο τεράστιος κίνδυνος της παραποίησης. Συνίσταται η λεπτομερής και ουσιαστική μελέτη των κυρίων συμπερασμάτων των φιλοσόφων και στη συνέχεια να τις συμβουλευτούν.

Ο Καρλ Μαρξ ορθά αντιμετωπίζει την έννοια της Νεωτερικότητας κυρίως με αρνητική στάση, διότι από τις ημέρες του μέχρι σήμερα, η ανθρωπότητα συντηρείται με τη σημαία της κοινωνικής και ταξικής αδικίας, χωρίς να δημιουργούνται προϋποθέσεις ανάπτυξης των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Άρα, η Νεωτερικότητα, δεν οδηγεί στην πρόοδο και στην εξέλιξη.

. Ορθώς ο Μαρξ ερμηνεύει διάφορους κοινωνικούς σχηματισμούς σε όρους της οικονομικής τους διάρθρωσης, διότι η κοινωνία έχει τον οικονομικό πλούτο να διαμορφώσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις ανάπτυξης, εφόσον οι παραγωγικές δυνάμεις δεν ανήκουν σε ολίγους, αλλά σε όλους που συμμετέχουν στην παραγωγή

Ατελής είναι η Νεωτερικότητα διότι τα μέσα παραγωγής βρίσκονται υπό τον έλεγχο των κεφαλαιοκρατών

Η Νεωτερικότητα οδηγεί στην ‘’εκμάγευση’’ της κοινωνίας, αφού δημιουργεί νέα προβλήματα, χωρίς να έχει επιλύσει τα ήδη υπάρχοντα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οι απόψεις τουΖίμελ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Ο Ζίμελ(1858-1918) με την έννοια κοινωνικότητα εννοεί την αμοιβαιότητα ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας.( κείμενο Σ. Γάγγα, «Ο Γκ. Ζίμελ και η Νεωτερικότητα») Η κοινωνίωση είναι η κοινωνικότητα των ατόμων με την ύπαρξη κοινωνικών ομάδων που έχουν κοινά στοιχεία με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η αλληλόδραση. Έτσι δημιουργούνται συνεκτικές κοινωνικές ομάδες και μέσα από την αλληλεπίδραση, δημιουργείται η κοινωνία.( Μαρία ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ (2008), Οι Κλασσικοί της Κοινωνιολογίας. Κοινωνική θεωρία και νεότερη κοινωνία, Αθήνα, Σαββάλας, σελ 459-463) Για να γίνει κατανοητό πως αντιλαμβάνεται ο Ζίμελ τη Νεωτερικότητα, πρώτα έχει διαγνώσει την αποσπασματικότητα της και καταφεύγει σε απόψεις φιλοσόφων για να την αναλύσει. Θεωρεί πως η ενότητα της κοινωνίας γίνεται μέσω του καταμερισμού της εργασίας και την αντιλαμβάνεται με τον εντοπισμό της σχέσης των επιμέρων στοιχείων (σχετικισμός) Σοσιαλιστική θεωρείται η ιδεολογία που πρεσβεύει, δεν είναι μαρξιστής, δεν αποκρούει τις παραδοσιακές ιδέες αλλά ζητά να τις εμπλουτίσει. Άρα, εδώ γίνεται διακριτή η διαφορά με τον Καρλ Μαρξ. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την ΄΄Κοινωνική Διαφοροποίηση’’, έργο του, με το οποίο θεωρεί πως η ατομικότητα στην εποχή της Νεωτερικότητας δεν είναι απαραίτητα αρνητική στη διαμόρφωση μιας συγκροτημένης κοινωνίας.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Σκοπός του είναι να ενώσει τον ποιοτικό ατομικισμό της Νεωτερικότητας με το σοσιαλισμό για να υπάρχει δικαιοσύνη. Κατόπιν, κάνει αναφορά στην έννοια του ‘’ξένου’’, ο οποίος συμμετέχει στο οργανωμένο κοινωνικό σύνολο, δίνοντας του νέα πνοή, νέα στοιχεία, νέες ιδέες. Το χρήμα στη φιλοσοφία της εποχής της Νεωτερικότητας, είναι σύμβολο αλληλόδρασης, εκπληρώνει ανθρώπινες ανάγκες, δίνει χαρά στον άνθρωπο, άρα συνδέεται άμεσα με αυτήν. Ωστόσο, δεν αμφισβητεί πως υπάρχει το φαινόμενο της αντινομίας της Νεωτερικότητας, διότι δεν υπάρχει προσωπική ελευθερία και ηθική δέσμευση. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για τη ΄΄μόδα΄΄, ως κοινωνική μορφή της ιδιαιτερότητας του ανθρώπου στην εποχή της Νεωτερικότητας που δεν τον οδηγεί στην ελευθερία. Με τον όρο ‘’τραγωδία του πνεύματος’’, ο Ζίμελ θεωρεί πως ο πολιτισμός είναι τραγικός διότι αντικειμενοποιεί το πνεύμα και ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να τον κατανοήσει. .( κείμενο Σ. Γάγγα, «Ο Γκ. Ζίμελ και η Νεωτερικότητα»). Η κριτική άποψη των θέσεων του Ζίμελ έχει καθαρά υποκειμενική διάσταση και προτείνεται στους φοιτητές-φοιτήτριες να μην αναπαράγουν αυτούσια τις θέσεις του γράφοντος, διότι ελλοχεύει ο τεράστιος κίνδυνος της παραποίησης. Συνίσταται η λεπτομερής και ουσιαστική μελέτη των κυρίων συμπερασμάτων των φιλοσόφων και στη συνέχεια να τις συμβουλευτούν.

Η θέση του Ζίμελ έχει περισσότερο ΄΄ερευνητικό’’ χαρακτήρα , με την έννοια πως προσπαθεί να καταγράψει τις κοινωνικές εκφάνσεις της Νεωτερικότητας και δεν μας οδηγεί σε στοιχειωμένες κρίσεις- προτάσεις

Οραματίζεται μια σοσιαλιστική κοινωνία σε σχέση με τον ‘’ποιοτικό’’ ατομικισμό που είναι δύσκολο να συνυπάρξουν, λόγω της εν δυνάμει σύγκρουση τους.

Το χρήμα εκπληρώνει μεν τις ανθρώπινες ανάγκες όμως παρατηρείται καθαρά το φαινόμενο της ύπαρξης κοινωνικών ανισοτήτων.

Ωστόσο, είμαστε σύμφωνοι με την άποψη του Ζίμελ για τη ‘’μόδα’’ και την ‘’τραγωδία του πνεύματος’’, διότι δεν οδηγούν τον άνθρωπο στην ελευθερία, στην ευτυχία.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Οι απόψεις του Ντουρκχάιμ για τη Νεωτερικότητα -κριτική θεώρηση Αρχικά θα αναφερθούμε πως ο Ντουρκχάιμ (1858-1917) έχει επηρεαστεί από τον Αριστοτέλη, όσον αφορά τη πολιτική αναδιοργάνωση της πόλης. Μέσα από τη νεωτερικότητα, προσδοκά να αναπτύξει τους θεσμούς που θα αποτελέσουν την αφετηρία για την ύπαρξη της δικαιοσύνης. Στη συνέχεια, γίνεται λόγος για την ‘’ιδέα της γενικής βούλησης’’, όπου μέσω αυτής κυριαρχεί η αλληλεξάρτηση, η κοινωνική συνείδηση και η ισότητα. Ο όρος ‘’οργανική αλληλεγγύη’’είναι η προσδοκία του φιλοσόφου να πειθαρχεί ο άνθρωπος στους ηθικούς κανόνες με σκοπό το γενικότερο κοινωνικό καλό. Αναφέρουμε στην εργασία πως έχει ο ίδιος επίγνωση της δυσκολίας του παραπάνω εγχειρήματος, λόγω της εγωιστικής ανθρώπινης ιδιότητας. Κατόπιν, διαχωρίζουμε τα ΄΄κοινωνικά γεγονότα’’, που είναι για παράδειγμα η δικαιοσύνη, η οποία ερμηνεύεται σύμφωνα με τη δράση του κάθε ατόμου στην κοινωνία και εξαρτάται από τις κοινωνικές δεσμεύσεις. Τα ‘’κανονικά κοινωνικά γεγονότα’’ είναι αυτό που αναζητά ο φιλόσοφος, δηλαδή ποιο είναι το ηθικό αίτημα που σταθεροποιεί την κανονικότητα των ανθρωπίνων σχέσεων. Στη συνέχεια, αναλύεται η έννοια της ΄΄κρίσης για την πραγματικότητα’’ που είναι η υποκειμενική ματιά του κάθε ατόμου και τις ‘’αξιολογικές κρίσεις’’ που αφορούν τα αντικειμενικά πράγματα. Καταλήγει στο συμπέρασμα πως δεν διαφέρουν ουσιαστικά, αφού το ένα εντάσσεται στο άλλο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η σκέψη του Ντουρκχάιμ έχει σκοπό να αποκαλύψει το ιδεώδες’’, ως αξιολογική κρίση που συνδέεται με τη συλλογική δράση. Η Νεωτερικότητα έχει αρνητικά χαρακτηριστικά, τα οποία ξεπερνούνται μέσω της ‘’ηθικής εκπαίδευσης’’, εννοώντας την απόκτηση συνείδησης. Αυτή ενσαρκώνει την κοινωνική ενότητα και τάσσεται κατά της ατομικότητας . Στη συνέχεια αναφέρουμε πως ο καταμερισμός της εργασίας είναι μεν χαρακτηριστικό της Νεωτερικότητας, που μπορεί να επιφέρει κοινωνική αρμονία, εφόσον και το κράτος έχει αποκτήσει μια ηθική διακυβέρνηση και τηρούνται οι κοινωνικοί όροι . Καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως είναι υπέρ της ΄΄οργανικής αλληλεγγύης’’, της κοινωνικής συνοχής και ευδαιμονίας, αλλά έχει επίγνωση της ΄΄αντινομίας’’, των δυσκολιών που θα συναντήσει εξαιτίας της ατομικότητας και της έλλειψης κοινωνικής συνείδησης.( κείμενο Σ. Γάγγα, «Ο Ε. Ντουρκχάιμ και η Νεωτερικότητα»)

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

Η κριτική άποψη των θέσεων του Ντουρκχάιμ έχει καθαρά υποκειμενική διάσταση και προτείνεται στους φοιτητές-φοιτήτριες να μην αναπαράγουν αυτούσια τις θέσεις του γράφοντος, διότι ελλοχεύει ο τεράστιος κίνδυνος της παραποίησης. Συνίσταται η λεπτομερής και ουσιαστική μελέτη των κυρίων συμπερασμάτων των φιλοσόφων και στη συνέχεια να τις συμβουλευτούν.

Oρθώς ο Ντουρκχάιμ υποστηρίζει τη θέσπιση κανόνων και θεσμών με σκοπό να υπάρξει η κοινωνική δικαιοσύνη

Σύμφωνους μας βρίσκει η ‘’ιδέα της γενικής βούλησης’’, όμως τίθεται το ερώτημα με ποια συγκεκριμένα κριτήρια και ποιοι θα ελέγχουν κατά πόσο θα εφαρμόζεται πρακτικά η κοινωνική δικαιοσύνη.

Συμφωνούμε με την άποψη περί ηθικής, όμως δεν φαίνονται καθαρά τα μόνιμα χαρακτηριστικά που πρέπει να συνυπάρχουν και δεύτερον, τίθεται το ερώτημα αν το κοινωνικό καλό είναι πάντα συνυφασμένο με την καθολική βούληση, όχι βέβαια με την έννοια της ανατροπής της δημοκρατίας, αλλά με την έννοια αν η ηθική, εντέχνως, συνδεθεί με το αίσθημα του κοινωνικά ισχυρού.

Διαφωνούμε με την έννοια του καταμερισμού της εργασίας στη νεωτερική εποχή διότι οι παραγωγικές δυνάμεις δεν είναι προφανές πως θα ανήκουν σε όλους που συμμετέχουν στην εργατική παραγωγή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Νεωτερικότητα έχει λάβει πολλές ερμηνείες και εξηγείται είτε αρνητικά, είτε θετικά, ανάλογα το φιλοσοφικό πρίσμα του κάθε αναλυτή, του κάθε φιλοσόφου. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο Μαρξ δεν τίθεται ολοκληρωτικά ενάντια στη Νεωτερικότητα, αλλά ζητά μια διαφορετική (κομμουνιστική) ανάπτυξη της οικονομίας, με στόχο την πολιτική ελευθερία των ανθρώπων Ο Ζίμελ δεν προσπάθησε να δώσει την κοινωνιολογική διάσταση της έννοιας της Νεωτερικότητας αλλά να καταγράψει τις κοινωνικές μορφές που δημιουργούνται στην εποχή της Νεωτερικότητας Ο Ντουρκχάιμ αναζητά την ηθική διάσταση που θα διαμορφώσει μια ευτυχισμένη νεωτερική κοινωνία πλαισιωμένη με το αίσθημα του δικαίου, της ισότητας και της ελευθερίας.