το γεφύριτης επικοινωνίας μας

20 ΙΟΥΛΙΟΣ 2008

Τριμηνιαία ΈκδοσηΣύλλογος των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών

ΤΕΥΧΟΣΗ έκδοση χρηματοδοτήθηκε από τηΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Editorial

Ôï ÃÅÖÕÑÉ ôçò åðéêïéíùíßáò ìáòÔñéìçíéáßá Ýêäïóç ôïõ Óõëëüãïõ ôùí åí

Âáó. Çñáêëåßïõ 10, Ô.Ê. 546 25 • Ôçë. / Fax: 2310.548.468, 2310.281.700gefiri@mail.gr & nvarvit@phed.auth.gr

Êùäéêüò ÁðïóôïëÞò: 7270

Èåóóáëïíßêç Ãñåâåíéùôþí

ÔÅÕ×ÏÓ 20 ÓÅ ÁÕÔÏ ÔÏ ÔÅÕ×ÏÓ ÅÃÑÁØÁÍ

Βαβρίτσας Νικόλαος, ÉÄÉÏÊÔÇÔÇÓÓýëëïãïò ôùí åí Èåóóáëïíßêç Αποστόλου Μαρία, Ãñåâåíéùôþí Αλεξάνδρα Παραφεντίδου,

ÅÊÄÏÔÇÓ Γιώργος Δημ. Κυρατζής,Αδάμου Ελένη Αδάμου Ελένη,

Χρήστος Π. ΤσαμέτηςΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Βαβρίτσας Νικόλαος ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Μίμης Χρήστος 2310.933.131ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗstudioms@otenet.grΑποστόλου Μαρία

Δρίζης Ευάγγελος ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΟικονόμου Σάκης Σάκης ΡάμμοςΠάκας Ιωάννης

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΤάρας Γεώργιος

ELIMIA GRAPHICS A.E.

Για τα αποστελλόμενα κείμενα, φωτογραφίες, e-mail το περιοδικό παίρνει αυτόματα το δικαίωμα δημοσίευσης, εφ’ όσον ο αποστολέας δεν έχει γράψει το αντίθετο. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή μέρους ή όλου του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συνεργάτες, ιδιώτες ή πολιτιστικοί σύλλογοι, είναι υπεύθυνοι για ό,τι γράφουν. Η δημοσίευση στο «Γεφύρι» δεν σημαίνει κατ' ανάγκη και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα. Χειρόγραφα δημοσιευμένα ή μη δεν επιστρέφονται.ÔÏ ÅÎÙÖÕËËÏ

«Σκήτη του Αγ. Νικάνορα»Φωτογραφία του εξωφύλλου: Photo Studio Rammos

Ζεστό το φετινό καλοκαίρι. Έτσι, άλλοι πήραν τα βουνά κι άλλοι τις παράλιες.

Ωραία η θάλασσα, δεν λέμε, με τα μπάνια, την ηλιοθεραπεία, τα παιχνίδια στην παραλία. Ευχάριστα όλα αυτά, αλλά μαζί με την υψηλή θερμοκρασία μας εξαντλούν.

Γι'αυτό εμείς ψηφίζουμε βουνό. Με τη δροσούλα του, όπου το βράδυ χρειάζεται ζακέτα και κουβέρτα για να κοιμηθείς. Ύπνο ανάλαφρο που σε ξεκουράζει και το πρωί ξυπνάς νιώθοντας ανανεωμένος, έτοιμος για περίπατους στα μονοπάτια, εξερευνήσεις στο δάσος, για rafting στον Αλιάκμονα και τον Βενέτικο, βόλτα με τα άλογα ή με ποδήλατο βουνού, για διαδρομές 4x4, και πολλές άλλες δραστηριότητες.

Και ύστερα κουρασμένος, να απολαμβάνεις ψητό στη σούβλα με ντόπιο κρασί, ή ακόμη τρώγοντας απλώς ζυμωτό ψωμί με τυρί φτιαγμένο στον τόπο μας (φέτα, ανεβατό, μπάτζιο κ.ά) και να έχεις την αίσθηση ενός εξαιρετικού γεύματος…

Μην ξεχνάμε τις γιορτές και τα πανηγύρια τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Τον 15Αύγουστο σε πολλά χωριά γιορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου με παραδοσιακά πανηγύρια. Φαγητό, ποτό και χορός υπό τους ήχους του κλαρίνου. Αλλά και σε πολλά άλλα χωριά μας διοργανώνονται ποικίλες και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.

Τα Γρεβενά χαρακτηρίστηκαν πόλη των μανιταριών, για την ποικιλία των μανιταριών που φύονται σ'αυτό τον τόπο, για τη συλλογή τους από τους κάτοικους, την τεχνική συντήρησής τους και τον τρόπο παρασκευής φαγητών που αποτελούν μέρος της τοπικής παράδοσης. Απολαύστε τα!

Και για όσους δεν τα γνώρισαν ακόμη τους δίνεται η ευκαιρία να ρθουν στη “μανιταρογιορτή“ που θα γίνει στην γέφυρα Σπανού στις 23 & 24 Αυγούστου.

Σας ευχόμαστε να αξιοποιήσετε όσο καλύτερα μπορείτε το καλοκαίρι αυτό.

Editorial

Ôï ÃÅÖÕÑÉ ôçò åðéêïéíùíßáò ìáòÔñéìçíéáßá Ýêäïóç ôïõ Óõëëüãïõ ôùí åí

Âáó. Çñáêëåßïõ 10, Ô.Ê. 546 25 • Ôçë. / Fax: 2310.548.468, 2310.281.700gefiri@mail.gr & nvarvit@phed.auth.gr

Êùäéêüò ÁðïóôïëÞò: 7270

Èåóóáëïíßêç Ãñåâåíéùôþí

ÔÅÕ×ÏÓ 20 ÓÅ ÁÕÔÏ ÔÏ ÔÅÕ×ÏÓ ÅÃÑÁØÁÍ

Βαβρίτσας Νικόλαος, ÉÄÉÏÊÔÇÔÇÓÓýëëïãïò ôùí åí Èåóóáëïíßêç Αποστόλου Μαρία, Ãñåâåíéùôþí Αλεξάνδρα Παραφεντίδου,

ÅÊÄÏÔÇÓ Γιώργος Δημ. Κυρατζής,Αδάμου Ελένη Αδάμου Ελένη,

Χρήστος Π. ΤσαμέτηςΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Βαβρίτσας Νικόλαος ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Μίμης Χρήστος 2310.933.131ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗstudioms@otenet.grΑποστόλου Μαρία

Δρίζης Ευάγγελος ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΟικονόμου Σάκης Σάκης ΡάμμοςΠάκας Ιωάννης

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΤάρας Γεώργιος

ELIMIA GRAPHICS A.E.

Για τα αποστελλόμενα κείμενα, φωτογραφίες, e-mail το περιοδικό παίρνει αυτόματα το δικαίωμα δημοσίευσης, εφ’ όσον ο αποστολέας δεν έχει γράψει το αντίθετο. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή μέρους ή όλου του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συνεργάτες, ιδιώτες ή πολιτιστικοί σύλλογοι, είναι υπεύθυνοι για ό,τι γράφουν. Η δημοσίευση στο «Γεφύρι» δεν σημαίνει κατ' ανάγκη και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα. Χειρόγραφα δημοσιευμένα ή μη δεν επιστρέφονται.ÔÏ ÅÎÙÖÕËËÏ

«Σκήτη του Αγ. Νικάνορα»Φωτογραφία του εξωφύλλου: Photo Studio Rammos

Ζεστό το φετινό καλοκαίρι. Έτσι, άλλοι πήραν τα βουνά κι άλλοι τις παράλιες.

Ωραία η θάλασσα, δεν λέμε, με τα μπάνια, την ηλιοθεραπεία, τα παιχνίδια στην παραλία. Ευχάριστα όλα αυτά, αλλά μαζί με την υψηλή θερμοκρασία μας εξαντλούν.

Γι'αυτό εμείς ψηφίζουμε βουνό. Με τη δροσούλα του, όπου το βράδυ χρειάζεται ζακέτα και κουβέρτα για να κοιμηθείς. Ύπνο ανάλαφρο που σε ξεκουράζει και το πρωί ξυπνάς νιώθοντας ανανεωμένος, έτοιμος για περίπατους στα μονοπάτια, εξερευνήσεις στο δάσος, για rafting στον Αλιάκμονα και τον Βενέτικο, βόλτα με τα άλογα ή με ποδήλατο βουνού, για διαδρομές 4x4, και πολλές άλλες δραστηριότητες.

Και ύστερα κουρασμένος, να απολαμβάνεις ψητό στη σούβλα με ντόπιο κρασί, ή ακόμη τρώγοντας απλώς ζυμωτό ψωμί με τυρί φτιαγμένο στον τόπο μας (φέτα, ανεβατό, μπάτζιο κ.ά) και να έχεις την αίσθηση ενός εξαιρετικού γεύματος…

Μην ξεχνάμε τις γιορτές και τα πανηγύρια τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Τον 15Αύγουστο σε πολλά χωριά γιορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου με παραδοσιακά πανηγύρια. Φαγητό, ποτό και χορός υπό τους ήχους του κλαρίνου. Αλλά και σε πολλά άλλα χωριά μας διοργανώνονται ποικίλες και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.

Τα Γρεβενά χαρακτηρίστηκαν πόλη των μανιταριών, για την ποικιλία των μανιταριών που φύονται σ'αυτό τον τόπο, για τη συλλογή τους από τους κάτοικους, την τεχνική συντήρησής τους και τον τρόπο παρασκευής φαγητών που αποτελούν μέρος της τοπικής παράδοσης. Απολαύστε τα!

Και για όσους δεν τα γνώρισαν ακόμη τους δίνεται η ευκαιρία να ρθουν στη “μανιταρογιορτή“ που θα γίνει στην γέφυρα Σπανού στις 23 & 24 Αυγούστου.

Σας ευχόμαστε να αξιοποιήσετε όσο καλύτερα μπορείτε το καλοκαίρι αυτό.

4 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

| | ΑΠΟΨΕΙΣ

αποδράσειςΜας περιμένουν: Φιλόξενα καταλύματα, παραδοσιακές ταβέρνες, τοπικά πανηγύρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής και πολιτισμού, για ένα αξέχαστο Καλοκαίρι.

Φωτογραφίες: Γ. Τζατζάνης, Ν. Βαβρίτσας & PHOTO STUDIO RAMMOS

Και αυτό τo Καλοκαίρι…ΠΑΜΕ ΣΤΟΝ ΩΡΑΙΟΤΕΡΟ ΤΟΠΟ! Πάμε Γρεβενά.

Ο Αλέξανδρος Γ΄ ο Μακεδών, ο θρύλος, ο μεγαλύτερος στρατηλάτης όλων των εποχών.

Μέσα σε έντεκα (11) χρόνια, κατέκτησε όλο τον αρχαίο κόσμο και διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα στα πέρατα της οικουμένης.

Έχουν γραφτεί πολλά για τον Αλέξανδ-ρο, με κυριότερες πηγές τον Πλούταρχο («Παράλληλοι βίοι») και τον Αριανό («Αλεξάνδρου Ανάβασις»).

Εδώ δεν θα θυμηθούμε τις νίκες του, τις μάχες του, στον Γρανικό, στην Ισσό, στην Τύρο, τα Γαυγάμηλα και τον Υδάσπη ποταμό. Θα πλησιάσουμε την θρυλική του μορφή μέσα από τις μνήμες που είναι διάσπαρτες σε γραπτές και προφορικές διηγήσεις και κυρίως μέσα από τον Πλούταρχο, που έζησε τον 2ο μΧ αιώνα. Το όνομα Αλέξανδρος, προέρχεται από το ρήμα «αλέξω» (που σημαίνει εμποδίζω, προστατεύω, βοηθώ), και το ουσιαστικό «ανήρ». Έτσι το όνομά του σημαίνει «ο άνδρας που προστατεύει, που εμποδίζει, που βοηθά».

Γεννήθηκε λοιπόν ο Αλέξανδρος το 359 πΧ στην Πέλλα, την πρωτεύουσα του

| | ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ

Ôçò Ìáñßáò Áðïóôüëïõ – Ðïëõìåíßäç

Áñ÷áéïëüãïõ óôç ÉÓÔ´ Åöïñåßá Ðñïúóôïñéêþí êáé Êëáóéêþí

Áñ÷áéïôÞôùí Èåóóáëïíßêçò

ÌÝëïò ôïõ Ä.Ó. óõëëüãïõ ôùí åí Èåóóáëïíßêç Ãñåâåíéùôþí

Μαρμάρινη κεφαλή Μ.Αλεξάνδρου. Θάσος.Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η φωτογραφία προέρχεται από τον κατάλογο της έκθεσης στο Μόντρεαλ,« Ελληνικός πολιτισμός-Μακεδονία.Το βασίλειο του Μ.Αλεξάνδρου» Αθήνα 1993.

Αλέξανδρος ο Μέγας

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 5 |

4 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

| | ΑΠΟΨΕΙΣ

αποδράσειςΜας περιμένουν: Φιλόξενα καταλύματα, παραδοσιακές ταβέρνες, τοπικά πανηγύρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής και πολιτισμού, για ένα αξέχαστο Καλοκαίρι.

Φωτογραφίες: Γ. Τζατζάνης, Ν. Βαβρίτσας & PHOTO STUDIO RAMMOS

Και αυτό τo Καλοκαίρι…ΠΑΜΕ ΣΤΟΝ ΩΡΑΙΟΤΕΡΟ ΤΟΠΟ! Πάμε Γρεβενά.

Ο Αλέξανδρος Γ΄ ο Μακεδών, ο θρύλος, ο μεγαλύτερος στρατηλάτης όλων των εποχών.

Μέσα σε έντεκα (11) χρόνια, κατέκτησε όλο τον αρχαίο κόσμο και διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα στα πέρατα της οικουμένης.

Έχουν γραφτεί πολλά για τον Αλέξανδ-ρο, με κυριότερες πηγές τον Πλούταρχο («Παράλληλοι βίοι») και τον Αριανό («Αλεξάνδρου Ανάβασις»).

Εδώ δεν θα θυμηθούμε τις νίκες του, τις μάχες του, στον Γρανικό, στην Ισσό, στην Τύρο, τα Γαυγάμηλα και τον Υδάσπη ποταμό. Θα πλησιάσουμε την θρυλική του μορφή μέσα από τις μνήμες που είναι διάσπαρτες σε γραπτές και προφορικές διηγήσεις και κυρίως μέσα από τον Πλούταρχο, που έζησε τον 2ο μΧ αιώνα. Το όνομα Αλέξανδρος, προέρχεται από το ρήμα «αλέξω» (που σημαίνει εμποδίζω, προστατεύω, βοηθώ), και το ουσιαστικό «ανήρ». Έτσι το όνομά του σημαίνει «ο άνδρας που προστατεύει, που εμποδίζει, που βοηθά».

Γεννήθηκε λοιπόν ο Αλέξανδρος το 359 πΧ στην Πέλλα, την πρωτεύουσα του

| | ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ

Ôçò Ìáñßáò Áðïóôüëïõ – Ðïëõìåíßäç

Áñ÷áéïëüãïõ óôç ÉÓÔ´ Åöïñåßá Ðñïúóôïñéêþí êáé Êëáóéêþí

Áñ÷áéïôÞôùí Èåóóáëïíßêçò

ÌÝëïò ôïõ Ä.Ó. óõëëüãïõ ôùí åí Èåóóáëïíßêç Ãñåâåíéùôþí

Μαρμάρινη κεφαλή Μ.Αλεξάνδρου. Θάσος.Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η φωτογραφία προέρχεται από τον κατάλογο της έκθεσης στο Μόντρεαλ,« Ελληνικός πολιτισμός-Μακεδονία.Το βασίλειο του Μ.Αλεξάνδρου» Αθήνα 1993.

Αλέξανδρος ο Μέγας

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 5 |

Μακεδονικού κράτους. Πατέρας του ήταν ο βασιλιάς Φίλιππος πουλήσουν στον Φίλιππο στην τιμή των 13 ταλάντων, ο Β΄ της Μακεδονίας και μητέρα του η Ολυμπιάδα, πριγκίπισ- κατέβηκαν όλοι στην πεδιάδα για να δοκιμάσουν το άλογο, σα της Ηπείρου. Η Ολυμπιάδα, μια βραδιά πριν τον γάμο της που φαίνονταν ατίθασο και δεν δέχονταν κανέναν αναβάτη. νόμισε πως έγινε βροντή και έπεσε στην κοιλιά της αστροπε- Δυσαρεστήθηκε λοιπόν ο Φίλιππος και διέταξε να το οδηγή-λέκι, κι από την πληγή άναψε μεγάλη φωτιά, που έπειτα σουν μακριά ως άγριο και αδάμαστο. Ο Αλέξανδρος παρενέβη μοιράστηκε σε φλόγες που μετακινήθηκαν προς όλες τις και είπε : «Τι θαυμάσιο άλογο χάνουν, γιατί από απειρία και κατευθύνσεις και κατόπιν διαλύθηκαν. Και ο Φίλιππος πάλι, έλλειψη υπομονής δεν μπορούν να το χειραγωγήσουν ! Αυτό λίγο καιρό μετά τον γάμο, είδε σ' ένα όνειρο ότι έβαλε τη το άλογο μπορώ να το χειραγωγήσω καλύτερα από τον σφραγίδα του πάνω στην κοιλιά της γυναίκας του και η καθένα !!! Τότε ο Φίλιππος τον ρώτησε : «Κι αν δεν το χειραγω-παράσταση της σφραγίδας, είχε την εικόνα λιονταριού. Μιαν γήσεις ποια ποινή θα πληρώσεις για την αυθάδειά σου;» «Εγώ, άλλη φορά λένε, ότι είδαν ένα μεγάλο φίδι ξαπλωμένο δίπλα είπε ο Αλέξανδρος, μα το Δία, θα πληρώσω την τιμή του στην Ολυμπιάδα, ενώ εκείνη κοιμόνταν, και αυτό το φίδι το αλόγου». Όλοι γέλασαν και τότε εκείνος, αφού το παρατήρησε ερμήνευσαν σαν μεταμόρφωση του Δία. λίγο στον καλπασμό του και το χάιδεψε, μόλις το είδε να είναι

γεμάτο από ψυχή κι ορμή, πέταξε κάτω ήσυχα – ήσυχα τη Και η Ολυμπιάδα, λένε, ξεπροβοδίζοντας τον Αλέξανδρο στην χλαμύδα του και μ' ένα σάλτο κάθισε πάνω στη ράχη του με εκστρατεία του, είπε μόνο σ' αυτόν το μυστικό της γέννησής ασφάλεια, μάζεψε λίγο τα ηνία και έσφιξε το χαλινάρι, χωρίς να του και τον συμβούλευσε να έχει φρόνημα αντάξιο της θεϊκής το χτυπήσει ούτε να το τρυπήσει με τα σπιρούνια. Κι όταν είδε του καταγωγής.ότι το άλογο σταμάτησε να αγριεύει και ήταν πρόθυμο να

Γεννήθηκε ο Αλέξανδρος κατά την διάρκεια του μήνα τρέξει , το άφησε και το οδηγούσε πια με δυνατότερη φωνή Εκατομβαιώνα, που αντιστοιχεί με τον σημερινό Ιούλιο, την και το χτυπούσε με τα πόδια. Κι όταν έκανε στροφή και γύρισε έκτη μέρα, κατά την οποία πυρπολήθηκε ο ναός της Αρτέμι- πίσω σοβαρός και γεμάτος χαρά, όλοι ξέσπασαν σε φωνές δος στην Έφεσο. Κυκλοφόρησε τότε ένα ανέκδοτο, ότι ήταν επιδοκιμασίας. Και ο πατέρας του, δάκρυσε λίγο από τη χαρά εύλογο να πυρποληθεί ο ναός της Αρτέμιδος, γιατί η Άρτεμις του, τον φίλησε στο κεφάλι και του είπε: «Παιδί μου, ζήτησε για ήταν απασχολημένη με την γέννηση του Αλεξάνδρου, τον εαυτό σου βασιλεία αντάξιά σου, γιατί η Μακεδονία δεν σε κάνοντας την μαμή. Όσο για τους μάγους που βρίσκονταν χωράει».στον τόπο της πυρκαγιάς, φώναζαν πανικόβλητοι ότι η μέρα

Στο Νυμφαίο της Μίεζας, κοντά στη Νάουσα, διδάχθηκε εκείνη θα γεννήσει στην Ασία μια μεγάλη καταστροφή και πολλά μαζί με τους ευγενείς της αυλής από τον μεγάλο πυρκαγιά.φιλόσοφο Αριστοτέλη. Τον Αριστοτέλη τον θαύμαζε και τον

Και πάλι από τον Πλούταρχο μαθαίνουμε λεπτομέρειες για την αγαπούσε στην αρχή περισσότερο κι από τον πατέρα του,

μορφή του Αλεξάνδρου, πως ο αυχένας του έκλινε ελαφρά γιατί, όπως έλεγε, από τον πατέρα του είχε πάρει το ζην, από

προς τα αριστερά, για την υγρότητα των χειλιών του, ή ότι ο τον Αριστοτέλη όμως το ευ ζην.

Αλέξανδρος ήταν άσπρος και η λευκότητά του κοκκίνιζε στο Όταν ο Φίλιππος χώρισε την Ολυμπιάδα και μνηστεύτηκε την στήθος προπάντων και στο πρόσωπο, κι ότι το δέρμα του Κλεοπάτρα, προκλήθηκε αναστάτωση στις μέχρι τότε καλές μύριζε γλυκύτατα και η σάρκα του είχε τέτοια ευωδιά, ώστε σχέσεις πατέρα και γιου και ο Αλέξανδρος αυτοεξορίστηκε γέμιζαν μ' αυτήν οι χιτώνες του. στην Ήπειρο μαζί με την μητέρα του. Μετά από ένα χρόνο,

Κι ενώ ήταν παιδί ακόμα, διαφαίνονταν η σωφροσύνη του. Δεν πατέρας και γιος συμφιλιώθηκαν, αλλά ο Φίλιππος την ημέρα

αγαπούσε το κάθε τι και κάθε είδους δόξα, όπως ο Φίλιππος, του γάμου του με την Κλεοπάτρα δολοφονήθηκε.

αλλά σ' αυτούς που δοκίμαζαν να τον ρωτήσουν αν θα ήθελε Στα είκοσί του χρόνια λοιπόν, το 336 πΧ., ο Αλέξανδρος γίνεται να αγωνιστεί στην Ολυμπία σ' αγώνα δρόμου – γιατί ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας, και μόλις 22 χρονών επιχειρεί τη ταχύτατος στα πόδια – είπε : «Ναι, αν επρόκειτο να έχω μεγάλη εκστρατεία του στην Ασία, εναντίον της Περσίας. βασιλείς ανταγωνιστές». Κάθε φορά που ερχόταν μια αγγελία

ότι ο Φίλιππος ή κυρίεψε μια ένδοξη πόλη, ή κέρδισε κάποια Συμπεριφέρθηκε μεγαλόψυχα στην οικογένεια του Δαρείου νίκη σε μάχη, ο Αλέξανδρος δεν έδειχνε πολύ χαρούμενος που αιχμαλώτισε, και, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, τους ακούγοντάς τα όλα αυτά, αλλά έλεγε στους συνομήλικους του: έδωσε την άδεια να θάψουν όσους Πέρσες ήθελαν και να «Παιδιά, ο πατέρας μου θα τα κυριέψει όλα και κανένα μεγάλο χρησιμοποιήσουν ενδύματα και κοσμήματα από τα λάφυρα. και λαμπρό έργο δεν θα αφήσει να κατορθώσω μαζί σας». Και από την περιποίηση και τις τιμές που είχαν πριν την Όταν έφεραν από την Θεσσαλία τον Βουκεφάλα για να τον αιχμαλωσία δεν αφαίρεσε το παραμικρό, αλλά η πιο ωραία και

6 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 7 |

πιο βασιλική χάρη του ήταν το ότι οι γυναίκες αιχμάλωτες ούτε Στην ερώτηση σε ποιον αφήνει την διαδοχή, απάντησε : «τω υποψιάστηκαν ούτε περίμεναν κάτι αισχρό, αλλά ζούσαν

κρατίστω» δηλαδή, «στον καλύτερο»…κρυμμένες και αόρατες από όλους. Ο Αλέξανδρος, νομίζοντας ότι το να νικά τον εαυτό του είναι βασιλικότερο από το να νικά τους εχθρούς του, ούτε τις άγγιξε, παρά την απαράμιλλη ομορφιά τους.

Ως διοικητής του στρατού ο Αλέξανδρος ποτέ δεν ζήτησε κάτι που ο ίδιος δεν έκανε. Όταν ξεκίνησε για την εκστρατεία ο στρατός του δεν ήταν πολύς και τα εφόδια σχεδόν λίγα. Όμως δεν επιβιβάστηκε στο πλοίο του, παρά αφού εξέτασε την κατάσταση των συντρόφων του και χάρισε στον έναν ένα χωράφι, στον άλλο ένα μικρό χωριό και σ' άλλον τα έσοδα μιας συνοικίας ή ενός λιμανιού. Όταν πια είχαν καταναλωθεί και διατεθεί όλα τα βασιλικά κτήματα, ο Περδίκας του είπε: «Και στον εαυτό σου, βασιλιά, τι αφήνεις»; «Τις ελπίδες» απάντησε ο Αλέξανδρος και ο Περδίκας τότε παραιτήθηκε κι αυτός από το κτήμα που του είχαν δώσει και μερικοί ακόμη έκαναν το ίδιο, λέγοντας ότι μοιράζονται τις ελπίδες μαζί του.

Όταν δεν πολεμούσε, ακόμα και κατά τη διάρκεια που βρίσκονταν σε πορεία, εκπαιδεύονταν στα όπλα, ανεβοκατέ-βαινε από άρματα και άλογα, πήγαινε κυνήγι.

Στο Γρανικό, ένα σπαθί, κόβοντας την περικεφαλαία του έφτασε μέχρι το κεφάλι του. Στη Γάζα, δέχτηκε ένα βέλος στον ώμο. Αλλού, ένα βέλος έσπασε το κόκαλο της κνήμης του. Σ' άλλη μάχη χτυπήθηκε από λίθο, χάνοντας την όρασή του για πολλές μέρες. Στην Ισσό, πληγώθηκε από ξίφος στο μηρό. Στη χώρα των Μαλλών ένα βέλος τρύπησε το στήθος του και δέχτηκε χτύπημα από λοστό στο κεφάλι. Για όλους τους τραυματισμούς του ήταν περήφανος, γιατί ήταν απόδειξη της ανδρείας του.

Ο Αλέξανδρος απέκτησε δυο παιδιά, τον Ηρακλή από τη Βαρσίνη, και τον Αλέξανδρο Δ΄ από την Ρωξάνη, που μάλιστα γεννήθηκε μετά τον θάνατό του.

Το 324 πΧ. ο Αλέξανδρος εκστράτευσε εναντίον των ορεινών Κισσαίων, τους οποίους, αφού νίκησε, πήγε στη Βαβυλώνα. Στην πορεία ο μάντης Πυθαγόρας, διαπίστωσε άσχημα σημεία στη θυσία που έκανε.

Έτσι ο Αλέξανδρος έστησε τη σκηνή του έξω από την πόλη. Μια μέρα μετά το πλούσιο τραπέζι που παρέθεσε στον Νέαρχο και τους φίλους του, λούστηκε και πήγε στο σπίτι του φίλου του Μήδιου από τη Θεσσαλία για να διασκεδάσει.

Εκεί ήπιε πολύ και την επόμενη μέρα έκανε πυρετό. Πέθανε το 323 πΧ. στις 30 του μηνός Δαισίου, (13 Ιουνίου), σε ηλικία 33 χρονών.

Μακεδονικού κράτους. Πατέρας του ήταν ο βασιλιάς Φίλιππος πουλήσουν στον Φίλιππο στην τιμή των 13 ταλάντων, ο Β΄ της Μακεδονίας και μητέρα του η Ολυμπιάδα, πριγκίπισ- κατέβηκαν όλοι στην πεδιάδα για να δοκιμάσουν το άλογο, σα της Ηπείρου. Η Ολυμπιάδα, μια βραδιά πριν τον γάμο της που φαίνονταν ατίθασο και δεν δέχονταν κανέναν αναβάτη. νόμισε πως έγινε βροντή και έπεσε στην κοιλιά της αστροπε- Δυσαρεστήθηκε λοιπόν ο Φίλιππος και διέταξε να το οδηγή-λέκι, κι από την πληγή άναψε μεγάλη φωτιά, που έπειτα σουν μακριά ως άγριο και αδάμαστο. Ο Αλέξανδρος παρενέβη μοιράστηκε σε φλόγες που μετακινήθηκαν προς όλες τις και είπε : «Τι θαυμάσιο άλογο χάνουν, γιατί από απειρία και κατευθύνσεις και κατόπιν διαλύθηκαν. Και ο Φίλιππος πάλι, έλλειψη υπομονής δεν μπορούν να το χειραγωγήσουν ! Αυτό λίγο καιρό μετά τον γάμο, είδε σ' ένα όνειρο ότι έβαλε τη το άλογο μπορώ να το χειραγωγήσω καλύτερα από τον σφραγίδα του πάνω στην κοιλιά της γυναίκας του και η καθένα !!! Τότε ο Φίλιππος τον ρώτησε : «Κι αν δεν το χειραγω-παράσταση της σφραγίδας, είχε την εικόνα λιονταριού. Μιαν γήσεις ποια ποινή θα πληρώσεις για την αυθάδειά σου;» «Εγώ, άλλη φορά λένε, ότι είδαν ένα μεγάλο φίδι ξαπλωμένο δίπλα είπε ο Αλέξανδρος, μα το Δία, θα πληρώσω την τιμή του στην Ολυμπιάδα, ενώ εκείνη κοιμόνταν, και αυτό το φίδι το αλόγου». Όλοι γέλασαν και τότε εκείνος, αφού το παρατήρησε ερμήνευσαν σαν μεταμόρφωση του Δία. λίγο στον καλπασμό του και το χάιδεψε, μόλις το είδε να είναι

γεμάτο από ψυχή κι ορμή, πέταξε κάτω ήσυχα – ήσυχα τη Και η Ολυμπιάδα, λένε, ξεπροβοδίζοντας τον Αλέξανδρο στην χλαμύδα του και μ' ένα σάλτο κάθισε πάνω στη ράχη του με εκστρατεία του, είπε μόνο σ' αυτόν το μυστικό της γέννησής ασφάλεια, μάζεψε λίγο τα ηνία και έσφιξε το χαλινάρι, χωρίς να του και τον συμβούλευσε να έχει φρόνημα αντάξιο της θεϊκής το χτυπήσει ούτε να το τρυπήσει με τα σπιρούνια. Κι όταν είδε του καταγωγής.ότι το άλογο σταμάτησε να αγριεύει και ήταν πρόθυμο να

Γεννήθηκε ο Αλέξανδρος κατά την διάρκεια του μήνα τρέξει , το άφησε και το οδηγούσε πια με δυνατότερη φωνή Εκατομβαιώνα, που αντιστοιχεί με τον σημερινό Ιούλιο, την και το χτυπούσε με τα πόδια. Κι όταν έκανε στροφή και γύρισε έκτη μέρα, κατά την οποία πυρπολήθηκε ο ναός της Αρτέμι- πίσω σοβαρός και γεμάτος χαρά, όλοι ξέσπασαν σε φωνές δος στην Έφεσο. Κυκλοφόρησε τότε ένα ανέκδοτο, ότι ήταν επιδοκιμασίας. Και ο πατέρας του, δάκρυσε λίγο από τη χαρά εύλογο να πυρποληθεί ο ναός της Αρτέμιδος, γιατί η Άρτεμις του, τον φίλησε στο κεφάλι και του είπε: «Παιδί μου, ζήτησε για ήταν απασχολημένη με την γέννηση του Αλεξάνδρου, τον εαυτό σου βασιλεία αντάξιά σου, γιατί η Μακεδονία δεν σε κάνοντας την μαμή. Όσο για τους μάγους που βρίσκονταν χωράει».στον τόπο της πυρκαγιάς, φώναζαν πανικόβλητοι ότι η μέρα

Στο Νυμφαίο της Μίεζας, κοντά στη Νάουσα, διδάχθηκε εκείνη θα γεννήσει στην Ασία μια μεγάλη καταστροφή και πολλά μαζί με τους ευγενείς της αυλής από τον μεγάλο πυρκαγιά.φιλόσοφο Αριστοτέλη. Τον Αριστοτέλη τον θαύμαζε και τον

Και πάλι από τον Πλούταρχο μαθαίνουμε λεπτομέρειες για την αγαπούσε στην αρχή περισσότερο κι από τον πατέρα του,

μορφή του Αλεξάνδρου, πως ο αυχένας του έκλινε ελαφρά γιατί, όπως έλεγε, από τον πατέρα του είχε πάρει το ζην, από

προς τα αριστερά, για την υγρότητα των χειλιών του, ή ότι ο τον Αριστοτέλη όμως το ευ ζην.

Αλέξανδρος ήταν άσπρος και η λευκότητά του κοκκίνιζε στο Όταν ο Φίλιππος χώρισε την Ολυμπιάδα και μνηστεύτηκε την στήθος προπάντων και στο πρόσωπο, κι ότι το δέρμα του Κλεοπάτρα, προκλήθηκε αναστάτωση στις μέχρι τότε καλές μύριζε γλυκύτατα και η σάρκα του είχε τέτοια ευωδιά, ώστε σχέσεις πατέρα και γιου και ο Αλέξανδρος αυτοεξορίστηκε γέμιζαν μ' αυτήν οι χιτώνες του. στην Ήπειρο μαζί με την μητέρα του. Μετά από ένα χρόνο,

Κι ενώ ήταν παιδί ακόμα, διαφαίνονταν η σωφροσύνη του. Δεν πατέρας και γιος συμφιλιώθηκαν, αλλά ο Φίλιππος την ημέρα

αγαπούσε το κάθε τι και κάθε είδους δόξα, όπως ο Φίλιππος, του γάμου του με την Κλεοπάτρα δολοφονήθηκε.

αλλά σ' αυτούς που δοκίμαζαν να τον ρωτήσουν αν θα ήθελε Στα είκοσί του χρόνια λοιπόν, το 336 πΧ., ο Αλέξανδρος γίνεται να αγωνιστεί στην Ολυμπία σ' αγώνα δρόμου – γιατί ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας, και μόλις 22 χρονών επιχειρεί τη ταχύτατος στα πόδια – είπε : «Ναι, αν επρόκειτο να έχω μεγάλη εκστρατεία του στην Ασία, εναντίον της Περσίας. βασιλείς ανταγωνιστές». Κάθε φορά που ερχόταν μια αγγελία

ότι ο Φίλιππος ή κυρίεψε μια ένδοξη πόλη, ή κέρδισε κάποια Συμπεριφέρθηκε μεγαλόψυχα στην οικογένεια του Δαρείου νίκη σε μάχη, ο Αλέξανδρος δεν έδειχνε πολύ χαρούμενος που αιχμαλώτισε, και, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, τους ακούγοντάς τα όλα αυτά, αλλά έλεγε στους συνομήλικους του: έδωσε την άδεια να θάψουν όσους Πέρσες ήθελαν και να «Παιδιά, ο πατέρας μου θα τα κυριέψει όλα και κανένα μεγάλο χρησιμοποιήσουν ενδύματα και κοσμήματα από τα λάφυρα. και λαμπρό έργο δεν θα αφήσει να κατορθώσω μαζί σας». Και από την περιποίηση και τις τιμές που είχαν πριν την Όταν έφεραν από την Θεσσαλία τον Βουκεφάλα για να τον αιχμαλωσία δεν αφαίρεσε το παραμικρό, αλλά η πιο ωραία και

6 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 7 |

πιο βασιλική χάρη του ήταν το ότι οι γυναίκες αιχμάλωτες ούτε Στην ερώτηση σε ποιον αφήνει την διαδοχή, απάντησε : «τω υποψιάστηκαν ούτε περίμεναν κάτι αισχρό, αλλά ζούσαν

κρατίστω» δηλαδή, «στον καλύτερο»…κρυμμένες και αόρατες από όλους. Ο Αλέξανδρος, νομίζοντας ότι το να νικά τον εαυτό του είναι βασιλικότερο από το να νικά τους εχθρούς του, ούτε τις άγγιξε, παρά την απαράμιλλη ομορφιά τους.

Ως διοικητής του στρατού ο Αλέξανδρος ποτέ δεν ζήτησε κάτι που ο ίδιος δεν έκανε. Όταν ξεκίνησε για την εκστρατεία ο στρατός του δεν ήταν πολύς και τα εφόδια σχεδόν λίγα. Όμως δεν επιβιβάστηκε στο πλοίο του, παρά αφού εξέτασε την κατάσταση των συντρόφων του και χάρισε στον έναν ένα χωράφι, στον άλλο ένα μικρό χωριό και σ' άλλον τα έσοδα μιας συνοικίας ή ενός λιμανιού. Όταν πια είχαν καταναλωθεί και διατεθεί όλα τα βασιλικά κτήματα, ο Περδίκας του είπε: «Και στον εαυτό σου, βασιλιά, τι αφήνεις»; «Τις ελπίδες» απάντησε ο Αλέξανδρος και ο Περδίκας τότε παραιτήθηκε κι αυτός από το κτήμα που του είχαν δώσει και μερικοί ακόμη έκαναν το ίδιο, λέγοντας ότι μοιράζονται τις ελπίδες μαζί του.

Όταν δεν πολεμούσε, ακόμα και κατά τη διάρκεια που βρίσκονταν σε πορεία, εκπαιδεύονταν στα όπλα, ανεβοκατέ-βαινε από άρματα και άλογα, πήγαινε κυνήγι.

Στο Γρανικό, ένα σπαθί, κόβοντας την περικεφαλαία του έφτασε μέχρι το κεφάλι του. Στη Γάζα, δέχτηκε ένα βέλος στον ώμο. Αλλού, ένα βέλος έσπασε το κόκαλο της κνήμης του. Σ' άλλη μάχη χτυπήθηκε από λίθο, χάνοντας την όρασή του για πολλές μέρες. Στην Ισσό, πληγώθηκε από ξίφος στο μηρό. Στη χώρα των Μαλλών ένα βέλος τρύπησε το στήθος του και δέχτηκε χτύπημα από λοστό στο κεφάλι. Για όλους τους τραυματισμούς του ήταν περήφανος, γιατί ήταν απόδειξη της ανδρείας του.

Ο Αλέξανδρος απέκτησε δυο παιδιά, τον Ηρακλή από τη Βαρσίνη, και τον Αλέξανδρο Δ΄ από την Ρωξάνη, που μάλιστα γεννήθηκε μετά τον θάνατό του.

Το 324 πΧ. ο Αλέξανδρος εκστράτευσε εναντίον των ορεινών Κισσαίων, τους οποίους, αφού νίκησε, πήγε στη Βαβυλώνα. Στην πορεία ο μάντης Πυθαγόρας, διαπίστωσε άσχημα σημεία στη θυσία που έκανε.

Έτσι ο Αλέξανδρος έστησε τη σκηνή του έξω από την πόλη. Μια μέρα μετά το πλούσιο τραπέζι που παρέθεσε στον Νέαρχο και τους φίλους του, λούστηκε και πήγε στο σπίτι του φίλου του Μήδιου από τη Θεσσαλία για να διασκεδάσει.

Εκεί ήπιε πολύ και την επόμενη μέρα έκανε πυρετό. Πέθανε το 323 πΧ. στις 30 του μηνός Δαισίου, (13 Ιουνίου), σε ηλικία 33 χρονών.

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Όπως κάθε χρόνο ο Σύλλογος των

εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών

τίμησε τον Άγιο Αχίλλειο, πολιούχο

της πόλεως των Γρεβενών.

Η αρτοκλασία τελέστηκε στις 18

Μάιου, μετά το πέρας της Θείας

Λειτουργίας, στον Ιερό Ναό

Κωνσταντίνου & Ελένης της

πλατείας Ιπποδρομίου, παρουσία

πολλών Γρεβενιωτών. Ακολούθησε

επίσκεψη στο Αρχαιολογικό

Μουσείο της Θεσσαλονίκης, όπου

αρχαιολόγος-ξεναγός μας ξενάγησε

στην αρχαία Μακεδονία και πήραμε

μια ιδέα του πως ήταν οι πόλεις, οι

κατοικίες και ο τρόπος ζωής των

αρχαίων Μακεδόνων. Η ξενάγηση

ήταν πολύ ενδιαφέρουσα,

ενημερωτική και μας ικανοποίησε.

Η εκδήλωση συνεχίστηκε στον κήπο

του Μουσείου, όπου

προσφέρθηκαν καφές, αναψυκτικά

και βουτήματα. Ήταν μια ευκαιρία

για χαλάρωση και συνάντηση των

μελών του Συλλόγου μας.

Η ανταπόκριση των συμπατριωτών

και φίλων Γρεβενιωτών ήταν

σημαντική. Ευελπιστούμε ότι θα

ακολουθήσουν και άλλες

μορφωτικού περιεχομένου

εκδηλώσεις με επισκέψεις σε

Μουσεία και εκδρομές σε

ιστορικούς χώρους και Μοναστήρια.

Εκδήλωση προς τιμή του Αγίου Αχιλλείου

Γιώργος Δημ. Κυρατζής χίλια δυό αρώματαΎμνος στη λευτεριάΓεωπόνος, Πολυνέρι Γρεβενών

Άνθρωπε εσύ τι τρέχειςΕρώτησαν τη λευτεριά

τη ρίζα της που έχει

Άκου το γλυκό τ' αηδόνιπώς τρέφει φύλλα και κλαδιά

άκουτο πως κελαηδεί αιώνες πως αντέχει Άνθρωπε εσύ τι τρέχειςμόλις δει να ξημερώνει

άραγε τι κυνηγάςτο Θεό ευχαριστεί πώς είναι πάντα θαλερή βιάζεσαι και δεν προσέχειςποια βρύση την ποτίζει και τα λουλούδια πατάςΆνθρωπε εσύ τι τρέχειςπώς είναι τόσο λαμπερή

άραγε τι κυνηγάςποιός ήλιος τη φωτίζειΛίμνες θάλασσες ποτάμια νόμισες πως υπερέχεις

βρύσες με κρύο νερό και τη φύση κυβερνάςΕι απάντησε η λυγερή τα πολύτιμα διαμάντιαελλαδογεννημένη φτιάχτηκαν απ' το Θεό. Κοίταξε τα χελιδόνιααπ' του Ολύμπου κορυφή

πως πετούν ανύποπταστα κάτασπρα ντυμένη

έτσι ήτανε αιώνια

Άνθρωπε εσύ τι τρέχεις αλλαγή σε τίποταΈχω τη ρίζα μου βαθιά, άραγε τι να ζητάςμέσα στην ιστορίαόλα δίπλα σου τα έχειςάνθρωπε εσύ τι τρέχειςκάθε μου φύλλο μια καρδιάκι όμως τα περιφρονάς άραγε τι να ζητάςπατρίδα έχω μία

τη ζωή μπροστά την έχεις

Σα νυχτώνει μη φοβάσαι κι όμως την περιφρονάςΠίνω τ' αθάνατο νερό, μη σε πιάνει πανικό ςέχω τον χρόνο φίλοπίστευε πως πάλι μέραΦτιάχνουνε τα λουλουδάκιατο χρώμα μου το λαμπερό θα σε φέρει ο Θεός.όσα θέλεις χρώματαδώρο από τον ήλιο

μας χαρίζουνε δωράκια Γιώργος Δημ. Κυρατζής

Ποιήματα

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 9 |

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Όπως κάθε χρόνο ο Σύλλογος των

εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών

τίμησε τον Άγιο Αχίλλειο, πολιούχο

της πόλεως των Γρεβενών.

Η αρτοκλασία τελέστηκε στις 18

Μάιου, μετά το πέρας της Θείας

Λειτουργίας, στον Ιερό Ναό

Κωνσταντίνου & Ελένης της

πλατείας Ιπποδρομίου, παρουσία

πολλών Γρεβενιωτών. Ακολούθησε

επίσκεψη στο Αρχαιολογικό

Μουσείο της Θεσσαλονίκης, όπου

αρχαιολόγος-ξεναγός μας ξενάγησε

στην αρχαία Μακεδονία και πήραμε

μια ιδέα του πως ήταν οι πόλεις, οι

κατοικίες και ο τρόπος ζωής των

αρχαίων Μακεδόνων. Η ξενάγηση

ήταν πολύ ενδιαφέρουσα,

ενημερωτική και μας ικανοποίησε.

Η εκδήλωση συνεχίστηκε στον κήπο

του Μουσείου, όπου

προσφέρθηκαν καφές, αναψυκτικά

και βουτήματα. Ήταν μια ευκαιρία

για χαλάρωση και συνάντηση των

μελών του Συλλόγου μας.

Η ανταπόκριση των συμπατριωτών

και φίλων Γρεβενιωτών ήταν

σημαντική. Ευελπιστούμε ότι θα

ακολουθήσουν και άλλες

μορφωτικού περιεχομένου

εκδηλώσεις με επισκέψεις σε

Μουσεία και εκδρομές σε

ιστορικούς χώρους και Μοναστήρια.

Εκδήλωση προς τιμή του Αγίου Αχιλλείου

Γιώργος Δημ. Κυρατζής χίλια δυό αρώματαΎμνος στη λευτεριάΓεωπόνος, Πολυνέρι Γρεβενών

Άνθρωπε εσύ τι τρέχειςΕρώτησαν τη λευτεριά

τη ρίζα της που έχει

Άκου το γλυκό τ' αηδόνιπώς τρέφει φύλλα και κλαδιά

άκουτο πως κελαηδεί αιώνες πως αντέχει Άνθρωπε εσύ τι τρέχειςμόλις δει να ξημερώνει

άραγε τι κυνηγάςτο Θεό ευχαριστεί πώς είναι πάντα θαλερή βιάζεσαι και δεν προσέχειςποια βρύση την ποτίζει και τα λουλούδια πατάςΆνθρωπε εσύ τι τρέχειςπώς είναι τόσο λαμπερή

άραγε τι κυνηγάςποιός ήλιος τη φωτίζειΛίμνες θάλασσες ποτάμια νόμισες πως υπερέχεις

βρύσες με κρύο νερό και τη φύση κυβερνάςΕι απάντησε η λυγερή τα πολύτιμα διαμάντιαελλαδογεννημένη φτιάχτηκαν απ' το Θεό. Κοίταξε τα χελιδόνιααπ' του Ολύμπου κορυφή

πως πετούν ανύποπταστα κάτασπρα ντυμένη

έτσι ήτανε αιώνια

Άνθρωπε εσύ τι τρέχεις αλλαγή σε τίποταΈχω τη ρίζα μου βαθιά, άραγε τι να ζητάςμέσα στην ιστορίαόλα δίπλα σου τα έχειςάνθρωπε εσύ τι τρέχειςκάθε μου φύλλο μια καρδιάκι όμως τα περιφρονάς άραγε τι να ζητάςπατρίδα έχω μία

τη ζωή μπροστά την έχεις

Σα νυχτώνει μη φοβάσαι κι όμως την περιφρονάςΠίνω τ' αθάνατο νερό, μη σε πιάνει πανικό ςέχω τον χρόνο φίλοπίστευε πως πάλι μέραΦτιάχνουνε τα λουλουδάκιατο χρώμα μου το λαμπερό θα σε φέρει ο Θεός.όσα θέλεις χρώματαδώρο από τον ήλιο

μας χαρίζουνε δωράκια Γιώργος Δημ. Κυρατζής

Ποιήματα

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 9 |

| | ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ

μένοι, θρησκευόμενοι και με πολύ χιούμορ. Η ζωή τους, ήταν Ο Κοκκινοπλός βρίσκεται στην επαρχία γεμάτη από ήθη και έθιμα, παραδοσιακά δρώμενα και πολλές Ελασσόνας στα σύνορα Θεσσαλίας και Μακεδονίας,

4κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις . Κυρίαρχο ρόλο σε σε υψόμετρο 1250 μέτρων του νοτιοδυτικού όλα αυτά είχαν τα στοιχεία, που έχουν σχέση με τη φύση, τη αυχένα του Ολύμπου. Προπολεμικά και πριν την βροχόπτωση, τη βλάστηση, την ευγονία, την καρποφορία και

ολοσχερή καταστροφή του από τα γερμανοιταλικά την κτηνοτροφική παραγωγή.

στρατεύματα (1943), ήταν μια ευημερούσα Στον Όλυμπο όφειλαν τη ζωή τους, την ελευθερία τους και

κωμόπολη με 3.500 κατοίκους, της οποίας η την Ελληνικότητά τους, γι' αυτό στις ευχές, στις προσευχές, 1ιστορία χάνεται στα βάθη των αιώνων . Σύμφωνα στις επικλήσεις και στα διάφορα λαϊκά δρώμενα το ιερό βουνό

με μία εκδοχή ο Κοκκινοπλός ιδρύθηκε από τους κατείχε κυρίαρχη θέση. Η λαϊκή μούσα πολύ συχνά τον θεοποιούσε, ή τον προσωποποιούσε, γι' αυτό συνδιαλεγόταν διασκορπισμένους κατοίκους του αρχαίου Δίου. μαζί του, του διατύπωνε παράπονα, εξέφραζε τον θαυμασμό, Όταν δηλαδή το 168 π.χ. καταστράφηκε συθέμελα

5ή του ζητούσε χάρες .το Δίον (η ιερή πόλη των Μακεδόνων) από τις -«Βάστα βρε γέρο Έλυμπε, βάστα την καταχνιά σουρωμαϊκές λεγεώνες του Αιμίλιου Παύλου, κάποιοι ώσπου να διάβει η κλεφτουριά να διάβει ο Παναγιώτης…».από τους διασωθέντες κατοίκους έφθασαν στην

2 -«Δεν το θαρρούσα Έλυμπε το Μάη να σκοτιδιάσεις,τοποθεσία αυτή, όπου ίδρυσαν ένα νέο χωριό . τον Μάη να ρίξεις τη δροσιά το θεριστή χαλάζι…».Σήμερα οι Κοκκινοπλίτες, συγκροτούν τέσσερα χωριά Επίσης δεκάδες ευχές είχαν ως πρότυπο και επίκεντρο τον (Κοκκινοπλός, Καλύβια, Ασπρόχωμα, Δίον), αλλά και αρκετές

Όλυμπό, όπως «Να ζήσης χρόνια πολλά, σαν τον Έλυμπο να συνοικίες σε διάφορες πόλεις, όπως στην Ανδρομάχη της γίνεις», ή «δυνατός, ελεύθερος και φοβερός, σαν τον Έλυμπο να Κατερίνης και στη Νέα Ευκαρπία της Θεσσαλονίκης. Μέσα από γίνεις». τους πολιτιστικούς συλλόγους, αλλά και την κοινωνική και

Να σημειωθεί ότι ο άνθρωπος από καταβολής κόσμου οικογενειακή ζωή κρατούν αναλλοίωτες αρκετές παραδόσεις, 3 γνώριζε ότι η ζωή του, η ευημερία του και η συνέχειά του ήταν που έχουν τις ρίζες τους στους αρχαίους τους προγόνους .

συνυφασμένα και αλληλένδετα με το φυσικό περιβάλλον και Οι παλαιοί Κοκκινοπλίτες ήταν απομονωμένοι, αλλά ιδιαίτερα με την βροχόπτωση, την ευγονία και την καλή σοδιά. ερωτευμένοι με τον τόπο τους και δεμένοι με τις ρίζες τους Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στη θρησκευτική (ιδιαίτερα με τον ζωοδότη και προστάτη Όλυμπο). Η ιδιοσυγ-συνείδηση όλων των αρχαίων λαών οι θεότητες που εκπρο-κρασία των ορεσίβιων κατοίκων, το μεγάλο υψόμετρο του σωπούσαν και προστάτευαν τη φύση κατείχαν πρωτεύουσα χωριού, η απρόσιτη τοποθεσία και το γεγονός ότι στο διάβα

6θέση . Αυτή τη νομοτέλεια ακολούθησαν και οι Έλληνες σε των αιώνων δεν κατοίκησαν εκεί ποτέ αλλόθρησκοι, όλη τους την ιστορική πορεία, αφού από τη Μινωική εποχή αλλοεθνείς και αλλόγλωσσοι, συνέβαλλαν στην ανάπτυξη

7λάτρευαν την κυρίαρχη θεότητα «Μητέρα θεά» της φύσης . ενός ιδιόμορφου γηγενούς κοκκινοπλίτικου «μικροπολιτι-Αργότερα στην κλασική εποχή η θεά Δήμητρα, η κόρη της σμού». Έτσι κάποια ήθη, έθιμα και λαογραφικά δρώμενα, που Περσεφόνη, ο Διόνυσος και δεκάδες άλλες θεότητες και ήταν πανελληνίως γνωστά, στον Κοκκινοπλό μπορεί να ήταν νεράιδες, έπαιξαν τον ίδιο ρόλο μεταξύ του φυσικού περιβάλ-άγνωστα ή τροποποιημένα, ενώ κάποια άλλα έμειναν αναλλο-λοντος και του ανθρώπου. ίωτα από την αρχαία εποχή ή εμφανίστηκαν και εξελίχθηκαν

μόνο στο χωριό αυτό. Όταν υπήρξε παρατεταμένη ανομβρία, ή «πειραγμένη» Οι γεωργοκτηνοτρόφοι Κοκκινοπλίτες του παλαιού (χαλασμένη) σοδιά, ή όταν τα κοπάδια δεν πήγαιναν καλά, οι

καιρού ήταν άνθρωποι εργατικοί, δραστήριοι, σκληραγωγη- Κοκκινοπλίτες κατέφευγαν στον Άγιο Διονύσιο Ολύμπου και

ζητούσαν τη βοήθειά του. Ένα ή δύο άτομα πήγαιναν με τα έψελναν ή έλεγαν διάφορες στερεότυπες ευχές και προσευχές άλογα μέσα από γνωστό, αλλά δύσβατο μονοπάτι του για βροχόπτωση, βλάστηση και καλή σοδιά, όπως «κύριε

ελέησον», «βρέξε θεούλη μια βροχή ο λαός παρακαλεί» «καλή Ολύμπου, στο Μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου, που βρίσκεται σοδιά» κτλ.στην άλλη πλευρά του Ολύμπου, δηλαδή στην ανατολική. Εκεί

τους υποδέχονταν οι μοναχοί με Κωδωνοκρουσίες και τους Όλη η πομπή πήγαινε πρώτα στο παρεκκλήσι του χωριού, φιλοξενούσαν μέχρι να ξεκουραστούν αυτοί και τα ζώα τους. όπου οι ιερείς διάβαζαν διάφορες ευχές για βροχόπτωση,

8Στη συνέχεια λάμβανε χώρα μια σύντομη ιεροτελεστία βλάστηση, καρποφορία και κυρίως την εξής :«παράδοσης και χρέωσης του Αγίου», ενώ τη στιγμή που οι «…την δε γην κατακοσμήσας χλόη και χόρτω και ποικιλία απεσταλμένοι έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής χτυπούσαν σπερμάτων σπορίμων κατά γένος, και πάσιν άνθεσι μορφώσας και πάλι οι καμπάνες. Έχοντας τον Άγιο, που ήταν ένα ασημέ- εις ευκοσμίαν, και ευλογήσας αυτήν. Αυτός και νυν, Δέσπωτα, νιο σεντουκάκι, ενός κιλού περίπου, στο οποίο μέσα φυλάσσο- επίβλεψον εξ Αγίου κατοικηρίου σου, επί το κτήμα τούτο και νταν κάποιο λείψανο του Αγίου Διονυσίου έπαιρναν το δρόμο ευλόγησον αυτόν, και διαφύλαξον από πάσης φαρμακείας και της επιστροφής. επαοιδίας και παντός κακού περιεργείας τε πονηρίας, και

πανουργίας ανθρώπων πονηρών…». Στο χωριό έφθαναν την άλλη μέρα το απόγευμα, ύστερα από τρεις μέρες ταξίδι (συνολικά). Οι κάτοικοι γνωρίζοντας Στη συνέχεια και με προκαθορισμένη σειρά κάθε οικογέν-περίπου την ώρα της επιστροφής έβγαιναν έξω από το χωριό εια έπαιρνε για ένα βράδυ τον Άγιο στο σπίτι. Ανάλογα με την και τους περίμεναν με αγωνία και θρησκευτική κατάνυξη. Σε οικονομική της επιφάνεια, αλλά και την ευχαρίστησή της αρκετή απόσταση από τους συγκεντρωμένους κατοίκους έδιναν κάτι στον Άγιο. Από το συνολικό ποσό των χρημάτων έβγαιναν «ως προφυλακή» δυο άτομα, τα οποία μόλις έβλεπαν που συγκεντρωνόταν, ένα μέρος έπαιρνε το μοναστήρι και τους απεσταλμένους με τον Άγιο, κουνούσαν τα χέρια ή ένα ένα μέρος το χωριό (κυρίως για έργα της εκκλησίας). Όταν

τελείωνε αυτή η διαδικασία ο Άγιος έπαιρνε το δρόμο της ρούχο και φώναζαν δυνατά «έρχεται, έρχεται». Οι λέξεις αυτές επιστροφής περίπου με την ίδια διαδικασία.(έρχεται, έρχεται) έφταναν σαν άνεμος στο πλήθος και

μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα σαν πυρκαγιά. Αμέσως Να σημειωθεί ότι πάντοτε πήγαιναν να πάρουν τον Άγιο μετά συγχρονισμένα και με κατάνυξη όλοι μαζί φώναζαν το άνδρες, ενώ μια φορά (στα τέλη της δεκαετίας του 60) το «κύριε ελέησον, κύριε ελέησον». Την ίδια στιγμή ειδοποιού- έκαναν αυτό τέσσερες τολμηρές και πολύ πιστές γυναίκες, οι σαν με ειδικά σήματα κάποιους συχωριανούς, που περίμεναν οποίες πραγματοποίησαν την δύσκολη, επίπονη και επικίνδυ-στο χωριό επάνω στο καμπαναριό. Αυτοί με τη σειρά τους νη αυτή αποστολή, όχι με άλογα αλλά με γαϊδουράκια.άρχιζαν να χτυπούν τις καμπάνες ασταμάτητα, δυνατά και Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, πολλές φορές συνέ-γρήγορα. Μόλις έφθαναν οι απεσταλμένοι με τον Άγιο στους βαινε η παρατεταμένη ανομβρία να τελειώνει τη μέρα και την συγκεντρωμένους χωρικούς, πρώτα προσκυνούσαν οι Ιερείς, ώρα που έφθανε ο Άγιος στο χωριό, αφού ξαφνικά τότε ο πρόεδρος, τα παιδιά και ακολουθούσαν όλοι οι παρευ- συννέφιαζε και άρχιζε να πέφτει η πολυπόθητη και ευλογημέ-ρισκόμενοι. Στη συνέχεια συγκροτούσαν όλοι μαζί μια μεγάλη νη βροχή. Μάλιστα κάποιες φορές, ενώ οι κάτοικοι συνόδευαν πομπή, της οποίας προηγούνταν οι ιερείς και οι απεσταλμένοι τον Άγιο και φώναζαν όλοι μαζί τις συνηθισμένες παρεκκλίσεις με τον Άγιο στα χέρια και κατευθύνονταν προς το χωρίο. Στο «κύριε ελέησον» και «βρέξε θεούλη μια βροχή..», συγχρόνως δρόμο, όλοι μαζί, με θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη, έβαζαν τα χέρια, ή κάποιο πρόχειρο ρούχο στο κεφάλι, για να

10 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 9 |

ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΤΗΣ «ΒΡΟΧΟΦΟΡΟΥ» ΠΙΡΠΙΡΟΥΝΑΣ

ΣΤΟΝ ΚΟΚΚΙΝΟΠΛΟ ΟΛΥΜΠΟΥΚαϊμακάμης BασίλειοςΕπίκουρος καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α./Α.Π.Θ.

eðéðëá

ÄéáìáíôÞ

ÅÊÈÅÓÇ:

Åë. ÂåíéæÝëïõ 14 - Áìðåëüêçðïé Ôçë.: 2310.740.628, Fax: 2310.740.628

ÅÑÃÏÓÔÁÓÉÏ:

10ï ÷ëì. Ðáë. Åèí. Ïäïý Èåó/íßêçò - Êéëêßò Ôçë.: 2310.780.202

ÄéáìáíôÞò ÐáðáíéêïëÜïõ

| | ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ

μένοι, θρησκευόμενοι και με πολύ χιούμορ. Η ζωή τους, ήταν Ο Κοκκινοπλός βρίσκεται στην επαρχία γεμάτη από ήθη και έθιμα, παραδοσιακά δρώμενα και πολλές Ελασσόνας στα σύνορα Θεσσαλίας και Μακεδονίας,

4κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις . Κυρίαρχο ρόλο σε σε υψόμετρο 1250 μέτρων του νοτιοδυτικού όλα αυτά είχαν τα στοιχεία, που έχουν σχέση με τη φύση, τη αυχένα του Ολύμπου. Προπολεμικά και πριν την βροχόπτωση, τη βλάστηση, την ευγονία, την καρποφορία και

ολοσχερή καταστροφή του από τα γερμανοιταλικά την κτηνοτροφική παραγωγή.

στρατεύματα (1943), ήταν μια ευημερούσα Στον Όλυμπο όφειλαν τη ζωή τους, την ελευθερία τους και

κωμόπολη με 3.500 κατοίκους, της οποίας η την Ελληνικότητά τους, γι' αυτό στις ευχές, στις προσευχές, 1ιστορία χάνεται στα βάθη των αιώνων . Σύμφωνα στις επικλήσεις και στα διάφορα λαϊκά δρώμενα το ιερό βουνό

με μία εκδοχή ο Κοκκινοπλός ιδρύθηκε από τους κατείχε κυρίαρχη θέση. Η λαϊκή μούσα πολύ συχνά τον θεοποιούσε, ή τον προσωποποιούσε, γι' αυτό συνδιαλεγόταν διασκορπισμένους κατοίκους του αρχαίου Δίου. μαζί του, του διατύπωνε παράπονα, εξέφραζε τον θαυμασμό, Όταν δηλαδή το 168 π.χ. καταστράφηκε συθέμελα

5ή του ζητούσε χάρες .το Δίον (η ιερή πόλη των Μακεδόνων) από τις -«Βάστα βρε γέρο Έλυμπε, βάστα την καταχνιά σουρωμαϊκές λεγεώνες του Αιμίλιου Παύλου, κάποιοι ώσπου να διάβει η κλεφτουριά να διάβει ο Παναγιώτης…».από τους διασωθέντες κατοίκους έφθασαν στην

2 -«Δεν το θαρρούσα Έλυμπε το Μάη να σκοτιδιάσεις,τοποθεσία αυτή, όπου ίδρυσαν ένα νέο χωριό . τον Μάη να ρίξεις τη δροσιά το θεριστή χαλάζι…».Σήμερα οι Κοκκινοπλίτες, συγκροτούν τέσσερα χωριά Επίσης δεκάδες ευχές είχαν ως πρότυπο και επίκεντρο τον (Κοκκινοπλός, Καλύβια, Ασπρόχωμα, Δίον), αλλά και αρκετές

Όλυμπό, όπως «Να ζήσης χρόνια πολλά, σαν τον Έλυμπο να συνοικίες σε διάφορες πόλεις, όπως στην Ανδρομάχη της γίνεις», ή «δυνατός, ελεύθερος και φοβερός, σαν τον Έλυμπο να Κατερίνης και στη Νέα Ευκαρπία της Θεσσαλονίκης. Μέσα από γίνεις». τους πολιτιστικούς συλλόγους, αλλά και την κοινωνική και

Να σημειωθεί ότι ο άνθρωπος από καταβολής κόσμου οικογενειακή ζωή κρατούν αναλλοίωτες αρκετές παραδόσεις, 3 γνώριζε ότι η ζωή του, η ευημερία του και η συνέχειά του ήταν που έχουν τις ρίζες τους στους αρχαίους τους προγόνους .

συνυφασμένα και αλληλένδετα με το φυσικό περιβάλλον και Οι παλαιοί Κοκκινοπλίτες ήταν απομονωμένοι, αλλά ιδιαίτερα με την βροχόπτωση, την ευγονία και την καλή σοδιά. ερωτευμένοι με τον τόπο τους και δεμένοι με τις ρίζες τους Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στη θρησκευτική (ιδιαίτερα με τον ζωοδότη και προστάτη Όλυμπο). Η ιδιοσυγ-συνείδηση όλων των αρχαίων λαών οι θεότητες που εκπρο-κρασία των ορεσίβιων κατοίκων, το μεγάλο υψόμετρο του σωπούσαν και προστάτευαν τη φύση κατείχαν πρωτεύουσα χωριού, η απρόσιτη τοποθεσία και το γεγονός ότι στο διάβα

6θέση . Αυτή τη νομοτέλεια ακολούθησαν και οι Έλληνες σε των αιώνων δεν κατοίκησαν εκεί ποτέ αλλόθρησκοι, όλη τους την ιστορική πορεία, αφού από τη Μινωική εποχή αλλοεθνείς και αλλόγλωσσοι, συνέβαλλαν στην ανάπτυξη

7λάτρευαν την κυρίαρχη θεότητα «Μητέρα θεά» της φύσης . ενός ιδιόμορφου γηγενούς κοκκινοπλίτικου «μικροπολιτι-Αργότερα στην κλασική εποχή η θεά Δήμητρα, η κόρη της σμού». Έτσι κάποια ήθη, έθιμα και λαογραφικά δρώμενα, που Περσεφόνη, ο Διόνυσος και δεκάδες άλλες θεότητες και ήταν πανελληνίως γνωστά, στον Κοκκινοπλό μπορεί να ήταν νεράιδες, έπαιξαν τον ίδιο ρόλο μεταξύ του φυσικού περιβάλ-άγνωστα ή τροποποιημένα, ενώ κάποια άλλα έμειναν αναλλο-λοντος και του ανθρώπου. ίωτα από την αρχαία εποχή ή εμφανίστηκαν και εξελίχθηκαν

μόνο στο χωριό αυτό. Όταν υπήρξε παρατεταμένη ανομβρία, ή «πειραγμένη» Οι γεωργοκτηνοτρόφοι Κοκκινοπλίτες του παλαιού (χαλασμένη) σοδιά, ή όταν τα κοπάδια δεν πήγαιναν καλά, οι

καιρού ήταν άνθρωποι εργατικοί, δραστήριοι, σκληραγωγη- Κοκκινοπλίτες κατέφευγαν στον Άγιο Διονύσιο Ολύμπου και

ζητούσαν τη βοήθειά του. Ένα ή δύο άτομα πήγαιναν με τα έψελναν ή έλεγαν διάφορες στερεότυπες ευχές και προσευχές άλογα μέσα από γνωστό, αλλά δύσβατο μονοπάτι του για βροχόπτωση, βλάστηση και καλή σοδιά, όπως «κύριε

ελέησον», «βρέξε θεούλη μια βροχή ο λαός παρακαλεί» «καλή Ολύμπου, στο Μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου, που βρίσκεται σοδιά» κτλ.στην άλλη πλευρά του Ολύμπου, δηλαδή στην ανατολική. Εκεί

τους υποδέχονταν οι μοναχοί με Κωδωνοκρουσίες και τους Όλη η πομπή πήγαινε πρώτα στο παρεκκλήσι του χωριού, φιλοξενούσαν μέχρι να ξεκουραστούν αυτοί και τα ζώα τους. όπου οι ιερείς διάβαζαν διάφορες ευχές για βροχόπτωση,

8Στη συνέχεια λάμβανε χώρα μια σύντομη ιεροτελεστία βλάστηση, καρποφορία και κυρίως την εξής :«παράδοσης και χρέωσης του Αγίου», ενώ τη στιγμή που οι «…την δε γην κατακοσμήσας χλόη και χόρτω και ποικιλία απεσταλμένοι έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής χτυπούσαν σπερμάτων σπορίμων κατά γένος, και πάσιν άνθεσι μορφώσας και πάλι οι καμπάνες. Έχοντας τον Άγιο, που ήταν ένα ασημέ- εις ευκοσμίαν, και ευλογήσας αυτήν. Αυτός και νυν, Δέσπωτα, νιο σεντουκάκι, ενός κιλού περίπου, στο οποίο μέσα φυλάσσο- επίβλεψον εξ Αγίου κατοικηρίου σου, επί το κτήμα τούτο και νταν κάποιο λείψανο του Αγίου Διονυσίου έπαιρναν το δρόμο ευλόγησον αυτόν, και διαφύλαξον από πάσης φαρμακείας και της επιστροφής. επαοιδίας και παντός κακού περιεργείας τε πονηρίας, και

πανουργίας ανθρώπων πονηρών…». Στο χωριό έφθαναν την άλλη μέρα το απόγευμα, ύστερα από τρεις μέρες ταξίδι (συνολικά). Οι κάτοικοι γνωρίζοντας Στη συνέχεια και με προκαθορισμένη σειρά κάθε οικογέν-περίπου την ώρα της επιστροφής έβγαιναν έξω από το χωριό εια έπαιρνε για ένα βράδυ τον Άγιο στο σπίτι. Ανάλογα με την και τους περίμεναν με αγωνία και θρησκευτική κατάνυξη. Σε οικονομική της επιφάνεια, αλλά και την ευχαρίστησή της αρκετή απόσταση από τους συγκεντρωμένους κατοίκους έδιναν κάτι στον Άγιο. Από το συνολικό ποσό των χρημάτων έβγαιναν «ως προφυλακή» δυο άτομα, τα οποία μόλις έβλεπαν που συγκεντρωνόταν, ένα μέρος έπαιρνε το μοναστήρι και τους απεσταλμένους με τον Άγιο, κουνούσαν τα χέρια ή ένα ένα μέρος το χωριό (κυρίως για έργα της εκκλησίας). Όταν

τελείωνε αυτή η διαδικασία ο Άγιος έπαιρνε το δρόμο της ρούχο και φώναζαν δυνατά «έρχεται, έρχεται». Οι λέξεις αυτές επιστροφής περίπου με την ίδια διαδικασία.(έρχεται, έρχεται) έφταναν σαν άνεμος στο πλήθος και

μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα σαν πυρκαγιά. Αμέσως Να σημειωθεί ότι πάντοτε πήγαιναν να πάρουν τον Άγιο μετά συγχρονισμένα και με κατάνυξη όλοι μαζί φώναζαν το άνδρες, ενώ μια φορά (στα τέλη της δεκαετίας του 60) το «κύριε ελέησον, κύριε ελέησον». Την ίδια στιγμή ειδοποιού- έκαναν αυτό τέσσερες τολμηρές και πολύ πιστές γυναίκες, οι σαν με ειδικά σήματα κάποιους συχωριανούς, που περίμεναν οποίες πραγματοποίησαν την δύσκολη, επίπονη και επικίνδυ-στο χωριό επάνω στο καμπαναριό. Αυτοί με τη σειρά τους νη αυτή αποστολή, όχι με άλογα αλλά με γαϊδουράκια.άρχιζαν να χτυπούν τις καμπάνες ασταμάτητα, δυνατά και Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, πολλές φορές συνέ-γρήγορα. Μόλις έφθαναν οι απεσταλμένοι με τον Άγιο στους βαινε η παρατεταμένη ανομβρία να τελειώνει τη μέρα και την συγκεντρωμένους χωρικούς, πρώτα προσκυνούσαν οι Ιερείς, ώρα που έφθανε ο Άγιος στο χωριό, αφού ξαφνικά τότε ο πρόεδρος, τα παιδιά και ακολουθούσαν όλοι οι παρευ- συννέφιαζε και άρχιζε να πέφτει η πολυπόθητη και ευλογημέ-ρισκόμενοι. Στη συνέχεια συγκροτούσαν όλοι μαζί μια μεγάλη νη βροχή. Μάλιστα κάποιες φορές, ενώ οι κάτοικοι συνόδευαν πομπή, της οποίας προηγούνταν οι ιερείς και οι απεσταλμένοι τον Άγιο και φώναζαν όλοι μαζί τις συνηθισμένες παρεκκλίσεις με τον Άγιο στα χέρια και κατευθύνονταν προς το χωρίο. Στο «κύριε ελέησον» και «βρέξε θεούλη μια βροχή..», συγχρόνως δρόμο, όλοι μαζί, με θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη, έβαζαν τα χέρια, ή κάποιο πρόχειρο ρούχο στο κεφάλι, για να

10 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 9 |

ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΤΗΣ «ΒΡΟΧΟΦΟΡΟΥ» ΠΙΡΠΙΡΟΥΝΑΣ

ΣΤΟΝ ΚΟΚΚΙΝΟΠΛΟ ΟΛΥΜΠΟΥΚαϊμακάμης BασίλειοςΕπίκουρος καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α./Α.Π.Θ.

eðéðëá

ÄéáìáíôÞ

ÅÊÈÅÓÇ:

Åë. ÂåíéæÝëïõ 14 - Áìðåëüêçðïé Ôçë.: 2310.740.628, Fax: 2310.740.628

ÅÑÃÏÓÔÁÓÉÏ:

10ï ÷ëì. Ðáë. Åèí. Ïäïý Èåó/íßêçò - Êéëêßò Ôçë.: 2310.780.202

ÄéáìáíôÞò ÐáðáíéêïëÜïõ

ÅèíéêÞò Áìýíçò 18 (ÊÝíôñï) - Ôçë.: 2310.277.320Åë. ÂåíéæÝëïõ 54 (Áìðåëüêçðïé) - Ôçë.: 2310.748.898

| | ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ

προφυλαχτούν από την ξαφνική και δυνατή βροχή, που μόλις Η περιγραφή και διεξαγωγή του παραπάνω δρώμενου είχε αρχίσει. ήταν η εξής:

Οι Κοκκινοπλίτες πίστευαν τόσο πολύ στο «βροχοφόρο» Πολλές γυναίκες του χωριού συναντιόντουσαν σε ένα θαυματουργό Άγιο Διονύσιο, ώστε πολλές φορές κάποιοι των φιλικό σπίτι και συζητούσαν όλες τις λεπτομέρειες, που οποίων τα σπαρτά δεν χρειάζονταν βροχή, βιάζονταν να τα αφορούσαν τη διοργάνωση του «εθίμου της Πιρπιρούνας». τελειώσουν (κυρίως το αλώνισμα) πριν έρθει ο Άγιος στο Αφού όριζαν τη μέρα, που θα λάμβανε χώρα το δρώμενο και χωριό. Μάλιστα λέγεται ότι, κάποτε μια αγρότισσα, που δεν την παντρεμένη γυναίκα (με παιδιά), που θα έντυναν ως είχε αλωνίσει παρακαλούσε να μη φέρουν ακόμη τον Άγιο «Πιρπιρούνα», συναντιόντουσαν το πρωί της συγκεκριμένης μέχρι να τελειώσει και αυτή, διότι πίστευε ακράδαντα ότι, ημέρας σε ένα φιλικό σπίτι. Εκεί κάποιες γυναίκες από την μόλις φέρουν τον Άγιο θα βρέξει και θα της μείνουν τα σιτηρά παρέα «έφτιαχναν την Πιρπιρούνα», με τα χλωρά κλαδιά αλώνιστα. κάποιου δένδρου (κυρίως ιτιάς), που είχε κόψει νωρίς το πρωί

Η μεγάλη πίστη και ο σεβασμός των Κοκκινοπλιτών στον ένας άνδρας. Έντυναν δηλαδή τη γυναίκα, που είχαν ορίσει να Άγιο Διονύσιο φαίνεται και από το εξής περιστατικό, που γίνει «Πιρπιρούνα», δένοντας με ένα σχοινί γύρω από το σώμα διαδραματίστηκε στα Καλύβια το 1986: Ήταν ημέρα του Αγίου της τα χλωρά κλαδιά. Στη συνέχεια ρίχνανε στο κεφάλι της Γεωργίου, όταν οι ενήλικες της οικογένειας, που φιλοξενούσε «Πιρπιρούνας» μια λεπτή μαύρη μαντίλα, μέσα από την οποία τον Άγιο Διονύσιο πήγαν σε κάποια εκδήλωση στο χωριό, είχε τη δυνατότητα να βλέπει, αλλά να μη αναγνωρίζεται, αφήνοντας στο σπίτι δύο παιδιά (πέντε και δέκα χρονών). αφού εκτός από την παρέα κανείς στο χωριό δεν έπρεπε να Όταν επέστρεφε η υπερήλικη γιαγιά, είδε με κατάπληξη και γνωρίζει ποια γυναίκα «έγινε Πιρπιρούνα». Στο τέλος της τρόμο κόσμο να προσπαθεί να σβήσει τη φωτιά, που είχε βάζανε στο κεφάλι μια μεγάλη κατσαρόλα για να την προφυ-ζώσει το σπίτι της. Χωρίς να χάσει χρόνο άρχισε να φωνάζει λάγει από το νερό, που όπως θα δούμε στη συνέχεια, θα της δυνατά «μωρέ ο Άγιος, ο Άγιος, ο Άγιος», ενώ συγχρόνως ρίχνουν οι νοικοκυρές του χωριού.όρμισε μέσα στο φλεγόμενο σπίτι. Οι παρευρισκόμενοι δεν Ενώ λάμβανε χώρα αυτή η διαδικασία, που ονομαζόταν κατάλαβαν τι εννοούσε και έκαναν προσπάθεια να την «το φτιάξιμο της Πιρπιρούνας», οι γυναίκες τραγουδούσαν «το συγκρατήσουν από την «απονενοημένη» προσπάθεια. τραγούδι της Πιρπιρούνας», ή έλεγαν διάφορες ευχές, Στάθηκε όμως αδύνατο, αφού η γυναίκα ενήργησε με επικλήσεις για βροχόπτωση, για καλή σοδιά και πολλά αφάνταστη ταχύτητα, δύναμη και αποφασιστικότητα. Έτσι, παρόμοια. Όταν ήταν όλα έτοιμα η ομάδα των 15 έως 20 αφού χάθηκε για λίγο μέσα στις φλόγες, εξήλθε τρέχοντας και γυναικών ξεκινούσε γυρίζοντας όλο το χωριό από σπίτι σε έχοντας σφιχτά στο στήθος το σεντουκάκι του Αγίου Διονυσί- σπίτι. Το κυρίαρχο τραγούδι της παρέας, δηλαδή «το τραγούδι ου και μια εικόνα της Παναγίας. της Πιρπιρούνας», που επαναλαμβανόταν, μεταξύ άλλων, όλη

Το περίεργο στο περιστατικό αυτό είναι ότι, όταν η τη μέρα, ήταν το εξής:υπερήλικη γυναίκα είδε το σπίτι να καίγεται δεν φώναξε «τα

«Πιρπιρό βασιλικό, το θεό παρακαλώ,παιδιά», ούτε «το σπίτι», ούτε βέβαια «η περιουσία», αλλά

για να βρέξει μια βροχή, μια βροχή καλή, καλή,εντελώς αυθόρμητα και μάλιστα πολλές φορές «ο Άγιος, ο στα 'στάρια στα κλωνάρια, να γεμίσουνε τ' αμπάρια,Άγιος….». Για την ιστορία, τα παιδιά δεν ήταν μέσα στο σπίτι, η όλη η γη για να βλαστήσει, ο θεός να τα'βλογήσει». φωτιά σβήστηκε σχετικά έγκαιρα, ενώ η υπερήλικη γυναίκα

δεν έπαθε εντελώς τίποτε. Πέρα από το παραπάνω τραγούδι, το οποίο γνώριζαν σαν προσευχούλα όλοι οι Κοκκινοπλίτες, από τότε που ήταν μικρά Τέλος έχει ίσως σημασία να σημειωθεί ότι, παρόμοια παιδιά (με διάφορες παραλλαγές), η παρέα αυτοσχεδίαζε και δρώμενα με επικλήσεις και προσευχές στο Δία για βροχόπτω-πολλά άλλα. Έτσι λοιπόν απηύθυνε διάφορες ευχές και ση σε περίοδο ανομβρίας, λάμβαναν χώρα και στην Κρανώνα, παρεκκλίσεις για βροχόπτωση, βλάστηση, καλή σοδιά και την σχετικά γειτονική με τον Κοκκινοπλο πόλη της αρχαίας

9 καλή παραγωγή από τα χιλιάδες γιδοπρόβατα, ενώ Θεσσαλίας .συγχρόνως αυτοσχεδίαζε διάφορους χορούς. Σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας, αλλά και όταν οι

Η νοικοκυρές έβγαιναν στο μπαλκόνι, υποδέχονταν με Κοκκινοπλίτες ένιωθαν την ανάγκη να ευχηθούν για την καλή σοδειά, την καρποφορία της γης και την κτηνοτροφική καλοσύνη την παρέα, κερνούσαν (κυρίως λουκούμι) και με ένα

κανάτι ράντιζαν ή έριχναν όλο το νερό μαζί στο κεφάλι της παραγωγή, κατέφευγαν, μεταξύ άλλων και στην «Πιρπιρού-Πιρπιρούνας, το οποίο ήταν, όπως προαναφέρθηκε, καλυμμέ-να» ή «Πιρπιρίτσα». Πρόκειται για ένα λαογραφικό δρώμενο, νο με κατσαρόλα. Συγχρόνως έλεγαν διάφορες ευχές για γνωστό λίγο ή πολύ στο πανελλήνιο με πολλές όμως παραλλα-

γές, του οποίου οι ρίζες χάνονται στα βάθη των αιώνων, όπως βροχόπτωση και κυρίως «θεέ μου έτσι να βρέξει». Την ίδια τόσων άλλων. στιγμή ή Πιρπιρούνα χοροπηδούσε και δεχόταν με ευχαρί-

3. Αδάμου Ι., Ο Κοκκινοπλός, σσ.17-21, 213-249, Κοκκινοπλός 1992.στηση το νερό, ενώ όλοι μαζί τραγουδούσαν και χόρευαν το «πιρπιρό βασιλικό…». Στο τέλος η κάθε νοικοκυρά έδινε στην παρέα αλεύρι, τυρί, λάδι, ξυρούς καρπούς ή ότι άλλο είχε

4. Καλογιάννης Β., ό.π., σ. 71-90, Λάρισα 1955.ευχαρίστηση.

Νωρίς το απόγευμα και αφού η παρέα είχε περάσει από όλα τα νοικοκυριά πήγαινε στο ποτάμι, ή σε μια βρύση με πολύ 5. Καϊμακάμης Β., Οι Ελληνόβλαχοι. Κοκκινοπλός το Βλαχοχώρι του νερό και «χαλούσε την Πιρπιρούνα». Έβγαζε δηλαδή τα κλαδιά από τη γυναίκα και τα πετούσε στο ποτάμι ή στη βρύση

Ολύμπου, σ. 53, εκδ. Μαίανδρος 1984. λέγοντας διάφορες ευχές για βροχόπτωση, ευγονία και υγεία. Στη συνέχεια η παρέα κατέλεγε σε ένα φιλικό σπίτι και αφού πρώτα ξεκουραζόταν, άρχιζε να ετοιμάζει διάφορα φαγητά,

6. Μπουσμπούκης Α., Η Μα «μητέρα» στην Έδεσσα και τον ευρύτερο με τα προϊόντα, που είχαν συγκεντρώσει από το χωριό. Όταν ήταν όλα έτοιμα έστρωναν «το τραπέζι της Πιρπιρούνας», όπου μπορούσε να λάβει μέρος η κάθε γυναίκα του χωριού. μακεδονικό χώρο (Πρακτικά του Α΄ Πανελληνίου Επιστημονικού

Πολλές φορές συνέβαινε, την ίδια μέρα που έβγαινε η «Πιρπιρούνα» στο χωριό, να σταματήσει και η παρατεταμένη

Συμποσίου. Η Έδεσσα και η περιοχή της, Έδεσσα 1995, σσ. 111-124. ανομβρία. Έτσι λοιπόν, ενώ οι γυναίκες που απαρτίζανε την παρέα της Πιρπιρούνας τραγουδούσανε «..θεέ μου να βρέξει μια βροχή….», συγχρόνως έβαζαν τις ποδιές στο κεφάλι για να 7. Μουρατίδης Ι., Ιστορία φυσικής αγωγής (με στοιχεία φιλοσοφίας), σσ. 31, προφυλαχτούν από την ξαφνική και καταρρακτώδη βροχή, που τους έκανε «μούσκεμα».

60, 61,103, εκδ. Χριστοδουλίδη, Θεσσαλονίκη 2000.Συμπερασματικά για τα δύο «βροχοφόρα» θρησκευτικά και λαογραφικά δρώμενα του Κοκκινοπλού θα μπορούσε κανείς να σημειώσει τα έξής:

8. Μικρόν Ευχολόγιον ή Αγιασματάριον, έκδ. Αποστολική Διακονία της -Οι Κοκκινοπλίτες ήταν γεωργοκτηνοτρόφοι, δεμένοι με

τη θρησκεία, τη φύση, τη γη και τον Όλυμπο και παράλληλα Ελλάδος, σ. 282.άμεσα εξαρτημένοι απ' όλα αυτά.

-Πολλές φορές η παρατεταμένη ανομβρία και ξηρασία είχαν ως άμεσο αντίκτυπο την κακή παραγωγή και τις

9. (Αντίγονος Καρύστιος, Ιστοριών παραδόξων συναγωγή, 15).αρρώστιες, κάτι βέβαια που προκαλούσε φτώχεια και τη δυστυχία.

-Για να αντιμετωπίσουν και να εξορκίσουν την ανομβρία, την κακή σοδιά και τις αρρώστιες κατέφευγαν, μεταξύ άλλων σε διάφορα πατροπαράδοτα θρησκευτικά και λαογραφικά «Βροχοφόρα» δρώμενα, όπως αυτό του Αγίου Διονυσίου και της Πιρπιρούνας.

-Τα δρώμενα αυτά τα οποία είχαν τις ρίζες τους στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, επιτελούσαν συγχρόνως και έναν κοινωνικό-επικοινωνιακό σκοπό, αφού δινόταν η ευκαιρία στους ανθρώπους να συναντηθούν, να επικοινωνήσουν, να ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

διασκεδάσουν και να εκφράσουν τις χαρές και τα προβλήματά τους

Κάτοικοι των χωριών Καλύβια, Κοκκινοπλός, Ασπρόχωμα, Δίον, Λιβάδι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Ι. Καλογιάννης Β., Η ιστορία του Κοκκινοπλού, σ. 4, Λάρισα 1955.

2. Αναγνωστόπουλος Π., Η αρχαία ολυμπιακή Πιερία, σσ. 66-70, Θεσσαλονί-κη 1971.

12 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 13 |

ÅèíéêÞò Áìýíçò 18 (ÊÝíôñï) - Ôçë.: 2310.277.320Åë. ÂåíéæÝëïõ 54 (Áìðåëüêçðïé) - Ôçë.: 2310.748.898

| | ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ

προφυλαχτούν από την ξαφνική και δυνατή βροχή, που μόλις Η περιγραφή και διεξαγωγή του παραπάνω δρώμενου είχε αρχίσει. ήταν η εξής:

Οι Κοκκινοπλίτες πίστευαν τόσο πολύ στο «βροχοφόρο» Πολλές γυναίκες του χωριού συναντιόντουσαν σε ένα θαυματουργό Άγιο Διονύσιο, ώστε πολλές φορές κάποιοι των φιλικό σπίτι και συζητούσαν όλες τις λεπτομέρειες, που οποίων τα σπαρτά δεν χρειάζονταν βροχή, βιάζονταν να τα αφορούσαν τη διοργάνωση του «εθίμου της Πιρπιρούνας». τελειώσουν (κυρίως το αλώνισμα) πριν έρθει ο Άγιος στο Αφού όριζαν τη μέρα, που θα λάμβανε χώρα το δρώμενο και χωριό. Μάλιστα λέγεται ότι, κάποτε μια αγρότισσα, που δεν την παντρεμένη γυναίκα (με παιδιά), που θα έντυναν ως είχε αλωνίσει παρακαλούσε να μη φέρουν ακόμη τον Άγιο «Πιρπιρούνα», συναντιόντουσαν το πρωί της συγκεκριμένης μέχρι να τελειώσει και αυτή, διότι πίστευε ακράδαντα ότι, ημέρας σε ένα φιλικό σπίτι. Εκεί κάποιες γυναίκες από την μόλις φέρουν τον Άγιο θα βρέξει και θα της μείνουν τα σιτηρά παρέα «έφτιαχναν την Πιρπιρούνα», με τα χλωρά κλαδιά αλώνιστα. κάποιου δένδρου (κυρίως ιτιάς), που είχε κόψει νωρίς το πρωί

Η μεγάλη πίστη και ο σεβασμός των Κοκκινοπλιτών στον ένας άνδρας. Έντυναν δηλαδή τη γυναίκα, που είχαν ορίσει να Άγιο Διονύσιο φαίνεται και από το εξής περιστατικό, που γίνει «Πιρπιρούνα», δένοντας με ένα σχοινί γύρω από το σώμα διαδραματίστηκε στα Καλύβια το 1986: Ήταν ημέρα του Αγίου της τα χλωρά κλαδιά. Στη συνέχεια ρίχνανε στο κεφάλι της Γεωργίου, όταν οι ενήλικες της οικογένειας, που φιλοξενούσε «Πιρπιρούνας» μια λεπτή μαύρη μαντίλα, μέσα από την οποία τον Άγιο Διονύσιο πήγαν σε κάποια εκδήλωση στο χωριό, είχε τη δυνατότητα να βλέπει, αλλά να μη αναγνωρίζεται, αφήνοντας στο σπίτι δύο παιδιά (πέντε και δέκα χρονών). αφού εκτός από την παρέα κανείς στο χωριό δεν έπρεπε να Όταν επέστρεφε η υπερήλικη γιαγιά, είδε με κατάπληξη και γνωρίζει ποια γυναίκα «έγινε Πιρπιρούνα». Στο τέλος της τρόμο κόσμο να προσπαθεί να σβήσει τη φωτιά, που είχε βάζανε στο κεφάλι μια μεγάλη κατσαρόλα για να την προφυ-ζώσει το σπίτι της. Χωρίς να χάσει χρόνο άρχισε να φωνάζει λάγει από το νερό, που όπως θα δούμε στη συνέχεια, θα της δυνατά «μωρέ ο Άγιος, ο Άγιος, ο Άγιος», ενώ συγχρόνως ρίχνουν οι νοικοκυρές του χωριού.όρμισε μέσα στο φλεγόμενο σπίτι. Οι παρευρισκόμενοι δεν Ενώ λάμβανε χώρα αυτή η διαδικασία, που ονομαζόταν κατάλαβαν τι εννοούσε και έκαναν προσπάθεια να την «το φτιάξιμο της Πιρπιρούνας», οι γυναίκες τραγουδούσαν «το συγκρατήσουν από την «απονενοημένη» προσπάθεια. τραγούδι της Πιρπιρούνας», ή έλεγαν διάφορες ευχές, Στάθηκε όμως αδύνατο, αφού η γυναίκα ενήργησε με επικλήσεις για βροχόπτωση, για καλή σοδιά και πολλά αφάνταστη ταχύτητα, δύναμη και αποφασιστικότητα. Έτσι, παρόμοια. Όταν ήταν όλα έτοιμα η ομάδα των 15 έως 20 αφού χάθηκε για λίγο μέσα στις φλόγες, εξήλθε τρέχοντας και γυναικών ξεκινούσε γυρίζοντας όλο το χωριό από σπίτι σε έχοντας σφιχτά στο στήθος το σεντουκάκι του Αγίου Διονυσί- σπίτι. Το κυρίαρχο τραγούδι της παρέας, δηλαδή «το τραγούδι ου και μια εικόνα της Παναγίας. της Πιρπιρούνας», που επαναλαμβανόταν, μεταξύ άλλων, όλη

Το περίεργο στο περιστατικό αυτό είναι ότι, όταν η τη μέρα, ήταν το εξής:υπερήλικη γυναίκα είδε το σπίτι να καίγεται δεν φώναξε «τα

«Πιρπιρό βασιλικό, το θεό παρακαλώ,παιδιά», ούτε «το σπίτι», ούτε βέβαια «η περιουσία», αλλά

για να βρέξει μια βροχή, μια βροχή καλή, καλή,εντελώς αυθόρμητα και μάλιστα πολλές φορές «ο Άγιος, ο στα 'στάρια στα κλωνάρια, να γεμίσουνε τ' αμπάρια,Άγιος….». Για την ιστορία, τα παιδιά δεν ήταν μέσα στο σπίτι, η όλη η γη για να βλαστήσει, ο θεός να τα'βλογήσει». φωτιά σβήστηκε σχετικά έγκαιρα, ενώ η υπερήλικη γυναίκα

δεν έπαθε εντελώς τίποτε. Πέρα από το παραπάνω τραγούδι, το οποίο γνώριζαν σαν προσευχούλα όλοι οι Κοκκινοπλίτες, από τότε που ήταν μικρά Τέλος έχει ίσως σημασία να σημειωθεί ότι, παρόμοια παιδιά (με διάφορες παραλλαγές), η παρέα αυτοσχεδίαζε και δρώμενα με επικλήσεις και προσευχές στο Δία για βροχόπτω-πολλά άλλα. Έτσι λοιπόν απηύθυνε διάφορες ευχές και ση σε περίοδο ανομβρίας, λάμβαναν χώρα και στην Κρανώνα, παρεκκλίσεις για βροχόπτωση, βλάστηση, καλή σοδιά και την σχετικά γειτονική με τον Κοκκινοπλο πόλη της αρχαίας

9 καλή παραγωγή από τα χιλιάδες γιδοπρόβατα, ενώ Θεσσαλίας .συγχρόνως αυτοσχεδίαζε διάφορους χορούς. Σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας, αλλά και όταν οι

Η νοικοκυρές έβγαιναν στο μπαλκόνι, υποδέχονταν με Κοκκινοπλίτες ένιωθαν την ανάγκη να ευχηθούν για την καλή σοδειά, την καρποφορία της γης και την κτηνοτροφική καλοσύνη την παρέα, κερνούσαν (κυρίως λουκούμι) και με ένα

κανάτι ράντιζαν ή έριχναν όλο το νερό μαζί στο κεφάλι της παραγωγή, κατέφευγαν, μεταξύ άλλων και στην «Πιρπιρού-Πιρπιρούνας, το οποίο ήταν, όπως προαναφέρθηκε, καλυμμέ-να» ή «Πιρπιρίτσα». Πρόκειται για ένα λαογραφικό δρώμενο, νο με κατσαρόλα. Συγχρόνως έλεγαν διάφορες ευχές για γνωστό λίγο ή πολύ στο πανελλήνιο με πολλές όμως παραλλα-

γές, του οποίου οι ρίζες χάνονται στα βάθη των αιώνων, όπως βροχόπτωση και κυρίως «θεέ μου έτσι να βρέξει». Την ίδια τόσων άλλων. στιγμή ή Πιρπιρούνα χοροπηδούσε και δεχόταν με ευχαρί-

3. Αδάμου Ι., Ο Κοκκινοπλός, σσ.17-21, 213-249, Κοκκινοπλός 1992.στηση το νερό, ενώ όλοι μαζί τραγουδούσαν και χόρευαν το «πιρπιρό βασιλικό…». Στο τέλος η κάθε νοικοκυρά έδινε στην παρέα αλεύρι, τυρί, λάδι, ξυρούς καρπούς ή ότι άλλο είχε

4. Καλογιάννης Β., ό.π., σ. 71-90, Λάρισα 1955.ευχαρίστηση.

Νωρίς το απόγευμα και αφού η παρέα είχε περάσει από όλα τα νοικοκυριά πήγαινε στο ποτάμι, ή σε μια βρύση με πολύ 5. Καϊμακάμης Β., Οι Ελληνόβλαχοι. Κοκκινοπλός το Βλαχοχώρι του νερό και «χαλούσε την Πιρπιρούνα». Έβγαζε δηλαδή τα κλαδιά από τη γυναίκα και τα πετούσε στο ποτάμι ή στη βρύση

Ολύμπου, σ. 53, εκδ. Μαίανδρος 1984. λέγοντας διάφορες ευχές για βροχόπτωση, ευγονία και υγεία. Στη συνέχεια η παρέα κατέλεγε σε ένα φιλικό σπίτι και αφού πρώτα ξεκουραζόταν, άρχιζε να ετοιμάζει διάφορα φαγητά,

6. Μπουσμπούκης Α., Η Μα «μητέρα» στην Έδεσσα και τον ευρύτερο με τα προϊόντα, που είχαν συγκεντρώσει από το χωριό. Όταν ήταν όλα έτοιμα έστρωναν «το τραπέζι της Πιρπιρούνας», όπου μπορούσε να λάβει μέρος η κάθε γυναίκα του χωριού. μακεδονικό χώρο (Πρακτικά του Α΄ Πανελληνίου Επιστημονικού

Πολλές φορές συνέβαινε, την ίδια μέρα που έβγαινε η «Πιρπιρούνα» στο χωριό, να σταματήσει και η παρατεταμένη

Συμποσίου. Η Έδεσσα και η περιοχή της, Έδεσσα 1995, σσ. 111-124. ανομβρία. Έτσι λοιπόν, ενώ οι γυναίκες που απαρτίζανε την παρέα της Πιρπιρούνας τραγουδούσανε «..θεέ μου να βρέξει μια βροχή….», συγχρόνως έβαζαν τις ποδιές στο κεφάλι για να 7. Μουρατίδης Ι., Ιστορία φυσικής αγωγής (με στοιχεία φιλοσοφίας), σσ. 31, προφυλαχτούν από την ξαφνική και καταρρακτώδη βροχή, που τους έκανε «μούσκεμα».

60, 61,103, εκδ. Χριστοδουλίδη, Θεσσαλονίκη 2000.Συμπερασματικά για τα δύο «βροχοφόρα» θρησκευτικά και λαογραφικά δρώμενα του Κοκκινοπλού θα μπορούσε κανείς να σημειώσει τα έξής:

8. Μικρόν Ευχολόγιον ή Αγιασματάριον, έκδ. Αποστολική Διακονία της -Οι Κοκκινοπλίτες ήταν γεωργοκτηνοτρόφοι, δεμένοι με

τη θρησκεία, τη φύση, τη γη και τον Όλυμπο και παράλληλα Ελλάδος, σ. 282.άμεσα εξαρτημένοι απ' όλα αυτά.

-Πολλές φορές η παρατεταμένη ανομβρία και ξηρασία είχαν ως άμεσο αντίκτυπο την κακή παραγωγή και τις

9. (Αντίγονος Καρύστιος, Ιστοριών παραδόξων συναγωγή, 15).αρρώστιες, κάτι βέβαια που προκαλούσε φτώχεια και τη δυστυχία.

-Για να αντιμετωπίσουν και να εξορκίσουν την ανομβρία, την κακή σοδιά και τις αρρώστιες κατέφευγαν, μεταξύ άλλων σε διάφορα πατροπαράδοτα θρησκευτικά και λαογραφικά «Βροχοφόρα» δρώμενα, όπως αυτό του Αγίου Διονυσίου και της Πιρπιρούνας.

-Τα δρώμενα αυτά τα οποία είχαν τις ρίζες τους στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, επιτελούσαν συγχρόνως και έναν κοινωνικό-επικοινωνιακό σκοπό, αφού δινόταν η ευκαιρία στους ανθρώπους να συναντηθούν, να επικοινωνήσουν, να ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

διασκεδάσουν και να εκφράσουν τις χαρές και τα προβλήματά τους

Κάτοικοι των χωριών Καλύβια, Κοκκινοπλός, Ασπρόχωμα, Δίον, Λιβάδι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Ι. Καλογιάννης Β., Η ιστορία του Κοκκινοπλού, σ. 4, Λάρισα 1955.

2. Αναγνωστόπουλος Π., Η αρχαία ολυμπιακή Πιερία, σσ. 66-70, Θεσσαλονί-κη 1971.

12 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 13 |

Ημερομηνίες των Πανηγυριών στο Νομό ΓρεβενώνΧΩΡΙΑ

ΑΒΔΕΛΛΑ

ΑΓΑΛΛΑΙΟΙ

ΑΓΑΠΗ

ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

ΑΗΔΟΝΙΑ

ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ

ΑΛΑΤΟΠΕΤΡΑ

ΑΜΥΓΔΑΛΙΕΣ

ΑΝΑΒΡΥΤΑ

ΑΝΘΡΑΚΙΑ

ΑΣΠΡΟΚΑΜΠΟΣ

ΒΑΤΟΛΑΚΚΟΣ

ΔΑΣΟΧΩΡΙ

ΔΑΣΥΛΛΙΟ

ΔΕΣΚΑΤΗ

ΔΙΠΟΡΟ

ΔΟΤΣΙΚΟ

ΕΛΑΤΟΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ

ΕΞΑΡΧΟΣ

ΖΙΑΚΑΣ

ΚΑΛΗΡΑΧΗ

ΚΑΛΛΙΘΕΑ

ΚΑΛΛΟΝΗ

ΚΑΛΟΧΙ

ΚΑΡΠΕΡΟ

ΚΑΤΑΚΑΛΗ

ΚΕΝΤΡΟ

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ

ΚΙΒΩΤΟΣ

ΚΛΗΜΑΤΑΚΙ

ΚΝΙΔΗ

ΚΟΚΚΙΝΙΑ

ΚΟΣΜΑΤΙ

ΚΡΑΝΙΑ

ΚΥΔΩΝΙΕΣ

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ

ΚΥΡΑΚΑΛΗ

ΛΑΒΔΑ

ΜΑΥΡΑΝΑΙΟΙ

ΜΑΪΟΣ

2 (ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ)

2 (ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ)

1 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

2 (ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ) 20

2 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

9 (ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ)

14-15 (ΑΓ.ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ)

ΙΟΥΝΙΟΣ

24

29 (ΠΕΤΡΟΥ& ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΓΙΟΡΤΗ ΚΕΡΑΣΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

29-30(ΠΕΤΡΟΥ& ΠΑΥΛΟΥ)

15(ΠΑΖΑΡΙ)

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

28-29-30 (ΠΕΤΡΟΥ&ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΓ.ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

29-30

ΙΟΥΛΙΟΣ

25-26-27 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

25-26 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20 (ΑΗ-ΛΙΑ)

25-26-27 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

27 (ΑΓ.ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑΣ)

26(ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

17(ΑΓ.ΜΑΡΙΝΑΣ)

26-27-28 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20-26 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

26 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

19-20 (ΑΗ-ΛΙΑ)

25-26-27

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

12

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

6-13-15

15 (ΑΓΙΟΘΕΟΔ. ΑΝΤΑΜΩΜΑ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ.ΣΩΤΗΡΟΣ)

15-16-17 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

13 (ΠΑΡΑΜ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

28 (ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

ΧΩΡΙΑ

ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΙΡΗΝΙ

ΜΕΓΑΡΟ

ΜΕΣΟΛΟΥΡΙ

ΜΗΛΙΑ

ΜΙΚΡΟΚΛΕΙΣΟΥΡΑ

ΜΙΚΡΟΛΙΒΑΔΟ

ΜΙΚΡΟ ΣΕΙΡΗΝΙ

ΜΟΝΑΧΙΤΙ

ΝΕΟΧΩΡΙ

ΝΗΣΙ

ΟΡΟΠΕΔΙΟ

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ

ΠΑΛΙΟΥΡΙΑ

ΠΑΝΑΓΙΑ

ΠΑΝΟΡΑΜΑ

ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ

ΠΕΡΙΒΟΛΙ

ΠΗΓΑΔΙΤΣΑ

ΠΙΣΤΙΚΟ

ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΟ

ΠΟΛΥΝΕΡΙ

ΠΟΝΤΙΝΗ

ΠΟΡΟΣ

ΠΡΟΣΒΟΡΟ

ΠΥΛΩΡΟΙ

ΡΟΔΙΑ

ΣΑΜΑΡΙΝΑ

ΣΑΡΑΚΗΝΑ

ΣΙΤΑΡΑΣ

ΣΜΙΞΗ

ΣΝΙΧΟΒΟ

ΣΠΗΛΑΙΟ

ΣΥΔΕΝΔΡΟ

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ

ΤΡΙΚΟΚΚΙΑ

ΤΡΙΚΟΡΦΟ

ΤΡΙΚΩΜΟ

ΦΕΛΙ

ΦΙΛΙΠΠΑΙΟΙ

1 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

1-2 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

ΜΑΪΟΣ

ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ

ΑΓ. ΤΡΙΑΔΟΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

24(Κλείδωνα)

24

24

28-29-30 (ΠΕΤΡΟΥ&ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΙΟΥΝΙΟΣ

19-20-21(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ), 26-29(ΑΓ. ΠΑΡ.)

25-26-27(ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

26 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

26(ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

7

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6-7 (ΜΕΤ.ΣΩΤΗΡΟΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

29

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

29-30-31 ΓΙΟΡ.ΚΡΑΣΙΟΥ (ΚΙΝ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

7-8 (ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΥ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

7-8-9 (ΥΨ. ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ)

8 (ΓΕΝΝΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ)

6 (ΠΡΟ-ΥΨΩΣΕΩΣ)

5-6-7 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

26 (ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

28 (ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

Πηγή: www.fora.gr/grevena

Οι έρευνα για τις ημερομηνίες των πανηγυριών στο Ν. Γρεβενών έγινε από τον Σώτο Νασιάδη

14 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 15 |

Ημερομηνίες των Πανηγυριών στο Νομό ΓρεβενώνΧΩΡΙΑ

ΑΒΔΕΛΛΑ

ΑΓΑΛΛΑΙΟΙ

ΑΓΑΠΗ

ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

ΑΗΔΟΝΙΑ

ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ

ΑΛΑΤΟΠΕΤΡΑ

ΑΜΥΓΔΑΛΙΕΣ

ΑΝΑΒΡΥΤΑ

ΑΝΘΡΑΚΙΑ

ΑΣΠΡΟΚΑΜΠΟΣ

ΒΑΤΟΛΑΚΚΟΣ

ΔΑΣΟΧΩΡΙ

ΔΑΣΥΛΛΙΟ

ΔΕΣΚΑΤΗ

ΔΙΠΟΡΟ

ΔΟΤΣΙΚΟ

ΕΛΑΤΟΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ

ΕΞΑΡΧΟΣ

ΖΙΑΚΑΣ

ΚΑΛΗΡΑΧΗ

ΚΑΛΛΙΘΕΑ

ΚΑΛΛΟΝΗ

ΚΑΛΟΧΙ

ΚΑΡΠΕΡΟ

ΚΑΤΑΚΑΛΗ

ΚΕΝΤΡΟ

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ

ΚΙΒΩΤΟΣ

ΚΛΗΜΑΤΑΚΙ

ΚΝΙΔΗ

ΚΟΚΚΙΝΙΑ

ΚΟΣΜΑΤΙ

ΚΡΑΝΙΑ

ΚΥΔΩΝΙΕΣ

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ

ΚΥΡΑΚΑΛΗ

ΛΑΒΔΑ

ΜΑΥΡΑΝΑΙΟΙ

ΜΑΪΟΣ

2 (ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ)

2 (ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ)

1 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

2 (ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ) 20

2 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

9 (ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ)

14-15 (ΑΓ.ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ)

ΙΟΥΝΙΟΣ

24

29 (ΠΕΤΡΟΥ& ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΓΙΟΡΤΗ ΚΕΡΑΣΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

29-30(ΠΕΤΡΟΥ& ΠΑΥΛΟΥ)

15(ΠΑΖΑΡΙ)

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

28-29-30 (ΠΕΤΡΟΥ&ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΓ.ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

29-30

ΙΟΥΛΙΟΣ

25-26-27 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

25-26 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20 (ΑΗ-ΛΙΑ)

25-26-27 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

27 (ΑΓ.ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑΣ)

26(ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

17(ΑΓ.ΜΑΡΙΝΑΣ)

26-27-28 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20-26 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

26 (ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

19-20 (ΑΗ-ΛΙΑ)

25-26-27

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

12

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

6-13-15

15 (ΑΓΙΟΘΕΟΔ. ΑΝΤΑΜΩΜΑ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ.ΣΩΤΗΡΟΣ)

15-16-17 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

13 (ΠΑΡΑΜ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

28 (ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

ΧΩΡΙΑ

ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΙΡΗΝΙ

ΜΕΓΑΡΟ

ΜΕΣΟΛΟΥΡΙ

ΜΗΛΙΑ

ΜΙΚΡΟΚΛΕΙΣΟΥΡΑ

ΜΙΚΡΟΛΙΒΑΔΟ

ΜΙΚΡΟ ΣΕΙΡΗΝΙ

ΜΟΝΑΧΙΤΙ

ΝΕΟΧΩΡΙ

ΝΗΣΙ

ΟΡΟΠΕΔΙΟ

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ

ΠΑΛΙΟΥΡΙΑ

ΠΑΝΑΓΙΑ

ΠΑΝΟΡΑΜΑ

ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ

ΠΕΡΙΒΟΛΙ

ΠΗΓΑΔΙΤΣΑ

ΠΙΣΤΙΚΟ

ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΟ

ΠΟΛΥΝΕΡΙ

ΠΟΝΤΙΝΗ

ΠΟΡΟΣ

ΠΡΟΣΒΟΡΟ

ΠΥΛΩΡΟΙ

ΡΟΔΙΑ

ΣΑΜΑΡΙΝΑ

ΣΑΡΑΚΗΝΑ

ΣΙΤΑΡΑΣ

ΣΜΙΞΗ

ΣΝΙΧΟΒΟ

ΣΠΗΛΑΙΟ

ΣΥΔΕΝΔΡΟ

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ

ΤΡΙΚΟΚΚΙΑ

ΤΡΙΚΟΡΦΟ

ΤΡΙΚΩΜΟ

ΦΕΛΙ

ΦΙΛΙΠΠΑΙΟΙ

1 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

1-2 (ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ)

ΜΑΪΟΣ

ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ

ΑΓ. ΤΡΙΑΔΟΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

24(Κλείδωνα)

24

24

28-29-30 (ΠΕΤΡΟΥ&ΠΑΥΛΟΥ)

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΙΝΗΤΗ)

ΙΟΥΝΙΟΣ

19-20-21(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ), 26-29(ΑΓ. ΠΑΡ.)

25-26-27(ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

26 (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

26(ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

7

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

20(ΑΗ-ΛΙΑ)

ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6-7 (ΜΕΤ.ΣΩΤΗΡΟΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

29

6 (ΜΕΤ. ΣΩΤ.), 15 (ΠΑΝΑΓ.)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

29-30-31 ΓΙΟΡ.ΚΡΑΣΙΟΥ (ΚΙΝ)

15 (ΠΑΝΑΓΙΑΣ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

7-8 (ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΥ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

7-8-9 (ΥΨ. ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ)

8 (ΓΕΝΝΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ)

6 (ΠΡΟ-ΥΨΩΣΕΩΣ)

5-6-7 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

8 (ΥΨΩΣΕΩΣ)

6 (ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

26 (ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

28 (ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ)

Πηγή: www.fora.gr/grevena

Οι έρευνα για τις ημερομηνίες των πανηγυριών στο Ν. Γρεβενών έγινε από τον Σώτο Νασιάδη

14 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 15 |

| | ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ

Επιμέλεια: Νίκος Βαβρίτσας

Τώρα το Δεκαπενταύγουστο απ'

άκρη σε άκρη του τόπου μας ο λαός

πανηγυρίζει το «χαροποιόν πένθος»

όπως χαρακτηριστικά αποκαλεί την

κοίμηση της Θεοτόκου, ο αλησμόνη-

τος Κόντογλου. Όπου και αν βρεθείς,

σαν τέτοια μέρα, θα ακούσεις

γλυκόηχες καμπάνες και κατανυκτι-

κές ψαλμωδίες… «Επί Σοι χαίρει

Κεχαριτωμένη πάσα η κτίσης…».

Πολλές φορές, βέβαια κατά τη

διάρκεια του χρόνου τιμά η Εκκλησία

μας την πονεμένη Μητέρα των

χριστιανών. Ωστόσο σαν κορυφαία η

γιορτή Της θεωρείται η 15 Αυγούσ-

του. Άλλωστε και τα μεγαλύτερα

κέντρα της λατρείας Της, στον τόπο

μας, η Μεγαλόχαρη της Τήνου και η

Παναγία Σουμελά, αυτή τη μέρα,

συνεγείρουν τους περισσότερους

πιστούς.

Εδώ πάνω στη Μακεδονία, στην

Καστανιά του Βερμίου, έχουν

αναβιώσει ως γνωστό οι φιλόθρησκοι

αδελφοί μας Πόντιοι, το παλιό

ιστορικό μοναστήρι του όρους Μελά

της πατρίδας τους, που είχε υψωθεί σε

σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού

και σε φωτοβόλο εστία ελληνοχριστι-

ανικού πολιτισμού. Η Παναγία

Σουμελά έχει αποβεί καθώς είπανε

ένα από τα δύο μεγάλα κέντρα

λατρείας της Παναγίας.

Η πίστη όμως του Μακεδονικού

λαού, στη θαυματουργό δύναμη της

Παναγίας, ξεκινά από τους πρώτους

Χριστιανικούς αιώνες και βρίσκει την

έκφρασή της σε πλήθος εκκλησίες και

ξωκλήσια, που είναι αφιερωμένα στο

όνομά Της. Σε ιστορικά μοναστήρια,

σε χωριά και πολιτείες, όπως της

ικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο, της

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ

Η Παναγία η ΣπηλιώτισσαΠαναγίας της Σπηλιώτισσας στο χρόνου, τον αντίλαλο της φωνής των πλατάνι…Όσοι δεν χόρευαν, κάθο-

ηρωικό χωριό Σπήλιο των Γρεβενών, φλογερών εκείνων αγωνιστών της νταν γύρω, γύρω, σε πέτρινα και

της Μεγάλης Παναγίας στην ξακου- ελευθερίας, που επικαλούνταν τη ξύλινα καθίσματα και παρακολου-

στή κωμόπολη της Πίνδου τη Σαμαρί- βοήθεια της Παναγίας της Σπηλιώ- θούσαν το όμορφο θέαμα που τισσας. Να τι λέει ένα ντόπιο τραγού-να και σε άλλες περιοχές του Μακε- παρουσίαζε ο χορός αυτός που δι που αναφέρεται στον καπετάν δονικού χώρου, το Δεκαπενταύγου- αναπτύσσονταν σε πολλές δίπλες και Ζιάκα το πρωτοπαλίκαρο του στο γίνονται τα μεγαλύτερα θρησκευ- ακολουθούσε ιεραρχική σειρά. Η αρματολού των Γρεβενών Τόσκα…τικά πανηγύρια, προς τιμήν της γραφικότητα υπογραμμίζονταν και

Παναγίας και συρρέουν χιλιάδες από τις πλουμιστές τοπικές φορεσιές, Βοήθα Αϊ Λιά, από το Βιτσκό κι Αϊ πιστοί για να δοξάσουν το όνομά Της αντρών και γυναικών. Το πανηγύρι Λιά από τη Σαμαρίνακαι να επικαλεστούν τη βοήθειά τους. όμως συνδυάζονταν και από την Βοήθα κυρά και Παναγιά απ' το

τέλεση ομαδικών γάμων. Το είχαν σε Συνδυάζοντας κι' εμείς τη θρη- Μέγα Σπήλαιοκαλό και είχε καθιερωθεί να σκευτική πίστη με το λαογραφικό και Θα φκιάσω στις εικόνες σας παντρεύονται ανήμερα στη γιορτή το ιστορικό ενδιαφέρον, ας ξεκινή- καντήλες ασημένιες.της Παναγίας, με την ευλογία της. Στο σουμε τούτο το Δεκαπενταύγουστο Καθώς είναι γνωστό, το έθνος σε γαμήλιο «φλάμπουρο», μάλιστα του για ένα ευλαβικό προσκύνημα στο όλες τις κρίσιμες στιγμές του επικα-πρώτου στη σειρά γάμου, κρεμούσαν μοναστήρι της Παναγίας Της Σπηλιώ- λούνταν την προστασία της θεομήτο-μεταξωτό μαντίλι από το θαυμα-τισσας. Βρίσκεται στη θρυλική ρος. Οι κλεφταρματωλοί της Πίνδου, τουργό εικόνισμα της Παναγιάς. περιοχή της Πίνδου, την αρχαία ζητούσαν τη θαυματουργή Της Θυμούμαι σαν ήμουν παιδί, συνέχισε Ελιμεία, με τις απαράμιλλες γραφικό- επέμβαση. Άλλωστε τόσο το μονα-ο φίλος μας, με νοσταλγική διάθεση, τητες, που κρατεί μνήμες ελληνικές στήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισ-

από την απώτερη αρχαιότητα. τα «φλάμπουρα» με τους σταυρούς σας, όσο και όλα τα άλλα μοναστήρια Ιδιαίτερα το μοναστήρι της Παναγίας στη σειρά, στην πλατεία του Αγίου της περιοχής αυτής, αποτελούσαν Της Σπηλιώτισσας, συνδέεται άμεσα Αθανασίου, και τις νύφες με τα κρησφύγετο και ορμητήριά τους. με τους Εθνικούς αγώνες. φλουριά στο μέτωπο. Εικόνα άφτα-Ιδιαίτερα το Μέγα Μοναστήρι του

στης μεγαλοπρέπειας και γραφικότη-Το οδοιπορικό μας, με αφετηρία σπηλαίου υπήρξε άντρο και στρατηγ-τας. Και δεν γίνονταν μόνον γάμοι, τη Θεσσαλονίκη, ακολουθεί το δρόμο είο των κλεφτών και των αρμα-ανήμερα της Παναγίας, αλλά και Κοζάνης- Γρεβενά 25 χμ. περίπου τολών…Όπως δε μας πληροφόρησε αρραβωνιάσματα. Τώρα, δυστυχώς είναι η απόσταση από τα Γρεβενά στο ευγενικός φίλος στο παλιό αυτό όπως παντού έτσι και εδώ ατόνησαν χωριό Σπήλιο, όπου και το μοναστήρι μοναστήρι λειτουργούσε και «κρυφό τα έθιμα. Διατηρείται μόνον ο καθαρά που το καθολικό του τιμάται στην σχολειό».Εδώ πάνω, καθώς άκουσε θρησκευτικός χαρακτήρας του κοίμηση της Θεοτόκου. Χωριό και από τους γέρους του χωριού, σαν πανηγυριού, γιατί εξακολουθεί μοναστήρι είναι κτισμένο σε ήτανε παιδί, ένοιωθαν πιο λεύτεροι οι αμείωτη η πίστη για τη θαυματουργό υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων, σε Ραγιάδες, κάτω από τη σκέπη της δύναμη της Παναγίας της Σπηλιώτισ-μια απότομη απόληξη της οροσειράς Παναγίας της Σπηλιώτισσας. Η σας. Οι προσκυνητές έρχονται να του Όρλιακα, που την αγκαλιάζουν, εικόνα της λένε ότι είναι θαυματουρ-τιμήσουν τη Χάρη της και να αποθέ-σαν δυο δροσερά μπράτσα, ο Βελονι- γή, ισάξια μ' εκείνη που βρίσκεται σουν κάποιο τάμα…Κι' ακόμη να άς, στα βορειοανατολικά και ο στο Μέγα Σπήλαιο στην Πελοπόννη-θυμηθούν όπως εμείς τις δόξες που Βένέτικος στα βορειοδυτικά, που σο.είδε κι έζησε τούτο το παλιό μοναστή-περνούν τα νερά τους από την Πίνδο. Αμέτρητοι ήταν και οι προσκυνη-ρι, που κρατά τ' αχνάρια από τα Εικόνες σπάνιας ομορφιάς ξανοίγο- τές που έφταναν για τη χάρη της. Σε βήματα του Κοσμά του Αιτωλού, του νται εμπρός μας, καθώς το φως πέφτει παλαιότερα χρόνια, τούτο το ψήλωμα θρυλικού καπετάν Ζιάκα και τόσων ανάμεσα από τα φυλλώματα, στο αντιλαλούσε, από όργανα και άλλων ακόμη αγωνιστών της λευτερι-νερό της ρεματιάς και μετασχημα- τραγούδια. Εξαιρετικά γραφικός ήταν

τίζεται σε βεντάλιες ιριδισμών. άς.ο πολύδιπλος χορός, που στηνότανε

Ψηλά από το μοναστήρι, ο αγέρας στη μεγάλη πλατεία του χωριού, με τα Στη θύμηση του καπετάν Ζιάκα,

μας φέρνει το χαρούμενο αχό της βαθύσκια καραγάτσια, τις «φτελιές» ήρθε στη σκέψη μας η περίφημη μάχη

καμπάνας και από τα βάθη του όπως τις λένε εδώ και το τρανό που έδωσε το 1854 ο ψυχωμένος

Κείμενο: Αλεξάνδρα Παραφεντίδου

18 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 19 |

| | ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ

Επιμέλεια: Νίκος Βαβρίτσας

Τώρα το Δεκαπενταύγουστο απ'

άκρη σε άκρη του τόπου μας ο λαός

πανηγυρίζει το «χαροποιόν πένθος»

όπως χαρακτηριστικά αποκαλεί την

κοίμηση της Θεοτόκου, ο αλησμόνη-

τος Κόντογλου. Όπου και αν βρεθείς,

σαν τέτοια μέρα, θα ακούσεις

γλυκόηχες καμπάνες και κατανυκτι-

κές ψαλμωδίες… «Επί Σοι χαίρει

Κεχαριτωμένη πάσα η κτίσης…».

Πολλές φορές, βέβαια κατά τη

διάρκεια του χρόνου τιμά η Εκκλησία

μας την πονεμένη Μητέρα των

χριστιανών. Ωστόσο σαν κορυφαία η

γιορτή Της θεωρείται η 15 Αυγούσ-

του. Άλλωστε και τα μεγαλύτερα

κέντρα της λατρείας Της, στον τόπο

μας, η Μεγαλόχαρη της Τήνου και η

Παναγία Σουμελά, αυτή τη μέρα,

συνεγείρουν τους περισσότερους

πιστούς.

Εδώ πάνω στη Μακεδονία, στην

Καστανιά του Βερμίου, έχουν

αναβιώσει ως γνωστό οι φιλόθρησκοι

αδελφοί μας Πόντιοι, το παλιό

ιστορικό μοναστήρι του όρους Μελά

της πατρίδας τους, που είχε υψωθεί σε

σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού

και σε φωτοβόλο εστία ελληνοχριστι-

ανικού πολιτισμού. Η Παναγία

Σουμελά έχει αποβεί καθώς είπανε

ένα από τα δύο μεγάλα κέντρα

λατρείας της Παναγίας.

Η πίστη όμως του Μακεδονικού

λαού, στη θαυματουργό δύναμη της

Παναγίας, ξεκινά από τους πρώτους

Χριστιανικούς αιώνες και βρίσκει την

έκφρασή της σε πλήθος εκκλησίες και

ξωκλήσια, που είναι αφιερωμένα στο

όνομά Της. Σε ιστορικά μοναστήρια,

σε χωριά και πολιτείες, όπως της

ικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο, της

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ

Η Παναγία η ΣπηλιώτισσαΠαναγίας της Σπηλιώτισσας στο χρόνου, τον αντίλαλο της φωνής των πλατάνι…Όσοι δεν χόρευαν, κάθο-

ηρωικό χωριό Σπήλιο των Γρεβενών, φλογερών εκείνων αγωνιστών της νταν γύρω, γύρω, σε πέτρινα και

της Μεγάλης Παναγίας στην ξακου- ελευθερίας, που επικαλούνταν τη ξύλινα καθίσματα και παρακολου-

στή κωμόπολη της Πίνδου τη Σαμαρί- βοήθεια της Παναγίας της Σπηλιώ- θούσαν το όμορφο θέαμα που τισσας. Να τι λέει ένα ντόπιο τραγού-να και σε άλλες περιοχές του Μακε- παρουσίαζε ο χορός αυτός που δι που αναφέρεται στον καπετάν δονικού χώρου, το Δεκαπενταύγου- αναπτύσσονταν σε πολλές δίπλες και Ζιάκα το πρωτοπαλίκαρο του στο γίνονται τα μεγαλύτερα θρησκευ- ακολουθούσε ιεραρχική σειρά. Η αρματολού των Γρεβενών Τόσκα…τικά πανηγύρια, προς τιμήν της γραφικότητα υπογραμμίζονταν και

Παναγίας και συρρέουν χιλιάδες από τις πλουμιστές τοπικές φορεσιές, Βοήθα Αϊ Λιά, από το Βιτσκό κι Αϊ πιστοί για να δοξάσουν το όνομά Της αντρών και γυναικών. Το πανηγύρι Λιά από τη Σαμαρίνακαι να επικαλεστούν τη βοήθειά τους. όμως συνδυάζονταν και από την Βοήθα κυρά και Παναγιά απ' το

τέλεση ομαδικών γάμων. Το είχαν σε Συνδυάζοντας κι' εμείς τη θρη- Μέγα Σπήλαιοκαλό και είχε καθιερωθεί να σκευτική πίστη με το λαογραφικό και Θα φκιάσω στις εικόνες σας παντρεύονται ανήμερα στη γιορτή το ιστορικό ενδιαφέρον, ας ξεκινή- καντήλες ασημένιες.της Παναγίας, με την ευλογία της. Στο σουμε τούτο το Δεκαπενταύγουστο Καθώς είναι γνωστό, το έθνος σε γαμήλιο «φλάμπουρο», μάλιστα του για ένα ευλαβικό προσκύνημα στο όλες τις κρίσιμες στιγμές του επικα-πρώτου στη σειρά γάμου, κρεμούσαν μοναστήρι της Παναγίας Της Σπηλιώ- λούνταν την προστασία της θεομήτο-μεταξωτό μαντίλι από το θαυμα-τισσας. Βρίσκεται στη θρυλική ρος. Οι κλεφταρματωλοί της Πίνδου, τουργό εικόνισμα της Παναγιάς. περιοχή της Πίνδου, την αρχαία ζητούσαν τη θαυματουργή Της Θυμούμαι σαν ήμουν παιδί, συνέχισε Ελιμεία, με τις απαράμιλλες γραφικό- επέμβαση. Άλλωστε τόσο το μονα-ο φίλος μας, με νοσταλγική διάθεση, τητες, που κρατεί μνήμες ελληνικές στήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισ-

από την απώτερη αρχαιότητα. τα «φλάμπουρα» με τους σταυρούς σας, όσο και όλα τα άλλα μοναστήρια Ιδιαίτερα το μοναστήρι της Παναγίας στη σειρά, στην πλατεία του Αγίου της περιοχής αυτής, αποτελούσαν Της Σπηλιώτισσας, συνδέεται άμεσα Αθανασίου, και τις νύφες με τα κρησφύγετο και ορμητήριά τους. με τους Εθνικούς αγώνες. φλουριά στο μέτωπο. Εικόνα άφτα-Ιδιαίτερα το Μέγα Μοναστήρι του

στης μεγαλοπρέπειας και γραφικότη-Το οδοιπορικό μας, με αφετηρία σπηλαίου υπήρξε άντρο και στρατηγ-τας. Και δεν γίνονταν μόνον γάμοι, τη Θεσσαλονίκη, ακολουθεί το δρόμο είο των κλεφτών και των αρμα-ανήμερα της Παναγίας, αλλά και Κοζάνης- Γρεβενά 25 χμ. περίπου τολών…Όπως δε μας πληροφόρησε αρραβωνιάσματα. Τώρα, δυστυχώς είναι η απόσταση από τα Γρεβενά στο ευγενικός φίλος στο παλιό αυτό όπως παντού έτσι και εδώ ατόνησαν χωριό Σπήλιο, όπου και το μοναστήρι μοναστήρι λειτουργούσε και «κρυφό τα έθιμα. Διατηρείται μόνον ο καθαρά που το καθολικό του τιμάται στην σχολειό».Εδώ πάνω, καθώς άκουσε θρησκευτικός χαρακτήρας του κοίμηση της Θεοτόκου. Χωριό και από τους γέρους του χωριού, σαν πανηγυριού, γιατί εξακολουθεί μοναστήρι είναι κτισμένο σε ήτανε παιδί, ένοιωθαν πιο λεύτεροι οι αμείωτη η πίστη για τη θαυματουργό υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων, σε Ραγιάδες, κάτω από τη σκέπη της δύναμη της Παναγίας της Σπηλιώτισ-μια απότομη απόληξη της οροσειράς Παναγίας της Σπηλιώτισσας. Η σας. Οι προσκυνητές έρχονται να του Όρλιακα, που την αγκαλιάζουν, εικόνα της λένε ότι είναι θαυματουρ-τιμήσουν τη Χάρη της και να αποθέ-σαν δυο δροσερά μπράτσα, ο Βελονι- γή, ισάξια μ' εκείνη που βρίσκεται σουν κάποιο τάμα…Κι' ακόμη να άς, στα βορειοανατολικά και ο στο Μέγα Σπήλαιο στην Πελοπόννη-θυμηθούν όπως εμείς τις δόξες που Βένέτικος στα βορειοδυτικά, που σο.είδε κι έζησε τούτο το παλιό μοναστή-περνούν τα νερά τους από την Πίνδο. Αμέτρητοι ήταν και οι προσκυνη-ρι, που κρατά τ' αχνάρια από τα Εικόνες σπάνιας ομορφιάς ξανοίγο- τές που έφταναν για τη χάρη της. Σε βήματα του Κοσμά του Αιτωλού, του νται εμπρός μας, καθώς το φως πέφτει παλαιότερα χρόνια, τούτο το ψήλωμα θρυλικού καπετάν Ζιάκα και τόσων ανάμεσα από τα φυλλώματα, στο αντιλαλούσε, από όργανα και άλλων ακόμη αγωνιστών της λευτερι-νερό της ρεματιάς και μετασχημα- τραγούδια. Εξαιρετικά γραφικός ήταν

τίζεται σε βεντάλιες ιριδισμών. άς.ο πολύδιπλος χορός, που στηνότανε

Ψηλά από το μοναστήρι, ο αγέρας στη μεγάλη πλατεία του χωριού, με τα Στη θύμηση του καπετάν Ζιάκα,

μας φέρνει το χαρούμενο αχό της βαθύσκια καραγάτσια, τις «φτελιές» ήρθε στη σκέψη μας η περίφημη μάχη

καμπάνας και από τα βάθη του όπως τις λένε εδώ και το τρανό που έδωσε το 1854 ο ψυχωμένος

Κείμενο: Αλεξάνδρα Παραφεντίδου

18 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 19 |

αυτός αγωνιστής με τα παλικάρια του από τούτη εδώ τη

θέση, σκορπώντας το θάνατο στους Τουρκαλβανούς

του Αβδή πασά.

Γενιές γενιών ελληνικών, προσέφεραν σπονδή

αίματος σε τούτη εδώ τη γη που τη σημάδεψαν γεγονό-

τα που έγιναν θρύλος, τραγούδι και παράδοση…Που

σφιχτοδέθηκαν με της Παναγιάς τη χάρη, που στέκει

ακοίμητος φρουρός και βαρδιάτορας (φρουρός) των

εθνικών πεπρωμένων, στην ακριτική αυτή περιοχή.

Πλήθη κατατρεγμένων Ραγιάδων, στους σκοτει-

νούς χρόνους της δουλείας, κάτω από την ιερή σκέπη

της Παναγίας της Σπηλιώτισσας, βρήκαν καταφύγιο

και παρηγοριά. Σε κείνα τα μαύρα χρόνια, χρονολογεί-

ται και η ανέγερση του ιστορικού μοναστηριού,

σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που διαβάζουμε:

“Σταυροπήγιον Πατριαρχικόν, αγιασθέν επ' ονόματι

της Υπεραγίας Θεοτόκου Σπηλαιωτίσσης, εν τω ιδίω

θελήματι παρά κυρίου κυρ. Μελετίου Μακαριωτάτου

Αχριδών Πατριάρχου ΑΧΛΓ 1633 ”.,

Όσο για τη θαυματουργό εικόνα, δεν υπάρχει

μαρτυρία, πότε ιστορήθηκε…Πρέπει να είναι

αρχαιότερη.

Περπατώντας και μείς Δεκαπενταύγουστο, στου

΄Ορλιακα τα γραφικά υψώματα, προσκυνητές της

Μεγαλόχαρης, στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας

της Σπηλιωτίσσης, που κρατά τόσες και τόσες ένδοξες

μνήμες είχαμε την αίσθηση πως αναβαπτιστήκαμε στη

κολυμβήθρα της ελληνικής λεβεντιάς και της χριστια-

νικής πίστης…

ΑΛΕΞ. ΠΑΡΑΦΕΝΤΙΔΟΥ

Αναδημοσίευση κειμένου της Αλεξάνδρας Παραφεντί-

δου από το περιοδικό «ΕΡΓΟΧΕΙΡΟ» Τ. 287/Αυγούστου

1972. Το πρωταρχικό κείμενο δημοσιεύτηκε στο πολυτονικό

σύστημα γραφής. Επιμέλεια: Ν. Βαβρίτσας.

20 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Το Σπήλαιο, το απόρθητο φρούριο, με την πλούσια ενδιαφερόμενους ένα πρωταρχικό προς μελέτη υλικό».μουσικοχορευτική παράδοση, με την Παναγιά τη Στο δεύτερο μέρος με τους παραδοσιακούς χορούς του Σπηλαιώτισσα, αγαπήθηκε από πολλούς και τραγουδήθηκε. Σπηλαίου, απευθύνεται πιο πολύ στους ειδικούς μελετητές Με το βιβλίο του τα Σπηλιώτικα, ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας των παραδοσιακών χορών με την ρυθμική οργάνωση και ερευνά, φωτίζει, και ξαναζωντανεύει πτυχές της ζωής και της ρυθμοκινητική ανάλυση τους. Γυρνώντας τις σελίδες με τις ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας του. φωτογραφίες από τους χορούς και τα πανηγύρια, αισθάνεσαι Ερευνητής της παράδοσης, λέκτορας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. του ότι ακούς τους ρυθμούς τους (μπεράτι, γύρισμα, στρωτός, Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ιδρυτικό μέλος τσάμικος, συγκαθιστός, στα τρία, κολοβός, πατινάδα).του χορευτικού του συλλόγου Γρεβενιωτών, με επιστημονικό Στο τρίτο μέρος, με την έρευνα και τη συγκέντρωση των ενδιαφέρον κυρίως για τους παραδοσιακούς χορούς. τοπικών φορεσιών σε συνδυασμό με την άριστη Ο μεστός πρόλογος του κ. Δ. Ρίγγου, δεν μου επιτρέπει να

φωτογράφηση, ανακαλεί μνήμες στους παλιότερους και προσθέσω τίποτε παραπάνω, γι' αυτό και πηγαίνω κατευθείαν παρουσιάζει στους νεώτερους αναλυτικά όλα τα μέρη της στο βιβλίο.αντρικής και της γυναικείας φορεσιάς (κατασάρι, χολέβια, Eνα βιβλίο χωρισμένο σε τρία μέρη από πλευράς τσιπούνι, τσαμαντάνι…) Στάθηκα ιδιαίτερα στα στολίδια, τα θεματολογίας, 1-Χειρόγραφα δημοτικά τραγούδια του κοσμήματα, και τα εξαρτήματα (κιουστέκια, κουμπιά, πόρπες, Γεωργίου Ν. Στεφούλη, 2-Χοροί, 3-Φορεσιές, αν και κατά την μπιλιτζίκια...).γνώμη μου θα μπορούσαν να σταθούν από μόνα τους σε τρία Τέλος όλη η ιστορία του Σπηλαίου, με τις οικογένειες, τα αυτόνομα βιβλία με την κατάλληλη επεξεργασία. Η πλούσια γλέντια, ξετυλίγονται σαν σε ασπρόμαυρη ταινία, μέσα από τις βιβλιογραφία μπορεί να σε οδηγήσει παραπέρα και φωτογραφίες (που σίγουρα το προσωπικό αρχείο του απευθύνεται περισσότερο σε ειδικούς των θεμάτων.συγγραφέα αριθμεί περισσότερες) του 1878, 1920, 1923….Στο πρώτο μέρος έχουμε την παράθεση των χειρόγραφων

σημειώσεων του παππού του συγγραφέα του Γεωργίου Ν. Συγκινήθηκα μπροστά στη φωτογραφία της σελίδας 120, με Στεφούλη. Η ιδέα να δημοσιευτούν «αυτούσια» από το ημερομηνία 16-8-1919. Δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς, πού πρωτότυ-πο, και τα 127 τραγούδια του Σπηλαίου, ήταν έξυπνη πήγαν όλες αυτές οι ψυχές, με το αίμα από το αίμα μας. Δεν και δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη τους. Πλησίασα μπορεί, οι σκέψεις τους, οι λύπες τους, οι χαρές τους, και έσκυψα πάνω στα χειρόγραφα, όπως έκανα λόγω δουλειάς στροβιλίζουν στον αέρα αυτού του τόπου.στις αρχαίες επιγραφές πάνω στο μάρμαρο. Προσπάθησα να Μια επανέκδοση του βιβλίου με την «μετάφραση» των βρω την τήρηση κάποιων κανόνων ορθογραφίας αλλά εκτός χειρογράφων δίπλα στα πρωτότυπα κείμενα, για όσους δεν από την τήρηση παραγράφων, έγραφε αυτόνομα και έχουν την δυνατότητα αποκρυπτογράφησής τους τη θεωρώ ανεξάρτητα. Οι λέξεις βγήκαν χωρίς μουντζούρες, χωρίς απαραίτητη, αλλά και ενδιαφέρουσα για τον αναγνώστη.δεύτερη σκέψη, οι στίχοι μέσα από τα σωθικά. Δεν μπορεί, για Ας μου επιτραπεί ο ενθουσιασμός μου για να κάνω μια να καθίσει να τα γράψει ένας γέροντας στην ηλικία των 94

πρόταση στο Σύλλογο Σπηλαιωτών, και στο Δήμο Θ. Ζιάκα, για χρόνων, ήθελε να τα βγάλει από μέσα του. O γραφικός του την οργάνωση μιας έκθεσης -παρουσίασης, στο Σπήλαιο, χαρακτήρας κέντημα, όπως κεντούν τα αυγά του Πάσχα, που κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών πολιτιστικών κουβαλούν όλη την παράδοση της γραφής πάνω στην εκδηλώσεων στο χωριό. Δεν θα μπορούσαν όλες αυτές οι «πλάκα». Λέξεις που ηχούν και γράφονται όπως «ακούγονται», εικονιζόμενες φορεσιές, τα κοσμήματα, και το φωτογραφικό βαθχιά και όχι βαθιά αραπχιά (αραπιά),ξενιτχιά (ξενητιά), αρχείο να παρουσιασθούν στο πέτρινο σχολείο του χωριού σε πεδγιά(παιδιά), σαρανταδγιώ (σαρανταδύο), δγιαβόλη μία έκθεση; Σίγουρα όλοι θα ανεβαίναμε να τα δούμε και να (διαβόλοι), Νιφχιάτικο (Νυφιάτικο).συγκινηθούμε. Έτσι θέλω να κλείσω την παρουσίαση του Όπως αναφέρει και ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας, «…Οι στίχοι βιβλίου αυτού, γιατί η επιτυχία του είναι στο ότι μυρίζει των τραγουδιών δημοσιεύονται ως έχουν, ώστε να γίνει

γνωστό το περιεχόμενό τους, και να αποτελέσουν για τους παράδοση και στο ότι σου ανοίγει δρόμους προς τα πίσω…

Σπηλιώτικατου Νικολάου Γ. Βαβρίτσα

παρουσίαση:Μαρία Αποστόλου-Πολυμενίδη

Εκτύπωση: Τσιαρτσιάνης Αθανάσιος & ΣΙΑ Ο.Ε. Ωραιόκαστρο, Τηλ.: 2310 682080

ÐíåõìáôéêÝò ÐåñéðëáíÞóåéò

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 21 |

αυτός αγωνιστής με τα παλικάρια του από τούτη εδώ τη

θέση, σκορπώντας το θάνατο στους Τουρκαλβανούς

του Αβδή πασά.

Γενιές γενιών ελληνικών, προσέφεραν σπονδή

αίματος σε τούτη εδώ τη γη που τη σημάδεψαν γεγονό-

τα που έγιναν θρύλος, τραγούδι και παράδοση…Που

σφιχτοδέθηκαν με της Παναγιάς τη χάρη, που στέκει

ακοίμητος φρουρός και βαρδιάτορας (φρουρός) των

εθνικών πεπρωμένων, στην ακριτική αυτή περιοχή.

Πλήθη κατατρεγμένων Ραγιάδων, στους σκοτει-

νούς χρόνους της δουλείας, κάτω από την ιερή σκέπη

της Παναγίας της Σπηλιώτισσας, βρήκαν καταφύγιο

και παρηγοριά. Σε κείνα τα μαύρα χρόνια, χρονολογεί-

ται και η ανέγερση του ιστορικού μοναστηριού,

σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που διαβάζουμε:

“Σταυροπήγιον Πατριαρχικόν, αγιασθέν επ' ονόματι

της Υπεραγίας Θεοτόκου Σπηλαιωτίσσης, εν τω ιδίω

θελήματι παρά κυρίου κυρ. Μελετίου Μακαριωτάτου

Αχριδών Πατριάρχου ΑΧΛΓ 1633 ”.,

Όσο για τη θαυματουργό εικόνα, δεν υπάρχει

μαρτυρία, πότε ιστορήθηκε…Πρέπει να είναι

αρχαιότερη.

Περπατώντας και μείς Δεκαπενταύγουστο, στου

΄Ορλιακα τα γραφικά υψώματα, προσκυνητές της

Μεγαλόχαρης, στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας

της Σπηλιωτίσσης, που κρατά τόσες και τόσες ένδοξες

μνήμες είχαμε την αίσθηση πως αναβαπτιστήκαμε στη

κολυμβήθρα της ελληνικής λεβεντιάς και της χριστια-

νικής πίστης…

ΑΛΕΞ. ΠΑΡΑΦΕΝΤΙΔΟΥ

Αναδημοσίευση κειμένου της Αλεξάνδρας Παραφεντί-

δου από το περιοδικό «ΕΡΓΟΧΕΙΡΟ» Τ. 287/Αυγούστου

1972. Το πρωταρχικό κείμενο δημοσιεύτηκε στο πολυτονικό

σύστημα γραφής. Επιμέλεια: Ν. Βαβρίτσας.

20 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Το Σπήλαιο, το απόρθητο φρούριο, με την πλούσια ενδιαφερόμενους ένα πρωταρχικό προς μελέτη υλικό».μουσικοχορευτική παράδοση, με την Παναγιά τη Στο δεύτερο μέρος με τους παραδοσιακούς χορούς του Σπηλαιώτισσα, αγαπήθηκε από πολλούς και τραγουδήθηκε. Σπηλαίου, απευθύνεται πιο πολύ στους ειδικούς μελετητές Με το βιβλίο του τα Σπηλιώτικα, ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας των παραδοσιακών χορών με την ρυθμική οργάνωση και ερευνά, φωτίζει, και ξαναζωντανεύει πτυχές της ζωής και της ρυθμοκινητική ανάλυση τους. Γυρνώντας τις σελίδες με τις ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας του. φωτογραφίες από τους χορούς και τα πανηγύρια, αισθάνεσαι Ερευνητής της παράδοσης, λέκτορας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. του ότι ακούς τους ρυθμούς τους (μπεράτι, γύρισμα, στρωτός, Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ιδρυτικό μέλος τσάμικος, συγκαθιστός, στα τρία, κολοβός, πατινάδα).του χορευτικού του συλλόγου Γρεβενιωτών, με επιστημονικό Στο τρίτο μέρος, με την έρευνα και τη συγκέντρωση των ενδιαφέρον κυρίως για τους παραδοσιακούς χορούς. τοπικών φορεσιών σε συνδυασμό με την άριστη Ο μεστός πρόλογος του κ. Δ. Ρίγγου, δεν μου επιτρέπει να

φωτογράφηση, ανακαλεί μνήμες στους παλιότερους και προσθέσω τίποτε παραπάνω, γι' αυτό και πηγαίνω κατευθείαν παρουσιάζει στους νεώτερους αναλυτικά όλα τα μέρη της στο βιβλίο.αντρικής και της γυναικείας φορεσιάς (κατασάρι, χολέβια, Eνα βιβλίο χωρισμένο σε τρία μέρη από πλευράς τσιπούνι, τσαμαντάνι…) Στάθηκα ιδιαίτερα στα στολίδια, τα θεματολογίας, 1-Χειρόγραφα δημοτικά τραγούδια του κοσμήματα, και τα εξαρτήματα (κιουστέκια, κουμπιά, πόρπες, Γεωργίου Ν. Στεφούλη, 2-Χοροί, 3-Φορεσιές, αν και κατά την μπιλιτζίκια...).γνώμη μου θα μπορούσαν να σταθούν από μόνα τους σε τρία Τέλος όλη η ιστορία του Σπηλαίου, με τις οικογένειες, τα αυτόνομα βιβλία με την κατάλληλη επεξεργασία. Η πλούσια γλέντια, ξετυλίγονται σαν σε ασπρόμαυρη ταινία, μέσα από τις βιβλιογραφία μπορεί να σε οδηγήσει παραπέρα και φωτογραφίες (που σίγουρα το προσωπικό αρχείο του απευθύνεται περισσότερο σε ειδικούς των θεμάτων.συγγραφέα αριθμεί περισσότερες) του 1878, 1920, 1923….Στο πρώτο μέρος έχουμε την παράθεση των χειρόγραφων

σημειώσεων του παππού του συγγραφέα του Γεωργίου Ν. Συγκινήθηκα μπροστά στη φωτογραφία της σελίδας 120, με Στεφούλη. Η ιδέα να δημοσιευτούν «αυτούσια» από το ημερομηνία 16-8-1919. Δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς, πού πρωτότυ-πο, και τα 127 τραγούδια του Σπηλαίου, ήταν έξυπνη πήγαν όλες αυτές οι ψυχές, με το αίμα από το αίμα μας. Δεν και δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη τους. Πλησίασα μπορεί, οι σκέψεις τους, οι λύπες τους, οι χαρές τους, και έσκυψα πάνω στα χειρόγραφα, όπως έκανα λόγω δουλειάς στροβιλίζουν στον αέρα αυτού του τόπου.στις αρχαίες επιγραφές πάνω στο μάρμαρο. Προσπάθησα να Μια επανέκδοση του βιβλίου με την «μετάφραση» των βρω την τήρηση κάποιων κανόνων ορθογραφίας αλλά εκτός χειρογράφων δίπλα στα πρωτότυπα κείμενα, για όσους δεν από την τήρηση παραγράφων, έγραφε αυτόνομα και έχουν την δυνατότητα αποκρυπτογράφησής τους τη θεωρώ ανεξάρτητα. Οι λέξεις βγήκαν χωρίς μουντζούρες, χωρίς απαραίτητη, αλλά και ενδιαφέρουσα για τον αναγνώστη.δεύτερη σκέψη, οι στίχοι μέσα από τα σωθικά. Δεν μπορεί, για Ας μου επιτραπεί ο ενθουσιασμός μου για να κάνω μια να καθίσει να τα γράψει ένας γέροντας στην ηλικία των 94

πρόταση στο Σύλλογο Σπηλαιωτών, και στο Δήμο Θ. Ζιάκα, για χρόνων, ήθελε να τα βγάλει από μέσα του. O γραφικός του την οργάνωση μιας έκθεσης -παρουσίασης, στο Σπήλαιο, χαρακτήρας κέντημα, όπως κεντούν τα αυγά του Πάσχα, που κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών πολιτιστικών κουβαλούν όλη την παράδοση της γραφής πάνω στην εκδηλώσεων στο χωριό. Δεν θα μπορούσαν όλες αυτές οι «πλάκα». Λέξεις που ηχούν και γράφονται όπως «ακούγονται», εικονιζόμενες φορεσιές, τα κοσμήματα, και το φωτογραφικό βαθχιά και όχι βαθιά αραπχιά (αραπιά),ξενιτχιά (ξενητιά), αρχείο να παρουσιασθούν στο πέτρινο σχολείο του χωριού σε πεδγιά(παιδιά), σαρανταδγιώ (σαρανταδύο), δγιαβόλη μία έκθεση; Σίγουρα όλοι θα ανεβαίναμε να τα δούμε και να (διαβόλοι), Νιφχιάτικο (Νυφιάτικο).συγκινηθούμε. Έτσι θέλω να κλείσω την παρουσίαση του Όπως αναφέρει και ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας, «…Οι στίχοι βιβλίου αυτού, γιατί η επιτυχία του είναι στο ότι μυρίζει των τραγουδιών δημοσιεύονται ως έχουν, ώστε να γίνει

γνωστό το περιεχόμενό τους, και να αποτελέσουν για τους παράδοση και στο ότι σου ανοίγει δρόμους προς τα πίσω…

Σπηλιώτικατου Νικολάου Γ. Βαβρίτσα

παρουσίαση:Μαρία Αποστόλου-Πολυμενίδη

Εκτύπωση: Τσιαρτσιάνης Αθανάσιος & ΣΙΑ Ο.Ε. Ωραιόκαστρο, Τηλ.: 2310 682080

ÐíåõìáôéêÝò ÐåñéðëáíÞóåéò

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 21 |

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

22 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Τουριστικής τόσο στο Εσωτερικό της χώρας όσο και του Εξωτερικού η Ανάπτυξης, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών είναι ο συμβολή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ήταν σημαντική. Τουριστικός Προορισμός που επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει Τα Γρεβενά κατέληξε έχουν τις δυνατότητες που μπορούν να φέτος την Ελλάδα στο πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής καλύψουν πολλές μορφές τουρισμού.Επιτροπής «European Destinations of Excellence» Η προσπάθεια που ξεκίνησε εδώ και δύο χρόνια περίπου (EDEN)—«Ευρωπαϊκοί Προορισμοί Αριστείας». από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών για ανάδειξη και

Με αφορμή την ανακοίνωση του Υπουργείου παραχώρη- προβολή του τόπου μας έφερε αυτό το αποτέλεσμα τόνισε ο σαν συνέντευξη τύπου στα Μέσα Ενημέρωσης ο Υπουργός Νομάρχης κ. Κουπτσίδης και αναφέρθηκε εκτενώς στην Ανάπτυξης κ. Χρήστος Φώλιας, ο Νομάρχης Γρεβενών κ. ανακοίνωση του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης.Δημοσθένης Κουπτσίδης και ο Πρόεδρος της ΤΕΔΚ Νομού Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, η οποία από το Γρεβενών κ. Γεώργιος Νούτσος. 2000 διοργανώνει την εκδήλωση « Ανακατωσάρια», κατά την

Ο κ. Υπουργός δήλωσε ιδιαίτερα ικανοποιημένος για την περίοδο των Απόκρεων, διακρίθηκε ανάμεσα σε εννέα έκβαση των προσπαθειών της τουριστικής ανάδειξης του Δήμους, Νομαρχίες και Περιφέρειες που συμμετείχαν στο νομού, χαρακτήρισε την διάκριση ως μία ακόμη επιτυχία για φετινό διαγωνισμό με θέμα: « Τουρισμός και άυλη πολιτιστική τα Γρεβενά, αποτελεί ξεχωριστή τιμή και αναγνώριση για αυτά κληρονομιά»,στο σημείο αυτό τόνισε ότι την εκδήλωση που δημιουργούμε στον τόπο μας, είναι μία ευκαιρία τόνισε να διοργανώνει ο ΜΟΓ σε συνδιοργάνωση με τη Νομαρχιακή δείξουμε τον τόπο μας προς τα έξω, είναι μία ευκαιρία να Αυτοδιοίκηση , τον Δήμο Γρεβενών, την ΑΝΓΡΕ και την επενδύσουμε σε αυτή την διάκριση και αναγνώριση. συμβολή άλλων φορέων. Στο φάκελο που καταθέσαμε για την

Έχουμε βάλει ένα στοίχημα, κάθε χρόνο να βάζουμε τον διεκδίκηση έγινε εκτενείς αναφορά στα Ανακατωσάρια τόνισε πήχη πιο ψηλά και κάθε χρόνο να τον ξεπερνάμε. Συνεχάρη τη ο κ. Νομάρχης. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και το Νομάρχη για τις συντονι- Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών θα βραβευθεί σμένες ενέργειες που έγιναν και που έφεραν αυτό το σημα- από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Τουριστικό ντικό αποτέλεσμα. Forum, που θα πραγματοποιηθεί στο Bordeaux της Γαλλίας το

Πρέπει να αποδείξουμε κατέληξε ότι η αριστεία ταιριάζει φθινόπωρο και θα διαφημισθεί μέσω δικτύου σε όλη την στα Γρεβενά και ότι τα Γρεβενά υπηρετούν την αριστεία με τον Ευρωπαϊκή Ένωση.πιο αποτελεσματικό τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε

Σημαντική χαρακτήρισε την διάκριση και ο Πρόεδρος της το πρόγραμμα αυτό το 2006, με στόχο την ανάδειξη των ΤΕΔΚ κ. Νούτσος, η διάκριση αυτή καταδεικνύει ότι στο αξιών, της ποικιλομορφίας και των κοινών χαρακτηριστικών επίπεδο της προετοιμασίας και της διεκδίκησης πολιτικών Ευρωπαϊκών Τουριστικών Προορισμών. που προάγουν τον τόπο και ανοίγουν τα σύνορα του Νομού Μέχρι τα τέλη του μήνα που διανύουμε τα Στελέχη της

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Αρνητική θα είναι η απάντηση της Νομαρχιακής καταρράκτη μέχρι και τον Ιανουάριο που θα εκδικασθεί το

Αυτοδιοίκησης Γρεβενών αλλά και του Δήμου Θεοδώρου θέμα από το Στ Ε και θα τελεσιδικήσει.

Ζιάκα, της Κοινότητας Φιλιππαίων στο Εξώδικο Αίτημα που Πιστεύω τόνισε ο Νομάρχης απαντώντας σε ερώτηση έλαβαν από την Κοινοπραξία « ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε.-ΕΛΛ. δημοσιογράφου για τις προθέσεις της Εταιρίας, ότι προσπα-ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ Α.Ε.» με την επωνυμία « ΜΥΗΣ ΣΜΙΞΙΩΤΙΚΟ θούν να κερδίσουν χρόνο, να πιάσουν κάποιες προθεσμίες, Α.Ε.» κατασκευάστρια εταιρεία του έργου « Μικρό Υδρο- να φθάσουν ενδεχομένως στο 70% των εργασιών του έργου ηλεκτρικό Έργο Αλατόπετρας» στην περιοχή του Σμιξιώτι- ώστε να επικαλεσθούν στο δικαστήριο την πρόοδο των κου Ρέματος-Παραπόταμος Βενέτικου ποταμού, για αποκα- εργασιών και με το πρόσχημα της ολοκλήρωσης του τάσταση των ζημιών που έχουν προκληθεί στην περιοχή μεγαλύτερου κομματιού του έργου να ζητήσουν την κατά την διάρκεια των εργασιών του έργου, αυτό τόνισαν σε συνέχιση των εργασιών. Θεωρώ ότι προσπαθούν να κοινή συνέντευξη τύπου ο Νομάρχης Γρεβενών κ.Κουπτσί- εκβιάσουν μια κατάσταση για την οποία ήδη τόσο η Τοπική δης, ο Δήμαρχος Θεοδ. Ζιάκα κ. Πέτρου και ο Πρόεδρος της Κοινωνία όσο και εμείς ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοινότητας Φιλιππαίων κ.Παλάσκας. έχουμε πάρει τις αποφάσεις μας και έχουμε ενεργήσει

Η Εταιρία επανέρχεται παρά την με αριθ. 367/2008 ανάλογα, ενέργειες που τις έχουμε θέσει υπόψη του Πρωθυ-

απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της πουργού. Σε καμία πάντως περίπτωση τόνισε δεν θα

Επικρατείας, όπου είχε προσφύγει ο Δήμος Θεοδ. Ζιάκα, για επιτρέψουμε την συνέχιση των εργασιών.

διακοπή των εργασιών. Σήμερα η εταιρία ζητάει από τον Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας,τη Δημάρχου Θ.Ζιάκα και του Προέδρου της Κοινότητας Ν.Α. Γρεβενών, τον Δ.Θ.Ζιάκα και την Κοινότητα Φιλιππαίων Φιλιππαίων, ενώ δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο νέων να επιτρέψουν με απόφαση τους την έναρξη των εργασιών κινητοποιήσεων. στο χώρο με πρόσχημα την αποκατάσταση των ζημιών.

Απαντάμε όχι τόνισαν γιατί η μέχρι σήμερα συμπεριφο-

ρά της εταιρίας στις όποιες αποφάσεις έχουν παρθεί δεν μας

πείθει για τις αγαθές της προθέσεις. Αποφασίσαμε τόνισε ο

Νομάρχης από κοινού ότι πρέπει να εφαρμοσθεί η απόφαση

του Σ.τ.Ε., να παραμείνει κλειστός ο δρόμος προς τον

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 23 |

«Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο Αλατόπετρας» European Destinations of Excellence» (EDEN)

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

22 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Τουριστικής τόσο στο Εσωτερικό της χώρας όσο και του Εξωτερικού η Ανάπτυξης, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών είναι ο συμβολή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ήταν σημαντική. Τουριστικός Προορισμός που επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει Τα Γρεβενά κατέληξε έχουν τις δυνατότητες που μπορούν να φέτος την Ελλάδα στο πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής καλύψουν πολλές μορφές τουρισμού.Επιτροπής «European Destinations of Excellence» Η προσπάθεια που ξεκίνησε εδώ και δύο χρόνια περίπου (EDEN)—«Ευρωπαϊκοί Προορισμοί Αριστείας». από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών για ανάδειξη και

Με αφορμή την ανακοίνωση του Υπουργείου παραχώρη- προβολή του τόπου μας έφερε αυτό το αποτέλεσμα τόνισε ο σαν συνέντευξη τύπου στα Μέσα Ενημέρωσης ο Υπουργός Νομάρχης κ. Κουπτσίδης και αναφέρθηκε εκτενώς στην Ανάπτυξης κ. Χρήστος Φώλιας, ο Νομάρχης Γρεβενών κ. ανακοίνωση του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης.Δημοσθένης Κουπτσίδης και ο Πρόεδρος της ΤΕΔΚ Νομού Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, η οποία από το Γρεβενών κ. Γεώργιος Νούτσος. 2000 διοργανώνει την εκδήλωση « Ανακατωσάρια», κατά την

Ο κ. Υπουργός δήλωσε ιδιαίτερα ικανοποιημένος για την περίοδο των Απόκρεων, διακρίθηκε ανάμεσα σε εννέα έκβαση των προσπαθειών της τουριστικής ανάδειξης του Δήμους, Νομαρχίες και Περιφέρειες που συμμετείχαν στο νομού, χαρακτήρισε την διάκριση ως μία ακόμη επιτυχία για φετινό διαγωνισμό με θέμα: « Τουρισμός και άυλη πολιτιστική τα Γρεβενά, αποτελεί ξεχωριστή τιμή και αναγνώριση για αυτά κληρονομιά»,στο σημείο αυτό τόνισε ότι την εκδήλωση που δημιουργούμε στον τόπο μας, είναι μία ευκαιρία τόνισε να διοργανώνει ο ΜΟΓ σε συνδιοργάνωση με τη Νομαρχιακή δείξουμε τον τόπο μας προς τα έξω, είναι μία ευκαιρία να Αυτοδιοίκηση , τον Δήμο Γρεβενών, την ΑΝΓΡΕ και την επενδύσουμε σε αυτή την διάκριση και αναγνώριση. συμβολή άλλων φορέων. Στο φάκελο που καταθέσαμε για την

Έχουμε βάλει ένα στοίχημα, κάθε χρόνο να βάζουμε τον διεκδίκηση έγινε εκτενείς αναφορά στα Ανακατωσάρια τόνισε πήχη πιο ψηλά και κάθε χρόνο να τον ξεπερνάμε. Συνεχάρη τη ο κ. Νομάρχης. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και το Νομάρχη για τις συντονι- Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών θα βραβευθεί σμένες ενέργειες που έγιναν και που έφεραν αυτό το σημα- από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Τουριστικό ντικό αποτέλεσμα. Forum, που θα πραγματοποιηθεί στο Bordeaux της Γαλλίας το

Πρέπει να αποδείξουμε κατέληξε ότι η αριστεία ταιριάζει φθινόπωρο και θα διαφημισθεί μέσω δικτύου σε όλη την στα Γρεβενά και ότι τα Γρεβενά υπηρετούν την αριστεία με τον Ευρωπαϊκή Ένωση.πιο αποτελεσματικό τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε

Σημαντική χαρακτήρισε την διάκριση και ο Πρόεδρος της το πρόγραμμα αυτό το 2006, με στόχο την ανάδειξη των ΤΕΔΚ κ. Νούτσος, η διάκριση αυτή καταδεικνύει ότι στο αξιών, της ποικιλομορφίας και των κοινών χαρακτηριστικών επίπεδο της προετοιμασίας και της διεκδίκησης πολιτικών Ευρωπαϊκών Τουριστικών Προορισμών. που προάγουν τον τόπο και ανοίγουν τα σύνορα του Νομού Μέχρι τα τέλη του μήνα που διανύουμε τα Στελέχη της

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Αρνητική θα είναι η απάντηση της Νομαρχιακής καταρράκτη μέχρι και τον Ιανουάριο που θα εκδικασθεί το

Αυτοδιοίκησης Γρεβενών αλλά και του Δήμου Θεοδώρου θέμα από το Στ Ε και θα τελεσιδικήσει.

Ζιάκα, της Κοινότητας Φιλιππαίων στο Εξώδικο Αίτημα που Πιστεύω τόνισε ο Νομάρχης απαντώντας σε ερώτηση έλαβαν από την Κοινοπραξία « ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε.-ΕΛΛ. δημοσιογράφου για τις προθέσεις της Εταιρίας, ότι προσπα-ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ Α.Ε.» με την επωνυμία « ΜΥΗΣ ΣΜΙΞΙΩΤΙΚΟ θούν να κερδίσουν χρόνο, να πιάσουν κάποιες προθεσμίες, Α.Ε.» κατασκευάστρια εταιρεία του έργου « Μικρό Υδρο- να φθάσουν ενδεχομένως στο 70% των εργασιών του έργου ηλεκτρικό Έργο Αλατόπετρας» στην περιοχή του Σμιξιώτι- ώστε να επικαλεσθούν στο δικαστήριο την πρόοδο των κου Ρέματος-Παραπόταμος Βενέτικου ποταμού, για αποκα- εργασιών και με το πρόσχημα της ολοκλήρωσης του τάσταση των ζημιών που έχουν προκληθεί στην περιοχή μεγαλύτερου κομματιού του έργου να ζητήσουν την κατά την διάρκεια των εργασιών του έργου, αυτό τόνισαν σε συνέχιση των εργασιών. Θεωρώ ότι προσπαθούν να κοινή συνέντευξη τύπου ο Νομάρχης Γρεβενών κ.Κουπτσί- εκβιάσουν μια κατάσταση για την οποία ήδη τόσο η Τοπική δης, ο Δήμαρχος Θεοδ. Ζιάκα κ. Πέτρου και ο Πρόεδρος της Κοινωνία όσο και εμείς ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοινότητας Φιλιππαίων κ.Παλάσκας. έχουμε πάρει τις αποφάσεις μας και έχουμε ενεργήσει

Η Εταιρία επανέρχεται παρά την με αριθ. 367/2008 ανάλογα, ενέργειες που τις έχουμε θέσει υπόψη του Πρωθυ-

απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της πουργού. Σε καμία πάντως περίπτωση τόνισε δεν θα

Επικρατείας, όπου είχε προσφύγει ο Δήμος Θεοδ. Ζιάκα, για επιτρέψουμε την συνέχιση των εργασιών.

διακοπή των εργασιών. Σήμερα η εταιρία ζητάει από τον Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας,τη Δημάρχου Θ.Ζιάκα και του Προέδρου της Κοινότητας Ν.Α. Γρεβενών, τον Δ.Θ.Ζιάκα και την Κοινότητα Φιλιππαίων Φιλιππαίων, ενώ δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο νέων να επιτρέψουν με απόφαση τους την έναρξη των εργασιών κινητοποιήσεων. στο χώρο με πρόσχημα την αποκατάσταση των ζημιών.

Απαντάμε όχι τόνισαν γιατί η μέχρι σήμερα συμπεριφο-

ρά της εταιρίας στις όποιες αποφάσεις έχουν παρθεί δεν μας

πείθει για τις αγαθές της προθέσεις. Αποφασίσαμε τόνισε ο

Νομάρχης από κοινού ότι πρέπει να εφαρμοσθεί η απόφαση

του Σ.τ.Ε., να παραμείνει κλειστός ο δρόμος προς τον

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 23 |

«Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο Αλατόπετρας» European Destinations of Excellence» (EDEN)

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

24 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν οι διήμερες Σπηλαιωτών θεσσαλονίκης κ. Βαβρίτσας. εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για τον Οπλαρχηγό Ο Θεόδωρος Ζιάκας ανήκει σε μία μεγάλη και ισχυρή Θεόδωρο Ζιάκα, που συνδιοργάνωσαν η Νομαρχιακή αρματολική οικογένεια των Γρεβενών, που προσέφερε Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, ο Δήμος Θεοδ. Ζιάκα και ο π ο λ ύ μ ε γ ά λ ε ς υ π η ρ ε σ ί ε ς σ τ ο υ ς ε θ ν ι κ ο ύ ς Σύλλογος Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης. απελευθερωτικούς αγώνες.Οι υπηρεσίες της αρχίζουν από

Το Σάββατο 7 Ιουνίου 2008 στις 12 το μεσημέρι τα μέσα του 18ου αιώνα, ίσως και νωρίτερα, και συνεχίζουν πραγματοποιήθηκε παρουσία πλήθος κόσμου εκδήλωση ως τα τέλη του 19ου αιώνα τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. με κεντρικό ομιλητή τον Πρόεδρο της Εταιρίας Μέρτζιος ο οποίος για περίπου μία ώρα καθήλωσε τους Μακεδονικών Σπουδών γνωστό δημοσιογράφο κ Νικόλαο Γρεβενιώτες που βρέθηκαν στην Αίθουσα και άκουσαν τα Μέρτζιο στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του πολύ ενδιαφέροντα και πιθανόν άγνωστα για τους Διοικητηρίου Γρεβενών με Θέμα: ο άγνωστος αγωνιστής περισσότερους στοιχεία για τον Θεόδωρο Ζιάκα. θεόδωρος Ζιάκας. Ο Νομάρχης Γρεβενών αφού ευχαρίστησε τον κ.

Ο Υπουργός Ανάπτυξης κος Χρήστος Φώλιας στη Μέρτζιο για την αποδοχή της πρόσκλησης να είναι ο σύντομη ομιλία του τόνισε: Ιερό χρέος μας ενώνει και κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης στην ομιλία του τόνισε: είμαστε σήμερα όλοι εδώ. Ιερό χρέος να γυρίσουμε το Σας καλωσορίζουμε σε μία εκδήλωση τιμής στη μνήμη των χρόνο πίσω και με τα μάτια της ψυχής μας να ξαναδούμε το αγωνιστών προγόνων μας, γνωστών και αγνώστων, που με πάθος και τον ενθουσιασμό των περήφανων και τους αγώνες τους δόξασαν την πατρίδα μας και μας έκαναν ανυπότακτων αγωνιστών που θα θυσιάστηκαν για τα υπερήφανους.ιδανικά της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Ο θρυλικός Η σημερινή εκδήλωση η οποία πραγματοποιείται σε οπλαρχηγός Ζιάκας είναι ο « Κολοκοτρώνης» της Δυτικής συνεργασία με το Δήμο Θεοδώρου Ζιάκα και τον Σύλλογο Μακεδονίας,η συμβολή της αρματολικής οικογένειας των Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης έχει ως σκοπό να γνωρίσουμε Ζιακαίων στην απελευθέρωση του γένους μας είναι την δράση ενός μεγάλου αγωνιστή και της οικογένειας του εμβληματική για τον τόπο είπε μεταξύ άλλων ο κ. που πρωτοστάτησε στους απελευθερωτικούς αγώνες του Υπουργός. έθνους μας και βέβαια να μάθουμε περισσότερα για την

Χαιρετισμούς απεύθυναν ο Πρόεδρος της ΤΕΔΚ Ιστορική Μάχη του Σπηλαίου το 1854. Για αυτά όμως θα Γρεβενών και Δήμαρχος Γρεβενών κ. Νούτσος,ο Δήμαρχος μας μιλήσει ο πλέον αρμόδιος, που δεν είναι άλλος από τον Θεοδ. Ζιάκα κ. Πέτρου και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Πρόεδρο της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών γνωστός

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 25 |

Δημοσιογράφος κ. Νικόλαος Μέρτζιος τον οποίο και διατήρησης της Ποντιακής Γλώσσας. ευχαριστώ ιδιαίτερα που ανταποκρίθηκε θετικά στην ΚΑΘΙΕΡΩΝΟΥΜΕ Ημέρες Μνήμης και τιμής του πρόσκληση μας να είναι ο κεντρικός ομιλητής της Θεόδωρου Ζιακα η σημερινή ημέρα είναι η αρχή της εκδήλωσης.Κυρίες και Κύριοι καθιέρωσης και ενίσχυσης του τριημέρου προς τιμή του.

Ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ως Νέα Νομαρχιακή Τιμούμε τη Μνήμη του Μητροπολίτη Αιμιλιανού Αρχή έχουμε στόχο να καταγράψουμε, αναδείξουμε και Λαζαρίδη ήδη έχουμε φροντίσει για την πρόσβαση προς το προβάλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις άγνωστες μνημείο μέσα από το Πρόγραμμα Πίνδος,την Βελτίωση του πτυχές της Ιστορίας του Τόπου μας, πάντα με σεβασμό Ναού, χρηματοδοτούμε την Έκδοση ΒΙΒΛΙΟΥ το οποίο στην πλούσια Πολιτιστική μας κληρονομιά. επιμελήθηκε ο Μητροπολίτης μας –και εδώ να πω ότι

χρηματοδοτήσαμε την έκδοση του Βιβλίου των τριών Πιστεύουμε ότι αποτελεί χρέος απέναντι στους Αγίων των Γρεβενών, Όσιου Νικάνωρα, Νεομάρτυρα προγόνους μας – θα έλεγα ότι είναι ένα μνημόσυνο στη Δημητρίου Σαμαρίνας και Γεωργίου εκ Τσουρχλίου του μνήμη τους- να γνωστοποιήσουμε στις νεώτερες γενεές Μητροπολίτη μας Σεργίου. Τιμούμε επίσης την Μνήμη των την Ιστορία των Γρεβενών. Είναι θα έλεγα χρέος Ηρώων του Έπους του 40, βελτιώνουμε την πρόσβαση επιβεβλημένο. Για αυτό και στηρίζουμε κάθε προσπάθεια προς το Μνημείο της ΑΝΙΤΣΑΣ, τέλος πρόθεση μας είναι η προς την κατεύθυνση αυτή, με χρηματοδοτήσεις δημιουργία Πολεμικού Μουσείου στο Δήμο Ηρακλεωτών. συλλόγων, εκδόσεις βιβλίων και επανέκδοση κάποιων Τιμούμε τους αθάνατους ήρωες που συνέβαλαν με τους σημαντικών ιστορικών εκδόσεων που έχουν εξαντληθεί. αγώνες τους στο υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας και της Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μία σύντομη αναφορά δημοκρατίας και που μας δίδαξαν ότι όταν οι Έλληνες σ ε κ ά π ο ι ε ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί ε ς τ η ς Ν ο μ α ρ χ ι α κ ή ς παλεύουν ενωμένοι για τις αξίες, τα ιδανικά και την πίστη Αυτοδιοίκησης . Πρόσφατα στον εορτασμό της τους γράφουν λαμπρές σελίδες στην ιστορία μας. Με Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού στις εκδηλώσεις παρακαταθήκη τα μηνύματα των αγωνιστών του τόπου καλέστηκαν να συμμετάσχουν όλοι οι Ποντιακοί Σύλλογοι μας ας κάνουμε πράξη όλα αυτά που θα βοηθήσουν τις νέες του Νομού, ενώ μετά από συνάντηση που είχαμε με τα και τους νέους μας να ζήσουν σε ένα καλύτερο αύριο.προεδρεία των συλλόγων προχωράμε στην δημιουργία

Ένωσης Ποντιακών Σωματείων με βασικό στόχο την Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Σεβασμιότατος κ α τ α γ ρ α φ ή τ η ς Ι σ τ ο ρ ί α ς τ ω ν Π ο ν τ ί ω ν π ο υ Μητροπολίτης Γρεβενών κ.κ. Σέργιος, Εκπρόσωποι των εγκαταστάθηκαν στα Γρεβενά και την διάδοση και Στρατιωτικών Αρχών και των Σωμάτων Ασφαλείας,

Διήμερες Εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για τον Οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

24 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν οι διήμερες Σπηλαιωτών θεσσαλονίκης κ. Βαβρίτσας. εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για τον Οπλαρχηγό Ο Θεόδωρος Ζιάκας ανήκει σε μία μεγάλη και ισχυρή Θεόδωρο Ζιάκα, που συνδιοργάνωσαν η Νομαρχιακή αρματολική οικογένεια των Γρεβενών, που προσέφερε Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, ο Δήμος Θεοδ. Ζιάκα και ο π ο λ ύ μ ε γ ά λ ε ς υ π η ρ ε σ ί ε ς σ τ ο υ ς ε θ ν ι κ ο ύ ς Σύλλογος Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης. απελευθερωτικούς αγώνες.Οι υπηρεσίες της αρχίζουν από

Το Σάββατο 7 Ιουνίου 2008 στις 12 το μεσημέρι τα μέσα του 18ου αιώνα, ίσως και νωρίτερα, και συνεχίζουν πραγματοποιήθηκε παρουσία πλήθος κόσμου εκδήλωση ως τα τέλη του 19ου αιώνα τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. με κεντρικό ομιλητή τον Πρόεδρο της Εταιρίας Μέρτζιος ο οποίος για περίπου μία ώρα καθήλωσε τους Μακεδονικών Σπουδών γνωστό δημοσιογράφο κ Νικόλαο Γρεβενιώτες που βρέθηκαν στην Αίθουσα και άκουσαν τα Μέρτζιο στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του πολύ ενδιαφέροντα και πιθανόν άγνωστα για τους Διοικητηρίου Γρεβενών με Θέμα: ο άγνωστος αγωνιστής περισσότερους στοιχεία για τον Θεόδωρο Ζιάκα. θεόδωρος Ζιάκας. Ο Νομάρχης Γρεβενών αφού ευχαρίστησε τον κ.

Ο Υπουργός Ανάπτυξης κος Χρήστος Φώλιας στη Μέρτζιο για την αποδοχή της πρόσκλησης να είναι ο σύντομη ομιλία του τόνισε: Ιερό χρέος μας ενώνει και κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης στην ομιλία του τόνισε: είμαστε σήμερα όλοι εδώ. Ιερό χρέος να γυρίσουμε το Σας καλωσορίζουμε σε μία εκδήλωση τιμής στη μνήμη των χρόνο πίσω και με τα μάτια της ψυχής μας να ξαναδούμε το αγωνιστών προγόνων μας, γνωστών και αγνώστων, που με πάθος και τον ενθουσιασμό των περήφανων και τους αγώνες τους δόξασαν την πατρίδα μας και μας έκαναν ανυπότακτων αγωνιστών που θα θυσιάστηκαν για τα υπερήφανους.ιδανικά της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Ο θρυλικός Η σημερινή εκδήλωση η οποία πραγματοποιείται σε οπλαρχηγός Ζιάκας είναι ο « Κολοκοτρώνης» της Δυτικής συνεργασία με το Δήμο Θεοδώρου Ζιάκα και τον Σύλλογο Μακεδονίας,η συμβολή της αρματολικής οικογένειας των Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης έχει ως σκοπό να γνωρίσουμε Ζιακαίων στην απελευθέρωση του γένους μας είναι την δράση ενός μεγάλου αγωνιστή και της οικογένειας του εμβληματική για τον τόπο είπε μεταξύ άλλων ο κ. που πρωτοστάτησε στους απελευθερωτικούς αγώνες του Υπουργός. έθνους μας και βέβαια να μάθουμε περισσότερα για την

Χαιρετισμούς απεύθυναν ο Πρόεδρος της ΤΕΔΚ Ιστορική Μάχη του Σπηλαίου το 1854. Για αυτά όμως θα Γρεβενών και Δήμαρχος Γρεβενών κ. Νούτσος,ο Δήμαρχος μας μιλήσει ο πλέον αρμόδιος, που δεν είναι άλλος από τον Θεοδ. Ζιάκα κ. Πέτρου και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Πρόεδρο της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών γνωστός

| | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 25 |

Δημοσιογράφος κ. Νικόλαος Μέρτζιος τον οποίο και διατήρησης της Ποντιακής Γλώσσας. ευχαριστώ ιδιαίτερα που ανταποκρίθηκε θετικά στην ΚΑΘΙΕΡΩΝΟΥΜΕ Ημέρες Μνήμης και τιμής του πρόσκληση μας να είναι ο κεντρικός ομιλητής της Θεόδωρου Ζιακα η σημερινή ημέρα είναι η αρχή της εκδήλωσης.Κυρίες και Κύριοι καθιέρωσης και ενίσχυσης του τριημέρου προς τιμή του.

Ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ως Νέα Νομαρχιακή Τιμούμε τη Μνήμη του Μητροπολίτη Αιμιλιανού Αρχή έχουμε στόχο να καταγράψουμε, αναδείξουμε και Λαζαρίδη ήδη έχουμε φροντίσει για την πρόσβαση προς το προβάλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις άγνωστες μνημείο μέσα από το Πρόγραμμα Πίνδος,την Βελτίωση του πτυχές της Ιστορίας του Τόπου μας, πάντα με σεβασμό Ναού, χρηματοδοτούμε την Έκδοση ΒΙΒΛΙΟΥ το οποίο στην πλούσια Πολιτιστική μας κληρονομιά. επιμελήθηκε ο Μητροπολίτης μας –και εδώ να πω ότι

χρηματοδοτήσαμε την έκδοση του Βιβλίου των τριών Πιστεύουμε ότι αποτελεί χρέος απέναντι στους Αγίων των Γρεβενών, Όσιου Νικάνωρα, Νεομάρτυρα προγόνους μας – θα έλεγα ότι είναι ένα μνημόσυνο στη Δημητρίου Σαμαρίνας και Γεωργίου εκ Τσουρχλίου του μνήμη τους- να γνωστοποιήσουμε στις νεώτερες γενεές Μητροπολίτη μας Σεργίου. Τιμούμε επίσης την Μνήμη των την Ιστορία των Γρεβενών. Είναι θα έλεγα χρέος Ηρώων του Έπους του 40, βελτιώνουμε την πρόσβαση επιβεβλημένο. Για αυτό και στηρίζουμε κάθε προσπάθεια προς το Μνημείο της ΑΝΙΤΣΑΣ, τέλος πρόθεση μας είναι η προς την κατεύθυνση αυτή, με χρηματοδοτήσεις δημιουργία Πολεμικού Μουσείου στο Δήμο Ηρακλεωτών. συλλόγων, εκδόσεις βιβλίων και επανέκδοση κάποιων Τιμούμε τους αθάνατους ήρωες που συνέβαλαν με τους σημαντικών ιστορικών εκδόσεων που έχουν εξαντληθεί. αγώνες τους στο υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας και της Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μία σύντομη αναφορά δημοκρατίας και που μας δίδαξαν ότι όταν οι Έλληνες σ ε κ ά π ο ι ε ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί ε ς τ η ς Ν ο μ α ρ χ ι α κ ή ς παλεύουν ενωμένοι για τις αξίες, τα ιδανικά και την πίστη Αυτοδιοίκησης . Πρόσφατα στον εορτασμό της τους γράφουν λαμπρές σελίδες στην ιστορία μας. Με Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού στις εκδηλώσεις παρακαταθήκη τα μηνύματα των αγωνιστών του τόπου καλέστηκαν να συμμετάσχουν όλοι οι Ποντιακοί Σύλλογοι μας ας κάνουμε πράξη όλα αυτά που θα βοηθήσουν τις νέες του Νομού, ενώ μετά από συνάντηση που είχαμε με τα και τους νέους μας να ζήσουν σε ένα καλύτερο αύριο.προεδρεία των συλλόγων προχωράμε στην δημιουργία

Ένωσης Ποντιακών Σωματείων με βασικό στόχο την Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Σεβασμιότατος κ α τ α γ ρ α φ ή τ η ς Ι σ τ ο ρ ί α ς τ ω ν Π ο ν τ ί ω ν π ο υ Μητροπολίτης Γρεβενών κ.κ. Σέργιος, Εκπρόσωποι των εγκαταστάθηκαν στα Γρεβενά και την διάδοση και Στρατιωτικών Αρχών και των Σωμάτων Ασφαλείας,

Διήμερες Εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για τον Οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα

| | ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ

32

ΠΥΛΑΙΑΣ 102

2310914712

Ο Φιλοπροδευτικός Σύλλογος των Απανταχού Τρικωμιωτών “Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ” διοργανώνει και φέτος, τη γνωστή γιορτή κρασιού, με έντονο τοπικό χρώμα και λαογραφικό χαρακτήρα, στο Τρίκωμο Γρεβενών.

Η γιορτή, που έχει τις ρίζες της στις παραδόσεις και τα έθιμα του χωριού, θα πραγματοποιηθεί στον αύλειο χώρο του Σχολείου, σ' ένα ευχάριστο και μαγευτικό περιβάλλον, στις 29, 30 και 31 Αυγούστου.

Ο επισκέπτης θα περάσει δύο αξέχαστες βραδιές, συντροφιά με παραδοσιακούς ντόπιους οργανοπαίχτες, με πλούσιους μεζέδες (κεμπάπ) και δωρεάν μπρούσικο τρικωμιώτικο κρασί.

Επίσης οι επισκέπτες, με την ευκαιρία της γιορτής, μπορούν να επισκεφτούν τον όμορφο κόσμο των πέτρινων γεφυριών και κυρίως τη γέφυρα του Αζίζ- Αγά στο Βενέτικο ποταμό, κτισμένη το 1727 με μήκος 71 μ. και ύψος 15. Στο χωριό υπάρχουν δυο ξενώνες και παραδοσιακές ταβέρνες.

Το Δ.Σ. του συλλόγου και οι φιλόξενοι κάτοικοι του χωριού σας περιμένουν στο Τρίκωμο, που βρίσκεται 22 χμ. νοτιοδυτικά των Γρεβενών.

Η γιορτή πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και στήριξη του Δήμου Θ. Ζιάκα και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Γρεβενών.

ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΤΡΙΚΩΜΙΩΤΩΝ“Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ”

26 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

στο χωριό Σπήλαιο, πραγματοποιήθηκε παραδοσιακό γλέντι Διήμερες επετειακές εκδηλώσεις μνήμης και με τη συνοδεία τοπικών μουσικών συγκροτημάτων, προσφο-τιμής για τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα και την ρά του Συλλόγου Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης.

ιστορική μάχη της 19ης Μαίου 1854 που διεξή- Την Κυριακή (8 Ιουνίου 2008) το πρωί έγινε δοξολογία χθη από τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα και τα στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλαίου, παρουσία

της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και πλήθους κόσμου. παλικάρια του στο χωριό Σπήλαιο Γρεβενών.Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τους επισήμους, Πραγματοποιήθηκαν και φέτος διήμερες επετειακές ξενάγηση στο χώρο της διεξαγωγής της μάχης και δεξίωση με εκδηλώσεις της ιστορικής μάχης του 1854, που διεξήχθη στο τη συνοδεία μουσικοχορευτικών συγκροτημάτων. Οι χωριό Σπήλαιο Γρεβενών που συνδιοργάνωσαν η Νομαρχια-εκδηλώσεις σημείωσαν και φέτος μεγάλη επιτυχία.κή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, ο Δήμος Θεοδώρου Ζιάκα και ο

Συλλόγος Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης στις 7 και 8 Ιουνίου

2008.Το μεσημέρι του Σαββάτου (7 Ιουνίου 2008) στην αίθουσα

πολλαπλών χρήσεων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης

Γρεβενών πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Πρόεδρο της

Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών κ. Νικόλαο Μέρτζο με θέμα «Την προσωπικότητα του Θεοδώρου Ζιάκα». Στη συνέχεια οι παριστάμενοι ξεναγήθηκαν στην έκθεση παλαιών φωτογρα-

φιών, που εκτέθηκαν στον ίδιο χώρο του κτηρίου της Νομαρ-

χίας, από τη ζωή και τις δραστηριότητες των Σπηλαιωτών και

δόθηκε δεξίωση στον ίδιο χώρο. Το βράδυ της ίδιας ημέρας

| | ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΠΗΛΑΙΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του

Συλλόγου Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης,

για πρώτη φορά φέτος ο Σύλλογος

διοργάνωσε ημερήσια εκδρομή στις 13

Ιουλίου 2008, στις Πρέσπες, για τους

κατοίκους του χωριού Σπηλαίου

Γρεβενών.Το λεωφορείο ήταν γεμάτο από τους

Σπηλαιώτες, που με πολύ χαρά

συμμετείχαν στην εκδρομή και

επέστρεψαν ενθουσιασμένοι το βράδυ με την ευχή γρήγορα να επαναληφθεί

μια τέτοια εκδήλωση.

Διήμερες επετειακές εκδηλώσεις μνήμης και τιμής για τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα

Ημερήσια εκδρομή στις Πρέσπες

Οι εκδρομές μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου Πρεσπών.

Κατάθεση στεφάνου στο ηρώο του χωριού

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 27 |

| | ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ

32

ΠΥΛΑΙΑΣ 102

2310914712

Ο Φιλοπροδευτικός Σύλλογος των Απανταχού Τρικωμιωτών “Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ” διοργανώνει και φέτος, τη γνωστή γιορτή κρασιού, με έντονο τοπικό χρώμα και λαογραφικό χαρακτήρα, στο Τρίκωμο Γρεβενών.

Η γιορτή, που έχει τις ρίζες της στις παραδόσεις και τα έθιμα του χωριού, θα πραγματοποιηθεί στον αύλειο χώρο του Σχολείου, σ' ένα ευχάριστο και μαγευτικό περιβάλλον, στις 29, 30 και 31 Αυγούστου.

Ο επισκέπτης θα περάσει δύο αξέχαστες βραδιές, συντροφιά με παραδοσιακούς ντόπιους οργανοπαίχτες, με πλούσιους μεζέδες (κεμπάπ) και δωρεάν μπρούσικο τρικωμιώτικο κρασί.

Επίσης οι επισκέπτες, με την ευκαιρία της γιορτής, μπορούν να επισκεφτούν τον όμορφο κόσμο των πέτρινων γεφυριών και κυρίως τη γέφυρα του Αζίζ- Αγά στο Βενέτικο ποταμό, κτισμένη το 1727 με μήκος 71 μ. και ύψος 15. Στο χωριό υπάρχουν δυο ξενώνες και παραδοσιακές ταβέρνες.

Το Δ.Σ. του συλλόγου και οι φιλόξενοι κάτοικοι του χωριού σας περιμένουν στο Τρίκωμο, που βρίσκεται 22 χμ. νοτιοδυτικά των Γρεβενών.

Η γιορτή πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και στήριξη του Δήμου Θ. Ζιάκα και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Γρεβενών.

ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΤΡΙΚΩΜΙΩΤΩΝ“Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ”

26 το γεφύρι της επικοινωνίας μας |

στο χωριό Σπήλαιο, πραγματοποιήθηκε παραδοσιακό γλέντι Διήμερες επετειακές εκδηλώσεις μνήμης και με τη συνοδεία τοπικών μουσικών συγκροτημάτων, προσφο-τιμής για τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα και την ρά του Συλλόγου Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης.

ιστορική μάχη της 19ης Μαίου 1854 που διεξή- Την Κυριακή (8 Ιουνίου 2008) το πρωί έγινε δοξολογία χθη από τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα και τα στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλαίου, παρουσία

της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και πλήθους κόσμου. παλικάρια του στο χωριό Σπήλαιο Γρεβενών.Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τους επισήμους, Πραγματοποιήθηκαν και φέτος διήμερες επετειακές ξενάγηση στο χώρο της διεξαγωγής της μάχης και δεξίωση με εκδηλώσεις της ιστορικής μάχης του 1854, που διεξήχθη στο τη συνοδεία μουσικοχορευτικών συγκροτημάτων. Οι χωριό Σπήλαιο Γρεβενών που συνδιοργάνωσαν η Νομαρχια-εκδηλώσεις σημείωσαν και φέτος μεγάλη επιτυχία.κή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, ο Δήμος Θεοδώρου Ζιάκα και ο

Συλλόγος Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης στις 7 και 8 Ιουνίου

2008.Το μεσημέρι του Σαββάτου (7 Ιουνίου 2008) στην αίθουσα

πολλαπλών χρήσεων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης

Γρεβενών πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Πρόεδρο της

Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών κ. Νικόλαο Μέρτζο με θέμα «Την προσωπικότητα του Θεοδώρου Ζιάκα». Στη συνέχεια οι παριστάμενοι ξεναγήθηκαν στην έκθεση παλαιών φωτογρα-

φιών, που εκτέθηκαν στον ίδιο χώρο του κτηρίου της Νομαρ-

χίας, από τη ζωή και τις δραστηριότητες των Σπηλαιωτών και

δόθηκε δεξίωση στον ίδιο χώρο. Το βράδυ της ίδιας ημέρας

| | ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΠΗΛΑΙΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του

Συλλόγου Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης,

για πρώτη φορά φέτος ο Σύλλογος

διοργάνωσε ημερήσια εκδρομή στις 13

Ιουλίου 2008, στις Πρέσπες, για τους

κατοίκους του χωριού Σπηλαίου

Γρεβενών.Το λεωφορείο ήταν γεμάτο από τους

Σπηλαιώτες, που με πολύ χαρά

συμμετείχαν στην εκδρομή και

επέστρεψαν ενθουσιασμένοι το βράδυ με την ευχή γρήγορα να επαναληφθεί

μια τέτοια εκδήλωση.

Διήμερες επετειακές εκδηλώσεις μνήμης και τιμής για τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα

Ημερήσια εκδρομή στις Πρέσπες

Οι εκδρομές μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου Πρεσπών.

Κατάθεση στεφάνου στο ηρώο του χωριού

το γεφύρι της επικοινωνίας μας 27 |

υποβληθεί στο παρελθόν σε ακτι- οποίος με τις κατάλληλες ερωτήσεις, Ο θυρεοειδής είναι ένας νοθεραπεία στη περιοχή της τη κλινική εξέταση (κυρίως τη σημαντικός για τον οργανισμό κεφαλής ή/και του τραχήλου ψηλάφηση του θυρεοειδούς και του ενδοκρινής αδένας, ο οποίος έχει (λαιμού). Στη συντριπτική τους λαιμού) και ορισμένες εργαστηρια-σχήμα πεταλούδας και βρίσκεται π λ ε ι ο ψ η φ ί α δ ε ν π ρ ο κ α λ ο ύ ν κές εξετάσεις θα προσπαθήσει να στη περιοχή του λαιμού , κάτω συμπτώματα. Σπάνια όταν είναι αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει την από το λάρυγγα, μπροστά από τη αρκετά μεγάλοι σε μέγεθος μπορεί ύπαρξη καρκίνου και δευτερευόν-τραχεία και πάνω από τις κλείδες. να προκαλέσουν τοπικά πόνο, τως να διερευνήσει εάν ο όζος Παράγει δύο ορμόνες, την τριιω-βράχνιασμα στη φωνή και δυσκολία υπερπαράγει ορμόνες και προκαλεί δοθυρονίνη (Τ3) και τη θυροξίνη στη κατάποση και την αναπνοή. υπερθυρεοειδισμό. Μεγαλύτερη (Τ4) οι οποίες ρυθμίζουν τον Συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία πιθανότητα κακοήθειας έχουν οι

μεταβολισμό του οργανισμού, από τους ίδιους τους ασθενείς ως μία όζοι που εμφανίζονται σε άνδρες, σε

δηλαδή τον τρόπο που χρησιμο-διόγκωση στο λαιμό τους ή κατά τη άτομα μικρής (<20 ετών) ή μεγάλης

ποιεί και αποθηκεύει ενέργεια. διάρκεια ψηλάφησης από το γιατρό. ηλικίας ( >60 ετών), σε ασθενείς που Η λειτουργία του θυρεοειδούς Κατά τη ψηλάφηση του λαιμού έχουν υποβληθεί ως παιδιά σε

ελέγχεται από έναν άλλο ενδοκρινή συνήθως εντοπίζονται όζοι που η ακτινοθεραπεία στο κεφάλι και το αδένα που εντοπίζεται στο κέντρο διάμετρός τους είναι μεγαλύτερη λαιμό και σε αυτούς με οικογενειακό του εγκεφάλου και ονομάζεται του 1,0 cm. Επίσης μπορεί να ιστορικό καρκίνου του θυρεοει-υπόφυση. Η υπόφυση παράγει τη αποτελούν τυχαίο εύρημα υπερηχο- δούς. Επίσης, στοιχεία που αυξά-θυρεοτρόπο ορμόνη (ΤSH), η οποία γραφήματος ή αξονικής τομογραφί- νουν την υπόνοια ύπαρξης καρκί-ρυθμίζει τη παραγωγή Τ3 και Τ4 από ας που διενεργείται για τη διερεύνη- νου είναι η γρήγορη αύξηση του τον θυρεοειδή. ση άλλου νοσήματος. μεγέθους ενός όζου και η παρουσία

Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι Η σημασία της ανακάλυψης ενός ορισμένων συμπτωμάτων στον μορφώματα στρογγυλού ή οβάλ ή περισσοτέρων όζων έγκειται στο ασθενή όπως το μόνιμο βράχνιασμα σχήματος που διαφέρουν ψηλαφη- γεγονός ότι ένα μικρό ποσοστό της φωνής και η δυσκολία στη τικά ή/και υπερηχογραφικά από τον αυτών είναι κακοήθεις. Συγκεκριμέ- κατάποση ή την αναπνοή. Επιπλέον υπόλοιπο φυσιολογικό αδένα. να, το ποσοστό αυτό είναι περίπου η κλινική εξέταση μπορεί να απο-Μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλα- 4% στις γυναίκες και 8% στους καλύψει ευρήματα ύποπτα για πλοί και το μέγεθός τους ποικίλει. άνδρες. Ευτυχώς, η μεγάλη πλειοψη- ύπαρξη κακοήθειας όπως το μεγάλο Αποτελούν μία συχνή διαταραχή, φία των όζων είναι καλοήθεις και μέγεθος του όζου (>4 cm), η σκληρή δεδομένου ότι περίπου το 20-67% οφείλονται συνήθως σε γενετικούς- σύσταση, η αδυναμία κίνησής του με των ανθρώπων έχουν τουλάχιστον κ λ η ρ ο ν ο μ ι κ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς , την κατάποση και η παρουσία έναν όζο, χωρίς οι περισσότεροι από γεγονός που εξηγεί τη συχνή διογκωμένων λεμφαδένων στο αυτούς να το γνωρίζουν. Οι όζοι εμφάνισή τους σε μέλη της ίδιας λαιμό. Δυστυχώς όμως, μόνο η είναι πιο συχνοί σε γυναίκες , σε οικογένειας. Επομένως όταν διαπι- κλινική εξέταση και το ιστορικό δεν άτομα μεγάλης ηλικίας και κατοί- στωθεί η παρουσία ενός ή περισσο- μπορούν με σιγουριά να αποκλεί-κους περιοχών με έλλειψη ιωδίου τέρων όζων ο/η ασθενής θα πρέπει σουν ή να επιβεβαιώσουν την καθώς και σε άτομα που έχουν να απευθύνεται σε ενδοκρινολόγο ο ύπαρξη καρκίνου. Οι εργαστηριακές

μέτρηση Τ3, Τ4 και TSH) δείχνουν σος) και συνεπώς παρέχει πολύτιμες θυρεοειδικά κύτταρα. Όλοι οι εάν υπάρχει αυξημένη παραγωγή πληροφορίες στον ενδοκρινολόγο ασθενείς αυτοί λαμβάνουν στη ορμονών από τον όζο (υπερθυρεο- γ ι α τ η ν ο ρ θ ή θ ε ρ α π ε υ τ ι κ ή συνέχεια δια βίου θεραπεία με την ειδισμός) και γενικότερα δείχνουν αντιμετώπιση. Σπάνια το υλικό από ορμόνη που παράγει ο αδένας το επίπεδο λειτουργίας όλου του τη βιοψία είναι μη διαγνωστικό ή (θυροξίνη-Τ4). Η πιο συχνή μορφή αδένα. Στη πλε ιοψηφία των ανεπαρκές και ακόμα σπανιότερα το καρκίνου του θυρεοειδούς είναι το ασθενών με όζους διαπιστώνεται αποτέλεσμα μπορεί να είναι παρα- θηλώδες καρκίνωμα και η πλειοψη-φυσιολογική λε ιτουργία του πλανητικό. φία των ασθενών έχουν εξαιρετική θυρεοειδούς. To υπερηχογράφημα Η θεραπευτική αντιμετώπιση πρόγνωση που σημαίνει μεγάλες είναι η καλύτερη εξέταση για την των όζων εξαρτάται από το είδος π ι θ α ν ό τ η τ ε ς γ ι α ί α σ η κ α ι ανεύρεση μικρών όζων που δεν του όζου και η επιλογή της καταλ- μακροχρόνια επιβίωση. Η θυρεο-ψηλαφώνται. Επίσης, δίνει πληρο- ληλότερης αγωγής γίνεται από τον ειδεκτομή συστήνεται επίσης και φορίες σχετικά με τον ακριβή ενδοκρινολόγο με βάση κυρίως τα στη περίπτωση των όζων που είναι αριθμό των όζων, το μέγεθος και τη αποτελέσματα της βιοψίας σε ύποπτοι (ενδιάμεσοι) στη βιοψία, σε σύστασή τους (συμπαγείς ή κυστι- συνδυασμό πάντα με τα ευρήματα εκείνους που λόγω μεγάλου μεγέ-κοί) και μπορεί να εντοπίσει χαρα- από το ιστορικό, τη ψηλάφηση του θους προκαλούν συμπτώματα και κτηριστικά τους που είναι ύποπτα θυρεοειδούς και τις υπόλοιπες τέλος σε όζους που ενώ η βιοψία για ύπαρξη κακοήθειας. Στο σπινθη- εργαστηριακές εξετάσεις. Στη τ ο υ ς δ ε ί χ ν ε ι κ α λ ο ή θ ε ι α , τ α ρογράφημα του θυρεοειδούς περίπτωση που ο όζος ή οι όζοι είναι συμπτώματα και τα ευρήματα από χορηγείται στον/στην ασθενή μία καλοήθεις η αντιμετώπιση περιλαμ- την ψηλάφηση και τις υπόλοιπες μικρή δόση ραδιενεργού ουσίας και βάνει τη χορήγηση της θυροξίνης εξετάσεις θέτουν υψηλό δείκτη με τη βοήθεια ειδικής κάμερας (Τ4) με σκοπό να εμποδιστεί η υποψίας για καρκίνο. Εάν ο όζος φαίνεται αν ο όζος απορροφά αύξηση του μεγέθους τους ή να είναι «θερμός» τότε η αντιμετώπισή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η π ο σ ό τ η τ α τ η ς προκληθεί σμίκρυνσή τους. Εναλλα- του ποικίλει και μπορεί να είναι απλή ραδιενεργού ουσίας σε σχέση με τον κτικά πολλοί προτείνουν την απλή παρακολούθηση ή θεραπεία με υπόλοιπο θυρεοειδή οπότε καλείται παρακολούθηση χωρίς καμία ειδικά φάρμακα που ελαττώνουν τη «θερμός» ή απορροφά λιγότερο ή φαρμακευτική αγωγή. Η απόφαση παραγωγή ορμονών από τον όζο, καθόλου και τότε ονομάζεται θα ληφθεί από τον ενδοκρινολόγο χειρουργική αφαίρεση ή χορήγηση «ψυχρός». Η πλειοψηφία των όζων αφού λάβει υπόψη τα ιδιαίτερα ραδιενεργού ιωδίου. Η απόφαση (~95%) του θυρεοειδούς είναι χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς. λαμβάνεται από τον ενδοκρινολόγο «ψυχροί». Η πιθανότητα ύπαρξης Όποια στρατηγική κι αν επιλεγεί ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του καρκίνου σε έναν «ψυχρό» όζο είναι απαιτείται τακτικός έλεγχος ανά εκάστοτε ασθενούς και τον βαθμό μόλις 5%, ενώ η αντίστοιχη πιθανό- 6μηνο ή 12μηνο ώστε να παρακο- υπερπαραγωγής ορμονών από τον τητα για τον «θερμό» είναι πολύ λουθείται με ψηλάφηση ή/και όζο. Τέλος οι κυστικοί όζοι είναι μικρή και πρακτικά μηδαμινή υπερηχογράφημα το μέγεθος των συνήθως καλοήθεις και αντιμετωπί-ιδιαίτερα όταν ο όζος αυτός είναι όζων. Αν διαπιστωθεί αύξηση του ζονται με αναρρόφηση δια λεπτής «τοξικός» που σημαίνει ότι παράγει μεγέθους τότε συστήνεται επανάλη- βελόνης του υγρού που περιέχουν αυξημένη ποσότητα ορμονών (Τ3 ψη της βιοψίας ή χειρουργική και παρακολούθηση. Εάν ο κυστικός και Τ4) και προκαλεί υπερθυρεοει- αφαίρεση του θυρεοειδούς (θυρεο- όζος ξανασχηματιστεί ή παρατηρη-δισμό. Το σπινθηρογράφημα δεν ειδεκτομή). Σε περίπτωση που ο θούν υποτροπιάζουσες αιμορραγίες πρέπει να διενεργείται σε εγκύους ή όζος είναι κακοήθης, η χειρουργική εντός αυτού τότε συστήνεται θηλάζουσες γυναίκες. Τέλος, η αφαίρεση όλου του θυρεοειδούς θυρεοειδεκτομή.αναρροφητική βιοψία του όζου με είναι θεραπευτικός μονόδρομος. Συμπερασματικά, οι όζοι του λ ε π τ ή β ε λ ό ν η α π ο τ ε λ ε ί τ η ν Ανάλογα με το είδος του καρκίνου θυρεοειδούς αποτελούν μία αρκετά καλύτερη δυνατή εξέταση για να μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωμα- συχνή διαταραχή του αδένα και διαπιστωθεί αν αυτός είναι καλοή- τικά αγωγή με ραδιενεργό ιώδιο για σπάνια ενέχουν κίνδυνο για τη ζωή θης, κακοήθης ή ύποπτος (ενδιάμε- να καταστραφούν εναπομείναντα του ασθενούς. Σε κάθε περίπτωση

| | ΙΑΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Επιμέλεια : Χρήστος Π. Τσαμέτης, Ενδοκρινολόγος-ΔιαβητολόγοςΕπιστημονικός Συνεργάτης Μονάδος Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Α.Π.Θ. Γενικό Νοσοκομείο Θεσ/νίκης «Παπαγεωργίου»

OZOI ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣΣυχνό Πρόβλημα, Σπάνια Επικίνδυνο

28 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 29 |

υποβληθεί στο παρελθόν σε ακτι- οποίος με τις κατάλληλες ερωτήσεις, Ο θυρεοειδής είναι ένας νοθεραπεία στη περιοχή της τη κλινική εξέταση (κυρίως τη σημαντικός για τον οργανισμό κεφαλής ή/και του τραχήλου ψηλάφηση του θυρεοειδούς και του ενδοκρινής αδένας, ο οποίος έχει (λαιμού). Στη συντριπτική τους λαιμού) και ορισμένες εργαστηρια-σχήμα πεταλούδας και βρίσκεται π λ ε ι ο ψ η φ ί α δ ε ν π ρ ο κ α λ ο ύ ν κές εξετάσεις θα προσπαθήσει να στη περιοχή του λαιμού , κάτω συμπτώματα. Σπάνια όταν είναι αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει την από το λάρυγγα, μπροστά από τη αρκετά μεγάλοι σε μέγεθος μπορεί ύπαρξη καρκίνου και δευτερευόν-τραχεία και πάνω από τις κλείδες. να προκαλέσουν τοπικά πόνο, τως να διερευνήσει εάν ο όζος Παράγει δύο ορμόνες, την τριιω-βράχνιασμα στη φωνή και δυσκολία υπερπαράγει ορμόνες και προκαλεί δοθυρονίνη (Τ3) και τη θυροξίνη στη κατάποση και την αναπνοή. υπερθυρεοειδισμό. Μεγαλύτερη (Τ4) οι οποίες ρυθμίζουν τον Συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία πιθανότητα κακοήθειας έχουν οι

μεταβολισμό του οργανισμού, από τους ίδιους τους ασθενείς ως μία όζοι που εμφανίζονται σε άνδρες, σε

δηλαδή τον τρόπο που χρησιμο-διόγκωση στο λαιμό τους ή κατά τη άτομα μικρής (<20 ετών) ή μεγάλης

ποιεί και αποθηκεύει ενέργεια. διάρκεια ψηλάφησης από το γιατρό. ηλικίας ( >60 ετών), σε ασθενείς που Η λειτουργία του θυρεοειδούς Κατά τη ψηλάφηση του λαιμού έχουν υποβληθεί ως παιδιά σε

ελέγχεται από έναν άλλο ενδοκρινή συνήθως εντοπίζονται όζοι που η ακτινοθεραπεία στο κεφάλι και το αδένα που εντοπίζεται στο κέντρο διάμετρός τους είναι μεγαλύτερη λαιμό και σε αυτούς με οικογενειακό του εγκεφάλου και ονομάζεται του 1,0 cm. Επίσης μπορεί να ιστορικό καρκίνου του θυρεοει-υπόφυση. Η υπόφυση παράγει τη αποτελούν τυχαίο εύρημα υπερηχο- δούς. Επίσης, στοιχεία που αυξά-θυρεοτρόπο ορμόνη (ΤSH), η οποία γραφήματος ή αξονικής τομογραφί- νουν την υπόνοια ύπαρξης καρκί-ρυθμίζει τη παραγωγή Τ3 και Τ4 από ας που διενεργείται για τη διερεύνη- νου είναι η γρήγορη αύξηση του τον θυρεοειδή. ση άλλου νοσήματος. μεγέθους ενός όζου και η παρουσία

Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι Η σημασία της ανακάλυψης ενός ορισμένων συμπτωμάτων στον μορφώματα στρογγυλού ή οβάλ ή περισσοτέρων όζων έγκειται στο ασθενή όπως το μόνιμο βράχνιασμα σχήματος που διαφέρουν ψηλαφη- γεγονός ότι ένα μικρό ποσοστό της φωνής και η δυσκολία στη τικά ή/και υπερηχογραφικά από τον αυτών είναι κακοήθεις. Συγκεκριμέ- κατάποση ή την αναπνοή. Επιπλέον υπόλοιπο φυσιολογικό αδένα. να, το ποσοστό αυτό είναι περίπου η κλινική εξέταση μπορεί να απο-Μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλα- 4% στις γυναίκες και 8% στους καλύψει ευρήματα ύποπτα για πλοί και το μέγεθός τους ποικίλει. άνδρες. Ευτυχώς, η μεγάλη πλειοψη- ύπαρξη κακοήθειας όπως το μεγάλο Αποτελούν μία συχνή διαταραχή, φία των όζων είναι καλοήθεις και μέγεθος του όζου (>4 cm), η σκληρή δεδομένου ότι περίπου το 20-67% οφείλονται συνήθως σε γενετικούς- σύσταση, η αδυναμία κίνησής του με των ανθρώπων έχουν τουλάχιστον κ λ η ρ ο ν ο μ ι κ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς , την κατάποση και η παρουσία έναν όζο, χωρίς οι περισσότεροι από γεγονός που εξηγεί τη συχνή διογκωμένων λεμφαδένων στο αυτούς να το γνωρίζουν. Οι όζοι εμφάνισή τους σε μέλη της ίδιας λαιμό. Δυστυχώς όμως, μόνο η είναι πιο συχνοί σε γυναίκες , σε οικογένειας. Επομένως όταν διαπι- κλινική εξέταση και το ιστορικό δεν άτομα μεγάλης ηλικίας και κατοί- στωθεί η παρουσία ενός ή περισσο- μπορούν με σιγουριά να αποκλεί-κους περιοχών με έλλειψη ιωδίου τέρων όζων ο/η ασθενής θα πρέπει σουν ή να επιβεβαιώσουν την καθώς και σε άτομα που έχουν να απευθύνεται σε ενδοκρινολόγο ο ύπαρξη καρκίνου. Οι εργαστηριακές

μέτρηση Τ3, Τ4 και TSH) δείχνουν σος) και συνεπώς παρέχει πολύτιμες θυρεοειδικά κύτταρα. Όλοι οι εάν υπάρχει αυξημένη παραγωγή πληροφορίες στον ενδοκρινολόγο ασθενείς αυτοί λαμβάνουν στη ορμονών από τον όζο (υπερθυρεο- γ ι α τ η ν ο ρ θ ή θ ε ρ α π ε υ τ ι κ ή συνέχεια δια βίου θεραπεία με την ειδισμός) και γενικότερα δείχνουν αντιμετώπιση. Σπάνια το υλικό από ορμόνη που παράγει ο αδένας το επίπεδο λειτουργίας όλου του τη βιοψία είναι μη διαγνωστικό ή (θυροξίνη-Τ4). Η πιο συχνή μορφή αδένα. Στη πλε ιοψηφία των ανεπαρκές και ακόμα σπανιότερα το καρκίνου του θυρεοειδούς είναι το ασθενών με όζους διαπιστώνεται αποτέλεσμα μπορεί να είναι παρα- θηλώδες καρκίνωμα και η πλειοψη-φυσιολογική λε ιτουργία του πλανητικό. φία των ασθενών έχουν εξαιρετική θυρεοειδούς. To υπερηχογράφημα Η θεραπευτική αντιμετώπιση πρόγνωση που σημαίνει μεγάλες είναι η καλύτερη εξέταση για την των όζων εξαρτάται από το είδος π ι θ α ν ό τ η τ ε ς γ ι α ί α σ η κ α ι ανεύρεση μικρών όζων που δεν του όζου και η επιλογή της καταλ- μακροχρόνια επιβίωση. Η θυρεο-ψηλαφώνται. Επίσης, δίνει πληρο- ληλότερης αγωγής γίνεται από τον ειδεκτομή συστήνεται επίσης και φορίες σχετικά με τον ακριβή ενδοκρινολόγο με βάση κυρίως τα στη περίπτωση των όζων που είναι αριθμό των όζων, το μέγεθος και τη αποτελέσματα της βιοψίας σε ύποπτοι (ενδιάμεσοι) στη βιοψία, σε σύστασή τους (συμπαγείς ή κυστι- συνδυασμό πάντα με τα ευρήματα εκείνους που λόγω μεγάλου μεγέ-κοί) και μπορεί να εντοπίσει χαρα- από το ιστορικό, τη ψηλάφηση του θους προκαλούν συμπτώματα και κτηριστικά τους που είναι ύποπτα θυρεοειδούς και τις υπόλοιπες τέλος σε όζους που ενώ η βιοψία για ύπαρξη κακοήθειας. Στο σπινθη- εργαστηριακές εξετάσεις. Στη τ ο υ ς δ ε ί χ ν ε ι κ α λ ο ή θ ε ι α , τ α ρογράφημα του θυρεοειδούς περίπτωση που ο όζος ή οι όζοι είναι συμπτώματα και τα ευρήματα από χορηγείται στον/στην ασθενή μία καλοήθεις η αντιμετώπιση περιλαμ- την ψηλάφηση και τις υπόλοιπες μικρή δόση ραδιενεργού ουσίας και βάνει τη χορήγηση της θυροξίνης εξετάσεις θέτουν υψηλό δείκτη με τη βοήθεια ειδικής κάμερας (Τ4) με σκοπό να εμποδιστεί η υποψίας για καρκίνο. Εάν ο όζος φαίνεται αν ο όζος απορροφά αύξηση του μεγέθους τους ή να είναι «θερμός» τότε η αντιμετώπισή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η π ο σ ό τ η τ α τ η ς προκληθεί σμίκρυνσή τους. Εναλλα- του ποικίλει και μπορεί να είναι απλή ραδιενεργού ουσίας σε σχέση με τον κτικά πολλοί προτείνουν την απλή παρακολούθηση ή θεραπεία με υπόλοιπο θυρεοειδή οπότε καλείται παρακολούθηση χωρίς καμία ειδικά φάρμακα που ελαττώνουν τη «θερμός» ή απορροφά λιγότερο ή φαρμακευτική αγωγή. Η απόφαση παραγωγή ορμονών από τον όζο, καθόλου και τότε ονομάζεται θα ληφθεί από τον ενδοκρινολόγο χειρουργική αφαίρεση ή χορήγηση «ψυχρός». Η πλειοψηφία των όζων αφού λάβει υπόψη τα ιδιαίτερα ραδιενεργού ιωδίου. Η απόφαση (~95%) του θυρεοειδούς είναι χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς. λαμβάνεται από τον ενδοκρινολόγο «ψυχροί». Η πιθανότητα ύπαρξης Όποια στρατηγική κι αν επιλεγεί ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του καρκίνου σε έναν «ψυχρό» όζο είναι απαιτείται τακτικός έλεγχος ανά εκάστοτε ασθενούς και τον βαθμό μόλις 5%, ενώ η αντίστοιχη πιθανό- 6μηνο ή 12μηνο ώστε να παρακο- υπερπαραγωγής ορμονών από τον τητα για τον «θερμό» είναι πολύ λουθείται με ψηλάφηση ή/και όζο. Τέλος οι κυστικοί όζοι είναι μικρή και πρακτικά μηδαμινή υπερηχογράφημα το μέγεθος των συνήθως καλοήθεις και αντιμετωπί-ιδιαίτερα όταν ο όζος αυτός είναι όζων. Αν διαπιστωθεί αύξηση του ζονται με αναρρόφηση δια λεπτής «τοξικός» που σημαίνει ότι παράγει μεγέθους τότε συστήνεται επανάλη- βελόνης του υγρού που περιέχουν αυξημένη ποσότητα ορμονών (Τ3 ψη της βιοψίας ή χειρουργική και παρακολούθηση. Εάν ο κυστικός και Τ4) και προκαλεί υπερθυρεοει- αφαίρεση του θυρεοειδούς (θυρεο- όζος ξανασχηματιστεί ή παρατηρη-δισμό. Το σπινθηρογράφημα δεν ειδεκτομή). Σε περίπτωση που ο θούν υποτροπιάζουσες αιμορραγίες πρέπει να διενεργείται σε εγκύους ή όζος είναι κακοήθης, η χειρουργική εντός αυτού τότε συστήνεται θηλάζουσες γυναίκες. Τέλος, η αφαίρεση όλου του θυρεοειδούς θυρεοειδεκτομή.αναρροφητική βιοψία του όζου με είναι θεραπευτικός μονόδρομος. Συμπερασματικά, οι όζοι του λ ε π τ ή β ε λ ό ν η α π ο τ ε λ ε ί τ η ν Ανάλογα με το είδος του καρκίνου θυρεοειδούς αποτελούν μία αρκετά καλύτερη δυνατή εξέταση για να μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωμα- συχνή διαταραχή του αδένα και διαπιστωθεί αν αυτός είναι καλοή- τικά αγωγή με ραδιενεργό ιώδιο για σπάνια ενέχουν κίνδυνο για τη ζωή θης, κακοήθης ή ύποπτος (ενδιάμε- να καταστραφούν εναπομείναντα του ασθενούς. Σε κάθε περίπτωση

| | ΙΑΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Επιμέλεια : Χρήστος Π. Τσαμέτης, Ενδοκρινολόγος-ΔιαβητολόγοςΕπιστημονικός Συνεργάτης Μονάδος Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Α.Π.Θ. Γενικό Νοσοκομείο Θεσ/νίκης «Παπαγεωργίου»

OZOI ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣΣυχνό Πρόβλημα, Σπάνια Επικίνδυνο

28 το γεφύρι της επικοινωνίας μας | το γεφύρι της επικοινωνίας μας 29 |

SILVERJAPAN

25 Ê. ÊáñáìáíëÞ, 546 39, Èåóóáëïíßêç

Ôçë: 2310 942000, Fax: 2310.942432

44 ÓôïõìÜñç, 104 33, ÁèÞíá

Ôçë: 210 5231602, Fax: 210 5231603

www.stamos.com.gr • e-mail: stamos@otenet.gr

ΚΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣΑΓΟΡΕΣ - ΠΩΛΗΣΕΙΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

ËÜëïò Ìé÷Üëçò

Γυμν. Μικρού 9, ΧαριλάουΤηλ.: 2310 310.980, Fax: 2310 323.700, Κιν.: 6972 / 842.989Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η

SILVERJAPAN

25 Ê. ÊáñáìáíëÞ, 546 39, Èåóóáëïíßêç

Ôçë: 2310 942000, Fax: 2310.942432

44 ÓôïõìÜñç, 104 33, ÁèÞíá

Ôçë: 210 5231602, Fax: 210 5231603

www.stamos.com.gr • e-mail: stamos@otenet.gr

ΚΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣΑΓΟΡΕΣ - ΠΩΛΗΣΕΙΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

ËÜëïò Ìé÷Üëçò

Γυμν. Μικρού 9, ΧαριλάουΤηλ.: 2310 310.980, Fax: 2310 323.700, Κιν.: 6972 / 842.989Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η