100 ΧΡΟΝΙΑΚρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης

100 χρόνια - Κρεοπώλες του Νομού Θεσσαλονίκης

Επιμέλεια κειμένων: Αναστασία Κυριακίδου

Σχεδίαση έκδοσης - γραφιστική επιμέλεια: Κώστας Κεχαγιάς

ΔΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ

ΚΡΕΟΠΩΛΩΝ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2011-2014

Πρόεδρος: Eμμανουηλίδης Νίκολαος

Αντιπρόεδρος: Γκαρμπούνης Δημήτριος

Γεν. Γραμματέας: Κεσίδης Σάββας

Ταμίας: Χατζηαναστασίου Αναστάσιος

Έφορος Δημοσίων Σχέσεων: Καλαμπάκας Ευλάμπιος

Έφορος Περιφέρειας: Κάπάρας Γεώργιος

Έφορος Γραφείου: Σκευαράκης Χρήστος

Μέλη: Καλαθάς Κωνσταντίνος

Καλοχριστιανάκης Γεώργιος

Μαγδάκης Μιχάηλ

Μπλούκος Δημήτριος

ISBN:978-618-80271-0-7

© Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης

Β. Ηρακλείου 11, 54625 Θεσσαλονίκη

Τηλ. 2310 540174

Περιεχόμενα

Πρόλογος ....................................................................................................................7

Εισαγωγικό σημείωμα .................................................................................................9

Ιστορία του σωματείου ..............................................................................................11

Εν έτει 1915 ........................................................................................................13

Άλλα σωματεία ......................................................................................................27

Μέσα από δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων ..............................................35

Σε πρώτο πρόσωπο ...............................................................................................61

Μια εικόνα χίλιες λέξεις ........................................................................................91

Σήμερα ............................................................................................................... 119

Ιστορία του επαγγέλματος ....................................................................................... 135

Το κρέας στο τραπέζι: μια πανάρχαια ιστορία ..................................................... 137

Κρεοπώλης ή χασάπης; ..................................................................................... 147

Χασάπικος χορός................................................................................................ 148

Στο πεντάγραμμο ................................................................................................ 149

Στην τέχνη ........................................................................................................ 153

61

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Από αριστερά προς τα δεξιά.

Όρθιοι: Καλαμπάκας Ευλάμπιος, έφορος δημοσίων σχέσεων, Κεσίδης Σάββας, γ. γραμματέας, Μίσκος Δη-μήτριος πρόεδρος ελεγκτικής επιτροπής, Καλοχριστιανάκης Γεώργιος, μέλος, Σκευαράκης Χρήστος, έφορος γραφείου, Μαγδάκης Μιχαήλ, μέλος, Καπάρας Γεώργιος, έφορος περιφέρειας.

Καθιστοί: Γκαρμπούνης Δημήτριος, αντιπρόεδρος, Κουκαρούδη Φανή-Μαρία, γραμματέας του σωματείου, Εμμανουηλίδης Νικόλαος, Πρόεδρος, Κιλιγκαρίδου Σοφία, μέλος ελεγκτικής επιτροπής, Χατζηαναστασίου Αναστάσιος, Ταμίας.

7

Πρόλογος

Υπηρετώ το επάγγελμα του κρεοπώλη από το 1975. Και, πιστέψτε με, το «υπηρετώ» δεν

είναι σχήμα λόγου. Γιατί οι κρεοπώλες δεν είμαστε απλώς έμποροι κρέατος. Ασκούμε

ένα επάγγελμα κρίσιμο για την καλή διατροφή και την υγεία του πληθυσμού και κατά

συνέπεια για την ποιότητα της ζωής του. Διακινούμε ένα ευαίσθητο διατροφικό είδος

πρώτης ανάγκης και απαιτείται μεγάλη υπευθυνότητα, για να το φέρουμε στο τραπέζι

του καταναλωτή σε καλή ποιότητα και σε προσιτή τιμή.

Ασχολούμαι πολλά χρόνια με τα συνδικαλιστικά του κλάδου και είμαι σε θέση να γνω-

ρίζω ότι η πλειονότητα των συναδέλφων μου ασκεί το επάγγελμα αυτό με τον απαιτού-

μενο σεβασμό στις ανάγκες του καταναλωτή. Πρώτιστη φροντίδα όλων μας είναι η ποι-

ότητα στα προϊόντα και η συνέπεια στην τιμή. Στο κρεοπωλείο της γειτονιάς, ακόμη και

σε αυτό στις κεντρικές αγορές, αναπτύσσουμε προσωπική σχέση με τον πελάτη, γνω-

ρίζουμε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του καθενός ξεχωριστά και, με τις γνώσεις και

την εμπειρία μας, γινόμαστε καθημερινά σύμβουλοι για τη διατροφή του. Και αυτό μας

κάνει υπερήφανους για τη δουλειά μας.

Έζησα όλη την εξέλιξη και τις ραγδαίες αλλαγές του επαγγέλματός μας. Από την εποχή

κατά την οποία ο εξοπλισμός του κρεοπωλείου ήταν ένα κούτσουρο για την κοπή του

κρέατος και ένας πάγκος με τη μηχανή του κιμά, ένα συρτάρι για ταμείο και τα χασαπό-

χαρτα μέχρι τα σημερινά σύγχρονα καταστήματα με τις γυάλινες προθήκες και τις ψυ-

χόμενες μηχανές του κιμά. Από την οκά και τις καθιστές πλάστιγγες με τα δράμια μέχρι

τις ηλεκτροκίνητες ζυγιστικές μηχανές. Από την εποχή του εμπειρικού κρεοπώλη, που

μάθαινε τη δουλειά ως βοηθός, μέχρι τη σημερινή Σχολή Επαγγελμάτων Κρέατος, από

την οποία αποφοιτούν επαγγελματίες καταρτισμένοι σε ό,τι αφορά την παραγωγή, τη

συντήρηση και τους κανόνες υγιεινής αλλά και τη χρήση όλης της γκάμας των προϊό-

ντων κρέατος. Η ουσία όμως της δουλειάς μας παραμένει η ίδια: η σχέση σεβασμού του

κρεοπώλη προς τις ανάγκες του πελάτη.

Έχοντας ως γνώμονα τις υπηρεσίες και τους αγώνες που προσέφεραν οι παλαιότερες

γενιές, το διοικητικό μας συμβούλιο αποφάσισε την έκδοση του επετειακού αυτού τό-

μου (αφιερώματος) γνωρίζοντας οτι θα αποτελέσει ιστορική παρακαταθήκη για τις επό-

μενες γενιές κρεοπωλών.

Νίκος Εμμανουηλίδης

πρόεδρος του Σωματείου Κρεοπωλών

Νομού Θεσσαλονίκης

81

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Συνεχιστής και εγώ της παράδοσης από τον παππού μου Δανδή Διονυσίου (κρεοπώλη

- ζωέμπορα), αλλά και τον θείο μου Δανδή Βασίλειο (κρεοπώλη), μπήκα στο επάγγελμα

το 1976. Την εποχή εκείνη που τα παρασκευάσματα δεν είχαν καμιά σχέση με τη ση-

μερινή εποχή, τότε που ο εξοπλισμός του κρεοπώλη ήταν δυο μαχαίρια, μια σα¬τίρα,

χειροκίνητη μηχανή του κιμά και ένα κούτσουρο. Η αναλογία κρέατος - κό¬καλου ήταν

22% (1 κ. κρέας – 220 γρ. κόκκαλο). Όλα αυτά όμως άλλαξαν στα μέσα της δε¬καετίας

του ’80 υπό την προεδρία του Κ. Τζανούλη στην πανελλήνια ομοσπονδία, όταν καθορί-

στηκέ μία μέση ισοσταθμισμένη τιμή αγοράς (ΜΙΤΑ) κρέατος σε όλη την Ελλάδα.

Επίσης θυμάμαι τη δεκαετία του ’70, αλλά και μέχρι τα τέλη του ’80, που συγκεντρω-

νό¬μασταν φίλοι συνάδελφοι σε ομάδες και πήγαίναμε στην επαρχία για να σφάξουμε

στα μαντριά. Αυτή ήταν τότε η διαδικασία σφαγής. Η τομή σε αυτή τη διαδικασία ήρθε

στις αρχές του ’90 με την ίδρυση σύγχρονων βιομηχανικών σφαγείων και τη θέσπιση

κανόνων ορθής υγιεινής.

Φτάνοντας στο σήμερα, μέτα από 37 χρόνια που υπηρετώ το επάγγελμα του κρεοπώ¬λη,

καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο κρεοπώλης, κυρίως ο συνοικιακός κρεοπώλης, αποτε-

λεί ενα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας αλλά και της αγοράς. Είναι ο κρίκος που

ενώνει την παράδοση του χθες με το σήμερα.

Χατζηαναστασίου Αναστάσιος Ταμίας του Σωματείου Κρεοπωλών Νομού Θεσσαλονίκης

9

Εισαγωγικό σημείωμα

Η ιστορία του κρεοπωλείου έχει πολλές πτυχές, κοινωνική, οικονομική και ιστορική.

Είναι ένα επάγγελμα που είχε εξέχουσα θέση και αδιάλειπτη παρουσία στην οικονομική

ζωή. Το Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα πρώτα που ιδρύθηκαν

μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και ήταν η συνέχεια του σιναφιού των κρεο-

πωλών, το οποίο αποτελούσε επαγγελματική κοινότητα από πολύ παλαιότερα. Αντίστοι-

χες επαγγελματικές ενώσεις λειτουργούσαν κατά καιρούς και στην περιφέρεια αλλά και

μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με διαφοροποιημένο τον πυρήνα των μελών τους,

όπως θα φανεί παρακάτω στο κεφάλαιο που αναφέρεται στα άλλα σωματεία.

Το σημερινό σωματείο εκπροσωπεί τους επαγγελματίες όλου του νομού και αποφάσισε

την έκδοση του τόμου αυτού με σκοπό να καταγράψει ό,τι σώζεται από την ιστορία των

κρεοπωλείων της πόλης και της γύρω περιοχής. Τα επίσημα στοιχεία παλαιότερων δε-

καετιών είναι λιγοστά και πάντως δυσεύρετα, και για το λόγο αυτό οι προσωπικές μαρ-

τυρίες παλαιών κρεοπωλών και η αποδελτίωση των τοπικών εφημερίδων υπήρξαν ση-

μαντική πηγή για το βιβλίο. Ειδικότερα οι φωτογραφίες που ανέσυραν από το προσω-

πικό τους αρχείο πολλοί κρεοπώλες αποτελούν πολύτιμο υλικό, το οποίο δίνει ζωντανή

την εικόνα του επαγγέλματος τις προηγούμενες δεκαετίες.

Στο τέλος θεωρήσαμε χρήσιμο να προσθέσουμε ένα παράρτημα στο οποίο παρουσιάζε-

ται συνοπτικά η ιστορία του επαγγέλματος από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη επο-

χή καθώς και ό,τι άλλο έχει εμπνεύσει το επάγγελμα αυτό: χορό, τραγούδια, έργα ζω-

γραφικής.

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους όσοι μας βοήθησαν να συγκεντρώσουμε τα

στοιχεία που παρουσιάζονται στην έκδοση του βιβλίου. Κυρίως τους πρωταγωνιστές

του, που είναι οι ίδιοι οι κρεοπώλες της πόλης μας.

Ιστορία του σωματείου

121

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της συντεχνίας κρεοπωλών το 1915. Εικονίζονται από αριστερά οι Μπαξεβάνογλου, Αθανάσιος Αθανασιάδης, Θεόδωρος Ζαγορίδης, Σωτήρης Κατσίκης (καθιστός), Κωνσταντίνος Διαμαντόπουλος, Κωνσταντίνος Λεμαντίνος και ο Χαράλαμπος Γκαλέτσης, υπάλληλος του γραφείου.

13

Εν έτει 1915

Το σημερινό «Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης», το οποίο ιδρύθηκε το 1915 με

την επωνυμία «Συντεχνία Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης», έχει τις ρίζες του στις επαγγελ-

ματικές κοινότητες που υπήρχαν στην πόλη από την εποχή της τουρκοκρατίας.

Από την εποχή των σιναφιών (εσνάφι η τουρκική λέξη για τις συντεχνίες) το επάγγελμα

του κρεοπώλη το ασκούσαν παραδοσιακά μουσουλμάνοι. Το 1792 δραστηριοποιούνται

16 χριστιανοί κρεοπώλες, ενώ οι εβραίοι κρεοπώλες έχουν συστήσει τη δική τους συ-

ντεχνία. Το 1865 οι χριστιανοί κρεοπώλες είναι μόνον τρεις, αργότερα όμως ο αριθμός

τους αυξάνεται. Σε έναν κατάλογο εκπροσώπων της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Θεσ-

σαλονίκης του 1890, βρίσκουμε μεταξύ άλλων 17 επαγγελματικές συντεχνίες, μία από

τις οποίες είναι αυτή των κρεοπωλών, με Πρωτομαΐστορα τον Γεώργιο Καλογρίδη. Εί-

ναι η εποχή κατά την οποία η Θεσσαλονίκη γνωρίζει εκρηκτική ανάπτυξη. Το σύγχρονο

λιμάνι και ο σιδηρόδρομος την συνδέουν με την Ευρώπη και την υπόλοιπη οθωμανική

αυτοκρατορία και η πόλη μετατρέπεται σε σημαντικό εμπορικό κέντρο των Βαλκανίων.

Η αγορά της ανοίγει, το εμπόριο αναπτύσσεται, η ζωή των κατοίκων αλλάζει και οι δι-

ατροφικές τους συνήθειες το ίδιο. Δημιουργείται ζήτηση για προϊόντα καλύτερης ποιό-

τητας.

Στο τέλος της τουρκοκρατίας, γύρω στο 1912, ο πληθυσμός της πόλης ξεπερνά τις

150.000 και η σύνθεσή του είναι κυρίως Έλληνες (40.000), μουσουλμάνοι (46.000)

και Ισραηλίτες (61.000). Οι τρεις αυτές εθνότητες μοιράζονται το μικρεμπόριο, το οποίο

διατηρούν ζωντανό μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους.

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και τα γεγονότα που ακολουθούν (μεγάλη

πυρκαγιά του 1917, έλευση προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οικονομικό

κραχ 1929), προκαλούνται συνεχείς διακυμάνσεις στην αγορά. Ωστόσο, ο πληθυσμός

αυξάνεται και η θέση που καταλαμβάνει το εμπόριο του κρέατος στην αγορά φαίνεται

στον παρακάτω πίνακα:

Έτος Αρ. ατόμων που απασχολούνται Αρ. ατόμων που απασχολούνται

στο εμπόριο στο εμπόριο κρέατος

1915 13.501 494

1926 18.592 518

1936 26.808 638

141

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Επίσης, η σύνθεση του πληθυσμού αλλάζει δραματικά και έτσι οι διάφορες εμπορικές

δραστηριότητες αλλάζουν χέρια.

Ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης προμηθεύεται το κρέας από δικά του κρεοπωλεία, κα-

θώς το κρέας που καταναλώνουν, το κασσέρ, προέρχεται από διαφορετικό τρόπο σφα-

γής.* Γνωρίζουμε ότι ήδη από το 1792 υπήρχε συντεχνία εβραίων κρεοπωλών. Στις 28

Μαΐου του 1919 οι εβραίοι κρεοπώλες της Θεσσαλονίκης ιδρύουν το δικό τους επαγγελ-

ματικό σωματείο με τίτλο Αδελφότης Ισραηλινών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης.

Το 1925 ιδρύεται το Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, στα

μητρώα του οποίου εγγράφονται οι επαγγελματίες της πόλης. Εκεί βρίσκουμε από το

1927 έως το 1931 να εγγράφονται 219 έλληνες που απασχολούνται στην πώληση του

κρέατος, 88 εβραίοι και 6 αρμενικής καταγωγής. Η κατανομή τους στην πόλη φαίνεται

στο Σχήμα 1 (με μπλε τα κρεοπωλεία Ελλήνων, με κόκκινο τα εβραϊκά). Οι εβραίοι κρε-

οπώλες εμφανίζουν μεγαλύτερη συγκέντρωση στις περιοχές της Θεσσαλονίκης που κα-

τοικούνται από εβραίους, καθώς οι διαδικασίες σφαγής και παραγωγής προϊόντων κρέ-

ατος ασκούνται με διαφορετικό τρόπο για την εθνότητα αυτή.

Το έτος 1936 ο αριθμός των Ελλήνων που δραστηριοποιείται στο εμπόριο αυξάνεται κα-

τακόρυφα, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

Έλληνες 76%

Ισραηλίτες 24%

Εθνότητα απασχολούμενων 1915 1926 1936στο εμπόριο

Έλληνες 4.948 13.047 20.230

Ισραηλίτες 5.734 5.517 6.206

Μουσουλμάνοι 2.251 - -

* Τι είναι το κασσέρ: Σύμφωνα με την Τορά, πρέπει να τρώμε μόνο τα ζώα τα οποία έχουν χωριστές οπλές και είναι μηρυκαστικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται η αγελάδα, το πρόβατο και το ελάφι, ενώ εξαιρούνται ο χοί-ρος, το άλογο και το κουνέλι. Επιπλέον, το ζώο θα πρέπει να θανατώνεται με ειδικό τρόπο, που ονομάζεται Σσεχιτά, ο οποίος περιγράφεται στην Τορά. Η Σσεχιτά είναι η πιο γρήγορη και λιγότερο οδυνηρή μέθοδος θανάτωσης ενός ζώου. `Ενας ειδικευμένος Εβραίος, ο Σσοχέτ, που ξέρει όλους τους νόμους τηςΣσεχιτά, πρέπει να θανατώσει το ζώο. `Ενα ζώο που έχει χωριστές οπλές, είναι μηρυκαστικό και θανατώνεται από τον σσοχέτ είναι κασσέρ. (http://www.chabad.gr/)

15

Από τα μητρώα της Συντεχνίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι κατά το διά-

στημα 1940-1946 στην πώληση κρέατος απασχολούνται 154 έλληνες κρεοπώλες και 5

αρμενικής καταγωγής. Όπως είναι φυσικό, λόγω των γεγονότων του πολέμου, οι εβραί-

οι κρεοπώλες εκλείπουν πλέον. Η διασπορά των κρεοπωλείων στην πόλη την εποχή

αυτή φαίνεται στο Σχήμα 2.

Από τη δεκαετία του 1950 και ύστερα το βιοτικό επίπεδο στη χώρα ανεβαίνει και το

επάγγελμα του κρεοπώλη σταδιακά αναπτύσσεται και εκσυγχρονίζεται και, ταυτόχρονα

με τη μετακίνηση του πληθυσμού προς τις μεγάλες πόλεις, ο αριθμός των κρεοπωλεί-

ων αυξάνεται. Ήδη από το 1949 η αύξηση του αριθμού των κρεοπωλείων έχει πάρει τέ-

τοιες διαστάσεις, ώστε το Τ.Α.Σ.Κ. (Ταμείο Αλληλοβοηθείας και Συντάξεων Καταστημα-

ταρχών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης) απευθύνεται εγγράφως στη Συντεχνία Κρεοπωλών

και ζητά να ληφθούν μέτρα, για να περιοριστεί το φαινόμενο της καθημερινής ίδρυσης

νέων καταστημάτων.

Τον Μάιο του 2010 το Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης φιλοξενεί το 29ο πανελλήνιο συνέδριο της ΠΟΚΚ. Από αριστερά εικονίζονται οι: Γιάννης Παπαργύρης, γ.γ. της ΓΣΕΒΕΕ, Δημήτρης Παντόφλατζης, πρόεδρος του σωματείου Ν. Σερρών, Νίκος Εμμανουηλίδης, πρόεδρος του σωματείου Ν. Θεσσαλονίκης, Γιώργος Λαμπρόπουλος, πρόεδρος του σωματείου Αθήνας, Πέτρος Δημητρίου, πρόεδρος της ΠΟΚΚ, Σάβ-βας Κεσίδης, γραμματέας του σωματείου Ν. Θεσσαλονίκης.

161

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Σχήμα 1

Σχήμα 2

17

181

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

19

201

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

21

221

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Πρώτη τηλεφωνική σύνδεση της Συντεχνίας Κρεοπωλών με έδρα τα σφαγεία, 1947.

23

Μισθωτήριο συμβόλαιο κρεοπωλείου, 1943.

241

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

25

261

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ένωση Εργατών Σφαγέων Θεσσαλονίκης. Διακρίνονται οι Ζαχαράκης Λεοντάρης, Γιαννέλης, Καλαμπάκας Πέτρος, Μοσκού-λας Άγγελος, Καλαμπάκας Αθανάσιος, Γκατζόλας Δημήτριος.

27

Άλλα σωματεία

Παράλληλα με τη συντεχνία των κρεοπωλών στη Θεσσαλονίκη και τη γύρω περιοχή

ιδρύονται ενώσεις με στόχους σχετικούς με το επάγγελμα του κρεοπώλη και την κατα-

νάλωση του κρέατος, τις οποίες αξίζει να αναφέρουμε.

Οι εβραίοι κρεοπώλες, που όπως είδαμε εμπορεύονται διαφορετικό είδος κρέατος, ιδρύ-

ουν το 1919 το δικό τους σωματείο, με τίτλο Αδελφότης Ισραηλιτών Κρεοπωλών Θεσ-

σαλονίκης. Μετά τον πόλεμο τα μέλη της αδελφότητας έχουν αποδεκατιστεί.

Η χορτοφαγία δεν είναι μόνο σημερινή διατροφική τάση, όπως ίσως θα πίστευε κανείς.

Οι Θεσσαλονικείς που αρνούνται τη διατροφή με κρέας οργανώνονται και το 1924 ιδρύ-

ουν το Σωματείο Ακρεοφάγων Θεσσαλονίκης «Ο Χρυσούς Αιών». Τα μέλη του απέχουν

ολοκληρωτικά από την κατανάλωση ζωικής τροφής, αλλά στα πρωτόπειρα μέλη επιτρέ-

πονται σε περιορισμένες ποσότητες τα αυγά, το μέλι(!) και τα γαλακτοκομικά, για να

τους βοηθήσουν στη βαθμιαία αποκοπή από το κρέας.

Οι υπάλληλοι των κρεοπωλείων της Θεσσαλονίκης δεν περιορίζονται στα επαγγελμα-

τικά και συνδικαλιστικά τους ζητήματα. Στις 23 Δεκεμβρίου του 1933 ιδρύουν σω-

ματείο με τίτλο Εθνική Ένωσις Κρεοπωλοϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης και στο πρακτικό

ιδρύσεως διαβάζουμε: «Ἡ μαστίζουσα τήν ἀγοράν κρίσις, ἡ ἐξ αύτῆς δημιουργηθεῖσα

ἀδιαφορία τῶν πολιτῶν προς τά Ἐθνικά Ίδεώδη και ἡ ἀνάγκη άφ’ έτέρου έξευρέσε-

ως έργασίας τῆς εἰδικότητός μας εἰς ἅπαντα τά έν τῆ πόλει μας Κρεοπωλεῖα καθώς και

ἡ ἀνἀπτυξις τῆς Ἐθνικῆς Ἰδέας εἰς την τάξιν μας, ἤγαγον ἡμᾶς εἰς την ἀπόφασιν τοῦ

σχηματισμοῦ Σωματείου κατά τάς ἀνωτέρω έπιδιώξεις» με σκοπό μεταξύ άλλων «… την

ἐξύψωσιν τοῦ Ἐθνικοῦ φρονήματος τῶν Μελῶν καθώς καί παρακολούθησιν και διά νο-

μίμων μέσων ἀντίδρασιν ἐναντίον παντός ὅστις θά ἤθελε ὁπωσδήποτε να προσβάλει

την Ἑλληνικήν Πατρίδα».

Το 1934 τα μέλη της συντεχνίας κρεοπωλών ιδρύουν το Ταμείον Αλληλοβοηθείας και

Προνοίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης. Στόχος του ταμείου είναι η υποστήριξη στα μέ-

λη και τις οικογένειές τους, όποτε παραστεί ανάγκη, με οικονομική ενίσχυση, παροχή

ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης, κάλυψη εξόδων κηδείας και παροχή δανείων.

Στο ίδιο πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση των δύσκολων οι-

κονομικών συνθηκών τα μέλη της Συντεχνίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης ιδρύουν το

1937 το Ταμείο Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης «Η Οικονομία». Στόχος του Ταμείου είναι,

όπως διαβάζουμε στο ιδρυτικό έγγραφο: «… ἡ διά παντός προσφόρου τρόπου ἀνάπτυξις

τοῦ ἀποταμιευτικοῦ πνεύματος παρά τοῖς ἀποτελοῦσιν μέλη αὐτοῦ κρεοπώλαις Θεσσα-

λονίκης και ἡ ἔμπρακτος ἐκδήλωσις αὐτοῦ διά τῆς παρ’ ἑκάστου τῶν μελῶν καταθέσεως

μικρῶν διαδοχικῶν καταθέσεων, καθοριζομένων κατωτέρω, αἱ ὁποῖαι διαμοιραζόμεναι

ἐπί χρόνον τινά ὡρισμένον θα ἀποτελοῦν αὐτομἀτως μικρόν κεφάλαιον, δι’ ἕκαστον τῶν

281

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

οὕτω συνεισφερόντων, αποδοτέων ἑκάστῳ κατά τα κατωτέρω ὁρισθησόμενα».

Δύο χρόνια αργότερα, το 1939, οι αλλαντοπώλες, αλλαντοποιοί και αλλαντοχοιροκρε-

οπώλες της Θεσσαλονίκης ιδρύουν το δικό τους επαγγελματικό σωματείο με τον τίτλο

Σωματείο Αλλαντοποιών και Αλλαντοχοιροπωλών «Ο Άγιος Δημήτριος». Ανάμεσα στα

ιδρυτικά μέλη συναντάμε ονόματα γνωστά και σήμερα στο χώρο της αλλαντοβιομηχανί-

ας, όπως των Γεώργιου Πασσιά και Δημήτρη Γανιώτη.

Μολονότι ο μεγαλύτερος αριθμός των κρεοπωλών του νομού Θεσσαλονίκης δραστηριο-

ποιείται, όπως είναι φυσικό, στην πρωτεύουσα του νομού, δεν είναι λίγοι οι κρεοπώλες

στην περιφέρεια. Έτσι, στις 25 Οκτωβρίου του 1945 επαγγελματίες οι οποίοι ασκούν

ταυτόχρονα το επάγγελμα του σφαγέα και του κρεοπώλη και δραστηριοποιούνται στην

περιοχή του Λαγκαδά ιδρύουν επαγγελματικό σωματείο με τον τίτλο Σωματείον Κρεο-

πωλών και Σφαγέων Λαγκαδά, με στόχο «… τήν ἐν γένει προαγωγήν και εξυπηρέτησιν

τῶν ἠθικῶν και ὑλικῶν συμφερόντων τῆς τάξεως των Κρεοπωλῶν καί σφαγέων ἐν τῷ

πλαισίῳ τῶν Νόμων και τῶν Εὐγενῶν ἰδεωδῶν τῆς Ἑλληνικῆς πατρίδος».

Όπως δείξαμε και στους παραπάνω χάρτες, μεγάλος αριθμός κρεοπωλείων στεγάζεται

στο κέντρο της πόλης, και ειδικότερα στην Κεντρική Αγορά. Τον Ιούλιο του 1956 ένας

αριθμός από τους κρεοπώλες αυτούς αποφασίζει να οργανωθεί σε επαγγελματικό σωμα-

τείο ξεχωριστό από τη Συντεχνία Κρεοπωλών και ιδρύουν την Ένωση Κρεοπωλών Κε-

ντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης. Μέλη μπορούν να γίνουν κρεοπώλες των αγορών Βλά-

λη, Μοδιάνο και Κολόμβου κάθε φύλου και θρησκεύματος, ενώ απαγορεύεται ρητώς η

εγγραφή κρεοπωλών που ασκούν το επάγγελμα σε άλλες περιοχές.

29

Τα ιδρυτικά μέλη του Σωματείου Κρεοπωλών και Σφαγέων Λαγκαδά.

301

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Τα ιδρυτικά μέλη του Σωματείου Αλλαντοποιών και Αλλαντοχοιροπωλών «Ο Άγιος Δημήτριος». Στον αριθ-μό 1 συναντάμε το όνομα του Γ. Πασσιά και στο 5 του Δ. Γανιώτη.

31

Το ιδρυτικό πρακτικό της Αδελφότητας Ισραηλιτών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης.

321

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αποσπάσματα από το καταστατικό του χορτοφαγικού Σωματείου Ακρεοφάγων Θεσσαλονίκης.

33

Στις 26 Ιουλίου του 1956 δημοσιεύεται η ίδρυση της Ένωσης Κρεοπωλών Κε-ντρικών Αγορών Θεσσαλονίκης.

341

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

35

Μέσα από δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων

Το εμπόριο του κρέατος, η επάρκειά του στην αγορά, η τιμή και η συντήρησή του είναι

θέματα που απασχολούν έντονα την κοινή γνώμη. Σε περιόδους μεγάλης κατανάλωσης,

κυρίως παραμονές των μεγάλων εορτών του Πάσχα και των Χριστουγέννων, τόσο η τι-

μή του κρέατος όσο και η επάρκειά του δεν έπαυσαν να απασχολούν μέχρι τις μέρες μας

τον Τύπο.

Μέσα από τα δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων θα παρακολουθήσουμε ακόμη τα κλα-

δικά προβλήματα που ταλανίζουν τους κρεοπώλες σε εποχές οικονομικής ύφεσης, τους

συνδικαλιστικούς αγώνες τους αλλά και την κοινωνική τους προσφορά, όποτε το απαι-

τούσαν οι συνθήκες.

Διάθεση κρέατος – επάρκεια

Επίταξη ζώων;

1 Ιουλίου 1921 - Επιτροπή από κρεοπώλες και ζωέμπορους, σε συνάντηση με τον νο-

μάρχη Γ. Παρασκευόπουλο, του εκθέτει το πρόβλημα της έλλειψης κρέατος από την

αγορά. Φαίνεται πως η αιτία βρίσκεται στην απόκρυψη των σφαγίων από τους κτηνο-

τρόφους και ο νομάρχης δηλώνει ότι, αν η κατάσταση συνεχιστεί, θα καταφύγει στο πιο

αποτελεσματικό μέτρο, την επίταξη των ζώων προς σφαγή.

Και χοιρινό

28 Φεβρουαρίου 1925 - Η διεύθυνση Κεντρικής Αγοράς δημοσιεύει διευκρινιστική

δήλωση ότι επιτρέπεται στους κρεοπώλες να πωλούν χοιρομέρια και λοιπά είδη από

χοιρινό.

Προσοχή στις εξαγωγές

12 Απριλίου 1926 - Το ενδεχόμενο να απελευθερωθούν οι εξαγωγές κρέατος θορυβεί

την τάξη των επαγγελματιών του κρέατος. Η συντεχνία των κρεοπωλών και η συντεχνία

των εργατών σφαγίων - καλφάδων εκδίδουν ανακοίνωση, με την οποία προειδοποιούν

τις αρχές και το καταναλωτικό κοινό της Θεσσαλονίκης ότι, αν συμβεί κάτι τέτοιο: 1.

Οι τιμές θα είναι αδύνατο να παραμείνουν σε σημείο που να είναι προσιτές στα λαϊκά

στρώματα, 2. Θα παρουσιασθεί σοβαρή ανεπάρκεια («τέλεια εξαφάνιση» λένε) κρέατος

κατά τις γιορτές του Πάσχα, που πλησιάζουν, και 3. Θα καταδικαστούν σε αναγκαστική

αργία 300 οικογένειες κρεοπωλών και 200 οικογένειες σφαγέων.

361

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αγορά κρέατος με βεβαίωση ιατρού!

1932 - Το 1932 η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε κάμψη και η κυβέρνηση προσπαθεί

να περιορίσει την πώληση κρέατος με στόχο να περιορίσει την εξαγωγή συναλλάγμα-

τος για την εισαγωγή κρεάτων από το εξωτερικό. Έτσι ψηφίζει νόμο σύμφωνα με τον

οποίο η σφαγή και η πώληση κρέατος επιτρέπεται μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα.

Καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα συντήρησης του κρέατος στα σπίτια, οι καταναλωτές

δεν μπορούν να κάνουν προμήθειες για πολλές ημέρες και η αγοραστική κίνηση στα

κρεοπωλεία πέφτει κατακόρυφα. Μάλιστα, για τις διατροφικές ανάγκες των ασθενών

τις ημέρες κατά τις οποίες τα κρεοπωλεία παραμένουν κλειστά ορίζονται με αστυνομική

διάταξη εφημερεύοντα κρεοπωλεία, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα φαρμακεία. Σύμφω-

να με το νόμο, για να αγοράσει κανείς κρέας από εφημερεύον κρεοπωλείο, πρέπει να

προσκομίσει συνταγή ιατρού!

Ισραηλίτες και χριστιανοί κρεοπώλες

13 Mαρτίου 1932 - Οι επικεφαλής των δύο συντεχνιών κρεοπωλών της Θεσσαλονί-

κης, της Ισραηλιτικής και της Χριστιανικής, επισκέπτονται από κοινού κυβερνητικούς

παράγοντες στην Αθήνα, για να ζητήσουν να αλλάξουν οι ημέρες απαγόρευσης της σφα-

γής και πώλησης κρέατος από Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή σε Τρίτη, Τετάρτη και

Πέμπτη, ειδικά για τη Θεσσαλονίκη. Αυτό το μέτρο είναι απαραίτητο λόγω της αργίας

του Σαββάτου που ισχύει για τον ισραηλιτικό πληθυσμό της πόλης, ο οποίος μπορεί να

εξυπηρετηθεί μόνον αν η σφαγή επιτραπεί από το μεσημέρι της Πέμπτης. Στη μικτή

αυτή επιτροπή συμμετέχουν οι Παράσχος Βεστάρχης, Ισαάκ Δάσα, Μιχαήλ Αθηνάκης

και Αλβέρτος Ναχμία.

Τιμές κρέατος

Διακρίσεις των ζωεμπόρων στις τιμές

12 Απριλίου 1919 - Οι ζωέμποροι αποκομίζουν μεγαλύτερο κέρδος από τους Ισραηλίτες

κρεοπώλες, διότι τους πωλούν σε μεγαλύτερες τιμές, καθώς το κασσέρ πουλιέται ακριβό-

τερα από το κρέας που διακινούν τα υπόλοιπα κρεοπωλεία. Σε συνάντηση των προέδρων

συντεχνιών με τον Γενικό Διοικητή, ο πρόεδρος των κρεοπωλών ζητά να παύσει η τακτική

των ζωεμπόρων να προτιμούν να διοχετεύουν τα σφάγια στους Ισραηλίτες κρεοπώλες.

Και φαίνεται πως δεν έχει καθόλου άδικο, καθώς, σύμφωνα με δημοσίευμα της 31ης Μα-

ΐου 1919, τα ισραηλιτικά κρεοπωλεία είναι πάντοτε γεμάτα με κρέας, ενώ τα ελληνικά και

τα τουρκικά δεν είναι σε θέση να εφοδιάσουν ούτε τους μισούς πελάτες τους.

Υπερτιμήσεις από τους κτηνοτρόφους

21 Αυγούστου 1928 - Στην εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσιεύεται σχόλιο που αποδίδει

37

την άνοδο της τιμής του κρέατος όχι σε απληστία των κρεοπωλών, αλλά στην υπερτί-

μηση από τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι «… θαμβωθέντες ἀπό τά άφάνταστα κέρδη των

κατά τά τελευταῖα τρία ἔτη, ἐννοοῦν να γίνουν πολυεκατομμυριοῦχοι».

Συγκρατήστε τις τιμές

4 Απριλίου 1929 - Για άλλη μια φορά, καθώς πλησιάζει το Πάσχα, η τιμή των κρεάτων

παίρνει την ανηφόρα. Η Συντεχνία Κρεοπωλών εκδίδει ανακοίνωση με την οποία κα-

ταγγέλλει τους ζωέμπορους ότι πωλούν τα σφάγια σε πολύ υψηλή τιμή και με τον τρόπο

αυτό τους εξωθούν εμμέσως στην αισχροκέρδεια. Οι κρεοπώλες αποφασίζουν, μπροστά

στον κίνδυνο να αναγκαστούν ακόμη και να κλείσουν τα καταστήματά τους, να μηνύουν

ανεξαιρέτως κάθε ζωέμπορο ο οποίος απαιτεί για τα σφάγια τιμή υψηλότερη από αυτή

της διατίμησης, αλλά και κάθε κρεοπώλη που θα αγοράζει σε τέτοια τιμή.

Υγειονομικά

Πρώτα μέτρα υγιεινής

5 Μαρτίου 1919 - Από το 1919 ως το 1921 στην πόλη εξαπλώνεται εξανθηματικός τύ-

φος και τα προϊόντα των κρεοπωλείων πρέπει να προφυλαχθούν διπλά. Έτσι εκδίδεται

οδηγία να καλύπτονται τα κρέατα με λευκά υφάσματα.

Πρώτοι υγιεονομικοί κανόνες από την πολιτεία

21 Ιουνίου 1921 - Οι συνθήκες υγιεινής στο χώρο της εμπορίας τροφίμων δεν διαφέ-

ρουν από τις επικρατούσες συνθήκες καθαριότητας της εποχής γενικότερα. Ωστόσο,

μολονότι οι υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης είναι ελλιπέστατες, το ελληνικό κρά-

τος κάνει τα πρώτα βήματα στον τομέα της δημόσιας υγείας. Στις 31 Μαΐου του 1921

ο αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, διαπιστώ-

νοντας ότι τα κρεοπωλεία, οι σφαγείς και τα οχήματα μεταφοράς κρέατος δεν τηρούν

τους κανόνες καθαριότητας, εκδίδει διαταγή, σύμφωνα με την οποία: 1. Τα κρεοπωλεία

πρέπει να καθαρίζονται με καθημερινή πλύση του δαπέδου με ζεστό νερό και ποτάσα

και οι τοίχοι να ασβεστώνονται, 2. Όλοι οι εργαζόμενοι σε κρεοπωλεία πρέπει να φο-

ρούν λευκή μπλούζα και λευκή ποδιά, 3. Οι σφαγείς πρέπει να εφοδιασθούν με βιβλιά-

ριο υγείας και να εξετάζονται από αστίατρο κάθε μήνα, 4. Οι σφαγείς πρέπει επίσης να

φορούν ολόσωμη μουσαμαδιά και να πλένονται με σαπουνάδα, 5. Οι καταστηματάρχες

πρέπει να πετούν κάθε κομμάτι κρέατος που αρχίζει να μυρίζει και να πλένουν τα εντό-

σθια, 6. Οι κρεοπώλες πρέπει από τις 10.00 π.μ. έως τις 5.00 μ.μ. να τοποθετούν το

κρέας σε προθήκη με συρμάτινο πλέγμα και τις υπόλοιπες ώρες να το διατηρούν τυλιγ-

μένο σε γάζα, 7. Κάθε σφάγιο πρέπει να έχει σφραγίδα του δημοτικού σφαγείου και του

ιατρού που εκτελεί την κρεατοσκοπεία, 8. Τα οχήματα μεταφοράς σφαγίων πρέπει να

381

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

«Υπάρχει κρέας εντός του ψυγείου», για να το γνωρίζει ο καταναλωτής, αφού οι υγειονομικοί κανόνες επι-βάλλουν νέα μέτρα συντήρησης.

39

έχουν εσωτερική επένδυση από ψευδάργυρο (τσίγκο) και να πλένονται καθημερινά με

σαπουνάδα. Επίσης, τα σφάγια πρέπει, μόλις τοποθετηθούν στο όχημα, να καλύπτονται

από λευκό ύφασμα και λευκό μουσαμά, 9. Η διαταγή αυτή πρέπει να βρίσκεται αναρτη-

μένη σε εμφανές σημείο σε κάθε κρεοπωλείο.

Δύσκολα τα μέτρα...

23 Μαΐου 1929 - Οι κρεοπώλες της αγοράς Μοδιάνο δυσκολεύονται να ακολουθήσουν

τις διατάξεις και τους κανόνες υγιεινής. Για το λόγο αυτό υποβάλλουν αίτημα στη διεύ-

θυνση της αστυνομίας να τους επιτραπεί να έχουν ακάλυπτα τα κρέατα κατά τους καλο-

καιρινούς μήνες. Το αίτημα απορρίπτεται.

«Παρουσία του πελάτη»

1 Απριλιου 1959 - Η συντήρηση του κρέατος δεν είναι εύκολη υπόθεση και η αγορανο-

μία απαγορεύει στα κρεοπωλεία να διατηρούν πάνω από μισό κιλό κιμά, ενώ το κρέας

πρέπει να κόβεται παρουσία του πελάτη.

Μάχη για τα τσιγγέλια

4 Ιουνίου 1959 - Το υπουργείο Πρόνοιας καλεί τους κρεοπώλες Αθηνών και Πειραιώς

σε σύσκεψη με θέμα την απαγόρευση της ανάρτησης των κρεάτων σε τσιγγέλια. Αυτά

θα πρέπει να φυλάσσονται σε ψυγεία ή ψυχόμενες προθήκες και μόνο την ώρα της με-

γάλης κίνησης επιτρέπεται να εκτίθεται μία μικρή ποσότητα. Το μέτρο δεν θα ισχύσει

για τις κεντρικές αγορές, για τις οποίες θα ληφθούν ειδικά μέτρα. Ένα μήνα αργότερα,

στις 7 Ιουλίου 1959, ο Οργανισμός Προλήψεως Ατυχημάτων ζητά με έγγραφό του την

άμεση και αυστηρή εφαρμογή του μέτρου, όχι μόνο για λόγους υγιεινής αλλά και διότι

«... πολλάκις τά τσιγγέλια ἔγιναν ἀφορμή ἐξορύξεως ὀφθαλμῶν πελατῶν ἤ βιαστικῶν

διαβατῶν».

Με την απειλή της δημοσιότητας

Καλοκαίρι 1961 - Καθώς ο καύσωνας ψήνει τη χώρα, το υπουργείο Πρόνοιας αποφα-

σίζει να πάρει πιο αυστηρά μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν την

υγιεινή και τη διατήρηση των κρεάτων σε ψυγεία. Έτσι αποφασίζει να δίνει στη δημο-

σιότητα τα ονόματα των καταστηματαρχών που συλλαμβάνονται συχνά να παραβιάζουν

τις αγορανομικές διατάξεις.

401

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

41

Σφαγεία

Επιτέλους ηλεκτρισμός!

4 Απριλίου 1923 - Μετά από αίτηση του Σωματείου Κρεοπωλών, ο δήμος εγκαθιστά

ηλεκτροφωτισμό στο χώρο των σφαγείων, για να διευκολύνει τη νυκτερινή εργασία των

σφαγέων πριν από το Πάσχα.

Λογιστικά μεγειρέματα του δήμου

28 Φεβρουαρίου 1930 - Από δημοσίευμα της 28ης Φεβρουαρίου του 1930 μαθαίνου-

με πώς έχει ξεσπάσει μεγάλο σκάνδαλο στο δήμο Θεσσαλονίκης, καθώς στο δημοτικό

σφαγείο οι αμνοί μετατρέπονται σε… πρόβατα. Η ιστορία έχει ως εξής: Οι κρεοπώλες

πληρώνουν για τη σφαγή κάθε αμνού 10 δραχμές και κάθε προβάτου 7 δραχμές. Ο αρ-

μόδιος υπάλληλος όμως εισέπραττε άλλοτε 7 και άλλοτε 8,5 δρχ., εκδίδοντας διπλότυπα

μόνον για 7 δρχ. Ο δήμαρχος έδωσε την εξήγηση ότι διέταξε, για χάρη των κρεοπωλών,

τη μείωση για τους αμνούς σε 7 δρχ. Όσο για τη 1,5 δρχ. που δεν αναγραφόταν στην

απόδειξη, απέδωσε το λάθος σε παρανόηση της υπηρεσίας. Αν λάβουμε υπόψη μας

ότι στη Θεσσαλονίκη σφάζονταν την εποχή εκείνη πάνω από 100 αμνοί την ημέρα, η

ημερήσια ζημία για τον δήμο έφθανε τις 3.000 δρχ. Και μάλιστα δίχως να ωφελούνται

οι κρεοπώλες, καθώς η 1,5 δραχμή δεν αφαιρούνταν από τα έξοδά τους, αλλά… εξαφα-

νιζόταν μεταξύ σφαγείου και ταμείου του δήμου. Μετά την καταγγελία και τις εξηγήσεις

του δημάρχου ο υπάλληλος άρχισε να εισπράττει μόνο 7 δρχ., αναγράφοντας αντί για

αμνούς πρόβατα. Οι κρεοπώλες με δεύτερη παρέμβασή τους, αρνήθηκαν αυτή τη «λα-

θραία τακτοποίηση του ζητήματος» και εξανάγκασαν τον υπάλληλο να εισπράττει και

πάλι 8,5 δρχ.

Ανάγκη για νέα, σύγρονα σφαγεία

22 Ιουλίου 1931 - Η Συντεχνία Κρεοπωλών θέτει συχνά το αίτημα να κατασκευαστούν

καινούργια σύγχρονα δημοτικά σφαγεία. Ένα εκτενές άρθρο στην εσημερίδα Μακεδονία

αναφέρεται στα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάζονται στα παμπάλαια σφαγεία της

Θεσσαλονίκης, τα οποία είχαν ανεγερθεί επί Τουρκοκρατίας. Οι συνθήκες είναι αφόρη-

τες και επιβλαβείς για την υγεία όσων εργάζονται εκεί, κρεουργών, κρεοσκόπων, κτη-

νιάτρων και αστυνομικών οργάνων. Οι χώροι δεν έχουν τον απαραίτητο αερισμό ούτε

καθαρίζονται επαρκώς και τις ημέρες της σφαγής είναι πλημμυρισμένοι με αίματα, νερά,

κόπρο και άλλες ακαθαρσίες. Ακόμη, επειδή δεν υπάρχει κλίβανος αποτέφρωσης, τα πε-

ριττά κρέατα, τα έντερα και οι ακαθαρσίες καθώς και κρέατα σε αποσύνθεση πετιούνται

στη θάλασσα, από όπου εκβράζονται πάλι στην ξηρά και δημιουργούν εστίες μόλυνσης.

Μόνο τα κρέατα που κρίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση θάβονται σε μικρή απόστα-

ση από τα σφαγεία και καλύπτονται με ασβέστη, αλλά αυτή είναι μία λύση δαπανηρή και

όχι και τόσο ασφαλής.

421

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο τότε νομοκτηνίατρος κ. Αλεβίζος δίνει μια περιγραφή των συνθηκών που θα πρέπει

να επικρατούν στα νέα σφαγεία. 1. Θα πρέπει να βρίσκονται όσο το δυνατόν πιο μακριά

από το κέντρο της πόλης, 2. Να είναι απομονωμένα από κάθε κατοικία και να ανεγερ-

θούν σε πεδιάδα μεγάλης έκτασης ή επάνω σε ύψωμα, 3. Να περιβάλλονται από υψηλό

περιτείχισμα και να γειτνιάζουν με δενδροφυτείες που θα απορροφούν τα μιάσματα, 4.

Τα κτίσματα να είναι ευρύχωρα κατά πλάτος και κατά ύψος με μεγάλα παράθυρα, ώστε

να αερίζεται καλά ο χώρος, 5. Να διαθέτουν άφθονο νερό, το οποίο μετά το πλύσιμο

του αίματος και των ακαθαρσιών, θα διοχετεύεται σε υπόγειους αγωγούς και θα εκχύ-

νεται κατευθείαν στη θάλασσα. 6, Όλοι οι χώροι, και ειδικότερα οι αίθουσες σφαγής,

θα πρέπει να διατηρούνται σχολαστικά καθαροί. Για να διευκολύνεται το πλύσιμο των

δαπέδων, αυτά θα πρέπει να είναι επικλινή και κατασκευασμένα από υλικό που θα με-

τριάζει την ολισθηρότητα.

Συνδικαλιστικά

Ένας κρεοπώλης εφ’ όλης της ύλης

22 Απριλίου 1925 - Στην εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσιεύεται επιστολή την οποία

υπογράφει ο κρεοπώλης Σ.Β., εκφράζοντας με γλαφυρό τρόπο όλη την αγανάκτηση για

τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος.

ΟΙ ΚΡΕΟΠΩΛΑΙ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ. ΜΙΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Κύριε Διευθυντὰ τῆς ἀξιοτίμου ἐφημερίδος “Μακεδονίας” καταχωρίσατε, παρακαλῶ, τὰς

δικαίας παρατηρήσεις μου.

Πρὸ πολλοῦ σύμπας ὁ Τύπος τῆς πόλεώς μας ἤρχισεν συστηματικὴν δίωξιν ἑναντίον

ἡμῶν τῶν κρεοπωλῶν, ὡς αἰσχροκερδούντων καὶ συντελούντων εἰς τὴν ὕψωσιν τῆς

τιμῆς τοῦ κρέατος, χαρακτηρίζοντες συνάμα τοῦτο ὡς τροφὴν τῆς πρώτης ἀνάγκης, καὶ

οὕτω παρασύρων τὰς τε δικαστικὰς καὶ διοικητικὰς Ἀρχὰς ὡς καὶ τὴν Κοινὴν Γνώμην

ἐναντίον ἡμῶν τῶν κρεοπωλῶν, δημιουργεῖ μίαν ἄδικον ἐπίθεσιν καὶ κατηγορίαν ἐκ

μέρους τοῦ τε Κοινοῦ καὶ τῶν Ἀρχῶν ἐναντίον ἡμῶν.

Θὰ παρακαλέσω τὸν ἀξιότιμον Τύπον τῆς πόλεώς μας νὰ μοῦ ἐπιτρέψη τὸ τοιοῦτον νὰ

ὀνομάσω ἀδικίαν, παραπλάνησιν.

Α΄) Διότι τὸ συμφέρον τοῦ κρεοπώλου εἶνε αἱ μικραί τιμαὶ τοῦ κρέατος, ἐν ὅσῳ τοῦτο εἶνε

δυνατόν, ἵνα ὦσιν ἀνεκταὶ εἰς τὴν τσέπην ὅλων, καὶ οὐχὶ αἱ ὑψηλαὶ τιμαί, αἱ ὁποῖαι μᾶς

περιορίζουν νὰ ἐργαζόμεθα μὲ μόνους τοὺς πλουτοκράτας, τοὺς πλέον μίζερους, καὶ θὰ

παρακαλέσω τὸν ἀξιότιμον Τύπον τῆς πόλεώς μας νὰ μοῦ ὀνομάσῃ ἕναν κρεοπώλην, ὁ

ὁποῖος ὠκοδόμησεν ἤ ἠγόρασεν οἰκόπεδόν τι οὐχί πρὸς ἀνέγερσιν οἰκήματος, ἀλλά δύο

μέτρα μόνον διὰ τήν τελευταίαν του κατοικίαν. Ποῦ λοιπὸν ἡ αἰσχροκέρδεια; Καὶ διὰ τοῦ

καλάμου του διέθεσε ἐναντίον ἡμῶν, πρῶτον, τὸ Ἀγορανομικόν, τὸ ὁποῖον ἐπεστράτευσεν

τὸ Μέγα Σάββατον ὁλόκληρον λόχον χωροφυλακῆς μὲ πολιτικὴν ἐνδυμασίαν καὶ ἔθεσε

43

441

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

ἐν πολιορκίᾳ τοὺς κρεοπώλας, ὡς νὰ ἐπρόκειτο περὶ τῆς ληστοσυμμορίας τοῦ Κάραλη,

δεύτερον, τὴν Ἀστυνομίαν, τὴν Εἰσαγγελίαν καὶ τὸ φοβερώτερον, τὴν Κοινὴν Γνώμην

ἐναντίον τοῦ δυστυχούς καὶ πτωχοτέρου βιοπαλαιστοῦ ἐπαγγελματίου κρεοπώλου, ὁ

ὁποῖος καὶ μὲ κίνδυνον αὐτῆς τῆς ζωῆς του τρέχει εἰς τὰ βουνὰ καί πεδιάδας τῆς Μακε-

δονίας, ἵνα προμηθεύσῃ εἰς τὸν κοσμάκη τὴν ἀναγκαιοῦσαν αὐτῷ ποσότητα κρέατος καὶ

πορισθῇ καὶ αὐτὸς τὸ ψωμάκι τῶν παιδιῶν του καὶ τοῦτο ζυμωμένον μὲ αἷμα.

Ἐὰν ἐγνωρίζατε μόνον τὰς συνθήκας, ὑπὸ τὰς ὁποίας ἐργαζόμεθα ἐν τοῖς σφαγείοις, δὲν

ἠμπορεῖτε παρὰ νὰ ὁμολογήσετε ὅτι καὶ δωρεὰν ἐὰν μᾶς ἔδιδον οἱ κτηνοτρόφοι τὰ σφά-

για δὲν ἐπληρωνώμεθα τὸ μαρτύριον τῶν σφαγείων, ὑποχρεωμένοι ὄντες νὰ μεταβῶμεν

δύο ὥρας πρὶν ἐξημερώση, ἄν κάνῃ καὶ κατακλυσμὸν ὁ Θεός, ἄνευ οὐδενὸς μέσου

συγκοινωνίας καὶ διὰ νὰ διέλθωμεν τὸ διάστημα ἀπὸ Μπεκτσινὰρ μέχρι σφαγείων ἤ

ὅπως οἱ χοῖροι πρέπει νὰ βουτήσωμεν μέχρι γόνυ εἰς ταῖς λάσπαις ἤ μὲ ἀεροπλάνον,

καὶ μὲ αὐτὴν τὴν λασπώδη κατάστασιν νὰ περιμένωμεν ὡς Μεσσίαν τὸν κτηνίατρον νὰ

έλθη πρὸς κρεοσκοπείαν, ὁπότε τοῦ γίνῃ τὸ κέφι ὅτέ μεν εἰς τὰς 9 ὅτέ δε εἰς τὰς 11 καὶ

πολλάκις εἰς τάς 5 μ.μ. πρὸς δόξαν καὶ τιμὴν τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, τὸ ὁποῖον

ἕν μόνον γνωρίζει: νὰ ψηφίζῃ φόρους ἐπὶ φόρων εἰς τὰ σφάγια καὶ ἔπειτα πταίει ὁ

κρεοπώλης διὰ τὴν ὕψωσιν τῆς τιμῆς τοῦ κρέατος, νὰ ψηφίσῃ ὅμως ἕν εὐτελὲς ποσὸν

ἐξ 150.000 δραχ. ἀπὸ τὰ ἑκατομμύρια ὅπου εἰσπράττει ἀπὸ τὰ σφάγια εἰς βάρος τοῦ

κοσμάκη πρὸς συντήρησιν τῆς συγκοινωνίας καὶ καλλιτερεύσεως τῶν Σφαγείων λ.χ.

φωτισμοῦ, ὑδρεύσεως καὶ καθαριότητος καὶ ἵνα μὴ ἐπαιτῇ ἀπὸ τὸ Στρατηγεῖον νὰ τοῦ

δίδῃ κτηνίατρον πρὸς ἐκτέλεσιν τῆς κρεοσκοπείας, ἀλλὰ ἐκ τοῦ ποσοῦ τούτου νὰ διορίζῃ

τοιοῦτον δημοτικόν, ὁ ὁποῖος νὰ εὑρίσκεται εἰς τὸ Σφαγεῖον ἀπὸ τήν ὥραν τῆς σφαγῆς

μέχρι τῆς λήξεως αὐτῆς πρὸς εὐκολίαν τοῦ τε κοινοῦ καὶ τῶν κρεοπωλῶν. Δὲν περισ-

σεύει, βλέπετε, το τοιοῦτον ποσόν, ἀλλὰ ἤμεθα ὑπχορεωμένοι νὰ πληρώνωμεν τὸ ἁμάξι

τοῦ κτηνιάτρου μέχρι τινὸς ἀπὸ τὴν τσέπην μας. Αὐτὴ κ. εἶνε ἡ ἀλήθεια καὶ τὰ χάλια τοῦ

κρεοπώλου, οἱ δὲ αἰσχροκερδοῦντες μὲ τὴν μεγαλειτέραν ἀνάπαυσιν, μὲ τζαμόπορτες,

μὲ θερμάστρες, μὲ πατωμένα καταστήματα, εἶνε ἐκεῖνοι ποὺ βλέπωμεν (διότι ὁ πλοῦτος

δὲν κρύπτεται) καὶ ἐγείρουν οἰκοδομὰς μὲ 200, 300, 500, 800 χιλ. δραχ. περίσσευμα

πάντοτε τῶν κεφαλαίων των, δι’ αὐτοὺς οὐδεμία δίωξις, οὐδεμία διαμαρτυρία, οὐδεὶς

λόγος· δὲν προστατεύεται κ. οὕτω ὁ κοσμάκης ἀλλὰ παραπλανᾶται.

Β΄. Δὲν παύεται νὰ χαρακτηρίζεται τροφήν τῆς πρώτης ἀνάγκης, θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε

κ. νὰ τὸ ὀνομάζω ἕν εὔγευστον καὶ νοστιμούτσικον φαγητὸν καὶ τίποτε περισσότερον,

οὔτε πρώτης οὔτε δευτέρας εἶνε οὔτε μηδεμιᾶς ἀνάγκης αὐτοῦ ἔχει ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἄν

ἀκόμη ἀπαγορευθῆ ἡ κρεοφαγία ἡ ἀνθρωπότης δὲν ἔχει νὰ πάθῃ τίποτε, ἀπόδειξις τού-

του εἶνε οἱ περί τὰ 40 εκατομμύρια ἐν Γερμανίᾳ ἰδίως καὶ ἀλλαχοῦ φυτοφάγοι οἱ ὁποῖοι

χαίρουν καλλειτέραν ὑγείαν καὶ ζοῦν καὶ περισσότερα ἔτη απὸ τοὺς κρεωφάγους.

Πρὼτης ἀνάγκης κ. εἶνε ἡ ἐνδυμασία, ἡ ὑπόδησις, ἡ στέγασις, τὰ κλινοσκεπάσματα

κ.λ.π. διότι ἄνευ αὐτῶν ὁ ἄνθρωπος δὲν δύναται νὰ ζήσῃ καὶ ὁ ἀντιφρονῶν ἄς δοκιμάσῃ

καὶ νὰ φάγῃ ὅσην ποσότητα κρέατος θέλει καὶ ἔπειτα νὰ τὸν ἐκδύσω τὰ κεραμύδια τῆς

στέγης, τούς ὑαλοπίνακας καὶ δὲν θὰ τοῦ δώσω καὶ κλίνην καὶ θὰ εἴδωμεν ἐὰν θὰ τὸν

45

σώσῃ τὸ κρέας, καὶ διαρρυγνύεται πάντες τὰ ἱμάτιά σας διαμαρτυρόμενοι, ἐπιτιθέμενοι

κατὰ τῶν κρεοπωλῶν, ἐνῷ διὰ τοὺς πωλοῦντας τῷ ὄντι εἴδη τῆς πρώτης ἀνάγκης ὡς

τ’ ἀνωτέρω ληστεύοντες καὶ πλουτίζοντες εἰς βάρος τοῦ κοσμάκη μὴ ἐπιτρέποντες εἰς

αὐτὸν νὰ φάγῃ κρέας οὐδεμία λέξις. Τὸ τοιοῦτον δὲν ἀποδίδω εἰς μεροληψίαν ὑμῶν,

ἀλλ’ ὅπως πάντες ὁσάκις ἀγοράζομεν εἴδη ὡς τ’ ἀνωτέρω κολακευόμεθα ὅσον καὶ ἄν

μᾶς ληστεύσῃ ὁ πωλῶν αυτὰ διότι παίρνομεν εἴδη τὰ ὁποῖα θὰ μᾶς διατηρηθοῦν μήνας

ἤ καὶ ἔτη, τὸ κρέας ὅμως ἐπειδὴ μᾶς ἀρέσκει ὅλων καὶ ἐπειδή ὕστερον ἀπὸ 6 ὥρας εἶνε

χωνευμένο καὶ συνεπῶς ἐγγύς ἡ ἀπώλεια τοῦ χρήματός μας μᾶς πιάνει στο καλό.

Προστατεύσατε τὸν κοσμάκη καὶ μὴν παραπλανᾶτε αὐτὸν εἰς βάρος τῶν πτωχῶν

κρεοπωλῶν.

Σ.Β.

Κρεοπώλης

Προμηθευτικός συνεταιρισμός

28 Μαρτίου 1929 – Δεκατέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της Συντεχνίας Κρεοπωλών

τα μέλη της προχωρούν στην ίδρυση προμηθευτικού και πιστωτικού συνεταιρισμού.

Μεγάλη έρευνα εφημερίδας για τα προβλήματα των κρεοπωλών

11 Αυγούστου 1931 - Σε μία μεγάλη έρευνα της εφημερίδας «Μακεδονία» ο πρόεδρος

της Συντεχνίας Κρεοπωλών Π. Βεστάρχης εκθέτει τα σοβαρότατα προβλήματα του κλά-

δου. Σύμφωνα με το δημοσίευμα σκοπός της εφημερίδας είναι να συγκεντρώσει όλα

τα προβλήματα του επαγγελματικού κόσμου και να καταρτίσει έναν φάκελο, για να τον

υποβάλει στην κυβέρνηση.

Το πρώτο πρόβλημα που εκθέτει ο κ. Βεστάρχης είναι ο υπερεπαγγελματισμός. Ο αριθμός

των κρεοπωλών έχει αυξηθεί κατακόρυφα, καθώς το επάγγελμα ασκούν «… πρόσωπα

μηδεμίαν προς αὐτό ἔχοντα σχέσιν, δηλαδή γεωργοί, ὑποδηματοποιοί, ἐφημεριδοπῶλαι

και οὔτω καθ’ ἐξῆς, ἄνευ οἱασδήποτε τεχνικῆς μορφώσεως, ἄπειροι και ανίδεοι, συ-

ντελεσταί μᾶλλον ἀνωμαλιῶν κατά τήν ἀγοραπωλησίαν τῶν ζώων και ἐπί βλάβῃ τῶν

συμφερόντων τῶν ἐξ ἐπαγγέλματος κρεοπωλῶν. Και τοῦτο διότι πᾶς τις δικαιούται σή-

μερον δυστυχῶς ὁποτεδήποτε θελήσει νά ἐφοδιασθῆ ἄνευ οὐδενός προελέγχου διά τῆς

ἀδείας ἐξασκήσεως τοῦ ἐπαγγἐλματος τοῦ κρεοπώλου». Αυτοί, κατά τον κ. Βεστάρχη,

δεν διαθέτουν την επαγγελματική συνείδηση του παραδοσιακού κρεοπώλη και, καθώς

ασκούν προσωρινά το επάγγελμα, καταστρέφουν την αγορά του κρέατος και τον κλάδο

ολόκληρο.

Το δεύτερο είναι ότι ορισμένοι χονδρέμποροι, οι οποίοι μετά τον πόλεμο συγκέντρω-

σαν στα χέρια τους μεγάλο μέρος της αγοράς, ρίχνουν την τιμή του κρέατος, σε βάρος

φυσικά των κερδών των μικρών κρεοπωλείων. Η κατανάλωση κρέατος στον ευρύτερο

461

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

πληθυσμό έχει μειωθεί, λόγω της οικονομικής κρίσης, και οι μεγαλύτεροι αγοραστές

είναι οι δημόσιοι οργανισμοί και τα ιδρύματα, που κάνουν μαζικές προμήθειες από τους

χονδρεμπόρους σε πολύ χαμηλές τιμές. Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότεροι μικροί

κρεοπώλες να σβήνουν σιγά σιγά και να είναι σχεδόν υπάλληλοι ενός μικρού αριθμού

χονδρεμπόρων.

Για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά, ο κ. Βεστάρχης ζητά να ληφθούν τα πα-

ρακάτω μέτρα: 1. Να καθοριστούν από τη δημόσια διοίκηση διαδικασίες για την από-

κτηση άδειας ασκήσεως του επαγγέλματος του κρεοπώλη. Οι υποψήφιοι κρεοπώλες να

ελέγχονται ως προς την οικονομική τους κατάσταση, την ειδίκευσή τους και τις τεχνικές

τους ικανότητες, 2. Να ληφθεί μέριμνα για την επάρκεια του κρέατος στην αγορά με τον

έλεγχο της εξαγωγής σφαγίων σε άλλες πόλεις της Μακεδονίας, 3. Να υπάρξει πιο επι-

εικής παρακολούθηση από την αγορανομία και να επιβάλλονται πιο λογικές ποινές για

τις μικρές παραβάσεις, διότι τα υπέρογκα πρόστιμα για μικρά παραπτώματα εξουθενώ-

νουν οικονομικά τους κρεοπώλες και τους οδηγούν στον αφανισμό. 4. Να φροντίσει το

κράτος ώστε να προμηθεύονται οι μεγάλοι οργανισμοί κρέας από το ελέυθερο εμπόριο,

για να μπορεί να συμμετέχει μεγαλύτερος αριθμός κρεοπωλών και όχι μόνο οι ολίγοι

χονδρέμποροι. Και μάλιστα να μειωθεί η εγγυοδοσία όσων συμμετέχουν στις δημόσιες

δημοπρασίες, για να μην αποκλείονται από αυτές όσοι κρεοπώλες διαθέτουν μικρότερα

κεφάλαια.

Στον απόηχο της κρίσης

12 Ιουνίου 1932 - Η μειωμένη λειτουργία των καταστημάτων τους έχει φέρει σε από-

γνωση τους ιδιοκτήτες κρεοπωλείων, επειδή απειλούνται με αφανισμό. Η Συντεχνία

Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης δημοσιεύει κραυγή αγωνίας προς την κυβέρνηση για κα-

τάργηση του νόμου, πριν αναγκασθούν οι κρεοπώλες να καταθέσουν τα κλειδιά των

καταστημάτων τους.

47

481

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

49

501

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κοινωνικό έργο

Δωρεές και προσφορές όπου υπάρχει ανάγκη

Η Συντεχνία Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης δίνει το «παρών» σε κάθε έκκληση για βοήθεια.

Από την οικονομική κρίση και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα ως τις φυσικές καταστροφές

και τους εθνικούς αγώνες, οι κρεοπώλες ανοίγουν το ταμείο, τόσο του σωματείου τους

όσο και το προσωπικό του ο καθένας, για να προσφέρουν. Είναι αναρίθμητες οι προ-

σφορές, για αυτό θα αναφερθούν μόνο λίγες ενδεικτικές.

Μία πατριωτική προσφορά

26 Ιανουαρίου 1913 - Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και μέ-

σα στο πατριωτικό πνεύμα των ημερών, οι κρεοπώλες Πέτρος Καλογρίδης και Χρίστος

Καϊλατζής προσφέρουν 5.000 οκάδες κρέας σε ειδική τιμή για τον ελληνικό στρατό.

18-4-1923 Στο Ορφανοτροφείο «Μέλισσα», 30 οκάδες κρέας και 100 δρχ.

12-4-1923 Στο Άσυλον Ορφανών Θηλέων 100 δρχ. και δύο αρνάκια

28-4-1928 5.000 δρχ. για τους σεισμοπαθείς της Κορίνθου. Σεισμός 6,3 ρίχτερ είχε

χτυπήσει την πόλη στις 22 Απριλίου και σχεδόν όλα τα κτίρια καταστράφηκαν.

Εορτασμοί

Οι κρεοπώλες το ρίχνουν έξω

Απόκριες 1931 - Η οικογενειακή χοροεσπερίδα της Συντεχνίας Κρεοπωλών, στην

οποία συμμετέχουν όλα τα μέλη με τις οικογένειές τους καθώς και πολλοί Ισραηλίτες

κρεοπώλες, αποτελεί σημαντικό κοσμικό γεγονός της Θεσσαλονίκης τόσο για τη μεγάλη

συμμετοχή όσο και για το κέφι της γιορτής, που κρατάει ως τις 5 το πρωί!

Τιμούν τους Ταξιάρχες

8 Νοεμβρίου 1960 - Όπως κάθε χρόνο στη γιορτή των Ταξιαρχών, οι κρεοπώλες γιορ-

τάζουν με πανηγυρική θεία λειτουργία, στην οποία παρευρίσκονται ο δήμαρχος και οι

δημοτικοί σύμβουλοι. Το βράδυ συμμετέχουν με τις οικογένειές τους σε λαμπρή δεξίω-

ση στο κέντρο «Ελπίς».

51

521

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Πολιτική σκηνή

Στην αγορά Μοδιάνο κηδεύονται οι φιλοβασιλικοί

27 Αυγούστου 1928 - Στις εκλογές της 19ης Αυγούστου του 1928, στις οποίες νικητής

είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη, που υποστηρίζει

τη βασιλευομένη δημοκρατία, έρχεται δεύτερο με 24%. Λίγες ημέρες αργότερα, οι κρεο-

πώλες της αγοράς Μοδιάνο οργανώνουν το… μνημόσυνο της μοναρχίας με όλους τους

τύπους: ψάλλουν νεκρώσιμα τροπάρια και δεν παραλείπουν να μοιράσουν και κόλλυβα!

Όλοι με τον Βαμβακά!

5 Δεκεμβρίου 1930 - Στις δημοτικές εκλογές του 1930 υποψήφιος του βενιζελικού Κόμ-

ματος των Φιλελευθέρων είναι ο Χαρίσιος Βαμβακάς. Το απόγευμα της 4ης Δεκεμβρίου

μία πολυμελής επιτροπή του Σωματείου Κρεοπωλών, με επικεφαλής τον πρόεδρο Πα-

ράσχο Βεστάρχη, επισκέπτεται τον Χ. Βαμβακά, για να του δηλώσει ότι «… οἱ κρεοπῶλαι

απεφάσισαν να ψηφίσουν με φανατισμόν τήν ὑποψηφιότητά του». Στις 23 Δεκεμβρίου ο

Βαμβακάς εκλέχθηκε δήμαρχος Θεσσαλονίκης με συντριπτική πλειοψηφία.

Εκτός Θεσσαλονίκης

Αν η Νάουσα ακολουθούσε την Έδεσσα

20 Ιανουαρίου 1931 - Στην πόλη της Νάουσας η πώληση των κρεάτων παρουσιάζει

προβλήματα υγιεινής. Σφαγεία δεν υπάρχουν και τα ζώα σφάζονται σε αυλές χωρίς

τις στοιχειώδεις υποδομές. Ελάχιστα κρεοπωλεία είναι στεγασμένα, με αποτέλεσμα το

κρέας να πωλείται σε υπαίθριους χώρους, επάνω σε πρόχειρους πάγκους που τοποθε-

τούνται οπουδήποτε, μπροστά σε παντοπωλεία, αρτοπωλεία ή κατοικίες «… ὅπου πλει-

στάκις και τά σκυλιά ἀκόμη γλύφουν τεμάχια ἐκτεθειμένου κρέατος ἤ τά ἐργαλεῖα τῶν

κρεοπωλῶν», κάτι που θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Ο συντάκτης της παραπάνω

καταγγελίας, που υπογράφει ως «Ναουσαίος», συγκρίνει την κατάσταση αυτή με την

αντίστοιχη της Έδεσσας, όπου τα κρεοπωλεία είναι στεγασμένα και τηρούν όλους τους

όρους υγιεινής (της εποχής, εννοείται) και ζητά από τους αρμόδιους να πάρουν τα απα-

ραίτητα μέτρα και στη Νάουσα.

Κόρη κρεοπώλη

23 Απριλιου 1958 - Ένας μικρός θρίαμβος των κρεοπωλών στη Γερμανία: Οι θυγατέρες

τους μπορούν να παντρεύονται γερμανούς αξιωματικούς!

Ο διοικητής μονάδας του γερμανικού στρατού διέταξε έναν αξιωματικό του να τερματί-

53

541

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

σει τη σχέση του με την κόρη ενός κρεοπώλη με το σκεπτικό ότι «... δέν εἶναι πρέπον

δι᾽ ἕνα Γερμανόν ἀξιωματικόν νά χορεύῃ ἤ νά ἔχῃ ἐρωτικάς σχέσεις μέ τήν κόρην

κρεοπώλου». Δύο βουλευτές της γερμανικής βουλής κατέθεσαν ερώτηση για το θέμα

και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Φραντζ Γιόζεφ Στράους, γιος κρεοπώλη ο ίδιος, απο-

φάνθηκε: Ο γερμανικός στρατός διαπνέεται από δημοκρατικό πνεύμα και η κόρη του

κρεοπώλη είναι ίση με την κόρη οποιουδήποτε άλλου!

Ο κτηνίατρος έφτασε στα άκρα

17 Νοεμβρίου 1965 - Σφαγή σε κρεοπωλείο στην πόλη Ναμπατία του Λιβάνου για μια

αγελάδα! Ο κτηνίατρος είναι ευσυνείδητος αλλά και πολύ πεισματάρης. Δεν επιτρέπει

στον κρεοπώλη να σφάξει την αγελάδα του, η οποία είναι ασθενής και επομένως ακα-

τάλληλη για βρώση. Ο κρεοπώλης επιμένει και οι δύο άνδρες αρχίζουν να λογομαχούν.

Ο κτηνίατρος οργισμένος αρπάζει το μαχαίρι και αφήνει τον κρεοπώλη άπνοο. Ο επί-

λογος στο κακουργοδικείο: ο κτηνίατρος καταδικάζεται σε 12 έτη φυλάκιση και κατανα-

γκαστικά έργα καθώς και σε πρόστιμο 20.000 λιρών, που καταβάλλεται στην οικογένεια

του κρεοπώλη.

Διαφημίσεις

Οι πρώτες διαφημίσεις

16 Ιουλίου 1911 - Το ζυθοπωλείο «Όλυμπος» φέρνει στις εγκαταστάσεις του μεγάλα

ψυγεία για τρόφιμα και κρέας, τα οποία προσφέρει για ενοικίαση. Με καταχώρισή του

στον Τύπο τα παραχωρεί για δωρεάν δοκιμή για λίγες εβδομάδες, ώστε οι κρεοπώλες

να πεισθούν για την ποιότητα της συντήρησης του κρέατος και να τα χρησιμοποιήσουν

την περίοδο του καύσωνα.

13 Μαρτίου 1919 - Ο Κ. Γεροκώστας, ιδιοκτήτης κρεοπωλείου στην οδό Μεγάλου Αλε-

ξάνδρου 75, διαφημίζει με μικρή αγγελία την τιμή στην οποία προσφέρει το αρνάκι

γάλακτος, επτά δραχμές την οκά.

Και αυτά...

Εφημερεύοντα κρεοπωλεία

11 Δεκεμβρίου 1930 - Την ημέρα των δημοτικών εκλογών, 14 Δεκεμβρίου, θα πα-

ραμείνουν ανοιχτά μόνο τα εφημερεύοντα κρεοπωλεία, από τις 8 το πρωί ως τις 2 το

μεσημέρι, μαζί με τα φαρμακεία, τα πρατήρια βενζίνης και τροφής ζώων, τα αρτοποιεία,

τα ιχθυοπωλεία, τα φερετροποιεία(!), τα περίπτερα αναπήρων πολέμου, τα πρατήρια

πάγου, τα λαχανοπωλεία και το καφενείο του σιδηροδρομικού σταθμού!

55

Ζητούνται τεχνίτες

27 Ιουλίου 1930 - Η Συντεχνία Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης ζητά ειδικούς τεχνίτες, για

να δίνουν καθημερινά οδηγίες για την επεξεργασία των εντέρων από σφάγια μελών

της. Δίπλα στα σφαγεία η συντεχνία διαθέτει δικό της παράπηγμα και τον εξοπλισμό για

την επεξεργασία.

Στην τσιμπίδα της εφορίας

22 Μαρτίου 1957 - Διαφορετικές εποχές, ίδιες ιστορίες. Οι κρεοπώλες στην πλειονό-

τητά τους δεν ανήκουν στους μεγαλοεπιχειρηματίες. Έτσι, όταν στη λίστα των μεγάλων

φοροφυγάδων που δίνει στη δημοσιότητα η κυβέρνηση περιλαμβάνονται και κρεοπώ-

λες, η ειρωνεία στον τίτλο της εφημερίδας δεν είναι αδικαιολόγητη.

Οι έλληνες κρεοπώλες σε διεθνές συνέδριο

1 Ιανουαρίου 1959 - Από τις 2 έως τις 6 Νοεμβρίου 1959 γίνεται στις Βρυξέλες διε-

θνής διάσκεψη για τη βελτίωση των μεθόδων διανομής κρέατος στο εμπόριο. Η Ελλάδα

παίρνει μέρος με εκπροσώπους έναν υπάλληλο του υπουργείου Εμπορίου, έναν αντι-

πρόσωπο των κρεοπωλών χονδρικής πωλήσεως και των ζωεμπόρων και τον πρόεδρο

της ένωσης κρεοπωλών της κεντρικής αγοράς της Αθήνας.

561

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Kρεοπωλείο το 1959.

57

Στο Καπάνι, δεκαετία του ᾽70.

581

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Εφημερίς των Βαλκανίων, 1936.

59

601

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

61

Σε πρώτο πρόσωπο

Πέτρος Μπακάλογλου, κρεοπώλης

«Είμαι κρεοπώλης δεύτερης γενιάς, ασκώ το επάγγελμα από το 1969. Αυτό που χαρα-

κτηρίζει το επάγγελμά μας είναι ο δεσμός με τον πελάτη. Βρισκόμαστε μαζί στο τέλος μί-

ας μακριάς αλυσίδας, που ξεκινάει από τον κτηνοτρόφο και τον ζωέμπορο, και έχει την

ευθύνη της ποιότητας της διατροφής μας.

»... Οι Μικρασιάτες της Θεσσαλονίκης είχαν δημιουργήσει, πριν ακόμα από το 1922,

μία αγορά στην περιοχή της Καμάρας. Τα χρόνια μεταξύ του 1925 και 1928 χτίστηκε η

αγορά Βλάλη με διόροφα καταστήματα, πολλά από αυτά πετρόκτιστα, στα οποία στεγά-

ζονταν κυρίως εμπορικά τροφίμων, αλλά και πολλά εργαστήρια. Στην αγορά αυτή μετα-

κόμισαν στη δεκαετία του ’30 και οι έμποροι της αγοράς της Καμάρας.

»... Η έκφραση «καπέλο» προήλθε από το χώρο των κρεοπωλών: ήταν το περίφημο «κα-

πέλο» στην τιμή των κρεάτων, που επιβλήθηκε κυρίως από τους εισαγωγείς σφαγίων

από το εξωτερικό. Στη διάρκεια της χούντας, αντιδρώντας σε αυτή την επιβολή της αύ-

ξησης τιμών, ένας μικρός αριθμός κρεοπωλών ιδρύσαμε την «Κρεοπωλική ομάδα», μέ-

σω της οποίας κάναμε μόνοι μας εισαγωγές. Με αρκετές δυσκολίες, είναι η αλήθεια. Η

δραστηριότητα αυτή κράτησε τρεις με τέσσερις εβδομάδες. Έπειτα το καπέλο καταργή-

θηκε και μαζί και η εισαγωγική μας ομάδα».

621

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Θεόφιλος Κεσίδης, πρώην πρόεδρος κρεοπωλών

«Πρωτομπήκα στο επάγγελμα του κρεοπώλη το 1946. Στη διάρκεια της κατοχής και του

εμφυλίου η αγορά του κρέατος ήταν φτωχή. Λίγα τα κρέατα στην αγορά και οι τιμές με

«καπέλο». Η μεγάλη αύξηση στην κατανάλωση ήρθε τη δεκαετία του ’60, από το 1965

ως το 1970.

»Μία εποχή που η ασάφεια στην αγορά απέφερε κέρδος στα κρεοπωλεία (αλλά και σε

όλα τα εμπορικά λίγο πολύ) ήταν όταν καθιερώθηκε το κιλό αντί της οκάς, επί Καραμαν-

λή. Ώσπου να συνηθίσει ο κόσμος και να συνειδητοποιήσει τη διαφορά, αγοράζαμε με

την οκά και πουλούσαμε με το κιλό, αλλά με βάση την τιμή της οκάς.

»Στη δεκαετία του ’50 δύο μεγάλες τεχνολογικές επαναστάσεις στο επάγγελμα ήταν η

μηχανή του κιμά και το ηλεκτρικό ψυγείο. Ο μύλος του κιμά, έστω και χειροκίνητος στην

αρχή, έλυσε τα χέρια του κρεοπώλη, που μέχρι τότε έκοβε τον κιμά με το χέρι πάνω στο

κούτσουρο. Μετά ήρθε ο ηλεκτροκίνητος μύλος και σήμερα οι ψυχόμενες μηχανές. Την

ίδια εποχή, γύρω στο ’54, άρχισαν να εμφανίζονται στο εμπόριο και τα πρώτα ηλεκτρι-

κά ψυγεία, από την αντιπροσωπεία του Χατζόπουλου, θυμάμαι. Και σιγά σιγά τέλος οι

παγωνιέρες.

»Το 1974, την ημέρα της επιστράτευσης, γίνεται πανζουρλισμός. Οι υπάλληλοι του κρε-

οπωλείου φεύγουν να παρουσιαστούν κι ο κόσμος κάνει ουρές για προμήθειες. Αποφα-

σίζω να δίνω μόνο από τρία κιλά κρέας, ένα κοτόπουλο κι ένα κιλό κιμά στον καθένα.

Κάποιοι πελάτες διαμαρτύρονται και καλούν την αστυνομία. Για καλή μου τύχη, στο κρε-

οπωλείο βρίσκονταν από ώρα, χωρίς να το γνωρίζω, δύο άνδρες της αγορανομίας και

παρακολουθούσαν την κίνηση. Η μαρτυρία τους πως δεν υπήρχε δόλος για κερδοσκο-

πία, αλλά ότι απλώς προσπαθούσα να φτάσει το κρέας για όλους, με έσωσε».

63

641

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κρεοπωλείο Θεόφιλου Κεσίδη, 1959.

65

Κρεοπωλείο Θεόφιλου Κεσίδη. Δεκαετία του ᾽70.

661

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Θεόφιλος Κεσίδης σε διδασκαλία στη Σχολή Επαγγελμάτων Κρέατος με τους καθηγητές Κωνσταντίνο Κρυστάλ-λη και Ιωάννη Κουλού.

67

Άρης Τσιτσιρίγκος, πρώην πρόεδρος κρεοπωλών

«Άρχισα να δουλεύω στο κρεοπωλείο του πατέρα μου στο Πανόραμα από μικρό παιδί,

γύρω στο 1947. Φυσικά δεν γνώριζα ακόμη την τέχνη, αλλά έκανα βοηθητικές εργασί-

ες. Αυτό την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία, τα κρέατα στο φανάρι και η μύγα σύννεφο.

Αργότερα, κατά το 1962, ανοίξαμε με τον αδερφό μου το δικό μας κρεοπωλείο στην Ιπ-

ποδρομίου και Πρίγκηπος Νικολάου (σήμερα Αλ. Σβώλου).

»Ασχολήθηκα για πολλά χρόνια με τα συνδικαλιστικά των κρεοπωλών. Εκλέχθηκα για

πρώτη φορά πρόεδρος το 1975. Το σωματείο μας τότε δεν είχε πολλά μέλη, 136 για την

ακρίβεια. Είχα την τύχη να συνεργάζομαι με εξαιρετικούς συμβούλους όλα τα χρόνια που

ήμουν στη θέση αυτή και καταφέραμε, μέχρι το 1993 που παραιτήθηκα, να αυξήσουμε

τα μέλη σε 980 περίπου.

»Το σωματείο μας ήταν από την ίδρυσή του άστεγο και κάπου εκεί στα 1982 αποφάσι-

σα να κάνω μία κίνηση που θα μας εξασφάλιζε στέγη. Βγήκα μια μέρα στην αγορά και,

πηγαίνοντας από κρεοπωλείο σε κρεοπωλείο ζητούσα από κάθε συνάδελφο ένα χιλιά-

ρικο, χωρίς να του εξηγώ το λόγο. Σημείωνα απλώς σε έναν κατάλογο το ποσό που έδι-

νε ο καθένας, άλλος 1.000 άλλος 1.500 δραχμές. Οι κρεοπώλες με εμπιστεύθηκαν και

κατάφερα να συγκεντρώσω ένα αρκετά σεβαστό ποσό. Το γραφείο που είχαμε συμφω-

νήσει να αγοράσουμε έκανε γύρω στο 1.150.000 δρχ., αν το πληρώναμε μετρητοίς. Για

να μην επιβαρυνθούμε περισσότερο σαν σωματείο, ο Θεόφιλος ο Κεσίδης έφερε χωρίς

δεύτερη σκέψη το ποσό των 750.000 δραχμών, ένα μεγάλο ποσό για τα δεδομένα της

εποχής, τα οποία του επιστρέφισαν μετά από μερικούς μήνες, και συμπληρώσαμε το

αντίτιμο. Μετά από καμιά δεκαριά μέρες συγκάλεσα γενική συνέλευση στο ξενοδοχείο

Καψής, όπου παρουσίασα στους συναδέλφους τα συμβόλαια της αγοράς του γραφείου

μας στη Β. Ηρακλείου, όπου στεγάζεται το σωματείο μέχρι σήμερα. Η εμπιστοσύνη που

μου έδειξαν δεν πήγε χαμένη!

»Για να γίνει το σωματείο μας ένα από τα ισχυρότερα στην Ελλάδα χρειάστηκε αγώνας

και πολλές ώρες δουλειάς. Κατέβαινα δύο με τρία σαββατοκύριακα το μήνα στην Αθήνα

τόσο για θέματα του σωματείου όσο και της ομοσπονδίας. Έτσι μπορώ σήμερα να λέω

ότι έχουμε να παρουσιάσουμε έναν πλούσιο απολογισμό έργου.

»Καταφέραμε να επαναδραστηριοποιηθεί η ομοσπονδία, που στη διάρκεια της επταετί-

ας είχε αδρανήσει, καθώς και να επαναλειτουργήσει η Σχολή Κρέατος στην Αθήνα και

αργότερα να ιδρυθεί αντίστοιχη και στη Θεσσαλονίκη. Το 1977 βάλαμε το σωματείο στο

ΕΤΑΚΕΚ, αργότερα Επικουρικό Ταμείο. Ήταν μία απόφαση του διοικητικού συμβουλί-

ου, το οποίο δέχθηκε πολλές επικρίσεις τότε, αλλά στη συνέχεια δικαιώθηκε. Πετύχαμε

να εφαρμοστεί το ωράριο του Σαββάτου και να κλείνουμε το απόγευμα στις 4.30, αντί

για τις 8.30 με 9.00 το βράδυ που ίσχυε μέχρι τότε. Ακόμη, από το ’82 και μετά καταφέ-

ραμε να απαλλαγούμε από την υποχρέωση να πουλάμε κρέας με το κόκκαλο.

»Όλα αυτά τα πετύχαμε με την πολύ καλή συνεργασία μεταξύ των εκλεγμένων συμβού-

681

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

λων. Αγωνίστηκα ώστε να αφήνουμε όλοι τις κομματικές μας προτιμήσεις έξω από την

πόρτα του σωματείου και να παίρνουμε αποφάσεις με ομοφωνία. Νομίζω πως αυτό ανα-

γνωρίστηκε από τους συναδέλφους μου, αφού είμαι ο πρώτος που αναδείχθηκε σε επί-

τιμο πρόεδρο με απόφαση της γενικής συνέλευσης, επί διοίκησης του Γ. Καλοχριστια-

νάκη.

»Τέλος, αισθάνομαι την ανάγκη να αναφέρω κάτι ακόμα. Στα χρόνια αυτά της ενασχό-

λησής μου με το σωματείο υπήρξαν συνάδελφοι που πραγματικά υπηρέτησαν τον κλά-

δο μας, δεν λυπήθηκαν κόπο και χρόνο και ήταν παρόντες στην πρώτη γραμμή. Ο Πέ-

τρος Μπαζάκας, χρόνια αντιπρόεδρος του σωματείου, και αργότερα της ομοσπονδίας,

που τον χάσαμε πολύ πρόωρα. Ο Γιώργος Αναστασιάδης, ο ταμίας μας, ο Γιώργος Δή-

μας, γενικός γραμματέας, ο Παναγιώτης Κορμανός, ο Νίκος Τυροβούζης, κι αυτός ταμί-

ας, ο Καραγιάννης Κώστας αντιπρόεδρος, ο Μακρής Χαράλαμπος, Κελιούρης Σεραφείμ,

Αποστολίδης Σπύρος ο Σκευαράκης Δημοσθένης και αυτοί μέλη της διοίκησης θα ήταν

άδικο να λείπουν τα ονόματά τους από την ιστορία της διοίκησης του σωματείου όπως

την έζησα εγώ».

69

Ο Άρης Τσιτσιρίγκος στο Καπάνι με τον υπουργό Εμπορίου κ. Δημόπουλο το 1975.

701

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Το 1994 αποφοιτά η πρώτη ομάδα γυναικών, οι οποίες παρακολούθησαν τη Σχολή Επαγγελμάτων Κρέατος.

71

Το 1989 προσκεκλημένοι από το υπουργείο Εμπορίου του Βελγίου για εκπαίδευση και ενημέρωση σχετικά με τη σφαγή, διακίνηση και αγορά του κρέατος. Από αριστερά οι Αλέκος Στάης, Άρης Τσιτσιρίγκος και Σταμάτης Βελώνης.

721

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Καπάνι. Πάσχα 1928

73

Ηλίας Μαυρίδης, κρεοπώλης

«Το κρεοπωλείο του πατέρα μου ήταν στον κυρίως μεγάλο δρόμο της Επταλόφου, τον

σημερινό Γ. Χαλκίδη. Το είχε ανοίξει το 1936 και ήταν το δεύτερο που είχε γίνει τότε σε

εκείνη την προσφυγική περιοχή.

»Μου ‘ρχεται ακόμη στα μάτια η ταμπέλα που έγραφε «Κρεοπωλείο Κ. ΜΑΥΡΙΔΟΥ» και

όλο αναλογιζόμουν γιατί έγραφε έτσι και όχι «ΜΑΥΡΙΔΗ».

»Οι μνήμες μου ξεκινάνε μετά την κατοχή, γύρω στο ‘45, από διηγήσεις που άκουσα, ότι

με τις εισπράξεις της εβδομάδας ο πατέρας μου πήγε να πάρει καινούργιο εμπόρευμα

και τα λεφτά φτάσανε για δύο ψωμιά, με τον πληθωρισμό της κατοχής. Έτσι αναγκάστη-

κε να μας πάει στον Κολινδρό Πιερίας στο χωριό της μητέρας μου, όπου και γεννήθηκα.

»Κάνοντας διάφορες δουλειές για τα προς το ζην, απελευθερώθηκε η πατρίδα μας από

την ναζιστική Γερμανία. Οπότε αχνά άρχισα να θυμάμαι τα γεγονότα. Εκείνα τα χρόνια

λοιπόν μετά τον πόλεμο, σπανίως ο κόσμος αγόραζε μοσχάρι. Κυρίως έτρωγε το πρό-

βειο κρέας, λιγότερο το αρνί. Το κατσίκι ήταν το τελευταίο που κατανάλωναν. Αν μιλή-

σουμε δε για το χοιρινό, μόνο Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά το έτρωγαν. Τα κοτόπου-

λα μόνο ζωντανά από το χωριό. Προτιμούσανε το κρέας να έχει λίπος, μάχη δινότανε για

την ουρά των αρνιών της Κομοτηνής, τα λεγόμενα (Καραμανικά). Βλέπεις ο οργανισμός

μετά τις επιπτώσεις της κατοχής χρειαζόταν θερμίδες, πράγμα απαγορευτικό στα σημε-

ρινά δεδομένα. Φυσικά το λίπος τότε είχε άλλη γεύση, διότι ήταν απαλλαγμένο από το

σημερινό φωσφορικό λίπασμα.

»Στον κιμά περισσότερο δουλεύαμε γελάδια, καθώς και προβατίνες. Συχνά πυκνά είχε

διακοπή το ρεύμα οπότε αλέθαμε τον κιμά στη χειροκίνητη μηχανή (παρουσία του πε-

λάτη).

»Όπως είπα προηγουμένως, το κατσίκι που ήτανε φτηνό και δεν το προτιμούσε ο κό-

σμος, για να πουληθεί πολλές φορές βάζανε τις ουρές (τη φούντα) του αρνιού στο κα-

τσίκι. Έτσι ξεγελιότανε ο πελάτης. Σήμερα έχουν αλλάξει οι γιατροί τις προτιμήσεις του

κοινού, λέγοντας ότι το αρνί έχει «άλατα», προτιμάτε ερίφιο.

»Θυμάμαι τον πατέρα μου χαράματα μέσα στο κρύο να φεύγει για το σφαγείο, όπου γι-

νότανε το παζάρι και η αγορά των ζώων. Αργότερα πήγαινα και εγώ μαζί του, να δω τη

διαδικασία της σφαγής των ζώων. Μου έκανε εντύπωση, τα αρνιά το ένα πίσω από το

άλλο που περίμεναν την σειρά τους για το μοιραίο.

»Ηλεκτρικά ψυγεία δεν υπήρχαν. Όλα τα μαγαζιά δουλεύανε με πάγο, ο οποίος δεν συ-

ντηρούσε καλά τα κρέατα. Έτσι, αν δεν καταναλώνονταν το σαββατοκύριακο -εννοείται

ότι την Κυριακή ήμασταν ανοιχτά μέχρι το μεσημέρι- πρασίνιζαν, οπότε ήταν για πέτα-

μα.

»Η Συντεχνία Κρεοπωλών έκανε μαζική αγορά ηλεκτρικών ψυκτικών μηχανών όπως και

ζυγαριών, οπότε πολλοί επαγγελματίες επωφελήθηκαν και γλίτωσαν από τον πάγο. Ο

741

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

πατέρας μου, αν και όπως γνωρίζω ποτέ δεν ήταν στην διοίκηση του σωματείου, μετεί-

χε και υποστήριζε τη Συντεχνία. Η «ισχύς εν τη ενώσει» έλεγε συχνά πυκνά. Και ίσως

αυτό να ήτανε που με έκανε από τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής καριέρας μου να

παίξω ενεργό ρόλο στο συνδικαλισμό.

»Οι εισαγωγές μειώθηκαν αισθητά επί χούντας, όταν μας διέγραψαν από το Συμβούλιο

της Ευρώπης. Έτσι πολλά κρεοπωλεία αναγκάστηκαν να κλείσουν, μη βρίσκοντας προ-

ϊόντα. Την ίδια τύχη είχε και το δικό μου μαγαζί, όπου στράφηκα προς άλλες δραστη-

ριότητες.

»Ακόμη και σήμερα ως συνταξιούχος, νοιώθω ότι το «συνέρχεσθαι» και το «η ισχύς εν

τη ενώσει» του πατέρα μου, ήταν ένας καλός σύμβουλος στο υποσυνείδητό μου. Προ-

σωπικά αφιέρωσα ώρες και μέρες και χρόνια από τον ελεύθερό μου χρόνο. Όμως κάτι

νομίζω ότι προσέφερα στο γενικό σύνολο.

»Εύχομαι υγεία και μακροζωία στους παλιούς συναδέλφους κρεοπώλες και στους νέους

καλές δουλειές, καθώς και καλή επιτυχία στην παρούσα έκδοση».

Κρεοπωλείο Κ. Μαυρίδου. Επτάλοφος. Πάσχα 1945

75

Θωμάς Εμμανουηλίδης, κρεοπώλης

«Μπήκα στο επάγγελμα το 1968, στο κρεοπωλείο του αδερφού μου. Τότε σφάζανε τα αρ-

νιά στο μαντρί. Μόνο για τα μεγαλύτερα ζώα, για τα μοσχάρια, πηγαίνανε στα σφαγεία.

Οι περισσότεροι κρεοπώλες τότε πηγαίνανε στα παζάρια, διαλέγανε ένα σημάδι (κοπά-

δι), κλείνανε τη συμφωνία με τον παραγωγό, έπαιρναν το κοπάδι και πλήρωναν σφά-

χτες για να τα σφάξουν. Από το ’93, επί Μητσοτάκη, η σφαγή για όλα τα ζώα γινόταν

υποχρεωτικά στα σφαγεία».

Δημήτρης Φραγκόπουλος, κρεοπώλης

«Πρωτοδούλεψα στο κρεοπωλείο του πατέρα μου το 1960. Την εποχή εκείνη δεν μπο-

ρούσε να γίνει χασάπης ο καθένας, διότι έπρεπε να μπορείς να κόβεις το κρέας με το

κόκκαλο, αναλογικά. Και τα ήθη στο επάγγελμα ήταν διαφορετικά. Οι συμφωνίες ανάμε-

σα στον χασάπη και τον παραγωγό κλείνονταν με το λόγο της τιμής. Οι αγοραπωλησίες

γίνονταν με βερεσέ, διότι υπήρχε εμπιστοσύνη.

»Τότε κρεοπώλης σήμαινε αντριλίκι και μπέσα. Οι χασάπηδες την εποχή εκείνη δεν

ήταν χασαπάκια αλλά νταήδες, άντρες με ψυχή!».

Στο κρεοπωλείο του Θωμά Εμμανουηλίδη, στη Βλάλη στο Καπάνι. Αριστερά η σύζυγός του Εριφύλλη Εμμαν-

νουηλίδου και ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Σωτήρης Κούβελας. Πάσχα 1991.

761

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αλέκος Παπαδόπουλος, κρεοπώλης

«Μπήκα στο επάγγελμα το 1957, όταν πήρα το κρεοπωλείο του πεθερού μου. Θεωρώ ότι

το επάγγελμά μας επιτελεί αποστολή απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Διαχειριζόμαστε

ένα σημαντικό διατροφικό είδος ιδιαίτερα ευάλωτο σε αλλοιώσεις και για το λόγο αυτό

απαιτείται μεγάλη υπευθυνότητα, ώστε να το παραδίδουμε στον καταναλωτή σε άριστη

κατάσταση. Για αυτό πρώτιστο μέλημά μας πρέπει να είναι η καλλιέργεια και η συνέπεια

πάνω στη δουλειά μας, ώστε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του πελάτη.

»Μέχρι τη δεκαετία του ’50 οι κρεοπώλες ήταν εμπειρικοί. Τους χαρακτήριζε η αδεξι-

ότητα και δεν έχαιραν ιδιαίτερου σεβασμού από τους καταναλωτές. Έτσι ο όρος «χασά-

πης» πήρε αρνητική έννοια (χασάπης γιατρός, γράμματα χασάπη κ.λπ.). Οι πελάτες, που

τα χρόνια εκείνα δεν είχαν ιδιαίτερες γνώσεις γύρω από το κρέας, επεδίωκαν μία καλή

σχέση με τον κρεοπώλη, για να εξασφαλίσουν καλό κρέας. Θυμάμαι έναν υπάλληλό μου

που συνήθιζε να τους λέει «καλύτερα να τα έχεις καλά με εμένα, παρά με τον Καραμαν-

λή!».

»Οι κρεοπώλες άρχισαν σιγά σιγά να εξελίσσονται και να μαθαίνουν, πήγαιναν σε χώ-

ρες του εξωτερικού, έβλεπαν τις εξελίξεις στο επάγγελμα και άρχισαν να τις εφαρμόζουν

κι εδώ. Το ’60 έβαλα βιτρίνα στο κρεοπωλείο μου και αυτό ήταν κάτι πρωτοποριακό για

την εποχή. Επίσης, με τη ΜΙΤΑ (μέση ισοσταθμισμένη τιμή αγοράς) εισήχθη στη δου-

λειά μας η ανατομία του κρέατος. Πήγαμε στη Γαλλία, για να εκπαιδευτούμε στην κοπή

του κρέατος. Όσο για την εποχή που πουλούσαμε το κρέας με το κόκκαλο, θυμάμαι ότι

καθόμουν με το μοιρογνωμόνιο και το διαβήτη, για να εκπαιδευτώ να κόβω σωστά και

αναλογικά. Η αναλογία αυτή δεν ήταν μόνο δύσκολο να επιτευχθεί κόβοντας με το χέ-

ρι, αλλά αποτελούσε και μόνιμο λόγο διαπληκτισμού με τον πελάτη. Είναι ευτύχημα που

καταργήθηκε.

»Το εμπόριο του κρέατος παλαιότερα δεν γινόταν με σωστό τρόπο. Σήμερα βρίσκει κα-

νείς τα πάντα, όποια ώρα κι αν πάει στην αγορά. Αυτό οφείλεται στα εξελιγμένα μέσα

που έχουμε στη διάθεσή μας και στην τεχνολογία. Μία σοβαρή αλλαγή στην κρεοπωλική

αγορά της Θεσσαλονίκης ήταν η μεταφορά της χονδρικής από την Ερμού στη λαχαναγο-

ρά. Ίσως δυσχέρανε κάπως τους κρεοπώλες, διότι δεν την έχουν πλέον δίπλα τους, αλλά

έδωσε άλλη αίγλη στο επάγγελμα, καθώς τώρα η διακίνηση του εμπορεύματος γίνεται

με όρους υγιεινής, δίχως να το αγγίζει ανθρώπινο χέρι. Από την εποχή που έσερναν το

κρέας στο πάτωμα του φορτηγού ή το κουβαλούσαν στην πλάτη πάνω σε ένα τσουβάλι

μέχρι τη μεταφορά του με συρόμενους γάντζους, όπως γίνεται σήμερα, η απόσταση στην

ποιότητα και στην εικόνα του επαγγέλματός μας γενικότερα είναι τεράστια.

»Μία ακόμη σημαντική πρόοδος είναι οι σχολές κρέατος που λειτουργούν σήμερα. Έδω-

σαν στους κρεοπώλες τη θέση που τους αρμόζει στη συνείδηση του κόσμου καθώς έβγα-

λαν στο χώρο μας επαγγελματίες με γνώσεις και κατάρτιση».

77

Κρεοπωλείο του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου στην οδό Τσιμισκή 101. Από αριστερά ο μικρός Νικολάκης, βοηθός, ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος και ο Πέτρος Βιάρος. 1959.

781

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Γιορτή των κρεοπωλών στην εκκλησία των Ταξιαρχών το 1960. Εικονίζονται μεταξύ άλλων οι Μιχάλης Χαραλαμπάκης, πρόεδρος, Απόσοτολος Παπαδόπουλος, Στέλιος Βιάρος, Κώστας Αδαμόπουλος, Λευθέρης Τσαλίκης με τη σύζυγό του, Κώστας Βλάχος, Δη-μήτρης Λεμαντίνος, Τάκης Πλατής και Κώστας Παπαδόπουλος, παλαιός πρόεδρος των κρεοπωλών.

79

Η διοίκηση της συντεχνίας τη δεκαετία του ᾽40. Εικονίζονται μεταξύ άλλων οι Βιάρος, Καλαμπαλίκης, Ράιδος και Σανίδας.

801

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Από την επίσκεψη στη σχολή κρέατος του Παρισιού το 1970. Αποστολή του υπουργείου Εμπο¬ρίου για τον νέο τρόπο κοπής κρέατος. Από αριστερά Αλέξανδρος Παπαδόπουλος, Άρης Τσιτισι¬ρίγκος και Παναγιώτης Κορμανός.

Από τη γιορτή των κρεοπωλών στο ξενοδοχείο «Aστέρια». Από αριστερά, όρθιοι: Αλέξανδρος Παπαδόπουλος, Γιώργος Δήμος, Παναγιώτης Κορμανός, Γιώργος Αναστασιάδης, Άρης Τσιτσι-ρίγκος, Αλέξανδρος Αγγέλου, τ. πρόεδρος, Αναστασάκης, Γιώργος Ζέρβας. Καθιστοί: Σεραφείμ Κελιούρης, Πέτρος Μπαζάκας, Νίκος Καραγεωργίου.

81

20ή DETROP (6-9 Μαρτίου 2009). Ο πρόεδρος Νικόλαος Εμμανουηλίδης, ο αντιπρόεδρος Δημήτριος Γκαρμπούνης, ο Δημήτριος Τυροβούζης, ο σεφ του γαλλικού περιπτέρου Lucien Dupard, ο γεν. γραμματέας Σάββας Κεσίδης και τα μέλη Ηλίας Αμανατιάδης και Γεώργιος Καπάρας.

821

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Μάκης Μιμικόπουλος, κρεοπώλης

«Είμαι χασάπης τρίτης γενιάς. Ο παππούς μου διατηρούσε χασάπικο στην Κωνσταντι-

νούπολη από το 1907, ο πατέρας μου, χασάπης και ζωέμπορος, στη Θεσσαλονίκη και

την Πτολεμαΐδα από το 1936, εγώ από το 1970 και συνεχίζει ο γιος μου.

»Η τέχνη του χασάπη είναι πολύ μεγάλη επιστήμη. Και την γνωρίζουν πολύ λίγοι, παλιοί

στο επάγγελμα. Δεν είναι μόνο η μαεστρία και οι γνώσεις που χρειάζονται για να κόψεις

σωστά το κρέας. Χασάπης σημαίνει να βλέπεις το ζώο ζωντανό στη στάνη, να ξέρεις να

το ξεχωρίζεις και να γνωρίζεις πώς θα το περιποιηθείς σωστά, ώσπου να φτάσει στον

πελάτη. Αυτά οι σημερινοί κρεοπώλες δεν τα ξέρουν, είναι γνώσεις που οι παλιοί απέ-

κτησαν με την εμπειρία.

»Το 1971 είχα την τύχη να είμαι από τους πρώτους που παρακολούθησαν μαθήματα στη

σχολή, η οποία λειτούργησε στο σφαγείο Λαμίας. Ήταν το πρώτο σύγχρονο σφαγείο με

ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Τα μαθήματα αυτά τα παρακολουθούσε ένας κρεοπώλης από

κάθε νομό, είχαν διάρκεια ένα μήνα και περιλάμβαναν πολλές ώρες θεωρητικής κατάρ-

τισης και πρακτικής.

»Το επάγγελμα του χασάπη είναι υπερήφανο και αξιοζήλευτο. Και πολύ πλούσιο, άφη-

νε πολλά λεφτά. Για μένα είναι το άλφα και το ωμέγα της ζωής μου, η αναπνοή μου. Και

άρρωστος να είμαι, δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα λείψω από το χασάπικο».

83

Το οικογενειακό κρεοπωλείο στην Πτολεμαΐδα, που λειτούργησε από το 1936. Από τα καλύτερα στεγασμένα κρεοπωλεία της εποχής του, χτισμένο με πλιθιά, κεραμοσκεπή και τσιμεντένιο πάτωμα.

841

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Από τη σχολή κρέατος στη Λαμία, 1971.

85

861

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Γιώργος Καλοχριστιανάκης, πρώην πρόεδρος - τεχνολόγος τροφίμων

«Το επάγγελμα του κρεοπώλη δεν είναι μόνο σφάζω και πουλάω κρέας. Οι κοινωνικές

προεκτάσεις, η εμπιστοσύνη, η συμμετοχή στις οικονομικές δυσκολίες, η αρωγή στους

συνανθρώπους μας με προβλήματα επιβίωσης αλλά και η μέριμνα για τους αυριανούς

επαγγελματίες, για τη σωστή κατάρτισή τους, τη γνώση του αντικειμένου, τη σωστή συ-

μπεριφορά, τις γνώσεις μάρκετιγκ αλλά και επικοινωνίας είναι αποκλειστικά δικό μας

μέλημα και προπάντων ευθύνη.

»Το επάγγελμα του κρεοπώλη είναι τόσο παλιό όσο και το Βυζάντιο. Ο γνωστός χασά-

πικος χορός δεν είναι άλλος από τον χορό με τα σπαθιά, αναπαράσταση της μάχης που

χορεύονταν από την πρώτη συντεχνία κρεοπωλών στην Κωνσταντινούπολη, οι κινήσεις

του μας παραπέμπουν στον χορό των πολεμιστών του Μ. Αλέξανδρου, την παραμονή

της μάχης.

»Αντρικός χορός ο χασάπικος, γιατί το επάγγελμα του κρεοπώλη ήταν αυστηρά αντρικό,

ήθελε δύναμη για τον μπαλτά, για το κουβάλημα των ζώων αλλά και πάνω απ’ όλα ήθε-

λε αντρίκιες κουβέντες. Ο λόγος του κρεοπώλη, πολύ πριν από τις επιταγές και τα γραμ-

μάτια, ήταν σε βαρύτητα κάτι παραπάνω από τον αντρικό όρκο και την τιμή. Γι αυτό και

σαν επάγγελμα, σαν κλάδος και σαν συντεχνία επιβίωσε μέχρι και σήμερα.

»Σε βάθος δεκαετίας, στην αρχή ως μέλος και μετά ως πρόεδρος του σωματείου κρεο-

πωλών Ν. Θεσσαλονίκης και παράλληλα γεν. γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδί-

ας Καταστηματαρχών Κρεοπωλών (ΠΟΚΚ) οφείλω να αναφέρω σημεία – ορόσημα που

έμειναν στο χώρο του κρέατος και του κλάδου:

»Πετύχαμε ενημέρωση του συναδέλφου και όλων των φορέων ανά την επικράτεια με

έγχρωμο περιοδικό με πλούσια ενημερωτική ύλη και τοποθετήσεις υπευθύνων επιστη-

μόνων και υπηρεσιών αλλά και συναδέλφων σχετικά με τρέχοντα επίκαιρα προβλήματα

του κλάδου.

»Είχαμε έντονη, δυναμική παρουσία του κλάδου σε κάθε έκθεση κλαδική στο νομό μας

(ΔΕΤΡΟΠ, ΖΩΟΤΕΧΝΙΑ κ.λπ) και συμμετοχή σε ημερίδες, σε γαστρονομικές εκδηλώ-

σεις, σε ενημερωτικές παρουσιάσεις σχετικές με τον κλάδο, ακόμη και με ξένους ομί-

λους κρέατος (CMA, SOPEXA κ.λπ).

»Κάναμε έρευνα για το κρέας σε συνεργασία με το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσα-

λονίκης (ΕΕΘ), ανοιχτές συγκεντρώσεις σε ξενοδοχεία με τους αρμόδιους υπουργούς

και υπηρεσιακούς παράγοντες.

»Συμμετείχαμε στο στήσιμο του Οδηγού Υγιεινής για τα κρεοπωλεία αρχικά με τη νομαρ-

χιακή αυτοδιοίκηση και στη συνέχεια με τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ).

Συνεργαστήκαμε με τη Σχολή Κοπής Κρέατος, όπου όλοι οι συνάδελφοι, και μάλιστα οι

γυναίκες τους, με νόμο κατοχυρώθηκαν με τη βεβαίωση του παραδοσιακού κρεοπώλη.

Συγχρόνως και με νόμο κατοχύρωση του παρακείμενου χώρου στα κρεοπωλεία.

87

»Κάναμε τον χορό των κρεοπωλών σημείο αναφοράς στα μέσα ενημέρωσης με πλούσιο

πρόγραμμα, πάντοτε με τιμητικές διακρίσεις σε συναδέλφους, σε υπεύθυνους φορείς

της πολιτείας, όπως και τον παιδικό χορό, αφιερωμένο στα βλαστάρια μας με πλούσια

δώρα.

»Κάναμε μαχητικές παρεμβάσεις σε καυτά θέματα στα ΜΜΕ με υπεύθυνες απαντήσεις

σε κάθε έναν που προσπαθούσε να δημιουργήσει πρόβλημα στους συναδέλφους και τον

κλάδο, οργανώσαμε μπάρμπεκιου σε πλατείες, όχι μόνο για την προβολή αλλά και στη

δύσκολη στιγμή κατά τη γρίπη των πουλερικών.

»Και τέλος, αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι πρέπει να πάψουμε να πετάμε το μπαλάκι

ο ένας στον άλλο και στην πολιτεία και να στήσουμε γερές βάσεις στον κλάδο, ώστε αύ-

ριο να μπορούν να απολαμβάνουν τα παιδιά μας και να μας ευγνωμονούν και να καμα-

ρώνουν προσφέροντας ενεργά στην κοινωνία. Γιατί το κρέας έχει σχέση με τον άνθρω-

πο και την υγεία του και οφείλουμε να είμαστε και θα είμαστε πάντα εμείς αυτοί που ο

κόσμος εμπιστεύεται, οι παραδοσιακοί κρεοπώλες».

881

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

89

Γιάννης Τσέρνος, πρόεδρος εμπόρων κρέατος Μακεδονίας Θράκης & Θεσσαλίας

«Η πορεία του ελληνικού εμπορίου ζώντων ζώων και κρεάτων ξεκινά ουσιαστικά στη

Θεσσαλονίκη από τα έτη 1914-1916. Την περίοδο εκείνη στην πόλη της Θεσ/νίκης

στρατοπέδευσαν χιλιάδες αγγλογάλλοι στρατιώτες, μέλη της στρατιάς της Ανατολής, αλ-

λά και Έλληνες και Σέρβοι, οι οποίοι συγκρότησαν το βαλκανικό μέτωπο. Η παρουσία

των πολυπληθών στρατευμάτων δημιούργησε όπως ήταν φυσικό μεγάλες ανάγκες για

κατανάλωση κρέατος, γεγονός που οδήγησε στην προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων

ζώντων ζώων και στην εμφάνιση των πρώτων ζωεμπόρων. Οι ζωέμποροι μετέφεραν

ζώα από πολλές περιοχές της Ελλάδος αλλά και από τη Βοσνία και τη Σερβία. Επρόκειτο

κυρίως για πρόβατα, γίδια και μοσχάρια. Επίσης υπήρχε μεγάλη ζήτηση για άλογα και

μουλάρια για τις ανάγκες του στρατού και των ιδιωτών.

»Ουσιαστικά αυτή την περίοδο, στο πλαίσιο της αυξημένης ζήτησης κρέατος, οργανώνο-

νται και τα πρώτα σφαγεία της Θεσ/νίκης, τα οποία έκλεισαν τη δεκαετία του 1980. Το

επάγγελμα του κρεοπώλη υπήρχε, αλλά η κατανάλωση ήταν περιορισμένη. Η άφιξη των

προσφύγων το 1922 από τη Μ. Ασία έδωσε νέα ώθηση στη χονδρική κυρίως διακίνηση

κοπαδιών προς σφαγή. Τότε δημιουργήθηκαν διάφορα χάνια- στάβλοι πέριξ των σφα-

γείων της Θεσσαλονίκης, όπου πραγματοποιούνταν και το παζάρι, δηλ. η αγοραπωλησία

μεταξύ κρεοπωλών και αλλαντοποιών και των ζωεμπόρων. Από μαρτυρίες μάλιστα πολ-

λών ζωεμπόρων εκείνης της εποχής γνωρίζω ότι αρκετά κρεοπωλεία είχαν αρχίσει να

προμηθεύονται παγωνιέρες για καλύτερη διατήρηση του κρέατος. Παράλληλα υπήρχαν

και πολλοί κρεοπώλες οι οποίοι πουλούσαν το κρέας σε ταψιά στο φούρνο.

»Την ίδια περίοδο ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης διατηρούσε τα δικά του κρεοπω-

λεία, διότι η διαδικασία κασέρ υπό την επίβλεψη του ραββίνου στη σφαγή ήταν απαραί-

τητη. Οι εβραίοι δραστηριοποιούνταν και στο εμπόριο δερμάτων. Πολλές φορές μάλιστα

το δέρμα από τα αρνιά ή τα κατσίκια ήταν τόσο ακριβό, που δεν υπολογιζόταν καθόλου

το κρέας από το ζώο.

»Εκείνη την περίοδο οι χασάπηδες οι καταγόμενοι από τη Σμύρνη ήταν οι πιο φημισμέ-

νοι τεχνίτες στο στόλισμα του ζώου και τα μαγαζιά τους είχαν το καλύτερο τεζιάκι (βι-

τρίνα).

»Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου το εμπόριο ουσιαστικά ατόνησε και άρ-

χισε ουσιαστικά να επανακάμπτει μετά το 1944-1945. Από διάφορες περιοχές των όμο-

ρων νομών άρχισαν πλέον να προωθούνται στα χάνια (στάβλους) της πόλης ζωντανά

ζώα. Με μεγάλες δυσκολίες οι ζωέμποροι εκείνης της εποχής, ερχόμενοι με τα πόδια

από Χαλκιδική, Γιαννιτσά, Σέρρες και Κιλκίς, άρχισαν να τροφοδοτούν την αγορά της

πόλης με ζώντα ζώα. Παράλληλα, με καΐκια από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, άρχισαν

να εφοδιάζουν και την άδεια αγορά της Αθήνας και του Πειραιά.

»Μέχρι και το 1950 ήταν μια περίοδος δύσκολη και επικίνδυνη για τους ζωεμπόρους.

901

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Με την εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ άρχισαν να λειτουργούν οι σιδηρόδρομοι, να

κατασκευάζονται δρόμοι και να επισκευάζονται οι κατεστραμμένες γέφυρες, με αποτέλε-

σμα οι συνθήκες ζωής να αρχίσουν να βελτιώνονται και η αγορά να αποκτά τον κανονι-

κό της ρυθμό. Στις αγελάδες, όπως προβλεπόταν από το σχέδιο Μάρσαλ, δημιουργήθη-

καν διασταυρώσεις με τη ράτσα Σβιτς «Swiss». Οι Έλληνες έβαζαν σιγά σιγά στο τραπέζι

τους το μοσχάρι, το οποίο άρχισε να εκτοπίζει το πρόβατο. Τα κοτόπουλα ακόμη πουλι-

όνταν ζωντανά τα δε χοιρινά ήταν μόνο οικόσιτα και μαζική εκτροφή χοιρινών έκαναν

μόνο οι Μυλωνάδες εκείνης της εποχής. Στις αρχές του 1960 δημιουργήθηκε από διά-

φορους ζωεμπόρους της Θεσσαλονίκης δίπλα στην αγορά Μοδιάνο, Ερμού και Β. Ηρα-

κλείου, η πρώτη χονδρεμπορική αγορά κρέατος, η οποία λειτούργησε έως το 2003. Οι

ελλείψεις κρέατος όλη την περίοδο μέχρι το 1980 δημιούργησαν δεσμούς ανάμεσα σε

έμπορους και κρεοπώλες, που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να μην αφήσουν την πε-

λατεία τους χωρίς κρέας. Το 2003 τα καταστήματα έκλεισαν και πολλοί μεταφέρθηκαν

στην Κεντρική Αγορά Θεσ/νίκης (Κ.Α.Θ.), στη Λαχαναγορά, όπου πλέον τα καταστήμα-

τα για την περίοδο εκείνη θεωρούνταν σύγχρονα με όλες τις προδιαγραφές για τεμαχι-

σμό και αποστέωση, με δυνατότητα βαθειάς κατάψυξης με κωδικό Α.

»Από τις αρχές του 1960 άρχισαν οι εισαγωγές κατεψυγμένων κρεάτων από χώρες

όπως η Ν. Ζηλανδία, η Αυστραλία και η Αργεντινή και για είκοσι περίπου χρόνια οι Έλ-

ληνες αγόραζαν το κατεψυγμένο κρέας και τα κατεψυγμένα πουλερικά χωρίς καμία προ-

κατάληψη για την προέλευσή τους. Παράλληλα το χοιρινό, από το 1970 με τη δημιουρ-

γία χοιροστασίων σε όλη την Ελλάδα, πήρε και αυτό τη θέση του μαζί με τα κοτόπουλα,

των οποίων επίσης εκείνη την περίοδο άρχισε η μαζική παραγωγή, και έδωσαν στα κρε-

οπωλεία μεγάλες δυνατότητες πωλήσεων και έτσι φθάσαμε σιγά σιγά και στα παρασκευ-

άσματα. Ο καταναλωτής είχε πλέον όλα τα είδη κρέατος στο τραπέζι του με αποτέλεσμα

να καταργηθεί η αγορανομική διάταξη περί επάρκειας κρέατος στην αγορά».

91

Ο Θανάσης Τσέρνος, ο Κυριάκος Τσέρνος και ο μικρός Γιάννης Τσέρνος, 1959.

921

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο πρώτος άνδρας ( Γεωργούδης Βασίλης) και η πρώτη γυναίκα (Παπανικολάου Ζωή) που αποφοίτησαν απο τις σχολές επαγγελμάτων κρέατος Ν. Θεσσαλονίκης.

93

Χρήστος Πρασσάς, κτηνίατρος-υγιεινολόγος

Ο κρεοπώλης πριν από μερικές δεκαετίες (της προηγούμενης ή της προ-προηγούμενης

γενιάς), ο γνωστός σε όλους ως χασάπης της γειτονιάς (γιατί έσφαζε ο ίδιος) είχε τη

γραφικότητά του.

Έσφαζε ό,τι έβρισκε και είχε σε μια γωνιά της αυλής του, κάτω από ένα δένδρο, και ένα

καναρά κάτω από τα βλέμματα των γειτόνων και των περαστικών πελατών του.

Ήταν ο ίδιος όχι μόνο εκδοροσφαγέας (χασάπης) αλλά και ζωέμπορος. Ανέβαινε στο κα-

λύτερο άλογο, που συντηρούσε με την γυαλιστερή και όμορφη σέλα του (αφού ήταν ο

λεφτάς και ο μπρούκλης της εποχής του) και έβγαινε για αγορές ζώων για σφαγή. Πολ-

λές φορές πήγαινε για μοσχάρι και έβρισκε πρόβατο. Πήγαινε για κατσίκα και έβρισκε

γουρούνι. Πήγαινε για αρνί και έβρισκε κατσίκι. Ό,τι έβρισκε αυτό αγόραζε και αυτό

έσφαζε.

Έσφαζε συνήθως την Παρασκευή με Σάββατο πρωϊ και το πωλούσε μέσα σε μία με δύο

ημέρες (Σαββατοκύριακο ή την Κυριακή έτρωγε κυρίως ο κόσμος κρέας), γιατί τότε δεν

υπήρχε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα ούτε επαγγελματικά ψυγεία, για να μπορεί να το διατηρή-

σει για περισσότερο χρόνο.

Τα μόνα που υπήρχαν ήταν ο καναράς για να το κρεμάσει και να το κόβει, ένα μεγάλο

φανάρι για να μπορεί να τα προστατεύει από τις κρεατόμυγες και τα άλλα έντομα και το

παλιό φθαρμένο πολλές φορές ξύλινο κούτσουρο, για να τεμαχίζει κάποια μεγάλα κομ-

μάτια με τη σατίρα του.

Δεν τον ενδιέφερε η ωρίμανσή (σίτεμα) του προς πώληση κρεάτος, δεν γνώριζε κάτι ιδι-

αίτερο για την μαγειρική του αξιοποίηση, δεν τον απασχολούσαν και πολύ το θέλω και

η επιθυμία του γείτονα πελάτη του.

Άρχιζε να κόβει το σφάγιό του όπως ήταν κρεμασμένο και κάθε παλάγκο έπαιρνε το κομ-

μάτι κρέατος ανάλογα με τη σειρά που έφθανε στο μαγαζί του.

Πλήρωνε και έφευγε. Ούτε ταμειακές, ούτε εφορίες, ούτε ιχνηλασημότητες.

Τα τελευταία 10-20 χρόνια το επάγγελμα του κρεοπώλη παρουσίασε πολύ μεγάλη εξέ-

λιξη και αναβάθμιση. Όχι μόνο όσον αφορά τους χώρους εργασίας και το κτιριακό αλλά

κυρίως όσον αφορά τις υπηρεσίες του κρεοπώλη προς τους πελάτες, την καθαριότητα

όλου του χώρου εργασίας (σκεύη, μηχανήματα, εργαλεία) και κυρίως τις γνώσεις του

κρεοπώλη σε θέματα που αφορούν το κρέας και τα παρασκευάσματα που εμπορεύεται.

Η εξέλιξη και η αναβάθμιση ήταν τόσο μεγάλη που ούτε και οι ίδιοι πιθανόν δεν θα μπο-

ρούσαν να την φανταστούν. Δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι σε τόσο μικρό χρονικό

διάστημα ο καναράς και το φανάρι θα γίνονταν ψυγεία, προθήκες, ψυγεία βιτρίνες, πολ-

941

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

λά και μεγάλα ψυγεία επαγγελματικά και όλος ο χώρος εργασίας ψυχόμενος και κλιμα-

τιζόμενος.

Στην αναβάθμιση αυτή συνέβαλε η βούληση όλων των επαγγελματιών του κρέατος, αλ-

λά κυρίως τα εκάστοτε διοικητικά και επαγγελματικά σωματεία του κάθε νομού και η

πανελλήνια ομοσπονδία τους, καθώς επίσης και οι Σχολές Επαγγελμάτων Κρέατος που

ιδρύθηκαν και λειτούργησαν μετά το 1990.

Σχολές επαγγελμάτων κρέατος λειτουργούσαν για πολλά χρόνια μόνο στην Αθήνα και

στη Θεσσαλονίκη και τα τελευταία 3-4 χρόνια στη Δράμα και στη Λάρισα και εξυπη-

ρετούσαν όλο τον ελλαδικό χώρο. Μόνο στη Σχολή της Θεσσαλονίκης (ΣΕΚΘ) από το

1992 μέχρι σήμερα εκπαιδεύτηκαν 6.660 παραδοσιακοί και 5.230 νέοι κρεοπώλες.

Με την εκπαίδευση αυτή οι κρεοπώλες κατόρθωσαν να είναι οι πρώτοι επαγγελματί-

ες που κατοχύρωσαν το επάγγελμά τους, καθώς και την ισοτιμία και ισονομία τους με

όλους τους συναδέλφους τους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις Σχολές Επαγ-

γελμάτων κρέατος διδάχθηκαν σχετικά με το κρέας γενικώς (ιστολογική υφή, χημική

σύσταση, ουσιολογικές μεταβολές, ωρίμανση), τα τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης και τα

στοιχεία διατροφής του ανθρώπου, την ανατομία, φυσιολογία πτηνών και θηλαστικών,

τη θρεπτική αξία και τη μαγειρική αξιοποίηση κρέατος ζώων, την παθολογία των σφά-

γιων ζώων και πτηνών, την υγιεινή μεταφοράς των σφάγιων, τη ζωοτεχνία, διατροφή

και εκτιμητική των σφάγιων, την υγιεινή εγκαταστάσεων, εξοπλισμού και προσωπικού

των κρεοπωλείων – εργαστηρίων, την εμπορία, τη διαδικασία μετατροπής των σφάγιων

σε κρέας, την κατάταξη των διαφόρων ειδών σφαγίων, την απόδοση ενός σφαγίου σε

κρέας, τους παράγοντες αλλοίωσης του κρέατος και τις ζωοανθρωπονόσους και τις με-

θόδους συντήρησης κρεάτων και παραπροϊόντων σφαγής.

Ο κρεοπώλης του αύριο θα πρέπει να στοχεύει να πετύχει όχι το τι θέλει αυτός αλλά το

τι επιθυμεί ο πελάτης και η αγορά. Και αυτό θα πρέπει να το καταφέρει, γιατί όλοι γνω-

ρίζουν πολύ καλά πως το επάγγελμα του κρεοπώλη έχει ήδη κορεσθεί, έχουν ανοίξει

πολλά καταστήματα εμπορίας κρέατος και θα συνεχίσουν για αύριο να λειτουργούν μό-

νο οι καλά ενημερωμένοι, οι σωστά εκπαιδευμένοι, οι λογικοί και ευσυνείδητοι και οι

τυπικοί και καλοί επαγγελματίες.

Μια εικόνα χίλιες λέξεις

961

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Κ. Αβτζίδης Πρόδρομος στο κρεοπωλείου του μαζί με τον βοηθό του, 1972.

97

Από αριστερά: Μιχάλης Χάλας, Χρήστος (Ούντρα), Δημήτρης Καμπούρης, Σωτήρης Τσακάλας και Στράτος Καμπούρης.

981

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Από αριστερά: Κυδώνης Βασίλης, Κυδώνης Σταύρος, Κυδώνης Πρόδρομος και Δημήτρης Ψαλίδας. Στο κρεοπωλείο στο παλιό τέρμα Νεάπολης, 1960.

99

Οι κρεοπώλες Απόστολος Μπούρας, Κυριάκος Σπανός και Μιχάλης Σπανός. στην αγορά Καπάνι.

1001

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κρεοπωλείο Καπάρα Σωτήρη, Μάλγαρα Θεσσαλονίκης, 1964.

101

Κρεοπωλείο στη δημοτική αγορά του Λαγκαδά. Από αριστερά: Ράμτσιος Ιωάννης, Ράμτσιος Αστέριος και Ράμτσιου Ευανθία.

1021

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Οι Ράμτσιος Αστέριος και Ράμτσιος Ιωάννης. Κρεοπωλείο στην Αγίου Δημητρίου, 1960.

103

Ράμτσιος Ελευθέριος και Βλάχος απόστολος, παραγωγός. Απόκριες του 1961.

1041

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Οι Σαρίκας Πολύτιμος, Καλεντεριάν Αρτίν, Καλεντεριάν Κρικόρ (ο παππούς) και Καλεντεριάν Αστούρ.

105

Οι Αρτίν Καλεντεριάν, Πολύτιμος Σαρίκας, Γιώργος Ταμουρίδης και Θεόφιλος Τσάνης. 1957.

1061

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Τσαπώνης Κυριάκος. Στο κρεοπωλείο στο Καπάνι, 1974.

107

Ο Αντώνης Λαφαζάνης στο κρεοπωλείο στην οδό Μενεξέ, 1963.

1081

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Αντώνης Λαφαζάνης με συνάδελφό του κρεοπώλη.

109

Ο Κωνσταντίνος Λαφαζάνης σε ηλικία 13 ετών στο κρεοπωλείο του Λειβαδά, Π. Πατρών Γερμανού και Παύλου Μελά, 1959.

1101

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αριστερά ο Παπαστερίου Δημήτρης και δεξιά ο Παπαστερίου Αναστάσιος, 1966.

111

Ο Ζιγγιρίδης Χαράλαμπος στο κρεοπωλείο του στην οδό Κασσάνδρου 121, το 1969.

1121

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

O Άγγελος Αστερίου στο παζάρι του Λαγκαδά, 1956.

113

Ο Βασίλης Αστερίου, ο Κώστας Τζιώρτζης και ο Καλαμπαλίκας σε μια ανάπαυλα στο παζάρι του Λαγκαδά, 1960.

1141

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Θεοφάνης Δανδής στο κρεοπωλείο του Βασίλη Δανδή, 1958.

115

Κρεοπωλείο στην οδό Μοναστηρίου 180. Οι Κιλιγκαρίδης Αχιλλέας και Κιλιγκαρίδης Νίκος με πελάτες του καταστήματος, 1954.

1161

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Θεόπιστος Αποστολίδης, σφάχτης και κρεοπώλης, μπροστά στο κρεοπωλείο του στη Νέα Απολλωνία Θεσσαλονίκης, με τον Γιώργο Σβάρνα, κτηνοτρόφο. 1960.

117

Κρεοπώλες στην κεντρική αγορά. Εικονίζονται οι Γιάννης Κεχαγιάς, Παναγιώτης Τσαλίκης, Ταμπάκης, Σεραφείμ Λευ-κόπουλος (συμβολαιογράφος), Χαραλαμπάκης, πρόεδρος του σωματείου, Χρήστος Μέρμηγκας, Λευτέρης Φλώρος, Νί-κος Τραντερός, Νίκος Κάλτσος, Χρήστος Κρόκος, Λευτέρης Τσαλίκης, Νίκος Κωνσταντινίδης.

1181

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κρεοπωλεία στην κεντρική αγορά στο Καπάνι, Πάσχα του ‘56.

119

Οι τσανταρμάδες (στολισμένα κατσίκια) έτοιμοι για την πασχαλινή αγορά στο Καπάνι.

1201

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

O Κώστας Πάντας και ο Ευάγγελος Μαύρος στο κρεοπωλείο στο Ντεπό.

121

Οι κρεοπώλες Σωκράτης Αδαμόπουλος και Κωνσταντίνος Αδαμόπουλος στα σφαγεία της Θεσσαλονίκης, 1946.

1221

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο Κωνσταντίνος Αδαμόπουλος στο κρεοπωλείο στην οδό Μενεξέ το 1939.

123

Φωτογραφίες απο τη δεκαετία του ‘50. Προσωπικό αρχείο του κρεοπώλη Ευτυχίδη.

1241

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Φωτογραφίες απο τη δεκαετία του ‘50. Προσωπικό αρχείο του κρεοπώλη Ευτυχίδη.

125

Στο κρεοπωλέιο Παπαδάκη στη περιοχή Βαρδαρίου, Παντελεμίδης Ιωάννης και Παπαδάκης Κώστας, 1948.

1261

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

127

Σήμερα

Διεκδικήσεις

Σήμερα, με τις δραματικές αλλαγές στην αγορά, οι οποίες δεν αφήνουν ανεπηρρέαστο

το επάγγελμα του κρεοπώλη, οι διεκδικήσεις και οι αγώνες του σωματείου αφορούν κρί-

σιμα ζητήματα.

Αγωνίζεται για την εξυγίανση του χώρου της εμπορίας κρέατος παρακολουθώντας στε-

νά τις παράνομες σφαγές σε περίχωρα της Θεσσαλονίκης ενώ ταυτόχρονα διεκδικεί την

ελάφρυνση των επαγγελματιών του κλάδου από τα δυσβάστακτα φορολογικά χαράτσια.

Ενισχύει συνεχώς την προσπάθεια για εκσυγχρονισμό των καταστημάτων. Γίνεται ενη-

μέρωση για τις υποχρεωτικές απολυμάνσεις και απεντομώσεις, για τις συνθήκες παρα-

γωγής παρασκευασμέτων στους παρακείμενους χώρους και τη διάθεσή τους, για τις ζυ-

γιστικές μηχανές, για τη λήψη μέτρων ασφαλείας στη χρήση μηχανών κοπής του κιμά.

Αλλά και για την εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, το σωματείο

ενημερώνει τα μέλη του για τα τρέχοντα προγράμματα επιμόρφωσης ενώ το ίδιο συμ-

μετέχει στο επιδοτούμενο πρόγραμμα κατάρτισης των υπαλλήλων κρεοπωλείων ΛΑΕΚ

1-25. Παράλληλα δρομολογεί την υλοποίηση του προγράμματος «Διαρθρωτική προσαρ-

μογή εργαζομένων και επιχειρήσεων εντός της οικονομικής κρίσης».

1281

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

129

«Ο Κόσμος των Κρεοπωλών»

Από το 1999 το σωματείο αποκτά τη δική του φωνή με την έκδοση του εντύπου με

τίτλο «Ο Κόσμος των Κρεοπωλών».

1301

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

131

1321

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

133

3ο βραβείο στη Φρανκφούρτη

Το 1998 μία αποστολή κρεοπωλών από τη Θεσσαλονίκη συμμετέχει στο Διεθνές Σαλό-

νι Βιομηχανίας και Εμπορίας Κρέατος της Φρανκφούρτης. Στο διαγωνισμό παρασκευα-

σμάτων κρέατος οι θεσσαλονικείς κρεοπώλες έρχονται τρίτοι μετά τους Γάλλους συμμε-

τέχοντες και τους διοργανωτές Γερμανούς.

Στην ομάδα συμμετείχαν οι Νέστωρ Τυροβούζης και Χρήστος Σκευαράκης και ως κριτής

του διαγωνισμού ο Θεόφιλος Κεσίδης.

Το κύπελλο της ελληνικής συμμετοχής. Αναμνηστικό δίπλωμα συμμετοχής των Νέστορα Τυροβού-ζη και Χρήστου Σκευαράκη στο διαγωνισμό.

134

Η ελληνική αποστολή επί το έργον. Οι κ. Σκευαράκης Χρήστος, Θεόφιλος Κεσίδης και Τυροβούζης Νέστορας.

135

Οι Ταξιάρχες και το ετήσιο μνημόσυνο στη μνήμη των συναδέλφων

Οι Ταξιάρχες είναι οι προστάτες άγιοι των κρεοπωλών, που τιμούν τη γιορτή τους κάθε

χρόνο μέχρι σήμερα. Επίσης την ημέρα αυτή οι κρεοπώλες παραδοσιακά τελούν μνημό-

συνο στη μνήμη των συναδέλφων τους που έχουν αποδημήσει.

1361

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Στις φωτογραφίες, που τις χωρίζουν δεκαετίες, εικονίζονται οι Αναστάσιος Aδαμίδης, Παναγιώτης Αδαλής, Γρηγόρης Αδαλής, Νίκος Αθανασιάδης, Στέλιος Αθανασιάδης, Θεόπιστος Αποστολίδης, Σπύρος Αποστο-λίδης, Κωνσταντίνος Αρτοποιάδης, Άγγελος Αστερίου, Αριστείδης Βαλασιάδης, Αθανάσιος Βλάχος, Γιώρ-γος Γιοβατζιδάκης, Δημήτρης Γιοβατζιδάκης, Νικόλαος Γιόλδασης, Δημήτριος Γκαρπούνης, Αθανάσιος Γκό-σιος, Βασίλης Γκόσιος, Ιωάννης Γκόσιος, Γιώργος Γκουραμανίδης, Ιωάννης Δάλαρης, Νίκος Δερμετζόγλου, Δημήτριος Δίγκας, Δίγκας Παντελής, Σταμάτης Δρόντσος, Γιώργος Εμμανουηλίδης, Ιορδάνης Εμμανουη-λίδης, Θωμάς Εμμανουηλίδης, Νίκος Εμμανουηλίδης, Νίκος Εμμανουηλίδης του Χαραλάμπους, Χαράλα-μπος Εμμανουηλίδης, Χρήστος Εμμανουηλίδης, Σταύρος Ηλιάδης, Κώστας Θερμωτής, Αριστομένης Ιω-αννίδης, Χαράλαμπος Καβάσης, Αύγουστος Καλούδης, Νικόλαος Κάλφας, Κώστας Καραγιάννης, Αντώνης Καριτόπουλος, Θόδωρος Καρούτος, Δημήτριος Κασαπίδης, Ιωάννης Κασαπίδης, Δημήτριος Κατσινάς, Σε-ραφείμ Κελιούρης, Σάββας Κεσίδης, Θεόφιλος Κεσίδης, Σταύρος Κεχαγιάς, Λάζαρος Κιλιγκαρίδης, Αβράαμ Λαμπριανίδης, Νίκος Κιλιγκαρίδης, Στράτος Κολούσιος, Νίκος Κόλτσιος, Νίκος Κόντος, Αθανασία Κοπά-ζη, Αθανάσιος Κόπτσης, Αθανάσιος Κόπτσης του Δημητρίου, Βασίλης Κοσακογιός, Γεώργιος Κοτσαμπάς, Ευάγγελος Κοτσαμπάς, Θεόδωρος Κοτσαμπάς, Κωνσταντίνος Κουκαρούδης, Νικόλαος Κουτσινάς, Γιώργος Λαζάρου, Παναγιώτης Λάζος, Νίκος Λάμνης, Κωνσταντίνος Λαφαζάνης, Αντώνης Λαφαζάνης, Κωστας Λο-

137

γοθέτης, Αθανάσιος Μακρής, Χαράλαμπος Μακρής, Εμμανουήλ Μάλλης, Κωνσταντίνος Μαυρίδης, Ελευ-θέριος Μητσιμπόνας, Δημήτρης Μητσοσιός, Αναστάσης Μιχαηλίδης, Γιώργος Μούμκας, Πέτρος Μπαζό-κος, Γρηγόρης Μπεκιάρης, Δημήτριος Μπιλίτσος, Παναγιώτης Μπόλκας, Πιτσού Νατάν, Παναγιώτης Νε-ράτζης, Μιχάλης Νικολαϊδης, Ανδρέας Ντότζης, Νίκος Ντουμάνης, Νίκος Παναγίτσας, Αλέξανδρος Παπα-δόπουλος, Αθανάσιος Παπαδόπουλος, Δημήτρης Παρμακίδης, Δημήτρης Ποντίκατζης, Φόρης Πουτουρί-δης, Ιωάννης Ράμτσιος, Γιώργος Ρίγκας, Χαράλαμπος Σαμαράς, Βασίλειος Σαμαράς, Γιώργος Σαρίπολος, Αλέξανδρος Σκευαράκης, Δημοσθένης Σκευαράκης, Κωνσταντίνος Στάθης, Γεώργιος Ταζόπουλος, Γιώργος Ταμουρίδης, Γεώργιος Τερζόπουλος, Κυριάκος Τζαπώνης, Δημήτριος Τζιβελόγλου, Τζιντζιλόγλου Γιώργος, Τζιντζιλόγλου Κώστας, Τζιντζιλόγλου Γιάννης, Παντελής Τουρούτογλου, Βασίλειος Τροχίδης, Σπύρος Τσα-γκαράκης, Μάριος Τσαντερμάς, Τηλέμαχος Τσαρδούλιος, Ιωάννης Τσέρνος, Αθανάσιος Τσέρνος, Κυριά-κος Τσέρνος, Τηλέμαχος Τσιαρδούλιος, Γιώργος Τσικριτζής, Δημήτεης Τσιρώνης, Νίκος Τσιρώνης, Άρης Τσιτσιρίγκος, Ιωάννης Τσιτσιρίγκος, Παναγιώτης Τσιτσιρίγκος, Δημήτρης Τσώνης, Αθανάσιος Τυροβού-ζης, Δημήτρης Τυροβούζης, Νίκος Τυροβούζης, Νέστορας Τυροβούζης, Αθανάσιος Χατζηαγόρου, Δημήτρι-ος Χατζηαγόρου, Τάσος Χατζηαναστασίου, Δημήτριος Χατζηδρόσος, Θεόδωρος Χατζηηλίας, Δημήτριος Χα-τζηιωάννου, Νίκος Χατζήκος.

1381

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του σωματείου...

Το σωματείο έχει ιδρύσει τράπεζα αίματος για τις ανάγκες των μελών του και των οικο-

γενειών τους.

Ο κ. Μαγγούδης Λάμπρος στην αιμοδοσία του σωματείου το 2002 στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.

139

... και προς την κοινωνία στην εποχή της κρίσης

Ο κλάδος των κρεοπωλών έχει κινητοποιηθεί και αναταποκρίνεται στο κάλεσμα της αλ-

ληλεγγύης προς όσους δοκιμάζονται από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης των ημε-

ρών μας. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο που δημοσιεύθυκε στην ηλεκτρονική έκδοση

του περιοδικού Meat place.

Έμπρακτη αλληλεγγύη από τους εμπόρους κρέατος

Μια ουσιαστική μορφή Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αναπτύσσεται εδώ και καιρό από

εμπορικές επιχειρήσεις στον κλάδο του κρέατος. Στέγες αστέγων, κοινότητες απεξάρτη-

σης, συσσίτια που οργανώνονται από διαφόρους φορείς έχουν βρει αρωγούς τις επιχει-

ρήσεις εμπορίας κρέατος, οι οποίες αναλαμβάνουν την τακτική προμήθειά τους.

Η μείωση των κοινωνικών δαπανών που κάνει αδύνατη την λειτουργία τέτοιων δραστη-

ριοτήτων, αλλά και η αλματώδης αύξηση των ανθρώπων που προσφεύγουν σε κοινωνι-

κές δομές αλληλεγγύης για να επιβιώσουν, δημιουργεί ανάγκες οι οποίες δεν μπορούν

να καλυφθούν με τον μέχρι τώρα τρόπο.

Οι φορείς που αναλαμβάνουν τέτοιο έργο (τοπική αυτοδιοίκηση, εκκλησία, κοινωνικές

οργανώσεις, δομές απεξάρτησης και παροχής προστασίας κ.ά.) προσφεύγουν στις επι-

χειρήσεις εμπορίας κρέατος όλο και περισσότερο. Προς τιμή τους οι έμποροι ανταποκρί-

νονται, ενισχύοντας όσο μπορούν αυτές τις προσπάθειες.

Μια κίνηση αλληλεγγύης που αξίζει να ενισχυθεί από όλους τους παράγοντες της αγο-

ράς στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

Tρίτη 15, Μαϊου 2012

www.meatplace.gr

1401

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κοινωνικό έργο

Η παρουσία του σωματείου στον αγώνα επιβίωσης των μη προνομιούχων συμπολιτών

μας είναι καθημερινή.

Τον Δεκέμβριο του 2009 το διοικητικό συμβούλιο παίρνει την απόφαση οι κρεοπώλες

να προσφέρουν εκ περιτροπής κάθε εβδομάδα κρέατα στα ιδρύματα που οργανώνουν

συσσίτια σε όλους τους δήμους του νομού. Την ίδια χρονιά ενισχύει οικονομικά την ορ-

γάνωση «Γιατροί χωρίς Σύνορα».

Από το 2010 καθιερώνει το κουπόνι αγοράς κρεάτων αξίας 25 ευρώ, το οποίο χρημα-

τοδοτείται από το σωματείο και μοιράζεται την περίοδο των εορτών μέσω εκπομπών σε

οκτώ ραδιοφωνικούς σταθμούς και μέσω εκκλησιών της πόλης.

Το 2011 μέλη του σωματείου συμμετέχουν με προσφορές στα συσσίτια των δήμων Πα-

νοράματος, Καλαμαριάς και Θέρμης.

Παράλληλα το σωματείο εξοπλίζει πλήρως ένα δωμάτιο στο «Κέντρο Φιλοξενίας Καρκι-

νοπαθών», το οποίο λειτουργεί στην περιοχή της Πυλαίας με τη φροντίδα του Θεαγένει-

ου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου.

Ακόμη προσφέρει κρέατα στην κατασκήνωση της Ορθόδοξης Ιεραποστολικής Αδελφό-

τητας «Οσία Ξένη», η οποία φιλοξενεί καρκινοπαθή παιδιά.

Το 2012 ενισχύει χρηματικά τη Unicef στον αγώνα κατά της φτώχειας και του υποσιτι-

σμού ενώ προσφέρει κουπόνια αγοράς κρέατος στο Παιδικό Χωριό SOS στο Πλαγιάρι.

Με τον ίδιο τρόπο τον ενισχύει το έργο της οργάνωσης «Γιατροί του Κόσμου» στη διάρ-

κεια τηλεμαραθώνιου της ΕΤ3.

141

1421

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Σύγχρονα κρεοπωλεία

Η εικόνα των καταστημάτων αλλάζει καθημερινά. Το παραδοσιακό κρεοπωλείο που

γνωρίζουμε μεταμορφώνεται σε πολλές περιπτώσεις σε υπερσύγχρονο χώρο με προ-

σεγμένο design και πρωτότυπα ονόματα.

143

1441

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Κρεοπωλεία online

Η παράδοση της παραγγελίας στο σπίτι έχει μακρά παράδοση. Όμως σήμερα, μέσω του

διαδικτύου, οι κρεοπώλες φέρνουν το κατάστημά τους μέσα στο σπίτι του καταναλωτή,

με λεπτομερείς περιγραφές των προϊόντων τους, τη δυνατότητα για παραγγελίες ηλε-

κτρονοκά αλλά και συμβουλές, ιδέες και συνταγές μαγειρικής.

Ιστορία του επαγγέλματος

1461

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αρχαίο ελληνικό αγγείο με παραστάσεις τεμαχισμού κρέατος.

147

Το κρέας στο πιάτο: μια πανάρχαια ιστορία…

Το κρέας είχε πάντοτε τη δική του ξεχωριστή θέση στο ελληνικό τραπέζι. Από την αρχαι-

ότητα μέχρι τις μέρες μας το συναντάμε ως σύμβολο ευμάρειας και πλούτου. Ειδικότερα

στο εορταστικό τραπέζι, σε κάθε ιστορική εποχή, η ποικιλία των εδεσμάτων από κρέας

δίνει τον χαρακτήρα της γιορτής και της προσδίδει επισημότητα.

Στην αρχαιότητα, μολονότι η καθημερινή κατανάλωση του κρέατος είναι περιορισμέ-

νη, στις γιορτές και τα συμπόσια είναι απαραίτητη. Στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές

η προσφορά σφαγίων αποτελεί το μέσο με το οποίο οι Έλληνες προσπαθούν να ευχα-

ριστήσουν τους θεούς τους και με την τσίκνα που ανυψώνεται προς τους ουρανούς να

κερδίσουν την εύνοιά τους. Για το λόγο αυτό στις θυσίες η μερίδα των θεών (λίπη και

οστά) παραδίδεται στις φλόγες, ενώ η μερίδα των ανθρώπων, δηλαδή το ψαχνό κρέας,

μοιράζεται στους παρευρισκομένους. Εκεί το σφάγιο δεν διαμελίζεται ανάλογα με τον

τύπο των μελών του αλλά σε κομμάτια ίσου βάρους. Στην Κρήτη τα καλύτερα κομμάτια

προορίζονται για τους φρονιμότερους πολίτες ή τους καλύτερους πολεμιστές.

Στην αγορά της αρχαίας πόλης των Αθηνών διακινούνται καθημερινά αρκετές ποσότη-

τες κρέατος, πάντοτε στο σημείο που είναι καθορισμένο για την πώλησή του και υπό το

άγρυπνο βλέμμα του αγρονόμου, που επιβλέπει όλες τις δοσοληψίες και παρακολουθεί

αν τηρούνται οι διατάξεις του νόμου. Εκεί, εκτός από τους κρεοπώλες, καταφθάνουν κα-

θημερινά νωρίς το πρωί και αγρότες που κατοικούν στις περιοχές γύρω από την πόλη,

φορτωμένοι με λαγούς, γουρουνάκια, πάπιες, χήνες και κοτόπουλα. Αυτά θα μαγειρευ-

τούν από τις γυναίκες του σπιτιού, αλλά, αν προορίζονται για συμπόσιο, ένας επαγγελ-

ματίας μάγειρας θα αναλάβει τα περίπλοκα εδέσματα με τις σύνθετες σάλτσες και τα κα-

ρυκεύματα. Η περίπλοκη κουζίνα είναι αρκετά διαδεδομένη στην Αθήνα του 5ου αιώνα.

Τόσο που ο Ξενοφών εκδηλώνει την αγανάκτησή του και ο Πλάτων διώχνει τους μάγει-

ρες από την Πολιτεία του.

Αντίθετα στη Σπάρτη, όπου οι απολαύσεις και η τρυφηλή ζωή δεν ενθαρρύνονται, υπάρ-

χει θέση μόνο για όσους μαγειρεύουν το κρέας με απλό και λιτό τρόπο, αφού η κύρια

τροφή του πολεμιστή αποτελείται από μέλανα ζωμό και βραστό χοιρινό κρέας. Όσο για

εκείνους που θέλουν να φέρουν νέες ηδονές για τον ουρανίσκο των Σπαρτιατών, τους

διώχνουν από την πόλη. Όπως λέει αστειευόμενος ένας Συβαρίτης «Φυσικά και οι

Σπαρτιάτες είναι οι γενναιότεροι ανάμεσα σε όλους. Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος

θα προτιμούσε να πεθάνει χίλιους θανάτους παρά να διάγει τόσο λιτό βίο».

Εκτός όμως από το κρέας που προορίζεται για μαγείρεμα στο σπίτι, στην αγορά της Αθή-

νας βρίσκει κανείς και έτοιμο ψητό ή παστωμένο κρέας, ζεστά λουκάνικα καθώς και κοι-

λιά βραστή! Φαίνεται ότι ένα πιάτο με ζεστό πατσά ήταν πάντοτε δημοφιλές στους χώ-

ρους της αγοράς.

1481

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Αρχαία ελληνικά αγγεία με παραστάσεις τεμαχισμού κρέατος.

149

Αργότερα, στην εποχή του Βυζαντίου, το κρέας έχει τη θέση του στην καθημερινή δια-

τροφή ως κύριο πιάτο, αν και το συναντά κανείς συχνότερα στο τραπέζι των πλούσιων

σπιτιών και σπανιότερα στων φτωχών. Σε πολλά σπίτια εκτρέφονται πουλερικά ενώ το

κυνήγι είναι άλλος ένας τρόπος να εξασφαλίσει κανείς κρέας. Στα σπίτια που εκτρέφουν

γουρούνια, τα χοιροσφάγια γίνονται κάθε χειμώνα και η οικογένεια εξασφαλίζει τα λου-

κάνικα, τα παστά και το μαγειρικό λίπος όλης της χρονιάς.

Στην αγορά το αρνί και τα μεγαλύτερα ζώα αποτελούν ακριβότερη και λιγότερο διαδε-

δομένη τροφή ενώ το χοιρινό κρέας είναι οικονομικά πιο προσιτό. Το κρέας πωλείται

σε καταστήματα, και το επάγγελμα του κρεοπώλη και εκδοροσφαγέα ασκούν οι μακελ-

λάρηδες, οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε συντεχνία. Σφάζουν παρουσία του επάρχου, ο

οποίος έχει την ευθύνη να εποπτεύει την αγορά του κρέατος και να ελέγχει τις τιμές. Για

τους μακελλάρηδες που παραβαίνουν το νόμο (π.χ. τεχνητή έλλειψη κρέατος ή αδικαι-

ολόγητα υψηλές τιμές) οι ποινές είναι βαριές: μετά από έαν γερό χέρι ξύλο εξορίζονται!

Την ίδια εποχή, ταυτόχρονα με το εμπόριο στα στεγασμένα καταστήματα, την προμήθεια

αγαθών στα σπίτια εξυπηρετούν και πλανόδιοι μικροπωλητές, οι γυρεύοντες.

Πλανόδιους κρεοπώλες συναντάμε στον ελληνικό χώρο μέχρι και το τέλος της τουρκο-

κρατίας, δηλαδή έως τις αρχές του 1900. Ο πλανόδιος κρεοπώλης, που είναι συνήθως

μουσουλμάνος, σφάζει το πρωί και κρεμά τα σφαχτά σε ταμπλάδες δεμένους στα πλαϊνά

του ζώου του και περιφέρεται στις γειτονιές της πόλης, για να τα πουλήσει. Θα πρέπει

μέσα στη μέρα να ξεπουλήσει, καθώς δεν έχει τρόπους συντήρησης του κρέατος, ειδικά

τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η συντήρηση του κρέατος πριν από την έλευση του ηλεκτρισμού ήταν πάντοτε εύκο-

λη υπόθεση τους χειμωνιάτικους μήνες με τη βοήθεια του κρύου και του χιονιού. Τους

υπόλοιπους μήνες το κρέας φυλασσόταν σε δροσερά σημεία, όπως πηγάδια και υπόγει-

ους χώρους. Σε καμία περίπτωση βέβαια δεν μπορούσε κανείς να εξασφαλίσει την ποι-

ότητα της συντήρησης που γνωρίζουμε σήμερα. Οι πρώτες παγωνιέρες, ψυκτικοί θάλα-

μοι με κομμάτια πάγου, ήταν μια μικρή επανάσταση για το επάγγελμα του κρεοπώλη με

αποκορύφωση το ηλεκτρικό ψυγείο.

Μία άλλη μικρή επανάσταση υπήρξε η μηχανή κοπής του κιμά, τον οποίο αρχικά οι κρε-

οπώλες έκοβαν υπομονετικά με το χέρι. Οι πρώτες μηχανές ήταν χειροκίνητες, κα¬τόπιν

ήλθαν οι ηλεκτροκίνητες και σήμερα είναι επιπλέον και ψυχόμενες.

Από τον κρεοπώλη της αρχαίας αγοράς μέχρι τον σύγχρονο επαγγελματία ο δρόμος ήταν

μακρύς και οι συνθήκες άλλαξαν δραματικά. Ωστόσο ο ρόλος του κρέατος στη διατροφή

μας παραμένει απαρασάλευτα ίδιος, και ως προς τις θρεπτικές του ιδιότητες αλλά και ως

προς οτιδήποτε συμβολίζει ένα πιάτο κρέας στο τραπέζι.

1501

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο κρεοπώλης χρησιμοποιεί μία αυτοσχέδια φούντα από αλογότριχα, για να διώχνει τις μύγες που τριγυ-ρίζουν με επιμονή το εμπόρευμά του.

Βυζαντινή σχάρα από πηλόΟρειχάλκινη κρεάγρα, άγκιστρο από το οποίο κρεμούσαν το καυ-τό κρέας.

151

σκαλιστό μπαλταδάκι

τσιγγέλι

σετ από χασάπικα μαχαίρια

μασάτι (λίμα)

Εργαλεία 100 χρόνων από χασάπικο της εποχής των Οσμανλήδων.

1521

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Πλανόδιος χασάπης με συκωταριές το 1903.

Πλανόδιος χασάπης το 1908.

153

Λαϊκή ζωγραφιά που απεικονίζει πλανόδιο χασάπη την ώρα που τε-μαχίζει το κρέας σε πλακόστρωτο δρόμο της πόλης.

Πλανόδιος χασάπης το 1905 σε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης.

1541

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Επάνω και δεξιά: Μινιατούρες με παραστάσεις της κρεαταγοράς από τουρκικά χειρόγραφα

Χασάπης επί το έργον. Πρόβατο που το έσκασε από τους χασάπηδες και το σφάζουν επιτόπου.

155

Βόλτα των χασάπηδων στην περιοχή του σιναφιού τους.

1561

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Επάνω και δεξιά: Καρτ ποστάλ με καθημερινές εικόνες κρεοπωλών από το υπαίθριο παζάρι τροφίμων της Κωνσταντινούπολης.

157

Κρεοπώλης ή χασάπης;

Η ελληνική λέξη για το επάγγελμα του πωλητή κρέατος είναι κρεοπώλης. Πολύ διαδεδο-

μένη είναι η λέξη χασάπης, κληρονομιά της εποχής της τουρκοκρατίας, από την τουρκι-

κή λέξη kasap, που προέρχεται από την αραβική λέξη quaşşāb.

Καθώς οι κρεοπώλες ήταν ταυτόχρονα και σφαγείς, η λέξη χασάπης είναι συχνά συνώ-

νυμη του μακελλάρης. Έτσι, η μεταφορική έννοια του μακελλάρη (θηριώδης, αιμοχαρής,

φονέας) έχει μεταφερθεί και στον όρο χασάπης, με αποτέλεσμα στερεότυπες εκφράσεις,

στις οποίες ο όρος χασάπης σημαίνει μεταφορικά:

ηθικός ή φυσικός αυτουργός μαζικής σφαγής (Ο χασάπης της Αφρικής)

βίαιος και αδίστακτος εκτελεστής (Ο χασάπης της Λιόν)

επικίνδυνα αδέξιος ή ανεπαρκής χειρουργός (χασάπης γιατρός)

αδέξιος χειριστής των μηχανημάτων προβολής στον κινηματογράφο

(γράμματα, χασάπη!)

Κατά τον ίδιο τρόπο δημιουργήθηκε στη λαϊκή συνείδηση και το στερεότυπο που θέ-

λει τον χασάπη άνδρα μεγαλόσωμο και γεροδεμένο, τραχύ και βαρύθυμο. Όλοι έχουμε

ακούσει σε παλιές ελληνικές ταινίες την κλασική απειλή «θα το πω στον αδερφό μου,

που είναι χασάπης!»

1581

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Χασάπικος χορός

Πρόκειται για το χορό της συντεχνίας των χασάπηδων της Κωνσταντινούπολης, από

τους οποίους πήρε και το όνομά του. Οι ρίζες του ανάγονται στη βυζαντινή περίοδο, τότε

που τον χόρευαν οι μακελλάρηδες (μακελλάρικος ή αρναούτικος). Στο χορό αυτό έπαιρ-

ναν μέρος μόνο άνδρες, πιασμένοι από τους ώμους, οι οποίοι κινούνταν σε απόλυτο

συγχρονισμό, σαν ένα σώμα, δίχως να ξεχωρίζει κορυφαίος, όπως συνηθίζεται στους

κυκλωτικούς χορούς.

«Χασάπικος σε ταβέρνα», σκίτσο του Αλέκου Φασιανού.

159

Στο πεντάγραμμο

Στο ρεμπέτικο τραγούδι υπάρχουν πολλές αναφορές σε χασάπηδες και χασαπάκια. To

επάγγελμά τους θεωρείται αξιοζήλευτο και στη λαϊκή συνείδηση ο χασάπης είναι ευκατά-

στατος, ξοδεύει για την καλοπέρασή του και είναι παροιμιώδης γλεντζές. Ακόμη εμπνέει

συχνά σφοδρούς έρωτες και πάθη, αφού η θωριά του, έτσι όπως είναι ζωσμένος τα μα-

χαίρια, παραπέμπει σε μάγκα και σκληρό άνδρα. Η εικόνα αυτή του χασάπη καθρεφτίζε-

ται στους στίχους των παρακάτω ρεμπέτικων τραγουδιών.

Είμαι χασάπης ζηλευτός Μάρκος Βαμβακάρης (προπολεμικό)

Χασάπης είμαι ζηλευτός, εντάξει σ’ όλα, φίνος

κι όποιος εντάξει μου φερθεί, και την καρδιά του δίνω.

Ξηγιέμαι με πολλά λεφτά, το χρήμα το σκορπάω

κι όπου τα όμορφα τα βρω με κέφι τα γλεντάω.

Μόλις τελειώσω τη δουλειά στα καπελιά τραβάω

και με τον πιο καλό μεζέ ρετσίνα κοπανάω.

Τα χασαπάκια είμαστε σε όλα μας εντάξει

μας πιάνει το φιλότιμο, αν ένας μας πειράξει.

Χασαπάκι Μουσική/Στίχοι: Σκαρβέλης Κώστας 1931, Χασάπικο

Είμαι χασάπης σεβνταλής, πού μ’ έχει μπλέξει πάλι

μια ζωντοχήρα σε μπελά, σε ντέρτια θα με βάλει

Κάθε πρωί στην αγορά την χήρα περιμένω

κι όταν την δουν τα μάτια μου, αρχίζω πια να τρέμω

Εσένα πάντα θ’ αγαπώ, χήρα μου παινεμένη

και μη μ’ αφήσεις να χαθώ με την καρδιά κομμένη

Έλα να ζήσεις χήρα μου μ’ εμέ το χασαπάκι

και πάντοτε θε να μασάς του γάλακτος αρνάκι

- Ώπα, γεια σου βλάμη μου με τη χήρα σου

1601

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Ο χασάπης Μουσική/Στίχοι: Βαμβακάρης Μάρκος

Χασάπη μου, με την ποδιά, που σαν τη δέσεις πίσω

Όταν σε δω, χασάπη μου, τώρα θα ξεψυχήσω

Γυαλίζουν τα θηκάρια σου, στη μέση που τα βάνεις

Με την ποδιά την κόκκινη, εσύ θα με τρελάνεις

Αστράφτουν τα μαχαίρια σου, λάμπει και το μασσάτι

Λάμπουν τα μαύρα μάτια σου, μαγκίτη μου χασάπη

Παλεύεις με τα αίματα, μα δεν πονεί η καρδιά σου

Σε αγαπώ, χασάπη μου, μ’ αυτή τη λεβεντιά σου

Τριγκ τριγκ τα ποτηράκια Μουσική/Στίχοι: Μοντανάρης Ιάκωβος 1931

Είμαι μερακλής δερβίσης χασαπάκι του ντουνιά

κι όλο γλέντι και μεθύσι γειτονιά σε γειτονιά

το χασάπικο χορεύω με σαντούρια και βιολιά

μέρα νύχτα μεθυσμένος δεν με νοιάζει για δουλειά

Τριγκ τριγκ βίβα τα ποτήρια

σέρβικο χασάπικο παίζουν τα βιολιά

και δυο–δυο τα χασαπάκια

το χορεύουν αγκαλιά

Σαν το πιώ και μπω στο κέφι πάω στο Τροκαντερό

κι όλους μέσα τους κερνάω σταματάω το χορό

και τη μουσική διατάζω παίξε σε παρακαλώ

το χασάπικο το νέο κι ας την πάντα το ταγκό

Τριγκ τριγκ βίβα τα ποτήρια

σέρβικο χασάπικο παίζουν τα βιολιά

και δυο–δυο τα χασαπάκια

το χορεύουν αγκαλιά

Είμαι μερακλής δερβίσης χασαπάκι του ντουνιά

κι όλο γλέντι και μεθύσι δεν με νοιάζει για δουλειά

το χασάπικο χορεύω με σαντούρια και βιολιά

μέρα νύχτα μεθυσμένος γειτονιά σε γειτονιά

Τριγκ τριγκ βίβα τα ποτήρια

σέρβικο χασάπικο παίζουν τα βιολιά

και δυο–δυο τα χασαπάκια

το χορεύουν αγκαλιά

161

Νέο Χασαπάκι Εσκενάζυ Ρόζα Σκαρβέλης Κώστας

Αγαπώ ένα χασαπάκι μες την αγορά

που είναι ντέρτι και μεράκι κι όλο λεβεντιά

Θα τον πάρω δεν τ’ αφήνω κι ας βοΐξει η γειτονιά

γιατί είν’ γεμάτο χάρες γλύκες κι ομορφιά

Αααααχ ααααα αααααχ θεέ μου δε βαστώ

απ’ την πολλή αγάπη πα να τρελαθώ

αααααχ ααααα αααααχ θεέ μου δε βαστώ

απ’ τον σεβντά που έχω πα να τρελαθώ

Ααααααααμάν πολές φορές με πλήγωσες

πολλές φορές με πλήγωσες αμάν αμαααάν

μα όχι πάλι τόσο

-Γεια σου παιδί μου με την βίτσα σου γεια σου παιδί μου

Αααααααμάν μα όχι πάλι τόσο

το ξεύρω τούτη τη φορά αμάν αμαααάν

πως δεν θα τη γλιτώσω

- Άντε να ζήσουν τα χασαπάκια

Να σε χαρώ χασαπάκι Χαζάν Βικτωρία Μουσική/Στίχοι: Λορέντζος Δημήτρης 1950

Εγώ θα πάρω χασαπάκι, μα θέλω να ‘ναι και μαγκάκι

για να μου παίζει ταμπουράκι, αχ για πούμε το νταλκαδάκι

Αχ χασαπάκι μου, μικρό μαγκάκι μου

όταν σε ειδώ στην αγορά, τα χάνω δεν αντέχω πια

Έλα και πάψε χασαπάκι, να σε χαρώ μικρό μαγκάκι

έλα και φίλα με στο στόμα, και ότι θέλεις το έχεις ακόμα

Αχ χασαπάκι μου, μικρό μαγκάκι μου

όταν σε ειδώ στην αγορά, τα χάνω δεν αντέχω πια

1621

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Η Ελένη η ζωντοχήραΜουσική/Στίχοι: Τσαούς Γιοβάν

Ελένη η ζωντοχήρα, ντέρτι έχει η κακομοίρα

Ένα γέρο άντρα έχει κι η καημένη δεν αντέχει

Κάθε μέρα αναστενάζει κι απ’ το στόμα φλόγες βγάζει

Νέα είμαι, δεν ταιριάζει, γέρος να με αγκαλιάζει

Εξεπόρτισε και λέει, τι να κάνω, κι όλο κλαίει

Ο μπακάλης τη λυπάται, κάθε βράδυ τη θυμάται

Κι ο μανάβης σαν περνάει, στέκει, την παρηγοράει

Έτσι το ’θελεν η μοίρα, Ελένη να ’σαι ζωντοχήρα

Σαν τ’ ακούει το μπαρμπεράκι να και τρέχει με μεράκι

Έλα δω βρε Ελενάκι, να σου σβήσω το φαρμάκι

Το ’μαθε το χασαπάκι, τηνε στέλνει ένα αρνάκι

Ψήσε το με το σπανάκι, γιατί θα ’ρθω το βραδάκι

Το Χασαπάκι (Μες τη χασάπικη αγορά) Χασκίλ Στέλλα Μουσική/Στίχοι: Βαμβακάρης Μάρκος

Μες τη χασάπικη αγορά ένα χασαπάκι

με την ελίτσα και τα φρύδια τα σμιχτά

όταν με βλέπει και περνώ από μπροστά του

τη μαχαιρίτσα του στο κούτσουρο χτυπά

Τα μάγουλά του κοκκινίζουν και με σφάζουν

η ομορφιά του μ’ έχει κάνει σαν τρελή

με γοητεύει, με μαγεύει, με παιδεύει

τον εσυμπάθησα μανούλα μου πολύ

Έχει ένα μπόι λεβεντιά σαν την λαμπάδα

να ξέρεις μάνα μου τρελά τον αγαπώ

κι όπως πάω αν δεν τον πάρω θα χτικιάσω

γι’ αυτόνε μάνα μου στην μαύρη γη θα μπω

163

Στην τέχνη

Το επάγγελμα του κρεοπώλη φαίνεται ότι εμπνέει και δημιουργούς της τέχνης, όπως

οι Ιταλοί Passerotti και Carracci, ο Γάλλος Marc Chagall, ο Φλαμανδός David Teniers II

και ο δικός μας Παναγιώτης Τέτσης. Οι σκηνές που απεικονίζονται στους πίνακές τους

διατρέχουν την ιστορία του επαγγέλματος του κρεοπώλη από το 1500 μέχρι σήμερα σε

διάφορες περιοχές της Ευρώπης και λίγο διαφέρουν από αντίστοιχες στιγμές, όπως τις

έχουν ζήσει οι σημερινοί κρεοπώλες.

Butcher’s Shop, του Ιταλού Annibale Carracci, 1960.

1641

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Butcher, του Γάλλου Marc Chagall, 1910.

165

Χασάπικο, του Παναγιώτη Τέτση, 1925.

1661

00

ΧΡΟ

ΝΙΑ

Κρε

οπώ

λες

του

Ν. Θ

εσσαλ

ονίκ

ης

Butcher Shop, του Φλαμανδού David Teniers II του νεότερου, 1642.

167

The Butcher’s Shop, του Ιταλού Bartolomeo Passerotti, 1529.