Κεφ. 10 Εστίες αντίστασης και αυτονομίας:Σούλι, Μάνη και Σφακιά

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας υπήρξαν τρεις ελληνικές περιοχές που έζησαν σχετικά ελεύθερες. Το Σούλι, η Μάνη και τα Σφακιά.

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες από το Σούλι (επάνω), τη Μάνη (επάνω αριστερά) και τα Σφακιά (αριστερά):

Με βάση όσα μάθαμε στα προηγούμενα κεφάλαια για τις μετακινήσεις των ελληνικών πληθυσμών τους δυο πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας, σε τι συμπεράσματα σας οδηγεί η μορφολογία του εδάφους;

Οι Σουλιώτες είχαν καταφύγει στα Κασσωπαία όρη της Ηπείρου χτίζοντας εφτά χωριά. Οργανώθηκαν σε μεγάλες οικογένειες (φάρες) και διοικούνταν, από το συμβούλιο των γερόντων με βάση το εθιμικό δίκαιο.

Δημιούργησαν ισχυρή στρατιωτική δύναμη και έγιναν εμπόδιο για τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων που ήθελε να επεκτείνει την κυριαρχία του. Έτσι άρχισαν οι πόλεμοι...

Το 1791 και το 1792 έγιναν δυο εκστρατείες του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών αλλά απέτυχαν.

Οι Σουλιώτες

Σουλιώτης, έγχρωμη χαλκογραφία, Αθήνα, Γενάδειος βιβλιοθήκη.

Ο Αλή Πασάς

Το 1800 ο Αλή Πασάς εφάρμοσε ένα σχέδιο αποκλεισμού του Σουλίου. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό και πολεμοφόδια, ανάγκασαν τους Σουλιώτες 1803, να υπογράψουν συνθήκη και να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.

Μετά από 13 χρόνια το 1820, εκμεταλλευόμενοι τη διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα στο Σουλτάνο και τον Αλή Πασά, οι Σουλιώτες επέστρεψαν στο Σούλι. Για δυο μόνο χρόνια παρέμειναν εκεί για να αναγκαστούν τελικά να εγκαταλείψουν οριστικά τον τόπο τους μετά τη συντριβή των επαναστατημένων Ελλήνων στη μάχη του Πέτα (1822).

Διασκορπίστηκαν στον ελληνικό χώρο και προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στον επαναστατικό αγώνα του 1821. Στο τέλος της Επανάστασης μόλις 200 Σουλιώτες είχαν επιζήσει.

Ary Scheffer "Σουλιώτισσες Γυναίκες", 1827, Μουσείο Λούβρου

Μια άλλη περιοχή με αυτονομία ήταν η Μάνη. Οι Μανιάτες οργανώθηκαν με βάση την οικογένεια. Πολλές οικογένειες που συνδέονταν με συγγένεια αποτελούσαν μια πατριά. Πολλές φορές οι πατριές συγκρούονταν μεταξύ τους.

Αρχηγός της πατριάς γινόταν ο πιο ικανός και σοφός. Τις αποφάσεις για σοβαρά ζητήματα τις έπαιρνε η συνέλευση των ηλικιωμένων, η «γεροντική».

Οι Μανιάτες έχτιζαν καστρόσπιτα και πύργους σε μέρη που μπορούσαν να έχουν τον έλεγχο της περιοχής και να αμύνονται εύκολα σε περίπτωση κινδύνου.

Διοικητής της Μάνης ήταν ο καπετάνιος που είχε τον τίτλο του μπέη. Η Μάνη ήταν καταφύγιο των αγωνιστών και οι εμπειροπόλεμοι Μανιάτες ήταν η πρώτη υπολογίσιμη δύναμη του έθνους.

Οι Μανιάτες

Ο πύργος των μπέηδων στις Κιτριές, χαλκογραφία του 19ου αι.

Από τον καιρό των Βενετών ακόμα οι Σφακιανοί είχαν ορισμένα προνόμια σε σχέση με τους άλλους Κρητικούς, που τα διατήρησαν και στην Τουρκοκρατία.

Ζούσαν σε απόκρημνα μέρη, πρωτόγονα και ανοργάνωτα. Ήταν σκληροί πολεμιστές, φόβος και τρόμος των Οθωμανών, αποτέλεσαν κι αυτοί σημαντική ένοπλη δύναμη.

Στα 1770 οι Σφακιανοί με αρχηγό το Δασκαλογιάννη ξεσηκώθηκαν εναντίον των Οθωμανών Τούρκων. Το κίνημα αυτό έμεινε γνωστό ως η επανάσταση του Δασκαλογιάννη. Ο Δασκαλογιάννης βρήκε μαρτυρικό θάνατο όταν παραδόθηκε μετά την αποτυχία της επανάστασής του.

Οι Σφακιανοί

Ο Δασκαλογιάννης