1

Το Υπόδειγμα IS-LMΝομισματική και Δημοσιονομική Πολιτική

σε Κλειστή Οικονομία

- Ταυτόχρονη Ανάλυση Μεταβολών της Ισορροπίας στην ΑγοράΑγαθών και στην Αγορά Χρήματος => Υπόδειγμα IS-LM

(1) Η Καμπύλη IS (Ισορροπία στην Αγορά Αγαθών)- Η καμπύλη IS δείχνει τους διάφορους συνδυασμούςεισοδήματος και επιτοκίου για τους οποίους η αγορά αγαθώνβρίσκεται σε ισορροπία.

- Ισορροπία: I = S + (NT – G) = Ιδιωτική Αποταμίευση + Δημόσια Αποταμίευση = Εθνική Αποταμίευση = S S => Καμπύλη“I-S”

2

Εξαγωγή Καμπύλης IS

(i) Διαγραμματική Εξαγωγή IS

YY0

0

450

•

•

Y1

E0

E1

AD1=C

AD0=C1+I1+G

0+I0+G

YY0

0

••

Y1

E0

E1

r0

r1

IS

••

3

- Για r=r0 => I0, C0 => Συνολική Ζήτηση: AD0

=> Ισορροπία: Υ=Υ0 (Σημείο Ε0)

• Το σημείο Ε0 (Υ0,r0) ανήκει στην καμπύλη IS.

- Για r=r1<r0 => I1(>I0), C1(>C0) => Συνολική Ζήτηση: AD1

=> Ισορροπία: Υ=Υ1 (Σημείο Ε1)

• Το σημείο Ε1 (Υ1,r1) ανήκει επίσης στην καμπύλη IS.

- Επαναλαμβάνουμε αυτή τη διαδικασία για όλες τις δυνατές τιμέςτου επιτοκίου => Ενώνουμε όλα τα σημεία (Ε0, Ε1,…) για τα οποία ηαγορά αγαθών βρίσκεται σε ισορροπία και λαμβάνουμε την καμπύληIS στο κάτω διάγραμμα.

4

Αλγεβρική Εξαγωγή IS

0

_

Συνάρτηση Κατανάλωσης: , 0, 0 1 Συνάρτηση Επενδυτικής Ζήτησης: , 0

Δημόσιες Δαπάνες:

dC a Y aI I dr d

G G

β β= + > < <= − >

=_

_

Αυτόνομος Φόρος:

Μεταβιβαστικές Πληρωμές:

T T

B B

=

=

(Εξισώσεις που περιγράφουν την αγορά αγαθών)

- Υπολογίζουμε το εισόδημα ισορροπίας ως συνάρτηση του επιτοκίου:_ _ _ _

_ _ _

0

, οπότε: ( )

Ισορροπία: = ( )

dY Y T B C a B T Y

Y AD C I G a B T Y I dr G

β β

β β

= − + = + − +

= + + = + − + + − +

5

- Λύνουμε ως προς Y και παίρνουμε:_ _ _

0( ) (1) 1 1

(Εξίσωση της καμπύλης IS)

a B T I G dY rββ β

+ − + += −

− −

- Αν λύσουμε την (1) ως προς r, παίρνουμε:_ _ _

0( ) 1 (IS) (1 )́ a B T I Gr Yd d

β β+ − + + −= −

Y

r_ _ _

0( )a B T I Gd

β+ − + +

_ _ _

0( )1

a B T I Gββ

+ − + +−

0IS

•

•

IS΄

6

Κλίση της Καμπύλης IS

- Κλίση IS:

(i) H καμπύλη IS έχει αρνητική κλίση, διότι:

Αύξηση επιτοκίου: ↑r =>↓I, ↓C =>↓AD =>↓Y: Μείωση Εισοδήματος

(ii) Όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία της επενδυτικής ζήτησηςστις μεταβολές του επιτοκίου (μεγαλύτερη τιμή του d), τόσομικρότερη είναι η κλίση της IS (μετατόπιση της IS στη θέση IS΄).

Εξήγηση: Όσο περισσότερο μειώνεται η επενδυτική ζήτηση από μιααύξηση του επιτοκίου (δηλ. όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του d), τόσοπερισσότερο η αύξηση του επιτοκίου θα μειώσει την AD και τοεισόδημα ισορροπίας (μεγαλύτερος λόγος ΔΥ/Δr, δηλαδή μικρότερηκλίση της IS).

1 0drdY d

β−= − <

7

Μετατοπίσεις της Καμπύλης IS

(i) Κάθε μεταβολή του επιτοκίου προκαλεί μετακίνηση κατά μήκοςτης ίδιας καμπύλης ΙS.

- Κάθε άλλος παράγοντας που μετατοπίζει την καμπύλη ΑD, μετατοπίζει επίσης και την καμπύλη IS:

(ii) Μια αύξηση των αναμενόμενων μελλοντικών κερδών απόεπενδύσεις μετατοπίζει την καμπύλη IS προς τα δεξιά (δηλ. προς ταπάνω).

(iii) Μια αύξηση του αναμενόμενου μελλοντικού εισοδήματος (ήμια αύξηση του πλούτου) των νοικοκυριών μετατοπίζει τηνκαμπύλη IS προς τα δεξιά.

(iv) Μια αύξηση των δημόσιων δαπανών (ή μια μείωση τωνφόρων ή μια αύξηση των μεταβιβαστικών πληρωμών) μετατοπίζει την καμπύλη IS προς τα δεξιά.

8

(2) Η Καμπύλη LM (Ισορροπία στην Αγορά Χρήματος)- Η καμπύλη LM δείχνει τους διάφορους συνδυασμούς επιτοκίωνκαι εισοδήματος για τους οποίους η αγορά χρήματος βρίσκεται σεισορροπία.

- Ισορροπία: Πραγματική Ζήτηση Χρήματος (ΠροτίμησηΡευστότητας: Liquidity-L) = Πραγματική Προσφορά Χρήματος-MM

⇒Καμπύλη “L-M”Εξαγωγή Καμπύλης LM

(i) Διαγραμματική Εξαγωγή LM

r

( ) , ( )d SM MP P

( )SMP

L00

E0

E1

•

•

LL0

LL1

r0

r1

r

E0

E1

••

Y

•

•

LM

0 Y0 Y1

r1

r0

9

- Για Y=Y0 => Ζήτηση Χρήματος: LL0 =>

=> Ισορροπία: r=r0 (Σημείο Ε0)

• Το σημείο Ε0 (Υ0,r0) ανήκει στην καμπύλη LM.

- Για Y=Y1>Y0 => Ζήτηση Χρήματος: LL1 =>

=> Ισορροπία: r=r1 (Σημείο Ε1)

• Το σημείο Ε1 (Υ1,r1) ανήκει επίσης στην καμπύλη LM.

- Επαναλαμβάνουμε αυτή τη διαδικασία για όλες τις δυνατές τιμέςτου εισοδήματος => Ενώνουμε όλα τα σημεία (Ε0, Ε1,…) για ταοποία η αγορά χρήματος βρίσκεται σε ισορροπία και λαμβάνουμε τηνκαμπύλη LM στο δεξιό διάγραμμα.

10

Αλγεβρική Εξαγωγή LM

Συνάρτηση Πραγματικής Zήτησης Χρήματος: , 0

Πραγματική Προσφορά Χρήματος:

d

S

M kY qr qPM MP P

⎛ ⎞ = − >⎜ ⎟⎝ ⎠

⎛ ⎞ =⎜ ⎟⎝ ⎠

(Εξισώσεις που περιγράφουν την αγορά χρήματος)

Υπολογίζουμε το επιτόκιο ισορροπίας ως συνάρτηση του εισοδήματος:

Ισορροπία: d S

M M MkY qrP P P

⎛ ⎞ ⎛ ⎞= ⇔ − =⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎝ ⎠ ⎝ ⎠

11

- Λύνουμε τη συνθήκη ισορροπίας ως προς r και παίρνουμε:

1 (LM) (2)k Mr Yq q P

= − ⋅

Y

r

0M/pk

LM

12

Κλίση της Καμπύλης LM

- Κλίση LM:

(i) H καμπύλη LM έχει θετική κλίση, διότι:

Αύξηση Εισοδήματος: ↑Υ =>↑(Μ/P)d =>↑r : Αύξηση Επιτοκίου

(ii) Όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία της ζήτησης χρήματοςστις μεταβολές του εισοδήματος (μεγαλύτερη τιμή του k), τόσομεγαλύτερη είναι η κλίση της LM.

Εξήγηση: Όσο περισσότερο μια αύξηση του εισοδήματος αυξάνει τηζήτηση χρήματος (δηλ. όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του k), τόσομεγαλύτερη είναι η απαιτούμενη αύξηση του επιτοκίου ώστε ναδιατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος (μεγαλύτερος λόγοςΔr/ΔY, δηλαδή μεγαλύτερη κλίση της LM).

0dr kdY q

= >

13

(ii) Όσο μικρότερη είναι η ευαισθησία της ζήτησης χρήματος στιςμεταβολές του επιτοκίου (μικρότερη τιμή του q), τόσομεγαλύτερη είναι η κλίση της LM.

Εξήγηση: Όσο λιγότερο ευαίσθητη είναι η ζήτηση χρήματος στιςμεταβολές του επιτοκίου (δηλ. όσο μικρότερη είναι η τιμή του q), τόσο μεγαλύτερη είναι η απαιτούμενη αύξηση του επιτοκίου ώστε ναδιατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος μετά από μια δεδομένηαύξηση του εισοδήματος (μεγαλύτερος λόγος Δr/ΔY, δηλαδήμεγαλύτερη κλίση της LM).

Μετατοπίσεις της Καμπύλης LM

- Μια αύξηση της πραγματικής προσφοράς χρήματος μετατοπίζειτην καμπύλη LM προς τα δεξιά (το επιτόκιο ισορροπίας μειώνεταιγια κάθε δεδομένη τιμή του εισοδήματος).

14

Ισορροπία στο Υπόδειγμα IS – LM(Ταυτόχρονη Ισορροπία στην Αγορά Αγαθών και στην Αγορά Χρήματος)

(Ι) Διαγραμματική Απεικόνιση Ισορροπίαςr

E E

Y

•

LM

0

r1

r2

•r*

Υ*Υ1 Υ2

• •

••

A B

ΓΔ

- Ο συνδυασμός εισοδήματος και επιτοκίου για τον οποίο οι αγορέςαγαθών και χρήματος βρίσκονται ταυτόχρονα σε ισορροπίαπροσδιορίζεται από το σημείο τομής των καμπυλών IS και LM.

=> Ισορροπία:

IS

Σημείο Ε (Υ*, r*)

15

Προσαρμογή στην Ισορροπία

- Έστω r=r1>r0 => H αγορά αγαθών ισορροπεί για Y=Y1 (σημείο Α).

Αλλά: Το εισόδημα Υ1 είναι πολύ χαμηλό για να ισορροπεί η αγοράχρήματος (απαιτείται Υ2>Υ1) => Υπερβάλλουσα προσφορά χρήματοςστο σημείο Α => Μείωση επιτοκίου (και αύξηση εισοδήματος) μέχριτο σημείο Ε (Υ*, r*), όπου ισορροπούν και οι δύο αγορές.

- Έστω r=r2<r0 => H αγορά αγαθών ισορροπεί για Y=Y2 (σημείο Γ).

Αλλά: Το εισόδημα Υ2 είναι πολύ υψηλό για να ισορροπεί η αγοράχρήματος (απαιτείται Υ1<Υ2) => Υπερβάλλουσα ζήτηση χρήματοςστο σημείο Γ => Αύξηση επιτοκίου (και μείωση εισοδήματος) μέχριτο σημείο Ε (Υ*, r*), όπου ισορροπούν και οι δύο αγορές.

16

(ΙΙ) Αλγεβρικός Υπολογισμός Ισορροπίας

- Η αγορά αγαθών περιγράφεται από τις εξισώσεις:_ _ _

0_ _ _

0

, , , ,

( ) 1 Ισορροπία : (IS) (1 )́

dC a Y I I dr G G T T B B

a B T I Gr Yd d

β

β β

= + = − = = =

+ − + + −⇒ = −

- Η αγορά χρήματος περιγράφεται από τις εξισώσεις:

( / ) , ( / ) /1 Ισορροπία: (LM) (2)

d SM P kY qr M P M Pk Mr Yq q P

= − =

⇒ = − ⋅

- Για να υπάρχει ισορροπία και στις δύο αγορές, οι (1΄), (2) πρέπει ναισχύουν ταυτόχρονα:_ _ _

0( ) 1 1 (1 )́,(2) a B T I G k MY Yd d q q p

β β+ − + + −⇔ − = − ⋅

17

- Λύνουμε ως προς Υ και βρίσκουμε το εισόδημα ισορροπίας Υ*:_ _ _

01* ( ) (3)

1 ( / )d MY a B T I G

kd q q Pβ

β⎡ ⎤

= + − + + +⎢ ⎥− + ⎣ ⎦

(Εισόδημα Ισορροπίας)

- Αντικαθιστούμε το εισόδημα ισορροπίας Υ* στην (1΄) ή στην (2) και βρίσκουμε το επιτόκιο ισορροπίας r*.

⇒ Συνδυασμός Ισορροπίας: (Υ*, r*) [το σημείο Ε στο διάγραμμα].

- Η σχέση (3) επιτρέπει να εξετάσουμε την αποτελεσματικότητα τηςδημοσιονομικής και της νομισματικής πολιτικής σε κλειστήοικονομία, χρησιμοποιώντας τους πολλαπλασιαστές:

_ _ _

* / , * / , * / , * /Y G Y T Y B Y M∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

18

_

_

_

Πολλαπλασιαστές* 1 : Πολλαπλασιαστής Δημόσιων Δαπανών

1

* / : Νομισματικός Πολλαπλασιαστής (1 )

* : Πολλαπλασιαστής Φορολογίας1

* 1

YkdGq

Y d pkdM qq

YkdTq

YkdBq

β

β

β

β

β

β

Δ=

− +Δ

Δ=

Δ − +

Δ= −

− +Δ

Δ=

− +Δ : Πολλαπλασιαστής Μεταβιβαστικών Πληρωμών

19

Ανάλυση Δημοσιονομικής και ΝομισματικήςΠολιτικής με το Υπόδειγμα IS – LM

(1) Δημοσιονομική Πολιτική (Μετατοπίσεις της IS)

- Εξετάζουμε τις επιπτώσεις από μια αύξηση των δημόσιωνδαπανών (↑G).

- H ίδια διαγραμματική ανάλυση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ναεξετάσουμε τις επιπτώσεις από μια: (i) αύξηση του αναμενόμενουμελλοντικού εισοδήματος , (ii) αύξηση του πλούτου (iii) αύξησητων αναμενόμενων μελλοντικών κερδών, (iv) αύξηση τωναυτόνομων μεταβιβαστικών πληρωμών, ή (v) μείωση τηςαυτόνομης φορολογίας.

- Σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις, η καμπύλη IS μετατοπίζεται προς τα δεξιά.

20

(Π1) Η αύξηση των δημόσιων δαπανών χρηματοδοτείται μεπώληση κρατικών ομολόγων

r

E0

E1

Y

•

LM0

0

r1

•r0

IS0

IS1

Υ0

•

Υ1

E2•

Υ2

- Η αύξηση των δημόσιων δαπανών μετατοπίζει την καμπύλη IS προςτα δεξιά από IS0 σε IS1.

- Η προσφορά χρήματος δε μεταβάλλεται, οπότε η LM παραμένειστη θέση LM0 (τα ρευστά που αποσύρθηκαν λόγω πώλησης τωνομολόγων διοχετεύτηκαν ξανά στην αγορά λόγω αύξησης τωνδημόσιων δαπανών).

- Αρχική ισορροπία: Σημείο Ε0

21

- Το νέο σημείο ισορροπίας είναι το Ε1 (Υ1, r1)

- H αύξηση των δημόσιων δαπανών αυξάνει το εισόδημα και τοεπιτόκιο ισορροπίας (Υ1>Υ0, r1>r0).

- Εκτοπισμός του Ιδιωτικού Τομέα (μείωση της ιδιωτικήςεπενδυτικής και καταναλωτικής ζήτησης λόγω της αύξησης τωνδημόσιων δαπανών):

• Αν το επιτόκιο παρέμενε αμετάβλητο στο επίπεδο r0, το εισόδημαθα αυξανόταν από Υ0 σε Υ2.

• Αλλά: Η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί αύξηση της ζήτησηςχρήματος => Αύξηση επιτοκίου στην αγορά χρήματος=> Μείωση επενδυτικής και (αυτόνομης) καταναλωτικής ζήτησης=> Μείωση AD => Μείωση εισοδήματος από Y2 σε Υ1.

- Τελική Μεταβολή Εισοδήματος:

1 0 2 01 11 ( / ) 1

Y Y Y YYG G kd q Gβ β

− −Δ= = < =

Δ Δ − + Δ −

22

- Η επεκτατική (αυξητική) επίδραση στην ΑD από την αύξηση τωνδημόσιων δαπανών αντισταθμίζεται εν μέρει αλλά όχι πλήρως απότη μείωση της ιδιωτικής καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης=> Η συνολική ζήτηση τελικά αυξάνεται, οπότε αυξάνεται και τοεισόδημα ισορροπίας από Υ0 σε Υ1.

- Άρα: Ο πολλαπλασιαστής δημόσιων δαπανών μειώνεται ότανλαμβάνουμε υπόψη τις μεταβολές στην αγορά χρήματος και τονεκτοπισμό του ιδιωτικού τομέα.

23

Η Αποτελεσματικότητα της ΔημοσιονομικήςΠολιτικής

- Η αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής ορίζεται απότο μέγεθος του πολλαπλασιαστή δημόσιων δαπανών:

* 11 ( / )

YG kd qβ

Δ=

Δ − +- Όσο μεγαλύτερος είναι ο πολλαπλασιαστής, τόσο μεγαλύτερη είναιη αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής.

Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα τηςΔημοσιονομικής Πολιτικής

(1) Όσο μικρότερη είναι η ευαισθησία της επενδυτικής ζήτησηςστις μεταβολές του επιτοκίου (μικρότερη τιμή της παραμέτρου d) τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικήςπολιτικής: ↓d => ↑ΔΥ*/ΔG

- Εξήγηση: Μικρότερος εκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα από τηναύξηση του επιτοκίου.

24

(2) Όσο μεγαλύτερη είναι η MPC (δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναιη τιμή του β) τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα τηςδημοσιονομικής πολιτικής: ↑β => ↑ΔΥ*/ΔG

Εξήγηση: Μεγαλύτερες πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στηνκαταναλωτική ζήτηση από την αρχική αύξηση του G.

(3) Όσο μικρότερη είναι η κλίση της LM (= k/q) – δηλαδή όσομικρότερη είναι η τιμή του k και όσο μεγαλύτερη είναι η τιμήτου q – τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα τηςδημοσιονομικής πολιτικής: ↓(k/q) => ↑ΔΥ*/ΔG

Εξήγηση: ↓k ή/και ↑q => Μικρότερη απαιτούμενη αύξηση τουεπιτοκίου για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος=> Μικρότερος εκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα.

25

Δύο Ακραίες Περιπτώσεις(i) Πλήρως Αναποτελεσματική Δημοσιονομική Πολιτική

(α) Αν q=0, τότε η LM είναι κατακόρυφη (κλίση LM = ∞) => ΔΥ*/ΔG=0, δηλαδή η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρωςαναποτελεσματική (κλασική περιοχή).

- Η αυξητική επίδραση στην AD λόγω αύξησης των δημόσιωνδαπανών αντισταθμίζεται πλήρως από τη μείωση της ιδιωτικήςκαταναλωτικής και επενδυτικής δαπάνης, οπότε το εισόδημαισορροπίας δε μεταβάλλεται (πλήρης εκτοπισμός ιδιωτικήςδαπάνης).

r

26

- Η αύξηση των δημόσιων δαπανών μετατοπίζει την IS0 προς ταδεξιά στη θέση IS1, αλλά στη νέα ισορροπία (σημείο E1) τοεισόδημα παραμένει αμετάβλητο στο επίπεδο Y0 επειδή η LM είναικατακόρυφη (πλήρως αναποτελεσματική δημοσιονομική πολιτική).

E0

E1

Y

•

LM

0

r1

•r0

IS0

IS1

Υ0

•r

27

(β) Αν d = ∞, τότε η IS είναι οριζόντια (κλίση IS = 0) => ΔΥ*/ΔG=0, δηλαδή η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρωςαναποτελεσματική.

- Εξαιρετικά μεγάλη ευαισθησία της ιδιωτικής επένδυσης στιςμεταβολές του επιτοκίου => Μια απειροελάχιστη αύξηση τουεπιτοκίου αρκεί για τον πλήρη εκτοπισμό του ιδιωτικού τομέα, οπότετο εισόδημα και το επιτόκιο παραμένουν αμετάβλητα.

E0

Y

LM

0

r0 IS0≡IS1

r

Yο

•

- Επειδή η IS είναι οριζόντια, η νέα καμπύλη IS1 (μετά τηναύξηση του G) ταυτίζεται μετην αρχική καμπύλη IS0, οπότε το σημείο ισορροπίαςΕ0 παραμένει αμετάβλητο.

28

(ii) Πλήρως Αποτελεσματική Δημοσιονομική Πολιτική

(α) Αν q = ∞, τότε η LM είναι οριζόντια (κλίση LM = 0) => ΔΥ/ΔG=1/(1-β) = Κεϋνσιανός πολλαπλασιαστής δημόσιωνδαπανών, δηλαδή ο πολλαπλασιαστής παίρνει τη μέγιστη τιμή τουκαι η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική(Κεϋνσιανή περιοχή).

E0 E1

Y

•

LM

0

•

IS1

Υ0

r0

IS0

•

r

Υ2

IS2

29

- Η αύξηση των δημόσιων δαπανών μετατοπίζει την IS0 προς ταδεξιά στη θέση IS1 => στη νέα ισορροπία (σημείο E1) το επιτόκιοπαραμένει αμετάβλητο στο επίπεδο r0 επειδή η LM είναι οριζόντια=> Δεν υπάρχει καθόλου εκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα.=> Η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική:

2 0 11

Y YYG G β

−Δ= =

Δ Δ −

- Όταν η LM είναι οριζόντια (δηλαδή όταν q= ∞), η ελαστικότητατης ζήτησης χρήματος ως προς το επιτόκιο είναι άπειρη, δηλαδή ηοικονομία βρίσκεται στην παγίδα ρευστότητας.

=> Όταν η οικονομία βρίσκεται στην παγίδα ρευστότητας, ηδημοσιονομική πολιτική είναι αποτελεσματική και μπορεί ναοδηγήσει την οικονομία έξω από την παγίδα ρευστότητας(μετατοπίζοντας επαρκώς την IS, π.χ. στη θέση IS2).

30

(β) Αν k=0, τότε η LM είναι οριζόντια (κλίση LM = 0)

⇒ ΔΥ*/ΔG=1/(1-β), δηλαδή η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρωςαποτελεσματική.

-Το διάγραμμα που αντιστοιχεί σε αυτή την περίπτωση είναι το ίδιομε την περίπτωση (α), όπου q = ∞.

- Στην περίπτωση αυτή, η αύξηση του εισοδήματος δεν αυξάνει τηζήτηση χρήματος (διότι k=0) => Δεν απαιτείται αύξηση τουεπιτοκίου για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος

=> Αφού το επιτόκιο δεν αυξάνεται, δεν υπάρχει καθόλουεκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα (δηλαδή η δημοσιονομική πολιτικήείναι πλήρως αποτελεσματική).

31

(γ) Αν d=0, τότε η IS είναι κατακόρυφη (κλίση IS = ∞)

⇒ ΔΥ*/ΔG=1/(1-β), δηλαδή η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρωςαποτελεσματική.

E0

Y

LM

0

r0

r

•

IS0

Y0

IS1

•E1

Y1

r1

- H αύξηση των δημόσιων δαπανών μετατοπίζει την IS0 στη θέση IS1

=> Νέα Ισορροπία: Σημείο Ε1(Y1, r1), δηλαδή το εισόδημα και τοεπιτόκιο ισορροπίας αυξάνονται.

- Η αύξηση του επιτοκίου δε μειώνει καθόλου την ιδιωτική επένδυση(διότι d=0) => Δεν υπάρχει καθόλου εκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα(δηλαδή η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική ).

32

(Π2) Η αύξηση των δημόσιων δαπανών χρηματοδοτείται μεέκδοση νέου χρήματος

r

E0

E1

Y

•

LM0

0

r1

•r0

IS0

IS1

Υ0

•

Υ1

E2•

Υ2

- Αρχική ισορροπία: Σημείο Ε0

- Ταυτόχρονα με την αύξηση των δημόσιων δαπανών, η κυβέρνησηαυξάνει την προσφορά χρήματος όσο χρειάζεται για να διατηρηθεί τοεπιτόκιο στο επίπεδο r0 και να αποτραπεί ο εκτοπισμός του ιδιωτικούτομέα.

LM1

•

33

- Η αύξηση των δημόσιων δαπανών μετατοπίζει την καμπύλη IS προςτα δεξιά από IS0 σε IS1.

- Η προσφορά χρήματος αυξάνεται, οπότε η LM0 μετατοπίζεται δεξιάστη θέση LM1.

⇒ Νέο Σημείο Ισορροπίας: Ε2 (Υ2, r0), με:

- Συμπέρασμα: Μια πολιτική αύξησης των δημόσιων δαπανών πουχρηματοδοτείται με έκδοση νέου χρήματος είναι πιο επεκτατική(δηλαδή αυξάνει περισσότερο την AD και το εισόδημα) από μιαπολιτική αύξησης των δημόσιων δαπανών που χρηματοδοτείταιμε έκδοση (πώληση) ομολόγων.

2 0 1 0Y Y Y Y YΔ = − > −

34

(2) Νομισματική Πολιτική (Μετατοπίσεις της LM)

r

E0

E3

Y

•

LM0

0

r1

•r0

IS0

E1

Υ0 Υ1

LM1

•r2

- Αρχική Ισορροπία: Σημείο Ε0.

- Η κυβέρνηση αυξάνει την πραγματική προσφορά χρήματος=> Η LM μετατοπίζεται δεξιά από LM0 σε LM1.

=> Νέο Σημείο ισορροπίας: Ε1 (Υ1, r1)

Υ2

••E2

35

- H αύξηση της πραγματικής προσφοράς χρήματος αυξάνει τοεισόδημα και μειώνει το επιτόκιο ισορροπίας (Υ1>Υ0, r1<r0).

- Εξήγηση: Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής(αύξηση προσφοράς χρήματος => μείωση επιτοκίου => αύξησηεπενδυτικής και καταναλωτικής ζήτησης => αύξηση εισοδήματος)

- Περιοριστικές Επιδράσεις: Η αύξηση της προσφοράς χρήματοςμειώνει αρχικά το επιτόκιο σε r2 (σημείο Ε2) => Για r=r2, η αγοράαγαθών ισορροπεί για Υ=Υ2 >Υ0 (σημείο Ε3), οπότε δημιουργείταιυπερβάλλουσα ζήτηση χρήματος => το επιτόκιο πρέπει να αυξηθείλίγο (από r2 σε r1) – δηλαδή το εισόδημα πρέπει να μειωθεί λίγο (απόΥ2 σε Υ1) – για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος=> Νέα Ισορροπία: Σημείο Ε1 (Υ1, r1).

36

Η Αποτελεσματικότητα της Νομισματικής Πολιτικής

- Η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής ορίζεται από τομέγεθος του νομισματικού πολλαπλασιαστή ΔΥ*/ΔΜ (ή ∂Υ*/∂Μ). Από τη σχέση (3) έχουμε:

* * / /1 ( / ) (1 )

Y Y d qP d PM M kd q q kdβ β

Δ ∂= = =

Δ ∂ − + − +- Όσο μεγαλύτερος είναι ο όρος ΔΥ*/ΔΜ, τόσο μεγαλύτερη είναι ηαποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.

Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα τηςΝομισματικής Πολιτικής

(1) Όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία της επενδυτικής ζήτησηςστις μεταβολές του επιτοκίου (μεγαλύτερη τιμή της παραμέτρουd), τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της νομισματικήςπολιτικής: ↑d => ↓ΔΥ*/ΔG.

- Εξήγηση: Η μείωση του επιτοκίου προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση της(επενδυτικής και καταναλωτικής) ζήτησης, άρα μεγαλύτερη αύξησητου εισοδήματος.

37

(2) Όσο μεγαλύτερη είναι η MPC (δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναι ητιμή του β), τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα τηςνομισματικής πολιτικής: ↑β => ↑ΔΥ*/ΔM.

- Εξήγηση: Μεγαλύτερες πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις από τηναρχική αύξηση της ζήτησης (λόγω μείωσης των επιτοκίων) στηνκαταναλωτική ζήτηση.Από (1) και (2) => Όσο μικρότερη είναι η κλίση της IS (δηλ. όσομεγαλύτερο είναι το β ή το d), τόσο μεγαλύτερη είναι ηαποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.

E0

Y

LM0

0

•

IS΄

Υ1 Υ2

LM1

r0

r

r1

•

IS΄΄

••

Υ0

Η νομισματική πολιτικήείναι πιο αποτελεσματικήόταν η IS έχει τη μορφή IS΄(μικρή κλίση IS), ενώ είναιλιγότερο αποτελεσματικήόταν η IS έχει τη μορφήIS΄΄ (μεγάλη κλίση IS).

38

(3) Όσο μικρότερη είναι η ευαισθησία της ζήτησης χρήματοςστις μεταβολές του επιτοκίου (δηλ. όσο μικρότερη είναι ητιμή του q) – τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα τηςνομισματικής πολιτικής: ↓q => ↑ΔΥ/ΔΜ

Εξήγηση: ↓q => Μεγαλύτερη απαιτούμενη μείωση του επιτοκίουγια να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος=> Μεγαλύτερη αύξηση της επενδυτικής και καταναλωτικήςζήτησης => Μεγαλύτερη αύξηση του εισοδήματος.

(4) Όσο μικρότερη είναι η ευαισθησία της ζήτησης χρήματοςστις μεταβολές του εισοδήματος (δηλ. όσο μικρότερη είναι ητιμή του k) – τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα τηςνομισματικής πολιτικής: ↓k => ↑ΔΥ/ΔΜ

Εξήγηση: ↓k => μικρότερη αύξηση της ζήτησης χρήματος λόγωαύξησης του εισοδήματος => μικρότερη απαιτούμενη αύξηση τουεπιτοκίου για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος(μικρότερες περιοριστικές επιδράσεις).

39

Δύο Ακραίες Περιπτώσεις(i) Πλήρως Αναποτελεσματική Νομισματική Πολιτική

(1) Αν q = ∞, τότε η LM είναι οριζόντια (κλίση LM = 0) => ΔΥ*/ΔΜ=0 , δηλαδή η νομισματική πολιτική είναι πλήρωςαναποτελεσματική (Κεϋνσιανή περιοχή).

E0

Y

• LM0 = LM1

0

•

Υ0

r0

IS0

r

40

- Η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν αλλάζει τη θέση τηςοριζόντιας LM (οι LM0 και LM1 ταυτίζονται) => Το σημείοισορροπίας εξακολουθεί να είναι το Ε0, δηλαδή το εισόδημαισορροπίας παραμένει αμετάβλητο στο επίπεδο Υ0 (πλήρωςαναποτελεσματική νομισματική πολιτική).

- Όταν η LM είναι οριζόντια (δηλαδή όταν q= ∞), η οικονομίαβρίσκεται στην παγίδα ρευστότητας.

=> Άρα: Όταν η οικονομία βρίσκεται στην παγίδα ρευστότητας, ηνομισματική πολιτική είναι πλήρως αναποτελεσματική.

41

(2) Αν d=0, τότε η IS είναι οριζόντια (κλίση IS = 0)

=> ΔΥ*/ΔΜ=0 , δηλαδή η νομισματική πολιτική είναι πλήρωςαναποτελεσματική.

E0

Y

•

LM0

0

•r0

IS

LM1

E1•

r

Y0

r1

- Η αύξηση της προσφοράς χρήματος μετατοπίζει την LM0 δεξιά σεLM1 => Νέα Ισορροπία: Ε1 (αμετάβλητο εισόδημα Y0).

- Εξήγηση: Η μείωση του επιτοκίου δεν αυξάνει καθόλου τη ζήτησηκαι το εισόδημα, διότι η επενδυτική ζήτηση είναι πλήρως ανελαστικήως προς το επιτόκιο.

42

(ii) Πλήρως Αποτελεσματική Νομισματική Πολιτική(1) Αν q = 0, τότε η LM είναι κατακόρυφη (κλίση LM = ∞) => ΔΥ*/ΔΜ=1/kP , δηλαδή ο όρος ΔΥ*/ΔΜ παίρνει τη μέγιστη τιμήτου και η νομισματική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική(κλασική περιοχή).

E0

E1

Y

•

LM0

0

•r0

IS0

•

LM1

r

Υ0 Υ1

•r1

43

(2) Αν d = ∞, τότε η IS είναι οριζόντια (κλίση IS = 0) => ΔΥ*/ΔΜ=1/kP , δηλαδή ο όρος ΔΥ*/ΔΜ παίρνει τη μέγιστη τιμήτου και η νομισματική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική.

E0

Y

LM0

0

r0 IS0

Υ0 Υ1

r LM1

r1

•E1•

(3) Αν β = 1, τότε η IS είναι οριζόντια (κλίση IS = 0) => ΔΥ*/ΔΜ=1/kP , δηλαδή η νομισματική πολιτική είναι πλήρωςαποτελεσματική.- Το διάγραμμα είναι ίδιο με την περίπτωση (2).

44

Η Διαχείριση της Ζήτησης και το Μίγμα Πολιτικής

- Η διαχείριση της ζήτησης είναι η χρήση της νομισματικής καιδημοσιονομικής πολιτικής με σκοπό τη σταθεροποίηση τουεισοδήματος σε ένα υψηλό μέσο επίπεδο (κοντά στο επίπεδοπλήρους απασχόλησης).

- Η κυβέρνηση μπορεί να επιλέξει μεταξύ: (i) επεκτατικής (χαλαρής) δημοσιονομικής πολιτικής, (ii) χαλαρής νομισματικής πολιτικής, ή(iii) ενός συνδυασμού των i και ii, με σκοπό να αυξήσει το εισόδημαμέχρι το επίπεδο πλήρους απασχόλησης

- Η επιλογή της κυβέρνησης επηρεάζει τη σύνθεση της συνολικήςζήτησης και, επομένως, του εθνικού εισοδήματος.

45

Ανάλυση του Μίγματος (Συνδυασμού) Δημοσιονομικής και Νομισματικής Πολιτικής

Δύο Εναλλακτικές επιλογές της κυβέρνησης για να πετύχει τοΕισόδημα – στόχο Υ*

r

E0

E1

Y

LM0

0

r1

r2

IS0

IS1

E2

LM1

••

••

Y* Y1Y2

E3

46

(1) Χαλαρή Δημοσιονομική Πολιτική και Σφικτή ΝομισματικήΠολιτική

- H IS βρίσκεται δεξιά στη θέση IS1 (υψηλό G), ενώ η LM βρίσκεταιαριστερά στη θέση LM0 (χαμηλή προσφορά χρήματος)

⇒ Ισορροπία: Σημείο Ε1 (Υ*, r1), δηλαδή το εισόδημα-στόχος Υ* επιτυγχάνεται και το επιτόκιο ισορροπίας είναι υψηλό (r=r1).

- Σύνθεση Συνολικής Ζήτησης – Εισοδήματος:

• Η χαλαρή δημοσιονομική πολιτική (↑G) και η σφικτή νομισματικήπολιτική (↓ΜS/P) αυξάνουν το επιτόκιο στη νέα ισορροπία=> Μείωση ιδιωτικής επενδυτικής και καταναλωτικής ζήτησης(Εκτοπισμός ιδιωτικού τομέα)

⇒Αυξημένη Συμμετοχή δημόσιων δαπανών (G) στο εθνικό εισόδημα, Μειωμένη Συμμετοχή ιδιωτικής δαπάνης (I, C) στο εθνικόεισόδημα Υ*.

47

(2) Σφικτή Δημοσιονομική Πολιτική και Χαλαρή ΝομισματικήΠολιτική

- H IS βρίσκεται αριστερά στη θέση IS0 (χαμηλό G), ενώ η LM βρίσκεται δεξιά στη θέση LM1 (υψηλή προσφορά χρήματος)

⇒ Ισορροπία: Σημείο Ε2 (Υ*, r2), δηλαδή το εισόδημα-στόχος Υ* επιτυγχάνεται και το επιτόκιο ισορροπίας είναι χαμηλό (r=r2).

- Σύνθεση Συνολικής Ζήτησης – Εισοδήματος:

• Η σφικτή δημοσιονομική πολιτική (↓G) και η χαλαρή νομισματικήπολιτική (↑ΜS/P) μειώνουν το επιτόκιο στη νέα ισορροπία=> Αύξηση ιδιωτικής επενδυτικής και καταναλωτικής ζήτησης

⇒Μειωμένη Συμμετοχή δημόσιων δαπανών (G) στο εθνικό εισόδημα, Αυξημένη Συμμετοχή ιδιωτικής δαπάνης (I, C) στο εθνικό εισόδημαΥ*.

48

Άλλες Επιλογές – ΣυνδυασμοίΔημοσιονομικής και Νομισματικής Πολιτικής

(3) Χαλαρή Δημοσιονομική Πολιτική (IS1) και Χαλαρή ΝομισματικήΠολιτική (LM1)

=> Ισορροπία: Σημείο Ε3 (Υ=Υ1 >Υ*)

(4) Σφικτή Δημοσιονομική Πολιτική (IS0) και Σφικτή ΝομισματικήΠολιτική (LM0)

=> Ισορροπία: Σημείο Ε4 (Υ=Υ2 <Υ*)

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή ΜίγματοςΔημοσιονομικής – Νομισματικής Πολιτικής

(1) Ο Χρονικός Ορίζοντας της Κυβέρνησης- Βραχυχρόνιος ορίζοντας: Ενδιαφέρον μόνο για τη συνολική ζήτησηκαι το εισόδημα.

- Μακροχρόνιος ορίζοντας: Ενδιαφέρον και για το ρυθμόμεγέθυνσης (δηλ. για την αύξηση του δυνητικού προϊόντος Yf)

Ζητούμενο: Υψηλό επίπεδο επένδυσης-παραγωγικής δυναμικότητας.

49

⇒ Προτιμότερη επιλογή μίγματος σφικτής δημοσιονομικής –χαλαρής νομισματικής πολιτικής (λόγω υψηλότερης ιδιωτικήςεπένδυσης Ι).

-Αλλά: Οι δημόσιες δαπάνες (G) περιλαμβάνουν επίσης δημόσιεςεπενδύσεις κεφαλαίου, οι οποίες θα μειωθούν λόγω της σφικτήςδημοσιονομικής πολιτικής => Οι επιπτώσεις στη συνολική (ιδιωτική+ δημόσια) επένδυση είναι αβέβαιες.

(2) Προβλεψιμότητα Επιδράσεων της ασκούμενης πολιτικής

- Πλεονέκτημα Δημοσιονομικής Πολιτικής: Άμεση επίδραση στηνAD και στο εισόδημα (ενώ η νομισματική πολιτική επιδρά στην ADμέσω του μηχανισμού μετάδοσης).

(3) Κίνδυνος αυξημένου πληθωρισμού λόγω ΧαλαρήςΝομισματικής Πολιτικής (βλ. επόμενες διαλέξεις).

50

(4) Μικροοικονομικές Επιδράσεις Δημοσιονομικής Πολιτικήςστη Συνολική Προσφορά

- Αν οι υψηλές δημόσιες δαπάνες χρηματοδοτούνται με υψηλούςφορολογικούς συντελεστές => Στρεβλώσεις / αντικίνητραεργασίας => Μείωση μακροχρόνιας παραγωγικής δυναμικότητας(μείωση δυνητικού προϊόντος και φυσικού ποσοστούαπασχόλησης, αύξηση φυσικού ποσοστού ανεργίας).

51

Μειονεκτήματα Απλού Κεϋνσιανού Υποδείγματος(1) Υπόθεση Σταθερών Τιμών- Αν το εισόδημα βρίσκεται κοντά στο επίπεδο πλήρουςαπασχόλησης (δηλαδή δεν υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγικήδυναμικότητα), τότε μια χαλαρή νομισματική ή δημοσιονομικήπολιτική μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο πληθωρισμό χωρίς ναεπηρεάσει το εισόδημα.

=> Απαιτείται ανάλυση τιμών.

(2) Αποκλειστική έμφαση στη Συνολική Ζήτηση

- Αν η οικονομία βρίσκεται κοντά στο επίπεδο πλήρουςαπασχόλησης, απαιτείται επίσης ανάλυση των προβλημάτωνπροσφοράς που συνδέονται με την ασκούμενη οικονομικήπολιτική.