01-POLIT-PAIDEIA-B-LYK 28-07-15 10:59 ™ÂÏ›‰·7 · 2017-07-31 · Φίλη μαθήτρια,...

Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή,

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για το μάθημα Πολιτική Παιδεία

της Β΄ τάξης του Λυκείου. Η συγγραφή του έχει βασιστεί στις θεματικές ενότη-

τες του σχολικού βιβλίου.

Το παρόν βιβλίο περιλαμβάνει:

✓ Βασική ορολογία με τις σημαντικότερες έννοιες που λειτουργούν ως θεμα-

τικοί άξονες κάθε μαθήματος.

✓ Βασικές ερωτήσεις στη διδακτέα ύλη του μαθήματος με τις απαντήσεις

τους.

✓ Σχολιασμό των παραθεμάτων.

✓ Απαντήσεις στις ερωτήσεις – ασκήσεις – δραστηριότητες κάθε κεφα-

λαίου.

✓ Θέματα προς απάντηση, που προέρχονται από την Τράπεζα Θεμάτων και

τα οποία έχουν ομαδοποιηθεί ανά κεφάλαιο, ώστε να διευκολύνεται ο μαθητής

τόσο στη μελέτη όσο και στις επαναλήψεις του. Οι απαντήσεις στα θέματα αυτά

δίνονται στο τέλος του βιβλίου.

Νίκη Σάκκου

01-POLIT-PAIDEIA-B-LYK 28-07-15 10:59 ™ÂÏ›‰·7

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣΑ. Η ένταξη του ατόμου στην κοινωνία

1. Η κοινωνικοποίηση του ατόμου .............................................................................13

2. Παράγοντες διαμόρφωσης της προσωπικότητας ....................................................17

3. Οι κοινωνικές αξίες ..............................................................................................22

4. Οι κοινωνικοί κανόνες ..........................................................................................25

5. Ο κοινωνικός έλεγχος – Μορφές κοινωνικού ελέγχου ............................................28

Β. Η αποκλίνουσα συμπεριφορά

6. Αποκλίνουσα συμπεριφορά...................................................................................32

7. Το έγκλημα ως κοινωνικό φαινόμενο .....................................................................35

8. Σύγχρονες μορφές εγκλημάτων ............................................................................39

9. Πρόληψη και κυρώσεις στην αποκλίνουσα συμπεριφορά ........................................42

Απαντήσεις στις ερωτήσεις – ασκήσεις – δραστηριότητες του κεφαλαίου 1

του σχολικού βιβλίου ............................................................................................46

10. Θέματα προς απάντηση.........................................................................................53

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ11. Το Α.Ε.Π. και η οικονομική ευημερία ......................................................................60

12. Ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας........................................................................63

13. Ο ρόλος του κράτους στην οικονομία.....................................................................67

14. Ο κρατικός προϋπολογισμός .................................................................................70

15. Ισοζύγιο: πλεονασματικό ή ελλειμματικό ................................................................74

16. Δημόσιος Δανεισμός ............................................................................................76


του σχολικού βιβλίου............................................................................................79

17. Θέματα προς απάντηση .........................................................................................86

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ18. Μορφές πολιτευμάτων..........................................................................................94

19. Το πολίτευμα της αθηναϊκής δημοκρατίας ...............................................................99

20. Το πολίτευμα της Ελλάδας ...................................................................................104

21. Εκλογές και εκλογικά συστήματα..........................................................................109

22. Έννοια και ρόλος του Συντάγματος ......................................................................113

23. Βασικές αρχές του Συντάγματος ..........................................................................116



του σχολικού βιβλίου..........................................................................................121

24. Θέματα προς απάντηση.......................................................................................127

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ25. Η νομοθετική λειτουργία.....................................................................................133

26. Η εκτελεστική λειτουργία.....................................................................................137

27. Η δικαστική λειτουργία .......................................................................................149




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΣΧΕΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΗ29. Θεμελιώδεις αρχές της δημόσιας διοίκησης .........................................................166

30. Οδηγός ορθής διοικητικής συμπεριφοράς ...........................................................169

31. Παθογένειες του διοικητικού μηχανισμού ..............................................................173

32. Αντιμετώπιση της παθογένειας της διοίκησης........................................................177

33. «Οδηγίες χρήσης» των δημοσίων υπηρεσιών – Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας....181

34. Το φαινόμενο της διαφθοράς..............................................................................185




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ36. Το δίκαιο ...........................................................................................................198

37. Κανόνες ηθικής και κανόνες δικαίου ....................................................................201

38. Ερμηνεία και ιεράρχηση των κανόνων δικαίου .....................................................204

39. Υποκείμενα δικαίου.............................................................................................207

40. Εμπράγματες σχέσεις – Οι σχέσεις μας με τα πράγματα .........................................212

41. Οικογενειακές σχέσεις –Οικογενειακό δίκαιο.......................................................216

42. Κληρονομικές σχέσεις –Κληρονομικό δίκαιο ........................................................219



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ43. Οι παραγωγικές δυνατότητες της χώρας.................................................................232

44. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας ................................................................237


45. Από την οικονομία της κατανάλωσης στην οικονομία της παραγωγής .....................246




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε.47. Ίδρυση και εξέλιξη ..............................................................................................264

48. Βασικοί θεσμοί της Ε.Ε........................................................................................267

49. Άλλοι θεσμοί και όργανα της Ε.Ε..........................................................................272

50. Ευρωπαίος πολίτης.............................................................................................276

51. Βασικές πολιτικές της Ε.Ε. ...................................................................................280

52. Πολιτισμικά χαρακτηριστικά της Ε.Ε. ...................................................................283

53. Το μέλλον της Ε.Ε................................................................................................286




Απαντήσεις στα Θέματα προς απάντηση ................................................................299


�� Βασική ορολογία

η διαδικασία ένταξης και ενσωμάτωσης του ατόμου σ’ ένα κοι-νωνικό σύνολο, μια διαδικασία εκμάθησης των αξιών και των κανόνων της κοι-νωνίας.Για την κοινωνικοποίηση του ατόμου φροντίζουν η πολιτεία, η οικογένεια, το σχο-λείο κ.λπ. Aυτοί είναι οι λεγόμενοι παράγοντες ή φορείς της κοινωνικοποίησης. Hκοινωνικοποίηση συντελείται με την εφαρμογή κάποιου καταναγκασμού και με τηνάσκηση ελέγχου. Tο άτομο πρέπει οπωσδήποτε να κοινωνικοποιηθεί. H κοινωνικο-ποίηση δεν αφήνεται στη θέληση των ατόμων. H διαδικασία της κοινωνικοποίησηςείναι μια ισόβια διαδικασία. Aρχίζει από τη νηπιακή ηλικία και κρατά ως το τέλοςτης ζωής του ατόμου. Ωστόσο, άτομο που δεν έχει κοινωνικοποιηθεί ως την εφη-βεία του είναι σχεδόν αδύνατο να κοινωνικοποιηθεί στην κατοπινή του ζωή.H κοινωνικοποίηση είναι ωφέλιμη και για το άτομο και για την κοινωνία. Mε την κοι-νωνικοποίηση το άτομο μαθαίνει να συνεργάζεται, να παίρνει μέρος στον καταμερι-σμό της εργασίας, να συμμετέχει στον πολιτισμό της κοινωνίας, να σέβεται τους κα-νόνες της, να πετυχαίνει τη λύση των προβλημάτων του, αλλά και να συμβάλλειστην ειρηνική συμβίωση, την ευημερία και την πρόοδο ολόκληρης της κοινωνίας.H διαδικασία της κοινωνικοποίησης δεν πετυχαίνει πάντα. Διαφορετικά, δεν θα υ-πήρχαν άτομα απροσάρμοστα ή αντικοινωνικά. Tα άτομα αυτά αρνούνται να συμ-μορφωθούν με τους κοινωνικούς κανόνες, απορρίπτουν τη συνεργασία και τιςαξίες της κοινωνίας. Προτιμούν να βλάπτουν τους άλλους παρά να συνεργάζονταιή να κάνουν μια θετική προσφορά στην κοινωνία. Δύσκολη είναι η κοινωνικοποίη-ση των παραχαϊδεμένων παιδιών (που έχουν συνηθίσει να παίρνουν, χωρίς ποτένα προσφέρουν), των καταπιεσμένων, των παιδιών διαζευγμένων γονέων και αλ-κοολικών, των εξώγαμων και νόθων, που συναντούν την κοινωνική περιφρόνησηκ.λπ. Tα παιδιά αυτά, αντί να τα βοηθά να κοινωνικοποιηθούν, η κοινωνία τααπορρίπτει.Παλιότερα στην κοινωνικοποίηση των νεαρών ατόμων παρενέβαινε και η εκκλη-σία. Σ’ αυτήν η πολιτεία έδινε το δικαίωμα να υποχρεώνει τα παιδιά σε τακτικόεκκλησιασμό, σε εξομολόγηση και παρακολούθηση κατηχητικών μαθημάτων, μεάλλα λόγια σε έναν θρησκόληπτο και εντελώς μονόπλευρο τρόπο ζωής, που πα-ραμέριζε όλους τους άλλους τομείς της ζωής. Aυτό φυσικά δεν ήταν κοινωνικο-ποίηση.

κοινωνικοποίηση

13

Η κοινωνικοποίηση του ατόμου 1


Όταν για την κοινωνικοποίηση των ατόμων χρησιμοποιούνται η καταπίεση και ηβία (από την πλευρά της οικογένειας, του σχολείου κ.λπ.), τότε απλούστατα δενπραγματοποιείται. Tα άτομα αντιδρούν σε τέτοιες μεθόδους, κυριολεκτικά επανα-στατούν, γίνονται αντικοινωνικά.

εκφράζουν τις πραγματικές και βαθύτερες ανάγκες της κοινωνίας.

Αποκρυσταλλώνονται σε γενικές αρχές και ιδέες που προσανατολίζουν και καθοδη-

γούν την κοινωνία και τα άτομα. Επηρεάζουν τις πεποιθήσεις μας και λειτουργούν

ως κατευθυντήριοι άξονες για την αξιολόγηση των εαυτών μας και των άλλων.

είναι πρότυπα συμπεριφοράς, κοινωνικά αποδεκτά, με τα οποία

ρυθμίζονται και αξιολογούνται οι συμπεριφορές των μελών της κοινωνίας. Η

ύπαρξή τους είναι απαραίτητη για την κοινωνική οργάνωση, τη συνοχή και τη στα-

θερότητα.

�� Βασικά σημεία του μαθήματος με ερωτήσεις και απαντήσεις

1.1 Τι είναι η κοινωνικοποίηση;

Aπάντηση

Κοινωνικοποίηση είναι μια διαδικασία ένταξης και ενσωμάτωσης του ατόμου σ’ ένα

κοινωνικό σύνολο, μια διαδικασία εκμάθησης των αξιών και των κανόνων της κοινωνίας.

1.2 Ποιος είναι ο στόχος της κοινωνικοποίησης ως προς το άτομο και την κοινωνία;

Aπάντηση

Στόχος της κοινωνικοποίησης, ως προς το άτομο, είναι να μάθει το άτομο, συνειδη-

τά ή ανεπίγνωστα, τους κανόνες και τις αξίες της κοινωνίας, ώστε να ενταχθεί χωρίς προ-

βλήματα σε αυτήν. Ως προς την κοινωνία, στόχος είναι να δημιουργεί «κοινωνικά» και

όχι «αντικοινωνικά» άτομα, ώστε να διατηρείται η κοινωνική συνοχή, που είναι απαραίτη-

τη για κάθε κοινωνία.

1.3 Πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η διαδικασία κοινωνικοποίησης;

Aπάντηση

Η διαδικασία κοινωνικοποίησης αρχίζει από τη γέννηση, ορθότερα από τη στιγμή της

σύλληψης. Είναι αποδεδειγμένο ότι η διατροφή και η συναισθηματική κατάσταση της εγκύ-

ου επιδρούν στο έμβρυο. Η άποψη πολλών γονιών για την κοινωνικοποίηση του παιδιού

«άσ’ το να μεγαλώσει και θα μάθει» είναι λανθασμένη, γιατί όσο μεγαλώνει το παιδί τόσο

δυσκολότερα μαθαίνει. Αν ο γονιός ενδιαφέρεται για να μάθει το παιδί του, θα πρέπει να

ενδιαφερθεί ήδη από τη στιγμή της γέννησής του.Η κοινωνικοποίηση δεν τελειώνει με την ενηλικίωση, αλλά συνεχίζεται σε όλη τη

κοινωνικοί κανόνες

κοινωνικές αξίες

14


ζωή του ατόμου, μέχρι τα βαθιά γεράματα. Κάθε άτομο στην πορεία της ζωής του α-ποκτά γνώσεις και εμπειρίες με βάση τις οποίες αναθεωρεί αξίες, ιδέες, στάσεις, συ-μπεριφορές.

1.4 (σχολιασμός παραθέματος σελ. 8 σχολ. βιβλ.) Τι μαθαίνει το άτομο με την κοινω-

νικοποίηση;

Aπάντηση

Με την κοινωνικοποίηση το άτομο μαθαίνει:ñ να ικανοποιεί τις βιολογικές του ανάγκες (τροφή, ένδυση, κατοικία), ώστε να μπο-

ρεί να επιβιώσει.ñ να εφαρμόζει κανόνες (π.χ. τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας).ñ να επιδιώκει θέσεις και ρόλους ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του (φύλο, ηλικία,

εκπαίδευση κτλ.).ñ να έχει φιλοδοξίες και προσδοκίες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του (φύλο, ηλι-

κία, εκπαίδευση κτλ.).ñ να αποκτά τα απαραίτητα στοιχεία για το παρελθόν του (ιστορία, ήθη και έθιμα, παρα-

δόσεις), για το παρόν του (υπάρχουσα κοινωνική/οικονομική/πολιτική πραγματικό-τητα) και για το μέλλον του (ότι θα πάει στο σχολείο, στον στρατό, στην εργασία κτλ.).

ñ τις αξίες και τους κανόνες της κοινωνίας (αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, απαγόρευσηκλοπής κτλ.) που χρησιμεύουν ως οδηγός στη συμπεριφορά του.

ñ τον τρόπο σκέψης, αίσθησης, συμπεριφοράς και δράσης της κοινωνίας.

1.5 (σχολιασμός παραθέματος σελ. 9 σχολ. βιβλ.) Να αναφέρετε χαρακτηριστικά πα-

ραδείγματα επανακοινωνικοποίησης.

Aπάντηση

Σήμερα, στην κοινωνία των ταχύτατων αλλαγών, το άτομο διαρκώς επανακοινωνικοποι-είται. Χαρακτηριστικά παραδείγματα επανακοινωνικοποίησης είναι: η αποδοχή καιη εκμάθηση των νέων τεχνολογιών από τους ανθρώπους μέσης ηλικίας, η εύρεση νέουεπαγγέλματος και η υιοθέτηση νέας συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας, η επανένταξητων κάθε λογής παραβατών κτλ.

1.6 Γιατί η κοινωνικοποίηση τροποποιείται στον χώρο και στον χρόνο;

Aπάντηση

Η κοινωνικοποίηση τροποποιείται στον χώρο γιατί κάθε κοινωνία κοινωνικοποιεί με τονδικό της τρόπο τα μέλη της. Για παράδειγμα, αλλιώς κοινωνικοποιεί τα άτομα μια ασιατι-κή κοινωνία και αλλιώς μια ευρωπαϊκή ή η ελληνική κοινωνία. Όσον αφορά τον χρόνο,αλλιώς κοινωνικοποιούσε η ελληνική κοινωνία τα μέλη της πριν από εκατό ή πριν από πε-νήντα χρόνια και αλλιώς σήμερα.

15

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣΑ. Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ


1.7 Να εξηγήσετε γιατί η κοινωνικοποίηση είναι μια πολυδιάστατη και πολύπλοκη δια-δικασία.

Aπάντηση

Η κοινωνικοποίηση είναι μια πολυδιάστατη διαδικασία γιατί δεν ασκείται σύμφωνα με ταιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόμου αλλά σύμφωνα με τις αρχές και τις αξίες της ομά-δας και της κοινωνίας, οι οποίες ενδιαφέρονται για τη συνοχή τους. Επειδή όμως το άτο-μο συμμετέχει σε πολλές ομάδες (οικογένεια, σχολείο, εκκλησία, εργασία κτλ.), γίνεταιδέκτης πολλών και διαφορετικών ή και αντιφατικών αρχών και αξιών. Έτσι η κοινωνικο-ποίηση εκτός από πολυδιάστατη είναι και μια πολύπλοκη διαδικασία, καθώς υπάρχουνπολλοί και διαφορετικοί φορείς κοινωνικοποίησης που μεταβιβάζουν πολλά και διαφορε-τικά μηνύματα (αξίες, κανόνες, πρότυπα συμπεριφοράς) στο άτομο. Μερικές φορές ταμηνύματα αυτά συγκρούονται μεταξύ τους κι αυτό δημιουργεί μια διλημματική κατάσταση,που εκφράζεται με το ερώτημα «τι να ακολουθήσω;».

1.8 Γιατί η κοινωνικοποίηση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην περίοδο της εφηβείας καιτης ενηλικίωσης;

Aπάντηση

Η κοινωνικοποίηση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην περίοδο της εφηβείας και της ενηλικίω-σης, γιατί στην περίοδο αυτήν το άτομο πρέπει να πάρει σημαντικές αποφάσεις και να κά-νει επιλογές (σπουδές, επάγγελμα, επιλογή συντρόφου κτλ.) που θα καθορίσουν το μέλ-λον του. Τώρα «αποδεικνύεται» αν η προηγούμενη κοινωνικοποίηση υπήρξε υπεύθυνη καιεπιτυχής ή ανεύθυνη και προβληματική, αν το άτομο έμαθε ν’ αντιμετωπίζει την πραγματι-κότητα ή έχει πρόβλημα προσαρμογής και προβληματική συμπεριφορά.

1.9 Πώς διαμορφώνει κάθε άτομο τη συμπεριφορά του;

Aπάντηση

Κάθε άτομο διαμορφώνει τη συμπεριφορά του ανάλογα:ñ με τα πρότυπα συμπεριφοράς που επιβάλλει η ομάδα και τα περιθώρια που έχει για

να διαφοροποιηθεί από αυτά τα πρότυπα.ñ με τον βαθμό αφομοίωσης και εσωτερίκευσης των κανόνων και αξιών των διαφό-

ρων ομάδων στις οποίες συμμετέχει. Κύριο εμπόδιο εσωτερίκευσης αποτελούν ταπολλά και αντιφατικά μηνύματα που δέχεται το άτομο από το περιβάλλον του, από τιςομάδες στις οποίες συμμετέχει, αφού καθεμία θέλει να προασπίσει τις αξίες της καιτη συνοχή της.

16


�� Βασική ορολογία

η διαδικασία ένταξης και ενσωμάτωσης του ατόμου σ’ ένα κοινω-νικό σύνολο, μια διαδικασία εκμάθησης των αξιών και των κανόνων της κοινω-νίας.Για την κοινωνικοποίηση του ατόμου φροντίζουν η πολιτεία, η οικογένεια, το σχο-λείο κ.λπ. Aυτοί είναι οι λεγόμενοι παράγοντες ή φορείς της κοινωνικοποίησης. Hκοινωνικοποίηση συντελείται με την εφαρμογή κάποιου καταναγκασμού και με τηνάσκηση ελέγχου. Tο άτομο πρέπει οπωσδήποτε να κοινωνικοποιηθεί. H κοινωνικο-ποίηση δεν αφήνεται στη θέληση των ατόμων. H διαδικασία της κοινωνικοποίησηςείναι μια ισόβια διαδικασία. Aρχίζει από τη νηπιακή ηλικία και κρατά ως το τέλοςτης ζωής του ατόμου. Ωστόσο, άτομο που δεν έχει κοινωνικοποιηθεί ως την εφη-βεία του είναι σχεδόν αδύνατο να κοινωνικοποιηθεί στην κατοπινή του ζωή.H κοινωνικοποίηση είναι ωφέλιμη και για το άτομο και για την κοινωνία. Mε τηνκοινωνικοποίηση το άτομο μαθαίνει να συνεργάζεται, να παίρνει μέρος στον κα-ταμερισμό της εργασίας, να συμμετέχει στον πολιτισμό της κοινωνίας, να σέβεταιτους κανόνες της, να πετυχαίνει τη λύση των προβλημάτων του, αλλά και να συμ-βάλλει στην ειρηνική συμβίωση, την ευημερία και την πρόοδο ολόκληρης της κοι-νωνίας.H διαδικασία της κοινωνικοποίησης δεν πετυχαίνει πάντα. Διαφορετικά, δεν θαυπήρχαν άτομα απροσάρμοστα ή αντικοινωνικά. Tα άτομα αυτά αρνούνται νασυμμορφωθούν με τους κοινωνικούς κανόνες, απορρίπτουν τη συνεργασία καιτις αξίες της κοινωνίας. Προτιμούν να βλάπτουν τους άλλους παρά να συνεργάζο-νται ή να κάνουν μια θετική προσφορά στην κοινωνία. Δύσκολη είναι η κοινωνι-κοποίηση των παραχαϊδεμένων παιδιών (που έχουν συνηθίσει να παίρνουν, χω-ρίς ποτέ να προσφέρουν), των καταπιεσμένων, των παιδιών διαζευγμένων γονέ-ων και αλκοολικών, των εξώγαμων και νόθων, που συναντούν την κοινωνική πε-ριφρόνηση κ.λπ. Tα παιδιά αυτά, αντί να τα βοηθά να κοινωνικοποιηθούν, η κοι-νωνία τα απορρίπτει.Παλιότερα στην κοινωνικοποίηση των νεαρών ατόμων παρενέβαινε και η εκκλη-σία. Σ’ αυτήν η πολιτεία έδινε το δικαίωμα να υποχρεώνει τα παιδιά σε τακτικόεκκλησιασμό, σε εξομολόγηση και παρακολούθηση κατηχητικών μαθημάτων, μεάλλα λόγια σε έναν θρησκόληπτο και εντελώς μονόπλευρο τρόπο ζωής, που πα-

κοινωνικοποίηση

17

Παράγοντες διαμόρφωσηςτης προσωπικότητας 2


ραμέριζε όλους τους άλλους τομείς της ζωής. Aυτό φυσικά δεν ήταν κοινωνικο-ποίηση.

Όταν για την κοινωνικοποίηση των ατόμων χρησιμοποιείται η καταπίεση και η

βία (από την πλευρά της οικογένειας, του σχολείου κ.λπ.), τότε απλούστατα δεν

πραγματοποιείται. Tα άτομα αντιδρούν σε τέτοιες μεθόδους, κυριολεκτικά επα-

ναστατούν, γίνονται αντικοινωνικά.

είναι μία από τις τρεις λειτουργίες του κράτους και ασκείται

από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.


από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την κυβέρνηση.


από τα δικαστήρια.

(άγραφο χαρτί) στη φιλοσοφία η ψυχή θεωρείται ως ένας άδειος, κενός

πίνακας (λευκό χαρτί) στον οποίο καταγράφονται οι εμπειρίες, οι εντυπώσεις

και οι γνώσεις.

�� Βασικά σημεία του μαθήματος με ερωτήσεις και απαντήσεις

2.1 Γιατί η οικογένεια θεωρείται πρωτογενής και πρωταρχικός φορέας κοινωνικοποίη-

σης;

Aπάντηση

Η οικογένεια θεωρείται πρωτογενής και, λόγω σπουδαιότητας, πρωταρχικός φορέας

κοινωνικοποίησης, γιατί επηρεάζει το άτομο περισσότερο από τους άλλους φορείς. Αυτή

είναι που θα αφήσει ή δεν θα αφήσει περιθώρια επίδρασης σε όλους τους άλλους φο-

ρείς. Κάθε άτομο γεννιέται σε μια οικογένεια. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι η κοινωνικοποίη-

ση αρχίζει από τη γέννηση (ορθότερα από τη στιγμή της σύλληψης) και ότι τα χρόνια της

παιδικής ηλικίας είναι καθοριστικά για την πορεία του ατόμου, αποδεικνύεται η σημασία

της οικογένειας. Ο τρόπος ανατροφής των πρώτων παιδικών χρόνων επηρεάζει καθορι-

στικά τον χαρακτήρα και την πορεία του παιδιού. Κι αυτό κάθε οικογένεια χρειάζεται να

το γνωρίζει και να δρα αναλόγως. Άλλωστε η οικογένεια ως θεσμός υπάρχει σε όλες τις

κοινωνίες. Αυτό που διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία είναι η δομή της.

2.2 Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου ως φορέα κοινωνικοποίησης;

Aπάντηση

Η ένταξη και η ενσωμάτωση των ατόμων στην κοινωνία θεωρείται τόσο σημαντική,

ώστε η κοινωνία δημιούργησε έναν ξεχωριστό θεσμό, το σχολείο, με το οποίο οργα-

νωμένα, συστηματικά και μακροχρόνια επιδιώκει να «διδάξει» τα νέα μέλη της. Από πο-

tabula rasa

δικαστική λειτουργία

εκτελεστική λειτουργία

νομοθετική λειτουργία

18


λύ νωρίς και για αρκετά χρόνια το παιδί πηγαίνει στο σχολείο. Στο σχολείο το παιδί αρ-

χίζει να επικοινωνεί με άτομα που έχουν μεγαλώσει σε διαφορετικές οικογένειες και

έχουν κοινωνικοποιηθεί διαφορετικά. Το σχολείο μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος

μεταδίδει στο παιδί γνώσεις, δεξιότητες, ιδέες, στάσεις και συμπεριφορές. Συγχρό-

νως, θέλει να μεταδώσει τις αρχές και τις αξίες του υπάρχοντος κοινωνικού συστήμα-

τος. Στις δημοκρατικές κοινωνίες η εκπαίδευση προσφέρει πλουραλιστική γνώση, προ-

σφέρει τη δυνατότητα της αμφισβήτησης και της αλλαγής του υπάρχοντος συστήματος.

Έτσι εξηγούνται οι καινοτομίες και οι αλλαγές που ξεκινούν από τα πανεπιστήμια και τη

διανόηση (intelligentsia).

2.3 Με ποιον τρόπο η θρησκεία λειτουργεί ως ενοποιητικός παράγοντας μιας ομάδας ήμιας κοινωνίας;

Aπάντηση

Η θρησκεία λειτουργεί ως ενοποιητικός παράγοντας μιας ομάδας ή μιας κοινωνίας, κα-θώς η θρησκευτική πίστη έχει μεγάλη δύναμη, ειδικά αν υπάρχει και θρησκευτικός φανα-τισμός. Ο θρησκευτικός φανατισμός οδηγεί τους ανθρώπους στον διαχωρισμό ή/καιστη σύγκρουση. Βέβαια, για τις συγκρούσεις δεν ευθύνεται η θρησκεία, αλλά οι άνθρω-ποι που τη χρησιμοποιούν για να επιτύχουν τις επιδιώξεις τους. Γενικά, η θρησκεία μετους θεσμούς της ρυθμίζει τη σχέση του ανθρώπου με το Ιερό και το Θείο, αλλά επιδράσημαντικά τόσο στη συμπεριφορά του ατόμου όσο και στην οργάνωση της κοινωνίας.

2.4 Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτείας-του κράτους ως φορέα κοινωνικοποίησης;

Aπάντηση

Το σύγχρονο παρεμβατικό κράτος, που επεμβαίνει σε όλους τους τομείς της ζωής τωνανθρώπων (οικονομία, παιδεία, υγεία, πολιτική κτλ.), είναι από τους σημαντικότερουςφορείς κοινωνικοποίησης. Το κράτος επεμβαίνει και επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπουαπό τη γέννησή του (έκδοση πιστοποιητικού γέννησης) ως τον θάνατό του (έκδοση πι-στοποιητικού θανάτου). Το κράτος με τις εξουσίες του (νομοθετική, εκτελεστική, δικα-στική) επηρεάζει και τη δράση των υπόλοιπων φορέων κοινωνικοποίησης. Αυτό δεν ση-μαίνει, βέβαια, πως το κράτος είναι παντοδύναμο. Το άτομο έχει πολλούς τρόπους αντί-δρασης ή/και αντίστασης απέναντι ακόμη και στο πιο αυταρχικό και παρεμβατικό κράτος.

2.5 Να αναφέρετε επιγραμματικά τους βασικούς ή κύριους φορείς κοινωνικοποίησης.

Aπάντηση

Οι βασικοί ή κύριοι φορείς κοινωνικοποίησης είναι: η οικογένεια, το σχολείο, η θρη-σκεία, η πολιτεία-το κράτος. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι φορείς, όπως τα Μ.Μ.Ε., τα πο-λιτικά κόμματα, τα εργατικά σωματεία, οι επαγγελματικές οργανώσεις, οι παρέες συνομηλί-κων, οι Μαθητικές Κοινότητες κ.ά.

19



2.6 Να αναφέρετε επιγραμματικά με ποιους τρόπους ή μηχανισμούς τα άτομα εσωτερι-κεύουν τους κανόνες και τις αξίες των φορέων κοινωνικοποίησης.

Aπάντηση

Τα άτομα εσωτερικεύουν τους κανόνες και τις αξίες των φορέων κοινωνικοποίησης μετους εξής τρόπους ή μηχανισμούς:ñ με τη μίμηση-ταύτιση.ñ με συστάσεις και εντολές.ñ με τον έλεγχο.

2.7 Να αναλύσετε τη μίμηση-ταύτιση ως τρόπο ή μηχανισμό κοινωνικοποίησης.

Aπάντηση

Η μίμηση-ταύτιση είναι ένας τρόπος ή μηχανισμός με τον οποίο τα άτομα εσωτερικεύ-ουν τους κανόνες και τις αξίες των φορέων κοινωνικοποίησης. Ο άνθρωπος είναι εκφύσεως μιμητικό ον. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μιμείται ο ένας τον άλλο κι αυτό ξε-κινάει από μικρή ηλικία. Μόνο που σε μικρή ηλικία η μίμηση είναι ασυνείδητη, ενώ όσομεγαλώνει το άτομο γίνεται περισσότερο συνειδητή. Σιγά σιγά η μίμηση οδηγεί στην ταύ-τιση με άλλα άτομα και ομάδες και στην απόκτηση συλλογικής ταυτότητας, στην αίσθησητου «Εμείς». Έτσι, το άτομο, εκτός από την ατομική του ταυτότητα (Εγώ), αποκτά και συλ-λογική ταυτότητα (Εμείς). Πλέον το άτομο νιώθει ότι αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερουκοινωνικού συνόλου. Βέβαια, η ταύτιση είναι επιλεκτική, καθώς το άτομο έχει περιθώριασχετικής αυτονομίας. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν ταυτίζεται πλήρως αλλά ως ένανβαθμό με τις ομάδες που συμμετέχει και με τις αξίες που αυτές προβάλλουν, ούτε υιοθε-τεί όλους τους τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς αδιάκριτα.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις το άτομο δέχεται τεράστια επιρροή, καθώς υ-πάρχουν ομάδες που με ψυχολογικές διαδικασίες επιβάλλονται και κατευθύνουν τα άτο-μα ως μάζα. Τα μαζοποιημένα άτομα έχουν μεγάλη ανορθολογική δύναμη γιατί έχουνχάσει την ανεξάρτητη προσωπικότητά τους και λειτουργούν πλέον υπό την καθοδήγησητης μάζας.

2.8 Γιατί η σαφήνεια και η συνέπεια λόγων και έργων παίζει σημαντικό ρόλο στην απο-τελεσματική κοινωνικοποίηση; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα.

Aπάντηση

Η σαφήνεια και η συνέπεια λόγων και έργων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στηναποτελεσματική κοινωνικοποίηση, καθώς κάθε ομάδα ή φορέας κοινωνικοποίησης απευ-θύνει συστάσεις και εντολές στα νέα μέλη της. Με τη σειρά τους τα άτομα από μικρή ηλικίαδέχονται συστάσεις και εντολές από την οικογένεια, το σχολείο, την εκκλησία και αργότε-ρα από την πολιτεία, τα Μ.Μ.Ε., τα πολιτικά κόμματα κτλ. Αν δεν υπάρχει συνέπεια λόγωνκαι έργων, τα άτομα μπερδεύονται και συχνά βρίσκονται σε δίλημμα. Για παράδειγμα, τό-σο ο πατέρας όσο και η μητέρα οφείλουν να έχουν ίδια συμπεριφορά απέναντι στο παιδί

20


και να τηρούν ίδια στάση. Δεν είναι σωστό ο ένας να είναι αυστηρός και ο άλλος ελαστι-κός και ανεκτικός απέναντι στο παιδί. Επίσης, οι απαγορεύσεις να ισχύουν για όλα τα μέλητης οικογένειας κι όχι μόνο για το παιδί.

2.9 Το άτομο έχει ατομική-προσωπική ευθύνη για τη συμπεριφορά του;

Aπάντηση

Αναμφισβήτητα το άτομο έχει ατομική-προσωπική ευθύνη για τη συμπεριφορά του.Η ευθύνη των φορέων κοινωνικοποίησης είναι πρωταρχική για τη συμπεριφορά τουατόμου, αλλά φτάνει ως έναν βαθμό. Από εκεί και πέρα υπεύθυνο είναι το ίδιο το άτομο.Οι πολλοί και διαφορετικοί φορείς κοινωνικοποίησης μεταβιβάζουν πολλά και διαφορε-τικά μηνύματα (αξίες, κανόνες, πρότυπα συμπεριφοράς) στο άτομο. Το άτομο όμως δενείναι tabula rasa (άγραφος πίνακας) πάνω στον οποίο γράφουν ό,τι θέλουν, δεν είναιπαθητικός δέκτης, ώστε να δέχεται όποια μηνύματα εκπέμπουν οι φορείς κοινωνικοποίη-σης. Το άτομο δέχεται, επεξεργάζεται, αφομοιώνει ή/και απορρίπτει τα μηνύματα πουεκπέμπονται από την κοινωνία και αντιδρά με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Επομένως,κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για τις πράξεις και τις παραλείψεις του. Μόνο που η ανάληψηευθύνης (φταίω εγώ) γίνεται δύσκολα, ενώ η μετάθεση ευθύνης (φταίνε οι άλλοι) γίνε-ται εύκολα.

21



A′′ OMAΔA

1α.Βάλτε Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) στην αντίστοιχη απάντηση.

�� Το άτομο έχει ατομική-προσωπική ευθύνη για τη συμπεριφορά του.

Η παραπάνω πρόταση είναι σωστή, γιατί οι φορείς κοινωνικοποίησης έχουν ευθύνηως έναν βαθμό για τη συμπεριφορά του ατόμου. Από εκεί και πέρα υπεύθυνο είναι τοίδιο το άτομο. Επομένως, κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για τις πράξεις και τις παραλεί-ψεις του.

�� Το άτομο λειτουργεί ως παθητικός δέκτης.

Η παραπάνω πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί το άτομο, ανάλογα με την προσωπι-κότητά του, δεν λειτουργεί μόνο ως παθητικός δέκτης αλλά και ως πομπός, αφούστέλνει μηνύματα προς την κοινωνία και την επηρεάζει.

�� Ο ανήλικος χαρακτηρίζεται παραβάτης και όχι εγκληματίας.

Η παραπάνω πρόταση είναι σωστή, γιατί ο ανήλικος είναι μια προσωπικότητα εν τωγίγνεσθαι. Η παραβατικότητα του ανηλίκου είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξής του καιειδικότερα της «κρίσης» κατά την εφηβεία, που συντελείται η φυσική, πνευματική καισυναισθηματική ωρίμανση. Γι’ αυτό και ο ανήλικος χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση.Επειδή ο όρος «εγκληματίας» είναι αρνητικά φορτισμένος, για τον ανήλικο χρησιμο-ποιείται ο όρος «παραβάτης».

�� Η απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος είναι κύρια ποινή.

Η παραπάνω πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί η απαγόρευση άσκησης επαγγέλμα-τος ανήκει στις παρεπόμενες και όχι στις κύριες ποινές.

�� Ο σωφρονισμός περιλαμβάνει μέτρα για την επανένταξη του δράστη.

Η παραπάνω πρόταση είναι σωστή, γιατί ο σωφρονισμός περιλαμβάνει μέτρα πουαναφέρονται στην τιμωρία του δράστη μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης τουκαι εν συνεχεία στην επανένταξή του.

1β.Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση.

Ποια από τα παρακάτω είναι ποινή;α. Στέρηση της ελευθερίας.

46

Απαντήσεις στις ερωτήσεις – ασκήσεις – δραστηριότητεςτου κεφαλαίου 1 του σχολικού βιβλίου


Β′′ OMAΔA

1α.Ο ρόλος των αξιών στην κοινωνία.

Aπάντηση

Οι κοινωνικές αξίες είναι δημιούργημα της κοινωνίας, υποβάλλονται στα άτομα μέσωτης κοινωνικοποίησης και υπάρχουν ανεξάρτητα από τις αξίες των ατόμων. Άλλωστε οιανάγκες επηρεάζουν και τη διαμόρφωση των αξιών. Οι κοινωνικές αξίες εκφράζουν τιςπραγματικές και βαθύτερες ανάγκες της κοινωνίας. Αποτελούν θεμελιώδες συστατικόγια τη συνοχή και την πρόοδο της κοινωνίας. Αποκρυσταλλώνονται σε γενικές αρχές καιιδέες που προσανατολίζουν και καθοδηγούν την κοινωνία και τα άτομα. Επηρεάζουν τιςπεποιθήσεις των ατόμων και λειτουργούν ως κατευθυντήριοι άξονες για την αξιολόγησητων ατόμων και των άλλων.

1β.Διαφορά τυπικού και άτυπου ελέγχου.

Aπάντηση

Ο άτυπος και ο τυπικός κοινωνικός έλεγχος εμφανίζουν σημαντικές διαφορές.ñ Ο άτυπος έλεγχος στηρίζεται στα ήθη, στα έθιμα, στις παραδόσεις και στους άγρα-

φους νόμους της ομάδας ή της κοινωνίας, ενώ ο τυπικός στηρίζεται στους γραπτούςκανόνες (νόμοι, κανονισμοί, αποφάσεις, καταστατικά, κανόνες δεοντολογίας κτλ.).

ñ Ο άτυπος έλεγχος ασκείται κυρίως σε μικρές ομάδες και σε παραδοσιακές κοινω-νίες, όπου οι σχέσεις είναι άτυπες και προσωπικές (οικογένεια, γειτονιά, χώρος ερ-γασίας κτλ.), ενώ ο τυπικός ασκείται, κυρίως, όπου υπάρχουν μεγάλες ομάδες και σεσύγχρονες κοινωνίες, όπου οι σχέσεις είναι τυπικές και απρόσωπες.

ñ Ο άτυπος έλεγχος είναι ορισμένες φορές πιο αποτελεσματικός από τον τυπικό, γιατίτο άτομο δύσκολα αγνοεί τον άτυπο έλεγχο, την κοινωνική κατακραυγή.

ñ Ο τυπικός έλεγχος ασκείται από θεσμοθετημένους φορείς (η οικογένεια, το σχολείο,η θρησκεία, το κράτος κτλ.), ενώ ο άτυπος έλεγχος όχι.

2α.Η μίμηση-ταύτιση ως τρόπος ή μηχανισμός κοινωνικοποίησης.

Aπάντηση

Η μίμηση-ταύτιση είναι ένας τρόπος ή μηχανισμός με τον οποίο τα άτομα εσωτερικεύουντους κανόνες και τις αξίες των φορέων κοινωνικοποίησης. Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεωςμιμητικό ον. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μιμείται ο ένας τον άλλο κι αυτό ξεκινάει απόμικρή ηλικία. Μόνο που σε μικρή ηλικία η μίμηση είναι ασυνείδητη, ενώ όσο μεγαλώνει τοάτομο γίνεται περισσότερο συνειδητή. Σιγά σιγά η μίμηση οδηγεί στην ταύτιση με άλλαάτομα και ομάδες και στην απόκτηση συλλογικής ταυτότητας, στην αίσθηση του «Εμείς».Έτσι, το άτομο, εκτός από την ατομική του ταυτότητα (Εγώ), αποκτά και συλλογική ταυτό-τητα (Εμείς). Πλέον το άτομο νιώθει ότι αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου κοινωνικούσυνόλου. Βέβαια, η ταύτιση είναι επιλεκτική, καθώς το άτομο έχει περιθώρια σχετικής αυ-

48


τονομίας. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν ταυτίζεται πλήρως αλλά ως έναν βαθμό με τιςομάδες που συμμετέχει και με τις αξίες που αυτές προβάλλουν, ούτε υιοθετεί όλους τουςτρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς αδιάκριτα.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις το άτομο δέχεται τεράστια επιρροή καθώς υπάρ-χουν ομάδες που με ψυχολογικές διαδικασίες επιβάλλονται και κατευθύνουν τα άτομα ωςμάζα. Τα μαζοποιημένα άτομα έχουν μεγάλη ανορθολογική δύναμη γιατί έχουν χάσει τηνανεξάρτητη προσωπικότητά τους και λειτουργούν πλέον υπό την καθοδήγηση της μάζας.

2β.Ποια η σχέση κοινωνικών αξιών και κοινωνικών κανόνων;

Aπάντηση

Οι κοινωνικές αξίες είναι γενικές αρχές και ιδέες που προσανατολίζουν και καθοδη-γούν την κοινωνία και τα άτομα. Εκφράζουν τις πραγματικές και βαθύτερες ανάγκες τηςκοινωνίας και λειτουργούν ως κατευθυντήριοι άξονες για την αξιολόγηση των συμπερι-φορών μας και των άλλων (καλές-κακές, δίκαιες-άδικες).

Οι κοινωνικοί κανόνες ρυθμίζουν και αξιολογούν τις συμπεριφορές μας. Οι κανόνεςείναι αναγκαία συνθήκη για τη συνύπαρξη. Χωρίς κοινωνικούς κανόνες, εντός των οποί-ων θα δραστηριοποιούνται και θα συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, δεν μπορεί να υπάρξεικοινωνία. Η ύπαρξη της κοινωνίας σημαίνει και ύπαρξη κανόνων, ύπαρξη δικαίου. Γι’ αυ-τό και η ανάγκη για δίκαιο υπάρχει από τότε που οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε κοινωνία.

Επειδή κάποιες από τις αξίες η κοινωνία τις θεωρεί σημαντικές, τις καθιερώνει ως κα-νόνες και τις προστατεύει με κανόνες δικαίου (π.χ. η προστασία της ελευθερίας, η προ-στασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η προστασία της περιουσίας κτλ.). Επομένως, ησχέση κοινωνικών αξιών και κοινωνικών κανόνων είναι άμεση, αφού οι κανόνες αποτυ-πώνουν τις αξίες.

49

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

�� Εργασία ή συζήτηση για την τρομοκρατία, λαμβάνοντας υπόψη την ελευθερία καιτην ασφάλεια των πολιτών.

Aπάντηση

Η τρομοκρατία αποτελεί μια μορφή καταστροφικότητας (παθογένειας), διότι επιβε-βαιώνει την έλλειψη σεβασμού στην ανθρώπινη οντότητα. Οι τρομοκράτες μέσα απόδιάφορες δραστηριότητες (δολοφονίες, βομβιστικές ενέργειες, αεροπειρατείες,προκηρύξεις, απαγωγές, χρήση χημικών όπλων κτλ.):ñ προκαλούν ανθρώπινες απώλειες και υλικές καταστροφές.ñ επιβάλλουν τον τρόμο.ñ καλλιεργούν την ανασφάλεια.

Ασκήσεις – Δραστηριότητες


Σωστού – Λάθους

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας τη λέξη Σωστό, αν η πρότασηείναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.

53

* Τα Θέματα προς απάντηση προέρχονται από την Τράπεζα Θεμάτων. Οι απαντήσεις τους βρίσκονταιστο τέλος του βιβλίου.

10.1 Οι κανόνες ομιλίας και εμφάνισης συ-γκαταλέγονται στους αυστηρούς κανόνες μιαςκοινωνίας.

10.2 Το έγκλημα είναι μια αξιόποινη πράξηπου τιμωρείται από τον ποινικό νόμο.

10.3 Η ανθρωποκτονία ως εγκληματική πράξηείναι κακούργημα.

10.4 Το σχολείο αποτελεί βασικό φορέα κοι-νωνικοποίησης του ατόμου.

10.5 Το κράτος, με την εξουσία που διαθέτει,επηρεάζει τη δράση των φορέων κοινωνικοποί-ησης του ανθρώπου.

10.6 Η μίμηση ως μηχανισμός κοινωνικοποίη-σης οδηγεί το άτομο στην ταύτιση με άλλα άτο-μα και ομάδες και στην απόκτηση συλλογικήςταυτότητας.

10.7 Οι κοινωνικές αξίες εκφράζουν τις πραγ-ματικές και βαθύτερες ανάγκες μιας κοινωνίας.

10.8 Ο σεβασμός στους θεούς είναι μια δια-χρονική κοινωνική αξία.

10.9 Τα αντιφατικά μηνύματα που δέχεται τοάτομο από το κοινωνικό περιβάλλον εμποδίζουντην κοινωνικοποίησή του.

10.10 Οι κανόνες συμπεριφοράς στις προσω-πικές σχέσεις συγκαταλέγονται στους αυστηρούςκανόνες μιας κοινωνίας.

10.11 Βασικοί μηχανισμοί κοινωνικοποίησηςτου ανθρώπου είναι η μίμηση και η ταύτιση.

10.12 Οι τίτλοι ευγενείας αποτελούν διαχρο-νική αξία και ισχύουν σε όλες τις εποχές και σεόλες τις κοινωνίες.

10.13 Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας υπάρχειμια διαλεκτική σχέση, μια διαρκής σχέση αλλη-λεπίδρασης.

10.14 Σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικήκοινωνικοποίηση διαδραματίζει η σαφήνεια και ησυνέπεια λόγων και έργων των φορέων κοινω-νικοποίησης.

10.15 Όλα τα άτομα και όλες οι κοινωνίες κά-νουν την ίδια ιεράρχηση αξιών.

10.16 Η κοινωνικοποίηση τροποποιείται στονχώρο και στον χρόνο.

10.17 Οι πράξεις που τιμωρούνται με κάθειρ-ξη ονομάζονται κακουργήματα.

Θέματα προς απάντηση* 10


56

Πολλαπλής επιλογής

Στις παρακάτω προτάσεις να κυκλώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

10.73 Πρότυπα συμπεριφοράς, κοινωνικά α-ποδεκτά, με τα οποία ρυθμίζονται και αξιολογού-νται οι συμπεριφορές των μελών της κοινωνίαςονομάζονται:α. οι φορείς κοινωνικοποίησης.β. οι κοινωνικοί κανόνες.γ. οι κοινωνικές αξίες.δ. τίποτα από τα παραπάνω.

10.74 Πρωταρχικός φορέας κοινωνικοποίη-σης θεωρείται:α. το κράτος.β. η οικογένεια.γ. το σχολείο.δ. η θρησκεία.

10.75 Κύρια ποινή είναι:α. το πρόστιμο.β. η απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος.γ. η δήμευση των προϊόντων του εγκλήματος.δ. η δημοσίευση της καταδικαστικής απόφα-

σης.

10.76 Τυπικοί κοινωνικοί κανόνες είναι:α. οι νόμοι.β. τα έθιμα.γ. οι παραδόσεις.δ. τα ήθη.

10.77 Η φυλάκιση αποτελεί:α. κύρια ποινή.β. δευτερεύουσα ποινή.γ. παρεπόμενη ποινή.δ. καμία από τις παραπάνω.

10.78 Η χρηματική ποινή αποτελεί:

α. κύρια ποινή.β. δευτερεύουσα ποινή.γ. παρεπόμενη ποινή.δ. καμία από τις παραπάνω.

10.79 Ποιο από τα παρακάτω δεν αποτελεί χα-ρακτηριστικό γνώρισμα του ηλεκτρονικού εγκλή-ματος;α. Διαπράττεται σε ελάχιστο χρόνο.β. Απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις για την

τέλεσή του.γ. Συντελείται αποκλειστικά μέσα στα σύνορα

της χώρας.δ. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο τόπος τέ-

λεσής του.

10.80 Η εύρεση εργασίας σε φυλακισμένουςαποτελεί ένα μέτρο:α. πρόληψης.β. καταστολής.γ. επανένταξης.δ. υποτροπής.

10.81 Παρεπόμενη ποινή είναι:α. ο περιορισμός σε ψυχιατρικό κατάστημα.β. η χρηματική ποινή.γ. η αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων.δ. η φυλάκιση.

10.82 Η θεωρία που ερμηνεύει το έγκλημαως βιολογικό φαινόμενο υποστηρίζει ότι:α. ψυχικές διεργασίες που συμβαίνουν στο άτο-

μο το εμποδίζουν να προσαρμοστεί στις κοι-νωνικές απαιτήσεις.

β. η εγκληματικότητα συνδέεται με τους θεσμούς,την οργάνωση και τη λειτουργία της κοινωνίας.


58

α. αποτελεί άτυπο κοινωνικό έλεγχο.β. αποτελεί τυπικό κοινωνικό έλεγχο.γ. αποτελεί αυτοέλεγχο.δ. δεν αποτελεί έλεγχο.

10.94 Ο κοινωνικός έλεγχος ασκείται:α. μόνο προληπτικά.β. μόνο κατασταλτικά.γ. προληπτικά και κατασταλτικά.δ. πολύ σπάνια.

10.95 Η παγκόσμια ειρήνη θεωρείται:α. οικονομική αξία.β. σχετική αξία.γ. ατομική αξία.δ. διαχρονική αξία.

10.96 Οι νόμοι του κράτους, ως κοινωνικοίκανόνες, θεωρούνται:

α. αυστηροί και άτυποι.β. ελαστικοί και άτυποι.γ. αυστηροί και τυπικοί.δ. ελαστικοί και τυπικοί.

10.97 Οι πράξεις που τιμωρούνται με κάθειρ-ξη ονομάζονται:α. πταίσματα.β. πλημμελήματα.γ. κακουργήματα.δ. τίποτα από τα παραπάνω.

10.98 Σχετική κοινωνική αξία είναι:α. ο σεβασμός στους θεούς.β. η μνήμη των νεκρών.γ. το χρήμα.δ. η απαγόρευση της αιμομιξίας.

Ανάπτυξης

10.99 Τι είναι οι κοινωνικοί κανόνες; Να περι-

γράψετε τις δύο κατηγορίες στις οποίες αυτοί

διακρίνονται.

10.100 Τι είναι οι κοινωνικές αξίες; Να παρου-

σιάσετε τις κατηγορίες των κοινωνικών αξιών με

βάση δύο κριτήρια ταξινόμησης.

10.101 Περιγράψτε τις τρεις κατηγορίες μέ-

τρων της αντεγκληματικής πολιτικής που εφαρμό-

ζει η πολιτεία.

10.102 Να αναλύσετε τα αίτια της τρομοκρα-

τίας.

10.103 Τι ονομάζεται τρομοκρατία και ποιες

είναι οι επιπτώσεις της;

10.104 Να παρουσιάσετε πέντε χαρακτηρι-

στικά γνωρίσματα του ηλεκτρονικού εγκλήματος.

10.105 Να παρουσιάσετε το σχολείο ως φο-

ρέα κοινωνικοποίησης.

10.106 Να παρουσιάσετε την οικογένεια ως

φορέα κοινωνικοποίησης.

10.107 Πόσο σημαντικός φορέας κοινωνι-

κοποίησης θεωρείται το σύγχρονο κράτος και

γιατί;

10.108 Να παρουσιάσετε τη θεωρία που υπο-

στηρίζει ότι το έγκλημα είναι ένα κοινωνικό φαι-

νόμενο. Τι υποστηρίζει η θεωρία του κοινωνικού

χαρακτηρισμού σχετικά με την εγκληματική συ-

μπεριφορά;


01-POLIT-PAIDEIA-B-LYK 28-07-15 10:59 ™ÂÏ›‰·7 · 2017-07-31 · Φίλη μαθήτρια,...

Documents

Transcript of 01-POLIT-PAIDEIA-B-LYK 28-07-15 10:59 ™ÂÏ›‰·7 · 2017-07-31 · Φίλη μαθήτρια,...