Περίληψη - Summary Ζαχαρόπουλος Νίκος: «Retour à l'ordre, η επαναπραγμάτευση του Κλασικισμού από την γαλλική Πρωτοπορία» Στις 20 Φεβρουαρίου του 1909 η γαλλική συντηρητική εφημερίδα Le Figaro στην πρώτη της σελίδα δημοσιεύει την πιο βίαιη επίθεση που έχει γίνει ποτέ ενάντια στην καλλιτεχνική παράδοση. Το άρθρο τιτλοφορείται: «le futurisme» και ο συγγραφέας του, ο Ιταλός Filippo Marinetti (1876-1944), δεν αρκείται μόνο στο να διακηρύξει την ανάγκη να είμαστε απόλυτα μοντέρνοι, όπως πίστευε ο ποιητής Arthur Rimbaud (1854-1891) ή ότι «πρέπει να καταστρέψουμε τα μουσεία» όπως δήλωναν οι Camille Pissarro (1830-1903) και Paul Cézanne (1839-1906), αλλά προτρέπει επί πλέον «να κατεδαφιστούν τα μνημεία και οι αρχαίες πόλεις». Ο 20ος αιώνας θα ανοίξει με μια έντονη πολεμική ενάντια στην καλλιτεχνική παράδοση του ακαδημαϊσμού και η προοδευτική διανόηση της Ευρώπης θα διακηρύξει την ανεξαρτησία της σε σχέση με τις αξίες και την τέχνη των προηγούμενων αιώνων.

Με την έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου αυτή η στάση σταδιακά εξασθενεί και θα αρχίσουν να εμφανίζονται στους ριζοσπαστικούς εικαστικούς κύκλους, ιδίως της παρισινής Avant-garde που εκείνη την εποχή αποτελούσε συνώνυμο της ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής σκέψης, έργα και θεωρητικές διατυπώσεις με σαφείς αναφορές στην τέχνη των μεγάλων δασκάλων του παρελθόντος. Ένα φαινόμενο γνωστό στην Ιστορία της τέχνης ως «Retour à l'ordre» (Επιστροφή στην Τάξη) ― αρχικά συνδεδεμένο με την έντονη εθνικιστική δραστηριότητα λίγο πριν την έναρξη του επικείμενου Μεγάλου Πολέμου και το συντηρητικό κοσμοαντιληπτικό μοντέλο που επιβάλλεται αυτή τη περίοδο στη γαλλική δημόσια σφαίρα ― το οποίο κορυφώθηκε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου πυροδοτώντας το έντονο ενδιαφέρον τόσο της ευρωπαϊκής τέχνης και διανόησης της εποχής για τη ρεαλιστική αναπαράσταση, την ανθρωποκεντρική θεματολογία και τα ουμανιστικά ιδεώδη όσο και την έρευνα, μέχρι σήμερα, εγείροντας πληθώρα ερμηνειών και ερωτημάτων για αυτήν τη συντηρητική στροφή των καλλιτεχνών.

Σήμερα, η τέχνη της Επιστροφής στην τάξη θεωρείται από το σύνολο των μελετητών της ένα φαινόμενο πολυδιάστατο, στη διαμόρφωση του οποίου επέδρασαν αναμφισβήτητα όλες οι συνισταμένες της αστικής κοινωνίας: οι ιδέες στοχαστών και διανοούμενων, η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, οι ιδιοσυγκρασίες των καλλιτεχνών, η εμπορευματοποίηση της τέχνης, η αναδειχθείσα κοινή γνώμη και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους. Η παρούσα εργασία, προσπαθώντας να προσεγγιστεί την εικαστική παραγωγή των εμβληματικότερων καλλιτεχνών της εποχής υπό αυτό το πρίσμα, εστιάζει στη συμβολή της τέχνης στις πολιτισμικές διεργασίες της εποχής που ανέδειξαν την αστική τάξη σε κυρίαρχο ρυθμιστικό παράγοντα και παρουσιάζει τις ζυμώσεις που συντελέστηκαν ανάμεσα στα ριζοσπαστικά κινήματα και την μεγάλη παράδοση της ευρωπαϊκής τέχνης, ευελπιστώντας

στην ανάδειξη του διάλογου που δημιουργήθηκε ανάμεσα στην γαλλική Πρωτοπορία και την ακαδημαϊκή σκέψη ως εγγενούς στοιχείου του επερχόμενου Μοντέρνου κινήματος.

Zaharopoulos Nikos: «Retour à l'ordre: The revaluation of Classicism by the french Avant-garde»

On the 20th February 1909, an article entitled «Le Futurisme» is published

in the front page of the french conservative newspaper Le Figaro. This article attempted the most fierce attack ever been conducted against art and was written by the Italian Filippo Marinetti (1876-1944), who not only declares the need to be utterly modern, the way the poet Arthur Rimbaud (1854-1891) believed, or the way Camille Pissarro (1830-1903) and Paul Cézanne (1839-1906) argued that «we should destroy all museums», but he also insists on the need «to demolish all the ancient monuments and cities». Τhe 20th century could be considered as an era of intense battling against Academic Art and modern european intellect will declare its independence from the values and art of the past years.

This attitude gradually recedes in the beginning of the first World War, where works of art and theories referring to Classicism will appear among radical artists particularly belonging to the Parisian Avant-garde which was synonymous to modern european intellect. This phenomenon - which is undoubtedly linked with the nationalistic act just before the beginning of the Great War, as well as a conservative perception of the world enforced in the French public spectre - is known in the History of Art as «Retour à l'ordre» and culminated during the interwar period, where the european art and intellect of the time showed particular interest in realistic depiction of things, the human-centred thematology the humanitarian ideals and research, which actually raised a lot of controversy and explanations concerning this twist of the artists to conservatism.

Today Retour à l'ordre is considered by all researchers a multidimensional phenomenon, which was formed by factors such as: the ideas of intellectuals, the development of science and technology, the temperament of artists, the merchandising of art, the opinion of the general public and the control mechanisms of the capitalist state. In an attempt to approach the works of art of the most eminent artists of this era, this particular assignment focuses on the contribution of art to the development of the civilization of the time which featured the upper middle class as a regulatory factor. It also presents the fermentation between the radical movements of the time and the great tradition of european art, hoping to denote the discourse of the Avant-garde with Academic thought as an implicit factor of the forthcoming Modern movement.