ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘...

28
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ & Η ΕΛΛΑΔΑ Ενότητα 45 Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου Μπακάλης Κώστας (history-logotexnia.blogspot.com)

description

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Ο Β‘ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Transcript of ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘...

Page 1: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ & Η ΕΛΛΑΔΑ

Ενότητα 45Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

Μπακάλης Κώστας (history-logotexnia.blogspot.com)

Page 2: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Α. Προμηνύματα πολέμου - αρχές δεκαετίας 1930

1931• Ιαπωνίακατέλαβε την

κινεζική

επαρχία τηςΜαντζουρίας.

1934• Xιτλερική

Γερμανία

εγκατέλειψε

ΚτΕ .

1935• Γερμανίαεπανέφερευποχρεωτικήστρατιωτική

θητεία,

• παραβιάζονταςτη συνθήκη

των

Βερσαλλιών.

1936•φασιστικήΙταλία

κατέλαβε την

Αιθιοπία καιαποχώρησεαπό την ΚτΕ.

Page 3: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου
Page 4: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Γερμανία κατέλαβε

αποστρατικοποιημένηζώνη Ρηνανίας

παραβίαση συνθήκηςΒερσαλλιών.

Γερμανία & Ιταλίασυμμετέχουν στον εμφύλιο

πόλεμο της Ισπανίας (1936-39) βοηθώντας τον

φασίστα στρατηγόΦράνκο

να νικήσει τη δημοκρατική

κυβέρνηση.

Χίτλερ & Μουσολίνισυνάπτουν συμμαχία, γνωστή ως Άξονας

Ρώμης-Βερολίνου.

Υπογραφή ΑντιδιεθνιστικούΣυμφώνου από Γερμανία,

Ιταλία, Ιαπωνία: καταπολέμηση

κομμουνισμού

και στήριξη φασισμού

1936:

Page 5: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου
Page 6: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

◄ Αφίσα που σχεδίασε ο Κάρλος Φοντσερέ μετίτλο «Ελευθερία». Μεταξύ των ετών 1936–1939.

▲ Ισπανοί δημοκρατικοί αναζητούν καταφύγιοστη Γαλλία μετά τη νίκη του Φράνκο (1939).

Page 7: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

▲ Δημοκρατικοί εθελοντές εναντίον του Φράνκο στα οδοφράγματα της Μαδρίτης(Ισπανικός Εμφύλιος 1936-1939).

Page 8: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Αφίσα για τη Λαϊκή Ολυμπιάδα στηΒαρκελώνη. Το 1936 το Λαϊκό Μέτωποαποφάσισε να διοργανώσει μια ΛαϊκήΟλυμπιάδα, ενάντια στους ΟλυμπιακούςΑγώνες του Βερολίνου. Η Ολυμπιάδα όμωςδεν έγινε γιατί ξέσπασε ο εμφύλιοςπόλεμος.

Αιχμάλωτοι στον ΙσπανικόΕμφύλιο (1936)

Page 9: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

1938:Γερμανία καταλαμβάνει-

ενσωματώνει

Αυστρία με τη

βοήθεια αυστριακών

φασιστών.

Γερμανία απειλεί τηνΤσεχοσλοβακία, όπου

υπήρχε η ισχυρή γερμανικήμειονότητα των Σουδητών.

Βρετανία – Γαλλίαακολουθούν «πολιτική

κατευνασμού», υποχωρώντας στις

γερμανικές απαιτήσεις.

Page 10: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

▲ Η κάρτα μέλους του Αδόλφου Χίτλερ (1889–1945) στο Ναζιστικό Κόμμα (1920). Ο Χίτλερήταν Αυστριακός, πολέμησε στον Α΄ ΠαγκόσμιοΠόλεμο, θαύμαζε τον ιταλικό φασισμό καιεμπνεύστηκε από αυτόν.

◄ Αφίσα για τα Ες Ες, στρατιωτικές μονάδες πουελέγχονταν απευθείας από το Χίτλερ, τον «φίρερ»(ηγέτη), και γρήγορα αποκτήσανε απόλυτηεξουσία

Page 11: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

29-30 Σεπτ. 1938: Υπογράφεται η συνθήκη τουΜονάχου (Τσάμπερλαιν = Βρετανία και Νταλαντιέ =Γαλλία & Χίτλερ – Μουσολίνι) αποδέχονται τηνπροσάρτηση Δ. Τσεχοσλοβακίας (Βοημίας) στη Γερμανία.

Page 12: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

► Η πρώτη σελίδα μιαςβρετανικής εφημερίδας με τοΒρετανό πρωθυπουργό Νέβιλ

Τσάμπερλεϊν να δείχνει τηΣυμφωνία του Μονάχου. 1938.

Page 13: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

▲ Ενθουσιασμένοι Λονδρέζοι επευφημούντον Τσάμπερλαιν (διακρίνεται στοπαράθυρο πάνω δεξιά) μετά την υπογραφήτης συμφωνίας του Μονάχου. Πολλοί στηνΑγγλία –και όχι μόνο– πίστευαν ότιθυσιάζοντας την Τσεχοσλοβακία είχεεξασφαλιστεί η ειρήνη.

Αγγλικοί πανηγυρισμοί μετά τησυμφωνία του ΜονάχουΑς έχετε ήσυχη τη συνείδησή σας. Αςευχαριστείτε τον Θεό. Ο λαός της ΜεγάληςΒρετανίας και τα παιδιά σας είναιασφαλείς. Οι άντρες σας και οι γιοι σας δενθα πάνε στον πόλεμο. Η ειρήνη είναι μιανίκη για ολόκληρη την ανθρωπότητα.Αν πρέπει να υπάρχει κάποιος νικητής, αςεπιλέξουμε τον Τσάμπερλαιν. Λόγω τωνεπιτυχιών του πρωθυπουργού,εκατομμύρια οικογένειες και καρδιές είναιανακουφισμένες και ευτυχισμένες. Τουαξίζουν, λοιπόν, συγχαρητήρια. Και τώραας επιστρέψουμε στις δουλειές μας.Αρκετά μας ταλαιπώρησαν και μαςσύγχυσαν οι απειλές που πλανιόνταν όλοαυτό τον καιρό πάνω από την ήπειρό μας.Εφημερίδα Daily Express, 30Σεπτεμβρίου 1938.Πηγή: www.spartacus.schoolnet.co.uk/

Page 14: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Μάρτιος 1938: ΗΓερμανία, με τη σύμφωνηγνώμη των περισσότερων

Αυστριακών, καταλαμβάνει την Αυστρία

και οι δύο χώρεςενώνονται.

Σεπτέμβριος 1938: ΗΓερμανία, αφού

εξασφάλισε με τηΣυμφωνία του Μονάχουότι οι κυβερνήσεις της

Γαλλίας και της ΜεγάληςΒρετανίας δε θα

αντιδράσουν, καταλαμβάνει τη Σουδητία,

μια περιοχή στηνΤσεχοσλοβακία όπου

ζούσαν γερμανόφωνοιπληθυσμοί, και λίγους

μήνες μετά ολόκληρη τηνΤσεχοσλοβακία.

Οι κυβερνήσεις στη Μεγάλη Βρετανία και στηΓαλλία, επειδή πιέζονταν από την κοινή γνώμη που ήτανενάντια στον πόλεμο, προσπάθησαν να αντιμετωπίσουντο Χίτλερ με τη διπλωματία. Αργότερα πολλοίκατηγόρησαν την πολιτική της ειρήνευσης (ή τουκατευνασμού) γιατί με αυτήν ενισχύθηκε η ναζιστικήΓερμανία.

Page 15: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Χίτλερ διαλύει αμέσως την

Τσεχοσλοβακία:

▲ Οργισμένοι Τσέχοι παρακολουθούνανήμποροι την είσοδο χιτλερικών

στρατευμάτων στην Πράγα 15 Μαρτίου1939.

Βοημία προσαρτάται στηΓερμανία

& Ανατ. Τσεχοσλοβακία(Σλοβακία)

ανακηρύσσεται

ανεξάρτητη υπόγερμανική προστασία

(προτεκτοράτο).

Page 16: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

▲ Γερμανοί της Σουδητίας υποδέχονται μεενθουσιασμό το Χίτλερ. Οκτώβριος 1938.

Page 17: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Φασιστική Ιταλία

Αυτοκρατορική Ιαπωνία

Από το 1937 η Ιαπωνίαείχε ξεκινήσει πόλεμο με

την Κίνα

1939 Ιταλίακαταλαμβάνει την

Αλβανία.

Ναζιστική Γερμανία

Χίτλερ (1939) στρέφεταιστηνΠολωνία και απαιτεί

το διάδρομο του Γκντάνσκ

(Ντάντσιχ) (πυκνοίγερμανικοί πληθυσμοί).

Βρετανία – Γαλλίααπειλούν ότι θα κηρύξουντον πόλεμο στη Γερμανία.

Page 18: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

▲ O βομβαρδισμός της Σαγκάης από ιαπωνικά αεροπλάνα. 1937. Η Ιαπωνίαείναι η μεγάλη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στην Ασία την εποχή αυτή. Τηνπολιτική εξουσία έχει ο αυτοκράτορας μαζί με την αριστοκρατία. Το στρατό και τηνοικονομία ελέγχουν λίγοι επιχειρηματίες. Η Ιαπωνία ήθελε να επεκταθεί και νακαταλάβει και άλλες, μετά τη Μαντζουρία, περιοχές στην Κίνα. Το 1937 ξέσπασεπόλεμος ανάμεσα στις δύο χώρες, που τελείωσε με την ήττα της Ιαπωνίας στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

Page 19: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου
Page 20: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

► Την άνοιξη του 1939 η Σοβιετική Ένωσηπρότεινε στη Μεγάλη Βρετανία και στη Γαλλία νασυμμαχήσουν ενάντια στη ναζιστική Γερμανία,αλλά εκείνες αρνήθηκαν. Στο παρακάτωαπόσπασμα ο κατοπινός Βρετανόςπρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ θεωρεί ότιτότε χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η ΜεγάληΒρετανία και η Γαλλία έπρεπε να δεχτούν τησοβιετική πρόταση. Με τη συμμαχία ΜεγάληςΒρετανίας, Γαλλίας και Σοβιετικής Ένωσης, ηΓερμανία θα φοβόταν και δε θα ξεκινούσε τονπόλεμο. Εάν ο κύριος Τσάμπερλεϊν [...] είχεαπαντήσει «Ναι. Ας συμμαχήσουμε εμείς οιτρεις για να τσακίσουμε το λαιμό του Χίτλερ»,θα είχε αλλάξει την πορεία της ιστορίας.Ουίνστον Τσόρτσιλ, Απομνημονεύματα, έτος1948

Page 21: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Αύγουστος 1939:

Χίτλερ, εκμεταλλευόμενος αδυναμία σύμπραξηςΒρετανίας, Γαλλίας με Σοβιετική Ένωση

• και για να εξασφαλίσει ότι η Γερμανία δεν θα δεχόταν

επίθεση από ανατολικά,

υπέγραψε με την Σοβιετική Ένωση σύμφωνο μηεπιθέσεως (Σύμφωνο Ρίμπεντορπ-Μολότωφ).

• Συμφώνησαν ότι σε περίπτωση πολέμου με Πολωνία

θα μοιράζονταν τα εδάφη της.

Page 22: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Αποτιμώντας: τη Συμφωνία του Μονάχου (1938)και το Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ (1939), ποιος είναι ο κερδισμένος και στις δύο περιπτώσεις;

Page 23: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

► Τουρκική γελοιογραφία πουσατιρίζει τη συμμαχία του Στάλινμε το Χίτλερ (1939). Η συμφωνίαεξυπηρετούσε και τη ΣοβιετικήΈνωση και τη Γερμανία. ΗΣοβιετική Ένωση φοβόταν ότι, αντης επιτεθεί ο Χίτλερ, δε θαμπορούσε να αντιμετωπίσει τονισχυρό στρατό του. Έτσι κέρδιζεχρόνο για να προετοιμαστείκαλύτερα. Από την άλλη, και οΧίτλερ δεν ήθελε να πολεμάει σταανατολικά με τη Σοβιετική Ένωσηκαι στα δυτικά με τη Γαλλία και τηΜεγάλη Βρετανία.

Page 24: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Δύο σχόλια για το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ

α. Σχόλιο του Ρίμπεντροπ,υπουργού Εξωτερικών της ΓερμανίαςΤο να επιδιώξουμε τη συνεννόηση με τη Ρωσία ήταν μια δική μου ιδέα [...] επειδήσκόπευα να δημιουργήσω ένα αντίβαρο στη Δύση αλλά και επειδή ήθελα ναεξασφαλίσω τη ρωσική ουδετερότητα σε περίπτωση γερμανο-πολωνικήςσύγκρουσης. [...] Ο Στάλιν μίλησε συνοπτικά, με ακρίβεια, χωρίς πολλά λόγια. Αλλάτα όσα είπε ήταν σαφή και πεντακάθαρα δείχνοντας ότι κι εκείνος επιθυμούσε τησυνεννόηση και τη διευθέτηση με τη Γερμανία. Ο Στάλιν είπε χαρακτηριστικά ότι,αν και για πολλά χρόνια είχαμε ανάμεσά μας «χυμένους κάδους βρομιάς», τώρα δενυπήρχε κανένας λόγος για τον οποίο δεν θα έπρεπε να ξεπεράσουμε αυτή τηναντιδικία μας.

Joachim von Ribbentrop, Memoirs (1953). Πηγή: www.spartacus.schoolnet.co.uk/

Page 25: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

β. Σχόλιο του Χρουστσιόφ, στενού συνεργάτη του Σοβιετικού ηγέτη ΣτάλινΟ Νικίτα Χρουστσιόφ, διάδοχος του Στάλιν στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης(1953-1964), συμμετείχε το 1939 στις συζητήσεις για την υπογραφή τουσυμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ.Πιστεύω ότι το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ του 1939 ήταν ιστορικάαναπόφευκτο, δεδομένων των συνθηκών της εποχής, και ότι, σε τελική ανάλυση, υπήρξε χρήσιμο για τη Σοβιετική Ένωση. Ήταν όπως ένα τέχνασμα στο σκάκι: ανδεν είχαμε κάνει αυτή την κίνηση, ο πόλεμος θα είχε αρχίσει νωρίτερα, πράγμα πουθα είχε πολλά μειονεκτήματα για μας. Ήταν πολύ δύσκολο για μας –ωςκομμουνιστές, ως αντιφασίστες– να δεχτούμε την ιδέα της συμμαχίας με τηΓερμανία. Ήταν αρκετά δύσκολο για μας να δεχτούμε το παράδοξο οι ίδιοι. Από τηνπλευρά τους, οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν, επίσης, τη συνθήκη ως ελιγμό για νακερδίσουν χρόνο. Η πρόθεσή τους ήταν να διαιρέσουν και να νικήσουν τα έθνη πουείχαν συμμαχήσει εναντίον της Γερμανίας στον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο και τα οποίαθα μπορούσαν και πάλι να συμμαχήσουν εναντίον της. [...] Η συνθήκη που υπέγραψεμε μας ήταν μια προσπάθεια να περιορίσει τον επερχόμενο πόλεμο σε ένα μέτωπο.

Ν. Khrushchev, Remembers (1971). Πηγή: www.spartacus.schoolnet.co.uk/

Page 26: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Ταπεινωτικοί όροι στα ηττημένα κράτη του Α΄ ΠΠ, με αποτέλεσμα να

εξουθενωθούν οικονομικά και να θιγεί εθνικό αίσθημα (Γερμανοί).

Στα ανικανοποίητα πιεστικά αιτήματα διαφόρων χωρών (π.χ. Ιταλίας) και

εθνοτήτων (π.χ. γερμανικές μειονότητες) - αναθεώρηση των συνθηκών.

Στην οξύτατη οικονομική κρίση μετά το 1929, αυτόκλητοι «σωτήρες», όπως ο

Μουσολίνι & ο Χίτλερ.

στο φόβο των δυτικών δυνάμεων απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, =

αδράνεια στην επιθετικότητα της ναζιστικής Γερμανίας = ανάχωμα σοβιετικήςεπιρροής .

στην αδυναμία της ΚτΕ να λάβει οποιοδήποτε μέτρο για την αποτροπή τουπολέμου.

Β. Τα αίτια του Β΄ ΠΠ πρέπει να αναζητηθούν:

Page 27: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937

ΙΑΠΩΝΙΑ: ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΙΝΑΣ

ΑΞΟΝΑΣ ΡΩΜΗΣ - ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ

ΙΣΠΑΝΙΑ: ΕΜΦΥΛΙΟΣ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ: ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΡΗΝΑΝΙΑΣ

ΓΕΡΜΑΝΊΑ: ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣΘΗΤΕΙΑΣ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ: ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΚΤΕ

ΙΑΠΩΝΙΑ: ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΜΑΝΤΖΟΥΡΙΑΣ

ΗΠΑ: ΚΡΑΧ

Page 28: ΕΝΟΤΗΤΑ 45. Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

1938 1939 1939

ΣΥΜΦΩΝΟ ΡΙΜΠΕΝΤΡΟΠ -ΜΟΛΟΤΟΦ

ΙΤΑΛΙΑ: ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΑΛΒΑΝΙΑΣ

ΤΕΛΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

ΧΙΤΛΕΡ: ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΙΑΣ

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΑΥΣΤΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ