ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΡΙΣΗΣΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Αλεξάνδρα ΒεργέτηΑλεξάνδρα Βεργέτη

Το μοντέλο του οικογενειακού στρες : ABCX (R. Hill)Το μοντέλο του οικογενειακού στρες : ABCX (R. Hill)

ΓΕΓΟΝΟΣΓΕΓΟΝΟΣ

AA

ΟΙΚΟΓ. ΠΟΡΟΙ Β

ΟΙΚΟΓ. ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣC

ΚΡΙΣΗ X

Ανάλυση παραγόντων Β, Ανάλυση παραγόντων Β, CC

Κρίσιμοι οικογενειακοί πόροι (Β) είναιΚρίσιμοι οικογενειακοί πόροι (Β) είναι : : η σωματική –ψυχική υγεία των μελών,η σωματική –ψυχική υγεία των μελών, ο χρόνος που διαθέτει για τις ανάγκες των μελών της,ο χρόνος που διαθέτει για τις ανάγκες των μελών της, οι δεξιότητες που έχει για την επίλυση των προβλημάτων οι δεξιότητες που έχει για την επίλυση των προβλημάτων η οικονομική κατάστασηη οικονομική κατάσταση οι γνώσεις – πληροφορίες οι γνώσεις – πληροφορίες οι φιλικές – κοινωνικές σχέσεις ( οι φιλικές – κοινωνικές σχέσεις ( Zimmerman 1988:96)Zimmerman 1988:96)

Οικογενειακές αντιλήψεις (Οικογενειακές αντιλήψεις (C )C ) εκφράζουν : εκφράζουν : τις αξίες της οικογένειαςτις αξίες της οικογένειας την εμπειρία της στην αντιμετώπιση προηγούμενων κρίσεωντην εμπειρία της στην αντιμετώπιση προηγούμενων κρίσεων (Hill (Hill

1966:43)1966:43)

Θεωρία Οικοσυστημάτων Θεωρία Οικοσυστημάτων -- Συστημάτων - Μοντέλο ABCX Συστημάτων - Μοντέλο ABCX - -

Πολιτικές οικογένειαςΠολιτικές οικογένειας Η Η οικογένεια οικογένεια αποτελεί κοινωνικό αποτελεί κοινωνικό σύστημασύστημα που δημιουργείται και που δημιουργείται και

αναπτύσσεται μέσα σε ένα γενικότερο περιβάλλον.αναπτύσσεται μέσα σε ένα γενικότερο περιβάλλον.

Το Το γενικό περιβάλλονγενικό περιβάλλον περιλαμβάνει τις νομικές, οικονομικές, περιλαμβάνει τις νομικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, τεχνικές και οικολογικές κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, τεχνικές και οικολογικές συνθήκες που επηρεάζουν όλα τα συστήματα. συνθήκες που επηρεάζουν όλα τα συστήματα.

Η Η περιβαλλοντική διαταραχήπεριβαλλοντική διαταραχή αφορά στις αιφνίδιες και αφορά στις αιφνίδιες και απρόβλεπτες αλλαγές που απειλούν συνεχώς να ανατρέψουν την απρόβλεπτες αλλαγές που απειλούν συνεχώς να ανατρέψουν την ισορροπία των οικογενειακών συστημάτων, υπονομεύοντας τις ισορροπία των οικογενειακών συστημάτων, υπονομεύοντας τις ικανότητες προσαρμογής τους . ικανότητες προσαρμογής τους .

Γενικό περιβάλλον : κοινωνική – οικογενειακή πολιτικήΓενικό περιβάλλον : κοινωνική – οικογενειακή πολιτική

Περιλαμβάνει το Περιλαμβάνει το θεσμικό πλαίσιοθεσμικό πλαίσιο (άμεση και έμμεση οικογενειακή (άμεση και έμμεση οικογενειακή πολιτική) από το οποίο απορρέουν οι πόροι για την εκπλήρωση πολιτική) από το οποίο απορρέουν οι πόροι για την εκπλήρωση των λειτουργιών της οικογένειας.των λειτουργιών της οικογένειας.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

ΚΟΙΝ.ΑΣΦΑΛΙΣΗ

ΚΟΙΝ.ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΝΟΜΙΚΟ-ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

ΣΤΕΓΑΣΗ

ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟΙΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τα μέτρα κοινωνικής – οικογενειακής πολιτικήςΤα μέτρα κοινωνικής – οικογενειακής πολιτικής

Είναι Είναι πηγή πόρωνπηγή πόρων όταν συμπεριλαμβάνουν όταν συμπεριλαμβάνουν όλεςόλες τις οικογένειες σε όλα τα τις οικογένειες σε όλα τα αναπτυξιακά στάδια και σε όλες τις προβλέψιμες στρεσογόνες αναπτυξιακά στάδια και σε όλες τις προβλέψιμες στρεσογόνες καταστάσεις. καταστάσεις.

Αντίθετα , η Αντίθετα , η ανυπαρξία ή ανεπάρκειαανυπαρξία ή ανεπάρκεια μέτρων μπορεί να λειτουργήσει ως μέτρων μπορεί να λειτουργήσει ως στρεσογόνος παράγοντας ή να στρεσογόνος παράγοντας ή να επιτείνειεπιτείνει την κρίση στην οικογένεια. την κρίση στην οικογένεια.

Οι Οι απρόσμενεςαπρόσμενες αλλαγές του αλλαγές του γενικού περιβάλλοντοςγενικού περιβάλλοντος ( ανεργία, φυσικές ( ανεργία, φυσικές καταστροφές) μπορεί να υπονομεύσουν τις ικανότητες προσαρμογής των καταστροφές) μπορεί να υπονομεύσουν τις ικανότητες προσαρμογής των οικογενειών.οικογενειών.

ΠαράδειγμαΠαράδειγμα

Απώλεια εργασίαΑπώλεια εργασία

Κλείνει μια επιχείρηση και ο πατέρας απολύεται από τη δουλεία Κλείνει μια επιχείρηση και ο πατέρας απολύεται από τη δουλεία του. του.

Το εκλαμβάνει ως προσωπική αποτυχία, Το εκλαμβάνει ως προσωπική αποτυχία, κλείνεται στο εαυτό του και αρχίζει να καταναλώνει μεγάλες κλείνεται στο εαυτό του και αρχίζει να καταναλώνει μεγάλες

ποσότητες αλκοολούχων ποτώνποσότητες αλκοολούχων ποτών Η σύζυγος αναζητά ειδική βοήθεια Η σύζυγος αναζητά ειδική βοήθεια

Αλληλεξάρτηση μεταξύ συστημάτωνΑλληλεξάρτηση μεταξύ συστημάτων Τα οικογενειακά συστήματα είναι σε συνεχή Τα οικογενειακά συστήματα είναι σε συνεχή συναλλαγήσυναλλαγή και και αλληλεξάρτησηαλληλεξάρτηση

με το κυβερνητικό σύστημα. με το κυβερνητικό σύστημα.

Παρέχουν στο κυβερνητικό σύστημα πληροφορίες ως Παρέχουν στο κυβερνητικό σύστημα πληροφορίες ως εισερχόμενα εισερχόμενα για την για την κατάσταση των οικογενειών (π.χ. γάμοι, γεννήσεις, διαζύγια, εξαρτημένα κατάσταση των οικογενειών (π.χ. γάμοι, γεννήσεις, διαζύγια, εξαρτημένα μέλη οικογενειών κ.ά.) και το κυβερνητικό σύστημα παράγει μέλη οικογενειών κ.ά.) και το κυβερνητικό σύστημα παράγει πολιτικέςπολιτικές ως ως εξερχόμεναεξερχόμενα για την εκπλήρωση των οικογενειακών λειτουργιών . για την εκπλήρωση των οικογενειακών λειτουργιών .

Οικογένειες με δομικό έλλειμμαΟικογένειες με δομικό έλλειμμα

Είναι αυτές που έχουν Είναι αυτές που έχουν κενά θέσεωνκενά θέσεων, όπως οι μονογονεϊκές από τις οποίες , όπως οι μονογονεϊκές από τις οποίες λείπει ο ρόλος του άλλου γονιού και του συζύγου. λείπει ο ρόλος του άλλου γονιού και του συζύγου.

Οι μονογονεΐκες οικογένειες μπορεί να είναι πιο Οι μονογονεΐκες οικογένειες μπορεί να είναι πιο ευάλωτες σε κρίσειςευάλωτες σε κρίσεις λόγω λόγω του δομικού ελλείμματος και ίσως χρειάζονται κοινωνικές παροχές ως του δομικού ελλείμματος και ίσως χρειάζονται κοινωνικές παροχές ως δομική υποστήριξηδομική υποστήριξη για να λειτουργήσουν με επάρκεια. για να λειτουργήσουν με επάρκεια.

Οικογένειες σε βεβαρημένη θέσηΟικογένειες σε βεβαρημένη θέση

Είναι αυτές επιβαρύνονται με Είναι αυτές επιβαρύνονται με πρόσθετες πρόσθετες υποχρεώσειςυποχρεώσεις, π.χ. μια , π.χ. μια μονογονεϊκή οικογένεια με γονιό εργαζόμενο σε δύο δουλειές, παιδί στην μονογονεϊκή οικογένεια με γονιό εργαζόμενο σε δύο δουλειές, παιδί στην εφηβεία και ένα μικρότερο παιδί με σοβαρή αναπηρία. εφηβεία και ένα μικρότερο παιδί με σοβαρή αναπηρία.

Είναι πιο Είναι πιο ευάλωτες σε κρίσειςευάλωτες σε κρίσεις λόγω των πολλαπλών αιτημάτων που λόγω των πολλαπλών αιτημάτων που απορρέουν από την ιδιαίτερη κατάσταση. απορρέουν από την ιδιαίτερη κατάσταση.

ABCX ABCX και πολιτικές οικογένειας και πολιτικές οικογένειας Τα στρεσογόνα γεγονότα (Α) και οι οικογενειακοί πόροι αντιμετώπισης (Β) Τα στρεσογόνα γεγονότα (Α) και οι οικογενειακοί πόροι αντιμετώπισης (Β)

συνδέονται τόσο με το εξωτερικό καθώς και με εσωτερικό περιβάλλον της συνδέονται τόσο με το εξωτερικό καθώς και με εσωτερικό περιβάλλον της οικογένειας. οικογένειας.

Η σύνδεση αυτή επιτρέπει την οικογενειακή πολιτική να λειτουργεί άλλοτε Η σύνδεση αυτή επιτρέπει την οικογενειακή πολιτική να λειτουργεί άλλοτε ως στρεσογόνος παράγοντας και άλλοτε ως πόρος για τις οικογένειες. ως στρεσογόνος παράγοντας και άλλοτε ως πόρος για τις οικογένειες.

Παράδειγμα ΑΠαράδειγμα Α

Μια οικογένεια μπορεί να βρεθεί σε κατάσταση κρίσης λόγω της Μια οικογένεια μπορεί να βρεθεί σε κατάσταση κρίσης λόγω της εξάρτησης ενός εφήβου-μέλους της από ναρκωτικές ουσίες. εξάρτησης ενός εφήβου-μέλους της από ναρκωτικές ουσίες.

Με την παροχή έγκαιρης παρέμβασηςΜε την παροχή έγκαιρης παρέμβασης (συναισθηματική υποστήριξη, (συναισθηματική υποστήριξη, πληροφόρηση, σύνδεση με ατομική ή ομαδική θεραπεία εφήβου, σύνδεση πληροφόρηση, σύνδεση με ατομική ή ομαδική θεραπεία εφήβου, σύνδεση με οικογενειακή θεραπεία κ.ά.), θα ενισχυθούν οι ικανότητες της με οικογενειακή θεραπεία κ.ά.), θα ενισχυθούν οι ικανότητες της οικογένειας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα οικογένειας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα

Σε αντίθετη περίπτωση Σε αντίθετη περίπτωση έλλειψη ή ανεπάρκειαέλλειψη ή ανεπάρκεια κατάλληλων υπηρεσιών κατάλληλων υπηρεσιών έγκαιρης έγκαιρης παρέμβασης μπορεί να συμβάλει σε μια παρέμβασης μπορεί να συμβάλει σε μια νέα κρίση νέα κρίση ή ναή να αποδυναμώσει την ικανότητα της οικογένειας να αποδυναμώσει την ικανότητα της οικογένειας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αντιμετωπίσει το πρόβλημα

Παράδειγμα ΒΠαράδειγμα Β Μια οικογένεια προσφύγων παραμένει στην Ελλάδα αναμένοντας την Μια οικογένεια προσφύγων παραμένει στην Ελλάδα αναμένοντας την

έκδοση έκδοση visas visas για να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. για να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. Ο πατέρας εργάζεται περιστασιακά, ενώ η μητέρα δεν βγαίνει από το σπίτι. Ο πατέρας εργάζεται περιστασιακά, ενώ η μητέρα δεν βγαίνει από το σπίτι. Τελικά η αίτηση τους για Τελικά η αίτηση τους για visa visa απορρίπτεται.απορρίπτεται. Ο πατέρας γίνεται εριστικός και επιθετικός, αρνείται να εργαστεί και απειλεί Ο πατέρας γίνεται εριστικός και επιθετικός, αρνείται να εργαστεί και απειλεί

τις Αρχές και τις κοινωνικές οργανώσεις. τις Αρχές και τις κοινωνικές οργανώσεις. Ο πατέρας αισθάνεται όλο και περισσότερο απελπισμένος και ανίκανος να Ο πατέρας αισθάνεται όλο και περισσότερο απελπισμένος και ανίκανος να

βοηθήσει την οικογένεια του.βοηθήσει την οικογένεια του. Η μητέρα εκδηλώνει κατάθλιψη. Αδυνατεί να φροντίσει τα παιδιά και το Η μητέρα εκδηλώνει κατάθλιψη. Αδυνατεί να φροντίσει τα παιδιά και το

νοικοκυριό. νοικοκυριό. Οι σκηνές βίας από τον πατέρα στη σύζυγο και στην κόρη 10 ετών Οι σκηνές βίας από τον πατέρα στη σύζυγο και στην κόρη 10 ετών

αυξάνονται.αυξάνονται. Η κρίση κορυφώνεται με μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο λόγω Η κρίση κορυφώνεται με μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο λόγω

κακοποίησης από τον πατέρα του.κακοποίησης από τον πατέρα του.

Ερωτήματα Ερωτήματα

Είναι σε κρίση αυτή η οικογένεια ; Είναι σε κρίση αυτή η οικογένεια ;

Πως εξηγείται με βάσει το μοντέλο Πως εξηγείται με βάσει το μοντέλο abcx abcx

Ερωτήματα : παράγοντες κρίσηςΕρωτήματα : παράγοντες κρίσης

Ποια είναι τα Ποια είναι τα στρεσογόνα γεγονόταστρεσογόνα γεγονότα ; ; Ποιες οι Ποιες οι αντιλήψειςαντιλήψεις των δύο συζύγων για τα γεγονότα ; των δύο συζύγων για τα γεγονότα ; Ποια συναισθήματα συνοδεύον τις αντιλήψεις για τα γεγονότα; Ποια συναισθήματα συνοδεύον τις αντιλήψεις για τα γεγονότα; Πως Πως αντιμετωπίζουναντιμετωπίζουν τα γεγονότα τα γεγονότα

Παράγοντες κρίσηςΠαράγοντες κρίσης

Στρεσογόνα γεγονόταΣτρεσογόνα γεγονότα ΑντιλήψειςΑντιλήψεις Συναισθήματα Συναισθήματα Αντιμετώπιση Αντιμετώπιση

Προσφυγιά Προσφυγιά Πρόκληση για ένα Πρόκληση για ένα καλύτερο καλύτερο προορισμό/ σκοπό προορισμό/ σκοπό ζωής ζωής

Απώλεια πατρίδαςΑπώλεια πατρίδας

συγγενών, συγγενών,

τρόπων ζωής, τρόπων ζωής, ελπίδα για το ελπίδα για το μέλλον μέλλον

Προσωρινές Προσωρινές προσπάθειες των προσπάθειες των γονιών για ένα γονιών για ένα καλύτερο μέλλονκαλύτερο μέλλον

Άρνηση Άρνηση visas visas ΑδιέξοδοΑδιέξοδο Ματαίωση Ματαίωση Απελπισία,Απελπισία,

Θυμός (π) Θυμός (π)

Κατάθλιψη(μ) Κατάθλιψη(μ)

Βία μέσα και έξω Βία μέσα και έξω από το σπίτι, από το σπίτι, παραίτηση από παραίτηση από οικογ. και εργασ. οικογ. και εργασ. ρόλους (πατέρας) ρόλους (πατέρας)

παραίτηση από παραίτηση από οικογ. ρόλους οικογ. ρόλους (μητέρα)(μητέρα)

Κακοποίηση παιδιού Κακοποίηση παιδιού ΑδιέξοδοΑδιέξοδο ΑπελπισίαΑπελπισία

Θυμός Θυμός

ΚατάθλιψηΚατάθλιψη

Παρέμβαση στην Παρέμβαση στην κρίση: Νοσηλεία κρίση: Νοσηλεία και και ψυχοκοινωνική ψυχοκοινωνική υποστήριξηυποστήριξη