7/17/2019 Όταν η Αθήνα γέννησε τη δημοκρατία.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db9be550346aa9a9f8179 1/5

 Όταν η Αθήνα γέννησε τη

δημοκρατία 

«Αγαπούμε το ωραίο και

μένουμε απλοίˑ αγαπούμε τη

θεωρία και δεν καταντούμε

 νωθροί. Ο πλούτος στέκει

για μας πιο πολύ αφορμή για

κάποιο έργο παρά για

παινεψιές και λόγια· και τηφτώχεια του να την

παραδεχτεί κανείς, δεν είναι

 ντροπή· πιο ντροπή είναι να

μην κοιτάξει δουλεύοντας

 να την ξεφύγει. Και είμαστε

οι ίδιοι που φροντίζουμε και

για τα δικά μας και για τα

πολιτικά μαζί πράγματα, κι

ενώ καθένας μας κοιτάζει

τη δουλειά του, άλλος άλλη,

δεν κατέχουμε γι’ αυτόλιγότερο τα πολιτικά. Γιατί

είμαστε οι μόνοι που όποιον

δεν παίρνει καθόλου μέρος

σ' αυτά, τον θαρρούμε έναν

άνθρωπο όχι ήσυχο, μόνο

άχρηστο...»

Η βασική εκπαίδευση στην αρχαία

Αθήνα δεν ήταν δωρεάν. Μόνο όσοι

είχαν χρήματα να πληρώσουν έστελναν

τα παιδιά τους σχολείο και μόνο τα

αγόρια. Μάθαιναν ανάγνωση, γραφή

αριθμητική και μουσική. Έπειτα

μπορούσαν να προχωρήσουν σε

ανώτερες σπουδές, δηλ. να

παρακολουθήσουν μαθήματα πλάι σε

έναν φιλόσοφο ή σοφιστή. 

7/17/2019 Όταν η Αθήνα γέννησε τη δημοκρατία.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db9be550346aa9a9f8179 2/5

 

Οι Αθηναίοι ήθελαν στο λαϊκό

δικαστήριο τους, την Ηλιαία, να

δικάζουν όσο περισσότεροι πολίτες της

πόλης γινόταν και όχι κάποιοι ειδικοί. Να

είναι ο ίδιος ο Λαός της Αθήνας που

θα απέδιδε το δίκιο στις υποθέσεις

της πόλης. Γι’  αυτό τα μέλη της

Ηλιαίας προέρχονταν και πάλι απότις 10 φυλές της πόλης με κλήρωση:

600 από κάθε φυλή. Ηλιαστές

μπορούσαν να γίνουν όλοι οι

Αθηναίοι πολίτες πάνω από 30 ετών,

αρκεί να μην εκκρεμούσε κάποια

κατηγορία εις βάρος τους. Για να

μπορούν και οι φτωχοί πολίτες να

συμμετέχουν, ο Περικλής θέσπισε

για κάθε μέρα που απασχολούνταν

οι δικαστές στην Ηλιαία δικαστικό

μισθό, ίσο με το μεροκάματο ενόςεργάτη. 

Οι υποθέσεις

μοιράζονταν

στην Ηλιαία. 

Και μέσω κλήρωσης

οριζόταν ποιο τμήμα

της θα εκδίκαζε κάθε

 υπόθεση. Για να  μη

γνωρίζουν οι

κατηγορούμενοι εκ

των προτέρων ποιοι θα

τους δικάσουν, οι

δικαστές κληρώνονταν

πριν από τη

συνεδρίαση, μεάσπρους και μαύρους

βόλους που έπεφταν

τυχαία μέσα σε ένα

σωλήνα  .Όσοι

τύχαιναν μαύρο βόλο

δεν κληρώνονταν για

εκείνη την ημέρα.

 Όσοι τύχαιναν άσπρο

αναλάμβαναν τα

δικαστικά καθήκοντα

τους για εκείνη τημέρα.

7/17/2019 Όταν η Αθήνα γέννησε τη δημοκρατία.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db9be550346aa9a9f8179 3/5

 

Η απόφαση της συνέλευσης χαρασσόταν σε μια πέτρα, ώστε να μπορούν όλοι να τη βλέπουν και

να ενημερώνονται. 'Εχουν βρεθεί πολλές τέτοιες αποφάσεις, οι οποίες άρχιζαν με τη φράση

«έδοξε τη βουλή και τω δήμω...» Επίσης γραφόταν και το όνομα εκείνου που είχε κάνει την

 πρόταση ή εκείνων που είχαν προτείνει τροποποιήσεις. έτσι ώστε, αν το μέτρο είχε

καταστρεπτικά αποτελέσματα, να μπορεί να κατηγορηθεί ο υπεύθυνος. 

Δικηγόροι δεν υπήρχαν. Οι κατηγορούμενοι αναλάμβαναν οι ίδιοι την υπεράσπιση τους, με τη βοήθεια ενός

φίλου ή συγγενούς. Η απόφαση του δικαστηρίου έβγαινε με μυστική ψηφοφορία.

Υπήρχαν δύο διαφορετικές ψήφοι: μία καταδικαστική (με κούφιο άξονα) και μία

αθωωτική (με συμπαγή άξονα). Οι δικαστές, κρατώντας τους άξονες με τα δάχτυλα

τους, εξασφάλιζαν τη μυστικότητα της ψηφοφορίας  

Πλούσιο και φτωχοί 

αποφασίζουν μαζί! 

Ο Κλεισθένης, για ναδιασπάσει τις ισχυρές και

πλούσιες οικογένειες της

Αττικής, που έπαιρναν

συνέχεια τα αξιώματα και

διοικούσαν, χώρισε το νομό

σε 10 φυλές, ανάλογα με τοπού ζούσαν οι κάτοικοι -

στο άστυ, στα παράλια ήστα μεσόγεια. Με αυτόν τον

τρόπο βρέθηκαν στις ίδιες

φυλές και με το ίδιασυμφέροντα φτωχοί και

πλούσιοι μαζί. Κάθε χρόνο

από κάθε φυλή εκλέγονταν

50 βουλευτές.

«Και καλείται τοπολίτευμα μας Δημοκρατία, γιατί

η κυβέρνηση της πόλης δεν

βρίσκεται στα χέρια των ολίγων,βρίσκεται στα χέρια των πολλών.» 

(Επιτάφιος Λόγος) 

7/17/2019 Όταν η Αθήνα γέννησε τη δημοκρατία.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db9be550346aa9a9f8179 4/5

 

 Περικλής: ο «πρώτος πολίτης της Αθήνας» 

Ωστόσο η χρυσή εποχή της δημοκρατίας στην Αθήνα είχε τη σφραγίδα του

Περικλή. Το όνομα του προέρχεται από τις λέξεις «περί» και «κλέος», που σημαίνει

«δόξα». Δηλαδή ο περιτριγυρισμένος από δόξα. Και πραγματικά, δόξασε την Αθήνα.

Στην εποχή του ήταν η πιο δυνατή και πλούσια πόλη, ενώ πολιτιστικά και

πνευματικά έγινε το κέντρο του κόσμου. Ο Περικλής προστάτεψε τη  δημοκρατία,

στήριξε τον λαό και τον βοήθησε να αποκτήσει δικαιώματα εις βάρος της

αριστοκρατικής τάξης, στην οποία ο ίδιος ανήκε. 

Τότε στην Αθήνα ζούσαν... 

•οι γνήσιοι Αθηναίοι: είχαν γεννηθεί από μητέρα και πατέρα Αθηναίους. 

•οι μέτοικοι: οι ξένοι που ζούσαν στην Αττική. Δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα

και πλήρωναν ειδικό φόρο, το μετοίκιο. Ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο

και τη βιοτεχνία, είχαν τράπεζες και άλλες επιχειρήσεις  

•οι δούλοι: έκαναν τις δουλειές του σπιτιού, εργάζονταν στα κτήματα, στα

εργαστήρια και στα μεταλλεία. Επίσης, ήταν εργάτες στα δημόσια έργα και

υπάλληλοι στη βουλή, στα δικαστήρια και στην Εκκλησία του Δήμου  

 Αλήθεια, όμως ποιοι σκέφτηκαν τη δημοκρατία; 

Οι αρχαίοι πολιτικοί που ανέπτυξαν το δημοκρατικό πολίτευμα ήταν ο Σόλων ο

Αθηναίος, ο Κλεισθένης και ο Εφιάλτης. Αλλά η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας

αποδίδεται κυρίως στον Κλεισθένη, ο οποίος ονομάστηκε και «πατέρας της αθηναϊκής

δημοκρατίας». Καταγόταν από τη μεσαία τάξη και, μεγαλώνοντας, ξεκίνησε αγώνες γι

 να απαλλάξει την Αθήνα από τους τυράννους. Τύραννος της πόλης εκείνη την εποχή ήταν

ο Πεισίστρατος.  Όταν έληξε η τυραννίδα των Πεισιστρατιδών, ο Κλεισθένης ξεκίνησε νπαλεύει με τους αριστοκράτες για την αρχηγία της Αθήνας. Τη μάχη κέρδισε ο αρχηγός

των αριστοκρατών, ο Ισαγόρας, ο οποίος εξόρισε τον Κλεισθένη και επιχείρησε να

επιβάλει ολιγαρχία. Οι Αθηναίοι τότε εξεγέρθηκαν και κάλεσαν πίσω τον Κλεισθένη, ο

οποίος γύρισε θριαμβευτής το 507 π.Χ 

7/17/2019 Όταν η Αθήνα γέννησε τη δημοκρατία.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db9be550346aa9a9f8179 5/5

 

.

Επιβουλεύεσαι τη δημοκρατία; Θα σε οστρακίσω!  Όπως θα καταλάβατε, οι Αθηναίοι προσπαθούσαν να προασπίζουν με νόμους και

κανόνες το πολίτευμα. Ένα μέτρο για την προστασία της δημοκρατίας ήταν και ο

οστρακισμός, ένα είδος ψηφοφορίας. Οι κάτοικοι της Αττικής μπορούσαν να γράψουν

πάνω σε ένα όστρακο (κομμάτι από σπασμένο αγγείο) το όνομα κάποιου 

που θεωρούσαν επικίνδυνο για το πολίτευμα. Αν οι ψήφοι (τα όστρακα) έφταναν

τις 6.000, τότε ο άνθρωπος αυτός εξοριζόταν από την Αθήνα για 10 χρόνια. Στο

διάστημα αυτό δεν έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα και την περιουσία του, γιατί, όταν

τελείωνε η ποινή του, μπορούσε, με την ίδια διαδικασία, να επιστρέψει στην πατρίδα. 

 Γιατί ονομάστηκε «χρυσή

εποχή»; Η αθηναϊκή δημοκρατία

ταυτίστηκε με τον «Χρυσό

αιώνα» του Περικλή. Με την

εποχή που γνώρισε πρωτοφανή

πολιτική, οικονομική»

πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση. Το τέλος της σφράγισε -

τι άλλο;- ένας πόλεμος, ο

Πελοποννησιακός, και η ήττα της

Αθήνας από τη Σπάρτη. Ωστόσο,

η αθηναϊκή δημοκρατία δε θα

πάψει ποτέ να ρίχνει φως στη

σκέψη των ανθρώπων, που

αναζητούν τρόπους νια να

ζήσουν σε όσο το δυνατόν πιο

δίκαιες κοινωνίες, Σίγουρα, δε θα

μπορούσαμε να «μεταφέρουμε»

τη δική τους δημοκρατία στη 

δική μας εποχή, όμως μπορούμε

 να διακρίνουμε χάρη σε ποια

στοιχεία του πολιτεύματος τους

δημιουργήθηκε αυτός ο

άθλος.Και αυτά όχι να τα

αντιγράψουμε, αλλά να τα

σκεφτούμε..... 

Η δημοκρατία με 3 λέξεις: 

Στην αθηναϊκή δημοκρατία οι

πολίτες ήταν πολιτικά ίσοι

μεταξύ τους (ισονομία), είχαν

όλοι δικαίωμα να πουν την

άποψη τους (ισηγορία) καιείχαν τα ίδια πολιτικά

δικαιώματα 

(ισοπολιτεία) 

Ο όρος «δημοκρατία» 

προήλθε από το συνδυασμό της

λέξης «δήμος» (= πολίτες) και

της λέξης «κράτος» (= δύναμη),

ο οποίος όλος μαζί σήμαινε

«δύναμη των πολιτών».