ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΗΣ ΧΑΤΖΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣΓΙΑ ΤΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣυγγραφέας: Αριστείδης Χατζής Επιμέλεια-∆ιόρθωση: Γιάννης Βογιατζής © 2017, Εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος Α.Ε., Αριστείδης Χατζής

Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Κατά τον Ν. 2387/20 (όπως έχει τροποποιηθεί με τον Ν. 2121/93 και ισχύει σήμερα) και κατά τη ∆ιεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975), απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστη-μα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη.

Πρώτη έκδοση: ∆εκέμβριος 2017

EK∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣwww.epbooks.gr

Καποδιστρίου 9, 144 52 Μεταμόρφωση Αττικήςτηλ.: 210 2816134, e-mail: info@epbooks.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙOΜασσαλίας 14, 106 80 Αθήνα, τηλ.: 210 3615334

ISBN 978-960-569-760-0

Στη Γιούλη

Σφικτά στην αγκαλιά μου,κρατούσα την πηγή κάθε σημαντικής φιλοδοξίας που είχα ποτέ.

Το κέντρο του εαυτού μου, τον κύκλο της ζωής μου,τη δική μου τη γυναίκα.

Η αγάπη μου γι’ αυτήν ήταν θεμελιωμένη πάνω σε βράχο!

Charles Dickens, David Copperfi eld (1850)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Μέρος IΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ1. Το πατερναλιστικό ένστικτο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222. Ποιος είναι ο Μεγάλος Αδελφός; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243. «Για το καλό σου»: Νομικός πατερναλισμός

και παρένθετη μητρότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304. Δωρητές οργάνων διά νόμου; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345. Εκούσια ευθανασία, προσωπική αυτονομία και ανθρώπινη αξιοπρέπεια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

6. Παράλογο και ανήθικο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407. Οι ζωές των ανθρώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438. Φιλελεύθερα δαιμόνια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479. Η θεσμική μας υστέρηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5010. Δικαιώματα εν τάφω . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5211. Η χρησιμότητα ενός θανάτου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5512. Η φιλελεύθερη δημοκρατία και οι εχθροί της . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5713. Ο Σάββας Ξηρός και το κράτος δικαίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6114. Εν ονόματι της δικαιοσύνης! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6315. Γιατί η Ηριάννα δεν έπρεπε να βρίσκεται στη φυλακή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6816. Ποιος δικαιούται να κυβερνά αυτόν τον τόπο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7717. Μεταξύ σταθερότητας και νομιμοποίησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8018. Αυστηροί κανόνες, γενικές ρήτρες και σύνταγμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8319. Δημοκρατία χωρίς τον λαό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Μέρος IIΗ ΙΕΡΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: ΛΟΓΟΣ, ΕΚΦΡΑΣΗ, ΤΥΠΟΣ20. Η ελευθερία των άλλων και τα όρια της βλάβης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9621. Περί ρατσισμού και ελευθερίας του λόγου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

22. Η προσβολή των θεσμών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10323. Η «επικίνδυνη» ελευθερία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10724. Η δημοσίευση της λίστας Λαγκάρντ ως πολιτικός λόγος . . . . . . . . . . . . . . . . . 11025. Ο ενοχλητικός λόγος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11126. Δύο σατιρικές εκπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11427. Το δικαίωμα στη λήθη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11828. Εγκλήματα πολέμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12129. Ο serial killer ως θεατρικός ήρωας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12630. Μαύρη ημέρα για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13431. Μετά τη μήνυση, η θεσμική απρέπεια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13832. Μια χυδαία απόφαση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

Μέρος IIIΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΜΟΦΥΛΩΝ ΖΕΥΓΑΡΙΩΝ33. «Τι αξία έχει ο γάμος στην αγάπη μας μπροστά;» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14834. Ο πολιτικός γάμος των ομόφυλων ζευγαριών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15235. Η παιδοθεσία από ομόφυλο ζευγάρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Μέρος IVΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ, ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ36. Τα όρια της πολυπολιτισμικότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16237. Οι «άλλοι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17338. «Μαύρισε ο τόπος» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17639. Το σωστό και το εύκολο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17940. Πατρίδες και σύνορα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

Μέρος VΑΝΟΙΚΤΗ ΑΓΟΡΑ, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ Η ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ41. Είναι η πραγματικότητα επιλέξιμη; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18842. Δώδεκα μύθοι για την Αγορά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19343. Ελεύθερες αγορές ή μιζέρια; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20144. Ο ελέφαντας στο δωμάτιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

45. Φωτιές, δάση και οργανωμένα συμφέροντα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20846. Πεθαίνει ο καπιταλισμός. Σοβαρά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21247. Οικονομικά, ηθική και αυτοκίνητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

Μέρος VIΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ48. Το πανεπιστήμιο πρέπει να μένει πάντα ανοιχτό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22049. Το πανεπιστήμιο υπό ομηρία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22250. Ανοίξτε το Πανεπιστήμιο! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22551. Επτά επιχειρήματα υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

Μέρος VIIΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ52. Το ολιγοπώλιο της βίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23653. Η εξέγερση της πίτσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24054. Εσύ παππού; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24455. Γιορτές, επέτειοι και πανηγύρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24656. Δημοκρατία και πολιτική βία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24857. Η αριστερή βία, η δεξιά βία και το κράτος δικαίου:

δέκα φιλελεύθερες θέσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Μέρος VIIIΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ58. Η λέξη που αρχίζει από Φ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25859. Η επίσημη ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης:

«νεοφιλελευθερισμός», φιλελευθερισμός και οικονομική επιστήμη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

60. Το τέλος της αριστεράς; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27261. Σαν ένα όνειρο… Η αποτυχημένη προσπάθεια

«νεοφιλελευθεροποίησης» της Νέας Δημοκρατίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27862. Κάθε χώρα έχει τη δεξιά που της αξίζει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28363. Είσαι σίγουρος ότι είσαι φιλελεύθερος; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28664. Η μοιραία έπαρση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

65. Όταν ο Μίλτον γνώρισε τη Ρόουζ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29366. Το Δόγμα της Άγνοιας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29767. O Φρίντμαν στη Χιλή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30968. Ο «φιλελευθερισμός» του Νόαμ Τσόμσκι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31369. Οι έμποροι της ηθικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31970. Θεωρίες και άκρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32171. Γράμμα προς έναν νέο οπαδό της Χρυσής Αυγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32472. Ενδεχόμενος δόλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32673. Οι ρίζες του κακού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32874. Ο θάνατος ενός δικτάτορα (Φιντέλ Κάστρο, 1926-2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . 33175. Ποιος έπρεπε να νικήσει στον εμφύλιο πόλεμο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33576. Η απατηλή λάμψη της ψευδοεπιστήμης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34077. Οι χάντρες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34578. Η πρώτη οδηγία του Star Trek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35179. Αγανακτισμένοι όλων των χωρών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35880. Πέντε πραγματικοί κίνδυνοι για τη φιλελεύθερη δημοκρατία . . . . . . . . . . 36281. Ο λαϊκισμός στον 21ο αιώνα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

ΠΩΣ ΘΑ ΣΥΝΔΕΘΕΙΤΕ ΜΑΖΙ ΜΟΥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ / ΠΡΟΣΩΠΩΝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370

13

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Γιατί τίποτα δεν είναι τόσο καταπληκτικό όσο η ζωή.Εκτός από το γράψιμο.Εκτός από το γράψιμο.

Ναι, βέβαια, εκτός από το γράψιμο,τη μόνη παρηγοριά.

Ορχάν Παμούκ (1997)

Δεν μπορώ να θυμηθώ πότε δημοσιεύθηκε το πρώτο κείμενό μου σε εφημερίδα, αλλά πρέπει να ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ήμουν τότε φοιτητής στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και άρχισα να γράφω κείμενα για το θέμα που τότε (όπως και τώρα) λάτρευα, τον κινηματογράφο. Τα κείμενά μου δημοσιεύονταν σε μάλλον περιθω-ριακά έντυπα, ακόμα και σε επαρχιακές εφημερίδες πόλεων που δεν είχα επισκεφτεί ποτέ. Μου άρεσε να γράφω και ακόμα περισσότερο να δημοσιεύω, έτσι δεν έχανα ευκαιρία να το κάνω. Διότι και τότε (όπως και τώρα) δεν έγραφα τίποτα για να μπει στο συρτάρι μου. Έγραφα πάντα για να τα διαβάζουν οι άλλοι. Ακόμα και σήμερα, μετά από εκατοντάδες πλέον μικρές και μεγάλες δημοσιεύσεις, δεν βλέπω κάθε φορά την ώρα να δω τυπωμένες τις λέξεις μου. Όσοι συνεργάζονται μαζί μου γνωρίζουν πόσο πιεστικός είμαι όταν καθυ-στερεί ή αναβάλλεται η δημοσίευση.

Έφτασε κάποτε η στιγμή, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, να

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

14

γράψω για το ευρύτερο κοινό. Ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής και πλέον τα κείμενά μου έγιναν πολιτικά. Ο πρώτος που μου έδωσε την ευκαιρία να γράψω ήταν ο Παναγιώτης Δρακόπουλος για την Εποπτεία. Δεν έγραψα πολλά, 2-3 κείμενα μόνο, αλλά ήταν τα πρώ-τα που δημοσιεύθηκαν σε ένα περιοδικό που το διάβαζαν πολλοί και σημαντικοί διανοούμενοι. Ακολούθησαν τα Επίκεντρα, το φιλελεύ-θερο περιοδικό του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Επιμόρφωσης (με διευθυντή του περιοδικού τον Γιώργο Παγουλάτο και του Κέντρου τον Δημήτρη Κατσούδα – αγαπημένοι φίλοι και οι δύο) και ο Οικονομικός Ταχυδρόμος, που έδινε τότε βήμα σε φοιτητές και ήταν ό,τι καλύτερο κυκλοφορούσε στην Ελλάδα. Μεσολάβησαν τα χρόνια των σπουδών στις ΗΠΑ και επανήλθα δριμύτερος με την επιστροφή μου στην Ελλάδα το 2000. Εκείνη τη χρονιά, και μάλι-στα την ημέρα των γενεθλίων μου, το Βήμα της Κυριακής (δηλαδή ο βασιλιάς του ελληνικού Τύπου) μού παραχώρησε μια ολόκληρη σελίδα! Είχα στείλει το άρθρο στον Γιάννη Πρετεντέρη, τον οποίον δεν γνώριζα προσωπικά και ομολογώ ότι δεν ήμουν πολύ αισιόδο-ξος για το αποτέλεσμα. Δεν έλαβα ποτέ απάντηση, αλλά ξαφνικά είδα το άρθρο δημοσιευμένο.1 Δεν περιγράφεται ο ενθουσιασμός μου. Αυτή η συνεργασία μου με τον ΔΟΛ ξεκίνησε ένδοξα, αλλά τε-λείωσε άδοξα. Από μια παρεξήγηση, για την οποία έφταιγε η απει-ρία μου, η συνεργασία διακόπηκε.

Όμως, δεν είχα κρατημό, έπρεπε να γράφω και για έναν άλλο λόγο. Γιατί είχα αναλάβει σχεδόν ιεραποστολικά τη διάδοση των φιλελεύθερων ιδεών και έπρεπε να κάνω ό,τι περνούσε από το χέρι μου. Δύο φίλοι μού πρόσφεραν την ευκαιρία σχεδόν αμέ-σως. Ο Πάσχος Μανδραβέλης, πρώτα στον Ελεύθερο Τύπο και μετά στην Καθημερινή· ο Τάκης Μίχας στην Ελευθεροτυπία. Συχνά μου ζητούσαν κείμενα για συγκεκριμένα θέματα, αλλά

1. Βλ. κείμενο 60 του ανά χείρας τόμου.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

15

πολύ συχνότερα έγραφα εγώ για ζητήματα που με απασχολούσαν και τους τα έστελνα. Για πολλά χρόνια, δημοσίευα σποραδικά (4-5 άρθρα τον χρόνο) και περιστασιακά. Ήθελα, όμως, να το κάνω πιο συστηματικά.

Η πρώτη ευκαιρία επαγγελματικής συνεργασίας μού δόθη-κε από τον Τάκη Μίχα και πάλι. Με πρόσθεσε στην ομάδα του NewsTime το 2009. Το NewsTime ήταν κάτι σαν πρόδρομος του Protagon. Έγραψα αρκετά άρθρα εκεί για δύο χρόνια, μέχρι το κλείσιμό του. Δεν έμεινα πολύ χωρίς στέγη, όμως. Τον Μάιο του 2011, ξεκίνησε η συνεργασία μου με τα Νέα. Μετά από 11 χρό-νια, επέστρεψα στον ΔΟΛ, ως τακτικός συνεργάτης (αν και είχα δημοσιεύσει στο ενδιάμεσο 2-3 άρθρα στο Βήμα της Κυριακής) με πρόσκληση ενός άλλου καλού μου φίλου, του Ηλία Κανέλλη. Ο Ηλίας μού έδωσε μια επιπλέον ευκαιρία, να γράψω για το Books’ Journal. Στο περιοδικό του, έγραψα μερικά από τα κείμενα που αγαπώ περισσότερο. Συχνά έγραφα και για το Βήμα όταν ένας άλλος φίλος, ο Γιάννης Μπασκόζος, μού ζητούσε κάτι ή φιλο-ξενούσε ευχαρίστως ό,τι του έστελνα. Η συνεργασία με τα Νέα έληξε τον Ιανουάριο του 2017 και ήταν η μεγαλύτερη σε διάρ-κεια, σχεδόν 6 χρόνια. Όσο έγραφα για τα Νέα, συνεργαζόμουν εμμέσως, χωρίς να τον γνωρίζω προσωπικά, με τον διευθυντή τους, τον Χρήστο Μεμμή. Όταν ο Μεμμής έφυγε από τα Νέα και αγόρασε το Protagon με κάλεσε να γράφω κι εκεί. Πήγα ενθου-σιασμένος με την ευκαιρία να απευθυνθώ σε μεγαλύτερο κοινό και από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι σήμερα γράφω κυρίως εκεί όταν έχω να πω κάτι. Πιο σπάνια γράφω για το VICE-Greece κεί-μενα ειδικά γραμμένα για νέους ανθρώπους. Με κάλεσαν εκεί ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος και η Μελπομένη Μαραγκίδου. Από τον Μάρτιο του 2017, ξεκίνησε και η τακτική πλέον συνεργασία μου με την Καθημερινή, μετά από τιμητική πρόσκληση του Γιάννη Παλαιολόγου και φυσικά του Αλέξη Παπαχελά.

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

16

Όπως βλέπετε, έχω εξελιχθεί σε τακτικό αρθρογράφο. Θα το διαπιστώσετε άλλωστε καθώς διαβάζετε αυτό το βιβλίο, το οποίο περιλαμβάνει μια επιλογή κειμένων που δημοσιεύθηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Στα παραπάνω μέσα, αλλά επίσης στην Athens Voice (ευχαριστώ τον Βαγγέλη Κορωνάκη και τον Φώτη Γεωργελέ), στο φιλοσοφικό περιοδικό Cogito (ευχαριστώ τους συναδέλφους και φίλους Βάσω Κιντή και Στέλιο Βιρβιδάκη) και αλλού. Είναι πολλά τα άτομα που θα έπρεπε να ευχαριστήσω για τις φιλόξενες σελίδες (σε χαρτί ή διαδίκτυο) που μου πρόσφεραν, αλλά όσοι αναφέρθη-καν παραπάνω είναι αυτοί που με έβαλαν για τα καλά στον χώρο. Τους είμαι διπλά ευγνώμων όχι μόνο για τις πολλές ευκαιρίες που μου έδωσαν να εκφράσω τις απόψεις μου, αλλά και γιατί ποτέ δεν έθεσαν κανέναν όριο σε ό,τι έγραφα. Δεν άλλαξαν ούτε μια λέξη, δεν απορρίφθηκε ποτέ ούτε μια πρόταση. Έγραφα πάντα ό,τι ήθελα να γράψω χωρίς κανέναν περιορισμό, ούτε καν την αυτολογοκρισία που η σύνεση απαιτεί.

Όπως θα διαπιστώσετε διαβάζοντας αυτά τα κείμενα, δεν είμαι επιφυλλιδογράφος. Ούτε φιλοδοξώ να γίνω πολιτικός αρθρογρά-φος. Είμαι κυρίως ένας φιλελεύθερος ακτιβιστής, με ξεκάθαρη, δι-άφανη πολιτική ατζέντα. Τα περισσότερα άρθρα μου είναι, όπως λένε οι αγγλοσάξονες, «πολεμικά». Δηλαδή, προσπαθώ να πείσω τον αναγνώστη για την ορθότητα των φιλελεύθερων ιδεών, κυρίως δε για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διεύρυνση της πολιτικής και οικονομικής ελευθερίας.

Το κυρίως θέμα μου είναι τα δικαιώματα. Τα περισσότερα από τα άρθρα που θα διαβάσετε έχουν να κάνουν με δικαιώματα. Όμως, υπάρχουν κάποια δικαιώματα που μ’ ενδιαφέρουν περισσότερο. Κατ’ αρχάς, το δικαίωμα στην ελευθερία λόγου, έκφρασης και Τύπου. Γι’ αυτό, οι ήρωές μου είναι ο Τζέιμς Μάντισον και ο Τζον Στιούαρτ Μιλ. Όμως, με απασχολούν πολύ και όσα δικαιώματα έχουν να κάνουν με τον έλεγχο του σώματός μας, την κυριότητά

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

17

μας πάνω σ’ αυτό (αυτοκτησία), τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευ-γαριών, τα δικαιώματα των μεταναστών και φυσικά την ακαδημαϊ-κή ελευθερία. Τα μέρη 1, 2, 3, 4 και 6 επικεντρώνονται λοιπόν στα δικαιώματα και στην ιδέα του Κράτους Δικαίου. Το πέμπτο μέρος είναι αφιερωμένο στην οικονομική ελευθερία, όχι όμως μόνο ως δικαίωμα, αλλά κυρίως ως απαραίτητη προϋπόθεση ευημερίας. Εξηγώ εκεί γιατί είναι τόσο σημαντική, αλλά και γιατί πρέπει να συνοδεύεται από ένα θεσμικό πλαίσιο κατάλληλο για οικονομική ανάπτυξη. Στο μέρος 7, θα βρείτε κείμενα με θέμα την πολιτική βία. Η διάχυτη βία στην ελληνική κοινωνία με εξοργίζει, ιδίως γιατί υπάρχει αυτή η απαράδεκτη θεσμικά και χυδαία πολιτικά αποδοχή της από μεγάλες μερίδες του πληθυσμού και των ελίτ. Το τελευ-ταίο, όγδοο μέρος είναι αφιερωμένο στη μάχη των ιδεών με κείμενα γραμμένα σε ένα διάστημα 17 ετών, μέρος ενός ταξιδιού που ξεκί-νησε νωρίτερα (το 1984, όταν πρωτοδιάβασα το πρώτο φιλελεύθε-ρο βιβλίο στα 17 μου) και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ένα ταξίδι που δεν θα καταλήξει όσο αναπνέω.

Όταν σκέφτηκα για πρώτη φορά να συγκεντρώσω τα δημοσιο-γραφικά, ας πούμε, κείμενά μου, ο φίλος και εκδότης μου Γιάννης Παπαδόπουλος ενθουσιάστηκε. Το έβαλα μπρος και με τη βοήθεια τη δική του και της Κατερίνας Τριανταφύλλου κατόρθωσα να το ολοκληρώσω. Ευχαριστώ και τους δύο για την εμπιστοσύνη, τη στήριξη και την άψογη συνεργασία.

Δεν ήταν και τόσο δύσκολο να επιλέξω ποια άρθρα ήθελα να συ-μπεριλάβω. Έβαλα αυτά που μ’ ευχαρίστησαν περισσότερο όταν τα έγραφα, που είχαν κάτι παραπάνω να πουν από το να συζητήσουν ένα ζήτημα της επικαιρότητας, και βέβαια εκείνα που εκφράζουν καλύτερα τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα και τη δική μου εκ-δοχή φιλελευθερισμού. Επίσης, είχα από την αρχή στο μυαλό μου να γράψω ένα βιβλίο-συμπλήρωμα (companion) στο βιβλίο μου Φιλελευθερισμός, που κυκλοφόρησε στις αρχές του 2017 από τις

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

18

εκδόσεις Παπαδόπουλος και είχε αρκετή και αναπάντεχη επιτυχία. Σχεδίασα λοιπόν ένα βιβλίο εφαρμοσμένου φιλελευθερισμού!

Αν και όλα σχεδόν τα άρθρα ήταν ήδη δημοσιευμένα, τα ξανα-δούλεψα γλωσσικά από την αρχή, αλλά κυρίως τα επεξεργάστη-κα σε βάθος. Αφαίρεσα ό,τι ήταν ανούσιο και στενά συνδεδεμένο με την επικαιρότητα της στιγμής, διατύπωσα πιο καθαρά τη θέση μου σε πολλές περιπτώσεις, πρόσθεσα επεξηγηματικές προτάσεις, λέξεις και σημειώσεις. Κυρίως όμως, πρόσθεσα μια πλουσιότατη τεκμηρίωση σχεδόν σε καθετί που γράφω. Το βιβλίο αυτό δεν συ-γκεντρώνει απλώς και ανατυπώνει άρθρα. Φιλοδοξώ να αποτελέσει ένα μικρό ανθολόγιο φιλελευθερισμού, μια καταγραφή προβλημά-των και ιδεών. Με αναφορές σε μια ευρύτερη βιβλιογραφία και με τεκμηρίωση για όσους θέλουν να εμβαθύνουν σε όλα τα ζητήματα που αγγίζω.

Το βιβλίο αυτό είναι έτσι δομημένο και προσαρμοσμένο, ώστε να μπορεί να διαβαστεί με δύο τουλάχιστον τρόπους. Είτε από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα είτε επιλεκτικά. Μπορείτε να ανοίξετε και να διαβάσετε όποιο άρθρο θέλετε. Είναι έτσι γραμμέ-να και προσαρμοσμένα, που ναι μεν είναι αυτόνομα, ταυτόχρονα δε συνδέονται μεταξύ τους με πολλούς τρόπους. Σχεδόν σε κάθε άρ-θρο έχω αναφορές σε άλλα άρθρα στον ίδιο τόμο. Συμπληρωματικά, έχω προσθέσει στο τέλος ένα αναλυτικό ευρετήριο ονομάτων και θεμάτων που θα σας βοηθήσει να βρείτε ό,τι θέλετε και ό,τι σας ενδιαφέρει περισσότερο.

Να σημειώσω με την ευκαιρία ότι όλοι οι σύνδεσμοι που θα δείτε έχουν ελεγχθεί και λειτουργούν μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου του 2017, όταν ολοκλήρωσα την τελική εκδοχή του κειμένου. Οι μεταφράσεις, όταν δεν υπάρχει όνομα μεταφραστή, είναι δικές μου. Σε κάθε κείμε-νο, θα βρείτε πληροφορίες για την πρώτη δημοσίευση. Στο τέλος του βιβλίου, θα βρείτε και μια σελίδα με πληροφορίες για το πώς θα συν-δεθείτε μαζί μου ηλεκτρονικά, για να λαμβάνετε τα νέα κείμενά μου,

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

19

καθώς θα συνεχίζω, βέβαια, να γράφω ασταμάτητα. Η ηλεκτρονική μου παρουσία είναι, όπως θα δείτε, αρκετά πληθωρική.

Τα πρώτα άτομα που διάβασαν αυτό το βιβλίο ήταν, βέβαια, φοιτήτριες και φοιτητές μου. Όταν το ολοκλήρωσα, το έστειλα σε μια ομάδα αυστηρά επιλεγμένων φοιτητριών/τών μου. Επελέγησαν όχι μόνο με βάση την επίδοση στα μαθήματά μου, αλλά κυρίως για το γνήσιο ενδιαφέρον τους για όσα τους διδάσκω και όσα συζητάμε στις τάξεις, αλλά και γιατί οι ερωτήσεις, οι παρατηρήσεις και οι αντιρρήσεις τους με ανάγκαζαν πάντα να ξανασκεφτώ τα πάντα από την αρχή. Έλαβαν το κείμενο αυγουστιάτικα με την παράκληση να το διαβάσουν αμέσως. Καταλαβαίνετε πόσο ευγνώμων τούς είμαι για τα σχόλια, τις παρατηρήσεις, τις διορθώσεις, τις αντιρρήσεις και τις ιδέες τους! Όταν οι άλλοι κολυμπούσαν, αυτές/οί διάβαζαν τις 100.000 λέξεις που τους φόρτωσα. Ευχαριστώ λοιπόν (με αλφαβη-τική σειρά) τις/τους: Ελένη Αγγέλου, Γεωργία Αποστολοπούλου, Ηλέκτρα Αργυροπούλου, Θοδωρή Άσπρο, Στέλιο Γεωργιάδη, Δάφνη Γιοβανώφ, Αλέξανδρο Δεμερτζή, Κωνσταντίνα Διαμαντή, Νικόλα Καμπίτση, Ιωάννα Κλάδη, Δημήτ ρη Κοκόση, Μαριάννα Κούκα, Μαριάνθη Κουτρή, Εύα Λίτινα, Νικολέτα Μαρούδα, Αθηνά Ξυλά, Τρισεύγενη Παπακωνσταντίνου, Παναγιώτη Πούγγουρα, Νίνα Σαλονίκα, Κώστα Σαραβάκο, Κλεάνθη Σαρδέλη, Μαρία Σεφτελή, Μίλτο Σπυράτο, Βίβιαν Στεργίου και Σοφία Φαρσάρη και ιδιαίτε-ρα την Αναστασία Κιούκα, τη Φιλαρέτη Κουϊμτζή-Φιλαρέτου, την Αθηνά Κομνηνού, την Έλλη Κωνσταντίνου, την Ίριδα Πάτρα, τον Σταύρο Μακρή και τη Μαριγώ Σιάκκα.

Θέλω επίσης να ευχαριστήσω το επιτελείο του εκδοτικού οίκου Παπαδόπουλος για την πολύτιμη δουλειά τους που ξεκινά από τη διόρθωση και φτάνει μέχρι το μάρκετινγκ.Το βιβλίο αυτό είναι αφι-ερωμένο στη σύζυγό μου. Η Γιούλη Φωκά-Καβαλιεράκη είναι αυτή που διάβασε σχεδόν κάθε κείμενο σ’ αυτόν τον τόμο πολλές φορές πριν δημοσιευθεί και το διαμόρφωσε πριν καν γραφτεί. Ένα από

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

20

αυτά το έχουμε μάλιστα γράψει μαζί και το συνυπογράφουμε.2 Τα ξαναδιάβασε όλα πολλές φορές καθώς τα ετοίμαζα. Οι ιδέες που εδώ παρουσιάζω είναι ιδέες που διαμορφώθηκαν μέσα από τις κα-θημερινές συζητήσεις μας και την κοινή ζωή μας. Δεν είναι υπερβο-λή να πω ότι το βιβλίο αυτό είναι και δικό της.

Αθήνα, Νοέμβριος 2017

2. Βλ. κείμενο 53 του ανά χείρας τόμου.

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

370

17 Νοέμβρη (οργάνωση) : 13, 29, 5620ή Οκτώβρη (οργάνωση): 569/11 truthers: 77A Theory of Justice (1971): 58ACLU: 21American Historical Association: 28Anarchy, State, and Utopia (1974): 58Antenna: 22Art Athina: 29Big Brother (ριάλιτι σόου): 2Chicago Boys: 66, 67CIA: 66Columbia University: 76Critical Review: 59Debtocracy (2011): 77DNA: 15Dr. Evil: 76Economist: 43Environmental Protection Agency

(ΗΠΑ): 47Facebook: 53Ford Pinto: 47Goldman Sachs: 66Greenpeace: 77Human Rights Watch: 14, 21, 74Humpty-Dumpty: 58Indymedia: 55Liberty Fund: 66New Deal: 58New Individualist Review: 66New Republic (The): 58, 59Newsweek: 67Nudge: 4Roe vs. Wade (1973) 58Seinfeld (1989-1998) 76

Star Trek (1966-1969): 78Survivor (ριάλιτι σόου): 2Think tank: βλ. Δεξαμενές σκέψηςVolkswagen: 47Wall Street Journal: 49WikiLeaks: 77Wikipedia: 27Zeitgeist (2007): 76

Αγορά: 19, 42, 43, 46, 58, 59, 60, 63, 64, 65, 66, 78, 79, 80

Αθήνα (αρχαία): 16, 81Αθήνα (σύγχρονη): 9, 10, 53, 54Αίγυπτος: 42, 78, 79Αιθιοπία: 36, 42Ακαδημαϊκή ελευθερία: 10, 16, 25,

48, 49, 50, 51, 53Άκρα αριστερά: 80Ακροδεξιά: 11, 21, 70, 71, 72, 73, 80Ακρόπολις: 77Αλ Κάιντα: 80Αλ Τσαντίρι Νιουζ: 26Αμβλώσεις: 58Αμερικανικό Σύνταγμα: 18, 21, 22,

33Άμεση δημοκρατία: 16Αμοιβαιότητα: 66Άμστερνταμ: 7Αναδιανομή εισοδήματος: 43Αναθεώρηση του Συντάγματος: 18Αναπτυσσόμενες χώρες: 43, 78Αναρχοκαπιταλισμός: 59Ανάστροφη επιλογή: 27Ανατολική Ευρώπη: 17

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ / ΠΡΟΣΩΠΩΝ1

1Σημ. Τα νούμερα αναφέρονται στα αντίστοιχα κεφάλαια. Οι λατινικοί αριθμοί στα παραθέματα του κάθε μέρους.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

371

Ανεργία: 59Ανθρώπινο κεφάλαιο: 46, 81Ανθρωπιστική επέμβαση: 78Ανισότητα: 42, 43, 68, 80, 81Άνοιξη της Πράγας: 67Ανοχή: 9, 12, 16, 25, 26, 37, 40, 75Ανταγωνιστικότητα: 44, 63Αντί: 56Αντιδυτικισμός: 63, 73, 77Αντιεξουσιαστικός χώρος: 15, 52,

53, 54Αντιπροσωπευτικοί θεσμοί: 17Αντιρατσιστικός νόμος: 28Αντισημιτισμός: 7, 10, 21, 42, 66, 72,

73, 77Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία: 15Ανώτατη Εκπαίδευση: βλ.

ΠανεπιστήμιαΑποκαλυπτόμενες προτιμήσεις: 69Αποτυχίες της αγοράς: 42, 66Αργία Κυριακής: 9Άρειος Πάγος: 14, 30, 31Άρθρο 16 του Συντάγματος: 22, 51Αριστερά: 15, 56, 60, 66, 70, 75, 80Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Θεσσαλονίκης: 53, 66Αρχή της βλάβης: 1, 20, 36Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας: 16Αρχή της πλειοψηφίας: 16Αστικό Δίκαιο: 3, 18, 43Αστυνομική βία: 10, 52, 53, 54Ατομικισμός: 58Άτομο: 16Αυγή: 56Αυθαίρετα: 45Αυστρία: 35Αυστριακή σχολή οικονομικών: 58,

66Αυταρχικός καπιταλισμός: 80Αυτοκίνητα: 47

Αυτοκτησία: βλ. Δικαίωμα στην αυτοκτησία

Αφγανιστάν: 40, 78Βαλκάνια: 17Βαρκελώνη: 15Βαυαροκρατία: 14Βέλγιο: 33, 34Βερολίνο: 7Βήμα (To): 56, 61Βία: 10, 49, 52, 53, 54, 55, 56, 57,

70, 71, 72, 73, 77Βιβλία: 66Βιετνάμ: 77, 78Βιοηθική: 3, 5, 6Βλασφημία: 20Βουδαπέστη: 67Βουλή των Ελλήνων: 3, 17, 22, 61,

74Γαλλία: 28, 34, 36, 59Γάμος ομόφυλων ζευγαριών: 7, 10,

11, 33, 34, 35, 58, 63Γενικές ρήτρες: 18Γενοκτονία Αρμενίων: 21Γερμανία: 7, 28, 34, 35, 36, 40, 42,

47, 51, 59, 73, 77Γκάνα: 43Γλώσσα: 68Γνωστική ασυμφωνία: 50, 66, 69, 79Γουόλ Στριτ: 79Γραπτή νομοθεσία: 18Δανία: 34Δεξαμενές σκέψεις: 59, 61Δεξιά: 60, 62, 70, 72, 75Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος: 28,

29, 58ΔημΑρ: 34Δημοκρατία: 16, 18, 19, 30, 31, 42,

49, 56, 80, 81Δημοκρατική Άμυνα: 56Δημοκρατική αρχή: 16, 33, 35, 68

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

372

Δημόσιοι υπάλληλοι: 76Δημοσιονομική πολιτική: 42Διάβασμα: 66διαΝΕΟσις: 63Διαφήμιση: 42Διαφθορά: 43Διαφωτισμός: 60, 66, 71, 76, 77, 78,

80Δίδακτρα: 51Διεθνείς σχέσεις: 59Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: 59Διεθνής Αμνηστία: 14, 74, 77Δίκαιη τιμή: 68Δίκαιο: 18Δικαίωμα Αυτοκτησίας: 4, 5, 6, 10,

36, 68Δικαίωμα στη λήθη: 27Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή: 27, 58Δικαίωμα στην πληροφόρηση: 27Δικαίωμα στον μη φιλελεύθερο τρό-

πο ζωής: 36Δικαίωμα ψήφου: 17Δικαιώματα: 16, 52, 68, 78, 80Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής

Ένωσης: 27Δίκη της Νυρεμβέργης: 78Δόγμα του Σοκ (Το) (2007): 66Δωρεά οργάνων: 4ΕΑΜ: 75Εθνικό Θέατρο: 29, 40, 76Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπι-

στήμιο Αθηνών: 49, 50, 54, 55Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: 55Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεό-

ρασης: 22, 23Εθνικολαϊκισμός: 56, 71, 76, 77, 80Εθνικοσοσιαλισμός: 7, 21, 28, 29,

71, 72, 73, 75Εικαζόμενη συναίνεση: 4Έκδοση εγκληματία: 14Εκκλησία της Ελλάδος: 8, 9, 37, 38

Εκλογές: 17Εκούσιες συναλλαγές: 3, 42, 43Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα: 67Ελεύθερη οικονομία: βλ. Αγορά /

Οικονομική ελευθερίαΕλευθερία λόγου και έκφρασης: 7, 9,

10, 16, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 36, 48, 68

Ελευθερία του Τύπου: 22, 24, 30, 32Ελεύθερο εμπόριο: 80Ελληνική αριστερά: 56Ελληνική δικαιοσύνη: 3, 14, 15, 23,

30, 31, 38Ελληνική ιθαγένεια: 38Ελληνοφρένεια: 26Εμπιστοσύνη: 66Εμπορευματοποίηση: 3Εμπρησμοί δασών: 45Εμφύλιος πόλεμος: 62Ενδεχόμενος δόλος: 72Ενσυναίσθηση: 29Ένωση Δικαστών & Εισαγγελέων: 31Εξάρχεια: 57Εξέλιξη: 42Εξουσία: 52Εξωτερικότητες: 47Επαγγελματικό ασυμβίβαστο βου-

λευτών: 18Επεισόδια Δεκεμβρίου 2008: 53, 56Επενδύσεις: 63Επιστήμη: 76Επιταγές: 65Επιχειρηματικό ρίσκο: 42, 46Επιχειρηματικότητα: 43Εργατικό κίνημα: 42ΕΣΗΕΑ: 32, 58ΕΣΣΔ: 28Ευθανασία: 5, 6Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμά-

των του Ανθρώπου: 34Ευρωπαϊκό Σύνταγμα: 18

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

373

Εφημεριδομαρξισμός: 66Ζήτηση και προσφορά: 42, 46ΗΠΑ: 28, 34, 36, 42, 47, 58, 59, 64,

65, 68, 77, 78Ηθική σύγκρουση: 29, 37Ηθικισμός: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 33, 34,

36, 69, 73, 78Ηθικός κίνδυνος: 42Θανατική ποινή: 45Θεατρική «Μέθοδος»: 69Θείος Βάνιας (1898): 76Θεσμική παγίδα: 44Θεσμοί: 9, 10, 16, 18, 30, 42, 44,

47, 59Θεσσαλονίκη: 9, 10Θετικές επιστήμες: 60Θεώρημα του Κόουζ: 43Θεωρία των άκρων: 70Θεωρίες συνωμοσίας: 42, 63, 66, 71,

73, 76, 77Θρησκεία: 60Ιαπωνία: 77ΙΔΕΑ: 75Ιδιωτικά πανεπιστήμια: 51Ιλιάδα: 66Ινδία: 35Ιράκ: 36, 45, 78Ιράν: 78Ισλαμική μαντίλα: 36Ισλαμικό Κράτος: 80Ισλαμισμός: 80Ισλαμοφοβία: 7, 10Ισλανδία: 34Ισότητα: 63, 68Ισπανία: 33, 34, 51, 73, 79Ιστορία της νεότερης Ελλάδας: 17,

19, 28, 56, 61, 62, 75Ιστορική έρευνα 28Ιταλία: 35, 51Καζακστάν: 42Καθημερινή: 17

Καθολική ψηφοφορία: 17Κάιρο: 78, 79Καλιφόρνια: 33Καναδάς: 33Κανόνες δικαίου: 18Κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς:

66Καπιταλισμός: 42, 44, 46, 52, 59, 60,

61, 63, 66, 76, 79Καρτέλ: βλ. ΟλιγοπώλιαΚαταλήψεις: 16Καταναλωτής: 42Κατανομή του κινδύνου: 42Καύση νεκρών: 10, 11Κέντρο Μελετών Πολιτικής: 61Κέντρο Οικονομικών Ερευνών: 65Κέντρο Πολιτικής Έρευνας και

Επιμόρφωσης: 61Κεϋνσιανό μοντέλο: 58, 59, 60, 61,

63Κίνα: 42, 59, 65, 67, 78, 80ΚΚΕ: 12, 23, 55, 62, 63, 70, 75Κλείσιμο επιχείρησης: 41Κλειστά επαγγέλματα: 42Κλειτοριδεκτομή: 36, 78Κοιμητήριο της Πράγας (Το) (2010):

66Κοινωνία πολιτών: 66Κοινωνική πολιτική: βλ. Κράτος

πρόνοιαςΚοινωνικοί ρόλοι: 2Κολοράντο: 37Κορπορατισμός: βλ. Παρεοκρατικός

καπιταλισμόςΚόστος συναλλαγών: 43Κούβα: 74Κουπόνια εκπαίδευσης: 51Κρατική παρέμβαση στην οικονομία:

42, 46, 58, 59, 63, 64, 66Κράτος δικαίου: 3, 12, 13, 14, 15, 18,

30, 31, 52, 57, 68, 80, 81

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

374

Κράτος πρόνοιας: 42, 43, 51, 58, 59, 60, 63

Κύπρος: 35Λαϊκισμός: 62, 80, 81 (βλ. και

Εθνολαϊκισμός)Λατινική Αμερική: 17Λέσχη Μπίλντερμπεργκ: 42, 77Λευκός Πύργος: 77Λίβανος: 78Λιβύη: 78Λίστα Λαγκάρντ: 24ΛΟΑΤ+: 7, 8, 9, 10, 21, 33, 34, 35,

37, 74Λόγος μίσους: 1, 20, 21, 36Λονδίνο: 65Μαδρίτη: 79Μακεδονικό: 75Μαρξισμός: 42, 66, 68Μάρτυρες του Ιεχωβά: 74Μασαχουσέτη: 33Μασονία: 77Μαύρος θάνατος: 73Μεγάλη Βρετανία: 34, 36, 59, 62,

65, 73Μεγάλος αδελφός: 2Μεθοδολογία οικονομικής επιστή-

μης: 64, 65, 66Μεθύστακας (O) (1950): 41Μειονότητες: 10, 16, 36Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: 18,

32, 78Μέση Ανατολή: 36Μεσόγειος: 17Μεταμοσχεύσεις: 4Μετανάστες: 7, 10, 36, 37, 38, 39,

40, 63, 71, 72, 79Μεταπολίτευση: 17Μεταρρυθμίσεις: 44, 63Μηχανές αναζήτησης: 27Μιννεάπολις: 36Μόλυνση: 47

Μονεταρισμός: 65Μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων: 63Μονοπώλια: 42Μουσουλμάνοι: 36, 39, 80Μποτσουάνα: 42Ναζί: βλ. ΕθνικοσοσιαλισμόςΝαμίμπια: 43Ναρκωτικά: 66, 67Νέα Αριστερά: 59Νέα Δεξιά: 59Νέα Δημοκρατία: 61, 62, 70Νέα Ζηλανδία: 59Νέα Υόρκη: 39Νεοσυντηρητικοί: 58, 59Νεοφιλελευθερισμός: 44, 46, 58, 59,

60, 61, 63, 66Νευρικός Εραστής (1977): 76Νομικός ηθικισμός: βλ. ΗθικισμόςΝομικός θετικισμός: 78Νομικός Πατερναλισμός: βλ.

ΠατερναλισμόςΝομικός φορμαλισμός: 76Νομολογία: 3Νόμπελ Οικονομικής Επιστήμης:

64, 67Νορβηγία: 33, 34Νότια Ασία: 36Νότια Αφρική: 33, 66Νότια Ευρώπη: 17Νταβός: 77Νύχτα των Κρυστάλλων: 73Ξενοφοβία: 19Ο Δρόμος προς τη Δουλεία (1944): 64Ο καιρός γαρ εγγύς (1990): 66Οδυσσέας (1922): 66Οδύσσεια: 66ΟΗΕ: 14Οικογενειακό Δίκαιο: 3, 33, 34, 35Οικολόγοι Πράσινοι: 34Οικονομικά: 41, 42, 47, 59, 60, 64,

65, 66, 67, 68, 69, 73

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

375

Οικονομική ανάπτυξη: 43, 44Οικονομική ελευθερία: 35, 42, 43,

44, 46, 47, 58, 59, 60, 61, 63, 64, 65, 67, 68, 78, 79, 80

Οικονομική κρίση: 42, 46, 58, 79Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών:

48, 53Οικονομικός αναλφαβητισμός: 19,

32, 41, 42, 43, 46, 63, 68, 76, 77, 81

Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμά-των του Ανθρώπου (1948): 78

Ολιγοπώλια: 42, 68Ολλανδία: 33, 34, 36ΟΛΜΕ: 77Ολοκαύτωμα: 7, 21, 29, 71, 73Ολοκληρωτισμός: 74Ομάδες πίεσης: βλ. Οργανωμένα

συμφέρονταΟμόφυλα ζευγάρια: 7ΟΟΣΑ: 59Οργανωμένα συμφέροντα: 16, 42,

45, 46, 68, 79Ορθολογικότητα: 4, 36, 60, 64, 65,

76, 77Οριακή επανάσταση: 68Όσκαρ: 29Ουάσινγκτον: 7Ουγγαρία: 59Ουγκάντα: 42Ουτοπία: 41, 60Παγκόσμια Τράπεζα: 42, 43Παγκοσμιοποίηση: 42, 43, 46, 52,

59, 60, 63, 78, 79, 80, 81Παγκόσμιος Οργανισμος Εμπορίου:

59Παιδοθεσία: 35, 63Πακιστάν: 40, 78Παλαιστίνη: 78Παλάτι: 62, 75Πανεπιστήμια: 48, 49, 50, 51, 53

Πανεπιστημιακό άσυλο: 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55

Πάντειο Πανεπιστήμιο: 56Παραγωγικότητα: 41Παράδοξο φιλελεύθερης δημοκρατί-

ας: 16, 81Παρένθετη μητρότητα: 1, 3, 34Παρεοκρατικός καπιταλισμός: 42,

44, 46, 59, 66, 68, 79Παρουσίαση του εαυτού στην καθημε-

ρινή ζωή (Η) (1956): 2, 69ΠΑΣΟΚ: 8, 56Πατερναλισμός: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 19,

22, 36, 68, 73ΠΓΔΜ: 77Πειραιάς: 9Πίτσα: 53Πλάνη επιβεβαίωσης: 19Πλατεία Ταχρίρ: 79Πλεόνασμα: βλ. Εκούσιες συναλλαγέςΠληροφόρηση: 64Ποινή: 13, 14Ποινική Δικονομία: 14Πολιτική άγνοια: 19, 76, 77, 81Πολιτική ηθική: 18Πολιτική σάτιρα: 26Πολιτικό έγκλημα: 14Πολιτικό κόστος: 16, 17Πολυεθνικές εταιρείες: 42, 68Πολυπλοκότητα: 42, 81Πολυπολιτισμικότητα: 10, 36, 63, 78Πολωνία: 67Πορνεία: 3Πορτογαλία: 34Πράγα: 7Πρόβλεψη: 65Προδοσία (1964): 29Πρόεδρος Δημοκρατίας: 17Προσβολή: 1, 20, 36Προσοδοθηρία: 42, 44, 45, 62, 79Πρόσφυγες: 63

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

376

Προσωπικά δεδομένα: 24, 27Προσωπική αυτονομία: 1, 5, 6, 36, 68Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών

(1903): 66Πτώση (H) (2004): 29Πυρήνες της φωτιάς (οργάνωση): 15Ράδιο Αρβύλα: 22Ρατσισμός: 7, 20, 21, 37, 38, 39, 40,

66, 70, 71, 72, 73Ριζοσπάστης: 22Ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός: 61Ρομά: 7, 8, 10, 37, 73Ρουάντα: 42Ρωσία: 42, 66Σαουδική Αραβία: 78Σιάτλ: 60Σικάγο: 21, 66ΣΚΑΙ: 77Σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ: 77Σομαλία: 36Σοσιαλδημοκρατία: 59, 60, 63Σοσιαλισμός: 42, 58, 60, 64Σοσιαλιστική Πορεία: 56Σουηδία: 34, 59Σρεμπρένιτσα: 67Στασιμοπληθωρισμός: 64, 65Στρατιωτική θητεία: 66, 67Στρατός: 62, 75Συμβάσεις: 3, 43Συμβασιούχοι: 18Συμβούλια ΑΕΙ: 49Συμβούλιο της Ευρώπης: 2Σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευ-

γαριών: 7, 10Συναίνεση της Ουάσινγκτον: 59, 68Σύνδρομο Στοκχόλμης: 49Συνθήκη Μάαστριχτ: 59Σύνταγμα: 10, 12, 16, 17, 18, 31,

33, 51Συντηρητικοί: 58Συρία: 40, 78

ΣΥΡΙΖΑ: 8, 9, 26, 34, 44, 56, 70Σχολή της Δημόσιας Επιλογής: 68Σχολή του Σικάγου: 58, 64, 65, 66, 67Σχολή του Φράιμπουργκ: 59Τάγματα ασφαλείας: 75Τείχος του Βερολίνου: 55, 61, 67, 78Τεκμήριο αθωότητας: 15Τέλος της Ιστορίας: 12, 78, 80Τεχνοφοβία: 19, 27, 49, 73, 81Τζαμί στην Αθήνα: 7, 10, 39Το μαγικό βουνό (1924): 66Το τελευταίο ψέμα (1957): 41Τουρκία: 14, 36, 45, 51, 77, 78Τράπεζα της Ελλάδος: 65Τράπεζες: 42, 52Τριμερής Επιτροπή: 42Τρομοκρατία: 13, 15, 29, 69, 80Τυχερά παιχνίδια: 1Υεμένη: 43Υπαρκτός σοσιαλισμός: 42, 59, 67Υπερεκνομίκευση: 18Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: 3, 34Υποτιθέμενη συναίνεση: 36Φασισμός: 52Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσ-

σαλονίκης: 29Φήμη: 66Φιλελεύθερη αρχή: 16, 33, 35, 68Φιλελεύθερη δημοκρατία: 12, 14,

15, 16, 17, 19, 36, 57, 58, 60, 78, 79, 80

Φιλελεύθερη Συμμαχία: 34Φιλελευθερισμός: βλ. ολόκληρο το

βιβλίοΦιλελεύθερος πατερναλισμός: βλ.

ΠατερναλισμόςΦορολογία: 63Φτώχεια: 43, 80Φυσικό δίκαιο: 78Φυσικός δικαστής: 14Χάβρη: 28

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

377

Χαμένο σύμβολο (2009): 66Χανσεατική Ένωση: 73Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000): 78Χιλή: 59, 65, 66, 67, 74Χούντα: 13, 56, 75Χρυσή Αυγή: 11, 12, 55, 56, 57, 70,

71, 72, 73Χωρισμός Κράτους-Εκκλησίας: 8,

9, 10, 63Ψευδοεπιστήμη: 76Ψηφοφόρος: 19, 45Ψυχρός πόλεμος: 58, 75Ωφελιμισμός: 47

Αγαπίου, Κώστας: 56Αζάς, Ανέστης: 29Αλεξάνδρου, Άρης: 29Αλέφαντος, Νίκος: 42Αλιβιζάτος, Νίκος: 17Αλικάκος, Δημήτρης: 6Αναγνωστόπουλος, Αθανάσιος: 28Αναπολιτάνος, Διονύσης: 66Ανδριανόπουλος, Ανδρέας: 59, 61Άνθιμος (επίσκοπος): 22, 38Ανθόπουλος, Χαράλαμπος: 22Αντωνίου, Γιώργος: 72Αξελός, Κώστας: 60Αρβανιτόπουλος, Κωνσταντίνος: 49Αριστοτέλης: 16, 45, 68Αριστοφάνης: 26Αρώνη, Μαίρη: 29Βαΐτσος, Κώστας: 61Βαλλιανάτος, Γρηγόρης: 34Βαλτινός, Θανάσης: 75Βαξεβάνης, Κώστας: 24Βασιλειάδου, Γεωργία: 77Βαφειάδης, Μάρκος: 75Βγενόπουλος, Ανδρέας: 77Βέλιος, Αλέξανδρος: 6

Βέλτσος, Γιώργος: 61Βενέζης, Ηλίας: 29Βενιζέλος, Ελευθέριος: 14, 19, 62Βενιζέλος, Ευάγγελος: 18, 66Βερέμης, Θάνος: 62Βλαντάς, Δημήτρης: 75Βούλγαρης, Γεώργιος: 14Βουρλούμης, Παναγής: 17Γέμτος, Πέτρος Α.: 61, 76Γεραπετρίτης, Γεώργιος: 15, 17Γεωργίου, Χρήστος: 15Γιαννίτσης, Τάσος: 61Γκλαβίνης, Παναγιώτης: 76Γκόρτσος, Χρήστος: 76Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ελένη: 42Γουσέτης, Διονύσης: 66Γρηγορίου, Γρηγόρης: 29Γρηγορόπουλος, Αλέξης: 53, 55Γώγου, Κατερίνα: 41Δελλής, Γιώργος: 76Δημητρακοπούλου, Πηγή: 29Δημητράκος, Δημήτρης: 58, 61Δημητράς, Παναγιώτης: 7Διαμαντοπούλου, Άννα: 49Δραγώνα, Θάλεια: 38Ελευθερίου, Μάνος: 75Ζαχαριάδης, Νίκος: 75Ζέρβας, Μάριος: 57Ζολώτα, Ξενοφών: 65Ηριάννα: 15, 57Θάνου, Βασιλική: 30, 31Θεοφίλου, Τάσος: 15, 57Ιερώνυμος (Αρχιεπίσκοπος): 42Ιησούς: 38Κακογιάννης, Μιχάλης: 41Καλαμούκης, Θύμιος: 26Καλλίρης, Κωνσταντίνος: 28Καλύβας, Στάθης: 28, 75Κανάκης, Αντώνης: 22Καράγιωργας, Σάκης: 56Καραμανλής, Κωνσταντίνος: 62, 70

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

378

Καραμπατζός, Αντώνης: 4, 28, 76Κάσδαγλης, Νίκος: 75Κατράκης, Μάνος: 29Κατσούδας, Δημήτρης: 61Κτιστάκις, Γιάννης: 17Κίττας, Χρήστος: 54Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος: 14Κονιτσιώτης, Κλέαρχος: 29Κοσμίδης, Σπύρος: 72Κοτζιάς, Αλέξανδρος: 75Κουναλάκη, Ξένια: 24Κουράκης, Τάσος: 8Κουτσόγιωργας, Μένιος: 61Κουφοντίνας, Δημήτρης: 29, 48Κύρκος, Λεωνίδας: 70, 75Λαζόπουλος, Λάκης: 26Λασκαράτος, Ανδρέας: 20Λέων, Γρηγόρης: 15Λιακόπουλος, Δημοσθένης: 66Λοΐζος, Φίλιππος: 30Λούλης, Γιάννης: 59, 61Μακρής, Ορέστης: 41, 77Μακρής, Σταύρος: 39, 57Μάνεσης, Αριστόβουλος: 18Μάνος, Στέφανος: 17, 18Μανουσάκης, Κώστας: 29Μαραντζίδης, Νίκος: 28, 75Μαρής, Γιάννης: 29Μαρίνος, Γιάννης: 45Μαρωνίτης, Δημήτρης: 66Ματθίας, Στέφανος: 31Μητσοτάκης, Κωνσταντίνος: 61Μίχας, Τάκης: 61, 68Μπάγιας, Σωτήρης: 15Μπαρμπαγιάννης, Αποστόλος: 26Μπαρτζιώτας, Βασίλης: 75Μπήτρος, Γεώργιος: 61Μπουτάρης, Γιάννης: 9Μυράτ, Δημήτρης: 29Νικολακόπουλος, Ηλίας: 17Ντίνας, Ηλίας: 72

Ξενοφών: 45Ξηρός, Σάββας: 13, 29Οικονομίδου, Όλγα: 15Όμηρος: 66Πάγκαλος, Θεόδωρος: 61Παπαγεωργίου, Κωνσταντίνος: 78Παπαγεωργόπουλος, Ελευθέριος: 61Παπαγιαννάκης, Μιχάλης: 61Παπαδήμος, Λουκάς: 57Παπαδόπουλος, Γεώργιος: 29, 74, 75Παπαδόπουλος, Κωνσταντίνος: 15Παπαευσταθίου, Στάθης: 78Παπαθανασίου, Θανάσης: 40Παπαϊωάννου, Ηλίας: 16Παπακωνσταντίνου, Βασίλης: 2Παπανδρέου, Ανδρέας: 65, 66Παπανδρέου, Γιώργος: 61, 66Παπανδρόπουλος, Αθανάσιος: 61Παπαρήγα, Αλέκα: 22, 55Παπαρίζου, Έλενα: 42Παρασκευόπουλος, Νίκος: 3Παττακός, Στυλιανός: 13Περγιάλης, Νότης: 29Πλαπούτας, Δημήτριος: 14Πλάτων: 16Πλεύρης, Κωνσταντίνος: 7, 48Πλούταρχος: 66Πολύδωρος, Γιώργος: 15Πολυζωίδης, Αναστάσιος: 14Πουλαντζάς, Νίκος: 61Πρετεντέρης, Ι.Κ.: 78Ραγκούσης, Γιάννης: 38Ράλλης, Γεώργιος: 61Ρεπούση, Μαρία: 28, 75Ρέππας, Μιχάλης: 40Σακελλάριος, Αλέκος: 77Σαλτιέλ, Λέον: 72Σαμαράς, Αντώνης: 38Σαρρή, Ζωρζ: 29Σημίτης, Κώστας: 60, 61Σολωμός, Διονύσιος: 75

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

379

Σπυρόπουλος, Φίλιππος: 17Στεφανή, Εύα: 29Στεφανόπουλος, Στέφανος: 61Στρίγκος, Λεωνίδας: 75Σχινάς, Κωνσταντίνος: 14Σώκου, Ρωζίτα: 29Σωκράτης: 16Τάσιος, Παύλος: 41Τζαβέλλας, Γιώργος: 29, 41Τριαρίδης, Θανάσης: 52Τσακυράκης, Σταύρος: 21, 22, 30, 31Τσαλδάρης, Κωνσταντίνος: 61Τσιλιφώνης, Ανδρέας: 2Τσινικόρης, Πρόδρομος: 29Τσίπρας, Αλέξης: 67Τσίρκας, Στρατής: 66Τσουκαλάς, Κωνσταντίνος: 61Φέρρης, Κώστας: 75Φιτσιάλος, Γεώργιος: 15Φύσσας, Παύλος: 11, 57, 72Φυσσούν, Πέτρος: 29Φύτρου, Αναστασία: 15Φωκά-Καβαλιεράκη, Γιούλη: 36, 42,

53, 60Φωτιάδου, Αλκμήνη: 21Φωτίου, Έλλη: 29Χαλκιόπουλος, Παναγιώτης: ΙΙΧατζηβασιλείου, Ευάνθης: 62Χατζηδάκης, Κωστής: 52Χατζημιχελάκης, Χάρης: 15Χατζησάββας, Μηνάς: 11Χορν, Δημήτρης: 41Χρηστίδης, Κώστας: 61Ψαρράς, Δημήτρης: 7Ψυχογιός, Δημήτρης Κ.: 56

Αϊζενστάιν, Σεργκέι: 29Άσαντ, Χαφέζ αλ: 67Ιλ-σονγκ, Κιμ: 67Καντάφι, Μουαμάρ αλ: 67

Λουκμάν, Σαχζάτ: 72Μιλόσεβιτς, Σλόμπονταν: 67Ντοστογιέφκι, Φιόντορ: 66Πολ Ποτ: 74Πούτιν, Βλαντίμιρ: 29Στάλιν, Ιωσήφ: 67, 74, 75, 78Τολστόι, Λέων: 66Τσαουσέσκου, Νικολάε: 67, 74Τσετούνγκ, Μάο: 67, 74Τσέχωφ, Αντόν: 76Χότζα, Ενβέρ: 67Χουσεΐν, Σαντάμ: 67

Acemoglu, Daron: 44Acton (Lord): 52Adem, Khalid: 36Akerlof, George: 64Allen, Woody: 76Allende, Salvador: 67Arendt, Hannah: 54Ashford, Nigel: 58Assange, Julian: 77Balzac, Honoré de: 66Barry, Norman P.: 58, 60Becker, Gary: 64, 65, 66Becker, Howard S.: 69Beckett, Samuel: 76Bernstein, Carl: 77Black, Hugo: 21Blair, Tony: 59Bloomberg, Michael: 39Boettke, Peter: 64Brandeis, Louis D.: 27Brown, Dan: 66Buchanan, James M.: 45, 65Buckley Jr., William F.: 58Bush, George W.: 58, 78Camilla (Duchess of Cornwall): 66Caplan, Bryan: 19, 40, 77Card, David: 37

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

380

Carlyle, Thomas: 47Carroll, Lewis: 58Castro, Fidel: 29, 67, 74Chamberlain, Wilt: 68Charles (Prince of Whales): 66Chomsky, Noam: 36, 68Clinton, Bill: 59Coase, Ronald: 43, 64, 65, 68Cohen, G.A.: 60Coleman, James: 65, 66Collin, Frank: 21Creighton, Mandell: 52Cruickshank, Paul: 36Crystal, Billy: 65D’Acunto, Francesco: 73Davies, Stephen: 58De Cordier, Thierry: 29de Marchi, Neil: 66Devlin, Patrick: 36Diana (Princess of Wales): 66Dick, Philip K.: 41Dickens, Charles: Πρόλογος, VIIDirector, Aaron: 65Doherty, Brian: 58Dworkin, Ronald: 6Ebenstein, Lanny: 65Eco, Umberto: 66Eichinger, Bernd: 29Eisenhower, Dwight D.: 58Elizabeth II: 66Ellsberg, Daniel: 77Emmett, Ross B.: 66Engels, Friedrich: 66Ephron, Nora: 65Erdoğan, Recep Tayyip: 14Fama, Eugene: 65Fellini, Federico: 76Fermi, Enrico: 78Festinger, Leon: 69Fogel, Robert: 65Foucault, Michel: 59

Frank, Anne: 27Franzen, Jonathan: 66Friedman, Jeffrey: 59Friedman, Milton: V, 59, 64, 65, 66,

67, 68Friedman, Rose: 65, 66, 67Fukuyama, Francis: 12, 36, 78, 80Ganz, Bruno: 29Gates, Bill: 42Glazer, Nathan: 58Goffman, Erving: 2, 69Goldwater, Barry: 58Gore, Al: 59Göring, Hermann: 29Gramsci, Antonio: 66Gray, John: 58Gray, Lily: 47Griffi th, D.W.: 29Grimshaw, Richard: 47Habermas, Jürgen: 66Harberger, Arnold: 67Hastie, Reid: 37Hayek, Friedrich: 58, 59, 64, 68Heckman, James: 65Hegel, Georg Wilhelm Friedrich: 78Hicks, John: 64Hinde, Robert: 36Hirsch, Abraham: 66Hirschbiegel, Oliver: 29Hitler, Adolf: 29, 67, 74, 75Holmes Jr., Oliver Wendell: 29Hume, David: 60Huntington, Samuel: 78Joyce, James: 66Keaton, Diane: 76Keiser, Max: 76Kennedy, Anthony: IIIKeohane, Robert: 59Kershaw, Ian: 29Keynes, John Maynard: 58Kissinger, Henry: 77

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

381

Klein, Naomi: 66, 76Knight, Frank H.: 46, 65Kolakowski, Leszek: 59Kristol, Irving: 58Krueger, Anne O.: 45Lagarde, Christine: 42Le Pen, Marine: 19Letwin, Oliver: 36Levitt, Steven: 66List, John A.: 66Livingstone, Ken: 65Lucas Jr., Robert E.: 65Madison, James: Ι, 4, 16, 28Maine, Henry James Sumner: 78Mäki, Uskali: 65Mann, Thomas: 66Marat, Jean-Paul: 29Margalit, Avishai: 52Márquez, Gabriel García: 29Marx, Karl: 66Maslow, Abraham: 52McLuhan, Marshall: 76McNally, Terrence: 29Meinardus, Ronald: 61Mencken, H.L.: 58Milanovic, Branco: 43Mill, John Stuart: 1, 2, 20, 29, 36, 37,

47, VIIIMiller, Morton: 65Mirowski, Philip: 65Mises, Ludwig, von: 58, 64, 68Moore, Michael: 66, 76Myrdal, Gunnar: 64Nagel, Thomas: 6Nalebuff, Barry: 2Neier, Aryeh: 21Nixon, Richard: 29, 58Norberg, Johan: 66Nozick, Robert: 6, 58, 59, 68Nye, Joseph: 59Obama, Barack: 46, 74

Okin, Susan Moller: 36Olson, Mancur: 68Orwell, George: 2Pamuk, Orhan: Πρόλογος, 36, 37Pinochet, Augusto: 67, 74Podhoretz, John: 58Popper, Karl: 59Posner, Richard A.: 21, 27, 64, 65, 66Pound, Ezra: 29Prokopczuk, Marcel: 73Proust, Marcel: 2, 66Putnam, Robert D.: 37 Rajan, Raghuram: 42, 66Rand, Ayn: 58Rawls, John: 6, 36, 58, 68, 78Reagan, Ronald: 59Reiner, Rob: 65Rembrandt: 7Richter, Heinz: 28, 30Riefenstahl, Leni: 29Rieff, David: 78Roberts, Mary Louise: 28Roche, Marc: 66Roosevelt, Theodore: 46Röpke, Wilhelm: 59Rothbard, Murray: 58Ruby: 78Ryan, Meg: 65Samad, Asha: 36Samuels, Warren J.: 66Scalia, Antonin: 28Schkade, David: 37Schultz, Theodore: 65Scruton, Roger: 59Shakespeare, William: 66Shermer, Michael: 76, 77Smith, Zadie: IVSnowden, Edward: 77Somin, Ilya: 19Soros, George: 42Spence, Michael: 64

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

382

Stapleford, Thomas A.: 65Stephen, James Fitzjames: 36Stigler, George: 64, 65, 66Stiglitz, Joseph: 64Stone, Oliver: 29Straw, Jack: 36Sunstein, Cass: 4, 37, 58, 66Tacitus: 75Thaler, Richard H.: 4, 66Thatcher, Margaret: 59Thomson, Judith Jarvis: 6Tollison, Robert D.: 45Trump, Donald: 19Tsongas, Paul: 59Tullock, Gordon: 45, 65Updike, John: 66Valdés, Juan Gabriel: 67Van Horn, Robert: 65Van Overtveldt, Johan: 65, 66Vidal-Naquet, Pierre: 75Viner, Jacob: 65Voigtländer, Nico: 73Voth, Hans-Joachim: 73Waldron, Jeremy: 29, 37Wallace, David Foster: 66Warren, Samuel D.: 27Watson, James: 52Weber, Michael: 73Weiss, Peter: 29Whitehead, Alfred North: VIWilder, Douglas: 59Williamson, John: 59Williamson, Oliver Ε.: 68Wittgenstein, Ludwig, 18Woodward, Bob: 77Zakaria, Fareed: 22Zingales, Luigi: 42, 66

Κωδ. μηχ/σης 25.109

wwwww.w.epepbobookoks.s.grgr

ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΗΣ ΧΑΤΖΗΣΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Ο Αριστείδης Χατζής, μετά τον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ, το επιτυχημένο εισαγωγικό βιβλίο του στη φιλοσοφία της ελευθερίας (κυκλοφορεί στη σειρά ΜΙΚΡΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ), προσφέ-ρει, με αυτό το νέο του βιβλίο, ένα ανθολόγιο εφαρμοσμένου φιλελευθερισμού.Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτόν καλύπτουν θέματα όπως η φιλε-λεύθερη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ατομικά δικαιώματα (με έμφαση στην ελευθερία του λόγου, της έκφρασης και του Τύπου, την ακαδημαϊκή ελευθερία, τα δικαιώματα που έχουν να κάνουν με τον έλεγχο του σώματός μας, τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών, των μεταναστών και των αδύναμων ομάδων).

Ο Αριστείδης Χατζής εξηγεί γιατί πρέπει να επιτρέπεται η ευθανασία, να μην απαγο-ρεύεται ο λόγος μίσους, να έχουν το δικαίωμα παιδοθεσίας τα ομόφυλα ζευγάρια, γιατί η πολυπολιτισμικότητα είναι επιθυμητή, γιατί ο εθνολαϊκισμός αποτελεί τον μεγαλύ-τερο κίνδυνο που απειλεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία και γιατί η τελευταία πρέπει να εξασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων ακόμα και των εχθρών της.

Ένα κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην οικονομική ελευθερία αλλά και στο αποτελε-σματικό θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να τη συνοδεύει για να εξασφαλιστεί η οικονο-μική ανάπτυξη. Ο συγγραφέας αφιερώνει επίσης ένα κεφάλαιο στο φαινόμενο της πολιτικής βίας ενώ το τελευταίο κεφάλαιο του τόμου είναι αφιερωμένο στις ιδέες, τις έννοιες και τα θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο φιλελευθερισμό αλλά και τη δημοκρατική σκέψη στο σύνολό της.

Η συλλογή αποτελείται από άρθρα που έχουν δημοσιευθεί, κυρίως τα τελευταία χρό-νια. Ο συγγραφέας τα έχει επεξεργαστεί ξανά σε βάθος, προσθέτοντας μια πλουσιότα-τη τεκμηρίωση για όσες/ους θέλουν να εμβαθύνουν στα επιμέρους ζητήματα.