ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΝΕΜΕΑΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΝΕΜΕΑΣ

2015-2019

Πίνακας περιεχομένων

ΦΑΣΗ Α’-ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

4ΕΙΣΑΓΩΓΗ

4I. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ Ο.Τ.Α.

5II. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

6ΙΙΙ. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

11ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α1: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

11Α1.1 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

111.1.1 Τοπολογία (Γεωγραφικά χαρακτηριστικά)

111.1.2 Μορφολογία εδάφους

121.1.3 Κλιματολογικές συνθήκες

121.1.4 Χλωρίδα-Πανίδα

121.1.5 Φυσικοί πόροι

13Α1.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

14Α1.3 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

141.3.1 Ιστορικά χαρακτηριστικά-Πολιτιστικά δρώμενα

151.3.2 Πληθυσμιακή σύνθεση

221.3.3 Πληθυσμιακή εξέλιξη

241.3.4 Κοινωνικά Χαρακτηριστικά

28Α1.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙ

281.4.1 Παραγωγικοί τομείς-Συμβολή στην τοπική οικονομία

311.4.2 Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής

32Α1.5 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

321.5.1 Χρήσεις γης

321.5.2 Οικιστικό δίκτυο

33Α1.6 ΥΠΟΔΟΜΕΣ

331.6.1 Τεχνικές Υποδομές

341.6.2 Κοινωνικές Υποδομές

34Α1.7 Σύντομη ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης – Τάσεις και κατευθύνσεις

41ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α2: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

42Α2.1 Όργανα Διοίκησης και συντονισμού

43Α2.2 Περιγραφή της διάρθρωσης των Υπηρεσιών

46Α2.3 Περιγραφή των Νομικών Προσώπων Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου

57Α2.4 ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

572.4.1 Συνεργασίες

582.4.2 Συστήματα λειτουργίας και διαχείρισης

592.4.3 Στελέχωση και υλικοτεχνική υποδομή του Δήμου Νεμέας

612.4.4 Οικονομικά στοιχεία του Δήμου Νεμέας

64Α2.5 Σύντομη ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης – Τάσεις και κατευθύνσεις

65ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α3: ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

65Α3.1 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

653.1.1 Ζητήματα εσωτερικής λειτουργίας και ανάπτυξης του Δήμου

66Α3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT

70Α3.3 ΑΠΟΣΤΟΛΗ-ΟΡΑΜΑ-ΑΡΧΕΣ

72Α3.4 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

723.4.1 Στρατηγική

733.4.2 Καθορισμός των γενικών στόχων τοπικής ανάπτυξης

743.4.3 Καθορισμός των πολιτικών δράσης και των γενικών στόχων εσωτερικής ανάπτυξης

773.4.4 Ανάλυση των Γενικών Στρατηγικών Στόχων

112Α3.5 ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΠ 2015-2019

ΦΑΣΗ Α’

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

I. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ Ο.Τ.Α.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της οργάνωσης και λειτουργίας της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης και με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μόνιμων δομών προγραμματισμού, υλοποίησης και παρακολούθησης των αποτελεσμάτων της δράσης των Ο.Τ.Α., θεσπίστηκε για πρώτη φορά, με τα άρθρα 203-207 του κεφαλαίου Ζ΄ του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006), η υποχρέωση εκπόνησης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από τους Ο.Τ.Α. με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Επιπρόσθετα, με την Υπουργική Απόφαση 18183 (ΦΕΚ 534Β/13-04-07) καθορίστηκε η δομή και το περιεχόμενο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Ο.Τ.Α. ενώ με το Προεδρικό Διάταγμα 185/2007, καθορίστηκε η διαδικασία κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Τέλος, το περιεχόμενο, η δομή και τρόπος υποβολής των Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων O.T.A. α’ βαθμού προσαρμόστηκαν με βάση την 41179/14 (ΦΕΚ2970 Β/4-11-2014) απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών : Περιεχόμενο, δομή και τρόπος υποβολής των Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (O.T.A.) α’ βαθμού για τη δημοτική περίοδο 2014-2019.

Ο ρόλος των Ο.Τ.Α. δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά να λειτουργούν ως θεσμός πολιτικός, κοινωνικός και αναπτυξιακός. Προκειμένου να βελτιώνουν συστηματικά την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της λειτουργίας τους, είναι αναγκαία η ανάπτυξη –στο εσωτερικό τους– ενός μηχανισμού προγραμματισμού.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα δεν εστιάζει μόνο στην παραγωγή ενός προγραμματικού κειμένου, αλλά κυρίως στις διαδικασίες με τις οποίες αυτό εκπονείται, παρακολουθείται και αξιολογείται. Ως εκ τούτου, επειδή το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα έχει πολυτομεακό χαρακτήρα, με μεγάλο εύρος θεματικού αντικειμένου, αντίστοιχο του φάσματος των θεμάτων που απασχολούν καθημερινά τις δημοτικές αρχές, ενώ παράλληλα, καλύπτει όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων ενός Ο.Τ.Α., και εν δυνάμει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων, η εκπόνησή του απαιτεί τη συμμετοχή τόσο των αιρετών και υπηρεσιακών στελεχών του Ο.Τ.Α., όσο και της τοπικής κοινωνίας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τους μεμονωμένους δημότες, αλλά και τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς. Με αυτόν τον τρόπο το όραμα της εκάστοτε δημοτικής αρχής μπορεί να γίνει ρεαλιστικό και η τοπική και εσωτερική ανάπτυξη του Ο.Τ.Α. να εναρμονιστεί με τις κατευθύνσεις του περιφερειακού και εθνικού αναπτυξιακού σχεδιασμού.

II. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Νεμέας συνιστά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα (α) τοπικής ανάπτυξης και (β) εσωτερικής (οργανωτικής-λειτουργικής) ανάπτυξης για την περίοδο 2015-2019, σε εναρμόνιση με τους στόχους της Δημοτικής Αρχής και τις κατευθύνσεις του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Ειδικότερα το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα αποτελεί ένα πλαίσιο στρατηγικών στόχων που εξειδικεύονται σε δράσεις με ορίζοντα τετραετίας (στην παρούσα φάση), για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την αναβάθμιση της οργάνωσης των υπηρεσιών του Δήμου.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Νεμέας αποτελεί εργαλείο για την άσκηση του αναπτυξιακού του ρόλου, με τα εξής χαρακτηριστικά:

· Ολοκληρωμένο πρόγραμμα τοπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της διοικητικής ικανότητας του Ο.Τ.Α. και των Νομικών του Προσώπων.

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα αποτελεί πρόγραμμα αναπτυξιακών υποδομών και τοπικών επενδύσεων, αλλά και πρόγραμμα για τη βελτίωση της υφιστάμενης λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών και των νομικών προσώπων που εποπτεύονται από το Δήμο. Είναι πρόγραμμα, πολυτομεακού χαρακτήρα, με εύρος θεματικών αντικειμένων αντίστοιχου του φάσματος των θεμάτων που απασχολούν την καθημερινή λειτουργία του Ο.Τ.Α. Καλύπτει όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων του Δήμου και εν δυνάμει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων.

· Αποτελεί το πενταετές (τετραετές για την τρέχουσα περίοδο) πρόγραμμα δράσης του ΟΤΑ και των νομικών προσώπων του.

Στις προτεραιότητες του προγράμματος αντανακλάται η βούληση και το όραμα του Δημοτικού Συμβουλίου καθώς και οι προτεραιότητες του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Το όραμα της Δημοτικής Αρχής αποτυπώνεται στη στρατηγική και αναλύεται σε τετραετές πρόγραμμα δράσης του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του και τέλος σε ετήσιο πρόγραμμα δράσης της κάθε υπηρεσίας του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του.

· Είναι οργανικό στοιχείο της καθημερινής λειτουργίας και διοίκησης του Δήμου και μέρος του προγραμματικού του κύκλου.

Η σύνταξη του επιχειρησιακού προγράμματος είναι η αρχική φάση της διαδικασίας προγραμματισμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της δράσης του Δήμου. Η διαδικασία αυτή αποτελεί το διαρκές αντικείμενο ενασχόλησης των αιρετών οργάνων, των προϊσταμένων και της αρμόδιας υπηρεσίας προγραμματισμού του.

· Υλοποιείται μέσω του ετήσιου προγράμματος δράσης του ΟΤΑ και των νομικών προσώπων του.

Σκοπός της σύνταξης του ετήσιου προγράμματος δράσης είναι η εξειδίκευση του συνολικού πενταετούς επιχειρησιακού προγράμματος σε ετήσιο πρόγραμμα των υπηρεσιών. Ο ετήσιος προγραμματισμός στοχεύει στον επιμερισμό των δράσεων του τετραετούς προγράμματος στις υπηρεσίες, οι οποίες υλοποιούν τμήματα του επιχειρησιακού προγράμματος.

· Εκπονείται με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων.

Κατά τη διαδικασία σύνταξής του συμμετέχουν με σαφώς καθορισμένο τρόπο:

· Αιρετά όργανα (Δημοτικό Συμβούλιο, επιτροπές του Δημοτικού. Συμβουλίου, Αντιδήμαρχοι, Τοπικά συμβούλια)

· Υπηρεσιακά στελέχη (Προϊστάμενοι υπηρεσιών, στελέχη της υπηρεσίας Προγραμματισμού)

· Τοπικοί φορείς και ομάδες δημοτών με σημαντικό βαθμό συμβολής στην τοπική ανάπτυξη ή/και στη λειτουργία του ΟΤΑ

· Φορείς του διοικητικού συστήματος της χώρας (π.χ. Περιφέρεια, Π.Ε.)

Η λήψη των αποφάσεων προγραμματισμού δεν στηρίζεται μόνο στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, αλλά και στις ανάγκες και προσδοκίες των κατοίκων και του ανθρώπινου δυναμικού του δήμου, όπως αυτές διατυπώνονται στις διαδικασίες συμμετοχής.

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα αποτελεί το βασικό πλαίσιο κατεύθυνσης, προσδιορισμού και συντονισμού των ενεργειών όλων των οργάνων διοίκησης και υπηρεσιών και είναι ευρύτερα γνωστό στους εργαζόμενους του ΟΤΑ, προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι του. Αποτελεί προϊόν συλλογικής εργασίας όλων των δομών του Δήμου και οδηγεί στην ανάληψη δεσμεύσεων μεταξύ των διαδοχικών ιεραρχικών επιπέδων, σε ότι αφορά την υλοποίηση του τμήματος εκείνου στο οποίο αυτά εμπλέκονται.

ΙΙΙ. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος περιλαμβάνει τρεις (3) διακριτές φάσεις με επιμέρους βήματα, με σκοπό να προσεγγιστούν και να αναλυθούν συστηματικά όλες οι παράμετροι και όλοι οι συντελεστές που επηρεάζουν και καθορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας και ανάπτυξης του Δήμου. Για την υλοποίηση των τριών φάσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος εφαρμόστηκε η προτεινόμενη μεθοδολογία όπως και τα συνιστώμενα ερωτηματολόγια για την συλλογή και την αξιολόγηση των πρωτογενών δεδομένων, που περιγράφει ο «Οδηγός Κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Δήμων» που συνέταξε η Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε., και ειδικότερα η προτεινόμενη σύνταξη Επιχειρησιακού Προγράμματος απλοποιημένης μορφής για Δήμους με πληθυσμό μικρότερο των 10.000 κατοίκων, όπως ο Δήμος Νεμέας. Τα βήματα που περιλαμβάνονται σε κάθε φάση του έργου περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια.

ΦΑΣΗ Α’-Στρατηγικός Σχεδιασμός του Δήμου Νεμέας

Αποτύπωση και αξιολόγηση του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος του Ο.Τ.Α.

· Βήμα 1: Προετοιμασία και οργάνωση

Προετοιμασία και οργάνωση της διαδικασίας κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος, μέσω των εξής ενεργειών:

1. Συγκέντρωση στοιχείων από την αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού σε συνεργασία με τα όργανα διοίκησης και τις υπηρεσίες του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του

2. Διατύπωση των αρχικών κατευθύνσεων της Δημοτικής Αρχής.

3. Οργάνωση και προγραμματισμός του έργου.

4. Ενημέρωση του προσωπικού, των υπηρεσιών και των Νομικών Προσώπων του Δήμου.

· Βήμα 2: Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής του Δήμου

Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής του Δήμου και εντοπισμός των σημαντικότερων ζητημάτων τοπικής ανάπτυξης, που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο Δήμος κατά την επόμενη τετραετία. Περιγράφεται η γενική εικόνα της περιοχής του Δήμου και αναφέρονται τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά, κοινωνικά, οικονομικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της. Ακολουθεί η αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής και εντοπίζονται τα κρίσιμα ζητήματα τοπικής ανάπτυξης σε κάθε θεματικό τομέα («Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα-Καινοτομία», «Εκσυγχρονισμός-Αναβάθμιση του Δήμου», «Περιβάλλον-Υποδομές» και «Εκπαίδευση-Κατάρτιση-Απασχόληση»).

· Βήμα 3: Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση του Δήμου και των νομικών προσώπων του ως οργανισμών

Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση του εσωτερικού περιβάλλοντος του Δήμου και των νομικών προσώπων του και εντοπισμός των κρίσιμων ζητημάτων εσωτερικής ανάπτυξης στις εξής θεματικές ενότητες:

· Δραστηριότητες και διαδικασίες λειτουργίας

· Οργάνωση και συνεργασίες

· Ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή

· Οικονομικά

· Βήμα 4: Καθορισμός της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων του Δήμου

Πραγματοποιείται η επιλογή της στρατηγικής που θα ακολουθήσει ο Δήμος μέσω του καθορισμού γενικών στόχων και πολιτικών δράσης, η ομαδοποίηση των γενικών στόχων σε Άξονες και Μέτρα και η διατύπωση του οράματος και των αρχών λειτουργίας και διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της στρατηγικής του Δήμου προσδιορίζονται τα κρίσιμα ζητήματα της τοπικής ανάπτυξης που θα αντιμετωπίσει ο Δήμος και διαμορφώνονται οι κατάλληλες εσωτερικές στρατηγικές επιλογές που θα διασφαλίσουν επιτυχή προσέγγιση των γενικών στόχων τοπικής και εσωτερικής ανάπτυξης. Οι συναφείς γενικοί στόχοι ομαδοποιούνται σε προτεραιότητες – Μέτρα, και τα συναφή Μέτρα ομαδοποιούνται σε ευρύτερες προτεραιότητες – Άξονες.

Έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου – Διαβούλευση

· Βήμα 5: Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου και διαδικασίες διαβούλευσης

Οι ενέργειες που πραγματοποιούνται σε αυτό το στάδιο αφορούν:

· Στην έγκριση του Στρατηγικού σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο

· Στη δημοσιοποίηση του στρατηγικού σχεδίου μέσω των διαθέσιμων μέσων επικοινωνίας

· Στη διοργάνωση δημόσιων εκδηλώσεων

· Στη σύνοψη των συμπερασμάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και την ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών

ΦΑΣΗ Β’- Επιχειρησιακός και Οικονομικός Προγραμματισμός του Δήμου Νεμέας

Επιχειρησιακός Σχεδιασμός

· Βήμα 6: Κατάρτιση σχεδίων δράσης

Καταρτίζονται σχέδια δράσης, τα οποία περιλαμβάνουν στόχους και δράσεις για την επίτευξη του κάθε ενός από τους γενικούς στόχους του στρατηγικού σχεδίου με σκοπό την εφαρμογή της στρατηγικής του Δήμου.

· Βήμα 7: Τετραετής προγραμματισμός των δράσεων

Σκοποί του βήματος αυτού είναι η ιεράρχηση και ο προγραμματισμός των δράσεων που περιλαμβάνονται στα σχέδια δράσης, η ομαδοποίηση, ο έλεγχος και η οριστικοποίηση όλων των δράσεων του ΕΠ και ο αναλυτικός προγραμματισμός των δράσεων πρώτης προτεραιότητας.

Οικονομικός προγραμματισμός

· Βήμα 8: Οικονομικός προγραμματισμός

Γίνεται εκτίμηση των εσόδων του Δήμου και των Νομικών προσώπων του, ανά πηγή χρηματοδότησης, για κάθε έτος της επόμενης τετραετίας, κατανέμονται τα έσοδα στις δράσεις πρώτης προτεραιότητας και καταρτίζεται συγκεντρωτικός πίνακας δαπανών ανά μέτρο και άξονα και συντάσσονται οι χρηματοδοτικοί πίνακες.

· Βήμα 9: Ολοκλήρωση του προγράμματος και τελικές ενέργειες

Οι ενέργειες αυτού του βήματος περιλαμβάνουν:

· Την ολοκλήρωση του σχεδίου επιχειρησιακού προγράμματος από την ομάδα έργου και την υποβολή του στο Δήμαρχο.

· Την έγκριση του σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο

· Τον έλεγχο της διαδικασίας κατάρτισης του προγράμματος από την Περιφέρεια

· Τη δημοσιοποίηση του προγράμματος από το Δήμο

ΦΑΣΗ Γ. Υποστήριξη μετά την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Οι ενέργειες που πραγματοποιούνται σε αυτό το στάδιο περιλαμβάνουν:

· Την υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος

· Την εκπαίδευση αρμόδιων στελεχών του Δήμου

Εικόνα 1. Διαγραμματική απεικόνιση των σταδίων κατάρτισης

του Επιχειρησιακού Προγράμματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α1: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Α1.1 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

1.1.1 Τοπολογία (Γεωγραφικά χαρακτηριστικά)

Η Νεμέα βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά της Πελοποννήσου και συνορεύει με τους Δήμους Σικυωνίων, Βέλου - Βόχας και Κορινθίων του Νομού Κορινθίας, ενώ στα νότια συνορεύει με το Nομό Αργολίδας. Η Νεμέα απέχει 35 χιλιόμετρα από την Κόρινθο, 110 χλμ. από την Αθήνα, 30 χλμ. από το Άργος και 37 χλμ. από το Ναύπλιο (Εικόνα 2).

Εικόνα 2. Χάρτης του Δήμου Νεμέας

1.1.2 Μορφολογία εδάφους

Η ευρύτερη περιοχή της Νεμέας έχει υψόμετρο που κυμαίνεται από 280 έως 800 μέτρα και σύμφωνα με το Ν.3852/2010 χαρακτηρίζεται ως «ορεινός δήμος». Βρίσκεται στις υπώρειες των Αρκαδικών ορεινών όγκων και περιβάλλεται από αυτούς, ενώ η κύρια έκτασή της αποτελείται από τον κάμπο της Νεμέας. Στην περιοχή κατά το παρελθόν υπήρχε σημαντικός αριθμός ελών και βάλτων οι οποίοι αποξηράνθηκαν. Μετά την αποξήρανση των ελών και βάλτων προέκυψαν εύφορες εκτάσεις ενώ ανάμεσα στο οροπέδιο της Νεμέας και τον κάμπο της Βόχας σχηματίστηκε σημαντικό ποτάμιο οικοσύστημα με μόνιμη ροή. Πρόκειται για τον Ασωπό ποταμό ο οποίος συγκεντρώνει τα νερά από τον ορεινό όγκο του Φαρμακά στην Αργολίδα, συνεχίζει με υπόγεια ροή σε τεχνητή κοίτη μέχρι το χωριό Πλατάνι, όπου σχηματίζει καταρράκτη και στη συνέχεια διασχίζει τον κάμπο της Νεμέας και της Σικυωνίας και εκβάλλει στη Νεράντζα, ανατολικά του Κιάτου στον Κορινθιακό Κόλπο.

1.1.3 Κλιματολογικές συνθήκες

Η περιοχή της Νεμέας ανήκει στην εύκρατη ζώνη και το κλίμα της χαρακτηρίζεται ως ήπιο ηπειρωτικό με κύρια γνωρίσματα τις έντονες χιονοπτώσεις και το μεγάλο ύψος των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα και τα μεγάλα διαστήματα ηλιοφάνειας κατά τους θερινούς μήνες.

1.1.4 Χλωρίδα-Πανίδα

Η μεγάλη ευφορία των εδαφών της περιοχής σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του μικροκλίματος, το οποίο είναι ξηροθερμικό με μέτρια έως υψηλά επίπεδα υγρασίας, ευνοεί συγκεκριμένες καλλιέργειες και ιδιαιτέρως την καλλιέργεια της αμπέλου και των ελαιοδεντρων.

1.1.5 Φυσικοί πόροι

Ο Δήμος Νεμέας διαθέτει πλήθος αξιόλογων φυσικών, αρχαιολογικών και πολιτιστικών πόρων, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι οι εξής:

· Φυσικοί πόροι

· Λόφος Παναγιάς (έχει χαρακτηριστεί ως "τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους")

· Οικοσύστημα Ασωπού ποταμού

· Οροπέδιο Νεμέας

Σοβαρό θέμα αποτελεί για το δήμο η ύπαρξη του καναλιού της ΑΟΣΑΚ στον Ασωπό ποταμό, το οποίο λόγω της κατασκευής του από σκυρόδεμα, εμποδίζει τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.

· Αρχαιολογικοί και πολιτιστικοί πόροι

· Αρχαιολογικός Χώρος Αρχ.Νεμέας (υποψηφιότητα για ένταξη στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO)

· Αρχαιολογικό Πάρκο

· Αρχαιολογικό Μουσείο

· Αρχαίο Στάδιο

· Ναός Νέμειου Δία

· Λουτρά

· Αρχαιολογικός Χώρος Κλεωνών

· Νεκρόπολη Αηδονιών

· Εκκλησία Παναγίας Ραχιώτισσας

· Ναός Παναγίας Βράχου

· Στενά Δερβενακίων

· Μεσαιωνικός Πύργος Πολυφεγγίου

· Αρχαία Ακρόπολη Φλιούντος

Α1.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Ο Δήμος Νεμέας είναι ο μοναδικός Δήμος του Νομού Κορινθίας, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ορεινός και γι 'αυτό δεν συνενώθηκε με κανέναν γειτονικό ΟΤΑ. Εκτός από την έδρα, η οποία αποτελεί και τη μοναδική δημοτική κοινότητα, ο Δήμος αποτελείται από 9 τοπικές κοινότητες, εκ των οποίων καμιά τους δεν ξεπερνά τους 1000 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι η πόλη της Νεμέας και η έκτασή του ανέρχεται σε 204,708 km2.

· Δημοτική Κοινότητα :

· Νεμέας

· Τοπικές Κοινότητες:

· Αηδονίων

· Αρχαίας Νεμέας

· Αρχαίων Κλεωνών

· Γαλατά

· Δάφνης

· Καστρακίου

· Κουτσίου

· Λεοντίου

· Πετρίου

Α1.3 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

1.3.1 Ιστορικά χαρακτηριστικά-Πολιτιστικά δρώμενα

Υπό το όνομα Νεμέα στην αρχαιότητα δεν υπήρχε οικισμός. Ο χώρος που περιβάλλει το ιερό με το στάδιο, τον ιππόδρομο και τα οικήματα που εξυπηρετούσαν τους αγώνες ζωντάνευε κάθε δυο χρόνια με τα πλήθη που συνέρρεαν από τις πόλεις με τα Νέμεα. Ιστορικό κέντρο της περιοχής ήταν ο Αρχαίος Φλιούς που έζησε από τα μυθικά βάθη των προϊστορικών χρόνων μέχρι και τον 10ο αιώνα μ.Χ.

Στους Ομηρικούς χρόνους ο Φλιούς ήταν γνωστός με το όνομα Αιρεθυρέα (θελκτική) που κατά την μυθολογία ήταν κόρη του γενάρχη Πραντα, ο οποίος θεωρείται πολύ αρχαιότερος του Πελασγού. Από τον Αργοναύτη ηρώα της Φλία, τέκνο του Διόνυσου και της Αριάδνης, πήρε το κατοπινό του όνομα. Ο Παυσανίας βρήκε τον Φλιούντα σε μέτρια ακμή με πολλούς ναούς, αγάλματα και ιερά, μάρτυρες πανάρχαιας λατρείας όπως ο ναός της Δήμητρας και της κόρης.

Το 1925 ο Μπλέγκεν έφερε στο φως ευρήματα της νεολιθικής περιόδου αλλά και των ιστορικών χρόνων. Αποκαλύφτηκαν τα χαμηλότερα εδώλια του θεάτρου , τα θεμέλια της σκηνής, τα σχεδόν συνεχόμενα προς το νότο θεμέλια του λεγόμενου «παλατιού» και ένα κομμάτι αναλληματικού τοίχου ισοδομικά χτισμένου με μεγάλες ορθογώνιες πέτρες. Όλοι οι δρόμοι για την Αρκαδία περνούσαν από τον Φλιούντα. Στην ακμή του αριθμούσε περίπου 15.000 κατοίκους.

Ήταν μεγαλύτερος από τις Κλεωνές και κατά το δωρικό παρελθόν ήταν προσκολλημένος στη Σπάρτη. Μεγάλα ιστορικά γεγονότα συνδέονται με τους Φλιασίους και από αυτόν κατάγονται πολλές πνευματικές προσωπικότητες της αρχαιότητας όπως ο φιλόσοφος Ασκληπιάδης, ο ζωγράφος Κλεαγόρας, ο Τίμων ο Σιλλογράφος, ο Ασωπόδωρος, η μαθήτρια του Πλάτωνα Αξιοθέα, οι Πυθαγόρειοι Πολύμναστος, Φιντίας, Εχεκράτης, ο δημιουργός του σατυρικού δράματος Πρατίνας, ο Αριστίας και πολλοί άλλοι.

Δύσκολα ο περαστικός από τον εγκαταλελειμμένο αρχαιολογικό χώρο του Φλιούντα μπορεί να υποθέσει την μακραίωνη ιστορία και την παλιά αίγλη. Δυτικότερα της Φλιασίας, διασχίζοντας τους περιποιητικούς αμπελώνες με τα αγιωργίτικα κλήματα, ο περιηγητής συναντά τα χωριά Πετρί και Αηδόνια, χωριά σχεδόν αποκλειστικά αμπελοκαλλιεργητών , και γοητεύεται από την ομορφιά, τα πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά.

Το χωριό Αηδόνια έγινε διάσημο από τον μυκηναϊκό θησαυρό που έκρυβε στη γη του. Εδώ ανασκάφθηκαν μυκηναϊκοί τάφοι μεταξύ 1978-1980, κατά μεγάλο ποσοστό συλημένοι. Από το σύμπλεγμα των λαξευτών αυτών μυκηναϊκών τάφων σε ύψωμα πλησίον του χωριού προέρχεται ο περίφημος θησαυρός των Αηδονιών.

Ένα μεγάλο μέρος του θησαυρού, που αποτελείται από τέσσερα χρυσά δακτυλίδια - σφραγίδες και ένα από ήλεκτρο, χρυσά κοσμήματα ενδυμασίας και χάντρες, βρέθηκε σε δημοπρασία της Νέας Υόρκης και επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από πολλές περιπέτειες.

Σήμερα γίνεται αποδεκτό ότι το νεκροταφείο των Αηδονιών με τους μνημειώδης τάφους είναι ένα από τα σημαντικότερα μυκηναϊκά νεκροταφεία της Πελοποννήσου. Τα πολύτιμα αντικείμενα των Αηδονιών μαρτυρούν ότι κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους ένας σπουδαίος οικισμός αναπτύχθηκε στην περιοχή αυτή, ίσως η ομηρική Αραιθυρέα.

Σήμερα, οι χαρακτηριστικότερες εκδηλώσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν την πολιτιστική ταυτότητα του Δήμου Νεμέας, είναι οι εξής:

· η Γιορτή του Κρασιού (Μεγάλες Ημέρες της Νεμέας), που πραγματοποιείται σε ετήσια βάση και διοργανώνεται από το Δήμο, τον Οινοποιητικό Συνεταιρισμό και ντόπιους παραγωγούς το πρώτο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου

· οι Νέμεοι Αγώνες, που αναβιώνονται κάθε τέσσερα χρόνια τον Ιούνιο

· ο αγώνας υπεραποστάσεων Νεμέας – Ολυμπίας

1.3.2 Πληθυσμιακή σύνθεση

Ο πραγματικός πληθυσμός του Δήμου ξεπερνάει τα 6.000 άτομα με 2.353 νοικοκυριά. Το 54,66% του πληθυσμού κατοικεί στις αγροτικές περιοχές του Δήμου και το 45,44% στις αστικές περιοχές (αναλυτικότερα στοιχεία για τον πληθυσμό, βλέπε επόμενη υποενότητα). Από πληθυσμιακή άποψη, ο Δήμος Νεμέας χαρακτηρίζεται ως μικρός Δήμος.

Τα στοιχεία του πληθυσμού σύμφωνα με την απογραφή του 2011, βρίσκονται στον Πίνακα 1, με βάση τα οποία ο πληθυσμός του Δήμου Νεμέας αντιστοιχεί στο 4,47% του συνολικού πληθυσμού του Νομού Κορινθίας και στο 1,11% του συνολικού πληθυσμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Στο γράφημα της Εικόνας 3 Φαίνεται η μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου σε χρονικό διάστημα μιας δεκαετίας.

Πίνακας 1. Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά του Δήμου Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001 και 2011)

2001

2011

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

7.774

6.352

ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

7.286

6.483

ΝΟΜΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

8.287

7.398

ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ

752

752*

ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΝΑ ΤΕΤΡ. ΧΛΜ.

37,98

31,67

*Σύμφωνα με την απογραφή του 2001

Εικόνα 3. Μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου Νεμέας στο χρονικό διάστημα 2001-2011

Από την επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων για τον πληθυσμό παρατηρείται ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στην κατανομή του πληθυσμού ανάμεσα στη δημοτική κοινότητα της Νεμέας και στις τοπικές κοινότητες του Δήμου. Η πόλη της Νεμέας παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση και αριθμεί 3.853 κατοίκους, ενώ ακολουθούν οι τοπικές κοινότητες των Αρχαίων Κλεωνών με 633 κατοίκους και της Αρχαίας Νεμέας με 559 κατοίκους.

Πίνακας 2. Πληθυσμός (μόνιμος) Δήμου Νεμέας ανά Δημοτική/Τοπική Κοινότητα

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001 και 2011)

ΔΗΜΟΤΙΚΗ / ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

2001

2011

2001

2011

Αηδονιών

311

200

4%

3%

Αρχαίας Νεμέας

695

559

9%

9%

Αρχαίων Κλεωνών

822

633

11%

10%

Γαλατά

98

63

1%

1%

Δάφνης

354

256

5%

4%

Καστρακίου

305

213

4%

3%

Κουτσίου

162

155

2%

2%

Λεοντίου

401

271

5%

4%

Νεμέας

4.349

3.853

54%

60%

Πετρίου

377

280

5%

4%

ΣΥΝΟΛΟ

7.774

6.483

100%

100%

Παρατηρείται ότι κατά την απογραφή του 2001 και του 2011, σε επτά (7) τοπικές κοινότητες από τις εννέα (9) του Δήμου (συγκεκριμένα στις Τ.Κ. Γαλατά, Κουτσίου, Καστρακίου, Αηδονιών, Δάφνης, Λεοντίου και Πετρίου) που αντιστοιχούν στο 78% των τοπικών κοινοτήτων, συγκεντρώνουν πολύ χαμηλά ποσοστά του συνολικού πληθυσμού του Δήμου (κινούμενα από το 1 έως το 5% του πληθυσμού έκαστη). Ποιοτική απεικόνιση των παραπάνω δεδομένων γίνεται και στο γράφημα των Εικόνων 4 και 5.

Εικόνα 4. Μεταβολή πληθυσμού Δήμου Νεμέας κατά τη χρονική περίοδο 2001-2011 σε επίπεδο Δημοτικής/Τοπικής Κοινότητας

Εικόνα 5. Συμμετοχή πληθυσμού Δημοτικών/Τοπικών Κοινοτήτων στο συνολικό πληθυσμό του Δήμου Νεμέας κατά τη χρονική περίοδο 2001-2011

Τα στοιχεία των δεικτών πληθυσμιακής πυκνότητας για το Δήμο Νεμέας συνοψίζονται στον Πίνακα 3.

Πίνακας 3. Δείκτες Πληθυσμιακής Πυκνότητας του Δήμου Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

0,57

ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ

0,35

ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ

1,61

ΔΕΙΚΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΟΤΗΤΑΣ

0,14

Ο δείκτης γήρανσης ανταποκρίνεται στο πόσα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αναλογούν στον πληθυσμό νεαρής ηλικίας, έως 15 ετών. Όσο πιο χαμηλός είναι ο δείκτης τόσο πιο νεανικός είναι ο πληθυσμός. Στο Δήμο Νεμέας ο δείκτης γήρανσης είναι 161% ποσοστό που υποδηλώνει έντονα γηράσκοντα πληθυσμό, δεδομένου ότι για κάθε 100 νέους έως 15 ετών, αντιστοιχούν 161 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Παράλληλα με το δείκτη γήρανσης, ο δείκτης εξάρτησης είναι ο δείκτης που χρησιμοποιείται για την ποσοτική αποτύπωση της αντιστοιχίας των θεωρούμενων ως εξαρτημένων μελών του πληθυσμού, ως προς τον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται σε εργάσιμη ηλικία. Για το Δήμο Νεμέας ο δείκτης αυτός είναι 57%, ποσοστό ιδιαιτέρως υψηλό με δεδομένο ότι υποδηλώνει πως στα 100 άτομα τα 57 είναι οικονομικά εξαρτημένα. Τέλος ο δείκτης νεανικότητας στο Δήμο Νεμέας είναι εξαιρετικά χαμηλός, κυμαινόμενος στο 14%, που σημαίνει ότι στα 100 άτομα μόνο τα 14 είναι νεαρής ηλικίας.

Σε ότι αφορά στον αριθμό των νοικοκυριών, ο Δήμος Νεμέας αριθμεί 2.353 νοικοκυριά με 7.178 μέλη (Πίνακας 4), το οποίο σημαίνει ότι ο μέσος όρος ατόμων ανά νοικοκυριό είναι 3,05 άτομα, σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του 2001. Σε ότι αφορά την κατά φύλο σύνθεση του πληθυσμού του Δήμου, τα σχετικά δεδομένα αναγράφονται στον Πίνακα 5 και παρατηρείται ότι το ποσοστό των ανδρών (51%) είναι υψηλότερο κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο των γυναικών (49%) και προσεγγίζει το αντίστοιχο σε επίπεδο Περιφερειακής ενότητας, όπου το ποσοστό των ανδρών είναι 50,27% και των γυναικών 49,73%.

Πίνακας 4. Αριθμός και Μέλη Νοικοκυριών Δήμου Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ

2.353

ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ

7.178

Πίνακας 5. Κατά Φύλο Σύνθεση του Πληθυσμού Δήμου Νεμέας*

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2011)

Πλήθος

Ποσοστό στο Δήμο Νεμέας

ΑΝΔΡΕΣ

3.300

51 %

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

3.200

49 %

*Προσωρινά αποτελέσματα μόνιμου πληθυσμού

Κατά το 2011 στο Δήμο Νεμέας αντιστοιχούσαν 3.300 άνδρες ανά 3.200 γυναίκες, που σημαίνει ότι ο γυναικείος πληθυσμός υστερεί ελαφρώς σε σχέση με τον ανδρικό. Σε επίπεδο Δήμου, με βάση την ανάλυση των δεδομένων της πληθυσμιακής σύνθεσης όπως προέκυψε από την απογραφή του 2001, τη μεγαλύτερη ανισοκατανομή παρουσιάζει η τοπική κοινότητα Αηδονίων, στην οποία ο δείκτης αναλογίας φύλων ανέρχεται σε 133 άνδρες ανά 100 γυναίκες. Επίσης, παρατηρείται ότι οι άνδρες υπερτερούν αριθμητικά στις νεαρές ηλικίες και μάλιστα σε κάποιες ηλικίες τα κατά φύλο ποσοστά διαφέρουν σημαντικά, όπως για παράδειγμα στην ηλικιακή ομάδα 20 έως 24 ετών όπου τα ποσοστά των ανδρών υπερβαίνουν τα αντίστοιχα των γυναικών κατά 15,02 μονάδες, ενώ στην ομάδα 25 έως 29 ετών τα ποσοστά των ανδρών υπερβαίνουν τα αντίστοιχα των γυναικών κατά 14,1 μονάδες. Τα ποσοστά των ανδρών συγκεκριμένα είναι υψηλότερα στις εξής ηλικιακές ομάδες: 0 έως 4, 10 έως 14, 20 έως 49 και 55 έως 59 ετών. Τα ποσοστά των γυναικών είναι υψηλότερα στις εξής ηλικιακές ομάδες: 5 έως 9, 15 έως 19, 50 έως 54 και στις ηλικιακές ομάδες άνω των 60 ετών. Τα υψηλότερα ποσοστά των ανδρών σημειώνονται στις ομάδες 20 έως 24 και 25 έως 29 και τα υψηλότερα ποσοστά των γυναικών στις ομάδες 85 και άνω και 80 έως 84 ετών. Τα παραπάνω στοιχεία αναφέρονται αναλυτικά στον Πίνακα 6 και ποιοτικά στην Εικόνα 6.

Πίνακας 6. Σύνθεση του Πληθυσμού του Δήμου Νεμέας κατά φύλο και ηλικία (ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΟΜΑΔΕΣ ΗΛΙΚΙΩΝ

ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

%

ΑΝΔΡΩΝ

% ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Π.Ε. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

154.624

77.883

76.741

50,37%

49,63%

ΔΗΜΟΣ ΝΕΜΕΑΣ

7.774

4.040

3.734

51,97%

48,03%

0-4

358

191

167

53,35%

46,65%

5-9

351

175

176

49,86%

50,14%

10-14

368

199

169

54,08%

45,92%

15-19

447

217

230

48,55%

51,45%

20-24

546

314

232

57,51%

42,49%

25-29

617

352

265

57,05%

42,95%

30-34

584

320

264

54,79%

45,21%

35-39

468

248

220

52,99%

47,01%

40-44

506

288

218

56,92%

43,08%

45-49

471

237

234

50,32%

49,68%

50-54

471

233

238

49,47%

50,53%

55-59

355

181

174

50,99%

49,01%

60-64

493

241

252

48,88%

51,12%

65-69

539

265

274

49,17%

50,83%

70-74

503

245

258

48,71%

51,29%

75-79

308

153

155

49,68%

50,32%

80-84

221

106

115

47,96%

52,04%

85+

168

75

93

44,64%

55,36%

Εικόνα 6. Πληθυσμιακή σύνθεση των κατοίκων του Δήμου Νεμέας (ηλικιακές ομάδες-φύλο)

Με βάση την Εικόνα 6, παρατηρείται ότι η βάση της πυραμίδας ηλικιών είναι ιδιαιτέρως περιορισμένη, που σημαίνει ότι υπάρχει πληθυσμιακό έλλειμμα και αυτό προδιαγράφει τη συνεχή συρρίκνωση του πληθυσμιακού αποθέματος του Δήμου Νεμέας. Επίσης είναι σαφές ότι ο μέσος όρος ηλικίας είναι ιδιαιτέρως υψηλός. Η δυνατότητα ανανέωσης και αντιστάθμισης του απολεσθέντος πληθυσμού είναι περιορισμένη λόγω της περιορισμένης φυσικής κίνησης η οποία προκύπτει από τη στενή βάση της πυραμίδας.

Σε ότι αφορά την οικογενειακή κατάσταση, η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι έγγαμοι και έγγαμες και μάλιστα υπερτερούν των άγαμων κατά 19,31 μονάδες. Επίσης το ποσοστό των χήρων είναι σχετικά υψηλό (7,51%) ενώ τόσο τα ποσοστά των διαζευγμένων, όσο και τα ποσοστά όσων βρίσκονται σε διάσταση είναι χαμηλά, 1,39% και 0,42% αντίστοιχα (Πίνακας 7).

Πίνακας 7. Οικογενειακή Κατάσταση Πληθυσμού Δήμου Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΑΓΑΜΟΙ/ΕΣ

2.774

35,68%

ΕΓΓΑΜΟΙ/ΕΣ

4.275

54,99%

ΧΗΡΟΙ/ΕΣ

584

7,51%

ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΙ/ΕΣ

108

1,39%

ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

33

0,42%

Από την κατά φύλο καταγραφή της οικογενειακής κατάστασης του πληθυσμού (Πίνακας 8), παρατηρείται ότι με εξαίρεση τα ποσοστά των έγγαμων και διαζευγμένων ανδρών και γυναικών, όπου τα ποσοστά κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα (54,08% έναντι 55,97% και 1,46% έναντι 1,31% αντίστοιχα) παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά των έγγαμων γυναικών είναι υψηλότερα, υπάρχει αρκετά σημαντική ανισοκατανομή στις άλλες περιπτώσεις μεταξύ των δύο φύλων. Για παράδειγμα τα ποσοστά των άγαμων ανδρών είναι κατά 10,8 μονάδες υψηλότερα από τα αντίστοιχα των γυναικών, ενώ τα ποσοστά των χήρων γυναικών υπερτερούν των αντίστοιχων ποσοστών των ανδρών κατά 9,25 μονάδες. Τέλος, σημειώνεται ότι τα ποσοστά των ανδρών που είναι σε διάσταση είναι 0,52% έναντι 0,32% των γυναικών. Ενδιαφέρον στην περίπτωση των διαζευγμένων, χήρων, εν διαστάσει ή και άγαμων ανδρών και γυναικών, θα είχε η γνώση ποσοτικών δεδομένων, ιδιαιτέρως στην περίπτωση των διαζευγμένων και εν διαστάσει, σχετικά με τον αριθμό των ανήλικων τέκνων των ατόμων που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες διότι το στοιχείο αυτό θα συνέβαλε στην καταγραφή των μονογονεϊκών οικογενειών, οι οποίες συχνά ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού που κινδυνεύουν να βιώσουν φτώχεια ή και κοινωνικό αποκλεισμό.

Πίνακας 8. Οικογενειακή Κατάσταση Πληθυσμού του Δήμου Νεμέας κατά φύλο

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΑΓΑΜΟΙ/ΕΣ

40,87%

30,07%

ΕΓΓΑΜΟΙ/ΕΣ

54,08%

55,97%

ΧΗΡΟΙ/ΕΣ

3,07%

12,32%

ΔΙΕΖΕΥΓΜΕΝΟΙ/ΕΣ

1,46%

1,31%

ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

0,52%

0,32%

1.3.3 Πληθυσμιακή εξέλιξη

Σημαντική πληροφόρηση για την κατανομή και διασπορά του πληθυσμού δίνεται και από τον υπολογισμό της πληθυσμιακής πυκνότητας η οποία αφορά τον αριθμό των κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η πληθυσμιακή πυκνότητα ανά Δημοτική/Τοπική Κοινότητα και η εξέλιξή της κατά την περίοδο 1991-2001 και 2011 παρουσιάζονται στον Πίνακα 9.

Πίνακας 9. Πυκνότητα πληθυσμού και η εξέλιξή της (1991-2001 και 2011)

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001 και 2011)

ΔΗΜΟΤΙΚΗ / ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΕΚΤΑΣΗ

(km2)

Πυκνότητα Πληθυσμού

(κάτοικοι/km2)

1991

2001

2011

Αηδονίων

8,4

40

37

Αρχαίας Νεμέας

32,2

22

21

Αρχαίων Κλεωνών

23,7

27

35

Γαλατά

11,8

12

8

Δάφνης

7,0

52

51

Καστρακίου

16,9

18

18

Κουτσίου

12,2

14

13

Λεοντίου

23,2

18

17

Νεμέας

68,5

62

62

Πετρίου

12,9

28

29

ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ

216,9

35

36

31,67

Η πυκνότητα του πληθυσμού στο Δήμο Νεμέας σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 ανέρχεται σε 31,67 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Με βάση την ανάλυση των δεδομένων της απογραφής του 2001, η μεγαλύτερη πυκνότητα εμφανίζεται στη δημοτική κοινότητα Νεμέας με 62 κατοίκους/km2, ενώ η χαμηλότερη στην τοπική κοινότητα Γαλατά με 8 κατοίκους/km2. Η Νεμέα εμφανίζει χαμηλότερο δείκτη τόσο σε σχέση με την Περιφέρεια Πελοποννήσου (54 κάτοικοι/km2), όσο και σε σχέση με το Νομό Κορινθίας (62 κάτοικοι/km2). Επίσης παρατηρούμε ότι κατά τη δεκαετία 1991-2001 η πυκνότητα του πληθυσμού μειώθηκε σε λίγες κοινότητες, ενώ στις περισσότερες παρέμεινε περίπου ίδια. Μάλιστα στις Αρχαίες Κλεωνές και στο Πετρί η πυκνότητα αυξήθηκε, όπως αυξήθηκε και στο Δήμο ως σύνολο.

1.3.4 Κοινωνικά Χαρακτηριστικά

Στους Πίνακες 10 και 11 συνοψίζονται στοιχεία σχετικά με τη διαμόρφωση της κοινωνίας ως προς την αστικότητα και τον τόπο διαμονής του πληθυσμού.

Πίνακας 10. Πληθυσμός Δήμου Νεμέας κατά αστικότητα

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΔΗΜΟΤΙΚΗ / ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΣΥΝΟΛΟ

ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Αηδονίων

311

311

Αρχαίας Νεμέας

695

695

Αρχαίων Κλεωνών

822

822

Γαλατά

98

98

Δάφνης

354

354

Καστρακίου

305

305

Κουτσίου

162

162

Λεοντίου

401

401

Νεμέας

4.249

4.249

Πετρίου

377

377

ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ

7.774

4.249

3.325

Πίνακας 11. Τόπος Διαμονής Πληθυσμού

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΤΟΠΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

3.525

45,34%

ΑΣΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

4.249

54,66%

Με βάση τα στοιχεία των Πινάκων 10 και 11, παρατηρείται ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού κατοικεί σε αστικές/ημιαστικές περιοχές (54,66%), ενώ το 45,34% του πληθυσμού κατοικεί σε αγροτικές περιοχές (δηλαδή σε περιοχές με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων) που στην περίπτωση του Δήμου Νεμέας συνιστούν το σύνολο των τοπικών κοινοτήτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Πίνακας 12), παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των κατοίκων (66,00%) είναι απόφοιτοι υποχρεωτικής εκπαίδευσης δηλαδή δημοτικού (51,36%) και γυμνασίου (14,64%), ενώ τόσο το ποσοστό των αποφοίτων λυκείου (γενικού και τεχνικού), όσο και το ποσοστό των αποφοίτων μεταλυκειακής εκπαίδευσης (ΙΕΚ) είναι σχετικά χαμηλό (22,7% και 2,28% αντίστοιχα). Επίσης χαμηλό είναι και το ποσοστό των πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ (4,33% και 1,50% αντίστοιχα), όπως και το ποσοστό των κατόχων μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών (0,06% και 0,03%). Τέλος σημειώνεται ότι το ποσοστό των αναλφαβήτων ανέρχεται σε 3,08%. Η εικόνα αυτή δηλώνει υστέρηση στο εκπαιδευτικό επίπεδο του πληθυσμού του Δήμου.

Πίνακας 12. Εκπαιδευτικό Επίπεδο Πληθυσμού

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΚΑΤΟΧΟΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ

2

0,03%

ΚΑΤΟΧΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ

4

0,06%

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΑΕΙ

277

4,33%

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΤΕΙ

96

1,50%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΙΕΚ

146

2,28%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΛΥΚΕΙΟΥ

1.266

19,81%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΤΕΛ-ΤΕΣ

185

2,89%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

936

14,64%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

3.283

51,36%

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΟΙ

197

3,08%

Σε ότι αφορά στην κατά φύλο αποτύπωση του εκπαιδευτικού επιπέδου, συγκρίνοντας τα στοιχεία για το Δήμο Νεμέας με τα αντίστοιχα που αφορούν το Νομό Κορινθίας ως σύνολο, παρατηρείται ότι τα ποσοστά των αναλφάβητων ανδρών είναι χαμηλότερα σε επίπεδο Δήμου από ότι σε επίπεδο Περιφέρειας (25,89% έναντι 29,05%), ενώ τα ποσοστά των γυναικών είναι υψηλότερα (74,11% έναντι 70,95%). Επίσης τα ποσοστά των ανδρών που είναι απόφοιτοι δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου καθώς και πτυχιούχοι ΙΕΚ είναι υψηλότερα σε επίπεδο Δήμου (52,97% έναντι 49,43%, 58,44% έναντι 55,68%, 51,26% έναντι 48,06%). Ενώ τα ποσοστά των γυναικών, με εξαίρεση όσων είναι απόφοιτες ΤΕΛ - ΤΕΣ που είναι υψηλότερα σε επίπεδο Δήμου, είναι χαμηλότερα. Γενικά, το εκπαιδευτικό επίπεδο των γυναικών είναι χαμηλότερο στο Δήμο Νεμέας σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο Νομού Κορινθίας.

Από την κατά φύλο κατανομή, παρατηρούνται τα εξής, πλην της περίπτωσης των πτυχιούχων ΙΕΚ όπου τα ποσοστά ανδρών και γυναικών είναι ίσα (50%), σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα ποσοστά των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των ανδρών. Μάλιστα στην περίπτωση των αναλφαβήτων, η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι 48,22 μονάδες (25,89% έναντι 74,11%), γεγονός το οποίο είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό.

Σε ότι αφορά τα κατά φύλο στοιχεία για πτυχιούχους ΑΕΙ, ΤΕΙ, κατόχους μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων σπουδών, παρατηρείται καταρχάς ότι σε όλες τις περιπτώσεις (ΤΕΙ, ΑΕΙ, Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Δίπλωμα) τα ποσοστά των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των ανδρών και σε επίπεδο Δήμου και σε επίπεδο Νομού ή Περιφερειακής Ενότητας, ενώ η διαφορά αυξάνεται ανάλογα με το εκπαιδευτικό επίπεδο. Τα υψηλότερα ποσοστά των γυναικών σημειώνονται στην περίπτωση των πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ (48,38% και 40,63% αντίστοιχα) και είναι μηδενικά στους κατόχους διδακτορικού τίτλου. Τα ποσοστά των ανδρών σε επίπεδο Δήμου είναι υψηλότερα από τα αντίστοιχα του Νομού Κορινθίας σε όλες τις περιπτώσεις και μάλιστα στην περίπτωση των κατόχων μάστερ η διαφορά είναι αξιοσημείωτη (75% έναντι 66,97%). Όλα τα παραπάνω προκύπτουν από τα στοιχεία του Πίνακα 13.

Πίνακας 13. Κατά Φύλο Εκπαιδευτικό Επίπεδο

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Δ. ΝΕΜΕΑΣ

Π.Ε. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΚΑΤΟΧΟΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ

100,00%

0,00%

72,22%

27,78%

ΚΑΤΟΧΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ

75,00%

25,00%

66,97%

33,03%

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΑΕΙ

51,62%

48,38%

54,19%

45,81%

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΤΕΙ

59,38%

40,63%

57,59%

42,41%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΙΕΚ

50,00%

50,00%

47,35%

52,65%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΛΥΚΕΙΟΥ

51,26%

48,74%

48,06%

51,94%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΤΕΛ-ΤΕΣ

71,35%

28,65%

75,73%

24,27%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

58,44%

41,56%

55,68%

44,32%

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

52,97%

49,03%

49,43%

50,57%

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΟΙ

25,89%

74,11%

29,05%

70,95%

Σχετικά με τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό στο Δήμο Νεμέας (Πίνακας 14) το υψηλότερο ποσοστό απασχολουμένων είναι οι μισθωτοί (32,29%) και ακολουθούν οι εργοδότες (22,25%) και οι αυτοαπασχολούμενοι (19,45%). Σημειώνεται επίσης ότι υψηλό είναι και το ποσοστό των συμβοηθούντων μελών (21,86%). Στον Πίνακα 15 αναφέρονται τα στοιχεία για τους δείκτες απασχόλησης στο Δήμο Νεμέας.

Πίνακας 14. Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός Ανά Θέση στο Επάγγελμα

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΠΛΗΘΟΣ

ΠΟΣΟΣΤΟ

ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ

849

22,25%

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ

742

19,45%

ΜΙΣΘΩΤΟΙ

1.232

32,29%

ΣΥΜΒΟΗΘΟΥΝΤΑ ΜΕΛΗ

834

21,86%

ΝΕΟΙ

158

4,14%

Πίνακας 15. Δείκτες Απασχόλησης

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΔΕΙΚΤΕΣ

ΔΗΜΟΣ

ΝΕΜΕΑΣ

Π.Ε. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

51,39%

44,59%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΔΡΩΝ

62,93%

57,20%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

38,90%

31,84%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

4,82%

8,20%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΑΝΔΡΩΝ

4,30%

6,93%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

5,72%

10,41%

Με βάση τα στοιχεία του Πίνακα 15 παρατηρείται ότι ο γενικός δείκτης απασχόλησης των ανδρών είναι κατά 24,03 μονάδες υψηλότερος από τον αντίστοιχο των γυναικών που σημαίνει ότι ο ανδρικός πληθυσμός συμμετέχει σε πολύ υψηλότερα ποσοστά στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό του Δήμου. Επίσης σε σχέση με τα ποσοστά ανεργίας σημειώνεται, τόσο ο γενικός δείκτης, όσο και τα κατά φύλο ποσοστά είναι κατά πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Κορινθίας. Επίσης τα ποσοστά ανεργίας των ανδρών είναι πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των γυναικών (4,30% έναντι 5,72%). Ενδεχομένως τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των γυναικών να συνδέονται μεταξύ των άλλων και με τα τοπικά εργασιακά πρότυπα και τον έμφυλο διαχωρισμό σε σχέση με την απασχόληση (και στον πρωτογενή τομέα) καθώς και τη μη αναγνώριση και κοινωνική κατοχύρωση της συμβολής των αγροτισσών στον οικογενειακό εισόδημα. Εν ολίγοις είναι πιθανό η διάρθρωση της τοπικής οικονομίας και η πατριαρχική κοινωνική οργάνωση να θέτουν επιπλέον εμπόδια στην πρόσβαση του γυναικείου πληθυσμού στην αγορά εργασίας.

Α1.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙ

1.4.1 Παραγωγικοί τομείς-Συμβολή στην τοπική οικονομία

· Πρωτογενής τομέας

Τα σημαντικά ρεύματα μετανάστευσης και αστυφιλίας που παρατηρήθηκαν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς και η πρόσφατη τάση τριτογενοποίησης των οικονομιών, δεν μετέβαλαν τη δομή της τοπικής οικονομίας η οποία εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως στον πρωτογενή τομέα. Η κύρια απασχόληση των κατοίκων στο Δήμο παραμένει η γεωργία και πιο συγκεκριμένα η καλλιέργεια της αμπέλου (αμπελοκαλλιέργεια και οινοποιεία). Από τα τελευταία στοιχεία της ΕΣΥΕ προκύπτει πως το 65,76% των κατοίκων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα, το 31,25% στον τριτογενή, ενώ μόλις το 2,99% στον δευτερογενή. Στον πρωτογενή τομέα απασχολούνται 2.250 άτομα από τα οποία η πλειοψηφία είναι μέλη του νοικοκυριού (συμβοηθούντα). Η συντριπτική πλειοψηφία των κατόχων αγροτικών εκμεταλλεύσεων είναι άνδρες (84%) ενώ μόλις το 16% ανήκει σε γυναίκες. Σε κάθε αγροτική εκμετάλλευση (ατομική) απασχολούνται περίπου 2 άτομα. Επίσης η συντριπτική πλειοψηφία των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα είναι αυτοαπασχολούμενοι, ενώ υψηλά είναι και τα επίπεδα ετεροαπασχόλησης, καθώς οι μικροκαλλιεργητές κυρίως, απασχολούνται και σε άλλους τομείς, εκτός του αγροτικού.

Η συνολικά χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση ανέρχεται στο 43,3% της συνολικής έκτασης του Δήμου και αριθμεί περί τις 1.650 αγροτικές εκμεταλλεύσεις από τις οποίες το 90% είναι αμιγώς γεωργικές, το 0,54% αμιγώς κτηνοτροφικές και το 9% είναι μικτές εκμεταλλεύσεις. Οι περισσότερες αγροτικές εκμεταλλεύσεις είναι ατομικές, ενώ το μέσο μέγεθος ανέρχεται σε 56 στρέμματα.

Στον πρωτογενή τομέα κυρίαρχο ρόλο έχει η γεωργία, ενώ ο κτηνοτροφικός κλάδος είναι σημαντικά ασθενέστερος. Η κύρια γεωργική δραστηριότητα επικεντρώνεται στην αμπελοκαλλιέργεια (οινοποιήσιμων σταφυλιών, κορινθιακής σταφίδας και σουλτανίνας), η οποία καταλαμβάνει σχεδόν το 55% της συνολικά καλλιεργούμενης έκτασης του Δήμου Νεμέας. Σημαντικό μέρος της καλλιεργούμενης γης καταλαμβάνει η ελαιοκαλλιέργεια και μικρότερο μέρος τα οπωροφόρα δέντρα, τα σιτηρά, τα κηπευτικά, κλπ. Πολύ περιορισμένη είναι και η ενασχόληση των κατοίκων με την εκμετάλλευση του δασικού πλούτου, ενώ προοπτικές παρουσιάζει ο κλάδος της μελισσοκομίας.

Το μεγαλύτερο τμήμα του γεωργικού εισοδήματος προέρχεται από τις αμπελοκαλλιέργειες. Οι αμπελουργικές εκτάσεις αποδίδουν σημαντικές ποσότητες σταφυλιών, η ποσότητα των οποίων καλύπτει τις ανάγκες για επιτραπέζια κατανάλωση και για οινοποίηση. Στο Δήμο Νεμέας καλλιεργείται η ποικιλία του Αγιωργήτικου, η οποία παράγει οίνο Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ). Πρέπει να σημειωθεί ότι οι οίνοι ΟΠΑΠ αποτελούν τμήμα των οίνων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) που καλλιεργούνται στη χώρα μας. Το προϊόν αυτό ακολουθεί ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια και αποτελεί τη βάση στην οποία στηρίζεται το μεγαλύτερο μέρος της τοπικής οικονομίας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2005 η παραγωγή της ζώνης ΟΠΑΠ Νεμέας ανερχόταν σε 10.000 έως 12.000 τόνους κρασιού (ΟΠΑΠ και επιτραπέζιου) ετησίως, ενώ η παραγωγή της ποικιλίας Αγιωργήτικο υπολογίζεται ότι ξεπερνά τους 3.000 τόνους ετησίως. Το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής διατίθεται στα ιδιωτικά οινοποιεία της περιοχής και στον Οινοποιητικό Συνεταιρισμό Νεμέας, ο οποίος αποτελεί το βασικό αποδέκτη απορροφώντας πάνω από το 50% της ετήσιας παραγωγής.

Η ελαιοκαλλιέργεια αποτελεί την κύρια δενδρώδη καλλιέργεια της περιοχής καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής έκτασης των δενδρωδών. Ο κύριος όγκος της παραγωγής αφορά την ελαιοποιήσιμη ελιά, ενώ η παραγωγή της βρώσιμης κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Στην περιοχή δραστηριοποιούνται λίγα ελαιοτριβεία και είναι διαπιστωμένη η υστέρηση σε μονάδες τυποποίησης. Στο μεγαλύτερο ποσοστό η παραγωγή ελαιολάδου διατίθεται σε μη τυποποιημένη μορφή (χύμα). Στο δυναμικό κλάδο της ελαιοκαλλιέργειας βρίσκει γόνιμο έδαφος η βιολογική καλλιέργεια η οποία προς το παρόν αφορά περιορισμένες εκτάσεις, παρά τους αυξητικούς ρυθμούς.

Τέλος, εκτός από τις οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπελιών καλλιεργούνται η κορινθιακή σταφίδα και η σουλτανίνα για την παραγωγή αποξηραμένων και επιτραπέζιων σταφυλιών. Το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγόμενης σταφίδας εξάγεται σε χώρες της ΕΕ. Σημειώνεται ότι εκτός από την παραγωγή, στην περιοχή γίνεται και τυποποίηση διότι στη Νεμέα βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης σταφίδας.

· Δευτερογενής τομέας

Ο δευτερογενής τομέας στο Δήμο Νεμέας είναι περιορισμένος και άμεσα εξαρτημένος από την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα. Η περιορισμένη βιομηχανική βάση γίνεται αντιληπτή τόσο με όρους απασχόλησης, όσο και με όρους αριθμού επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι μόλις το 2,99% του πληθυσμού απασχολείται στον τομέα αυτό, ενώ το ένα τρίτο αυτών απασχολείται στις κατασκευές με κύριο χαρακτηριστικό τις έντονες εποχικές διακυμάνσεις της απασχόλησης.

Στο Δήμο Νεμέας καταγράφονται συνολικά:

· 43 οινοποιεία, και επιπλέον 25 περίπου μικρές μεταποιητικές μονάδες χωρικής οινοποίησης

· 8 ελαιοτριβεία

· 1 αποστακτήριο παραγωγής τσίπουρου

· 1 εργοστάσιο τυποποίησης σταφίδας

· Τριτογενής τομέας

Αν και ο τριτογενής τομέας είναι ο δεύτερος κατά σειρά σπουδαιότητας τομέας της τοπικής οικονομίας είναι σχετικά περιορισμένος (31,25%). Η γενικότερη παρατηρούμενη στροφή των κατοίκων σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες όπως το εμπόριο, η εμποροβιοτεχνία και διάφορες υπηρεσίες, δεν ακολούθησε την ίδια δυναμική επέκταση στη Νεμέα. Οι κύριες δραστηριότητες που καταγράφονται είναι τραπεζικές, εμπορικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Το εμπόριο περιορίζεται στο επίπεδο προσφοράς βασικών καταναλωτικών αγαθών και γεωργικών εφοδίων. Επίσης σημειώνεται το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων και η ευρεία διασπορά των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Αν και το ποσοστό των απασχολουμένων στον λιανικό και χονδρικό εμπόριο είναι συγκριτικά υψηλό (30% του συνόλου των απασχολουμένων στον τριτογενή τομέα), η πλειοψηφία απασχολείται σε ιδιωτικές και δημόσιες υπηρεσίες (70%) οι οποίες συγκεντρώνονται στην πόλη της Νεμέας. Συγκεκριμένα 9,2% απασχολείται στον χρηματοπιστωτικό τομέα, 10,3% στην εκπαίδευση, 6,3% στην υγεία και την κοινωνική μέριμνα. Οι υπηρεσίες αποθήκευσης, μεταφορών και επικοινωνιών απασχολούν το 12% των εργαζομένων και μόλις το 7,9% του συνόλου απασχολείται στον κλάδο των ξενοδοχείων και εστιατορίων.

1.4.2 Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής

Το κυρίαρχο γνώρισμα της τοπικής οικονομίας είναι η υψηλή συμμετοχή στον πρωτογενή τομέα (65,76%). Ακολουθεί ο τριτογενής τομέας με αρκετά υψηλό ποσοστό (31,25%), ενώ ο δευτερογενής τομέας είναι πολύ περιορισμένος (2,99%). Τα στοιχεία ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας στο Δήμο Νεμέας συνοψίζονται στον Πίνακα 16.

Πίνακας 16. Απασχόληση Ανά Τομέα Οικονομικής Δραστηριότητας στο Δήμο Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

65,76%

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

2,99%

ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

31,25%

Με βάση τα ποσοστά των απασχολουμένων στους παραγωγικούς τομείς, η πλειονότητα των οικονομικά ενεργών (63,18%) απασχολείται στον πρωτογενή τομέα, ενώ τα ποσοστά των απασχολουμένων στον τριτογενή και δευτερογενή τομέα είναι 22,80% και 8,70% αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι το ποσοστό των οικονομικά μη ενεργών είναι εξαιρετικά υψηλό στο σύνολο του πληθυσμού παραγωγικής ηλικίας, Το στοιχείο αυτό θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των οικονομικά μη ενεργών είναι γυναίκες παραγωγικής ηλικίας οι οποίες, σύμφωνα με τη γενικότερη τάση για την χώρα, δεν αναζητούν εργασία διότι έχουν ευθύνες φροντίδας (των εξαρτημένων μελών της οικογένειας) και συντήρησης του νοικοκυριού, ενώ οι υποδομές κοινωνικής φροντίδας είναι εξαιρετικά ανεπαρκείς αποθαρρύνοντας ως εκ τούτου την ενεργή αναζήτηση εργασίας εκ μέρους των γυναικών.

Πίνακας 17. Απασχολούμενος και μη πληθυσμός του Δήμου Νεμέας

(ΠΗΓΗ : ΕΛ.ΣΤΑΤ., ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΙ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ

ΑΝΕΡΓΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΠΡΩΤΟ-ΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΔΕΥΤΕΡΟ-ΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΤΡΙΤΟ-ΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΔΕ ΔΗΛΩΣΑΝ

2.250

310

812

18

171

3.561

3.066

Α1.5 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1.5.1 Χρήσεις γης

Η περιοχή της Νεμέας έχει έντονα αγροτικό χαρακτήρα. Σημαντικό ποσοστό της περιοχής καταλαμβάνουν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ενώ το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής επιφάνειας της περιοχής αποτελείται από τον κάμπο της Νεμέας. Ο Δήμος καταλαμβάνει έκταση 204,708 Km2 από τα οποία το 72,45% (148.330 στρέμματα) είναι αγροτική έκταση και το 27,55% (56.378 στρέμματα) αστική έκταση.

Η κατανομή των βασικών χρήσεων γης και η ποσοστιαία αναλογία τους στη συνολική έκταση του Δ