1

1ο ΕΠΑΛ ΚΟΡΩΠΙΟΥ Σχολικό Έτος: 2011-2012

Τάξη: Α - Τετράμηνο: Α

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ 1ο ΕΠΑΛ ΚΟΡΩΠΙΟΥ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΘΙΜΩΝ κ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΜΑΣ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ

ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ

ΚΑΣΑΙ ΛΟΥΛΟ ΚΟΠΑΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΥΚΙΑ ΜΑΡΓΚΛΕΝ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΛΙΛΑ ΑΝΙΣΑ

ΝΟΥΚΑΙ ΙΒΑΝΑ ΠΡΙΦΤΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ ΡΟΥΣΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΠΥΡΑΤΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΤΖΙΜΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ

ΤΣΑΠΟ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΤΣΕΛΑΙ ΜΙΧΑΗΛ

ΧΑΛΔΕΑΔΑΚΗΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΑΛΙΛΙ ΚΡΙΣΤΟ ΧΑΣΑΝΙ ΑΡΣΕΝ ΧΕΚΡΙ ΜΠΕΚΙΜ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΝΤΟΥ όλοι μαζί

2

τα καταφέρνουμε καλυτέρα ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧ/ΚΟΣ ΠΕ12

Η εργασία μας αφορά την αποτύπωση της πολυπολιτισμικής ταυτότητας του σχολείου και περιλαμβάνει δύο υποθέματα

Α) Συλλογή , επεξεργασία και παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων .

Β) Συλλογή πληροφοριών για τα έθιμα και τον τόπο καταγωγής των μαθητών . Αρχικά έγινε συζήτηση με τους

μαθητές και τους ζητήθηκε να βρουν τον ορισμό των εννοιών

πολυπολιτισμικότητα, ήθη και έθιμα, τις οποίες περιέγράψαν ως

εξής:

Πολυπολιτισμικότητα είναι η κατάσταση συνύπαρξης και

διατήρησης διαφορετικών πολιτισμών στον ίδιο χώρο. Τα αίτια που οι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να

μεταναστεύσουν σε άλλους τόπους είναι:

α) οικονομικά (ελπίζουν να γνωρίσουν ευημερία)

β) κοινωνικά (ανισότητες κάθε είδους, που οδηγούν κατοίκους του τρίτου,

κυρίως, κόσμου σε ευρωπαϊκά κράτη με δημοκρατική παράδοση και πρακτικές)

γ) πολιτικά (διαφυγή από τυραννικά και ανελεύθερα καθεστώτα που

καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε χώρες της Ευρώπης)

Η ανοχή, η έλλειψη φοβικότητας και η κατανόηση του Άλλου θα πρέπει να

αποτελούν συστατικά της, ενώ δε λείπουν οι αντιδράσεις και οι ανησυχίες για

τυχόν προβλήματα που αυτή μπορεί να δημιουργήσει σε έναν εθνικό ιστό

Ήθη ; 1.παραδοσιακοί κανόνες κοινωνικής διαβίωσης, που διαμορφώνονται με

την ιστορική εξέλιξη 2. οι καθιερωμένες ηθικές αντιλήψεις και η αντίστοιχη με

αυτές συμπεριφορά στα πλαίσια μιας κοινωνίας ή μιας εποχής

Έθιμα 1) κάθε εκδήλωση της κοινωνικής ζωής που διατηρείται και επιβάλλεται

από τη συνήθεια και την παράδοση. 2) κανόνας του δικαίου που δεν τον επιβάλλει η

γραπτή νομοθεσία της πολιτείας, αλλά η μακρόχρονη και συνεχής εφαρμογή του

στην κοινωνία

Ακολούθως συντάχθηκε μαζί με τους μαθητές ερωτηματολόγιο που αφορούσε τις παρακάτω ενότητες πληροφοριών

1 . Φύλο και ηλικία μαθητών, Θρήσκευμα , Υπηκοότητα, Τόπο γέννησης ,

Τόπο καταγωγής γονέων και παππούδων

2 . Δεσμοί με το χωριό των γονέων ή των παππούδων, καταγραφή εθίμων,

έθιμα του χωριού που διατηρούνται στην οικογένειά

3

3. Προβλήματα στο σχολείο λόγω διαφορετικής καταγωγής, προβλήματα στο

σχολείο εξ αιτίας παιδιών διαφορετικής καταγωγής , φιλίες με παιδιά

διαφορετικής καταγωγής .

Οι μαθητές χωρίστηκαν σε 5 ομάδες και η κάθε μία ανέλαβε το

μοίρασμα του ερωτηματολογίου στις διάφορες τάξεις του σχολείου, την

καταγραφή και την επεξεργασία των αποτελεσμάτων, την δημιουργία

διαγραμμάτων στον Η/Υ και την παρουσίαση αυτών με το πρόγραμμα

PowerPoint. Επειδή το σχολείο μας έχει πολλά τμήματα ειδικότητας,

χαθήκαν ώρες λόγω κατάληψης και υπήρχε μόνο μία υπεύθυνη καθηγήτρια

για να δίνει οδηγίες και να συντονίζει τις εργασίες, η ολοκλήρωση της

καταγραφής των δεδομένων συνεχίζεται και στο β΄ τετράμηνο με

παρεμφερή εργασία. Αναλυτικότερα

μοιράσθηκε το παρακάτω ερωτηματολόγιο:

ΕΡΓΑΣΙΑ: ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ 1ο ΕΠΑΛ ΚΟΡΩΠΙΟΥ ΣΥΚΡΙΣΗ ΕΘΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΜΑΣ

ΠΡΟΣ : Τους μαθητές και όλους τους εργαζομένους στο σχολείο μας Στα πλαίσια της παραπάνω αναφερομένης εργασίας σας παρακαλούμε να συμπληρώσετε το παρακάτω ερωτηματολόγιο . Οι απαντήσεις στο 1ο μέρος του ερωτηματολογίου θα είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές. Οι απαντήσεις στο 2ο μέρος του ερωτηματολογίου θα δοθούν σε δεύτερη φάση μετά από προσωπική επικοινωνία με τα μέλη της ομάδας.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1ο μέρος

Φύλο: (Σημειώστε ν) άνδρας …….. γυναίκα……..

Ηλικία: : (Σημειώστε ν ) 15-25 …….. 25-45 ……. 45-65 ……..

Υπηκοότητα ………………………… Θρήσκευμα …………………………

4

Τόπος γέννησης σας

…………………………………………………………

Τόπος διαμονής σας : …………………………………………………………

Τόπος καταγωγής γονέων :

…………………………………………………….

Τόπος διαμονής γονέων …………………………………………………………

Τόπος καταγωγής παππούδων :

……………………………………………….

Τόπος διαμονής

παππούδων…………………………………………………………

Αριθμός μελών οικογένειας ……….. Πόσα αδέλφια έχετε

………..

Πόσα άτομα από την οικογένειά σας εργάζονται ……….

Έχετε δεσμούς με το χωριό : του πατέρα σας ναι …...…. Όχι

………… . της

μητέρας σας ναι …...…. Όχι …………

Αν ναι κάθε πότε πάτε στο χωριό σας

α) καλοκαίρια …….. β) αποκριές …….. γ) Χριστούγεννα …….. δ) Πάσχα

…….. ε) 1 φορά τον μήνα …….. στ) 1 φορά τον χρόνο ……..

ζ ) Άλλο

……………………………………………………………………………

Ανήκετε σε κάποιο τοπικό ή πολιτιστικό σύλλογο ; ναι ….. Όχι

……

Αν ναι σε ποιες εκδηλώσεις του συμμετέχετε ;

5

Έχετε αντιμετωπίσει προβλήματα στο σχολείο λόγω της καταγωγής σας;

ΟΧΙ ………. ΛΙΓΑ ………. ΠΟΛΛΑ ……..

Αν ναι περιγράψετε εν συντομία …………………………………………….

Έχετε αντιμετωπίσει προβλήματα στο σχολείο εξ αιτίας παιδιών

διαφορετικής καταγωγής από την δική σας ;

Αν ναι περιγράψετε εν συντομία …………………………………………….

Έχετε φίλους παιδιά διαφορετικής καταγωγής από την δική σας ;

Κανένα ………….. Λίγους (1-5) …………. Πολλούς

………….

Έχετε κάποια πρόταση για την αλληλοκατανόηση, την αποδοχή και την

σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μαθητών με διαφορετική προέλευση και

κουλτούρα;

Κρατάτε στην οικογένειά σας κάποια από τα έθιμα του χωριού σας

ΚΑΝΕΝΑ …………. ΛΙΓΑ ……………. ΠΟΛΛΑ

……………..

2ο μέρος

Ποια από τα παρακάτω έθιμα του χωριού σας γίνονται και εδώ ;

Καθαρά Δευτέρα: …… Ημέρα γυναίκας ………….. Π ά σ χ α …………

Χριστούγεννα: ……… Παραδοσιακοί γάμοι ………… Κάλαντα …………

Περιγράψετε στο πίσω μέρος του εντύπου ένα έθιμο του τόπου καταγωγής σας που

δεν γίνεται στην Αθήνα. ΝΑΙ………… ΟΧΙ…….

Σημειώστε ναι αν μπορείτε να βοηθήσετε στην συγκέντρωση υλικού από την πατρίδα

σας που αφορά :

6

Παραδοσιακές συνταγές ναι ……….. Κάλαντα ναι

………..

Παραδοσιακά όργανα ναι ……….. Λαϊκά παραμύθια ναι

………..

Παραδοσιακά τραγούδια ναι ……….. Χοροί ναι

………..

Φωτογραφίες με παραδοσιακές φορεσιές , γάμους, χορούς ,έθιμα κ.λ.π. ναι

Άλλο …………………………………………………….

Αν ναι επικοινωνήστε με τα μέλη της ομάδας ή την υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Ε.

Κοντού. ☺ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ ☺

Τα αποτελέσματα της έρευνας συγκεντρωτικά θα παρουσιασθούν

το β΄ τετράμηνο όταν ολοκληρωθεί η επεξεργασία όλων των τμημάτων.

Παρακάτω παρατίθενται μερικά από τα εξαχθέντα διαγράμματα που

κατηγοριοποιήθηκαν : α) ανά τάξη και β) ανά ερώτημα

7

α) ανά τάξη

ΤΜΗΜΑ Α3

ΥΠΗΚ ΟΟΤ ΗΤ Α

0%

40%

30%

5%

15%

0%

10% Υ ΠΗΚ ΟΟΤΗΤΑ

ελληνικη

αλβανικη

βαλκανια

ευρωπ η

άλλη

δεν απ άντησαν

8

ΘΡ ΗΣΚ Ε ΥΜΑ

0%

50%

0%20%

0%

30%

θρησκευμα

χριστιανοι

μοτσουλμ

αλλοι

δεν απ άντησαν

Δ Ε ΣΜΟΙ

0%

50%50%

0%

0%

0%Δ Ε Σ ΜΟΙ

χωριο π ατέρα

χωριο μητερας

χωριο άλλο

κανένα

δεν απ άντησαν

9

ΣΥΧ ΝΟΤ ΗΤ Α

0%

35%

50%

15%

0%

0%

Σ Υ ΧΝΟΤΗΤΑ

καλοκαίρια

Γ ιάσχα

συχνα

σπ ανια

δεν απ άντησαν

ΘΡ ΗΣΚ Ε ΥΜΑ

0%

40%

14%

32%

0%

14%

θρησκευμα

χριστιανοι

μοτσουλμ

αλλοι

δεν απ άντησαν

10

Δ ΙΑΤ ΗΡ .Ε ΘΙΜΩΝ

0%

20%

10%

70%

0%

0%

Δ ΙΑ ΤΗΡ . Ε ΘΙΜΩΝ.

κανενα

λιγα

π ολλα

δεν απ άντησαν

Δ Ε ΣΜΟΙ

0% 14%

41%

45%

0%

Δ Ε Σ ΜΟΙ

χωριο π ατέρα

χωριο μητερας

χωριο άλλο

κανένα

11

ΠΡ ΟΒ ΛΗΜΑΤ Α

0%

75%

15%

0%

0%

10%

ΠΡ ΟΒ Λ ΗΜΑΤΑκανενα

λιγα

π ολλα

δεν απ άντησαν

ΦΙΛΟΙ ΑΛ.Ε ΘΝΙΚ

0%

25%

10%65%

0%0% ΦΙΛ ΟΙ ΑΛ .Ε ΘΝΙΚ

κανενα

λιγους

π ολλο'υς

δεν απ άντησαν

12

ΤΜΗΜΑ Β4

Β 4 ΦΥΛΛΟ

0%

93%

7%

0% ΦΥ Λ Λ Ο

αγορια

κοριτσια

απ οντα

Β 4 ΥΠ Η Κ ΟΟΤ Η Τ Α

0%

66%

27%

0%

0%

0%

7%Υ ΠΗΚ ΟΟΤΗΤΑ

ελληνικη

αλβανικη

βαλκανια

ευρωπ η

άλλη

δεναπ άντησαν

Β 4 - ΘΡ Η Σ Κ Ε ΥΜΑ

0%

80%

7%

0%

0%

13%

θρησκευμα

χριστιανοι

μοτσουλμ

αλλοι

δεναπ άντησαν

13

Β 4 Δ Ε Σ ΜΟΙ ΜΕ Χ Ω Ρ ΙΟ

0%

32%

45%

0%

18%

5%

Δ Ε Σ ΜΟΙ

χωριοπ ατέρα

χωριομητερας

χωριο άλλο

κανένα

δεναπ άντησαν

Β 4 - Δ ΙΑΤ Η Ρ Η Σ Η Ε ΘΙΜΩ Ν

0%

27%

39%

7%

0%

27%

Δ ΙΑΤΗΡ .Ε ΘΙΜΩΝ.

κανενα

λιγα

π ολλα

δεναπ άντησαν

Β 4 - ΦΙΛΟΙ ΑΛΛΗ Σ Ε ΘΝΙΚ ΟΤ Η Τ ΑΣ

0%13%

27%

47%

0%

13%

ΦΙΛ ΟΙΑΛ .Ε ΘΝΙΚ

κανενα

λιγους

π ολλο'υς

δεν απ άντησαν

14

ΤΜΗΜΑ Β6

0; 0%0; 0%

63%

37%ΦΥ Λ Λ Ο

αγορια

κοριτσια

0; 0%

60%10%

5%

0%

25%

θρησκευμα

χριστιανοι

μοτσουλμ

αλλοι

δεν απ άντησαν

15

0%

22%

16%

10%

0%

52%

Σ Υ ΧΝΟΤΗΤΑ

καλοκαίρια

Γ ιάσχα

συχνα

σπ ανια

δεν απ άντησαν

7%

14%

38%

0%

41%

ΦΙΛ ΟΙΑΛ .Ε ΘΝΙΚκανενα

λιγους

π ολλο'υς

δεν απ άντησαν

16

37%

26%

26%

0%

0%11%

Δ ΙΑΤΗΡ .Ε ΘΙΜΩΝ. κανενα

λιγα

π ολλα

δεν απ άντησαν

17

ΤΑΞΗ Β5

ΦΥ Λ Λ Ο

0%

αγορια

60%

κοριτσια

40%

απ οντα

0%

Υ ΠΗΚ ΟΤΗΤΑ

0%

ελληνικη

55%

αλβανικη

15%

βαλκανια

0%

ευρωπ η

15%

άλλη

0%

δεν απ άντησαν

15%

18

ΘΡ ΗΣ Κ Ε Υ ΜΑ

0%

χριστιανοι

55%

μοτσουλμ

20%

αλλοι

0%

0%

δεν απ άντησαν

25%

Σ Υ ΧΝΟΤΗΤΑ

0%

καλοκαίρια

52%

π άσχα

21%

συχνα

10%

σπ ανια

17%

δεν απ άντησαν

0%

19

Δ Ε Σ ΜΟΙ

0%

χωριο π ατέρα

52%

χωριο μητερας

48%

δεν απ άντησαν

0%

ΦΙΛ ΟΙ

ΑΛ .Ε ΘΝΙΚ

0%

λιγους

15%

π ολλο'υς

55%

0%

δεν απ άντησαν

20%

κανενα

10%

20

ΠΡ ΟΒ Λ ΗΜΑΤ

Α

0%

κανενα

75%

λιγα

15%

π ολλα

5%

0%δεν απ άντησαν

5%

ΙΔ ΙΑ Ε ΘΙΜΑ

0% Χριστούγεννα

14%

Κ άλαντα

13%

Παραδ, γάμοι

13%Κ άλαντα

13%

απ οκριες

13%

αλλα

0%

δεν απ άντησαν

30%

Πάσχα

4%

Δ ΙΑΤΗΡ .

Ε ΘΙΜΩΝ.

0%κανενα

25%

λιγα

25%π ολλα

20%

0%

δεν απ άντησαν

30%

21

β) ανά ερώτημα

1. ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ

2.

3.

2. ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ

Α1- ΦΥΛΛΟ

68%

32%

αγορια κοριτσια

Α1-ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ

32%

32%

36%

ελληνικη αλβανικη άλλη

Β5 - ΦΥΛΛΟ

60%

40%

αγορια κοριτσια

Β4-ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ

55%15%

15%

15%

ελληνικη αλβανικη

άλλη δεν απάντησαν

22

3. ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ

Α1 - ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ

40%

14%32%

14%

χριστιανοι μουσουλμάνοι

αλλοι δεν απάντησαν

Β4 - ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ

55%

20%

25%

χριστιανοι μουσουλμ

δεν απάντ

23

4. ΔΕΣΜΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ

5 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

14 13

20

0

5

10

15

20

πατ

έρα

μητερα

ς

συν

ολο

Β4 - ΔΕΣΜΟΙ ΜΕ ΧΩΡΙΟ

15

63

5

20

02468

101214161820

καλοκ...

πάσχα

συχνα

σπανια

συνολο

Β4 - ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

24

6. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΕΘΙΜΩΝ

Α1- ΤΗΡΗΣΗ ΕΘΙΜΩΝ

55%

45%

λιγα πολλα

Β4 - ΤΗΡΗΣΗ ΕΘΙΜΩΝ

25%

25%20%

30%κανενα

λιγα

πολλα

δεν απάντ.

25

7. ΙΔΙΑ ΕΘΙΜΑ

26

8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΑΛΛΗΣ

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΟΣ

Β4 - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

75%

15%

5%

5%

κανένα

λίγα

πολλά

δεν

απάντ.

Α1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ

32%

45%

23%

κανένα λίγα πολλά

27

9.ΦΙΛΙΕΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΑΛΛΗΣ

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΟΣ

2 3

11

4

0

2

4

6

8

10

12

κανεναλιγους

πολλούς

δεν α

πάντ.

Β4 - ΦΙΛΟΙ

28

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στο σχολέίο μας

φοιτούν παιδιά που κατά 30

έως και 45 επί τοι εκατό

προέρχονται από άλλες

χώρες, και έχουν άλλη

κουλτούρα και θρησκεία.

Δημιουργούνται κάποια

προβλήματα λόγω

διαφορετικής καταγωγής αλλά

υπάρχουν και αρκετές φιλίες

μεταξύ μαθητών

29

Β μέρος

Παράλληλα με την επεξεργασία του ερωτηματολογίου οι μαθητές

συγκέντρωσαν υλικό που αφορά τα έθιμα που γίνονται στον τόπο καταγωγής

τους και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας , καθώς και αγαπημένα τοπία που

παρατίθεται παρακάτω:

Έθιμα

Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά

ΚΡΗΤΗ - Ρέθυμνο

Τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος ιδιαίτερα γιορτινή για το Ρέθυμνο.

Επηρεασμένο και αυτό από τη δυτικοευρωπαϊκή κουλτούρα τα Χριστούγεννα είναι λαμπερά,

γεμάτα φώτα και στολίδια. Τα καταστήματα και γενικότερα οι δρόμοι της πόλης βάζουν τα

γιορτινά τους από νωρίς για να υποδεχθούν τους εορτασμούς των Χριστουγέννων.

Εντυπωσιακοί στολισμοί και αμέτρητα φώτα, σχηματίζουν ένα μαγευτικό θέαμα. Στα σπίτια

οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα παραδοσιακά γλυκά όπως τα μελομακάρονα και τους

κουραμπιέδες. Στο παρελθόν, τα μελομακάρονα ήταν αποκλειστικά για τα Χριστούγεννα και

οι κουραμπιέδες αποκλειστικά για την πρωτοχρονιά .

Ενα ακόμα έθιμο εκείνες τις ημέρες είναι την παραμονή της μέρας των Χριστουγέννων (25

Δεκεμβρίου) και της Πρωτοχρονιάς (1 Ιανουαρίου), όπου τα παιδιά πηγαίνουν από σπίτι σε

σπίτι λέγοντας τα κάλαντα και παίρνοντας χρήματα ή δώρα σαν ανταπόδοση. Τα κάλαντα

συνοδεύονται από με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες.

Στην Κρήτη, όπως και στα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει

ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι. Αυτό το έθιμο δεν υπήρχε στο παρελθόν στην Κρήτη, αλλά

ήρθε με το κύμα της παγκοσμιοποίησης από τη δύση.

Χριστούγεννα στην Αυλώνα

Ο Αυλώνας (αλβανικά: Vlorë) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραλιακή πόλη της Αλβανίας,

Με πίστη και χαρά εορτάζονται τα Χριστούγεννα και στην Αυλώνα, όπου οι

πιστοί βιώνουν έντονα μια παράδοση που έχει δημιουργηθεί αυθόρμητα τα τελευταία χρόνια. Εκατοντάδες άτομα, νέοι στην πλειοψηφία τους,

κατακλύζουν τον Ιερό Ναό του Αγίου Θεοδώρου τα μεσάνυχτα, ώστε να προσκυνήσουν πρώτοι, όπως οι Μάγοι, το νεογέννητο Θείο Βρέφος.

30

Ανταποκρινόμενη στην επιθυμία των πιστών, η Εκκλησία οργανώνει μια

σύντομη προσευχή, ώστε να γίνει πιο κατανοητό το νόημα της εορτής και το μήνυμά της στη σύγχρονη κοινωνία. Την Πρωτοχρονιά, το έθιμο της βασιλόπιτας κρατάει από τα αρχέγονα χρόνια. Την παραμονή, με την αλλαγή του χρόνου, κάθε σπίτι κόβει τη βασιλόπιτα, η οποία κρύβει ένα φλουρί. Το πρώτο κομμάτι θεωρείται του Χριστού, το δεύτερο του σπιτιού και τα υπόλοιπα των παραβρισκόμενων. Όποιος βρει το φλουρί, παίρνει δώρα και είναι ο τυχερός της χρονιάς

Με τον καινούργιο χρόνο κάθε σπίτι έχει το έθιμο του ποδαρικού. Ποδαρικό κάνει ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο, και θεωρείται ότι θα φέρει γούρι για τον υπόλοιπο χρόνο. . Ένα από τα έθιμα της νέας γεννιάς είναι το παίξιμο χαρτιών περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου. Τα ποσά είναι συνήθως χαμηλά αφού ο σκοπός είναι η διασκέδαση και όχι το κέρδος.

«Το Χριστόψωμο»

. Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, και κατά τη διάρκεια του ζημώματος λένε: "Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει." Πλάθουν το ζυμάρι και πάνω στην κουλούρα φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ’ τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα καρύδι ή ένα αυγό,που συμβολίζει τη γονιμότητα. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, πουλάκια. Σε πολλά μέρη έφτιαχναν πάνω στο ζυμάρι ωραία σχήματα με διάφορα ποτήρια, μικρά ή μεγάλα ή κούπες από βελανίδια που συμβόλιζαν την αφθονία που ήθελαν να έχουν στην παραγωγή των ζώων και της σοδειάς του σπιτιού τους. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Μερικοί, εδώ βλέπουν ένα συμβολισμό της Θείας κοινωνίας.

«Tο σπάσιμο του ροδιού» Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Γυρνώντας σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, το ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: "με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά". Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες του νέου χρονου.

31

ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή Ονομάστηκε έτσι, επειδή τη περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Λέγεται επίσης Απόκρεω, της Τυροφάγου, γιατί την εβδομάδα αυτή τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι

(Carneval, carnavale) Τις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του

«μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από παλιές «εθνικές» γιορτές της

ρωμαϊκής εποχής, τις γιορτές αφιερωμένες στην έκπτωση του θεού Κρόνου (Saturn) από τον

Ήλιο Δία: τα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές

γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, τραγουδούσαν, χόρευαν,έπιναν

κρασί και γλεντούσαν προς τιμή του Διόνυσου.

Οι μελετητές συμφωνούν πως οι ρίζες των εθίμων της Αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαιότητα, στις πομπές που γίνονταν κατά τη διάρκεια των Ελευσινίων Μυστηρίων, για να

μεταφερθεί το Ιερό Πέπλο της Αθηνάς στον Παρθενώνα, μέσω της Ιεράς Οδού. Παρήλαυνε

επίσης και μια μικρογραφία Ιερού Πλοίου (Πάραλος, Σαλαμινία) πάνω σε ρόδες. Σε αρχαία

αγγεία συναντάμε παράσταση του Διονύσου που κάθεται πάνω σε ένα τέτοιο πλοίο. Έτσι, κατά

την άλλη εκδοχή, η λέξη Καρναβάλι προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «carrus navalis», που

σημαίνει ναυτικό αμαξίδιο.

Στην Ελλάδα μέχρι πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αποκριά γιορταζόταν με

παρέες μεταμφιεσμένων που κυκλοφορούσαν στους δρόμους τραγουδώντας άσεμνα και σκωπτικά

τραγούδια και ιδιαίτερα σε κάθε μέρος έθιμα. Το κέφι ήταν πηγαίο και άφθονο

και ήταν μια ευκαιρία για ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Όμως αυτά χάθηκαν σε

μικρό ή μεγάλο βαθμό και επικράτησαν τυποποιημένες εορταστικές εκδηλώσεις, με αποκριάτικες

στολές και άρματα.

Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το

περιβόητο Πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το

ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι, το οποίο γίνεται πόλος έλξης, αφού πρόκειται για το

μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία και η Θήβα με τον

περίφημο «βλάχικο γάμο» της.

Στην Αθήνα παλιότερα, ξεχωριστό ήταν το «χρώμα» των Αποκριών στην Πλάκα, όπου οι

άνθρωποι γυρνούσαν στους δρόμους μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, έμπαιναν στα κέντρα,

έπιναν, χόρευαν, πειράζονταν και γλεντούσαν. Τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι του Μοσχάτου

καταλαμβάνει την πρώτη θέση μεταξύ εκείνων των δήμων της Αττικής.

Οι αποκριές στον υπόλοιπο κόσμο Μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική

βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και άλλες πόλεις του Ρήνου στην Γερμανία το

Καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής εναντίον της

πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο γι’ αυτές τις ημέρες. Σημαντικό

καρναβάλι παρουσιάζει και η Νίκαια στη Γαλλία.και στην Βενετία στν Ιταλία, ενώ το πιο γνωστό

καρναβάλι στον κόσμο είναι αυτό του Ρίου στην Βραζιλία

32

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ

Haloween

33

Τα Έθιμα της Καθαράς Δευτέρας στην Ελλάδα Σε πολλά μέρη γίνονται ενδιαφέροντα και ξεχωριστά έθιμα.

το πεταμα του χαρταετου γινεται σε όλα τα μέρη της ελλάδος , από το μικρότερο χωριό μέχρι και την μεγαλύτερη πόλη

ΓΑΛΑΞΙΔΙ : αλευρομουτζουρώματα

Στο Γαλαξίδι, το απόγευμα της Kαθαράς Δευτέρας, θυμίζει εμπόλεμη ζώνη. Ντόπιοι, χωρισμένοι σε ομάδες, μάχονται μεταξύ τους στοχεύοντας, ο ένας τον άλλον, με αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Η συνήθεια έμεινε στην ιστορία ως «αλευροπόλεμος» ή αλλιώς «αλευρομουτζουρώματα». Φυσικό επακόλουθο αυτού του εθίμου είναι στο τέλος το Γαλαξίδι να μετατρέπεται στην πιο… χρωματιστή πολιτεία του κόσμου

Αγναντερό Καρδίτσας.. καραγκούνικος γάμος Το χωριό Αγναντερό, 17χιλ. από την Καρδίτσα και 8χιλ. από τα Τρίκαλα φημίζεται για τη γιορτή των Αποκριών. Την Κυριακή της Αποκριάς, γίνεται στην πλατεία του χωριού η αναπαράσταση του παραδοσιακού καραγκούνικου γάμου. Στην τελετή του γάμου ξεχωρίζει η νύφη με καραγκούνικη ενδυμασία, ο γαμπρός και οι βλάμηδες με φουστανέλα και τσαρούχια, ο γιατρός με τα γιατροσόφια του, ο χωροφύλακας με τη σφυρίχτρα του, ο γέρος με την καμπούρα του και η γριά γνέθοντας τη ρόκα της. Από την τελετή βέβαια δεν λείπουν οι «κουδουνάδες», οι οποίοι έχουν κάνει την εμφάνισή τους μέρες πριν, προκαλώντας θόρυβο στο χωριό. Πρόκειται για ομάδες μασκοφόρων, οι οποίοι τριγυρνούν στους δρόμους ντυμένοι με προβιές και ζωσμένοι με κουδούνια και κυπριά, κρατώντας ρόπαλα. Την Καθαρή Δευτέρα γίνεται η αναπαράσταση της αρκούδας, το κλέψιμο μιας αρκούδας από τους χωρικούς (κουδουνάδες).

34

Θήβα… ο Βλάχικος Γάμος

Στη Θήβα, πραγματοποιείται την Καθαρά Δευτέρα, πιστή αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου. Το έθιμο ταξιδεύει στις μέρες μας από το 1830, όπου τότε οι Βλάχοι από την Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία αλλά και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τη γη των προγόνων τους και μετακινήθηκαν νοτιότερα, όπου ανακάλυψαν γόνιμο έδαφος και εγκαταστάθηκαν.

ο Βλάχικος Γάμος

- ΑΜΦΙΣΣΑ

Οι θρύλοι για τα «στοιχειά» είχαν μεγάλη

διάδοση Λέγεται πως τα «στοιχειά»

αποτελούν ψυχές σκοτωμένων ανθρώπων ή

ζώων που τριγυρίζουν στην περιοχή. Το

σπουδαιότερο στοιχειό είναι το στοιχειό

της «Χάρμαινας». Αυτό αγαπούσε και

προστάτευε τους Ταμπάκηδες

(βυρσοδέψες), τους οποίους η δουλειά τούς

ανάγκαζε να βρίσκονται στη Βρύση νύχτα

Άρτα …Γυναικείο Καρναβάλι Στην Άρτα, το Καρναβάλι των Γυναικών κλέβει την παράσταση. Οργανώνεται κατά αποκλειστικότητα από γυναίκες, χωρισμένες σε γκρουπ, οι οποίες παρελαύνουν στον κεντρικό δρόμο της πόλης. Είναι ντυμένες με αποκριάτικες στολές και η κατάληξη της πορείας τους, τις βρίσκει σε κάποιο από τα κέντρα της πόλης για ξεφάντωμα μέχρι τις πρωινές ώρες. Ιωάννινα… Τζαμάλες Στα Ιωάννινα, μεταμφιεσμένοι κάτοικοι χορεύουν γύρω από τεράστιες φωτιές, σε διπλές και τριπλές σειρές. Το θέαμα είναι εντυπωσιακό και το έθιμο πέρασε από γενιά σε γενιά με την ονομασία «Τζαμάλες». Η κορύφωση των εκδηλώσεων της Αποκριάς γίνεται όταν στήνεται στην κεντρική πλατεία της πόλης το γαϊτανάκι.

35

ΚΟΖΑΝΗ – ΓΡΕΒΕΝΑ

Η Κοζανίτικη Αποκριά είναι το πιο γνήσιο, λαϊκό και αυθεντικό έθιμο

της πόλης. Ένα ζωντανό έθιμο που στηρίζεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των

κατοίκων, αναβιώνοντας μια παράδοση οι ρίζες της οποίας χάνονται στα βάθη του

χρόνου. Οι εκδηλώσεις χαρακτηρίζονται από ατμόσφαιρα ευθυμίας, σάτιρας,

γέλιου και χορού στους δρόμους και στις πλατείες.

ΚΟΖΑΝΗ - ΓΡΕΒΕΝΑ Ονομαστά είναι τα

«Λαγκοτσάρια» κατά τη διάρκεια

των οποίων ομάδες

μεταμφιεσμένων χορεύουν στους

δρόμους και στους φανούς

«Οι Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές

που ανάβουν στις διάφορες

γειτονιές της Κοζάνης και των

Γρεβενών και οι ντόπιοι

τραγουδούν αποκριάτικα

τραγούδια και χορεύουν γύρω

από τη φωτιά Το βράδυ της

Κυριακής (της Μεγάλης

Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι

«Φανοί» σ' όλες τις γειτονιές και

η πόλη ζει ένα ξέφρενο

παραδοσιακό γλέντι ώς το πρωί.

ΦΛΩΡΙΝΑ Κάθε χρόνο οργανώνονται και πραγματοποιούνται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση οι

αποκριάτικες εκδηλώσεις του Ξινού Νερού, που διαρκούν πέντε ημέρες. Οι εκδηλώσεις

περιλαμβάνουν παραδοσιακούς χορούς, χορό μεταμφιεσμένων, παρέλαση αρμάτων και

πεζοπόρων. Κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρή Δευτέρα το

πρωί, στην τοποθεσία «Πεύκα» γίνεται το πέταγμα του χαρταετού. Η όλη εκδήλωση

συνοδεύεται από λαϊκή ορχήστρα.

Ο κόσμος, στην όμορφη αυτή τοποθεσία, έχει την ευκαιρία να απολαύσει την παραδοσιακή

λαγάνα, τη φασολάδα, το χαλβά και το κρασί, τα οποία προσφέρονται δωρεάν σε όλους.

ΣΟΧΟΣ Οι «Κουδουνοφόροι Τράγοι», από αιώνες πριν μέχρι και σήμερα, την περίοδο της Αποκριάς

γεμίζουν τους δρόμους του Σοχού, αναστατώνουν γη και ουρανό, προκαλούν τη φύση και την

κοινωνία. Ομάδες μεταμφιεσμένων με μαύρες γιδοπροβιές, ζωσμένοι με τα τέσσερα ογκώδη

σιδερένια κουδούνια, παρουσιάζονται από παντού, χοροπηδούν και σείουν τα κουδούνια τους

ενώ τραγουδούν με γοερή φωνή.

ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Οι εκδηλώσεις του Καρναβαλιού ξεκίνησαν πριν από αρκετές δεκαετίες και τα τελευταία χρόνια

πήραν τη μορφή 12ήμερων εκδηλώσεων κυρίως λαογραφικού χαρακτήρα, καθιστώντας το

Καρναβάλι του Πολύγυρου μια από τις μεγαλύτερες αποκριάτικες εκδηλώσεις της Β. Ελλάδας.

Προσφέρονται δωρεάν κρασί, λουκάνικα, χαλβάς, πίτες κ.ά.

36

Φέρες…το έθιμο της "Καμήλας"

Στη Θράκη, τον τόπο όπου λατρεύτηκε με πάθος ο Διόνυσος και αφιερώθηκαν σ' αυτόν πλήθος τελετών, μεταφέρθηκαν από τα βάθη των αιώνων στο σήμερα έθιμα που έχουν σχέση με τη λατρεία του Διόνυσου, της θεάς Γης - της φύσης - της γονιμότητας. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ξεκινά με την έναρξη της παρέλασης το μεσημέρι, ακολουθεί η Αναπαράσταση εθίμου "Καμήλας" με το Κρέμασμα Καρνάβαλου στην πλατεία Ελευθερίας με φαγοπότι και κλείνει με το πέταγμα του Χαρταετού στα παλιά Αλώνια

Σέρρες …Καλόγερος Στις Σέρρες, την Kαθαρά Δευτέρα, το έθιμο του «Καλόγερου» κλέβει την παράσταση. Αρχικά, κάνουν την εμφάνισή τους οι διαβόητοι Αναστενάρηδες. Έπειτα, ακολουθούν μίμοι, οι οποίοι συνήθως συμμετέχουν και στην παραδοσιακή θεατρική ομάδα. Ο θίασος του «Καλόγερου» αποτελείται από το Βασιλιά, το Βασιλόπουλο, τον καπιστρά, τη νύφη, τη μπάμπω και το εφταμηνίτικο, τους γύφτους με την αρκούδα αλλά και τους Κουρούτζηδες και γυρνάει από σπίτι σε σπίτι, προτού όλοι οι κάτοικοι συγκεντρωθούν για να ξεκινήσει η προετοιμασία του συμβολικού αγρού για τη σπορά. Μετά, άπαντες συμμετέχουν στην αναπαράσταση του θανάτου και της ανάστασης του

Καλόγερου. Μετά το χορό ο Αναστενάρης δίνει τις ευχές του και το πλήθος,

ευχόμενο «κι από του χρόνου», διαλύεται.

Η λαϊκή αυτή θρακική λατρεία παρουσιάζει επίσης εμφανή τα γνωστά στοιχεία

του αρχαίου Διονυσιασμού. Οι ερευνητές του εθίμου βλέπουν τα πάθη και την

ανάσταση του Καλόγερου ως επιβίωση από τα πάθη του θεού Διονύσου.

- ΔΡΑΜΑ

Στην Καλή Βρύση οι «Μπαμπούγεροι» κρατάνε σακίδια με στάχτη. Οταν το κέφι

ανάβει, σακίδια και περιεχόμενο εκτοξεύονται στους περαστικούς.

ΜΕΣΣΗΝΗ

Οι εκδηλώσεις που γίνονται το διήμερο της Κυριακής της Τυροφάγου και της

Καθαρής Δευτέρας.αυτές χρονολογούνται, σύμφωνα με την παράδοση, από τα

πρώτα χρόνια αμέσως μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Έχουν

έντονο παραδοσιακό χρώμα και περιλαμβάνουν τα εξής:

37

Κυριακή της Τυροφάγου: Κυκλοφορία μεταμφιεσμένων με τη συνοδεία λαϊκών

οργάνων και τη συμμετοχή της Δημοτικής Φιλαρμονικής. Το βράδυ της ίδιας

ημέρας αναβιώνει το παλαιό και γραφικότατο έθιμο της «φωτιάς» Οι κάτοικοι

ανάβουν φωτιές σε διάφορες γειτονιές της πόλης, γύρω από τις οποίες κυριαρχεί

το γλέντι και ο χορός μέχρι το πρωί, γίνεται αναπαράσταση παλαιών εθίμων και

ιστοριών από τους ντόπιους.:

η εκτέλεση της γριάς Συκούς

Καθαρή Δευτέρα Το πρωί γίνεται η αναπαράσταση στην θέση "Κρεμάλα" της εκτέλεσης μίας γερόντισσας της Μεσσήνης, της γριάς Συκούς. που κρεμάστηκε στη συγκεκριμένη τοποθεσία της πόλης με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος, εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων. Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να "κρεμαστεί" από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα πραγματοποιούνται παρελάσεις, με άρματα, μαζορέτες μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους, χορευτικά συγκροτήματα,

ΜΕΘΩΝΗ

Εδώ αναβιώνει «του Κουτρούλη ο γάμος». Πρόκειται για το έθιμο «Καρναβάλι –

γάμος» που η ιστορία του ανάγεται στον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι

των νεονύμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην

πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το

προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι. ΞΑΝΘΗ

Εδώ αναβιώνει το παλιό έθιμο «Το κάψιμο του Τζάρου». Σύμφωνα με την τοπική

παράδοση, ο «Τζάρος» ή η «Τζάρους», κατά τους κατοίκους της Ανατολικής

Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε

ένα σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν στο

κέντρο αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους.

Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης

και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού. Μετά

την ολοκλήρωση του εθίμου, ακολουθεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα με

πυροτεχνήματα.

38

ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ

Πραγματοποιείται αναβίωση του εθίμου του «Μπέη», που περιέχει

διονυσιακά στοιχεία και έχει σατιρικό χαρακτήρα. Ο Μπέης είναι ώριμος άντρας

με μουστάκι, ντυμένος με «γούνα», βαμμένος με κοκκινάδι, πολλά στολίδια,

μαύρο φέσι, μπότες και φέρει μαζί του ραβδί, πιστόλια και ναργιλέ. Μέσα από

αυτή την αναπαράσταση σατιριζόταν η τουρκική κατοχή και η ανέχεια της εποχής

εκείνης.

Προηγείται όλων ο τελάλης, ακολουθεί η φρουρά του Μπέη, έπειτα ο ίδιος, οι

αυλικοί και οι γεωργοί. Το ντύσιμο σχεδόν όλων των προσώπων βασίζεται σε

ρούχα παλαιότερων εποχών και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η «γύρα»

του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από

τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομία και ρωμαϊκή πάλη. Μετά την

ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης στο Μεσοχώρι, ο κόσμος μαζεύεται στις

ταβέρνες και μαζί με το προσωπικό του Μπέη πίνει και διασκεδάζει με

παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

Παραδοσιακός ντελάλης γυρίζει το νησί και διαλαλεί το πρόγραμμα του

καρναβαλιού. Σε όλη τη διάρκεια της Αποκριάς διοργανώνονται χοροί,

παρελάσεις, μασκαράτες, ενώ θεατρικές ομάδες παίζουν στις πλατείες και στους

δρόμους. Τις Κυριακές των Απόκρεω και της Τυρινής γίνεται η περιφορά του

Καρνάβαλου με τη συνοδεία αρμάτων από όλες τις περιοχές του νησιού. Οι

εκδηλώσεις κλείνουν με την πολύ διασκεδαστική «Κηδεία της Μάσκας». Μια

αναπαράσταση - παρωδία κηδείας με πολύ γέλιο, όπου τη θέση του νεκρού παίρνει

ο Καρνάβαλος, ενώ ακολουθούν οι θλιμμένοι συγγενείς, με απερίγραπτη εξέλιξη.

Το καρναβάλι δεν περιορίζεται μόνο στην πόλη, αλλά μεταφέρεται και σ' όλα τα

χωριά του νησιού.

39

ΚΕΡΚΥΡΑ

Ο Ντελάλης το πρωί, με σαλπιγκτές και τυμπανιστές, θα διαβεί τους δρόμους της

πόλης για να αναγγείλει τον ερχομό του Σιόρ Καρνάβαλου. Η μεγάλη πομπή, με

άρματα, φιλαρμονικές και μασκαρεμένες συντροφιές, κατευθύνεται στην Κάτω

Πλατεία για το καθιερωμένο γλέντι.

Χίος… Μόστρα και Καλαμωτούσικος Γάμος Στη Χίο, τα σημαντικότερα ΄εθιμα που αναβιώνουν την περίοδο των αποκριών είναι η Μόστρα των Θυμιανών και ο Καλαμωτούσικος γάμος

Σκύρος… Ο Γέρος και η Κορέλα

Στη Σκύρο, η αρχή του Τριωδίου σημαίνει αυτόματα και την εμφάνιση του «Γέρου» και της «Κορέλας». Φιγούρες γραφικές, ντυμένα παραδοσιακά, αμφότερες γυρνούν στους δρόμους του νησιού δίνοντας ξεχωριστό χρώμα στον εορτασμό της Αποκριάς. Οι ικανότεροι σωματικά από τους «Γέρους», ανεβαίνουν στο Κάστρο του νησιού. Εκεί, κτυπούν τις καμπάνες στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου.

Νάξος… Κουδουνάτοι, Λεβέντες και Ληστές Στη Νάξο, όπου η μυθολογία την αναφέρει ως το νησί – γενέτειρα του Θεού Διονύσου, τα αποκριάτικα έθιμα αποτελούν παράδοση ανθεκτική μέσα στο χρόνο. Μεταξύ άλλων, συμπεριλαμβάνονται το σφάξιμο των χοίρων και οι εκδηλώσεις με τους «Kουδουνάτους». Οι τελευταίοι, φορούν κάπα και κουκούλα, τριγυρίζουν στα χωριά και προκαλούν μεγάλη φασαρία και θόρυβο ενώ ταυτόχρονα προβαίνουν σε άσεμνες εκφράσεις και χειρονομίες. Στα χέρια τους, κρατούν την περιβόητη «Σόμπα», ένα ξύλο, το οποίο συχνά παραλληλίζεται με τον διονυσιακό φαλλό. Μαζί με τους «Κουδουνάτους» περιφέρονται ο «Γέρος», η «Γριά» και η «Αρκούδα». Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια των αποκριάτικων εκδηλώσεις των «Κουδουνάτων», συμβαίνουν μια σειρά από γεγονότα. Η λίστα περιλαμβάνει το «Γάμο της Νύφης», «το «Θάνατο», την «Ανάσταση του Νεκρού» όπως επίσης και το «Όργωμα».Σε κάποιες περιοχές, οι κάτοικοι ντύνονται «Λεβέντες» ή «Κορδελάτοι». Αιτία για αυτή την ονομασία αποτελεί το γεγονός ότι στο φέσι και στους ώμους έχουν κορδέλες. Ταυτόχρονα, στο χορό εμφανίζονται οι «Ληστές» ή «Σπαραρατόροι».

Εκείνοι, αρπάζουν τις νεαρές κοπέλες και τις τραβούν να συμμετάσχουν στο γλέντι.

40

ΚΡΗΤΗ Η Καθαρά Δευτέρα είναι μια γιορτή της χριστιανικής Ορθοδοξίας και γιορτάζεται σαράντα μέρες πριν το πάσχα όπου ξεκινάει η μεγάλη Σαρακοστή. Με το θρησκευτικό έθιμο της Καθαράς Δευτέρας αρχίζει και η νηστεία με την οποία ο θρησκευόμενος πρέπει να αποφεύγει την κατανάλωση κρεάτων, λιπών, βουτήρων και γαλακτοκομικών προιόντων. Την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας οι κρητικοί πάνε εκδρομή στην εξοχή κυρίως οικογενειακά, όπου πετάνε χαρταετούς, τρώνε νηστίσημα φαγητά όπως χταπόδι, ελιές, λαγάνα, ταραμοσαλάτα, χόρτα κ.λ.π. και γλεντάνε υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής, πινοντας κρασί και ανταλλάσοντας ευχές για το Πάσχα που θα έρθει. Όταν τελειώσει το γλέντι όλοι βοηθούν στην καθαριώτητα του χώρου και έτσι κλείνει το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας με την ευχή 'και του χρόνου'.

Ρέθυμνο… Η αναζήτηση του θησαυρού Στο Ρέθυμνο, κανταδόροι με κιθάρες και μαντολίνα, προσδίδουν στις εκδηλώσεις χρώμα από το παρελθόν. Τραγούδια τοπικά και μελωδίες ηχούν στα αυτιά όσων παρευρίσκονται στην πόλη την περίοδο της Αποκριάς. Έθιμο των ντόπιων είναι η αναζήτηση του θησαυρού, ο οποίος κείται κρυμμένος σε κάποιο σημείο της πόλης. Παράλληλα, κάτοικοι, χωρισμένοι σε ομάδες, ντυμένοι όπως επιτάσσει το γιορτινό κλίμα, χορεύουν τόσο στη «Μικρή» όσο και στη «Μεγάλη» αγορά, υπό τους ρυθμούς της φιλαρμονικής ορχήστρας.

Αλλα Έθιμα:

Κρητικός γάμος και η Κρητική βάφτιση

Κρητικός γάμος και η Κρητική βάφτιση, πρόκειται για ξεχωριστές εκδηλώσεις που μπορεί να διαρκέσουν αρκετές μέρες, ώστε να εκδηλωθεί πλήρως η χαρά των φίλων και των συγγενών.

Κρατώντας πολύ στενούς τους οικογενειακούς δεσμούς δίνουν κατ'αρχήν μεγάλη έμφαση στην έγκριση και συμμετοχή της οικογένειας. Ο πατέρας και αρχηγός της οικογένειας είναι ο υπεύθυνος για την έγκριση του γάμου και το μελλόνυμφο ζευγάρι οφείλει, όχι μόνο να ακολουθήσει την συμβουλή του αλλά και να αποδεχτεί την πιθανή αντίθετη γνώμη του.

Μετά την επίσημη έγκριση του πατέρα, με την παρουσία παπά, πραγματοποιείται η τελετή την μνηστείας και, αφού συνταχθεί το προικοσύμφωνο, που ορίζει τις οικονομικές λεπτομέρειες του γάμου, ορίζεται η ημερομηνία του μυστηρίου. Ακολουθεί το "κάλεσμα", όπου προσκαλούνται όλοι. Μέχρι την ημέρα του μυστηρίου οι συγγενείς και φίλοι στέλνουν δώρα, τα λεγόμενα "κανίσκια" που είναι ένα καλάθι με λάδι, τυρί, κρασί και πατάτες.

Την παραμονή όλοι βοηθούν τους "προικαδόρους" στη μεταφορά των προικιών της νύφης στο σπίτι του γαμπρού. Τα φορτώνουν πάνω σε στολισμένα άλογα που ακολουθούνται από την πομπή συγγενών και φίλων, ενώ ακούγονται πυροβολισμοί και κρητικές μαντινάδες. Σε όσους συμμετέχουν στη προετοιμασία του γάμου

41

προσφέρονται νόστιμες σπιτικές δίπλες με μέλι και η περίφημη κρητική κουλούρα με τον υπέροχο στολισμό, που φτιάχνεται μόνο σ' αυτές τις περιπτώσεις.

Η τελετή ξεκινά με πομπή από το σπίτι του γαμπρού που συνοδεύεται από μαντινάδες και ντουφεκιές και καταλήγει στο σπίτι της νύφης. Εκεί μια μαντινάδα τραγουδισμένη από γλυκιά γυναικεία φωνή πείθει την οικογένεια της νύφης να ανοίξει την πόρτα που μέχρι τότε παραμένει κλειστή. Αφού ανταλλάσονται φιλιά και ευχές, το χτύπημα της καμπάνας ειδοποιεί τους μελλόνυμφους πως πρέπει να κατευθυνθούν προς την εκκλησία.

Μετά τη τελετή, το ζευγάρι φτάνει στο σπίτι του γαμπρού, όπου η μητέρα του ταϊζει τη νύφη μελοκάρυδο και χαράζει σταυρό στη πόρτα, ενώ η νύφη χύνει μέλι στην είσοδο και σπάει ένα ρόδι, για να γίνει ο γάμος γλυκός σαν το μέλι και καρπερός σαν το ρόδι.

Το γλέντι ξεκινά με τραγούδια που λέει πρώτο το ζευγάρι και συνεχίζεται με χορό και φαγοπότι που φτάνουν μέχρι το πρωί.

Έθιμα από την Ήπειρο:

«Tα καρύδια»

Τα καρύδια είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιγνίδι που παίζουν τα παιδιά στην Ήπειρο. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, και με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.

42

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης γιορτάζεται με τιμές σε ολόκληρη τη χώρα. Παραδόσεις αιώνων αναβιώνουν από άκρη σε άκρη της Ελλάδας. Από τη

Μακεδονία και τη Θράκη μέχρι την Κρήτη και από τη Ζάκυνθο ως τα νησιά του Αιγαίου, η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί μια περίοδο κατάνυξης με ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά γνωρίσματα ανά περιοχή.

ΚΡΗΤΗ

Τη Μεγάλη Εβδομάδα γίνονται μεγάλες απογευματινές λειτουργίες που παρακολουθούνται από πολύ κόσμο. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια ξεχωριστή μέρα αφού ο επιτάφιος τον οποίο οι πιστοί στολίζουν με πανέμορφα εποχιακά λουλούδια, μεταφέρεται στους δρόμους της ενορίας ή του χωριού, συνοδευόμενος από πλήθος πιστών και πένθιμους ψαλμούς. Το Μεγάλο Σάββατο τελείται η λειτουργία της Ανάστασης. Ακριβώς πριν τα μεσάνυχτα τα φώτα σβήνουν και οι άνθρωποι μαζί με τους ιερείς βγαίνουν έξω από την εκκλησία για να συνεχίσουν τη λειτουργία. Τη στιγμή της Ανάστασης το κερί του ιερέα ανάβει (αντιπροσωπεύοντας το Χριστό ως φως του κόσμου) και τα κεριά των πιστών ανάβουν παίρνοντας το θείο φως από χέρι σε χέρι. Τα παιδιά κρατούν πολύχρωμες λαμπάδες που παραδοσιακά τους χαρίζουν οι νονοί τους. Πριν την ανάσταση όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λεει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, η καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς. Ακολουθούν χαρούμενες αγκαλιές, δίνεται το φιλί της αγάπης και ανταλλάσσονται οι καλύτερες ευχές. Το φως μεταφέρεται στο σπίτι και ένας σταυρός φτιάχνεται με τη φλόγα στην είσοδο, ενώ το γιορτινό τραπέζι περιμένει όπου τα παραδοσιακά φαγητά είναι η μαγειρίτσα και τα κόκκινα αυγά. Η μαγειρίτσα είναι ένα φαγητό σε μορφή σούπας, με εντόσθια αρνιού. Την Κυριακή του Πάσχα οι πιστοί γιορτάζουν με το σούβλισμα του αρνιού, το παραδοσιακό κοκορέτσι και τα παραδοσιακά γλυκίσματα μετά την νηστεία των προηγούμενων ημερών.

ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Με έντονο το "χρώμα" της παράδοσης γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα, η μεγαλύτερη γιορτή των ορθόδοξων χριστιανών. Πληθώρα εθίμων

αναβιώνουν σε αρκετές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας αλλά και μετά την Ανάσταση.

Οι γενικές προετοιμασίες για τον εορτασμό της Ανάστασης, σε όλα τα ελληνικά σπίτια, ξεκινούν από τη Μεγάλη Πέμπτη. Την ημέρα αυτή, οι

νοικοκυρές, κατά παράδοση, ετοιμάζουν τα τσουρέκια και βράζουν αβγά με ειδικές βαφές κόκκινου χρώματος. Το αβγό συμβολίζει από την αρχαιότητα

την ανανέωση της ζωής και το κόκκινο χρώμα το αίμα του Χριστού.

Παλαιότερα, συνήθιζαν να τοποθετούν το πρώτο κόκκινο αβγό στο εικονοστάσι του σπιτιού για να ξορκίσουν το κακό.

43

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Ο εκπαιδευτικός Ζήσης Τζιαμούρτας, στην εργασία του,

"Λαογραφική πινακοθήκη των Καραγκούνηδων" η οποία βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, καταγράφει τα ήθη κι έθιμα του καραγκούνικου

στοιχείου στα χωριά του κάμπου την Εβδομάδα των Παθών. "Μέχρις ότου φθάσει το Πάσχα, η Λαμπρή, έπρεπε να περάσουν

υποχρεωτικά σαράντα μέρες χωρίς αρτίσιμα φαγητά. Χαιρετούσαν οι Καραγκούνηδες από την Αποκριά το κρέας. Από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι

των Αγίων Θεοδώρων δεν έτρωγαν ούτε λάδι. Ετοιμασία πνευματική μεγάλη, για να δεχθούν τον Αναστάντα Χριστό. Με ιδιαίτερη κατάνυξη

παρακολουθούσαν την ακολουθία των Χαιρετισμών κάθε Παρασκευή και τη

Θ. Λειτουργία κάθε Κυριακή. Βαθειά πίστη ζούσε στην ψυχή τους. Και συνεχίζει: "Τα αισθήματα αυτά, που είναι γεμάτα αφοσίωση και ευλάβεια,

φαίνονται με την έκφρασή τους τη Μεγάλη Εβδομάδα.Μεγάλη και λαμπρή η Κυριακή των Βαΐων. Όλοι οι χωριανοί, με τα γιορτινά τους ρούχα και τα

βαγιόκλαδα στο χέρι, πήγαιναν στην εκκλησία. Κατά τη Μεγάλη Είσοδο ο παπάς με το Ευαγγέλιο, διευκρινίζει, περνούσε πάνω από τις βάγιες, τις

οποίες έριχναν στο δάπεδο οι επίτροποι. Μικροί και μεγάλοι τότε έπεφταν και έπαιρναν βάγιες με στριμωξιές, γιατί τις θεωρούσαν ευλογημένες. Αυτές

τις βάγιες τις έπαιρναν για τα σπίτια τους και τις έβαζαν στην εξώπορτα του σπιτιού και άλλες στο εικόνισμα και έμειναν εκεί μέχρι τον επόμενο χρόνο.

Με λίγα βαγιόφυλλα, χαμομήλι και θυμίαμα μαζί, συνεχίζει ο εκπαιδευτικός, θυμιάτιζαν τα μικρά παιδιά, που ήταν άρρωστα στα μάτια, στ' αυτιά, από

σπασμούς και άλλα. Από το βράδυ-εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων άρχιζε η ακολουθία του Νυμφίου, οι Αγρυπνίες, Από τη Μ. Δευτέρα μέχρι και τη

Μ. Παρασκευή πενθούσαν οι Καραγκούνες γυναίκες. Γύριζαν τα μανίκια

από τα πουκάμισα προς τα κάτω. Την Μ. Τετάρτη δεν έπλεναν ρούχα στα καζάνια με ζεστό νερό, γιατί πρόδωσαν το Χριστό. Το βράδυ, ξημερώνοντας

η Μ. Πέμπτη, έβγαζαν στους φράχτες από καλαμποκιές κόκκινο μαντήλι ή κόκκινη ποδιά και τα άφηναν όλη τη νύχτα, δείχνοντας έτσι το κόκκινο

αίμα του Χριστού. Τη Μεγάλη Πέμπτη, που τελούνταν η λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, όλα τα Καραγκουνόσπιτα πήγαιναν

στην εκκλησία δύο πρόσφορα (πτάρια), το ένα για τον παπά και το άλλο στο οποίο έγραφαν από πάνω τα ονόματα των μελών της οικογένειας και

από κάτω: Υπέρ αγρών, ποιμνίων και αμπελώνων, για το σπίτι. Τα τοποθετούσε ο παπάς στο ιερό και στην Αγία Τράπεζα να είναι ευλογημένα.

Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας τα έπαιρναν τα δικά τους για τα σπίτια τους από όπου ο καθένας έτρωγε το μερίδιο με τ' όνομα του, για να είναι

καλά με τη χάρη του Εσταυρωμένου. Τη Μεγάλη Πέμπτη έβαφαν, επίσης, κόκκινα αβά (40-50), τα λεγόμενα μεγαλοπεφτήσια. Δύο απ' αυτά έβαζαν

στο εικόνισμα και τρία στ' αμπέλι, για να μην πέφτουν άσχημες βροχές.

Σημάδευαν επίσης τ' αρνιά στ' αυτί, για να ματώσει, έφτιαναν φούντες για τα μοσχάρια, τσαντήλες για το τυρί, βάφτιζαν τα μωρά, έφτιαναν τις

44

κουλούρες από χερίσιο κερί, καθώς και τα χαϊμαλιά. Το βράδυ της Μ.

Πέμπτης, που διάβαζε ο παπάς τα δώδεκα Ευαγγέλια, κατέβαζαν το Χριστό από το ιερό και τον τοποθετούσαν στο μέσο του ναού. Όλοι σχεδόν οι

χωριανοί, μικροί και μεγάλοι παρακολουθούσαν με τρεμούλα -ψυχής το δράμα του Εσταυρωμένου. Κορίτσια, που φορούσαν μαντήλια στο κεφάλι

συμμετέχοντας έτσι στο θείο δράμα, τοποθετούσαν στεφάνια από Καραγκούνες συντροφεύουν το Χριστό το βράδυ της Μ. Πέμπτης

πολύχρωμα λουλούδια επάνω στο σταυρό, καθώς και στα χέρια και τα πόδια του Χριστού. Γυναίκες έφτιαναν κερί, ύψους 1,50 μ., ίσιο, με τα

μικρά παιδιά τους και μ' αυτό έζωναν την μέση του Χριστού. Το είχαν- εξηγεί ο εκπαιδευτικός- σε καλό, για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με τη

χάρη του Χριστού. Πολλοί έφτιαναν πολλά μέτρα κερί και έζωναν απ' έξω την εκκλησία. Το βράδυ της Μ. Πέμπτης πολλές γυναίκες με τα μικρά

παιδιά έμεναν όλη τη νύχτα στην εκκλησία. Κάθονταν στις στρωμένες ψάθες τους και συντρόφευαν τον Χριστό φορώντας σκούρες ποδιές και

μώβ τραχηλιές. Πρέπει να σημειωθεί, πως το πρωί, στην Θεία

Λειτουργία, πήγαιναν οι γυναίκες σιτάρι, κομμάτια ψωμί, ελιές, σταφιδόπιττες. Περίμεναν οι ψυχές των πεθαμένων. Αν δεν πήγαινε έστω

ένας, έμεναν πικραμένες. Επίσης, πήγαιναν και στους τάφους του νεκροταφείου, όπου άναβαν τα κανδήλια και έβαζαν κόκκινα αβγά.Το

βράδυ, λοιπόν της Μ. Πέμπτης οι γυναίκες, που συνόδευαν το Χριστό όλη τη νύχτα, τραγουδούσαν λυπητερά τραγούδι, που σκόρπιζαν συγκίνηση σε

μικρούς και μεγάλους. . Η Μ. Παρασκευή βαριά και λυπητερή ημέρα στη συνείδηση του

Καραγκούνη. Πένθιμη ημέρα, πολύ πένθιμη. Το βαρύ πένθος το διαλαλούσαν με το παραπάνω τραγούδι: Σήμερα μαύρος ουρανός.... τα

μικρά παιδιά, τα δασκαλούδια, που γύριζαν σ' όλα τα σπίτια του χωριού από τα χαράματα μαζεύοντας χαρούπια, σύκα, αβγά κόκκινα. Και ο παπάς,

καθώς και οι βουκόλοι γύριζαν αυτή τη μέρα σ' όλο το χωριό μαζεύοντας χρήματα, αβγά, προϊόντα. Η καμπάνα όλη τη μέρα χτυπούσε νεκρικά. Δεν

εργάζονταν στα κτήματα, ούτε έπαιζαν χαρτιά στα καφενεία, ούτε έπιναν

ποτά. Οι γυναίκες δεν σκούπιζαν τα σπίτια ούτε μέσα, ούτε τις ρούγες, για να μη βγουν μυρμήγκια. Όλη μέρα γυναίκες και κορίτσια έπαιρναν το

δρόμο, με προφανή λύπη, για την εκκλησία με πολύχρωμα λουλούδια στα χέρια, τα οποία έθεταν στον Επιτάφιο και ασπάζονταν με τρεμάμενα χείλη

τον Εσταυρωμένο. Οι μανάδες μάλιστα περνούσαν τα μικρά παιδιά κάτω από τον Επιτάφιο τρεις φορές, για να έχουν την ευλογία του Χριστού, ο

οποίος έδειξε προς αυτά ιδιαίτερη αγάπη. Με αγωνία περίμεναν οι Καραγκούνηδες -μικροί και μεγάλοι- να βραδιάσει να πάνε στην εκκλησία,

για να ψάλλουν τα εγκώμια. Μέσα στην εκκλησία, όλοι οι χωριανοί κρατούσαν στα χέρια τους χειροποίητες κηροκλούρες. Σαν τελείωνε η

ακολουθία, τέσσερα παιδιά, ηλικίας 18-25 χρόνων, έπαιρναν στους ώμους τους το κουβούκλιο με τον Επιτάφιο για την περιφορά του. Μπροστά τα

εξαπτέρυγα, μετά ο παπάς μ' όλο το χωριό έβγαιναν από τη δυτική πόρτα

45

της εκκλησίας και υπό τον πένθιμο ήχο της καμπάνας γίνονταν η περιφορά.

Στο δρόμο, ο παπάς διάβαζε από μια φορά σε τρία σημεία τα ονόματα των πεθαμένων όλων των οικογενειών, που ήταν γραμμένα από τους

Επιτρόπους σε μια κατάσταση, ενώ οι ψαλτάδες έψαλλαν το αιωνία η μνήμη. Σαν επέστρεφαν στο ναό, για να μπουν μέσα από την νότια πόρτα,

περνούσαν όλοι οι χωριανοί κάτω από τον Επιτάφιο, για να έχουν τη χάρη του Εσταυρωμένου. Μάλιστα μερικοί έπαιρναν τις λαμπάδες από το

κουβούκλιο του Επιταφίου, για τα σπίτια τους, καθώς και επιταφιολούλουδα. Το θεωρούσαν καλό, ευλογία Χριστού. Το βράδυ της Μ.

Παρασκευής, σαν γύριζαν στα σπίτια τους, έχυναν το νερό από τα γκιούμια ή τις στάμνες, γιατί το θεωρούσαν βαμμένο από το αίμα του Χριστού.

Επίσης, έφτιαναν το προζύμι, για να ζυμώσουν το Μ. Σάββατο ψωμί καινούργιο Πρωί - πρωί το Μ. Σάββατο οι γεροντότεροι και τα μικρά

παιδιά πήγαιναν στην εκκλησία για να μεταλάβουν. Πολύ πρωί, οι γυναίκες έπαιρναν καινούργιο νερό από την βρύση για ευτυχία μακριά από την

επήρεια των κακών πνευμάτων. Την ίδια μέρα πήγαιναν και τα φωτίκια,

δώρα (παπούτσια, λαμπάδες, σιταροκλούρα, πέντε αυγά κόκκινα) στους κουμπάρους ο Νουνός ή στα βαπτιστικά του, για να τα φορέσουν τη

Λαμπρή. Οι χωριανοί, που είχαν καλύτερη οικονομική κατάσταση, πήγαιναν δώρα στις φτωχότερες οικογένειες, όπως κρέας, τυρί, γάλα, γιαούρτι. Και

το βακούφ' (εκκλησία), βοηθούσε με κρέας και χρήματα τις φτωχές οικογένειες. Τέλος, το Σάββατο βράδυ έπεφταν για ύπνο, γιατί γύρω στις 3

πρωινή θα τούς "έκραζε" η καμπάνα για την Ανάσταση. ΠΑΣΧΑ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ .

Από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινούν οι ετοιμασίες για το γιορτινό τραπέζι της Ανάστασης και οι νοικοκυρές μαγειρεύουν τη μαγειρίτσα

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, οι πιστοί συγκεντρώνονται στις εκκλησίες

κρατώντας λαμπάδες, τις οποίες ανάβουν με το "Άγιο Φως", που μοιράζει

ο ιερέας. Όταν ο τελευταίος ψάλλει το "Χριστός Ανέστη" ανταλλάσσονται ευχές

και το λεγόμενο φιλί της Αγάπης. Με το "Άγιο Φως" οι πιστοί συνηθίζουν

να σταυρώνουν την εξώπορτα των σπιτιών τρεις φορές για καλή τύχη.

Το πρωί της Κυριακής, στα περισσότερα μέρη της χώρας σουβλίζεται ο οβελίας

ακολουθεί πλούσιο γεύμα και γλέντι

46

ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΤΟΠΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

ΚΡΗΤΗ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΝΙΑ

ΡΕΘΥΜΝΟ

ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΣΟΣ

47

ΗΠΕΙΡΟΣ

A trip

to EPIRUS

GREECE

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

48

49

ΑΛΒΑΝΙΑ

ΤΙΡΑΝΑ Για πρώτη φορά το όνομα των Τιράνων αναφέρεται το 1418

σε ενετικό έγγραφο Εγγραφή γης από αυτά τα χωριά είναι η Οθωμανική κατοχή στο 1431-1432. Το κέντρο των χωριών αυτών, Τίρανα ιδρύθηκε το 1614 από τον Σουλεϊμάν Bargjin - Mullet Πασά χωριό, το οποίο χτίστηκε για πρώτη φορά ένα τζαμί, ένα χαμάμ και ένα φούρνο. Ως προσωρινή πρωτεύουσα των Τιράνων κηρύχθηκε στις 8 Φεβρουαρίου του 1920 από το Κογκρέσο και τελικά πήρε αυτό το καθεστώς στις 31 Δεκεμβρίου 1925. Το 1990 στα Τίρανα αριθμούσε μόνο 244.200 κατοίκους. Επί του παρόντος, η μαζική εισροή των ανθρώπων από όλα τα άλλα μέρη της χώρας έχει αυξήσει τον αριθμό της ανάπτυξης του πληθυσμού

50

51

Ο Αυλώνας Ο Αυλώνας (αλβανικά: Vlore) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραλιακή

πόλη της Αλβανίας, μετά το Δυρράχιο. Έχει πληθυσμό 93.812 κατοίκων (εκτίμηση για το 2006).Ιδρύθηκε ως αρχαία ελληνική αποικία τον 6ο αιώνα π.Χ με το όνομα Αυλών. Κατοικούμενη έκτοτε για 26 περίπου αιώνες, η πόλη του Αυλώνα είναι σήμερα το πλέον σημαντικό οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Νότιας Αλβανίας και αποτελεί έδρα Πανεπιστημίου.

Ιδρυμένη από Έλληνες αποίκους τον 6ο π.Χ. αιώνα, η πόλη του Αυλώνα είναι εκ των αρχαιοτέρων της Αλβανίας. Αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Πτολεμαίο (Γεωγραφία III, xii, Η πόλη υπήρξε σημαντικό λιμάνι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ως μέρος της Νέας Ηπείρου

52

Κατά τον πέμπτο αιώνα ο Αυλώνας έγινε επισκοπική έδρα ανήκε στο Πατριαρχείο της Ρώμης. Το 733 προσαρτήθηκε, μαζί με όλη την ανατολική Ιλλυρία, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως,

Το 1417 υ πό Οθωμανική κυριαρχία,έγινε το κέντρο σαντζακίου ως Αυλώνυα (Αvlonya), ενώ το 1690 έγινε Βενετική κτήση. . Κατά τον 16ο αιώνα, αποτέλεσε σημαντικό κέντρο Σεφαρδιτών Εβραίων που είχαν έλθει πρόσφυγες από την Ιβηρική.Το 1861 υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμό.

53

54

ΜΠΕΡΑΤΙ

55

ΤΕΠΕΛΕΝΙ

Το Τεπελένι ή Τεπελένιον (αλβανικά:Tepelena, τουρκικά:Tepedelen)

είναι η βασική π όλη στην ομώνυμη περιφέρεια στη νότια Αλβανία. Βρίσκεται

στην ανατολική όχθη του ποταμού Βγιόσε (του ελληνικού Αώου). Το όνομά της

πόλης σημαίνει "Λόφος της Ελένης".

Το 196 π.Χ. στην περιοχή διεξήχθη μια αποφασιστική μάχη μεταξύ του

Ρωμαϊκού στρατού, υπό την ηγεσία του Τίτου Φλαμίνιου, και των Μακεδόνων υπό

την ηγεσία του Φιλίππου Ε'

Ο Αλή Πασάς

γεννήθηκε στο

γειτονικό

χωριό Χόρμοβο ή

Χορμόβα

Στις 7 Απριλίου 1939 Ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Αλβανία όπου και

ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας καθώς και του Τεπελενίου. Το τοπικό Ιταλικό

στρατόπεδο που δημιουργήθηκε μετατράπηκε από το μεταπολεμικό

κομμουνιστικό καθεστώς σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Είχε κακή

φήμη για βιαιότητες και αρρώστιες και αναφερόταν ως το "Αλβανικό Μπέλσεν",

από το ομώνυμο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Έκλεισε στη δεκαετία του

'50 μετά από μία επιδημία χολέρας που σκόρπισε το θάνατο σχεδόν σε όλους τους

εγκλείστους.

Το 1997 το Τεπελένι έγινε κεντρικό σημείο της λαϊκής εξέγερσης εναντίον της

κυβέρνησης του Σαλί Μπερίσα. Μία επιτροπή ανέλαβε τότε τον έλεγχο της πόλης,

(Μάρτιος 1997), και απελευθέρωσε από την τοπική φυλακή τον αντιπολιτευόμενο

πολιτικό Φάτος Νάνο. Το κίνημα εκείνο εξαπλώθηκε τον ίδιο μήνα

στο Αργυρόκαστρο ενώ από το Τεπελένι κλάπηκε μεγάλος αριθμός όπλων, του

αλβανικού στρατού, τα οποία διανεμήθηκαν στο λαό.

Σήμερα στη πόλη σημαντική τοπική επιχείρηση είναι το τοπικό εργοστάσιο

μεταλλικού νερού.

56

ΑΛΛΑ ΤΟΠΙΑ ΑΛΒΑΝΙΑΣ

57

Πηγη Το walking-greece.gr Πηγές: Βικιπαίδεια, Καθημερινή

"Λαογραφική πινακοθήκη των Καραγκούνηδων" του εκπαιδευτικού Ζήση Τζιαμούρτα

58

Η Τετάρτη 21η Μάρτη 2012 είναι η

Παγκόσμια μέρα κατά του Ρατσισμού

Καθημερινά, πολλοί μετανάστες και μετανάστριες

απο-νομιμοποιούνται, ο νόμος για την ιθαγένεια

των παιδιών «δεύτερης γενιάς μεταναστών»

παραμένει ανενεργός και πολλές μετανάστριες

εξωθούνται στην πορνεία προς τέρψιν των

πελατών και τον πλουτισμό των κυκλωμάτων

μαστροπείας , ενώ τα μνημόνια της τρόικα κάνουν

πιο εκρηκτικά τα προβλήματα της φτώχειας και

της ανεργίας και αυξάνουν την εγκληματικότητα ,

που οφείλεται στην ολοένα εντεινόμενη

οικονομική εξαθλίωση.

Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ

59

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Είμαστε στο ίδιο σχολείο,

στην ίδια πόλη, στην ίδια χώρα,

έστω κι αν προερχόμαστε από

διαφορετικές κουλτούρες

Όταν υπάρχει σεβασμός, εκτίμηση

κατανόηση, αγάπη όλα γίνονται

ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ

Η φιλία και η αγάπη

δεν έχουν σύνορα

Όλοι μαζί

αγαπημένοι

και ενωμένοι

θα χτίσουμε

έναν κόσμο

καλύτερο

για όλους

60