cyan magenta yellow black

Γεννηµένος το 1966 στην Αθήνα,

ο Χ.Α. Χωµενίδης έχει τελειώσει τη

Νοµική Σχολή. Το 1993 εξέδωσε το

Σοφό Παιδί. Ακολούθησαν άλλα πέντε

µυθιστορήµατα και δεκάδες διηγήµα-

τα, που µεταφράστηκαν

στα γαλλικά, στα αγγλικά,

στα ισπανικά, στα τσέχικα,

στα λιθουανικά, στα τούρκικα

και στα εβραϊκά. Μετέφρασε

ένα θεατρικό έργο και έγραψε

το σενάριο για µία κινηµατογραφική

ταινία και µία τηλεοπτική σειρά.

Ο Χ.Α. Χωµενίδης εργάζεται και

ως ραδιοφωνικός παραγωγός,

κατοικεί πάντα στην Κυψέλη και

επιµένει να ελπίζει στο καλύτερο.

Η ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι:

chomenidis@gmail.com

Τοποθέτησα τους ήρωές µου σε αστραφτερά νεόπλουτα αλλά και

σε αποπνικτικά µικροαστικά περιβάλλοντα, τους έβαλα να δια-

σχίζουν την Αθήνα µέσα σε ταξί που αγκοµαχούν και την ύπαι-

θρο µέσα σε τζιπ 4x4 που µαρσάρουν στη λάσπη, να συνωµοτούν

µετρώντας πάκα µε λεφτά και να πασχίζουν να αποδράσουν

ακόµα και πεσµένοι στα γόνατα σε τουαλέτες µπαρ… Η «Φωνή»

δεν επικεντρώνεται στον υπόκοσµο αλλά στον –ακαθόριστων

διαστάσεων– ηµίκοσµο που έδινε επί δεκαετίες τον τόνο στην

κοινωνία µας. Στην ανθρώπινη πανίδα η οποία αποτελούνταν

από επιχειρηµατίες της αρπαχτής, αριβίστες της γειτονιάς, κο-

ρίτσια του γλεντιού που αντιµετώπιζαν το φύλο τους ως δώρο

και συνάµα ως όχηµα και αγόρια που έπρεπε να επανεφευρίσκουν

τον ανδρισµό τους µέσα σε συνεχώς µεταβαλλόµενες συνθήκες…

Χ.Α. Χ.

H «Φωνή» αποτυπώνει στον καιρό τους όλες εκείνες τις µικρές

και τις µεγάλες απάτες που οδήγησαν στη σηµερινή κατάρρευση.

Πρόκειται για ένα χρονικό της µεταπολιτευτικής «µπελ επόκ»,

η οποία είχε πείσει τον εαυτό της πως θα κρατούσε αέναα.

°

°

cyan magenta yellow black

ISBN 978-960-16-4264-2

Βοηθ. κωδ. µηχ/σης 8264

Χ.Α

. ΧΩ

ΜΕΝ

ΙΔΗ

ΣΗ

Φων

ή

°

°

www.patakis.gr

X.A. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

η Φωνή

Στο εξώφυλλο το έργο του Κωνσταντίνου Παπαµιχαλόπουλου

«Η Φωνή», 2011

μ υ θ ι σ τ ό ρ η μ α

TOY IΔIOY

Mυθιστορηματα

TO σOΦO ΠAIΔI, Eστία 1993, Πατάκης, 2008.

Tο υψοσ των Περιστασεων, Eστία, 1995.

YΠερσυντελικοσ, Eστία, 2003.

TO σΠITI KAI TO KEλλI, Πατάκης, 2005.

λοΓια Φτερα, Πατάκης, 2009.

συλλοΓεσ ΔιηΓηματων

Δεν θα σου κανω το χατιρι, Eστία, 1997.

Δευτερη ζωη, Eστία, 2000.

στη Δευτερα Παρουσια ασ μασ Βαλουν

αΠουσια, Πατάκης, 2010.

Στον Μανούσο Βολουδάκη, τον Βασίλη Καρατζά,

τον Οράτιο Κουτά, τον Γιώργο Νέρη

και στον Τάσο Φαληρέα

9

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Θυμαμαι Σαν χΘεΣ τη στιγμή που συνέλαβατη «Φωνή»: χειμώνας του 1996, περασμένα με-σάνυχτα, τριγυρνούσα μονάχος μου, με τους

γιακάδες του παλτού μου σηκωμένους, σε κάτι δρο-μάκια στους αμπελόκηπους. Σταμάτησα μπροστάστη μισοφωτισμένη βιτρίνα ενός γραφείου κηδειώνγια να ανάψω τσιγάρο και αντίκρισα με έκπληξη έναευμέγεθες κλουβί σκεπασμένο με ένα βελούδινο πανί.«Προφανώς ο παπαγάλος χρειάζεται σκοτάδι για νακοιμηθεί…» συμπέρανα και τον φαντάστηκα –μεγα-λόσωμο και πλουμιστό, με κίτρινο ράμφος και με μαύ-ρη γλώσσα– να αποστηθίζει τα μοιρολόγια της πελα-τείας και να επαναλαμβάνει τα επαγγελματικά συλ-λυπητήρια του αφεντικού του. «μα είναι δυνατόν έναςνεκροθάφτης να έχει παπαγάλο;» αναρωτήθηκα. «Ίσωςόμως ο παπαγάλος να τα λέει καλύτερα, πιο πειστικά,από τον ίδιο…» είκασα. Στη μεθεπόμενη γωνία ήμουνήδη έγκυος στο τρίτο μου μυθιστόρημα.

Πιστός στην πεποίθηση ότι η περιρρέουσα πραγμα-τικότητα μας προσφέρει πάντα απλόχερα τις γονιμότε-ρες εμπνεύσεις (θεωρώ τον εαυτό μου ρεαλιστή συγ-

γραφέα), επεδίωξα να ξεδιπλώσω στη «Φωνή» την προ-ολυμπιακή ελλάδα σε όλες τις εκφάνσεις της: Τοποθέ-τησα τους ήρωές μου σε αστραφτερά νεόπλουτα αλλά καισε αποπνικτικά μικροαστικά περιβάλλοντα, τους έβαλανα διασχίζουν την αθήνα μέσα σε ταξί που αγκομαχούνκαι την ύπαιθρο μέσα σε τζιπ 4x4που μαρσάρουν στη λά-σπη, να συνωμοτούν μετρώντας πάκα με λεφτά και ναπασχίζουν να αποδράσουν ακόμα και πεσμένοι στα γό-νατα σε τουαλέτες μπαρ… Η «Φωνή» δεν επικεντρώ-νεται στον υπόκοσμο αλλά στον –ακαθόριστων διαστά-σεων– ημίκοσμο που έδινε επί δεκαετίες τον τόνο στηνκοινωνία μας. Στην ανθρώπινη πανίδα η οποία αποτε-λούνταν από επιχειρηματίες της αρπαχτής, αριβίστεςτης γειτονιάς, κορίτσια του γλεντιού που αντιμετώπι-ζαν το φύλο τους ως δώρο και συνάμα ως όχημα καιαγόρια που έπρεπε να επανεφευρίσκουν τον ανδρισμότους μέσα σε συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες…

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η «Φωνή» –ανεξαρτή-τως της όποιας λογοτεχνικής της αξίας– διαθέτει, φρο-νώ, τη σημασία ενός κειμένου το οποίο αποτυπώνει στονκαιρό τους όλες εκείνες τις μικρές και τις μεγάλες απά-τες που οδήγησαν στη σημερινή κατάρρευση. Πρόκειταιγια ένα χρονικό της μεταπολιτευτικής «μπελ επόκ», ηοποία είχε πείσει τον εαυτό της πως θα κρατούσε αέναα.

Δε θα ’θελα ωστόσο η «Φωνή» να ικανοποιεί απλώςτην περιέργεια των νεότερων και τη νοσταλγικότητατων παλαιότερων. υπάρχουν στον πυρήνα της, πι-στεύω, δύο στοιχεία τα οποία υπερβαίνουν την εποχήπου γράφτηκε.

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

10

Το ένα είναι η παθιασμένη αγάπη του συγγραφέαγια το λαϊκό τραγούδι. Το μέγιστο ίσως επίτευγματου νεοελληνικού πολιτισμού μας, που πήρε άξια τησκυτάλη από το δημοτικό και ακολούθησε μια –άλλο-τε υπόγεια κι άλλοτε υπέρλαμπρη– διαδρομή καθ’ όλοντον 20ό αιώνα. Δεν αναφέρομαι μόνο στις κορυφές πουκατέκτησαν ο μάρκος Βαμβακάρης, ο Βασίλης Τσι-τσάνης, ο Άκης Πάνου και οι ομότεχνοί τους. ακόμακαι στις πιο «φτηνές» εκδοχές του, το λαϊκό τραγού-δι διατηρεί την ψυχή του. Λίγο εάν ξύσεις, αντικρίζειςτο αίσθημα να ξεπροβάλλει ατόφιο και να επιβάλλεταικαι στην πιο ευτελή αισθητική.

Το δεύτερο και ισχυρότερο σημείο της «Φωνής» εί-ναι, ελπίζω, η τριάδα των βασικών της προσώπων: Ηπαράφορη, νευρωτική, κυνική, μα στο βάθος υπερευ-αίσθητη μυρτώ χαλκιά. Ο ακατέργαστος, χαρισμα-τικός και μεγαλειώδης κατά την πτώση του ΛάζαροςΠαλάσκας. Και η άλλη όψη του, ο Δώρος μιχαηλίδης,θεός της κυριολεξίας και των μικρών πραγμάτων, πουσαν μεταμοντέρνος Συρανό ντε μπερζεράκ δημιουρ-γεί την κρίση αλλά δίνει και τη λύση. μαζί τους, χα-ρακτήρας-κλειδί, ο πρώτος ήρωάς μου που συνειδη-τά έπλασα καθ’ ομοίωσιν υπαρκτού προσώπου. Ο«θείος» Γιώργος, κατά κόσμον Τάσος Φαληρέας.

Στη μνήμη του Τάσου Φαληρέα και στην υγειά τωνπαιδικών μου φίλων είναι αφιερωμένη η «Φωνή».

χ. α. χΩμενιΔΗΣ

Κέρκυρα, μάιος 2011

Η ΦΩΝΗ

11

Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος είναι φανταστικά.Κάθε ομοιότητα με πραγματικά γεγονότα είναι συ-μπτωματική, η δε επιλογή των ονομάτων έγινε τυχαία.

ΣΤιΣ 11 αΠΡιΛιΟυ, στις επτά και μισή το από-γευμα, ένας παχύς, κάθιδρος τύπος γύρω στα εί-κοσι πέντε, ντυμένος με βυσσινί κοστούμι, λα-

μέ πουκάμισο στο ίδιο χρώμα και μια μεταξωτή γρα-βάτα με ιπτάμενες αγριόπαπιες, μπήκε στο μέγαροχριστακέα επί της οδού ακαδημίας, προσπέρασε τονυπέργηρο θυρωρό που έλυνε σταυρόλεξα, κάλεσε τοασανσέρ, ανέβηκε στον έβδομο όροφο και εισέβαλε ασθμαίνοντας στο γραφείο 4Β. εκεί βρέθηκε ενώπιοντου αποτυχημένου δικηγόρου αντώνη μαμαλάκη, οοποίος έχασκε μπροστά σε μια φορητή τηλεόραση πουμετέδιδε τον ημιτελικό του Πανευρωπαϊκού Πρωτα-θλήματος μπάσκετ.

Ο μαμαλάκης είχε προ πολλού παραιτηθεί από κά-θε επαγγελματική φιλοδοξία, διεκπεραίωνε βαριε-στημένα μικροϋποθέσεις και ζούσε εις βάρος της συ-ζύγου του, η οποία διατηρούσε μπουτίκ γυναικείων εσωρούχων στη Γλυφάδα. Στις επτάμισι το απόγευ-μα της 11ης απριλίου, ο μαμαλάκης περίμενε την επί-σκεψη της Φαίης Βάρβογλη, μιας νεαρής πτυχιούχουτης νομικής, που την είχε συναντήσει τυχαία την

13

προηγουμένη στον Δικηγορικό Σύλλογο, του είχε γυα-λίσει και της είχε υποσχεθεί να την πάρει ασκουμένηστο γραφείο του με μοναδικό στόχο να τη γαμήσει.Στα σαράντα του, ο μαμαλάκης κυνηγούσε ακόμα τιςγυναίκες με εφηβικό ζήλο, πράγμα που τον έκανε συ-χνότατα γελοίο. Σκόπευε να κεράσει τη Φαίη Βάρβο-γλη ένα ποτό, να της υποβάλει δυο τρεις απλοϊκές ερω-τήσεις στα νομικά για τα προσχήματα και ύστερα νατην τραπεζώσει σ’ ένα κινέζικο εστιατόριο για να γιορ-τάσουν την πρόσληψή της. Η ξαφνική είσοδος τουάγνωστου κι αντιαισθητικού χοντρού τον δυσαρέστη-σε ιδιαίτερα.

«είστε ο δικηγόρος Παπαβασιλείου;» ρώτησε εκεί-νος. «Όχι» απάντησε ο μαμαλάκης αντιπαθητικά. Οεπισκέπτης φάνηκε προς στιγμήν να κλονίζεται, έρι-ξε ένα ελαφρώς χαμένο βλέμμα γύρω του, όμως αμέ-σως ξαναβρήκε την ορμή του. «Δώρος μιχαηλίδης!»αυτοσυστήθηκε και στρογγυλοκάθισε στην αριστερήπέτσινη πολυθρόνα.

Ο αντώνης μαμαλάκης έκανε να του πει να φύγει,μα η βούλησή του παρέλυσε μπροστά στο θέαμα πουαντίκριζε. Ο χοντρός είχε γίνει κατακόκκινος, τα χέ-ρια και τα χείλη του έτρεμαν, τα δόντια του κροτάλι-ζαν – έμοιαζε γενικά με μια τεράστια κατσαρόλα, γε-μάτη με υγρό που έβραζε και κόχλαζε και λίγο ήθελεγια να ξεχειλίσει και να ζεματίσει τα πάντα.

«εγώ είμαι η Φωνή!» δήλωσε ο εισβολέας με ένανλυγμό και άρχισε να διηγείται τη ζωή του, λες και τηδιάβαζε σε ένα ρολό χαρτί το οποίο ξετυλιγόταν τα-

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

14

χύτατα πάνω ακριβώς από το κεφάλι του δικηγόρου.Η Φαίη Βάρβογλη κατέφθασε ύστερα από τρία τέ-

ταρτα της ώρας. Ο μαμαλάκης τής έδειξε μηχανικάτη δεξιά πολυθρόνα και αυτομάτως ξέχασε την πα-ρουσία της στο γραφείο. Ο Δώρος μιχαηλίδης είχεμπει για τα καλά στο ζουμί της ιστορίας του.

Η ΦΩΝΗ

15

Π Ρ Ω Τ Ο Μ Ε Ρ Ο Σ

I

α ΠΡαΓμαΤα πρέπει να μπουν τώρα σε μια τάξη.Ονομάζεται Δώρος (Θεόδωρος) μιχαηλίδηςΤκαι γεννήθηκε τον μάρτιο του 1973 στην Τα-

σκένδη του Ουζμπεκιστάν. Τέταρτο και τελευταίοπαιδί ζεύγους πολιτικών προσφύγων. Η μάνα Καλα-ματιανή, ο πατέρας από τον νομό Κοζάνης. Συναντή-θηκαν στο βουνό το 1948, πολέμησαν και οι δυο γεν-ναία κάτω από τις κόκκινες σημαίες και ύστερα απότην ήττα στον Γράμμο και στο Βίτσι κατέφυγαν στηνκοιτίδα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο πατέρας δού-λευε αποθηκάριος σε εργοστάσιο ετοίμων ενδυμάτων–εργατικές κυρίως φόρμες– και η μάνα ήταν υπεύθυ-νη καθαριότητος των αγαλμάτων του δήμου. Και οιδύο κομμουνιστές μέχρι το κόκαλο, διαπαιδαγώγησαντα παιδιά τους για να γίνουν υποδειγματικοί Σοβιε-τικοί πολίτες. Ο μεγάλος αδελφός του Δώρου –το κα-μάρι της οικογένειας– σπούδασε αρχιτέκτονας στημόσχα και, πριν ακόμα λάβει το πτυχίο του, σχεδία-σε ένα μικρό νεκροταφείο στα περίχωρα της πόλης. Οιδύο αδελφές του, ευάερα κι ευήλια κορίτσια, ακολού-θησαν πανομοιότυπες πορείες: από τα δεκατέσσερα

19

ως τα είκοσι ψωλαρμένιζαν από δω κι από κει καιύστερα –απότομα– σοβάρεψαν, παντρεύτηκαν και ρί-χτηκαν με τα μούτρα στις απολαύσεις της μητρότη-τας.

Ο μικρός Δώρος μιχαηλίδης μάλλον αποδείκνυεότι το σπέρμα του πατέρα του είχε επικίνδυνα ξεθυ-μάνει την εποχή της σύλληψής του. νωθρό κι εσω-στρεφές παιδί, δεν έπαιρνε τα γράμματα παρ’ όλες τιςφιλότιμες προσπάθειές του. Στις πρώτες τάξεις τουσχολείου διατελούσε σε κατάσταση μόνιμης υπνηλίας:Όποτε πάσχιζε να συγκεντρωθεί σε κάτι παραπάνωαπό ένα τέταρτο, ξαφνικά το κεφάλι του έγερνε, τα μά-τια του έκλειναν κι άρχιζε να κοιμάται, μακάριος κιαθόρυβος σαν προβατάκι. Οι συμμαθητές του τον κορόιδευαν κατά συχνά βάναυσο τρόπο, αλλά οι δά-σκαλοι –και ειδικά οι δασκάλες– τον προστάτευαν μεμητρικό φανατισμό. Έτσι απέκτησε ο Δώρος τη συ-νήθεια να τρυπώνει με το παραμικρό κάτω από τιςφούστες τους – κι όχι μονάχα προκειμένου να αποφύ-γει την καζούρα, αλλά κυρίως για να αισθανθεί τη μο-ναδική εκείνη θαλπωρή η οποία του ’φερνε ασυνείδη-τα στη μνήμη την εποχή που ήταν μωρό κι οι αδελφέςτου μάλωναν ποια θα τον πρωτοπάρει στο κρεβάτι τηςγια να τον νανουρίσει. μια μέρα, ωστόσο, κάτι αλη-τάκια τον πέτυχαν να ροχαλίζει ξαπλωμένος κάτω απόένα δέντρο στην άκρη της αυλής, κι ενώ το ένα τους φύ-λαγε τσίλιες, τα υπόλοιπα τον σήκωσαν απαλά σταχέρια και τον πετάξαν μέσα σ’ έναν λάκκο με, ευτυχώςσβηστό, ασβέστη. Ο Δώρος επέστρεψε σώος αλλά ξέ-

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

20

ξασπρος στο σπίτι και οι γονείς του κόντεψαν να κρε-πάρουν από τη στενοχώρια τους.

Γύρω στα δώδεκα, στο κατώφλι της εφηβείας, συ-νέβησαν στον Δώρο μιχαηλίδη τρεις ιστορικές αλλα-γές. Πρώτον, ξεπέρασε ως εκ θαύματος την υπνηλίατου. Δεύτερον, άρχισε να παχαίνει. Τρίτον, αποκαλύ-φθηκε επιτέλους κάτι στο οποίο ήταν στ’ αλήθεια ικα-νός: εκεί που καθόταν ένα απόγευμα στην κουζίνα καιπαρακολουθούσε ανέκφραστος τη μάνα του να καρι-κώνει κάλτσες, ξεκίνησε στα καλά καθούμενα να σφυ-ρίζει. Στην αρχή ένα παιδικό τραγουδάκι, κατόπιν τονύμνο της Σοβιετικής Ένωσης και στη συνέχεια πήρεφόρα και σφύριξε πέντ’ έξι επιτυχίες στη σειρά, απόεκείνες που παίζονταν όλη την ώρα στο ραδιόφωνο. Ηδαχτυλήθρα, η κλωστή και η βελόνα είχαν μείνει με-τέωρες κι η μάνα του τον παρακολουθούσε αποσβο-λωμένη. από τα σουφρωμένα χείλη του ανέβρυζε μιαπλούσια ποικιλία από ηχοχρώματα, τρίλιες και μελω-δίες – λες κι είχε ο Δώρος εγκατεστημένη μες στο στό-μα του μια μικροσκοπική ορχήστρα. «Πώς το κάνειςαυτό;» τον ρώτησε στο τέλος. «Ούτε που ξέρω. Τώραδα το βρήκα» είπε ο Δώρος και σήκωσε αδιάφορα τουςώμους. Το ρεσιτάλ επαναλήφθηκε το ίδιο βράδυ ενώ-πιον του πατέρα του. αμέσως ύστερα οι δυο γονείςαποσύρθηκαν στην κρεβατοκάμαρά τους και αποφά-σισαν ομόφωνα ότι ο γιος τους διέθετε ένα σπάνιο μου-σικό ταλέντο που έπρεπε να τεθεί το ταχύτερο στηνυπηρεσία της κοινωνίας. Την επομένη κιόλας, ο Δώ-ρος μιχαηλίδης διακομίσθηκε στο Ωδείο.

Η ΦΩΝΗ

21

Το γεγονός ότι οι μουσικοδιδάσκαλοι δεν έστρωσαντα κόκκινα χαλιά για να περάσει το παιδί-θαύμα, πουσαν πεσκέσι τούς κουβαλούσε ο υπερήφανος πατέρας,τον πλήγωσε βαθύτατα και παρά τρίχα να τον κάνει νααποχωρήσει έξαλλος και να καταφύγει στα κομματι-κά γραφεία για να βρει το δίκιο του. χρειάστηκε να τονπάρει ιδιαιτέρως ο ίδιος ο διευθυντής του Ωδείου, οαντρέι Σαμπάτσκοφ (ένας άγιος, κατά τα λεγόμενατου Δώρου, άνθρωπος) και να του εξηγήσει υπομονε-τικά ότι ναι μεν ο γιος του σφύριζε περίφημα, πράγμαπου ασφαλώς αποδείκνυε πως είχε υπεραναπτυγμένηαίσθηση της αρμονίας των ήχων, πλην όμως –και δυ-στυχώς για όλους τους– κανείς ποτέ συνθέτης κλασι-κής, παραδοσιακής ή ακόμα και τζαζ μουσικής δεν εί-χε γράψει κάποιο έργο για ανθρώπινο σφύριγμα. «Καιθα πάει γι’ αυτόν τον λόγο, σύντροφε, χαμένο ένα τέ-τοιο ταλέντο;» ρώτησε εκείνος, με ιερή αγανάκτηση.«Προς Θεού, όχι!» τον καθησύχασε ο διευθυντής. «ΟΔώρος θα γίνει μουσικός. αφήστε τον σε εμάς και θασας παραδώσουμε σε λίγα χρόνια έναν βιρτουόζο!» Οπατέρας μέτρησε με το βλέμμα τον Σαμπάτσκοφ, επι-θεώρησε κατόπιν με αυστηρό ύφος τις –αδειανές εκεί-νη την ώρα– αίθουσες διδασκαλίας κι εντέλει δέχθηκετον προτεινόμενο συμβιβασμό. Η εγγραφή του Δώρουστο Ωδείο μπορεί να μην προσλάμβανε τον θριαμβευ-τικό χαρακτήρα που είχε φανταστεί, μα πάντως εξα-σφάλιζε στον γιο του μια αξιοπρεπέστατη καριέρα κιαυτό –όπως συμφώνησε ανεπιφύλακτα κι η μάνα ότανέμαθε τα νέα– δεν ήταν καθόλου λίγο.

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

22

«Τι σόι βιρτουόζος όμως;» αναρωτήθηκαν στη συ-νέχεια οι γονείς και το ίδιο ζήτημα ακριβώς αντιμε-τώπισαν την επομένη και οι καινούριοι δάσκαλοι τουΔώρου. Ο ίδιος δήλωσε πως ήθελε να ασχοληθεί με τοτραγούδι, μα η επιθυμία του απορρίφθηκε αμέσωςασυζητητί. Το μέταλλο της φωνής του (αδιαμόρφωτοβέβαια λόγω της ηλικίας) ήταν τόσο οξύ κι αντιπαθές,ώστε κανείς δε θα το ανεχόταν παραπάνω από λί-γα δευτερόλεπτα. Ούτε για χορωδία καν δεν έκανε.Έπρεπε, συνεπώς, να μάθει κάποιο όργανο. Ο Σα-μπάτσκοφ πρότεινε τότε την τρομπέτα. Πρόκειται,εξήγησε στον μικρό, για πνευστό πολλαπλών χρή-σεων, βρίσκει τη θέση του σε ορχήστρες κλασικής μακαι μοντέρνας μουσικής –και σε στρατιωτικές, ακόμα,μπάντες– και προσφέρει συχνές ευκαιρίες στον καλλι-τέχνη να ξεδιπλώσει το ταλέντο του. Η επιτυχία τηςεπιλογής φάνηκε αμέσως, από το πώς έλαμψε το μού-τρο του Δώρου μόλις πήρε στα χέρια του το εργαλείομε το οποίο επέπρωτο να βγάζει το ψωμί του κατά τιςπροσεχείς δεκαετίες. Έφερε το επιστόμιο στα χείλητου, φύσηξε με όλη του τη δύναμη και παρήγαγε ένανήχο τόσο εκκωφαντικό που έτριξαν τα τζάμια τουΩδείου. «Έτσι κλάνουν οι αρχάγγελοι!» σχολίασε, εμ-φανώς ευαρεστημένος, ο Σαμπάτσκοφ. Ο κύβος είχεριφθεί.

Τα επόμενα πέντε χρόνια ο Δώρος μιχαηλίδης πε-ριστρεφόταν μαγεμένος γύρω από την τρομπέτα του.Τα μαθήματα του σχολείου, στα οποία εξακολουθού-σε να μην τα πολυκαταφέρνει, οι φίλοι, που δεν είχε,

Η ΦΩΝΗ

23

οι γονείς του, που γερνούσαν με αφύσικη ταχύτητακαι γίνονταν ολοένα και πιο δύστροποι, δεν τον απα-σχολούσαν παρά ως ενοχλητικές –μα στην ουσία ανά-ξιες λόγου– λεπτομέρειες. επιστρέφοντας κάθε α-πόγευμα από το Ωδείο, κλεινόταν στο μπάνιο του σπιτιού του, στερέωνε τις παρτιτούρες πάνω στον νι-πτήρα και μελετούσε με τις ώρες. Κι όταν, στις δέκαακριβώς το βράδυ, ξάπλωνε στο ντιβάνι κι έσβηνε τοάθλιο αμπαζούρ, ο απέναντί του τοίχος μεταμορφω-νόταν σε γιγαντοοθόνη κι ο Δώρος αντίκριζε το μέλ-λον του: Έβλεπε τον εαυτό του επικεφαλής μιας μπά-ντας να παρελαύνει σε πλατιές λεωφόρους και να παι-ανίζει εμβατήρια. Πλήθη συνωστίζονταν στα πεζο-δρόμια κι ανέμιζαν σημαιάκια. Σταδιακά, η έντασητης τρομπέτας δυνάμωνε και κάλυπτε κάθε άλλο κρου-στό ή πνευστό. Ο κόσμος επιδοκίμαζε. Ο Δώρος κάρ-φωνε τότε το βλέμμα στο φουσκωμένο μπούστο μιαςψηλής ξανθιάς, η οποία έμοιαζε να τον περιμένει εκείαπό καιρό. Έφερνε την παλάμη ανάμεσα στα πόδια κιέσφιγγε κι άλλο την τρομπέτα του. Οι σαλπισμοί τουτώρα αντηχούσαν σε ολόκληρη την πόλη – τα αγάλ-ματα του Λένιν στις πλατείες χλιμίντριζαν ενθουσια-σμένα. Ο τρομπετίστας εκτελούσε ένα περίτεχνο σό-λο και στο φόρτε του οι νότες τινάζονταν σε ριπές καιπιτσιλούσαν την ξανθιά στα ρούχα, στα μαλλιά, σταμάγουλα. εκείνη τότε έβγαζε ένα μαντίλι, ραμμένοαπό το ίδιο κατακόκκινο ύφασμα με τη στολή του Δώ-ρου, αλίμονο όχι για να σκουπιστεί μα για να το κου-νήσει σ’ έναν άγνωστο άντρα που είχε στα μουλωχτά

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

24

μπερδευτεί με τους μουσικούς κι είχε σταθεί πίσωακριβώς από τον επικεφαλής τους. Η χαρά του Δώ-ρου μιχαηλίδη κοβόταν απότομα. Ο βαθύς ύπνος ξα-ναγινόταν το μόνο καταφύγιό του.

Δεν ήταν γραφτό του Δώρου να παρελάσει στην Τα-σκένδη. Την εργατική Πρωτομαγιά του 1990, στονγιορτασμό της οποίας θα ’κανε –κατά ρητή υπόσχεσητου αντρέι Σαμπάτσκοφ– το δημόσιο ντεμπούτο του,την πέρασε κρεβατωμένος με τριάντα εννιά πυρετόκαι με το πρόσωπο κατάστικτο από δεκάδες εξανθή-ματα ανεμοβλογιάς. Έσκαγε από το κακό του παρα-κολουθώντας στην τηλεόραση τους συμμαθητές τουστο Ωδείο να βαδίζουν καμαρωτοί και επιπλέον κό-ντευε να τρελαθεί από τη φαγούρα. Ο γιατρός τού είχε απαγορεύσει αυστηρά να ξυστεί – είχε φθάσει μάλιστα σε σημείο να συστήσει στη μάνα του να τουδένει όταν κοιμάται τα χέρια, γιατί η παραμικρή εκ-δορά –την προειδοποίησε– μπορούσε να οδηγήσει σεμολύνσεις και σε λοιπές «δυσάρεστες επιπλοκές». «Τιπιο δυσάρεστο είναι δυνατόν να μου συμβεί;» παραπο-νέθηκε ο Δώρος πρώτη φορά στη ζωή του. ανασηκώ-θηκε στα μαξιλάρια και αποπειράθηκε να πιάσει απότο κομοδίνο ένα βαθύ πιάτο με ζεστό φιδέ. απέτυχε.Το πιάτο γλίστρησε κι έγινε θρύψαλα και τα ζουμιάχύθηκαν όλα πάνω στα σεντόνια και πάνω στις ριγέ πι-ζάμες του.

Τότε ο Δώρος έβαλε τα κλάματα. Πίστεψε ότι ήτανκαταδικασμένος σε ισόβια δυστυχία και επιθύμησε ναμην είχε ποτέ γεννηθεί. Έβγαλε μια γοερή κραυγή και

Η ΦΩΝΗ

25

άρχισε να σκάβει τα μούτρα με τα νύχια του, σαν άν-θρωπος που σκίζει τα παλιά, βρόμικα ρούχα του γιανα βουτήξει στο κρυστάλλινο νερό. Ύστερα, μες στααίματα και μπρος στους έκπληκτους γονείς του, τινά-χτηκε από το κρεβάτι, άρπαξε την τρομπέτα, φόρεσεό,τι βρήκε κι εγκατέλειψε την οικογενειακή εστία.

Η επόμενη εβδομάδα κύλησε εφιαλτικά για το ζεύ-γος μιχαηλίδη. Ο πατέρας, σε κατάσταση παροξυ-σμού, βάδιζε μέρα νύχτα πάνω κάτω κι έβριζε, ενώ ημάνα τον συγκρατούσε με τα δόντια για να μην πάειστο Τμήμα να αναφέρει την εξαφάνιση. «εσύ τα φταιςόλα!» της έλεγε, κοιτάζοντάς τη με κακό μάτι. «Έπρε-πε να σε είχα αναγκάσει με τη βία να κάνεις έκτρωση!»«Το ότι τον κράτησα τότε δεν είναι λόγος να τον συλ-λάβει τώρα η αστυνομία και να τον κλείσει στο ανα-μορφωτήριο!» απαντούσε εκείνη. «Σωστά! Καλύτερανα μας τον φέρουν πεθαμένο!»

Ο Δώρος γύρισε τελικά πίσω ολοζώντανος το απο-μεσήμερο της 8ης μαΐου. Η όψη του όμως και κυρίωςτο ύφος του θα θορυβούσαν και τον πλέον απαθή: Ήταναφενός πλήρως αποθεραπευμένος από την ανεμοβλο-γιά κι από τα σημάδια της κι είχε αφετέρου κόψει ταμαλλιά του σχεδόν σύρριζα, αφήνοντας ένα μονάχα λι-γδωμένο τσουλούφι να ξεκινάει από την κορυφή τουκρανίου του και να πέφτει στο κούτελο. με μια θριαμ-βευτική κίνηση άδειασε τις τσέπες του και κύλησε στοπάτωμα το, διόλου ευκαταφρόνητο την εποχή εκείνη,ποσό των πενήντα ρουβλίων, όλο σε κέρματα. «Έμα-θα να κερδίζω το ψωμί μου!» ανήγγειλε υπερήφανα.

Χ. Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

26

αμέσως ύστερα κατέρρευσε και ξύπνησε την επομένητο πρωί.

Στην εξαντλητική ανάκριση του πατέρα του, ηοποία διήρκεσε αρκετά εικοσιτετράωρα, ο Δώρος δενξεφούρνιζε παρά μισόλογα ή τερατολογίες. Τη μια μυ-ξόκλαιγε κι έλεγε πως είχε περιπλανηθεί σαν ερημί-της ή ζητιάνος στους αγρούς, την άλλη ισχυριζότανθρασύτατα ότι είχε τακιμιάσει με μια παρέα γύφτωνπου έπαιζαν μουσική «ροκ» στους σταθμούς του με-τρό και κοιμούνταν στα πάρκα. «Πίσω από κάτι θά-μνους μού πήρε μια χοντρή τσιγγάνα την παρθενιά έναβράδυ!» συμπλήρωνε, χωρίς –είναι η αλήθεια– ιδιαί-τερο καμάρι. Ο Γιώργης μιχαηλίδης κατέληξε στοσυμπέρασμα ότι ο γιος του το πήγαινε φιρί φιρί να κα-ταντήσει αλήτης και του απαγόρευσε διά ροπάλου εφε-ξής να ξεμυτίζει δίχως τη δική του ρητή άδεια. Η μά-να έσπευσε να υλοποιήσει την απόφαση αφαιρώνταςτου τα κλειδιά.

Έτσι κι αλλιώς, ωστόσο, ο Δώρος δεν έδειχνε τηνπαραμικρή διάθεση να επαναλάβει τα ίδια καμώματα.Κατά το διάστημα που ακολούθησε, εμφάνισε σαφέ-στατα συμπτώματα κατάθλιψης. αρνήθηκε να ξανα-πατήσει στο Ωδείο –την τρομπέτα ούτε να τη δειμπροστά του– και καθημερινά σχεδόν παρίστανε τονάρρωστο και ικέτευε να τον αφήνουν στο κρεβάτι τουνα κοιτάει με τις ώρες ανέκφραστος το ταβάνι. Όποιεςκαι να ’ταν πράγματι οι εμπειρίες κατά τη διάρκεια τηςφυγής του, φαίνεται ότι περισσότερο τον είχαν τρο-μάξει παρά του ’χαν ανοίξει την όρεξη για περιπέτεια.

Η ΦΩΝΗ

27

cyan magenta yellow black

Γεννηµένος το 1966 στην Αθήνα,

ο Χ.Α. Χωµενίδης έχει τελειώσει τη

Νοµική Σχολή. Το 1993 εξέδωσε το

Σοφό Παιδί. Ακολούθησαν άλλα πέντε

µυθιστορήµατα και δεκάδες διηγήµα-

τα, που µεταφράστηκαν

στα γαλλικά, στα αγγλικά,

στα ισπανικά, στα τσέχικα,

στα λιθουανικά, στα τούρκικα

και στα εβραϊκά. Μετέφρασε

ένα θεατρικό έργο και έγραψε

το σενάριο για µία κινηµατογραφική

ταινία και µία τηλεοπτική σειρά.

Ο Χ.Α. Χωµενίδης εργάζεται και

ως ραδιοφωνικός παραγωγός,

κατοικεί πάντα στην Κυψέλη και

επιµένει να ελπίζει στο καλύτερο.

Η ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι:

chomenidis@gmail.com

Τοποθέτησα τους ήρωές µου σε αστραφτερά νεόπλουτα αλλά και

σε αποπνικτικά µικροαστικά περιβάλλοντα, τους έβαλα να δια-

σχίζουν την Αθήνα µέσα σε ταξί που αγκοµαχούν και την ύπαι-

θρο µέσα σε τζιπ 4x4 που µαρσάρουν στη λάσπη, να συνωµοτούν

µετρώντας πάκα µε λεφτά και να πασχίζουν να αποδράσουν

ακόµα και πεσµένοι στα γόνατα σε τουαλέτες µπαρ… Η «Φωνή»

δεν επικεντρώνεται στον υπόκοσµο αλλά στον –ακαθόριστων

διαστάσεων– ηµίκοσµο που έδινε επί δεκαετίες τον τόνο στην

κοινωνία µας. Στην ανθρώπινη πανίδα η οποία αποτελούνταν

από επιχειρηµατίες της αρπαχτής, αριβίστες της γειτονιάς, κο-

ρίτσια του γλεντιού που αντιµετώπιζαν το φύλο τους ως δώρο

και συνάµα ως όχηµα και αγόρια που έπρεπε να επανεφευρίσκουν

τον ανδρισµό τους µέσα σε συνεχώς µεταβαλλόµενες συνθήκες…

Χ.Α. Χ.

H «Φωνή» αποτυπώνει στον καιρό τους όλες εκείνες τις µικρές

και τις µεγάλες απάτες που οδήγησαν στη σηµερινή κατάρρευση.

Πρόκειται για ένα χρονικό της µεταπολιτευτικής «µπελ επόκ»,

η οποία είχε πείσει τον εαυτό της πως θα κρατούσε αέναα.

°

°

cyan magenta yellow black

ISBN 978-960-16-4264-2

Βοηθ. κωδ. µηχ/σης 8264

Χ.Α

. ΧΩ

ΜΕΝ

ΙΔΗ

ΣΗ

Φων

ή

°

°

www.patakis.gr

X.A. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

η Φωνή

Στο εξώφυλλο το έργο του Κωνσταντίνου Παπαµιχαλόπουλου

«Η Φωνή», 2011

μ υ θ ι σ τ ό ρ η μ α