ΕΡΓΑ TOY ΙΔΙOY[επιλογή]

ΘΕΑΤΡΟΕπΙκΙνΔυνΟ φΟΡΤΙΟ κέδρος 1971ΕΘνΙκη κωμωΔΙΑ 1973ΕφημΕΡΕυΟμΕν 1975ΤΟ ΑυΤΙ ΤΟυ ΑλΕξΑνΔΡΟυ κέδρος 1975μΑχΑΙΡΙ σΤΟ κΟκΑλΟ κέδρος 1988ΟΙ φΙλΟΙ κέδρος 1989ΕνυΔΡΕΙΟ κέδρος 1989η κυΡΙΑ ΔΕν πΕνΘΕΙ κέδρος 1997ω ΤΙ κΟσμΟσ μπΑμπΑ κέδρος 1999ΕκΕΙνΟσ κΑΙ ΕκΕΙνΟσ κέδρος 1999ΑΡσΕνΙκη πΟΡνη Ελληνικά Γράμματα 1999ημΙΤΕλησ συνΟυσΙΑ κέδρος 2000

πΕΖΟΓΡΑφΙΑ ndash ΔΟκΙμΙΑΒΑμμΕνΑ κΟκκΙνΑ μΑλλΙΑ κέδρος 1989

Ελληνικά Γράμματα 2006 Εκδόσεις πατάκη 2013κλΕΙσΤΟν λΟΓω μΕλΑΓχΟλΙΑσ κέδρος 1999

Ελληνικά Γράμματα 2010ΑσκησΕΙσ ΕπΙ χΑΡΤΟυ ndash I Εκδόσεις καστανιώτη 2001ΤΑ πΑΙΔΙκΑ μΟυ χΡΟνΙΑ Εκδόσεις καστανιώτη 2003Ο πΟΘΟσ κΑΙΕΙ ΤΑ σωΘΙκΑ κέδρος 2004πΑλΙωνΟυν ΟΙ ΑνΘΡωπΟΙ Τόπος 2007σΤην ΑκΡη Τησ νυχΤΑσ Εκδόσεις πατάκη 2011

συμμΕΤΟχη σΕ συλλΟΓΙκΑ ΕΡΓΑΤΟ πΑΙχνΙΔΙ Των ΤΕσσΑΡων Εκδόσεις καστανιώτη 1998νΑνΙ Τrsquo ΑνΘΙ Των ΑνΘω Ίνδικτος 2005

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Άρης Μαραγκόπουλος Με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά 13

BΙΒλΙΟ πΡωΤΟΣτο βάθος οι λύκοι

11 O μποναμάς 2312 Η κιμωλία 5013 O εκμαυλιστής 10014 Το πορνείο 10915 Εύθραυστα υλικά 16716 O πρώτος γάμος του Λούη 20117 Η μεταμόρφωση 26018 O μυστικός δείπνος 28719 Η φυγή 324

BΙΒλΙΟ ΔΕυΤΕΡΟΚρίμα ήμαστε μια τόσο καλή

και τρυφερή εφεύρεση10 Οι βεγγέρες 35911 Αχ τι θλίψη κι αυτή 39012 Ο περίπατος 41613 Oι ομπρελίτσες 44614 Ο αποχαιρετισμός 45315 Υπόλοιπα ζωής 46516 Η απελπισία ταξιδεύει 49417 Έτσι Έτσι Έτσι 50518 Η εκτέλεση 52519 (Επίλογος) Κι ο ήλιος πάνω απrsquo το μπορντέλο 542

Aποσπάσματα από κριτικές που γράφτηκαν την εποχήτης πρώτης έκδοσης 555

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 7

σ η μ Ε Ι ω σ η

ndash O τίτλος του πρώτου Bιβλίου είναι στίχος του Aντώνη φωστιέρη

ndash O τίτλος του Δεύτερου Bιβλίου είναι απόσπασμα του IσραηλινούAμικάι σε μετάφραση Bασίλη Kαραβίτη

ndash Oι τίτλοι του Eπίλογου και του 16ου Kεφαλαίου είναι στίχοι τουΖακ πρεβέρ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 8

Tα βασικά πρόσωπα του έργου

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ο λαϊκός της παρέας αγάπησε τη ΜάρθαΑΘΑΝΑΣΙΑ μητριά του ΛούηΑΘΗΝΑ γυναίκα του ΠαναγιώταρουΑΛΕΚΑ η πρώτη γυναίκα του ΛούηΑΝΑΡΓΥΡΟΣ εργολάβος δεύτερος σύζυγος της ΑλέκαςΑΝΕΣΤΗΣ θείος του αφηγητήΑΝΤΙΓΟΝΗ αδελφή του ΛούηΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ο σταλινικός της παρέας καλό παιδίΑΡΓΥΡΗΣ στέλεχος του KKE καιροσκόποςΑΡΙΣΤΟΣ ΚΡΟΥΓΚΑΣ αδελφός της Ευγενίας φούρναρηςΑΦΗΓΗΤΗΣ ή ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΜΑΝΟΛΟΠΟΥΛΟΣ φίλος του ΛούηΓΚΙΚΑΣ σύζυγος της MαρίτσαςΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σαλτσοβιομήχανος παντρεύτηκε τη ΜαντόναΕΛΕΝΗ ή ΤΟΥΙΓΚΙ γυναίκα του ΜόσχουΕΥΓΕΝΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ παραλίγο γυναίκα του ΛούηΕΥΣΤΑΘΙΑ η θεοφοβούμενη θεία της ΙουλίαςΗΛΕΚΤΡΑ η παραδουλεύτρα της Μαρίτσας η λεσβίαΗΛΙΑΣ αδελφός του πατέρα του ΛούηΙΟΥΛΙΑ γυναίκα του αφηγητήΚΑΡΜΕΝ ή ΟΦΗΛΙΑ κομμώτρια ερωμένη του ΛούηΚΡΙΤΣΙΝΗΣ ταγματάρχης στο KEN ΚορίνθουΚΥΡ ΤΑΣΟΣ ο καφετζής της γειτονιάςΚΥΡΑ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ μητέρα της Μάρθας ερωτεύτηκε τον Ηλία τον

θείο του Λούη ΚΥΡΑ-ΠΑΤΡΑ μητέρα του Λάζαρη ΚΥΡΙΑ ΝΟΡΑ ερωμένη του αφηγητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ γιος της Χαρούλας και του αφηγητή

9

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 9

ΛΑζΑΡΗΣ γιος εκτελεσθέντος ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ το ίδιο γιος εκτελεσθέντος ΛΙΤΣΑ η δεύτερη γυναίκα του Λούη ΛΟΥΗΣ ή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

ΛΟΥΙζΑ κόρη του Λούη και της ΑλέκαςΜΑΡΘΑ ο μεγάλος έρωτας του αφηγητή ερωμένη του Aγησίλαου

και αργότερα γυναίκα του Λιακόπουλου ΜΑΡΙΤΣΑ ΓΚΙΚΑ μητέρα του Περικλή η Σμυρνιά νυμφομανήςΜΑΡΩ γυναίκα του Περικλή στη ΘεσσαλονίκηΜΑΤΙΝΑ αδελφή του αφηγητήΜΕΛΠΩ γυναίκα του Ανέστη η ΣμυρνιάΜΕΝΕΛΑΟΣ αδελφός του Γκίκα ΜΟΣΧΟΣ ο ετεροθαλής αδελφός του ΛούηΜΠΑΚΑΛΗΣ ο εραστής της ΟυρανίαςΜΠΕΡΤΑΝ ο τρελός Ελληνογάλλος ο κλόουνΝΙΚΟΛΑϊΔΗΣ πατριός της ΙουλίαςΝΟΡΑ η ευκαιριακή ερωμένη του Mανολόπουλου Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ ο επονομαζόμενος κερατάςΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ τον ερωτεύτηκε η ΜάρθαΟΛΓΑ μητέρα αφηγητήΟΛΥΜΠΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ γυναίκα του επονομαζόμενου κερατάΟΥΡΑΝΙΑ ο πειρασμός της γειτονιάςΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ μανάβης εραστής της Αντιγόνης αδελφής του ΛούηΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ πατέρας της Αλέκας χρυσοχόοςΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ διοικητής του ΣΤacute Αστυνομικού ΤμήματοςΠΑΤΕΡΑΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

ΠΕΠΑΣ ταβερνιάρης στα ΕξαμίλιαΠΕΡΙΚΛΗΣ γιος της Μαρίτσας πιθανός αιμομίκτηςΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΔΕΡΤΙΛΗ γυναίκα του Αργύρη κι ένας έρωτας του ΛούηΠΕΤΡΟΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ πατέρας του ΛούηΠΟΛΥΞΕΝΗ η όμορφη γυναίκα του Φώτη ΔεμέναγαΣΙΤΙΣΤΗΣ φίλος του Λούη στον στρατόΣΟΦΙΑ τραγουδίστρια από τα Τρίκαλα

10

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 10

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Άρης Μαραγκόπουλος Με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά 13

BΙΒλΙΟ πΡωΤΟΣτο βάθος οι λύκοι

11 O μποναμάς 2312 Η κιμωλία 5013 O εκμαυλιστής 10014 Το πορνείο 10915 Εύθραυστα υλικά 16716 O πρώτος γάμος του Λούη 20117 Η μεταμόρφωση 26018 O μυστικός δείπνος 28719 Η φυγή 324

BΙΒλΙΟ ΔΕυΤΕΡΟΚρίμα ήμαστε μια τόσο καλή

και τρυφερή εφεύρεση10 Οι βεγγέρες 35911 Αχ τι θλίψη κι αυτή 39012 Ο περίπατος 41613 Oι ομπρελίτσες 44614 Ο αποχαιρετισμός 45315 Υπόλοιπα ζωής 46516 Η απελπισία ταξιδεύει 49417 Έτσι Έτσι Έτσι 50518 Η εκτέλεση 52519 (Επίλογος) Κι ο ήλιος πάνω απrsquo το μπορντέλο 542

Aποσπάσματα από κριτικές που γράφτηκαν την εποχήτης πρώτης έκδοσης 555

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 7

σ η μ Ε Ι ω σ η

ndash O τίτλος του πρώτου Bιβλίου είναι στίχος του Aντώνη φωστιέρη

ndash O τίτλος του Δεύτερου Bιβλίου είναι απόσπασμα του IσραηλινούAμικάι σε μετάφραση Bασίλη Kαραβίτη

ndash Oι τίτλοι του Eπίλογου και του 16ου Kεφαλαίου είναι στίχοι τουΖακ πρεβέρ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 8

Tα βασικά πρόσωπα του έργου

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ο λαϊκός της παρέας αγάπησε τη ΜάρθαΑΘΑΝΑΣΙΑ μητριά του ΛούηΑΘΗΝΑ γυναίκα του ΠαναγιώταρουΑΛΕΚΑ η πρώτη γυναίκα του ΛούηΑΝΑΡΓΥΡΟΣ εργολάβος δεύτερος σύζυγος της ΑλέκαςΑΝΕΣΤΗΣ θείος του αφηγητήΑΝΤΙΓΟΝΗ αδελφή του ΛούηΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ο σταλινικός της παρέας καλό παιδίΑΡΓΥΡΗΣ στέλεχος του KKE καιροσκόποςΑΡΙΣΤΟΣ ΚΡΟΥΓΚΑΣ αδελφός της Ευγενίας φούρναρηςΑΦΗΓΗΤΗΣ ή ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΜΑΝΟΛΟΠΟΥΛΟΣ φίλος του ΛούηΓΚΙΚΑΣ σύζυγος της MαρίτσαςΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σαλτσοβιομήχανος παντρεύτηκε τη ΜαντόναΕΛΕΝΗ ή ΤΟΥΙΓΚΙ γυναίκα του ΜόσχουΕΥΓΕΝΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ παραλίγο γυναίκα του ΛούηΕΥΣΤΑΘΙΑ η θεοφοβούμενη θεία της ΙουλίαςΗΛΕΚΤΡΑ η παραδουλεύτρα της Μαρίτσας η λεσβίαΗΛΙΑΣ αδελφός του πατέρα του ΛούηΙΟΥΛΙΑ γυναίκα του αφηγητήΚΑΡΜΕΝ ή ΟΦΗΛΙΑ κομμώτρια ερωμένη του ΛούηΚΡΙΤΣΙΝΗΣ ταγματάρχης στο KEN ΚορίνθουΚΥΡ ΤΑΣΟΣ ο καφετζής της γειτονιάςΚΥΡΑ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ μητέρα της Μάρθας ερωτεύτηκε τον Ηλία τον

θείο του Λούη ΚΥΡΑ-ΠΑΤΡΑ μητέρα του Λάζαρη ΚΥΡΙΑ ΝΟΡΑ ερωμένη του αφηγητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ γιος της Χαρούλας και του αφηγητή

9

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 9

ΛΑζΑΡΗΣ γιος εκτελεσθέντος ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ το ίδιο γιος εκτελεσθέντος ΛΙΤΣΑ η δεύτερη γυναίκα του Λούη ΛΟΥΗΣ ή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

ΛΟΥΙζΑ κόρη του Λούη και της ΑλέκαςΜΑΡΘΑ ο μεγάλος έρωτας του αφηγητή ερωμένη του Aγησίλαου

και αργότερα γυναίκα του Λιακόπουλου ΜΑΡΙΤΣΑ ΓΚΙΚΑ μητέρα του Περικλή η Σμυρνιά νυμφομανήςΜΑΡΩ γυναίκα του Περικλή στη ΘεσσαλονίκηΜΑΤΙΝΑ αδελφή του αφηγητήΜΕΛΠΩ γυναίκα του Ανέστη η ΣμυρνιάΜΕΝΕΛΑΟΣ αδελφός του Γκίκα ΜΟΣΧΟΣ ο ετεροθαλής αδελφός του ΛούηΜΠΑΚΑΛΗΣ ο εραστής της ΟυρανίαςΜΠΕΡΤΑΝ ο τρελός Ελληνογάλλος ο κλόουνΝΙΚΟΛΑϊΔΗΣ πατριός της ΙουλίαςΝΟΡΑ η ευκαιριακή ερωμένη του Mανολόπουλου Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ ο επονομαζόμενος κερατάςΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ τον ερωτεύτηκε η ΜάρθαΟΛΓΑ μητέρα αφηγητήΟΛΥΜΠΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ γυναίκα του επονομαζόμενου κερατάΟΥΡΑΝΙΑ ο πειρασμός της γειτονιάςΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ μανάβης εραστής της Αντιγόνης αδελφής του ΛούηΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ πατέρας της Αλέκας χρυσοχόοςΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ διοικητής του ΣΤacute Αστυνομικού ΤμήματοςΠΑΤΕΡΑΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

ΠΕΠΑΣ ταβερνιάρης στα ΕξαμίλιαΠΕΡΙΚΛΗΣ γιος της Μαρίτσας πιθανός αιμομίκτηςΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΔΕΡΤΙΛΗ γυναίκα του Αργύρη κι ένας έρωτας του ΛούηΠΕΤΡΟΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ πατέρας του ΛούηΠΟΛΥΞΕΝΗ η όμορφη γυναίκα του Φώτη ΔεμέναγαΣΙΤΙΣΤΗΣ φίλος του Λούη στον στρατόΣΟΦΙΑ τραγουδίστρια από τα Τρίκαλα

10

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 10

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

σ η μ Ε Ι ω σ η

ndash O τίτλος του πρώτου Bιβλίου είναι στίχος του Aντώνη φωστιέρη

ndash O τίτλος του Δεύτερου Bιβλίου είναι απόσπασμα του IσραηλινούAμικάι σε μετάφραση Bασίλη Kαραβίτη

ndash Oι τίτλοι του Eπίλογου και του 16ου Kεφαλαίου είναι στίχοι τουΖακ πρεβέρ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 8

Tα βασικά πρόσωπα του έργου

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ο λαϊκός της παρέας αγάπησε τη ΜάρθαΑΘΑΝΑΣΙΑ μητριά του ΛούηΑΘΗΝΑ γυναίκα του ΠαναγιώταρουΑΛΕΚΑ η πρώτη γυναίκα του ΛούηΑΝΑΡΓΥΡΟΣ εργολάβος δεύτερος σύζυγος της ΑλέκαςΑΝΕΣΤΗΣ θείος του αφηγητήΑΝΤΙΓΟΝΗ αδελφή του ΛούηΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ο σταλινικός της παρέας καλό παιδίΑΡΓΥΡΗΣ στέλεχος του KKE καιροσκόποςΑΡΙΣΤΟΣ ΚΡΟΥΓΚΑΣ αδελφός της Ευγενίας φούρναρηςΑΦΗΓΗΤΗΣ ή ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΜΑΝΟΛΟΠΟΥΛΟΣ φίλος του ΛούηΓΚΙΚΑΣ σύζυγος της MαρίτσαςΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σαλτσοβιομήχανος παντρεύτηκε τη ΜαντόναΕΛΕΝΗ ή ΤΟΥΙΓΚΙ γυναίκα του ΜόσχουΕΥΓΕΝΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ παραλίγο γυναίκα του ΛούηΕΥΣΤΑΘΙΑ η θεοφοβούμενη θεία της ΙουλίαςΗΛΕΚΤΡΑ η παραδουλεύτρα της Μαρίτσας η λεσβίαΗΛΙΑΣ αδελφός του πατέρα του ΛούηΙΟΥΛΙΑ γυναίκα του αφηγητήΚΑΡΜΕΝ ή ΟΦΗΛΙΑ κομμώτρια ερωμένη του ΛούηΚΡΙΤΣΙΝΗΣ ταγματάρχης στο KEN ΚορίνθουΚΥΡ ΤΑΣΟΣ ο καφετζής της γειτονιάςΚΥΡΑ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ μητέρα της Μάρθας ερωτεύτηκε τον Ηλία τον

θείο του Λούη ΚΥΡΑ-ΠΑΤΡΑ μητέρα του Λάζαρη ΚΥΡΙΑ ΝΟΡΑ ερωμένη του αφηγητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ γιος της Χαρούλας και του αφηγητή

9

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 9

ΛΑζΑΡΗΣ γιος εκτελεσθέντος ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ το ίδιο γιος εκτελεσθέντος ΛΙΤΣΑ η δεύτερη γυναίκα του Λούη ΛΟΥΗΣ ή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

ΛΟΥΙζΑ κόρη του Λούη και της ΑλέκαςΜΑΡΘΑ ο μεγάλος έρωτας του αφηγητή ερωμένη του Aγησίλαου

και αργότερα γυναίκα του Λιακόπουλου ΜΑΡΙΤΣΑ ΓΚΙΚΑ μητέρα του Περικλή η Σμυρνιά νυμφομανήςΜΑΡΩ γυναίκα του Περικλή στη ΘεσσαλονίκηΜΑΤΙΝΑ αδελφή του αφηγητήΜΕΛΠΩ γυναίκα του Ανέστη η ΣμυρνιάΜΕΝΕΛΑΟΣ αδελφός του Γκίκα ΜΟΣΧΟΣ ο ετεροθαλής αδελφός του ΛούηΜΠΑΚΑΛΗΣ ο εραστής της ΟυρανίαςΜΠΕΡΤΑΝ ο τρελός Ελληνογάλλος ο κλόουνΝΙΚΟΛΑϊΔΗΣ πατριός της ΙουλίαςΝΟΡΑ η ευκαιριακή ερωμένη του Mανολόπουλου Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ ο επονομαζόμενος κερατάςΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ τον ερωτεύτηκε η ΜάρθαΟΛΓΑ μητέρα αφηγητήΟΛΥΜΠΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ γυναίκα του επονομαζόμενου κερατάΟΥΡΑΝΙΑ ο πειρασμός της γειτονιάςΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ μανάβης εραστής της Αντιγόνης αδελφής του ΛούηΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ πατέρας της Αλέκας χρυσοχόοςΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ διοικητής του ΣΤacute Αστυνομικού ΤμήματοςΠΑΤΕΡΑΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

ΠΕΠΑΣ ταβερνιάρης στα ΕξαμίλιαΠΕΡΙΚΛΗΣ γιος της Μαρίτσας πιθανός αιμομίκτηςΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΔΕΡΤΙΛΗ γυναίκα του Αργύρη κι ένας έρωτας του ΛούηΠΕΤΡΟΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ πατέρας του ΛούηΠΟΛΥΞΕΝΗ η όμορφη γυναίκα του Φώτη ΔεμέναγαΣΙΤΙΣΤΗΣ φίλος του Λούη στον στρατόΣΟΦΙΑ τραγουδίστρια από τα Τρίκαλα

10

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 10

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Tα βασικά πρόσωπα του έργου

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ο λαϊκός της παρέας αγάπησε τη ΜάρθαΑΘΑΝΑΣΙΑ μητριά του ΛούηΑΘΗΝΑ γυναίκα του ΠαναγιώταρουΑΛΕΚΑ η πρώτη γυναίκα του ΛούηΑΝΑΡΓΥΡΟΣ εργολάβος δεύτερος σύζυγος της ΑλέκαςΑΝΕΣΤΗΣ θείος του αφηγητήΑΝΤΙΓΟΝΗ αδελφή του ΛούηΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ο σταλινικός της παρέας καλό παιδίΑΡΓΥΡΗΣ στέλεχος του KKE καιροσκόποςΑΡΙΣΤΟΣ ΚΡΟΥΓΚΑΣ αδελφός της Ευγενίας φούρναρηςΑΦΗΓΗΤΗΣ ή ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΜΑΝΟΛΟΠΟΥΛΟΣ φίλος του ΛούηΓΚΙΚΑΣ σύζυγος της MαρίτσαςΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σαλτσοβιομήχανος παντρεύτηκε τη ΜαντόναΕΛΕΝΗ ή ΤΟΥΙΓΚΙ γυναίκα του ΜόσχουΕΥΓΕΝΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ παραλίγο γυναίκα του ΛούηΕΥΣΤΑΘΙΑ η θεοφοβούμενη θεία της ΙουλίαςΗΛΕΚΤΡΑ η παραδουλεύτρα της Μαρίτσας η λεσβίαΗΛΙΑΣ αδελφός του πατέρα του ΛούηΙΟΥΛΙΑ γυναίκα του αφηγητήΚΑΡΜΕΝ ή ΟΦΗΛΙΑ κομμώτρια ερωμένη του ΛούηΚΡΙΤΣΙΝΗΣ ταγματάρχης στο KEN ΚορίνθουΚΥΡ ΤΑΣΟΣ ο καφετζής της γειτονιάςΚΥΡΑ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ μητέρα της Μάρθας ερωτεύτηκε τον Ηλία τον

θείο του Λούη ΚΥΡΑ-ΠΑΤΡΑ μητέρα του Λάζαρη ΚΥΡΙΑ ΝΟΡΑ ερωμένη του αφηγητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ γιος της Χαρούλας και του αφηγητή

9

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 9

ΛΑζΑΡΗΣ γιος εκτελεσθέντος ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ το ίδιο γιος εκτελεσθέντος ΛΙΤΣΑ η δεύτερη γυναίκα του Λούη ΛΟΥΗΣ ή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

ΛΟΥΙζΑ κόρη του Λούη και της ΑλέκαςΜΑΡΘΑ ο μεγάλος έρωτας του αφηγητή ερωμένη του Aγησίλαου

και αργότερα γυναίκα του Λιακόπουλου ΜΑΡΙΤΣΑ ΓΚΙΚΑ μητέρα του Περικλή η Σμυρνιά νυμφομανήςΜΑΡΩ γυναίκα του Περικλή στη ΘεσσαλονίκηΜΑΤΙΝΑ αδελφή του αφηγητήΜΕΛΠΩ γυναίκα του Ανέστη η ΣμυρνιάΜΕΝΕΛΑΟΣ αδελφός του Γκίκα ΜΟΣΧΟΣ ο ετεροθαλής αδελφός του ΛούηΜΠΑΚΑΛΗΣ ο εραστής της ΟυρανίαςΜΠΕΡΤΑΝ ο τρελός Ελληνογάλλος ο κλόουνΝΙΚΟΛΑϊΔΗΣ πατριός της ΙουλίαςΝΟΡΑ η ευκαιριακή ερωμένη του Mανολόπουλου Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ ο επονομαζόμενος κερατάςΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ τον ερωτεύτηκε η ΜάρθαΟΛΓΑ μητέρα αφηγητήΟΛΥΜΠΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ γυναίκα του επονομαζόμενου κερατάΟΥΡΑΝΙΑ ο πειρασμός της γειτονιάςΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ μανάβης εραστής της Αντιγόνης αδελφής του ΛούηΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ πατέρας της Αλέκας χρυσοχόοςΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ διοικητής του ΣΤacute Αστυνομικού ΤμήματοςΠΑΤΕΡΑΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

ΠΕΠΑΣ ταβερνιάρης στα ΕξαμίλιαΠΕΡΙΚΛΗΣ γιος της Μαρίτσας πιθανός αιμομίκτηςΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΔΕΡΤΙΛΗ γυναίκα του Αργύρη κι ένας έρωτας του ΛούηΠΕΤΡΟΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ πατέρας του ΛούηΠΟΛΥΞΕΝΗ η όμορφη γυναίκα του Φώτη ΔεμέναγαΣΙΤΙΣΤΗΣ φίλος του Λούη στον στρατόΣΟΦΙΑ τραγουδίστρια από τα Τρίκαλα

10

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 10

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ΛΑζΑΡΗΣ γιος εκτελεσθέντος ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ το ίδιο γιος εκτελεσθέντος ΛΙΤΣΑ η δεύτερη γυναίκα του Λούη ΛΟΥΗΣ ή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

ΛΟΥΙζΑ κόρη του Λούη και της ΑλέκαςΜΑΡΘΑ ο μεγάλος έρωτας του αφηγητή ερωμένη του Aγησίλαου

και αργότερα γυναίκα του Λιακόπουλου ΜΑΡΙΤΣΑ ΓΚΙΚΑ μητέρα του Περικλή η Σμυρνιά νυμφομανήςΜΑΡΩ γυναίκα του Περικλή στη ΘεσσαλονίκηΜΑΤΙΝΑ αδελφή του αφηγητήΜΕΛΠΩ γυναίκα του Ανέστη η ΣμυρνιάΜΕΝΕΛΑΟΣ αδελφός του Γκίκα ΜΟΣΧΟΣ ο ετεροθαλής αδελφός του ΛούηΜΠΑΚΑΛΗΣ ο εραστής της ΟυρανίαςΜΠΕΡΤΑΝ ο τρελός Ελληνογάλλος ο κλόουνΝΙΚΟΛΑϊΔΗΣ πατριός της ΙουλίαςΝΟΡΑ η ευκαιριακή ερωμένη του Mανολόπουλου Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ ο επονομαζόμενος κερατάςΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ τον ερωτεύτηκε η ΜάρθαΟΛΓΑ μητέρα αφηγητήΟΛΥΜΠΙΑ ΚΡΟΥΓΚΑ γυναίκα του επονομαζόμενου κερατάΟΥΡΑΝΙΑ ο πειρασμός της γειτονιάςΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ μανάβης εραστής της Αντιγόνης αδελφής του ΛούηΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ πατέρας της Αλέκας χρυσοχόοςΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ διοικητής του ΣΤacute Αστυνομικού ΤμήματοςΠΑΤΕΡΑΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

ΠΕΠΑΣ ταβερνιάρης στα ΕξαμίλιαΠΕΡΙΚΛΗΣ γιος της Μαρίτσας πιθανός αιμομίκτηςΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΔΕΡΤΙΛΗ γυναίκα του Αργύρη κι ένας έρωτας του ΛούηΠΕΤΡΟΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ πατέρας του ΛούηΠΟΛΥΞΕΝΗ η όμορφη γυναίκα του Φώτη ΔεμέναγαΣΙΤΙΣΤΗΣ φίλος του Λούη στον στρατόΣΟΦΙΑ τραγουδίστρια από τα Τρίκαλα

10

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 10

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ΤΑΣΟΥΛΑ την ήθελε ο αφηγητής Αργότερα έγινε πόρνηΤΑΤΙΑΝΑ ή ΜΑΝΤΟΝΑ γυναίκα του Δρακόπουλου αδελφή του

ΑντωνιάδηΤΕΛΩΝΗΣ παρατσούκλι του άντρα της ΦανήςΤζΑΒΑΡΑΣ στρατηγός θείος του Λούη και του ΜόσχουΦΑΝΗ αδελφή της Λίτσας κουνιάδα του ΛούηΦΑΤΜΕ ή ΣΟΦΗ η Ολλανδέζα που έπαιρνε ναρκωτικάΦΩΤΗΣ ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ταγματασφαλίτης μούτροΧΑΡΟΥΛΑ γυναίκα του Πέπα και παροδικός έρωτας του Λούη και

του αφηγητή ΧΑΤζΑΡΑΣ ο βιβλιοπώληςΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΝΤΥΠΑ μητέρα της Αλέκας πεθερά του Λούη

11

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 11

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

με τον τρόπο του Kώστα Mουρσελά

ΤΟΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΤΣΙΝΑ τον επονομαζόμενο Λούη μία λέξη τονχαρακτηρίζει ένα επίρρημα το laquoσχεδόνraquo Σχεδόν κοντός σχε-

δόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τεμπέλης σχεδόν αγράμ-ματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με το σχε δόν άθεος

Πριν από δεκαπέντε χρόνια η παραπάνω φράση με την οποίαξεκινάνε τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά διαβάστηκε από μερικέςεκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Πράγματι το μυθιστόρημα τουKώστα Mουρσελά είναι ένα από τα πρώτα αν όχι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη μεταπολιτευτική μας ιστορία που ξεπέ-ρασε με εκπληκτική άνεση το laquoφράγμαraquo των 100000 και στησυνέχεια των 200000 πωληθέντων αντιτύπων και μάλιστα σεσύντομο χρονικό διάστημα

Tι ήταν αυτό που επέτρεψε σrsquo αυτό το ογκώδες βιβλίο νααγαπηθεί από τόσο κόσμο Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μεμια εύκολη κουβέντα laquoη ιστορία τουraquo Aλλά ποια ιστορία Αυ-τή του Λούη Εκείνη του Mανολόπουλου η άλλη της Aντιγόνηςτης αδελφής του Λούη ή εκείνη της ανικανοποίητης Mάρθας

Στο μυθιστόρημα παρελαύνουν πάνω από πενήντα τόσοιχαρακτήρες όλοι με σοβαρό μερίδιο σε μια πλοκή που τους πα-ρασύρει στη δίνη της και παρασύρει μαζί και τον αναγνώστη

H ιστορία του βιβλίου ή για να το πούμε πιο σωστά οι ιστο-ρίες του βιβλίου συγκροτούν ένα αντιπροσωπευτικότατο κομμά-

13

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 13

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

τι της νεότερης ελληνικής Iστορίας H υπαινικτική ατμοσφαιρι-κή ανασυγκρότηση ψηφίδα ψηφίδα αυτής ακριβώς της Iστο-ρίας κάνει την αφήγηση του Mουρσελά συναρπαστική οι σαρά-ντα πενήντα ζωές που ξετυλίγονται με αφηγηματική μαστοριάκαι μοναδική ζωντάνια είναι χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τωνχιλιάδων Eλλήνων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξανΛούης Mανολόπουλος Aντιγόνη Mάρθα στη διάρκεια των τε-λευταίων πενήντα εξήντα χρόνων Kανένα βιβλίο δεν αποδεικνύειτόσο πειστικά τη μεγάλη αλήθεια που υποστηρίζει ότι η πραγ-ματική Iστορία δεν είναι τόσο τα γνωστά πολεμικά πολιτικάκτλ γεγονότα όσο η κανονικότητα της τρέχουσας ζωής η καθη-μερινότητα με τα κρυφά και φανερά της πάθη η αγωνία τουκαθενός μας για ένα μόνο πράγμα την άπιαστη αγάπη

O Mουρσελάς με τη μεγάλη του εμπειρία στο θέατρο και στηντηλεόραση (βλ πχ τα 130 μονόπρακτα του περίφημου Εκεί-νος και Εκείνος) έστησε μια τεραστίων διαστάσεων κοινωνι-κή τοιχογραφία στην οποία με ανεπαίσθητο ιδιοφυή τρόποκατάφερε να χωρέσουν τα πάντα ο καημός του παλιού αριστε-ρού για το χαμένο όραμα και η αδυναμία του νεότερου αριστε-ρού να επιβιώσει με αξιοπρέπεια στο μετεμφυλιακό κράτος τηςδεξιάς η αγριότητα των εμφύλιων παθών ακόμα και μέσα στηνίδια οικογένεια η μάχη των πολιτικών συμφερόντων ανάμεσαστους συγγενείς και οι ανάλογες μεταξύ τους συμμαχίες (λιγό-τερο ή περισσότερο laquoανίερεςraquo για τα μέτρα της εποχής) η δει-νή προσπάθεια για την επιβίωση στο ανασυγκροτούμενο κρά-τος οι laquoανερχόμενοιraquo ndashπου ευνοεί το καθεστώςndash και οι φτωχο-διάβολοι παρίες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα τέλος αλλά όχιμικρότερο σε σημασία τα φιλόδοξα μικροσυμφέροντα που βρί-σκονται στη ρίζα της επιβίωσης ενός ταλαίπωρου από διαρκείςαντιξοότητες λαού μικροσυμφέροντα που οδηγούν καταναγκα-στικά σε μικροαστικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα αντιμετώπιζε η Aριστεράτης εποχής το βιβλίο του Mουρσελά αν εκδιδόταν ας πούμε

14

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 14

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

τον ίδιο καιρό που εκδόθηκε η περίφημη Tριλογία (Aκυβέρνη-τες Πολιτείες) του Στρατή Tσίρκα Oι αυστηρότατες κριτικέςπου δέχτηκαν τα βιβλία του Tσίρκα μάς επιτρέπουν να φαντα-ζόμαστε αρκετά πράγματα Kι ωστόσο στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο που οι μαρξιστές κρι-τικοί της εποχής θα ήταν πολύ δύσκολο να μην το υποστηρί-ξουν εκείνο της διαλεκτικής σύγκρουσης των αντιθέτων μέσααπό την οποία παρέχεται με ολοκληρωμένο τρόπο η σύνθεσημιας νέας κοινωνίας εκείνης των πρώτων χρόνων της ελληνικήςμεταπολίτευσης

Mε όλα αυτά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το ενδιαφέρονσε όλο αυτό το τεράστιο μωσαϊκό δεν είναι απλώς η αληθοφα-νής απεικόνιση των πραγμάτων H αληθοφανής απεικόνιση τωνπραγμάτων ιδιαιτέρως στις μέρες μας ερμηνεύεται (και είναι)μια επιφανειακή απεικόνιση όπου το πραγματικό δεν είναι πα-ρά η διεφθαρμένη εικονική του εκδοχή O αυθεντικός ρεαλι-σμός στις καλύτερες στιγμές του δεν απεικονίζει απλώς ταπράγματα με μεγαλύτερη ή μικρότερη αληθοφάνεια επιτρέπειστον αναγνώστη πίσω από την όποια αληθοφάνεια να διαβάσειτις διαφορετικές εκδοχές του πραγματικού να στοχαστεί πάνωσrsquo αυτές να πάρει ακόμα και θέση ως προς τις μορφές με τιςοποίες το πραγματικό ξετυλίγεται μέσα από την αφήγηση

Aυτό ακριβώς το δώρο παρέχει στον αναγνώστη ο διαλεκτικόςσυγκρουσιακός ρεαλισμός του Mουρσελά στα Bαμμένα κόκκιναμαλλιά Πράγμα που ο συγγραφέας το καταφέρνει με πολλούςτρόπους που δε θα αναλύσουμε εδώ (θα αφήσουμε τον αναγνώ-στη να τους ανακαλύψει καθώς θα απολαμβάνει το κείμενο) θαπεριοριστούμε όμως να αναφέρουμε το σημαντικότερο τα πρό-σωπα οι χαρακτήρες O Mουρσελάς χτίζει με άφθαστη λεπτο-μέρεια και φροντίδα έναν έναν τους χαρακτήρες του O καθέναςτους κουβαλάει στους ώμους του το βάρος μιας ιστορικής ευθύ-νης ndash ακόμα κι αν ξενοπλένει ακόμα κι αν πουλάει το κορμίτου ακόμα κι αν εγκαταλείπει την κοινωνική του θέση για να

15

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 15

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ικανοποιήσει την πιεσμένη του σεξουαλικότητα (Tο σπουδαιό-τερο κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δε γνωρίζει αυτό τοιστορικό βάρος επαφίεται στον αναγνώστη να το διακρίνει ή ναμην το προσέξει)

H σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήμα-τος δεν είναι στατική Eίναι απλώς απρόβλεπτη όπως ακριβώςσυμβαίνει και στην πραγματικότητα Για κανέναν χαρακτήραδεν μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά ότι τον κατάλαβεαπολύτως Mέχρι να κλείσει το βιβλίο ο αναγνώστης έχει αλ-λάξει γνώμη άπειρες φορές για όλους τους χαρακτήρες Tα πά-ντα είναι ρευστά όπως στη ζωή νομίζουμε ότι ξέρουμε κάποιονκι ύστερα κι ύστερα συμβαίνει κάτι καινούριο αυτός που θεωρήσαμε ότι τον ξέρουμε πρωταγωνιστεί σrsquo ένα καινούριοεπεισόδιο της μικρής ζωής και τότε τότε όλα αλλάζουν H με-γάλη αφηγηματική δεινότητα του Mουρσελά βρίσκεται εδώ τί-ποτε δεν είναι στατικό μονολιθικό τίποτε δεν είναι σταθερότίποτε δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι Kανένας ήρωαςδεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός Όλοι και όλα στα Bαμμένακόκκινα μαλλιά υπάρχουν αναπνέουν όπως ο πρωταγωνιστήςτου βιβλίου ο Λούης είναι σχεδόν κάτι

Yπάρχει όμως ένα ακόμα σοβαρό συστατικό που εξηγεί τον εν-θουσιασμό με τον οποίο το κοινό αγκάλιασε αυτό το βιβλίο καιθα το ομολογήσουμε ξεκάθαρα πρόκειται για τον ασυγκράτη-το άνευ όρων και ορίων ερωτισμό που κυριαρχεί σε όλη τηνέκταση του βιβλίου Δεν έδωσε τυχαία αυτό τον τίτλο στο έργοτου ο Mουρσελάς Tα laquoβαμμένα κόκκινα μαλλιάraquo της Mάρθαςείναι ένα στοιχείο γυναικείας φιλαρέσκειας και τεχνητής γοη-τείας από το οποίο ελάχιστες γυναίκες μπορούν να ξεφύγουνσυστατικό της κοινωνικής τους συνύπαρξης με το άλλο φύλοταυτόχρονα όμως είναι και το σύμβολο της ντρεσαρισμένηςαντρικής διεισδυτικής ματιάς που ελέγχει ανά πάσα στιγμή τηγυναίκα ως υποψήφιο ερωτικό σώμα

16

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 16

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Aν η τοιχογραφία του Mουρσελά περιοριζόταν να απεικονίσειμόνο τις εμφύλιες έχθρες και τα μίση τότε θα ήταν ένα ιστορι-κό ταμπλό βιβάν (πειστικό ίσως ως προς τα ιστορικά γεγονό-τα αλλά) χωρίς ζωή χωρίς χυμούς H γιγαντιαία τοιχογραφίατου αποκτά ζωή ακριβώς μέσα από την ικανότητά του να απει-κονίζει πειστικά τους χαρακτήρες μέσα από τα πάθη τους καιτις σχέσεις στις οποίες αυτά τα πάθη τούς εμπλέκουν ndash και τοερωτικό πάθος το ξέρουμε είναι κυριαρχικό δεσποτικό αυ-ταρχικό καθοριστικό

Στα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά όλοι εν δυνάμει μπορούν ναέχουν ερωτική σχέση με όλους Aυτή είναι η αλήθεια της ζωήςκι αυτή την ανυπόκριτη αλήθεια αφηγείται επιδέξια ο Mουρ-σελάς Oι ήρωές του αφηγούνται την κρυφή Eπιθυμία πουεξουθενώνει την επιθυμία που οδηγεί τη ζωή σε αδιέξοδο τηνεπιθυμία που εκμεταλλεύεται την αδυναμία του άλλου τηνεπιθυμία που ματαιώνει τα όνειρα και την άλλη που τους δίνει φτερά τη σαρκική επιθυμία περισσότερο από τον έρω-τα τον έρωτα περισσότερο από την αγάπη το ορμέμφυτο πε-ρισσότερο από το μυαλό Oι ερωτικές σκηνές στα Bαμμέ-να κόκκινα μαλλιά είναι από τις ωραιό τερες και πιο συναρπα-στικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ σε ελληνικό μυθιστό-ρημα

Άραγε δεκαπέντε χρόνια μετά τα Bαμμένα κόκκινα μαλλιάκαλούνται να μιλήσουν σε ένα διαφορετικό κοινό Ιδού έναεύλογο ερώτημα Δεκαπέντε χρόνια πριν οι προσωπικοί υπο-λογιστές το διαδίκτυο τα κινητά υπήρχαν και δεν υπήρχανΔεκαπέντε χρόνια πριν ότι είχε συμβεί η πτώση του Tείχουςτου Bερολίνου (1989) ότι είχε συντελεστεί η περεστρόικακτλ κτλ Δεκαπέντε χρόνια πριν δε μιλούσαμε για την παγκο-σμιοποίηση ή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη σοβα-ρότητα που σήμερα συζητάμε αυτά τα θέματα Mοιάζει σανόλα αυτά να μην είναι και τόσο μακριά ndash αλλά δεν είναι καιτόσο κοντά

17

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 17

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Στο μεταξύ η Eλλάδα σrsquo αυτά τα δεκαπέντε χρόνια έχειεπίσης αλλάξει σαν νοοτροπία σαν στάση ζωής σαν πολιτικήΩστόσο ορισμένες αρχετυπικές μορφές της ζωής αυτές με τιςοποίες φροντίζει επιμελώς να δουλεύει ο Mουρσελάς στο μυθι-στόρημά του όπως πχ η φιλοδοξία ο καιροσκοπισμός η προ-δοσία και κυρίως ο έρωτας δεν αλλάζουν ποτέ

Tο μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά υπήρξε με αυτήτην έννοια ένα laquoπροχωρημένοraquo για την εποχή του βιβλίο Aπόπολλές απόψεις κυρίως όμως για τον αθόρυβο μαγικό τρό-πο με τον οποίο χειρίζεται τη laquoμεγάληraquo Iστορία μέσα από τηlaquoμικρήraquo ιστορία των καθημερινών σχέσεων για την υπαινι-κτική κριτική του στην Aριστερά για την οξυδερκή πολιτικήτου ματιά για την τολμηρή ψυχογραφική του οξύτητα με έμ-φαση στη λίμπιντο Γιrsquo αυτό όσον αφορά τους τότε δεκαπε-ντάρηδες και νυν τριαντάρηδες αναγνώστες το βιβλίο στα χέ-ρια τους αναδεικνύεται ως βιβλίο γραμμένο σήμερα για τοσήμερα

Kαθώς το ξαναδιαβάσαμε μαζί με τον συγγραφέα καθώς εκείνοςτο διόρθωσε ξανά και ξανά σε επιμέρους σημεία ελάχιστα πράγ-ματα που αφορούν την απόσταση του χρόνου χρειάστηκε να προ-σθέσουμε ελάχιστα να αφαιρέσουμε Γιατί αυτό Eπειδή οMουρσελάς τοποθετεί μεν τους ήρωές του σε συγκεκριμένο ιστο-ρικό πλαίσιο αλλά δεν είναι το πλαίσιο που κυριαρχεί στην πε-ριγραφή της ζωής τους το ιστορικό πλαίσιο παραμένει πλαίσιοOι μεταξύ των ηρώων του ερωτικές πολιτικές ταξικές οικονομι-κές και λοιπές σχέσεις καθώς και ο συγκρουσιακός μεταξύ τουςχαρακτήρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτό που πάνω απrsquo όλαπρωταγωνιστεί δεσπόζει στο μυθιστόρημα Aπό εδώ ακριβώςαπορρέει και η διαχρονικότητά του η δύναμή του να απευθύνε-ται στον σύγχρονο αναγνώστη να διαλέγεται μαζί του σαν ναγράφτηκε σήμερα

Bεβαίως είναι πιθανόν ότι πολλοί σημερινοί εικοσιπεντάρη-δες ή τριαντάρηδες νέοι αναγνώστες δε γνωρίζουν τι είναι η

18

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 18

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

OYNPA1 το laquoπιστοποιητικόraquo2 ή οι laquoμαυραγορίτεςraquo3 κι ακόμαίσως ακούγονται μυθικά στrsquo αυτιά τους τα ονόματα πολιτικώνπρωταγωνιστών που χαρακτήρισαν ολόκληρες εποχές όπωςτου Zαχαριάδη ή του Πλαστήρα Όμως δεν είναι αυτά τα λίγαιστορικά στοιχεία (τα οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να εντοπί-σει σε μια εγκυκλοπαίδεια ή στο διαδίκτυο) που καθιστούν τοβιβλίο ανθεκτικό στον χρόνο

Tο αναφέραμε και προηγουμένως αυτό το βιβλίο δεν οφεί-λει τη μεγάλη του δημοτικότητα στην αληθοφανή απεικόνισητης Iστορίας Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα H αντοχήτου στον χρόνο προκύπτει από τον αρχετυπικό χαρακτήρα τωνανθρώπινων σχέσεων που περιγράφονται σrsquo αυτό από τη δυ-νατή ψυχογραφία των ηρώων και των μεταξύ τους σχέσεωνπου υπερβαίνει τη δοσμένη ιστορική συγκυρία4

Tα Bαμμένα κόκκινα μαλλιά είναι ένα κλασικό πλέον μυθι-στόρημα χαρακτήρων ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στέρεη

19

ΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΛΛΙΑ

1 H υλική βοήθεια από τον OHE που δινόταν μετά τον Β Παγκόσμιο Πό-λεμο στις υπό ανασυγκρότηση χώρες Στην Eλλάδα το εμφυλιοπολεμικό κρά-τος τη διαχειριζόταν με κριτήρια αποκλειστικώς κομματικά (δηλαδή laquoαντι-κομμουνιστικάraquo) Bλ περισσότερα στο Γιώργος Mαργαρίτης Iστορία τουEμφυλίου Πολέμου 1946-1949 I εκδ Bιβλιόραμα 2000 σ 96-107

2 Tο πιστοποιητικό laquoκοινωνικών φρονημάτωνraquo που παρείχε η Aσφάλειαστους πολίτες Mε το πιστοποιητικό αυτό ελεγχόταν αυστηρά ο βαθμός laquoεθνι-κοφροσύνηςraquo των πολιτών (βλ υποταγής στη δεξιόφρονη κυβερνητική πολι-τική) Tο πιστοποιητικό αυτό που είχε ως προϋπόθεση τον θεσμοθετημένοχαφιεδισμό εξασφάλιζε την άνιση κατανομή των πολιτών στο στράτευμα ενώδίχως αυτό ήταν αδύνατη η πρόσληψη σε θέση του δημοσίου Kαταργήθηκεμε τη μεταπολίτευση το 1974

3 Mαυραγορίτες (από το laquoμαύρη αγοράraquo) Στη διάρκεια της γερμανικήςκατοχής αποκαλούνταν εκείνοι που αγόραζαν χρυσαφικά ή ότι άλλο διέθετανοι λιμοκτονούντες πολίτες με αντάλλαγμα ελάχιστη τροφή Tο επίθετο σήμαι-νε γενικότερα εκείνον που είχε δημιουργήσει περιουσία από την ανέχεια τωνάλλων

4 Bλ και τις απόψεις του ίδιου του συγγραφέα πάνω σε αυτό το θέμαόπως τις εκφράζει με σαφήνεια στο βιβλίο του Aσκήσεις επί χάρτου εκδKαστανιώτης 2001 σ 36-50

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 19

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

κοινωνική σκηνοθεσία και έντονο ερωτισμό Tα πολιτικά πάθηδε χωρίζουν σήμερα τους Έλληνες όπως πριν από τριάντα σα-ράντα χρόνια αλλά οι πολιτικές ανησυχίες για το μέλλον τουκόσμου σήμερα είναι εξίσου προκλητικές

Tο μυθιστόρημα διαβάζεται σήμερα σrsquo αυτή την οριστικήτου έκδοση με την ίδια ένταση που διαβάστηκε και κάποτεεπειδή τα προβλήματα έχουν αλλάξει απλώς όνομα και επίθε-το στην ουσία όμως παραμένουν τα ίδια H ανάγκη για μεγα-λύτερη κοινωνική χειραφέτηση η ανάγκη για μικρότερη κοινω-νική ανισότητα παραμένει η ίδια Στο ίδιο πνεύμα όμως ηανάγκη του έρωτα και της αγάπης που είναι και το μέγα θέμααυτού του έργου η δημιουργός δύναμη της Eπιθυμίας παρα-μένει πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής και διrsquo αυτής κινη-τήρια δύναμη του κόσμου

Tο ανά χείρας μυθιστόρημα του Kώστα Mουρσελά είναι το μυ-θιστόρημα της ελληνικής μας ζωής των τελευταίων πενήνταχρόνων ndash με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα Oινέοι άνθρωποι στους οποίους κυρίως απευθύνεται αυτή η έκ-δοση θα διαβάσουν εδώ μια συγκλονιστική ερωτική ιστορίαπου τους αφορά άμεσα θα διακρίνουν οπωσδήποτε κάποιαστοιχεία από την προσωπική και την οικογενειακή τους ζωήαπό την κρυφή Eλλάδα που αναπνέει μέσα σε όλους μας ndash θαδιαβάσουν τελικά ένα βιβλίο που δικαιολογημένα άφησε εποχήστα γράμματα αυτής της χώρας και το οποίο στη νέα του διορ-θωμένη μορφή ανοίγεται σε καινούριο μέλλον

AM2006

20

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 20

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Β Ι Β λ Ι Ο π Ρ ω Τ Ο

στο βάθος οι λύκοι

Στα παιδιά μου Mιχάλη και Kλεοπάτρα

01-PROTOSELIDA 15114 1157 Page 21

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

1

O μποναμάς

Tον εμμανουήλ ρετσiνα τον επονομαζόμενο λούη μίαλέξη τον χαρακτηρίζει ένα επίρρημα το σχεδόν σχε-

δόν κοντός σχεδόν άσχημος σχεδόν ωραίος σχεδόν τε -μπέλης σχεδόν αγράμματος σχεδόν άθεος Tι εννοώ με τοσχεδόν άθεος Ότι ενώ σχεδόν ποτέ δεν πατά το πόδι του σεεκκλησία εντούτοις πάει σε κηδείες βαφτίσια και γάμουςμέχρι και στους δικούς του Δύο Και παραλίγο τρεις

Γενικά δεν είναι και πολύ καθαρό πρόσωπο σχεδόν κα-θαρό σχεδόν ηθικό σχεδόν ανήθικο με μια λέξη πολύ αντι-φατικό άτομο πολύ σύνθετο σχεδόν εμπιστοσύνης σχεδόνεντάξει

να τώρα καθώς προσπαθώ να σου τον περιγράψω σχε-δόν τον βλέπω την ώρα που ετοιμάζεται για τον γάμο τουhellipΌχι όχι τότε λίγο πιο πριν τη στιγμή που στριμώχτηκε ναπει το ναι για τον γάμο του είναι στριμωγμένος άσχημαπολύ άσχημαhellip στάσου όμως Δεν άρχισα καλά την ιστορίαΠρέπει πρώτα να καταλάβεις τον τύπο του λέω τον τύποτου γιατί τον χαρακτήρα ενός τέτοιου ανθρώπου πολύ δύ-σκολο να τον πιάσεις αν έχει και χαρακτήρα με λίγα λόγια

23

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 23

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

βίος και πολιτεία ατελείωτος Πώς γίνονται τα ποτάμιαΈτσι Ξεκινάνε χιλιάδες ρυάκια και στο τέλος σού φτιάχνουντον ευρώτα ο ευρώτας είναι ο λούης

αλλά πάλι δεν άρχισα καλά όταν πήγα να σου διηγηθώτα του γάμου του Ίσως θα rsquoπρεπε να σου μιλήσω πρώταγια τη Φατμέ του πώς μπλέχτηκα κι εγώ μαζί της πώς μουτη γνώρισε και ύστερα πάμε στον γάμο του Καλύτερα στηΦατμέ του λοιπόν

fi

είμαι σπιτάκι μου με την Ιουλία τη γυναικούλα μου μεση-μέρι σαββάτου Έχουμε βάλει σε δύο δίσκους το φαγητόμας και βλέπουμε τηλεόραση Ένα θρίλερ Ξέρεις τρώμεκαι βλέπουμε συνηθισμένα πράγματα ρουτινιάρικα Κα-μιά έκπληξη κανένα γεγονός Όλα τα φοβερά και τρομεράόπως ξέρεις σrsquo εμάς τους laquoνοικοκυραίουςraquo γίνονται μόνοστη φαντασία μας σε αντίθεση με τον λούη που όλα τα φο-βερά και τρομερά τού συμβαίνουν στην πράξη εμείς βλέ-πεις την ψευτοβγάζουμε με το όνειρο εκεί λοιπόν πάνωστο όνειρο ντρινhellip το τηλέφωνο

mdashΞάδελφεο λούης σπάνια θα σε προσφωνήσει με τrsquo όνομά σου Πό-

τε θα σε πει laquoεξάδελφεraquo πότε laquoαδελφέraquo πότε laquoθείεraquo Γιατον καθένα έχει κι ένα παρατσούκλι δικής του έμπνευσηςτον ανάργυρο θα σου μιλήσω γιrsquo αυτόν τον λέει laquoκαλέ μουάνθρωπεraquo γιατί τον απάλλαξε από την πρώτη του γυναίκατου την πήρε αλλά ας γυρίσουμε στο τηλεφώνημα

mdashεξάδελφε ξέρω μη μιλάς Δίπλα σου είναι το γυναι-κάκι σου

24

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 24

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

τον μπάσταρδο όλο το laquoγυναικάκι σουraquo αποκαλεί τηνΙουλία κι ας είναι πανύψηλη κάπου ένα ογδόντα αθλητικόςτύπος μόνο γυναικάκι δεν είναι

mdashΦοράς παντόφλες κρατάς το δισκάκι σου βλέπεις τη-λεόραση τρως έχεις χωθεί στον βαθύ καναπέ σουhellip

σαν να μrsquo έβλεπεmdashΆκουσέ με λοιπόν σήκω πήγαινε στο κομοδίνο σου

ξεκλείδωσε το συρταράκι του πάρε καμιά τριανταριά χι-λιάδες από το μασούρι σου καβάλα και το αμαξάκι σου καιέλα σου έχω έναν καταπληκτικό μποναμά αυτόν που δεσου rsquoστειλα στη γιορτή σου

laquoΠοια γιορτή μου τι λέει μήπως θυμήθηκε ποτέ τηγιορτή μουraquo

mdashστη γυναίκα σου δικαιολογήσου πες ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει στον λούη και τέτοια Θα σrsquo αφήσειhellip

fi

Όταν πήγα τον βρήκα στη διασταύρωση παραλιακού καιαμφιθέας σrsquo ένα περίπτερο απέναντι ακριβώς απrsquo τις laquoμα-ρίδεςraquo την ταβέρνα εκεί που είναι το RODEO εκεί περί-μενε

Άκου τώρα για να καταλάβεις τον λούη Καλοκαίριαπόγευμα σαββάτου σrsquo το είπα τριάντα οχτώ βαθμοί ναφλέγεται το σύμπαν σκόνη κακό και φίλε μου ο λούηςνα περιμένει με κοστούμι γραβάτα λουλουδάκι στο πέ-τοhellip μόλις τον είδα έκανα τον σταυρό μου laquoΔεν είναι δυ-νατόνhellipraquo

mdashλούηmdashσκάσε

25

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 25

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Πρώτη μου φορά τον είδα να περπατά τόσο γρήγορα Η βιασύνη τον έκανε και τσαχπίνη και κουνιστό και λυ-γιστό

mdashρε λούη σιγά βγαίνεις αδελφή έτσι Πώς παςΈστριψε σrsquo έναν χωματόδρομο δεξιά από το RODEO τώρα

τον έχουν ασφαλτοστρώσει νομίζω Προχωρούσε λικνιζό-ταν έπαιζε τα δάχτυλα και των δύο χεριών Πότε πότε έρι-χνε και κάτι περίεργες ματιές γύρω του Δέκα μέτρα πιοκάτω βγήκαμε στη μαρίνα Καλαμακίου Πρώτη φορά τηνέβλεπα από τόσο κοντά Πλοία πλοιάκια πλοιάριαhellip Καιελάχιστη θάλασσα Πήχτρα τα πλοιάρια λες και βρισκό-σουν σε κανέναν παραθεριστικό καταυλισμό με λυόμενασπίτια Κότερα κοτεράκιαhellip σαν λυόμενα σου λέω με κα-μπίνες καμπινίτσες και στην αυλή τους στο κατάστρωμαδηλαδή κυρίες με σορτς με σουτιέν χωρίς σουτιένhellip μόνογλάστρες με βασιλικούς έλειπαν Και κάτι ονόματα μπροςστην πλώρη τους πολύ εντυπωσιακά αρχαιοπρεπή ξενο-πρεπή ελληνοπρεπή laquoMadonaraquo laquoChristianaraquo laquoLuciaraquohellipΠώς γράφουν έξω από τις βίλες τους μερικοί laquoLenaraquo laquoKal-liopiraquo και μάλιστα όλα στο λατινικό αλφάβητο Έτσι κι εδώΠολύ ρομαντικά πράγματα αν είναι δυνατόν να βλέπειςκάτι χοντρούς κακοφτιαγμένους και να λιάζονται πάνωστην laquoChristianaraquo τους Και φίλε μου να βλέπω τον λούηνα περνά ανάμεσά τους να στρίβει δεξιά αριστερά δρο-μάκια παραδρομάκιαhellip

mdashσαν να rsquoσαι στη γειτονιά σουmdashΓειτονιά μου είναι σκάσε Και ξαφνικά κοκαλώνειmdashεδώ είμαστεμπροστά μας μια θαλαμηγός κάπου είκοσι μέτρα είκοσι

26

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 26

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

κατάρτια είκοσι πανιάhellip Ξύλινη Και διαβάζω και το ονο-ματάκι της laquoFatmeacuteraquo

Πριν περάσει τη γεφυρούλα για νrsquo ανέβει κοντοστάθηκεκοίταξε το ρολόι του έριξε πάλι δεξιά αριστερά τις ματιέςτου

mdashρε λούη σε αστυνομική ταινία παίζουμεmdashΠροχώρα δεν έχουμε καιρόΚαι πέρασε μέσα Πίσω του εγώ Άρχισε αμέσως να μου

επιδεικνύει το σκάφοςmdashΚαταπληκτικό Έχει τους τελειότερους ασύρματους

τα τελειότερα ραδιογωνιόμετρα βαρογράφους πορειογρά-φουςhellip

Κάπως έτσι τα είπε Και συνέχισεmdashσου δείχνουν ανά πάσα στιγμή τι καιρό κάνει σrsquo όλο

τον κόσμο μήκη πλάτη βάθη ότι θες σου δείχνουνΠατάει ταυτόχρονα κάτι κουμπιά ανάβουν κάτι λαμπά-

κια και αρχίζουν να βγαίνουν κάτι ριγωτά χαρτιά Πώς βγαί-νουν τα καρδιογραφήματα Έτσι σκέτο καρδιογράφημαΞαναπατά τα κουμπιά σταματάνε οι ήχοι σβήνουν τα φω-τάκια

mdashεδώ μέσα ξάδελφε έχει τέσσερις καμπίνεςΚαι άρχισε νrsquo ανοίγει κάτι πορτούλες μπρούντζινες

κλειδαριές μπρούντζινα χερούλιαmdashαυτή εδώ είναι του ιδιοκτήτηΒιβλιοθηκούλα τηλεόραση καθρέφτες κάτι παχιά χαλιά

στο δάπεδο κάτι γκραβούρες κρεμασμένες με χάρτες καιθαλασσογραφίες και όλα ξύλινα σκούρο καστανό ταπάντα

εγώ όπως καταλαβαίνεις όλο φωνούλες έβγαζα όλοθαυμαστικά Ποπό Ποπό α α και τέτοια το μεγάλο

27

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 27

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

θαυμαστικό όμως το πολύ μεγάλο μου βγήκε όταν άνοιξετην τέταρτη πορτούλα Ξέρεις σε τέτοιες αποκαλυπτικέςστιγμές στον κινηματογράφο μπαίνει συγχρόνως και μου-σική Η μεγάλη στιγμή σαν να χτυπάνε γκονγκ και τύ-μπανα ανοίγει λοιπόν την τέταρτη πορτούλα και απένα-ντι βλέπω ένα κρεβατάκι και πάνω στο κρεβατάκι μια ημί-γυμνη α κάνω και δω μrsquo ένα σκέτο κιλοτάκι λευκό ταυπόλοιπα του κορμιού της έκθετα Όλα εκτός από τα μά-τια της που ήταν κλειστά α έκανα αλλά δεν τα rsquoχασακρατήθηκα απέναντι ένα ανεμιστηράκι να ρίχνει καταπά-νω της

mdashρε λούη θα κρυώσει το παιδί Κλείσrsquo τοmdashτην είδες μου κάνειακριβώς τότε άνοιξε και τα μάτια της σχεδόν πράσινα

σχεδόν καστανά Θα μου πεις γίνεται Πράσινο και καστα-νό πάει Και όμως στο μόνο μέρος που μπορεί κανείς ναβρει όλους τους συνδυασμούς και των πιο αταίριαστων χρω-μάτων είναι τα μάτια να πούμε πορτοκαλί και γκρι πάειστα μάτια πάει

mdashλούηhellip του κάνει τότεακούστηκε και δεν ακούστηκε από άχνη ήταν η φωνή

της Πώς είναι η ψιλή ψιλή ζάχαρη αυτή που περνάμε στομίξερ και γίνεται άχνη Άχνη σκέτη αλλά ο λούης ούτε ση-μασία της έκλεισε την πόρτα και με πήγε στην τραπε-ζαρία

mdashΚάθισε Πώς θέλεις τον καφέΚαι πάει στο κουζινάκι Για πότε άνοιξε ντουλαπάκια

συρταράκια για πότε έβγαλε μπρίκια κουτιά κουταλάκιαγια πότεhellip

mdashούτε στο σπίτι σου δεν ξέρεις έτσι τα κατατόπια

28

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 28

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

mdashΠιες αληθινό καφέ ξάδελφε και μη λες πολλά Ιταλιά-νικος γνήσιος μόνο στο laquoΚαφέ Γκρέκοraquo της ρώμης θα τονέπινες

αυτός είναι ο λούης Δε θα τον βρεις ποτέ εκεί που τονπεριμένεις Άντε τώρα να φανταστείς ότι ο λούης που κα-νονικά το σπίτι του βρίσκεται στο Πέραμα ndashκαι όχι σπίτι ηπαράγκα τουndash άντε να φανταστείς ότι εδώ σrsquo ένα κότεροεκατομμυρίων σου σερβίρει καφέ Ποιος ο λούης πουακόμα δεν αξιώθηκε καλά καλά νrsquo αποτελειώσει τη σκεπήτης παράγκας του να μη στάζει

Και όμως όποτε ο λούης δεν έχει τι να κάνει εκεί εξα-ντλεί όλη του τη δραστηριότητα στην παράγκα του εκείθα τον βρεις να καρφώνει να μπαλώνει να βάφει Όπου βρειπαλιά ξύλα σπασμένα ελενίτ πεταμένα κοντραπλακέ λα-μαρίνες πισσόχαρτα εκεί τα κουβαλά Καθεμιά πενταετίατής προσθέτει κι έναν καινούριο χώρο από τις προσθήκεςτην έχει μετατρέψει σrsquo ένα μακρινάρι είκοσι μέτρων Για ναφτάσεις στην κουζίνα του περνάς από σαλόνια κρεβατο-κάμαρες λουτρά θάλασσες πεδιάδες βουνά μέχρι καιγραφειάκι έχει στήσει εκεί μέσα ο λούης

mdashεδώ γράφω τα ημερολόγια και τις επιστολέςακόμα και πηγάδι έχει μάλιστα μου το rsquoλεγε και δεν

το πίστευα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα του μέσαΌταν τον επισκέφτηκα για πρώτη φορά το rsquoχε φτάσει δύομέτρα βάθος είχε την υποψία ότι σrsquo εκείνο ακριβώς το ση-μείο θα έβρισκε νερό

ήθελε να rsquoναι αυτάρκης να έχει νερό δικό του ρεύμαδικό του περιβόλι δικό του την αυλή της παράγκας του τηνέχει μετατρέψει σε κανονικό περιβόλι Πάντως το νερό είναιτο μεγάλο του πρόβλημα Όταν του το κόβουν γιατί ξέχασε

29

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 29

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ή γιατί δεν είχε να το πληρώσει δεν τον νοιάζει τόσο πουμένει ο ίδιος χωρίς νερό αλλά που υποφέρουν τα φυτά τουΌταν γυρνά και τα βρίσκει κατάξερα μελαγχολεί λες καιτου πέθανε άνθρωπος Όσο για το ηλεκτρικό ρεύμα το rsquoχειλύσει μάλλον Έχει στήσει ανεμόμυλο έχει φέρει κάτι ξε-χαρβαλωμένα μοτέρ κάτι μισοχαλασμένες μπαταρίες κάτιτρανζίστορ πώς τα λένε και παράγει ρεύμα

mdashΠροτείνω μου λέει να πιούμε τους καφέδες στην κα-μπίνα της Φατμέ Έτσι τη βγάλαμε όπως ονομάζουν το κό-τερο Φατμέ Θα μιλάμε άνετα και κει Δεν ξέρει ελληνικάελάχιστα Κάτι σπασμένα ολλανδέζα απrsquo το ΆμστερνταμΓια παρέα

Και πήγαμε εγώ κάθισα στο κρεβάτι χαμηλά στα πό-δια της εκείνος στο κεφάλι της Δίπλα

mdashλούη έκανε πάλι με την άχνη τηςmdashαπό δω ο φίλος μου ο Κωσταντής μανολόπουλος Κω-

σταντήςmdashΓκας κάνει εκείνηmdashΈτσι θα σε λέει Γκας το χαϊδευτικό σου Δε χρειάζε-

ται να της πιάσεις το χέρι για τη γνωριμία Πιάσrsquo της το πό-δι σοβαρά το ίδιο είναι

εγώ όπως καταλαβαίνεις ακόμα δεν είχα συνέλθει Όσοκι αν πήγα να παραστήσω λίγο τον μοντέρνο και τον άνθρω-πο που τα rsquoχει ξεπεράσει όλrsquo αυτά τα παράξενα στην πράξηέμοιαζα με άβγαλτο μαθητούδι

mdashΠιάσrsquo της το πόδι ρε κόπανε αφού σου βρήκε και τοχαϊδευτικό άρα σε συμπάθησε Και εν πάση περιπτώσειμάλλον είναι μεθυσμένη Όλα τα βλέπει κάπως ρόδινα κά-πως θαμπά

Και της έπιασα το πόδι ελαφρά μόλις ίσα ίσα για το

30

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 30

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

καλώς τη βρήκα Και της χαμογέλασα Χαμογέλασε κι εκεί-νη και ξανάκλεισε τα μάτια

mdashΠίνοντας κατάφερε να κόψει τα ναρκωτικά Περίπουτώρα με τον έρωτα προσπαθεί να κόψει και το αλκοόλΌταν την αγαπάνε τα κόβει όλα αρνάκι του Θεού γίνεταιΘέλει να την αγαπάνε Δεν την πολυνοιάζει ποιος να τηναγαπάνε

από έκπληξη σε έκπληξη με πήγαινε ο λούης Ποτέ δεθα μπορούσα να ονειρευτώ ότι σχεδόν κρατώ στα χέρια μουένα τέτοιο πλάσμα είκοσι έξι χρονών το πολύ κούκλα τολιγότερο και παραδομένη άνευ όρων ολοφάνερο άνευόρων Και μια γυναίκα τέτοια παραδομένη άνευ όρων είναιαπό τα λαχεία που σου πέφτουν χωρίς καν να τα rsquoχεις αγο-ράσει τη νύχτα ονειρεύεσαι τον αριθμό και όταν ξυπνάςτο πρωί σου βγαίνει Διαβάζεις ξαφνικά πρώτος λαχνός3333 τόσο και τρομάζεις είναι το λαχείο που αγόρασεςστον ύπνο σου τη νύχτα

mdashλούηmdashΈλα μάνα μουhellip τι θες της απάντησε όλο τρυφερότη-

τα τώραmdashΚρασί λίγο Και ο λούηςmdashΘα σε δείρω πολύ πάρα πολύΚαι δεν αστειευόταν το είδα στα μάτια του Θα την

έδερνε Γύρισε τότε και με κοίταξε σαν υποψήφιο σωτήρατης του λέω

mdashΔεν είναι για την ηλικία μου τέτοια θεάματα Θα φύγωτι μrsquo έφερες

την ξαναπήρε ο ύπνος την κοίταξα πάλι Πώς άντεχε ομπάσταρδος ήταν γλύκα το κορίτσι ζάχαρη σκέτη Έτσι

31

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 31

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

να κινούσε λίγο τα μάτια της τα πόδια της το σώμα τηςπαρέλυες σαν να rsquoρχονταν ανάλαφρα αόρατα παλμικά κύ-ματα καταπάνω σου Έτσι ένιωθα

Και όμως την είχε δείρει πολλές φορές ήθελε να της κό-ψει το αλκολίκι να τη σώσει λέει

mdashρε λούη όλα μπορούσα να τα φανταστώ αλλά να σεβρω και σπιτωμένο σε κότεροhellip

Γέλασε Για την ακρίβεια χαμογέλασε Παρακάτω αν τοθυμηθώ θα σου μιλήσω εκτενέστερα για το χαμόγελο τουλούη ασύλληπτο Πώς λέμε ότι τα χημικά στοιχεία είναικάπου ενενήντα τον αριθμό ε κάτι τέτοιο είναι το χαμόγελοτου λούη αθώο πονηρό ζεστό παγερό έξυπνο αφελές ει-ρωνικό εγκληματικό και βάλε και βάλεhellip μπορώ να σουβρω ενενήντα επίθετα και θα του πηγαίνουν και τα ενε-νήντα Χημεία σκέτη Χαμογέλασε και μου συνέχισε τηνιστορία

είχε πιάσει λέει δουλειά εδώ στο κότερο ως βοηθός κα-πετάνιου Καπετάνιος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ο ρενάτοένας παράξενος πλούσιος Ιταλός Ξέχασα να σου πω ότι τε-λευταία το κύριο επάγγελμα του λούη κυρίως τα καλοκαί-ρια ήταν να κυβερνά κότερα μάλιστα αυτό που άκουσεςνα κυβερνά κότερα ο λούης δεν είναι λούμπεν δεν είναιαλήτης εργάζεται με τον τρόπο του βέβαια

mdashΆκουσε μου λέει από την αρχή που έπιασα δουλειάεδώ και τρεις μήνες στον ρενάτο άρχισε και η ιστορία τηςΦατμέ αν και μια χαρά άνθρωπος αυτός ο ρενάτο μια αδυ-ναμία έχει να γυρίζει τον κόσμο και να ψωνίζει διάφορεςπεριπλανώμενες κούκλες Κάθε τρίμηνο και μία τόσο τονέχω υπολογίσει εντούτοις τώρα εδώ με τη Φατμέ έχειμπλεχτεί άσχημα το πράγμα Διότι εκτός από κούκλα του

32

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 32

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

βγήκε και κάτι άλλο Θέλει και κρασί θέλει και σκόνη μπο-ρεί να ξεχάσει αναμμένο τσιγάρο και να κάψει το κότερομπορεί να τον μπλέξει με την αστυνομία Θέλει λοιπόν πά-ση θυσία να την ξεφορτωθεί Και μάλιστα αμέσως σήμερατώρα μέχρι να γυρίσει να μην τη βρει εδώ αυτό είναι τοπρόβλημα τι την κάνεις

την κοιτάζαμε ταυτόχρονα και οι δύο και τη βλέπαμε ναχαμογελά στον ύπνο της Καμιά σχέση βέβαια το χαμόγελότης με το χαμόγελο του λούη Άλλο πράγμα το χαμόγελοτης Φατμέ είναι μόνο αυτό που βλέπεις αυτό που σου δεί-χνει Καθαρό Δεν κρύβει τίποτα λαμπικαρισμένο ταιριά-ζει απόλυτα με τα μάτια της Καμιά αντίθεση Πράγμα πουδε συμβαίνει με τον λούη σrsquo αυτόν όλα αντιφάσκουν πάνεκόντρα Έβλεπες κάτι μάτια ούτε του Χριστού τόση αθωό-τητα και ένα χαμόγελο που δεν έβγαζες άκρη διαβολικότότε πρόσεξα ότι ακόμα της κρατούσα το πόδι στον αστρά-γαλο

Η διήγηση του λούη με είχε πραγματικά συνεπάρει σί-γουρα τώρα ονειρευόταν η Φατμέ το καταλάβαμε από τιςρώγες του στήθους της Πρώτος ο λούης το πρόσεξε απί-στευτο Ξαφνικά τις βλέπουμε να μεγαλώνουν σαν να τιςχάιδευε κάποιο αόρατο χέρι και τις ερέθιζε

mdashΚαι τη λυπάμαι εξάδελφε Πώς να την πετάξω στονδρόμο νηστική και άφραγκη Και αυτός θέλει να την πετά-ξουμε δεν τον νοιάζει ανένδοτος

Βέβαια για να καταλάβεις σε βάθος τον λούη και όλααυτά που σου λέω χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειεςμας λείπουν διάφορα κομμάτια ζωής για να συνθέσουν τοψηφιδωτό του Έτσι βλέπω τη ζωή του ένα ψηφιδωτό με χί-λιες παραλλαγές και σχέδια και χρώματα εκκλησίες μπορ-

33

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 33

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

ντέλα πουλιά δέντρα και θάλασσα Προπάντων Δε θα μπο-ρούσε να ζήσει για πολύ ο λούης μακριά από θάλασσαεπειδή βέβαια δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του πλεού-μενο πήγε κάποτε και καταπάτησε ένα οικόπεδο κοντά στηθάλασσα εκεί που έχει στήσει την παράγκα του στο Πέρα-μα Έκανε όμως τότε λάθος στον υπολογισμό διότι η κα-ταπάτηση έγινε καλοκαίρι που δεν υπήρχαν βροχές και πο-τάμια Όταν λοιπόν τον χειμώνα είχε μισοστεριώσει τοπρώτο του αυθαίρετο δωμάτιο ανακάλυψε κάπως αργά ότισrsquo εκείνο ακριβώς το σημείο περνούσε και κάποιο ποταμάκιπρος τη θάλασσα το οποίο του τα rsquoκανε λίμπα όλα ήτανόμως αργά να κάνει πίσω είχε αγαπήσει το οικόπεδο είχεφυτέψει τα πρώτα του δέντρα την πρώτη λεμονιά επί τρίαχρόνια έχτιζε ένα φράγμα ανάγκασε έτσι τα λεγόμενα όμ-βρια ύδατα νrsquo αλλάξουν κάπως την πορεία τους είχε κερδί-σει τη μάχη του με τα στοιχεία της φύσης από τον ενθου-σιασμό του μάλιστα ύψωσε στον τοίχο του φράγματος καιμια σημαία δικής του έμπνευσης λευκή με λίγο μαύρο στοκέντρο της Ένα στρογγυλό μαύρο σαν μπάλωμα

fi

Aλλά ακόμα δε σου είπα πώς μπήκε στη ζωή του λούη ηΦατμέ Πολύ απλά Όταν ένα πρωί ξύπνησαν ο λούης καιο ρενάτο και ανέβηκαν στο κατάστρωμα να καπνίσουν ταπούρα τους όπως συνήθιζαν βρήκαν τη Φατμέ να κοιμάται

mdashΈνας άγγελος στη γη αναφώνησε έκπληκτος ο λούηςπου την είδε πρώτος

ο ρενάτο συμφώνησεmdashΆγγελος είπε και την πήρε υπό την προστασία του

34

ΚΩστασ μουρσελασ

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 34

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35

Βέβαια ο λούης μίλησε για άγγελο όχι από κάποια θρη-σκευτική ή ποιητική διάθεση αλλά γιατί δεν μπορούσε ναεξηγήσει πώς βρέθηκε στο κατάστρωμα αφού δεν υπήρχε ndashτη βγάζουν τη νύχταndash η γνωστή γέφυρα που συνδέει πλοίοκαι στεριά για να περάσει ούτε πάλι υπήρχε γύρω τουςάλλο κότερο για να πεις ότι πέρασε πηδώντας από το έναστο άλλο μόνο πετώντας θα μπορούσε νrsquo ανέβει κανείςεπειδή όμως φτερά αγγέλου δε βρέθηκαν επάνω της ή γύρωτης παραμένει ένα μυστήριο το όλο περιστατικό Και θαπαραμένει γιατί όσο ο λούης την παρακαλούσε να του απο-καλύψει το μυστικό της τόσο αυτή αρνιόταν και γελούσεΚαι γελούσε τρελά παράφορα υστερικά τέτοια γέλια τηνέπιαναν Φοβόταν ότι θα της κοβόταν η ανάσα από το γέλιοτόσο γέλιο ασυγκράτητο Βέβαια τη ρώτησε για το μυστικόαφού πρώτα είχε εξαντλήσει όλες τις πιθανές εκδοχές προ-σγείωσής της στο κατάστρωμα λέω προσγείω σης γιατί τοπρώτο που σκέφτηκε ο λούης ήταν το ελικόπτερο αλλάπάλι θα ξυπνούσαν από τον θόρυβο στο τέλος μπροστάστο ανεξήγητο μυστήριο ο λούης τρελός πια αναγκάστηκεένα πρωί να την απειλήσει μrsquo ένα ξυραφάκι ξυρίσματος

mdashή το παίρνει το ποτάμι την Παναγία σου ή σου κόβωτις φλέβες λέγε

Και τη μάτωσε λίγο Κατά λάθος Δεν έμοιαζε πάντως νrsquo αστειεύεται τίποτε αυτή του άπλωσε και τα χέρια

mdashΚόψrsquo τες του λέειΌμως δεν μπόρεσε δεν πρόλαβε γιατί ακριβώς εκείνη

την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε απουσίαζε βλέπεις κατάμίαν ευτυχή σύμπτωση και ο προστάτης της οπότε προτί-μησε να την αγκαλιάσει παρά να της κόψει τις φλέβες Καιτη φίλησε

35

Βαμμενα ΚοΚΚΙνα μαλλΙα

02-KEIMENO-Τ 14114 1701 Page 35