(Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης...

7
ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012 ΩΘΗΣΗ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Φιλολόγων της Ώθησης

Transcript of (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης...

Page 1: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

1111

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Επιmicroέλεια

Οmicroάδα Φιλολόγων της Ώθησης

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

2222

Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟ

Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου

ποιητού εν Κομμαγηνήmiddot 595 μΧ

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι

Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά

Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως

που κάπως ξέρεις από φάρμακαmiddot 5

νάρκης του άλγους δοκιμές1 εν Φαντασία και Λόγω2

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίριndash

Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως

που κάμνουνε ndash για λίγο ndash να μη νοιώθεται η πληγή

(1921)

ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑ΄ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Α1 Τρία από τα βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Κ Καβάφη είναι η πεζολογία η

ιδιότυπη γλώσσα και η χρήση συμβόλων Για το κάθε ένα από τα παραπάνω

γνωρίσματα να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από το ποίημα που σας δόθηκε

Μονάδες 15

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Βασικά γνωρίσματα της καβαφικής ποίησης είναι η πεζολογία η ιδιότυπη

γλώσσα και η χρήση συμβόλων Τα χαρακτηριστικά αυτά εντοπίζονται και στη

laquoΜελαγχολία του Ιάσωνοςraquo Ειδικότερα

1 νάρκης του άλγους δοκιμέςmiddot δοκιμές νάρκης του άλγους απόπειρες να κατευνασθεί ο πόνος 2 εν Φαντασία και Λόγω με τη δύναμη της φαντασίας που συλλαμβάνει και με τη μαγική λειτουργία

του λόγου δηλ της γλώσσας που πραγματοποιεί τη σύλληψη

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

3333

α) η πεζολογία επαληθεύεται από τον ανισοσύλλαβο και ανομοιοκατάληκτο στίχο

(στ 1-2 laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό

μαχαίριraquo)

β) η γλώσσα του ποιήματος είναι ιδιότυπη τυπικά καβαφική αποτελεί συνδυασμό

καθαρεύουσας (laquoΕις σε προστρέχωraquo laquoεν φαντασία και Λόγωraquo) και δημοτικής (laquoπου

κάπως ξέρεις από φάρμακαraquo laquoτα φάρμακά σου φέρεraquo) με ιδιωματικούς τύπους από τη

διάλεκτο της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας (laquoπου κάμνουνεraquo)

Αξιοσημείωτη και η ορθογραφική ιδιοτυπία στον τίτλο (laquoΙάσωνοςraquo αντί laquoΙάσονοςraquo)

γ) η χρήση συμβόλων είναι εμφανής στην επιλογή του Καβάφη να υποδυθεί ένα

ιστορικά ανύπαρκτο ποιητή τον Ιάσονα Κλεάνδρου ο οποίος συμβολίζει τον ποιητή-

άνθρωπο που βιώνει επώδυνα τη φθορά του χρόνου (γηρατειά) και αναζητά

πρόσκαιρη λύτρωση στην ποιητική δημιουργία

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 111111111111 Β1 Στο ποίημα σύμφωνα με τον Στέφανο Διαλησμά laquoέχουμε ένα δυσανάλογα μεγάλο

τίτλο (με προσεκτικά τοποθετημένη στίξη ώστε να προβάλλει τα μέρη από τα οποία

απαρτίζεται) που υποστηρίζει και συμπληρώνει ποικιλοτρόπως το ποίημαraquo Να

τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη επιλογή του

τίτλου από τον ποιητή

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο τίτλος του ποιήματος από τους εκτενέστερους που έγραψε ποτέ ο Καβάφης

είναι πλούσιος σε λεπτομέρειες και χωρίζεται με τη χρήση της άνω τελείας σε δύο

μέρη υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας το ποίημα Αρχικά περιλαμβάνει ψυχική

κατάσταση (Μελαγχολία) πρόσωπο (Ιάσων Κλέανδρος) ιδιότητα (ποιητής) χώρο

(Κομμαγηνή) ενώ παρατίθεται εμφαντικά ο χρόνος (595 μΧ) Το χωροχρονικό

πλαίσιο εντάσσει την εξομολόγηση του ποιητικού υποκειμένου σε μια εποχή

ανακατατάξεων (το 638 μΧ το κρατίδιο της Κομμαγηνής θα σβήσει οριστικά καθώς

θα καταληφθεί από τους Άραβες) και θα μπορούσε να συσχετιστεί τόσο με την εποχή

όπου γράφεται (1918) και δημοσιεύεται (1921) το ποίημα επίσης περίοδος αλλαγών

και ανακατατάξεων όσο και με τη ζωή του Καβάφη ο οποίος μελαγχολεί για τη

σωματική του παρακμή και την αναπότρεπτη έλευση των γηρατειών Επιπλέον ο

ιστορικός χωροχρόνος προσδίδει αληθοφάνεια στον ποιητή Ιάσονα ένα πρόσωπο

πλασματικό που λειτουργεί ως προσωπείο του Καβάφη κατά την προσφιλή τεχνική

του Αλεξανδρινού να χρησιμοποιεί υπαρκτά ή ανύπαρκτα ιστορικά πρόσωπα για να

εκφράζει προσωπικά βιώματα Με την τεχνική αυτή ο ποιητής αποφεύγει να εκτεθεί

άμεσα ο ίδιος (ο αρχικός τίτλος laquoΜαχαίριraquo υπογράμμιζε τη φρίκη των γηρατειών

άφηνε όμως ξεγυμνωμένη την προσωπική του πληγή) και ταυτόχρονα δίνει καθολική

και διαχρονική ισχύ στο περιεχόμενο του ποιήματος Ο Καβάφης δηλαδή δεν

επιδιώκει να μιλήσει μόνο για τα δικά του συναισθήματα ή τις προσωπικές του

αγωνίες αλλά να τονίσει τη φρίκη και την αδυναμία κάθε ανθρώπου μπροστά στο

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

4444

πέρασμα του χρόνου και τη θαυματουργική πλην πρόσκαιρη θεραπεία που

προσφέρει η ποιητική τέχνη Τέλος παρόλο που καταφεύγει σε προσωπείο για νrsquo

αποστασιοποιηθεί από το φανταστικό ποιητή του μακρινού παρελθόντος τα δυο

πρόσωπα αναπόφευκτα ταυτίζονται λόγω της κοινής τους ιδιότητας (ποιητές) αλλά

και επειδή το ιστορικό άλλοθι του ποιητικού (εσωτερικού) μονολόγου περιορίζεται

αποκλειστικά στον τίτλο

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 222222222222

Β2 Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8)

και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12)

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Παρά τη αποστροφή του Καβάφη για τη φραστική εκζήτηση και τις λυρικές

εξάρσεις που συχνά παράγει η πληθώρα σχημάτων λόγου στη laquoΜελαγχολίαraquo ο

ποιητής χρησιμοποιεί συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα προκειμένου να μεταδώσει το

ποιητικό του μήνυμα

Για να εκφράσει την αγωνία του για τη φθορά που προκύπτει από τα γηρατειά

καθώς και τη βοήθεια που προσδοκά από την laquoΤέχνη της Ποιήσεωςraquo χρησιμοποιεί

(i) τη μεταφορά laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγήraquo με

αυτή τη μεταφορά ο Καβάφης ταυτίζει τη σωματική παρακμή με laquoπληγή από φριχτό

μαχαίριraquo Αποτυπώνεται έτσι η φρίκη με την οποία αντιμετωπίζει τα γηρατειά και ο

πόνος που του προκαλούν

(ii) την επανάληψη της λέξης laquoπληγήraquo το ουσιαστικό επαναλαμβάνεται τρεις

φορές (στ 2 7 9) καθιστώντας εμφανή την απόγνωση που νιώθει ο ποιητής καθώς η

πάροδος του χρόνου τον πληγώνει με τρόπο οριστικό και αμετάκλητο Αξίζει να

σημειωθεί η εύστοχη επιλογή της λέξης laquoπληγήraquo η οποία αποτελεί χαρακτηριστική

μορφή φθοράς του ανθρώπινου σώματος

(iii) την προσωποποίηση (laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) σε φιλικό και

ανθρώπινο κλίμα επικοινωνίας ο Καβάφης απευθύνεται στην ποιητική τέχνη

προσπαθώντας να απαλύνει τον πόνο του

(iv) την αποστροφή (laquoΤα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) ο ίδιος ως

ποιητής νιώθει οικεία προς αυτή και με τη χρήση του βrsquo ενικού προσώπου ο

δραματικός μονόλογος αποκτά θεατρικότητα γίνεται περίπου διάλογος

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Γ1 Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων Εἰς σέ

προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους

δοκιμές ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ

Μονάδες 25

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

5555

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στους στίχους 4-6 μέσα σε κλίμα οικειότητας και αμεσότητας γίνεται επίκληση

στην ποιητική τέχνη (τα κεφαλαία δηλώνουν έμφαση) η οποία μπορεί σε κάποιο

βαθμό να επουλώνει τα τραύματα του γήρατος Ο Καβάφης αναφέρεται στην

ποιητική τέχνη όχι στην ίδια την ποίηση η τέχνη ως δημιουργική διαδικασία γραφής

τον ενδιαφέρει περισσότερο κι από το αποτέλεσμά της δηλαδή την ποίηση ως ουσία

Η χρήση του επιρρήματος laquoκάπωςraquo και του ονοματικού συνόλου laquoνάρκης του άλγους

δοκιμέςraquo υποβάλλουν στον αναγνώστη την εντύπωση της πρόσκαιρης μη οριστικής

θεραπείας καθώς η διαδικασία της φθοράς είναι αναπόφευκτη αγιάτρευτη αρρώστια

της θνητής ανθρώπινης φύσης Προκειμένου να κατευνασθεί ο πόνος ο ποιητής

προσφεύγει στην ποιητική σύνθεση επιστρατεύοντας τη δύναμη της φαντασίας που

συλλαμβάνει και τη μαγική λειτουργία του λόγου δηλαδή της γλώσσας που

πραγματοποιεί τη σύλληψη Ο Γ Δάλλας παρατηρεί ότι laquohellip η Φαντασία έτσι με

κεφαλαιοποίηση του αρχικού της εντάσσεται στη λειτουργία την πνευματική και

καλλιτεχνική - και πάλι με κεφαλαιοποίηση - του Λόγουraquo Ωστόσο με την έννοια της

Φαντασίας ο Καβάφης υπαινίσσεται εκτός από τη δημιουργική (έμπνευση) και την

αναπαραστατική φαντασία (ανάκληση) όπως προκύπτει από το σύνολο του έργου

του το οποίο βασίζεται εν πολλοίς στην ανάμνηση και την (λεκτική) αναπαράσταση

του παρελθόντος Παράλληλα ο Λόγος δεν είναι μόνο η λογοτεχνική γλώσσα που

πραγματώνει την έμπνευση αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως το γνωστικό μέσο για

την κατάκτηση του απόλυτου

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Δ1 Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ Καβάφη Μελαγχολία

τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μΧ με το παρακάτω ποίημα του

Τ Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες

15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ

τrsquo ὄνομά μου

στὴν ἡλικία μου χιονίζει χιονίζει ἀδιάκοπα

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα

χτύπημα

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή κι ὅμως τὴν ἄφησα

γιὰ νrsquo ἁρπαχτῶ ἀπrsquo τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας

ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπrsquo τὸ αὐριανό μου

τίποτα

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 2: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

2222

Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012Παρασκευή 25 Μα˙ου 2012

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΜΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΝΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟ

Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου

ποιητού εν Κομμαγηνήmiddot 595 μΧ

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι

Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά

Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως

που κάπως ξέρεις από φάρμακαmiddot 5

νάρκης του άλγους δοκιμές1 εν Φαντασία και Λόγω2

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίριndash

Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως

που κάμνουνε ndash για λίγο ndash να μη νοιώθεται η πληγή

(1921)

ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑ΄ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Α1 Τρία από τα βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Κ Καβάφη είναι η πεζολογία η

ιδιότυπη γλώσσα και η χρήση συμβόλων Για το κάθε ένα από τα παραπάνω

γνωρίσματα να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από το ποίημα που σας δόθηκε

Μονάδες 15

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Βασικά γνωρίσματα της καβαφικής ποίησης είναι η πεζολογία η ιδιότυπη

γλώσσα και η χρήση συμβόλων Τα χαρακτηριστικά αυτά εντοπίζονται και στη

laquoΜελαγχολία του Ιάσωνοςraquo Ειδικότερα

1 νάρκης του άλγους δοκιμέςmiddot δοκιμές νάρκης του άλγους απόπειρες να κατευνασθεί ο πόνος 2 εν Φαντασία και Λόγω με τη δύναμη της φαντασίας που συλλαμβάνει και με τη μαγική λειτουργία

του λόγου δηλ της γλώσσας που πραγματοποιεί τη σύλληψη

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

3333

α) η πεζολογία επαληθεύεται από τον ανισοσύλλαβο και ανομοιοκατάληκτο στίχο

(στ 1-2 laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό

μαχαίριraquo)

β) η γλώσσα του ποιήματος είναι ιδιότυπη τυπικά καβαφική αποτελεί συνδυασμό

καθαρεύουσας (laquoΕις σε προστρέχωraquo laquoεν φαντασία και Λόγωraquo) και δημοτικής (laquoπου

κάπως ξέρεις από φάρμακαraquo laquoτα φάρμακά σου φέρεraquo) με ιδιωματικούς τύπους από τη

διάλεκτο της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας (laquoπου κάμνουνεraquo)

Αξιοσημείωτη και η ορθογραφική ιδιοτυπία στον τίτλο (laquoΙάσωνοςraquo αντί laquoΙάσονοςraquo)

γ) η χρήση συμβόλων είναι εμφανής στην επιλογή του Καβάφη να υποδυθεί ένα

ιστορικά ανύπαρκτο ποιητή τον Ιάσονα Κλεάνδρου ο οποίος συμβολίζει τον ποιητή-

άνθρωπο που βιώνει επώδυνα τη φθορά του χρόνου (γηρατειά) και αναζητά

πρόσκαιρη λύτρωση στην ποιητική δημιουργία

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 111111111111 Β1 Στο ποίημα σύμφωνα με τον Στέφανο Διαλησμά laquoέχουμε ένα δυσανάλογα μεγάλο

τίτλο (με προσεκτικά τοποθετημένη στίξη ώστε να προβάλλει τα μέρη από τα οποία

απαρτίζεται) που υποστηρίζει και συμπληρώνει ποικιλοτρόπως το ποίημαraquo Να

τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη επιλογή του

τίτλου από τον ποιητή

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο τίτλος του ποιήματος από τους εκτενέστερους που έγραψε ποτέ ο Καβάφης

είναι πλούσιος σε λεπτομέρειες και χωρίζεται με τη χρήση της άνω τελείας σε δύο

μέρη υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας το ποίημα Αρχικά περιλαμβάνει ψυχική

κατάσταση (Μελαγχολία) πρόσωπο (Ιάσων Κλέανδρος) ιδιότητα (ποιητής) χώρο

(Κομμαγηνή) ενώ παρατίθεται εμφαντικά ο χρόνος (595 μΧ) Το χωροχρονικό

πλαίσιο εντάσσει την εξομολόγηση του ποιητικού υποκειμένου σε μια εποχή

ανακατατάξεων (το 638 μΧ το κρατίδιο της Κομμαγηνής θα σβήσει οριστικά καθώς

θα καταληφθεί από τους Άραβες) και θα μπορούσε να συσχετιστεί τόσο με την εποχή

όπου γράφεται (1918) και δημοσιεύεται (1921) το ποίημα επίσης περίοδος αλλαγών

και ανακατατάξεων όσο και με τη ζωή του Καβάφη ο οποίος μελαγχολεί για τη

σωματική του παρακμή και την αναπότρεπτη έλευση των γηρατειών Επιπλέον ο

ιστορικός χωροχρόνος προσδίδει αληθοφάνεια στον ποιητή Ιάσονα ένα πρόσωπο

πλασματικό που λειτουργεί ως προσωπείο του Καβάφη κατά την προσφιλή τεχνική

του Αλεξανδρινού να χρησιμοποιεί υπαρκτά ή ανύπαρκτα ιστορικά πρόσωπα για να

εκφράζει προσωπικά βιώματα Με την τεχνική αυτή ο ποιητής αποφεύγει να εκτεθεί

άμεσα ο ίδιος (ο αρχικός τίτλος laquoΜαχαίριraquo υπογράμμιζε τη φρίκη των γηρατειών

άφηνε όμως ξεγυμνωμένη την προσωπική του πληγή) και ταυτόχρονα δίνει καθολική

και διαχρονική ισχύ στο περιεχόμενο του ποιήματος Ο Καβάφης δηλαδή δεν

επιδιώκει να μιλήσει μόνο για τα δικά του συναισθήματα ή τις προσωπικές του

αγωνίες αλλά να τονίσει τη φρίκη και την αδυναμία κάθε ανθρώπου μπροστά στο

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

4444

πέρασμα του χρόνου και τη θαυματουργική πλην πρόσκαιρη θεραπεία που

προσφέρει η ποιητική τέχνη Τέλος παρόλο που καταφεύγει σε προσωπείο για νrsquo

αποστασιοποιηθεί από το φανταστικό ποιητή του μακρινού παρελθόντος τα δυο

πρόσωπα αναπόφευκτα ταυτίζονται λόγω της κοινής τους ιδιότητας (ποιητές) αλλά

και επειδή το ιστορικό άλλοθι του ποιητικού (εσωτερικού) μονολόγου περιορίζεται

αποκλειστικά στον τίτλο

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 222222222222

Β2 Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8)

και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12)

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Παρά τη αποστροφή του Καβάφη για τη φραστική εκζήτηση και τις λυρικές

εξάρσεις που συχνά παράγει η πληθώρα σχημάτων λόγου στη laquoΜελαγχολίαraquo ο

ποιητής χρησιμοποιεί συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα προκειμένου να μεταδώσει το

ποιητικό του μήνυμα

Για να εκφράσει την αγωνία του για τη φθορά που προκύπτει από τα γηρατειά

καθώς και τη βοήθεια που προσδοκά από την laquoΤέχνη της Ποιήσεωςraquo χρησιμοποιεί

(i) τη μεταφορά laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγήraquo με

αυτή τη μεταφορά ο Καβάφης ταυτίζει τη σωματική παρακμή με laquoπληγή από φριχτό

μαχαίριraquo Αποτυπώνεται έτσι η φρίκη με την οποία αντιμετωπίζει τα γηρατειά και ο

πόνος που του προκαλούν

(ii) την επανάληψη της λέξης laquoπληγήraquo το ουσιαστικό επαναλαμβάνεται τρεις

φορές (στ 2 7 9) καθιστώντας εμφανή την απόγνωση που νιώθει ο ποιητής καθώς η

πάροδος του χρόνου τον πληγώνει με τρόπο οριστικό και αμετάκλητο Αξίζει να

σημειωθεί η εύστοχη επιλογή της λέξης laquoπληγήraquo η οποία αποτελεί χαρακτηριστική

μορφή φθοράς του ανθρώπινου σώματος

(iii) την προσωποποίηση (laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) σε φιλικό και

ανθρώπινο κλίμα επικοινωνίας ο Καβάφης απευθύνεται στην ποιητική τέχνη

προσπαθώντας να απαλύνει τον πόνο του

(iv) την αποστροφή (laquoΤα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) ο ίδιος ως

ποιητής νιώθει οικεία προς αυτή και με τη χρήση του βrsquo ενικού προσώπου ο

δραματικός μονόλογος αποκτά θεατρικότητα γίνεται περίπου διάλογος

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Γ1 Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων Εἰς σέ

προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους

δοκιμές ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ

Μονάδες 25

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

5555

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στους στίχους 4-6 μέσα σε κλίμα οικειότητας και αμεσότητας γίνεται επίκληση

στην ποιητική τέχνη (τα κεφαλαία δηλώνουν έμφαση) η οποία μπορεί σε κάποιο

βαθμό να επουλώνει τα τραύματα του γήρατος Ο Καβάφης αναφέρεται στην

ποιητική τέχνη όχι στην ίδια την ποίηση η τέχνη ως δημιουργική διαδικασία γραφής

τον ενδιαφέρει περισσότερο κι από το αποτέλεσμά της δηλαδή την ποίηση ως ουσία

Η χρήση του επιρρήματος laquoκάπωςraquo και του ονοματικού συνόλου laquoνάρκης του άλγους

δοκιμέςraquo υποβάλλουν στον αναγνώστη την εντύπωση της πρόσκαιρης μη οριστικής

θεραπείας καθώς η διαδικασία της φθοράς είναι αναπόφευκτη αγιάτρευτη αρρώστια

της θνητής ανθρώπινης φύσης Προκειμένου να κατευνασθεί ο πόνος ο ποιητής

προσφεύγει στην ποιητική σύνθεση επιστρατεύοντας τη δύναμη της φαντασίας που

συλλαμβάνει και τη μαγική λειτουργία του λόγου δηλαδή της γλώσσας που

πραγματοποιεί τη σύλληψη Ο Γ Δάλλας παρατηρεί ότι laquohellip η Φαντασία έτσι με

κεφαλαιοποίηση του αρχικού της εντάσσεται στη λειτουργία την πνευματική και

καλλιτεχνική - και πάλι με κεφαλαιοποίηση - του Λόγουraquo Ωστόσο με την έννοια της

Φαντασίας ο Καβάφης υπαινίσσεται εκτός από τη δημιουργική (έμπνευση) και την

αναπαραστατική φαντασία (ανάκληση) όπως προκύπτει από το σύνολο του έργου

του το οποίο βασίζεται εν πολλοίς στην ανάμνηση και την (λεκτική) αναπαράσταση

του παρελθόντος Παράλληλα ο Λόγος δεν είναι μόνο η λογοτεχνική γλώσσα που

πραγματώνει την έμπνευση αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως το γνωστικό μέσο για

την κατάκτηση του απόλυτου

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Δ1 Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ Καβάφη Μελαγχολία

τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μΧ με το παρακάτω ποίημα του

Τ Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες

15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ

τrsquo ὄνομά μου

στὴν ἡλικία μου χιονίζει χιονίζει ἀδιάκοπα

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα

χτύπημα

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή κι ὅμως τὴν ἄφησα

γιὰ νrsquo ἁρπαχτῶ ἀπrsquo τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας

ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπrsquo τὸ αὐριανό μου

τίποτα

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 3: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

3333

α) η πεζολογία επαληθεύεται από τον ανισοσύλλαβο και ανομοιοκατάληκτο στίχο

(στ 1-2 laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό

μαχαίριraquo)

β) η γλώσσα του ποιήματος είναι ιδιότυπη τυπικά καβαφική αποτελεί συνδυασμό

καθαρεύουσας (laquoΕις σε προστρέχωraquo laquoεν φαντασία και Λόγωraquo) και δημοτικής (laquoπου

κάπως ξέρεις από φάρμακαraquo laquoτα φάρμακά σου φέρεraquo) με ιδιωματικούς τύπους από τη

διάλεκτο της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας (laquoπου κάμνουνεraquo)

Αξιοσημείωτη και η ορθογραφική ιδιοτυπία στον τίτλο (laquoΙάσωνοςraquo αντί laquoΙάσονοςraquo)

γ) η χρήση συμβόλων είναι εμφανής στην επιλογή του Καβάφη να υποδυθεί ένα

ιστορικά ανύπαρκτο ποιητή τον Ιάσονα Κλεάνδρου ο οποίος συμβολίζει τον ποιητή-

άνθρωπο που βιώνει επώδυνα τη φθορά του χρόνου (γηρατειά) και αναζητά

πρόσκαιρη λύτρωση στην ποιητική δημιουργία

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 111111111111 Β1 Στο ποίημα σύμφωνα με τον Στέφανο Διαλησμά laquoέχουμε ένα δυσανάλογα μεγάλο

τίτλο (με προσεκτικά τοποθετημένη στίξη ώστε να προβάλλει τα μέρη από τα οποία

απαρτίζεται) που υποστηρίζει και συμπληρώνει ποικιλοτρόπως το ποίημαraquo Να

τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη επιλογή του

τίτλου από τον ποιητή

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο τίτλος του ποιήματος από τους εκτενέστερους που έγραψε ποτέ ο Καβάφης

είναι πλούσιος σε λεπτομέρειες και χωρίζεται με τη χρήση της άνω τελείας σε δύο

μέρη υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας το ποίημα Αρχικά περιλαμβάνει ψυχική

κατάσταση (Μελαγχολία) πρόσωπο (Ιάσων Κλέανδρος) ιδιότητα (ποιητής) χώρο

(Κομμαγηνή) ενώ παρατίθεται εμφαντικά ο χρόνος (595 μΧ) Το χωροχρονικό

πλαίσιο εντάσσει την εξομολόγηση του ποιητικού υποκειμένου σε μια εποχή

ανακατατάξεων (το 638 μΧ το κρατίδιο της Κομμαγηνής θα σβήσει οριστικά καθώς

θα καταληφθεί από τους Άραβες) και θα μπορούσε να συσχετιστεί τόσο με την εποχή

όπου γράφεται (1918) και δημοσιεύεται (1921) το ποίημα επίσης περίοδος αλλαγών

και ανακατατάξεων όσο και με τη ζωή του Καβάφη ο οποίος μελαγχολεί για τη

σωματική του παρακμή και την αναπότρεπτη έλευση των γηρατειών Επιπλέον ο

ιστορικός χωροχρόνος προσδίδει αληθοφάνεια στον ποιητή Ιάσονα ένα πρόσωπο

πλασματικό που λειτουργεί ως προσωπείο του Καβάφη κατά την προσφιλή τεχνική

του Αλεξανδρινού να χρησιμοποιεί υπαρκτά ή ανύπαρκτα ιστορικά πρόσωπα για να

εκφράζει προσωπικά βιώματα Με την τεχνική αυτή ο ποιητής αποφεύγει να εκτεθεί

άμεσα ο ίδιος (ο αρχικός τίτλος laquoΜαχαίριraquo υπογράμμιζε τη φρίκη των γηρατειών

άφηνε όμως ξεγυμνωμένη την προσωπική του πληγή) και ταυτόχρονα δίνει καθολική

και διαχρονική ισχύ στο περιεχόμενο του ποιήματος Ο Καβάφης δηλαδή δεν

επιδιώκει να μιλήσει μόνο για τα δικά του συναισθήματα ή τις προσωπικές του

αγωνίες αλλά να τονίσει τη φρίκη και την αδυναμία κάθε ανθρώπου μπροστά στο

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

4444

πέρασμα του χρόνου και τη θαυματουργική πλην πρόσκαιρη θεραπεία που

προσφέρει η ποιητική τέχνη Τέλος παρόλο που καταφεύγει σε προσωπείο για νrsquo

αποστασιοποιηθεί από το φανταστικό ποιητή του μακρινού παρελθόντος τα δυο

πρόσωπα αναπόφευκτα ταυτίζονται λόγω της κοινής τους ιδιότητας (ποιητές) αλλά

και επειδή το ιστορικό άλλοθι του ποιητικού (εσωτερικού) μονολόγου περιορίζεται

αποκλειστικά στον τίτλο

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 222222222222

Β2 Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8)

και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12)

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Παρά τη αποστροφή του Καβάφη για τη φραστική εκζήτηση και τις λυρικές

εξάρσεις που συχνά παράγει η πληθώρα σχημάτων λόγου στη laquoΜελαγχολίαraquo ο

ποιητής χρησιμοποιεί συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα προκειμένου να μεταδώσει το

ποιητικό του μήνυμα

Για να εκφράσει την αγωνία του για τη φθορά που προκύπτει από τα γηρατειά

καθώς και τη βοήθεια που προσδοκά από την laquoΤέχνη της Ποιήσεωςraquo χρησιμοποιεί

(i) τη μεταφορά laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγήraquo με

αυτή τη μεταφορά ο Καβάφης ταυτίζει τη σωματική παρακμή με laquoπληγή από φριχτό

μαχαίριraquo Αποτυπώνεται έτσι η φρίκη με την οποία αντιμετωπίζει τα γηρατειά και ο

πόνος που του προκαλούν

(ii) την επανάληψη της λέξης laquoπληγήraquo το ουσιαστικό επαναλαμβάνεται τρεις

φορές (στ 2 7 9) καθιστώντας εμφανή την απόγνωση που νιώθει ο ποιητής καθώς η

πάροδος του χρόνου τον πληγώνει με τρόπο οριστικό και αμετάκλητο Αξίζει να

σημειωθεί η εύστοχη επιλογή της λέξης laquoπληγήraquo η οποία αποτελεί χαρακτηριστική

μορφή φθοράς του ανθρώπινου σώματος

(iii) την προσωποποίηση (laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) σε φιλικό και

ανθρώπινο κλίμα επικοινωνίας ο Καβάφης απευθύνεται στην ποιητική τέχνη

προσπαθώντας να απαλύνει τον πόνο του

(iv) την αποστροφή (laquoΤα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) ο ίδιος ως

ποιητής νιώθει οικεία προς αυτή και με τη χρήση του βrsquo ενικού προσώπου ο

δραματικός μονόλογος αποκτά θεατρικότητα γίνεται περίπου διάλογος

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Γ1 Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων Εἰς σέ

προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους

δοκιμές ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ

Μονάδες 25

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

5555

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στους στίχους 4-6 μέσα σε κλίμα οικειότητας και αμεσότητας γίνεται επίκληση

στην ποιητική τέχνη (τα κεφαλαία δηλώνουν έμφαση) η οποία μπορεί σε κάποιο

βαθμό να επουλώνει τα τραύματα του γήρατος Ο Καβάφης αναφέρεται στην

ποιητική τέχνη όχι στην ίδια την ποίηση η τέχνη ως δημιουργική διαδικασία γραφής

τον ενδιαφέρει περισσότερο κι από το αποτέλεσμά της δηλαδή την ποίηση ως ουσία

Η χρήση του επιρρήματος laquoκάπωςraquo και του ονοματικού συνόλου laquoνάρκης του άλγους

δοκιμέςraquo υποβάλλουν στον αναγνώστη την εντύπωση της πρόσκαιρης μη οριστικής

θεραπείας καθώς η διαδικασία της φθοράς είναι αναπόφευκτη αγιάτρευτη αρρώστια

της θνητής ανθρώπινης φύσης Προκειμένου να κατευνασθεί ο πόνος ο ποιητής

προσφεύγει στην ποιητική σύνθεση επιστρατεύοντας τη δύναμη της φαντασίας που

συλλαμβάνει και τη μαγική λειτουργία του λόγου δηλαδή της γλώσσας που

πραγματοποιεί τη σύλληψη Ο Γ Δάλλας παρατηρεί ότι laquohellip η Φαντασία έτσι με

κεφαλαιοποίηση του αρχικού της εντάσσεται στη λειτουργία την πνευματική και

καλλιτεχνική - και πάλι με κεφαλαιοποίηση - του Λόγουraquo Ωστόσο με την έννοια της

Φαντασίας ο Καβάφης υπαινίσσεται εκτός από τη δημιουργική (έμπνευση) και την

αναπαραστατική φαντασία (ανάκληση) όπως προκύπτει από το σύνολο του έργου

του το οποίο βασίζεται εν πολλοίς στην ανάμνηση και την (λεκτική) αναπαράσταση

του παρελθόντος Παράλληλα ο Λόγος δεν είναι μόνο η λογοτεχνική γλώσσα που

πραγματώνει την έμπνευση αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως το γνωστικό μέσο για

την κατάκτηση του απόλυτου

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Δ1 Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ Καβάφη Μελαγχολία

τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μΧ με το παρακάτω ποίημα του

Τ Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες

15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ

τrsquo ὄνομά μου

στὴν ἡλικία μου χιονίζει χιονίζει ἀδιάκοπα

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα

χτύπημα

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή κι ὅμως τὴν ἄφησα

γιὰ νrsquo ἁρπαχτῶ ἀπrsquo τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας

ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπrsquo τὸ αὐριανό μου

τίποτα

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 4: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

4444

πέρασμα του χρόνου και τη θαυματουργική πλην πρόσκαιρη θεραπεία που

προσφέρει η ποιητική τέχνη Τέλος παρόλο που καταφεύγει σε προσωπείο για νrsquo

αποστασιοποιηθεί από το φανταστικό ποιητή του μακρινού παρελθόντος τα δυο

πρόσωπα αναπόφευκτα ταυτίζονται λόγω της κοινής τους ιδιότητας (ποιητές) αλλά

και επειδή το ιστορικό άλλοθι του ποιητικού (εσωτερικού) μονολόγου περιορίζεται

αποκλειστικά στον τίτλο

ΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒΒ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ 222222222222

Β2 Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8)

και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12)

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ Παρά τη αποστροφή του Καβάφη για τη φραστική εκζήτηση και τις λυρικές

εξάρσεις που συχνά παράγει η πληθώρα σχημάτων λόγου στη laquoΜελαγχολίαraquo ο

ποιητής χρησιμοποιεί συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα προκειμένου να μεταδώσει το

ποιητικό του μήνυμα

Για να εκφράσει την αγωνία του για τη φθορά που προκύπτει από τα γηρατειά

καθώς και τη βοήθεια που προσδοκά από την laquoΤέχνη της Ποιήσεωςraquo χρησιμοποιεί

(i) τη μεταφορά laquoΤο γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγήraquo με

αυτή τη μεταφορά ο Καβάφης ταυτίζει τη σωματική παρακμή με laquoπληγή από φριχτό

μαχαίριraquo Αποτυπώνεται έτσι η φρίκη με την οποία αντιμετωπίζει τα γηρατειά και ο

πόνος που του προκαλούν

(ii) την επανάληψη της λέξης laquoπληγήraquo το ουσιαστικό επαναλαμβάνεται τρεις

φορές (στ 2 7 9) καθιστώντας εμφανή την απόγνωση που νιώθει ο ποιητής καθώς η

πάροδος του χρόνου τον πληγώνει με τρόπο οριστικό και αμετάκλητο Αξίζει να

σημειωθεί η εύστοχη επιλογή της λέξης laquoπληγήraquo η οποία αποτελεί χαρακτηριστική

μορφή φθοράς του ανθρώπινου σώματος

(iii) την προσωποποίηση (laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) σε φιλικό και

ανθρώπινο κλίμα επικοινωνίας ο Καβάφης απευθύνεται στην ποιητική τέχνη

προσπαθώντας να απαλύνει τον πόνο του

(iv) την αποστροφή (laquoΤα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεωςraquo) ο ίδιος ως

ποιητής νιώθει οικεία προς αυτή και με τη χρήση του βrsquo ενικού προσώπου ο

δραματικός μονόλογος αποκτά θεατρικότητα γίνεται περίπου διάλογος

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Γ1 Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων Εἰς σέ

προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους

δοκιμές ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ

Μονάδες 25

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

5555

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στους στίχους 4-6 μέσα σε κλίμα οικειότητας και αμεσότητας γίνεται επίκληση

στην ποιητική τέχνη (τα κεφαλαία δηλώνουν έμφαση) η οποία μπορεί σε κάποιο

βαθμό να επουλώνει τα τραύματα του γήρατος Ο Καβάφης αναφέρεται στην

ποιητική τέχνη όχι στην ίδια την ποίηση η τέχνη ως δημιουργική διαδικασία γραφής

τον ενδιαφέρει περισσότερο κι από το αποτέλεσμά της δηλαδή την ποίηση ως ουσία

Η χρήση του επιρρήματος laquoκάπωςraquo και του ονοματικού συνόλου laquoνάρκης του άλγους

δοκιμέςraquo υποβάλλουν στον αναγνώστη την εντύπωση της πρόσκαιρης μη οριστικής

θεραπείας καθώς η διαδικασία της φθοράς είναι αναπόφευκτη αγιάτρευτη αρρώστια

της θνητής ανθρώπινης φύσης Προκειμένου να κατευνασθεί ο πόνος ο ποιητής

προσφεύγει στην ποιητική σύνθεση επιστρατεύοντας τη δύναμη της φαντασίας που

συλλαμβάνει και τη μαγική λειτουργία του λόγου δηλαδή της γλώσσας που

πραγματοποιεί τη σύλληψη Ο Γ Δάλλας παρατηρεί ότι laquohellip η Φαντασία έτσι με

κεφαλαιοποίηση του αρχικού της εντάσσεται στη λειτουργία την πνευματική και

καλλιτεχνική - και πάλι με κεφαλαιοποίηση - του Λόγουraquo Ωστόσο με την έννοια της

Φαντασίας ο Καβάφης υπαινίσσεται εκτός από τη δημιουργική (έμπνευση) και την

αναπαραστατική φαντασία (ανάκληση) όπως προκύπτει από το σύνολο του έργου

του το οποίο βασίζεται εν πολλοίς στην ανάμνηση και την (λεκτική) αναπαράσταση

του παρελθόντος Παράλληλα ο Λόγος δεν είναι μόνο η λογοτεχνική γλώσσα που

πραγματώνει την έμπνευση αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως το γνωστικό μέσο για

την κατάκτηση του απόλυτου

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Δ1 Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ Καβάφη Μελαγχολία

τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μΧ με το παρακάτω ποίημα του

Τ Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες

15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ

τrsquo ὄνομά μου

στὴν ἡλικία μου χιονίζει χιονίζει ἀδιάκοπα

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα

χτύπημα

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή κι ὅμως τὴν ἄφησα

γιὰ νrsquo ἁρπαχτῶ ἀπrsquo τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας

ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπrsquo τὸ αὐριανό μου

τίποτα

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 5: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

5555

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στους στίχους 4-6 μέσα σε κλίμα οικειότητας και αμεσότητας γίνεται επίκληση

στην ποιητική τέχνη (τα κεφαλαία δηλώνουν έμφαση) η οποία μπορεί σε κάποιο

βαθμό να επουλώνει τα τραύματα του γήρατος Ο Καβάφης αναφέρεται στην

ποιητική τέχνη όχι στην ίδια την ποίηση η τέχνη ως δημιουργική διαδικασία γραφής

τον ενδιαφέρει περισσότερο κι από το αποτέλεσμά της δηλαδή την ποίηση ως ουσία

Η χρήση του επιρρήματος laquoκάπωςraquo και του ονοματικού συνόλου laquoνάρκης του άλγους

δοκιμέςraquo υποβάλλουν στον αναγνώστη την εντύπωση της πρόσκαιρης μη οριστικής

θεραπείας καθώς η διαδικασία της φθοράς είναι αναπόφευκτη αγιάτρευτη αρρώστια

της θνητής ανθρώπινης φύσης Προκειμένου να κατευνασθεί ο πόνος ο ποιητής

προσφεύγει στην ποιητική σύνθεση επιστρατεύοντας τη δύναμη της φαντασίας που

συλλαμβάνει και τη μαγική λειτουργία του λόγου δηλαδή της γλώσσας που

πραγματοποιεί τη σύλληψη Ο Γ Δάλλας παρατηρεί ότι laquohellip η Φαντασία έτσι με

κεφαλαιοποίηση του αρχικού της εντάσσεται στη λειτουργία την πνευματική και

καλλιτεχνική - και πάλι με κεφαλαιοποίηση - του Λόγουraquo Ωστόσο με την έννοια της

Φαντασίας ο Καβάφης υπαινίσσεται εκτός από τη δημιουργική (έμπνευση) και την

αναπαραστατική φαντασία (ανάκληση) όπως προκύπτει από το σύνολο του έργου

του το οποίο βασίζεται εν πολλοίς στην ανάμνηση και την (λεκτική) αναπαράσταση

του παρελθόντος Παράλληλα ο Λόγος δεν είναι μόνο η λογοτεχνική γλώσσα που

πραγματώνει την έμπνευση αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως το γνωστικό μέσο για

την κατάκτηση του απόλυτου

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆΄ ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΡΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΤΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ

Δ1 Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ Καβάφη Μελαγχολία

τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μΧ με το παρακάτω ποίημα του

Τ Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες

15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ

τrsquo ὄνομά μου

στὴν ἡλικία μου χιονίζει χιονίζει ἀδιάκοπα

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα

χτύπημα

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή κι ὅμως τὴν ἄφησα

γιὰ νrsquo ἁρπαχτῶ ἀπrsquo τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας

ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπrsquo τὸ αὐριανό μου

τίποτα

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 6: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

6666

κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου

ἐκτὸς ἀπrsquo τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο - εἶμαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας

κι ὁλομόναχος

κrsquo ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις

ὕστερrsquo ἀπὸ χρόνια

ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα

Ἐπάγγελμά μου τὸ ἀκατόρθωτο

Τάσος Λειβαδίτης Ποίηση τ 1 Αθήνα Εκδόσεις Κέδρος 2003 σ 429

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗΑΠΑΝΤΗΣΗ

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το ποίημα του Λειβαδίτη εντοπίζουμε

τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές

i) ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ α) Αρχικά κοινό στοιχείο αποτελεί η ώριμη ηλικία των ποιητικών

υποκειμένων η οποία δηλώνεται με σαφήνεια από τον Καβάφη (laquoτο γήρασμα του

σώματος και της μορφής μουraquo) και υπαινικτικά από τον Λειβαδίτη (laquoστην ηλικία μου

χιονίζει χιονίζει αδιάκοπαraquo) β) Επιπλέον ευδιάκριτη και στα δύο κείμενα είναι η

αναφορά στην ποιητική τέχνη καθώς και οι δύο ποιητές καταθέτουν την άποψή τους

γιrsquo αυτήν laquoΕις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεωςraquo (Μελαγχολία) και laquoη ποίηση σα μια

μεγάλη αλήθειαraquo (Αυτοβιογραφία) και γ) τέλος εμφανής είναι η μελαγχολική και

απαισιόδοξη διάθεση που αποπνέουν και τα δύο ποιήματα Καβάφης στ 1-3 laquoΤο

γήρασμα του σώματος και της μορφής μου είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι Δεν έχω

εγκαρτέρησι καμιάraquo Λειβαδίτης laquoδίψασαάφησαraquo laquoη σάρκα μου τίποταraquo

ii) ΔΙΑΦΟΡΕΣ α) Ο Καβάφης εστιάζει στην ώριμη φάση της ζωής του και

αποκλειστικά στον πόνο των γηρατειών (στ 1-3) ενώ ο Λειβαδίτης κάνει έναν

απολογισμό ζωής διαπιστώνοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο (laquoδίψασα τίποταraquo) β)

Μία δεύτερη διαφορά σχετίζεται με τη λειτουργία της ποίησης στη ζωή του

δημιουργού Στην καβαφική laquoΜελαγχολίαraquo ο ρόλος της είναι αναλγητικός καθώς

απαλύνει πρόσκαιρα το άλγος του γήρατος laquoπου κάμνουνε η πληγήraquo Αντίθετα ο

Λειβαδίτης διαπιστώνει ότι η ποιητική αλήθεια όταν κατακτάται ύστερα από χρόνια

παρουσιάζεται ανώφελη laquoκrsquo η ποίηση σε τίποταraquo

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων

Page 7: (Λογοτεχνία KAT Γ. 2012)›ογοτεχνία_KAT_Γ...Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ

ΕΕΕΕΕΕΕΕΘΘΘΘΘΘΘΘΝΝΝΝΝΝΝΝΙΙΙΙΙΙΙΙΚΚΚΚΚΚΚΚΕΕΕΕΕΕΕΕΣΣΣΣΣΣΣΣ ΕΕΕΕΕΕΕΕΞΞΞΞΞΞΞΞΕΕΕΕΕΕΕΕΤΤΤΤΤΤΤΤΑΑΑΑΑΑΑΑΣΣΣΣΣΣΣΣΕΕΕΕΕΕΕΕΙΙΙΙΙΙΙΙΣΣΣΣΣΣΣΣ 22222222000000001111111122222222

ΩΩΩΩΩΩΩΩΘΘΘΘΘΘΘΘΗΗΗΗΗΗΗΗΣΣΣΣΣΣΣΣΗΗΗΗΗΗΗΗ

7777

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης κρίνονται προσπελάσιμα από τους

καλά προετοιμασμένους υποψηφίους

Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των

βασικών χαρακτηριστικών γραφής του Καβάφη όπως και της αναλυτικής

ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιήματος

Το αδίδακτο κείμενο κρίνεται αυξημένης δυσκολίας ως προς την κατανόησή

του γιrsquo αυτό και η σύγκριση με το διδαγμένο κείμενο απαιτούσε ενεργοποίηση

της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης του μαθητή

Όλα τα στοιχεία τεχνικής και ερμηνείας για την ανάπτυξη των ερωτήσεων

αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά μέσα από τις σελίδες του τεύχους

laquoΠοίησηraquo των εκδόσεων Ώθηση που διέθεταν οι μαθητές μας και είχαμε

αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων