ΜΑΓΚΑΣ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑΚΙ

Μακέτα εξωφύλλου: Στάθης Gauntlett Copyright: Εκδόσεις «Δωδώνη» Ε.Κ.Λάζος και Μ.Ε. Λάζος Ασκληπιού 3, 10679 Αθήνα ISBN 960-248-622-8

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΝΙΤΣΑΡΗΣ

ΜΑΓΚΑΣ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑΚΙ Αυτοβιογραφία

Επιμέλεια Στάθη Gauntlett

Εκδόσεις Δωδώνη Αθήνα 1992

Εγώ μάγκας φαινόμουνα να γίνω από μικράκι κατάλαβα τα έξυπνα κι έμαθα μπουζουκάκι. Αντί σκολειό μου πάγαινα μες στου Καραϊσκάκη, έπινα διάφορα πιοτά να μάθω μπουζουκάκι. Οι συγγενείς μου λέγανε να το απαρατήσω αυτό το παλιομπούζουκο, για θα τους ξεφτιλίσω. Εγώ όμω δεν το άφινα να λείψει από κοντά μου αυτό το παλιομπούζουκο που το 'χα συντροφιά μου. Το πρώτο τραγούδι που έγραψε και φωνογράφησε ο Μιχάλης Γενίτσαρης

ΜΕΡΟΣ Α’ 1917-30

Σημείωση τον επιμελητή. Οι συντομογραφίες χφ.Α και χφ.Β στο αριστερό περιθώ-

ριο τον κειμένου δείχνουν ποιο από τα δύο χειρόγραφα της αυτοβιογραφίας αντιγράφεται σε κάθε σημείο. (Λεπτομέρειες για τα χειρόγραφα δίνονται στο Υστερόγραφο του Επιμελητή).

Οι υποσημειώσεις αριθμοί (1 έως 362) δηλώνουν ουσιώδη

επέμβαση του επιμελητή στο κείμενο και παραπέμπουν στις αντίστοιχες πρωτότυπες γραφές του Μιχάλη Γενίτσαρη, που αντιγράφηκαν πιστά από τα χειρόγραφα και παρουσιάζονται αμέσως μετά τον Επίλογο του συγγραφέα.

Πρώτο Κεφάλαιο Κελεπούρι ατακτοπαίδι

Γεννήθηκα το 1917 στις 15 Ιουνίου στην Αγία-Σοφιά στον Πειραιά, οδός Αίμου - στο «Παλιό Χωργιό» που λένε - από πατέρα και μητέρα φτωχούς. Ο πατέρας μου, τότε που ένιωσα τον εαυτό μου, είχε μια μπιραρία στην Αγία-Σοφιά.

χφ.Α

Από το 1925 που είχα γίνει οχτώ χρονών, σχολείο δεν είχα πάει, γιατί δεν υπήρχανε νήπια. Μ' αγαπούσαν όμως πολύ οι γονείς μου, γιατί είχε πεθάνει ένας αδελφός μου πιο μεγάλος από μένα, ο Σταύρος - έτσι τον ελέγανε1 - και με προσέχανε πολύ, προπάντω η μάνα μου. Και ο πατέρας μου. Θέλανε να γίνω καλός άνθρωπος, να πάω σχολείο και να μάθω γράμματα. Εγώ όμως όλη μέρα που έπαιζα έξω από το σπίτι στη γειτονιά, απέναντι από το σπίτι μου ήτανε ένα καφενείο, του Γιώργη του Μπάτη2. Και σ' αυτό το καφενείο πήγαιναν όλη η μαγκιά εκεί, γιατί είχε κρεμάσει ο Μπάτης στον τοίχο του καφενείου δυο-τρία μπουζούκια και μπαγλαμάδες, ο Μπάτης, και όποιος πάγαινε και έπινε καφέ, έπαιρνε και ένα μπουζούκι ή ένα μπαγλαμά και έπαιζε.

χφ.Β

Τότε, θυμάμαι, ήτανε κάποιος κύριος Σταύρος μηχανικός στο μύλο του Κουμάνταρου και ερχότανε στου Μπάτη τα μεσημέρια και έπαιρνε το μπουζούκι και έπαιζε. Έπαιζε πολύ ωραία στο μπουζούκι τραγούδια δημοτικά, φοξ, ταγκό, και έκανε και ταξίμια πολύ ωραία. Εγώ με ένα γιο που είχε ο Μπάτης, το Θανάση, που ήτανε κάνα δυο χρόνια πιο μεγαλύ-

τερος, ήμαστε φίλοι και καθόμαστε και τον ακούγαμε. Από τότε έβαλα στο μυαλό μου να μάθω κ' εγώ μπουζούκι. Πού μ' έχανες, πού μ' έβρισκες; Στου Μπάτη.

Θέλω να σας πω ότι την ημέρα το είχε καφενείο, αλλά το βράδυ το έκανε χοροδιδασκαλείο. Για μουσική είχε μια ροβία που τα βράδια τη γύριζε ο Θανάσης, ο γιος του. Ώσπου και εγώ τη χώθηκα και πάγαινα μόλις αρχίνευε το χοροδιδάσκαλε ίο τα απογέματα3 και έπαιζα τη ροβία μέχρι που σκοτείνιαζε και έφευγα γιατί με φώναζε η μάνα μου. Κάθε βράδυ αυτό γινότανε. Την ημέρα όμως εγώ και ο Θανάσης, που δεν είχε έρθει κανείς, εγώ και ο Θανάσης κατεβάζαμε τα μπουζούκια και παίζαμε4. Νταλκάς μου να μάθω μπουζούκι. Ώσπου μια μέρα ο πατέρας μου μου λέει ότι εάν ξαναπάς εκεί στου Μπάτη, θα σε δείρω. Όπως και έγινε· εγώ ξαναπήγα και μ' έπιασε ο πατέρας μου και με έδειρε, που το θυμάμαι ακόμα.

Εγώ όμως μόλις έφαγα το ξύλο, πήρα δρόμο και πήγα παρακάτω λίγο που ήτανε της γιαγιάς μου το σπίτι -της μητέρας μου η μάνα, που με αγάπαγε πολύ. Της έκανα παράπονα και με βάστηξε στο σπίτι της. Τότε θυμάμαι θύμωσε ο πατέρας μου και έρχεται και με παίρνει και μου λέει:

- Από 'δω και πέρα, μέχρι να πας σχολείο, θα 'ρχεσαι στο μαγαζί το δικό μας.

Γιατί ο πατέρας μου είχε μια μπίρα, οδός Παλαμηδίου και Αντριανοπόλεως στον Πειραιά- την ημέρα ήτανε μαγειρείο και το βράδι μπίρα με ένα βιολί, τον Νίκο το Κατσαντώνη, ο οποίος ζει (είναι τώρα 90 χρονών), και ένα Φώτη, αρμόνικα, και έναν καμπούρη (δεν θυμάμαι το όνομα του), κιθάρα.

Εγώ όμως δεν συμμορφώθηκα με τα λεγόμενα του πατέρα μου. Κάθε μέρα ξύλο αυτός, στου Μπάτη εγώ. Και το κρησφύγιτό μου ήτανε το σπίτι της γιαγιάς μου· εκεί έτρεχα

να κρυφτώ όταν τις έτρωγα. Η γιαγιά μου, η μάνα της μάνας μου. Ήταν μια οικογένεια

τιμιότατη από το Τσιρίγο. Τον παππού μου5 τον έλεγαν Αγγελή Βλάχο, την γιαγιά μου Μαρία. Είχανε εφτά παιδιά, τρία αγόρια -το Μήτσο, που είχε στάβλο δικό του με άλογα και άμαξες και είχε δέκα ψυχογιούς· είχε το Γιώργο, που ήτανε έμπορος στη Λαχαναγορά- είχε το Θανάση, που είχε οπωροπωλείο πολυτελείας εκείνο τον καιρό στη Λεωφόρο Ζαννείου - και είχε και τέσσερις κόρες -τη Σταματίνα, τη μεγάλη (παντρεμένη με έξι παιδιά)· τη μάνα μου, Χρυσούλα (με εννέα παιδιά - τα τρία πέθαναν, αγόργια, και έχουμε μείνει τα έξι· τρία αγόρια, τρία κορίτσια)· και τη Κλεώνη και τη Δημήτρια6.

Δε θυμάμαι τη χρονολογία αυτή περισσότερα πράματα.

Δεύτερο Κεφάλαιο Και μ' έβριζε η μάνα μου ρεμπεσκέ,

δηλαδή ρεμπέτη Ήρθε ο καιρός, με πάνε σχολείο, θυμάμαι, σ' ένα σχολείο της Κατσάρενας- έτσι λεγότανε. Μ' έπαιρνε η μάνα μου, με πήγηνε σούρνοντας. Εγώ δεν ήθελα καθόλου το σχολείο. Μέχρι να γυρίσει η μάνα μου σπίτι, εγώ το είχα σκάσει από το σχολείο και είχα πάει πιο μπροστά σπίτι7. Κάθε μέρα τις έτρωγα και κάθε μέρα το έσκαγα από το σχολείο.

χφ.Β

χφ.Α Ώσπου μια μέρα, ψάχνοντας στην κασέλα η μάνα μου να βγάλει κάτι ρούχα, και μες στην κασέλα είχε ο πατέρας μου ένα μπαγλαμά - γιατί κι αυτός έπαιζε όταν ήτανε μικρός - που τον είχε από τον πατέρα του. Εγώ μόλις τον είδα, νόμιζα ότι είδα τον Θεό μπροστά μου8. Τον πήρα, τον περιεργάστηκα. Ο μπαγλαμάς δεν ήταν όπως είναι τώρα οι μπαγλαμάδες· ήταν διαφορετικός. Είχε 7 τάστα9 και τα κλειδιά ήταν ξύλινα και είχε τέσσερα. Δηλαδή βάζανε ένα τέλι κάτω, ένα στη μέση και δύο απάνω (μια μπουργάνα - έτσι τη λέγανε - και ένα ψηλό όπως τα κάτω). Εγώ το πήρα και άρχισα να γρατσουνάω που ήτανε ξεκούρδιστος. Από τότε αυτός ο μπαγλαμάς έγινε το μεράκι μου.

Τακτοποίησε τα ρούχα και τον έβαλε πάλι στη θέση του. Έκλαψα, χτυπήθηκα, αλλά πού να μου δώσει το μπαγλαμά! Ώσπου μια μέρα της λέω:

χφ.Β

- Για να πηγαίνω σχολείο, άμα έρχομαι που σχολάω, να

μου δίνεις τον μπαγλαμά να παίζω. Έρχεται ο πατέρας μου το βράδυ, του το λέει, και με

φωνάζει και μου λέει: - Έλα εδώ, Μιχάλη. Είπες της μάνας σου10 θα πηγαίνεις

σχολείο άμα σου δώσουμε το μπαγλαμαδάκι να παίζεις. Ε, από αύριο θα πας σχολείο και άμα γυρίζεις, θα γράφεις, και μετά θα σου δίνει το μπαγλαμά η μάνα σου να παίζεις. Αλλά στου Μπάτη δεν θα ξαναπάς.

Εγώ μόλις άκουσα ότι θα μου δίνανε τον μπαγλαμά να παίζω, του είπα ναι. Την άλλη μέρα πήγα σχολείο, έγραψα, και μου δίνει τον μπαγλαμά. Εγώ μόλις τον πήρα, πήγα στον Θανάση τον Μπάτη, αλλά εκείνη την ώρα στο καφενείο ήταν ο Γιάννης ο Γυαλιάς που έπαιζε μπαγλαμά. Μόλις τον είδε, μου λέει:

- Τι ωραίος που είναι. Ήθελε ένα τέλι, Ζήτησε του Θανάση και του 'φέρε. Το

έβαλε, τον κούρντισε και έπαιξε11. Εγώ τον άκουγα και τρελάθηκα από τη χαρά μου. Τον παίρνω και πάω σπίτι. Γκάγκα γκρούκα όλη μέρα μέχρι το βράδυ. Στη ζούλα πάγαινα στου Μπάτη και άκουγα για να μαθαίνω. Τέλος πάντω, στα δέκα μου χρόνια είχα μάθει την «Ντουντού» και τον «Μεμέτη».

Στο σχολείο όμως είχα προβλήματα. Αρχίνησα και το βαργιόμουνα. Έχω βγάλει τη δευτέρα τάξη με τα δόντια, αλλά βλέπει ο πατέρας μου ότι δεν το θέλω το σχολείο, όσο ξύλο και να μου δίνει, και με βγάζει και μου λέει:

- Από 'δω και πέρα θα πηγαίνεις στη δουλειά, ή αλλιώς θα σε διώξω από το σπίτι.

Εγώ μόλις άκουσα για δουλειά, του λέω αμέσως: - Θα πάω σε ό,τι δουλειά με στείλεις. Η πρώτη δουλειά που μ' έστειλε ήτανε σ' ένα κουρείο- να

ξεσκονίζω αυτούς που κούρευε ο μαστρ'-Αλέκος - έτσι λέγανε το κουρέα. Πέρασαν καμιά δεκαργιά μέρες στο κουρείο, κάτι αργούσα να πάω το πρωί, κάτι μανούρες που του 'κάνα του μαστρ'-Αλέκου, μ' έδιωξε από το κουρείο. Το 'μάθε ο πατέρας μου, αρπάω κάνα δυο σφαλιάρες. Την άλλη μέρα με παίρνει με πάει σ' ένα αλατάδικο και με βάζει στη δουλειά, γιατί τον πατέρα μου, είχε το μαγειρείο και τον ξέρανε όλοι. Σε λίγες μέρες κοπάνα και από 'κει. Με βάζει σ' ένα τακουνάδικο που έκανε ξυλοτάκουκα. Φεύγω και από 'κει. Με πάει σε ένα αλμπάνικο που πεταλώνανε άλογα12. Φεύγω και από 'κει. Καταλήγω στου θείου μου του Θανάση που είχε το μανάβικο σε καλή συνοικία και ψωνίζανε πλούσιοι. Εγώ στο δρόμο άφηνα τα ψώνια που μου δίνανε να πάω και έπαιζα. Ώσπου μια μέρα και ο θείος μου ο Θανάσης μ' έδιωξε, γιατί του κάνανε παράπονα που τους πάγαινα τα ψώνια - τα περιμένανε το πρωί και εγώ τα πάγαινα το μεσημέρι. Τεμπέλης, χασομέρης.

Και μ' έβριζε η μάνα μου ρεμπεσκέ, δηλαδή ρεμπέτη. Γιατί ο ρεμπέτης ήταν βρισιά, αλλά τώρα το 'χουνε έπαινο να τους λένε ρεμπέτες.

ΜΕΡΟΣ Β’ 1930-38

Τρίτο Κεφάλαιο Σ' αυτό το σχολείο που πάγαινα, τέτοια

γράμματα μάθαινα Έχω γίνει δεκατριώ-δεκατέσσαρω χρονών και με βάζει ο πα-τέρας μου σ' ένα φίλο του, τον Κώστα τον Καταγά, που είχε χυτήριο, να μάθω την τέχνη. Όλη μέρα με έβαζε ο κύριος Κώστας13 και κοσκίνιζα χώμα για το χυτήριο και έσπαζα με μια βαριά μαντέμια για το χυτήριο. Ένα απόγευμα που ήταν ώρα να σχολάσω, μου λέει τ' αφεντικό:

χφ.Α

- Μιχάλη, να σκουπίσεις την αυλή και μετά να φύγεις. Αφού οι άλλοι μαστόροι είχανε φύγει, τι να κάνω εγώ;

Κάθισα να σκουπίσω την αυλή14, αλλά εδώ είδα κάτι που δεν το περίμενα. Όπως σκούπιζα την αυλή, ο μαστρο-Κώστας, τ' αφεντικό και φίλος του πατέρα μου, έχει πει στη γυναίκα του -γιατί το σπίτι του ήτανε εκεί - να του κάνει καφέ και κάθεται σε μια γωνιά της μάντρας που ήταν καθαρά. Του πάει τον καφέ και ο μαστρο-Κώστας μπαίνει στο σπίτι και παίρνει ένα μπουζούκι και αρχινάει να παίζει. Εγώ μόλις τον είδα με το μπουζούκι τα 'χασα. Σκούπιζα, σκούπιζα και όλο στο ίδιο μέρος ήμουνα. Χάζευα και άκουγα το μπουζούκι που έπαιζε. Είχε νυχτώσει και εγώ έκανα πως σκούπιζα και καθόμουν και άκουγα το μπουζούκι.

- Άντε, μου λέει, Μιχάλη. Ακόμα να σκουπίσεις για να φύγεις;

- Ναι, μαστρο-Κώστα, του έλεγα, θα φύγω.

Ώσπου το κατάλαβε που άκουγα το μπουζούκι και μ' άρεσε και μου λέει:

- Σ' αρέσει; Του λέω: - Ναι, μαστρο-Κώστα, παίζω κι εγώ με το μπαγλαμά

του πατέρα μου. Μου λέει: - Για έλα να παίξεις, να σ' ακούσω λίγο. Πράματι πήρα το μπουζούκι να παίξω, αλλά ντρεπόμουνα

να παίξω μπροστά του15. Αλλά μου 'δώσε θάρρος και έπαιξα την «Ντουντού».

- Μπράβο16, μου λέει, Μιχάλη. Θα μάθεις να παίζεις ω-ραίο μπουζούκι.

Αυτό γινότανε ταχτικά. Ο μαστρο-Κώστας μου 'δείχνε στο μπουζούκι, και καθότανε και η γυναίκα του η κυρα-Κατίνα και μ' άκουγε. Εγώ στο χυτήριο πήγαινα πρώτος το πρωί και έφευγα το βράδυ. Άκουγα τον μάστορα μου, μου έδειχνε και λίγο. Ώσπου ήρθε μια ανάποδη στον μαστρο-Κώστα και έκλεισε το χυτήριο.

Εγώ συνεχίζω να παίζω με το μπαγλαμά, αλλά πάω και στου Μπάτη τα βράδια και γυρίζω την ροβία και μου δίνει κάποιο δεκάρικο, εικοσάρι, δεν θυμάμαι. Ο πατέρας μου όμως έχει άλλη ιδέα, θέλει να με μάθει τέχνη. Δεν το ξέρει όμως ότι εγώ πάω στου Μπάτη το βράδυ και παίζω ροβία. Ένα ωραίο πρωί μου λέει:

- Ντύσου, θα σε πάω σήμερα σε μια δουλειά. Εκεί κοντά μας καθόταν ένας μαστρο-Γιώργης, εργοδηγός

σε κλειδαράδικο17. Ναυάρχου Μπήττυ, στον Πειραιά. Με πήγε κι έπιασα δουλειά στο κλειδαράδικο. Με βαλαν να διαλέγω κάτι συρτάκια, τα καλά από τα άχρηστα που έκοβε μια πρέσα. Εγώ όλη μέρα πήγαινα σε μια ζούλα που δε με

έβλεπαν και έπαιρναν τη σκούπα και έπαιζα μπουζούκι με τη σκούπα.

Μια μέρα όμως ήρθε το μοιραίο. Θα ήταν το χίλια εννιακόσια τριάντα δύο. Πάω σε μια πρέσα που ήταν σαν ατμοσφύρι, χωρίς να μου πει κανείς, και πατάω το λεβγέ και μου παίρνει το δεξί αντίχειρα και μου τον κάνει λιώμα. Μπήζω τις φωνές18, με αρπάνε, με πάνε σε μια κλινική στην Ιπποδάμειας, στα Παλιατζήδικα του Πειραιά19. Εκεί ήτανε μια κλινική, του Μάτσαρη, οφθαλμοκλινική. Δεν είχε χειρούργο και μου κάνανε το δάχτυλο σα φραγκόφιαρο.

Εγώ κλάμα μέρα-νύχτα, όχι για τον πόνο, όσο γιατί δεν θα μπορούσα να παίζω μπουζούκι. Τέλος πάντω, μου κρεμάσανε το χέρι με ένα τσεμπέρι μέχρι που έκλεισε η πληγή του δάχτυλου μου. Αλλά τι το θες, το δάχτυλο μου είχε γίνει χάλια. Προσπαθούσα σιγά-σιγά, έπιανα την πέννα και ψιλοέπαιζα, αλλά με πονούσε και με δυσκόλευε - μέχρι τώρα ακόμα, άμα ,κάνει κρύο, μου φεύγει η πέννα.

Εγώ όμως δεν το 'βαλα κάτω. Όλη μέρα το μπαγλαμά στο χέρι και στου Μπάτη. Έπαιρνα το μπουζούκι με το γιο του το Θανάση και παίζαμε. Όσοι ερχόντουσαν στο καφενείο την ημέρα - κάτι χασομέριδες, ρεμπεσκέδες: ο Σκριβάνος ο Νίκος, ο Σκούρτης, ο Γυαλιάς, ο Καμπανάος - όλοι αυτοί ήντουσαν ρεμπέτες, δηλαδή ρεμπεσκέδες. Τα 'πιναν, έπαιζαν ζάρια, ρίχνανε τον παπά στο Τελωνείο και κονομάγανε. Άνθρωποι της φυλακής και οι πιο πολλοί αποφτούς δολοφόνοι με εγκλήματα. Εγώ τι ήθελες να γίνω; Σ' αυτό το σχολείο που πάγαινα, τέτοια γράμματα μάθαινα

Ώσπου πάλι ο πατέρας μου είδε που μπορούσα πάλι να πάω σε δουλειά και μ' αρπάει και με πάει Χαϊδαρίου, σ' ένα λεβητοποιείο: Αδελφοί Γουζούαση, στον Πειραιά. Επισκευάζανε καράβια. Με πήρανε και άνοιγα τις μπουκάλες

του οξυγόνου. Στου Σαβερίου εκεί ήτανε τα καράβια για επισκευή. Δηλαδή ο μάστορας που δούλευε το οξυγόνο ήτανε κάτω στ' αμπάρι και εγώ αποπάνω, και μου φώναζε και άνοιγα το οξυγόνο και την ασιτυλίνη για ν' ανάψει το εργαλείο, να κόψει και να ξηλώσει τα καρφιά για να βάλουν καινούργια. Σ' αυτή τη δουλειά όμως που πήγα μ' άρεσε, γιατί όλοι οι μαστόροι και παραγιοί ήτανε μάγκες- ήτανε δουλειά μάγκικια20.

Το Σάββατο πήρα τα μεροκάματα. Τα πήγα της μάνας μου, γιατί ο πατέρας μου δεν ήθελε τα λεφτά μου. Εγώ όμως από τα χαρτζιλίκια μου21, που τα 'κρυβα, πήγα και αγόρασα ένα μπουζούκι 150 δρχ. από τον Λαζαρίδη τον Κυργιάκο. Το μπουζούκι αυτό το είχα σαν τα μάτια μου22. Δουλειά, και το βράδυ μπουζούκι σπίτι, ώρες ολόκληρες μέχρι που είχα μάθει πια όλα τα τραγούδια της εποχής: το «Μεμέτη», το «Σακαβλιά» - όχι το «Σακαβλιά» του Τσιτσάνη, γιατί ο Τσιτσάνης δεν είχε βγει23 -όπως το ελέγανε οι παλαιοί. Ο Τσιτσάνης του έκανε διασκευή24· αυτό είναι παλιό τραγούδι.

χφ.Α

Τα βράδια συναντιόμουνα με τους φίλους μου. Είχαμε γίνει δεκαπεντάρηδες25. Παίζαμε στις γειτονιές εγώ μπουζούκι και ένας φίλος μου, Τάκης Δημητρίου, κιθάρα.

Εντωμεταξύ, μετά γνώρισα και στου Μπάτη το καφενείο τον Δελιά, το Μάρκο26, που δεν είχανε ακόμα γραμμοφωνή-σει27, δεν είχανε ακουστεί. Ερχόντουσαν στου Μπάτη. Ο Μάρκος δούλευε τότε στα σφαγεία. Εγώ τότε έπαιζα μπουζούκι καλούτσικο.

Ο Μπάτης έβγαλε πρώτος δίσκο28, το «Σου 'χει λάχει, σου 'χει λάχει», που τους στίχους τους έχει γράψει ο Πέτρος Γιαννάκος, γιατί ο Μπάτης με το Γιαννάκο εκείνα τα χρόνια κάνανε κομπίνες. Ο Μπάτης έκανε τον οδοντογιατρό, πούλαγε σκόνη29 για τα δόντια με μια καρότσα. Μαζευότανε

ο κόσμος, και έλεγε: - Ιδού, κύριοι, η σκόνη θάμα! Όσω χρονών κουφάλα

και αν είναι, εγώ την κάνω καλά. Ο Γιαννάκος τότε ήτανε μαζί του, και είχανε πάει ο

Μπάτης και ο Γιαννάκος στην Κόριθο και πουλάγανε σκόνη για τα δόντια - μάπα! - και είχε μαζευτεί ο κόσμος, και κάνανε νταραβέρι μεγάλο στην πλατεία30. Απέναντι απ' την πλατεία ήτανε ένα φαρμακείο. Μόλις είδε τη σκόνη που πουλάγανε31 και μάζευε τα λεφτά ο Γιαννάκος32, ο φαρμακοποιός έγνεψε του Γιαννάκου ότι το θέλει. Πάει, και του λέει:

- Θα τις αγοράσω εγώ όλες τις σκόνες33. Έτσι και έγινε. Μιλάει του Μπάτη, κατεβαίνει ο Μπάτης

απ' τη ρητορεία του34, πάνε μες στο φαρμακείο, του πουλάνε τις σκόνες35, παίρνουνε τα λεφτά και δρόμο. Παίρνουνε την καρότσα να φύγουνε36, ο φαρμακοποιός ωστόσο έχει δει τις σκόνες37 πως ήτανε κεραμίδι και σόδα, τους παίρνει κυνήγι. Αλλά είχανε άλογα καλά με την καρότσα και χαθήκανε. Από τότες είχε βγάλει ο Γιαννάκος το

Σου 'χει λάχει, σου 'χει λάχει να σε κυνηγούν οι βλάχοι;

και ο Μπάτης το έκανε τραγούδι και το γραμμοφώνησε38.

Ο Μπάτης ήτανε κομπιναδόρος και καλαμπουριτζής μεγά-λος39. Το καφενείο που έλεγα πιο μπροστά, το είχε κάνει χοροδιδασκαλείο40. Εγώ τότε μικρός πήγαινα και γύριζα τη ρομβία. Όλα τα χοροδιδάσκαλε ία είχανε πιάνο και βιολί41. Ο Μπάτης είχε ρομβία.

Εκεί, ο' αυτό το περιβάλλον έμαθα το μπουζούκι. Θυμάμαι μόλις σχόλαγα και πάγαινα σπίτι, πλενόμουνα

και έπαιρνα το μπουζούκι, και έβγαζε σπίθες - μέχρι που η μάνα μου με παρακάλαγε:

- Βρε παιδάκι μου, άσ' το λίγο, να ησυχάσει το μυαλό μου.

Και έτσι το άφηνα. Σ' ένα χρόνο είχα γίνει ξεφτέρι- δεν πιανόμουνα.

Αυτό το μπουζούκι ένα βράδυ που είχαμε πάει με κάτι φίλους μου και τα ήπιαμε, ήτανε δύο η ώρα και ένας αστυφύ-λακας στη Λεύκα, στον Πειραιά, του έδωκε μια κλοτσά και μου το έσπασε. Θα ήτανε το τριάντα τέσσερα. Εγώ θα ήμουν τότε δεκαεφτά χρονώνε. Τον εβούτηξα, του 'σχισα το χιτώνιο. Σφύριξε, πήρανε δρόμο οι άλλοι. Εμένα με πιάσαν και με δίκασαν έξι μήνες και μ' έστειλαν στις Φυλακές Αβέρωφ. Είχα γίνει και εγώ ένας ρεμπεσκές.

Βγήκα από τη φυλακή, ξαναπάω πάλι καζαντζής42, γιατί μ' άρεσε αυτή η δουλειά. Πήρα άλλο μπουζούκι, θυμάμαι, ένα μαύρο, από τον Κυργιάκο Λαζαρίδη. Μες στο καράβι που δούλευα έγραψα το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα». Αφού το 'παιζα και άρεσε που τ' ακούγανε οι φίλοι μου, ένας φίλος μου, ο Τάσος ο Κιάφας - δουλεύαμε μαζί καζαντζήδες43 - με παρακινάει να πάω να το βγάλω δίσκο44. Εντωμεταξύ είχα γράψει και άλλα τραγούδια: «Στης φυλακής το πλάτανο», που δεν το θυμάμαι. Εγώ πάω στου Μπάτη στου Καραϊσκάκη - γιατί το καφενείο το είχε κλείσει - και του είπα για το τραγούδι ότι θέλω να το βγάλω πλάκα. Το άκουσε και αυτός μου είπε πού θα πάω. Όπως και έγινε.

Μου είπε να πάω οδός Δώρου και Βερατσέρου, ένα ημιυ-πόγειο. Εκεί θα έβρισκα το μαέστρο της Κολούμπιας, τον Πα-ναγιώτη Τούντα. Του πήγα τέσσερα τραγούδια και με παίδεψε 1 χρόνο για να γραμμοφωνήσω, γιατί είχανε δικό τους μαχαίρι και δικό τους καρπούζι, και ήτανε δύσκολα για

χφ.Α

να γραμμοφωνήσεις στην Κολούμπια, ή και αλλού. Βάζανε μόνοι τους οι μαέστροι και τατσιμιτσικότσι.

Άκουσε το τραγούδι, το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα», «Της45 φυλακής το πλάτανο», το «Αν δε με θέλεις χήρα μου». Του αρέσανε, γιατί τα έπαιξα και τα τραγούδησα, και μου λέει:

- Την Πέμπτη46 θα 'ρθείς στη Ριζούπολη, στο εργοστάσιο της Κολούμβιας να τα γραμμοφωνήσεις.

Εγώ από τη χαρά μου εμέθυσα στον Περαία και δεν ήξερα τι έκανα.

Τέλος πάντω, έρχεται η Πέμπτη47, πάω στην εταιρεία και η δουλειά χαλάει. Αντί να γραμμοφωνήσω «Της φυλακής τον πλάτανο»48 και το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα», να γίνει ένας δίσκος, με ρωτάει ο Τούντας εάν ήξερα τη «Φαληργιώτισσα» που είχε βγει αυτές τις ημέρες. Και του λέω ναι. Την παίζω, την ακούει και μου λέει:

- Άκου, παιδί μου, θα τραγουδήσει ο Στράτος τη «Φαληργιώτισσα»49 και εσύ από την άλλη μεργιά το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα».

Εγώ στενοχωρήθηκα50 που δεν θα τραγούδαγα δύο τραγούδια δικά μου, αλλά και απ' την άλλη φχαριστήθηκα που θα τραγούδαγα σε ένα δίσκο με τον Στράτο το Παγιουμτζή51, γιατί ο Στράτος τότε ήτανε ο καλύτερος στα ρεμπέτικα. Τέλος πάντω βγήκε ο δίσκος. Ξεχνάω να σας πω52 ότι στο δίσκο παίζω εγώ μπουζούκι και τραγουδάω το «Μάγκας φαινόμουνα», κιθάρα παίζει ο Χρυσίνης ο Στέλιος και μπαγλαμά ο αδελφός του ο Παναγιώτης - ζει ακόμα.

Χαρά εγώ! Περίμενα πότε θα βγει ο δίσκος να τ' ακούσω και να μ' ακούσει και ο κόσμος και οι φίλοι μου. Μια μέρα βγαίνει ο δίσκος, τον ακούω53, τρελλάθηκα από τη χαρά μου. Αλλά από την άλλη έγινε το αντίθετο. Ο πατέρας μου και η

μάνα μου το πιο πολύ, μόλις τον άκουσαν (γιατί απέναντι από το σπίτι μου ήτανε μια ταβέρνα, και είχε πάει ένας γραμμοφωνατζής54 που με ήξερε και είχε βάλει το δίσκο), η μάνα μου μόλις τον άκουσε, λιγοθύμησε.

- Αχ, τι μας έκανες! Μας ξεφτίλισες! Δε ντρέπεσαι να τραγουδάς στους φωνογράφους55 και να μας κοροϊδεύει ο κόσμος;

- Ρε μάνα, δεν είναι κοροϊδία. Ίσα ίσα που αν μπορούσανε να πάνε κι αυτοί, θα πηγαίνανε.

Η μάνα μου το 'δέσε στο ψιλό μαντήλι56 και έκανε 15 μέρες να βγει από την πόρτα. Ενόμιζε ότι την έκανα ρεζίλι.

- Αυτά τα πράγματα, μου έλεγε, μόνο ο Μπάτης τα κάνει, ο παλιορεμπέτης, που γυρίζει με τα μπουζούκια, όχι εσύ. Μας ξεφτίλισες την οικογένεια μας.

Εγώ δεν άκουγα κανένανε. Είχα μεγαλώσει και είχα δικό μου νταραβέρι57. Το μυαλό μου ήτανε στο μπουζούκι. Μέρα-νύχτα το μπουζούκι στο χέρι.

Τέταρτο Κεφάλαιο Κάθε βράδυ μπουζούκια και ουζοποσία

Εγώ μόλις βγήκε ο δίσκος, παράτησα και τη δουλειά και άρχισα το ρεμπετασκέρι58. Το μπουζούκι στα χέρια κάθε βράδυ και με φίλους τα 'πίνα και ξενύχταγα. Είχα πάρει ένα δρόμο άσχημο. Ώσπου ο πατέρας μου, για να με μαζέψει, μου άνοιξε ένα καφενείο, οδός Αίμου και Βάσου στην Αγία-Σοφιά.

χφ.Β

Εκεί κάθε βράδυ μπουζούκια και ουζοποσία. Να φαντα-στείς ότι κάθε βράδυ πουλούσα 20 οκάδες ούζο59, 20 οκάδες κίνα. Από το καφενείο μου πέραση τότε όλοι οι παλιοί μπου-ζουξήδες60: Καρυδάκιας, Μπάτης, Ανέστης Δελιάς ή Αρτεμης, Μπαγιαντέρας, Στράτος, Μάρκος, Παπαϊωάννου, Μητσάκης, Σπιτάμπελος, Χιώτης, Κερομύτης και ο Καπλάνης -τότε έπαιζε κιθάρα (είχε κουρείο, Αχιάλου στον Άγιο Δημήτρη στον Περαία61) και ερχότανε κάθε βράδυ και μας εκουμπανιάριζε62, γιατί τα βράδια παίζαμε. Αδύνατον να μην ήτανε κανένας από αυτούς στο μαγαζί.

χφ.Α

Το καφενείο που είχα ήτανε κέντρον63, για 'κείνο τον και-ρό, του υπόκοσμου. Γιατί μόλις κλείνανε τα Βούρλα, όλες οι γυναίκες με τους νταβατζήδες τους ερχόντουσαν εκεί64. Σ' αυτό το μαγαζί ταχτικότατα θα γινότανε και επεισόδιο λόγω του κόσμου που ερχότανε εκεί. Ένα βράδυ έρχεται ο Νίκος ο Τρελάκιας65 με τρεις ψαράδες φίλοι του και με τον Γιοβάν Τσαούση και με τον Καλυβόπουλο τον τραγουδιστή. Γλέντι μέχρι πρωίας. Και κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια.

Το μαγαζί το κράτησα μέχρι που πήρα τα πρώτα λεφτά από την ΑΕΠΙ66, ένα χρηματικό ποσό περίπου (32.000) τριάντα δύο χιλιάδες. Τι να το κάνεις όμως67, είχα μαζί μου ένα ρεμπεσκέ με το όνομα Ζάχαρης. Με ξεμυάλισε και πάμε στο Βόλο, τα τρώω τα λεφτά μαζί του και με πόρνες, και δεν είχαμε εισιτήρια να γυρίσουμε πίσω.

χφ.Β

Όταν γύρισα σπίτι μου, ο πατέρας μου με λύσσαγε στο ξύλο. Δε χοράτευε.

- Ρε παλιοπούστη, που ήσουνα και εγώ έχω φάει όλο τον κόσμο να σε βρω;

Από το πολύ ξύλο παραλίγο να πάω στο τρελοκομείο- είχα πάθει σαν αμνησία. Όσα γλέντια είχα κάνει στο Βόλο μου βγήκαν ξινά.

Πέσαν οι συγγενείς μου, του λένε: - Βρε Γιώργη, θα τον τρελάνεις από το ξύλο. Και έτσι μας τα ξανάφτιαξαν πάλι με τον πατέρα μου68. Άνοιξα ύστερα άλλο μαγαζί στην Ψαρών και Ολύνθου

κοντά στα περιβόητα Βούρλα -τότε ήκμαζαν, γεμάτο πουτάνες και αγαπητικοί. Κάργα ρεμπεσκέδες, δηλαδή άνθρωποι της ασωτίας, ρεμπέτες δηλαδή. Το κλείνει η αστυνομία κι αυτό το μαγαζί, και πάω πάλι καζαντζής69.

Ώσπου μια μέρα μπλέκω με τον Παπαϊωάννου το Γιάννη70 και είχαμε γίνει φίλοι αχώριστοι. Ερχότανε στην Αγία-Σοφιά, εγώ πάγαινα και τον έβρισκα, και πηγαίναμε σε διάφορα μα-γαζιά της Δραπετσώνας και τα πίναμε.

χφ.Α

Και αποφασίζουμε να πάμε στην Αίγενα να παίξουμε71, γιατί εγώ είμαι πολύ γνωστός εκεί - με ξέρανε γιατί ήταν η καταγωγή μου απ' κει έχουμε χτήματα εκεί και σπίτι. Πάμε με το Γιάννη στον Ασώματο, στου Μιχάλη του Καμένου - έτσι τον ελέγανε72. Καλός άνθρωπος· πνίγηκε στην Κατοχή. Με τη βάρκα πήγαινε στα Επίδαυρα να πάρει τρόφιμα. Τότε χάθηκε.

Άλλοι είπανε πνίγηκε, θεός σχωρέσ' τόνε73. Στηθήκαμε στο μαγαζί του και παίζαμε. Βγάλαμε πολλά

λεφτά, γιατί ήτανε η εποχή που φεύγανε οι βουτηχτάδες με καΐκια74, και άλλωστε μας αγαπάγανε εμένα και το Γιάννη όλοι οι Αιγενίτες75. Ο Παπαϊωάννου ήτανε τότε ελεύτερος· είχε μόνο τη μάνα του. Με τον Παπαϊωάννου ήμαστε στενοί και αχώριστοι φίλοι76.

Θυμάμαι τότε ένας βουτηχτής μάς πήρε σπίτι του. Μεθυσμένος όπως ήτανε και είχε πάρει την προκαταβολή από το καΐκι, τα 'χε φάει όλα τα λεφτά. Δεν είχε άλλα να μας δώσει και μας έδωσε ένα δεντράκι γιούσερ77. Το 'θελε ο Γιάννης, το 'θελα κ' εγώ. Τότε εγώ του λέω:

- Γιάννη, να το στρίψουμε κορόνα-γράμματα78; Έτσι έγινε79, και το πήρα εγώ. Και εγώ το χάρισα του

συχωρεμένου του Αντώνη του Βλάχου, που είχε το «Δάσος». Ξέχασα να σας πω, μαζί μας ήτανε και ο Νίκος ο

Μακαράτσης80 και κάνα δυο άλλοι, και όταν φύγαμε από το σπίτι του βουτηχτή, περάσαμε από το νεκροταφείο της Αίγενας. Και ο Μακαράτσης βλέπει μια νεκροφόρα που ήταν εκεί, από 'κείνες που ζεύουν άλογα και τις τραβάνε. Μπαίνει στα τιμόνια ο Μακαράτσης, τραβάει τη νεκροφόρα81 και μας λέει εμάς:

- Με τα μπουζούκια ανεβείτε απάνω. Πράματις, παιδιά κ' εμείς, μόλις μας το λέει, ένα σάλτο

και απάνω στην νεκροφόρα. Αρχινάμε το παίξιμο. Ο Μακαράτσης, που ήτανε και σαν μουλάρι χοντρός και ψηλός, ζεύεται στα τιμόνια, και γυρίσαμε όλη την Αίγενα με την νεκροφόρα και παίζαμε και τραγουδούσαμε. Ώσπου μας τσιμπάει η χωροφυλακή. Εμάς μας πήρανε πιο εύκολα μέσα82 γιατί είμαστε γνωστοί με τα όργανα στην Αίγενα. Ο Μακαράτσης κάθησε μαζί μας· είπε ότι πήρε αυτός τη

νεκροφόρα χάρη ευθυμίας. Οι άλλοι πήραν δρόμο. Την άλλη μέρα το πρωί μας βαλαν και την πήγαμε στο νεκροταφείο, και μας έδιωξαν κι από την Αίγενα.

Εγώ με τον Παπαϊωάννου είχαμε γίνει πολύ φίλοι. Στον Πειραιά που ήρθαμε έπρεπε να κάνουμε δουλειά. Ο Πα-παϊωάννου πάγαινε και έκανε κάνα μεροκάματο, γιατί είχε την μάνα του- δεν μπορούσε να την αφήσει έτσι83. Εμένα δεν μ' ένοιαζε" ήμουν ρεμπετασκέρι.

Ξέχασα να σας πω ότι όταν γυρίσαμε από την Αίγενα, ο Παπαϊωάννου, τα λεφτά που είχαμε κονομήσει ήταν πολλά, και το όνειρο του ήταν να αγοράσει ένα ακορντεόν όπως και το 'κάνε. Ήθελε να μάθει ακορντεόν, γιατί το μπουζούκι ήταν κακόφημο. Ώσπου μια μέρα ανταμώνουμε με το Γιάννη στη γέφυρα του Αγίου Διονυσίου. Αυτός πάγαινε σ' ένα φίλο του Βαγγέλη, κι εγώ πάγαινα στον ίδιο. Μη ρωτάτε γιατί πηγαίναμε και οι δυο εκεί στον Βαγγέλλη τον Μπουγάτσα - έτσι τον λέγανε. Κάτσαμε στο σπίτι του Βαγγέλη από τις 11 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ. Τα ήπιαμε, φτιαχτήκαμε, και η συζήτηση μας ήτανε να πουλήσει το ακορντεόν, κι εγώ που είχα τα πράματα από τα μαγαζιά σε μια αποθήκη μιανού θείου μου, και να γινόμαστε σύντροφοι84. Συφωνήσαμε, και έτσι έγινε85.

Την άλλη μέρα το πρωί πάω εγώ στις Τζιτζιφιές86. Ο Πα-παϊωάννου καθότανε σε μια παράγκα προσφυγικιά. Ανταμώ-νουμε, παίρνει το ακορντεόν κρυφά από τη μάνα του, και γραμμή για την Αθήνα στο καφενείο «Μικρά Ασία». Εκεί δίπλα ήταν του Μπαρμπαγιάννη, μουσικός οίκος. Το πουλήσαμε και ανοίγουμε ένα μαγαζί στα Καμίνια, οδός Χίου: «Καφέ-ουζερί» - Ο Γενίτσαρης και Παπαϊωάννου».

Ανοίξαμε το μαγαζί. Είναι πολλά τα περιστατικά και τα απρόοπτα που γίνηκαν μέσα σ' αυτό το μαγαζί. Κάθε βράδυ

γιόμιζε κουτσαβάκια, νταβατζήδες, και γυναίκες ελευθέρων ηθών87.

Ένα βράδι έρχεται ένας μάγκας διαφορετικός από τους άλλους, ένας ονόματι Χαμόδρακας. Το μαγαζί γεμάτο, μπαίνει με ορμή μέσα και πάει γραμμή σε μια παρέα από τρεις άντρες και τρεις γυναίκες88, και τραβάει μια κάμα σαν γιαταγάνι και αρπάζει τα μαλλιά μιανής να της τα κόψει. Εγώ μόλις τόνε βλέπω89 - είχα απόσταση ενάμισι μέτρο αποφτόν, ήμουνα στο πάλκο απάνω -του δίνω μια με το κεφάλι, και πέφτει και ρίχνει σωρό-κουβάρι μια παρέα που ήταν δίπλα. Το τι έγινε και το τι ξύλο έφαγε ήτανε άλλο πράμα90. Τόνε σήκωσαν οι άλλοι που καθόντουσαν δίπλα91. Τρέχω εγώ, παίρνω την κάμα, που είχε πέσει δίπλα σ' ένα τραπέζι. Τόνε συνεφέρανε92, αλλά εγώ μ' αυτόνε είχα ανοίξει προηγούμενα.

Ώσπου μια μέρα ανταμωθήκαμε σε κάποιο κουτούκι. Εγώ έπαιζα μέσα για κέφι μου με κάτι φίλους μπουζούκι. Ήρθε κι αυτός με άλλον έναν. Αλλά στο μέρος που ανταμώσαμε και το κέφι που είχαμε, εμείς γίναμε φίλοι - αλλά τι φίλοι! Καλύτερα από αδέρφια- δεν ξεκόλλαγε από κοντά μου - μέχρι στο μαγαζί που είχε φάει το ξύλο ήρθε και βόηθαγε.

Χειρόγραφοι στίχοι του Μ.Γενίτσαρη

Πέμπτο Κεφάλαιο Άκουγα τις ιστορίες τους και έβαλα μπρος να

τις εφαρμόσω κ' εγώ

Κλείνουμε το μαγαζί και αρχινάω εγώ και ο Γιάννης να γυρνάμε αδέσποτοι. Μετά πιάνω δουλειά στο «Δάσος», στου Αντώνη του Βλάχου. Δούλευε τότε εκεί ο Μάρκος, ο Μπάτης, ο Χιώτης93, ο Στράτος, μια τραγουδίστρια, η Μαρίκα η Πολίτισσα, ο Λορέντζος94 ο «μπαρμπα-Μήτσος» (γιατί ήταν ο πιο γέρος), ο Καρίπης ο Κώστας, και τσίμπαλο ο Στελλάκης της Ρίτας - έτσι τον έλεγαν, γιατί είχε τη Ρίτα την Αμπατζή γκόμενα95.

χφ.Α

Εκεί πια έγινα κ' εγώ μπουζουξής. Κάθε βράδυ σ' αντό το κέντρο γινότανε το σώσε μέσα 'κεί96. Να σκεφτείς ότι είχε τέσσερις μπράβους. Όταν λέμε «μπράβους», μιλάμε για κου-τσαβάκια που το 'λέγε η ψυχή τους. Ήταν ο μπαρμπα-Σταμάτης ο Τζεβελέκος - Μενιδιάτης αυτός, εγκληματόμουτρο - ο Μπουχός ο Χαράλαμπος, ο Κώστας ο Καργαδοΰρης, και ο καταστηματάρχης, που ήταν κι αυτός μούτρο. Αυτοί όλοι είχανε κάνει χρόνια φυλακή με το Σακαφλιά97, το Ροχίτσα, το Σκριβάνο, τον Περιβολά και με άλλους τέτοιους. Εγώ εκεί άρχισα να γίνουμαι φίλος μ' αυτούς. Άκουγα τις ιστορίες τους και έβαλα μπρος να τις εφαρμόσω κ' εγώ98.

Εκεί εγώ έμπλεξα με μια γκόμενα99 - την έλεγαν Σοφία-ήταν ελευθέρων ηθών - η οποία εμένα μάλλον με ξεμυάλισε. Όπως ήμουνα τρελός, απόγινα μαζί της.

Μια μέρα έρχεται στο κέντρο100 ο πατέρας του Χιώτη του Μανόλη, ο Διαμαντής, με έναν άλλον. Εγώ το Χιώτη το Διαμαντή τον ήξερα· τον άλλον δεν τον ήξερα101. Με φωνάζουν στην παρέα, με συστήνουν, και μου λένε ότι ο άλλος ήτανε [...102] που είχε ένα μπουρδέλο στην Θήβα και ήθελε να μαζέψει γυναίκες, να τις πάει στο νταραβέρι που είχε. Με ψήσανε εμένα να αφήσω τη Σοφία να πάει στη Θήβα και κάθε βδομάδα να 'ρχεται. Έπεσε όλη η σωματοεμπορία απάνω μου, μ' έψησαν, και εγώ την άφησα να πάει στη Θήβα.

Εκεί που πήγε όμως η Σοφία, ο Μιράς (γιατί έτσι τον έλεγαν αυτόν που είχε το μπουρδέλο) έβαλε έναν νωματάρχη ονόματι Δημητράκη (έτσι τον φώναζαν) και ερωτεύτηκε τη Σοφία. Ώσπου σε δέκα μέρες εγώ λαβαίνω ένα γράμμα και μου γράφει: «Μιχάλη, εγώ δεν πρόκεται να 'ρθω ξανά στην Αθήνα. Θα παντρευτώ έναν ενωματάρχη. Και το σπίτι που έχω στην Αθήνα κάν' το ό,τι θες». Γιατί όταν έφυγε από την Αθήνα, μου άφησε τα κλειδιά του σπιτιού - είχε πλερωμένα τρία ενοίκια και είχε φύγει.

Εγώ μόλις έλαβα το γράμμα, μου ήρθε ο ουρανός σφοντύλι. Την άλλη μέρα το πρωί φωνάζω ένα παλιατζή103 και πουλάω όλα τα πράματα του σπιτιού της - μέχρι φωτογραφίες της μάνας της. Όπως ήτανε, όλα μαζί: κρεβάτι, ντουλάπες104, κομοδίνα, ρούχα, φορέματα, όλα - 2,500 χιλιάδες.

Παίρνω τα λεφτά, παίρνω μαζί τον ανιψιό του Βλάχου του Αντώνη, το Χρήστο το Μαρίνο, Μενιδιάτης κι αυτός - παιδί λουλούδι. Τότε ήταν φυγόδικος· είχε χτυπήσει ένα ενωματάρχη στο Μενίδι και τον κυνηγούσανε, και τον έκρυβα εγώ στο δωμάτιο της γκόμενας που είχα105. Πάμε μεθάμε, κατεβαίνουμε στον Περαία, βρίσκω άλλον ένανε φίλο μου, το Στράτο Κουτσομπόλη, που ήταν κι αυτός ίδια

φάρα με μας, και αρχινάμε το ούζο. Μέχρι που εγώ βγάζω συμπέρασμα να πάμε στη Θήβα, με ένα ταξί και να πάρουμε τη Σοφία - με το ζόρι αν δεν ήθελε νά 'ρθει. Έτσι και έγινε106.

Πάμε στου Μαυρομάτη, που ήταν το «Δάσος». Εγώ στη δουλειά δεν πήγα - πάω στη καβάτζα που είχα στο κέντρο107. Είχα ένα μπιστόλι Κολτς 38 και μια ξιφολόχη του στρατού. Τα παίρνω. Ο Μαρίνης είχε κι αυτός μπιστόλι. Οπλίζεται και ο Κουτσομπόλης, και βρίσκουμε του Στράτου του Παγιουμτζή το γαμπρό108, που ήτανε σωφέρ, να μας πάει στη Θήβα. Μας ζήτησε τότες πεντακόσιες δραχμές109. Εγώ του έδωσα οχτακόσιες - με τη διαφορά, ό,τι του πούμε θα έκανε. Παίρνουμε μαζί δυο μπουκάλες ούζο και ξεκινάμε για τη Θήβα. Στον δρόμο κάνουμε σχέδια τι θα κάνουμε. Η ώρα ήταν που φύγαμε απ' την Αθήνα 11 τη νύχτα.

Φτάνουμε στη Θήβα. Μας έχουνε πει ότι μες στο μπουρδέλο κάθε βράδυ αδύνατον να μην υπάρχει χωροφύλακας μέσα να κοιμάται. Πάμε το βρήκαμε- ήταν σε μια ερημιά, ένα βουνό, μακριά από την πόλη110. Μπρος από το μπουρδέλο111 ήταν ένα ποτάμι με μια γεφυρούλα που μόνο με τα πόδια πέρναγες. Σταματάμε, αφήνουμε το ταξί και πάμε με τα πόδια.

Ένα σπίτι μεγάλο, χωργιάτικο, με δυο-τρία δωμάτια κάτω και άλλα τόσα απάνω. Θεοσκότεινο. Κοιτάμε από μια πόρτα που είχε δυο τζαμιλίκια112 και βλέπουμε ότι πίσω ακριβώς από την πόρτα είχανε βάλει τραπέζια και καρέκλες, γιατί ήτανε το καφενείο αυτό. Τότε κάνουμε σχέδιο να την σπρώξουμε καινά μπούμε μέσα.

Ώσπου να το πούμε, εγώ έχω πάρει δρόμο, έχω ρίξει την πόρτα. Μπαίνω μέσα και πάω γραμμή σε μια λάμπα με φυτίλι, που ήτανε χαμηλωμένη. Την σηκώνω και φέγγει113 - μέσα κανείς, αλλά από πάνου φωνές και «Βοήθεια!» Εμείς

είχαμε βγάλει τα μπιστόλια, έχω και τα μαχαίργια. Μπαίνω εγώ πρώτος στο άλλο δωμάτιο κάτου, βλέπω μια σκάλα114

που έβγαινε τον ανήφορο στα απάνω δωμάτια, αλλά δεν μπορούσα να πάω απάνω, μήπως ήτανε η χωροφυλακή και μου έριχνε στη σκάλα. Δεν φαινότανε κανένας. Εμείς όμως είχαμε ξηγηθεί με την παρέα μου, το Μαρίνη και τον Κουτσομπόλη, εάν βρίσκαμε κίνδυνο, θα ρίχναμε στο ψητό και θα πηγαίναμε στο βουνό να γίνουμε αντάρτες. Αλλά η καλή μας τύχη που δεν ήτανε το βράδυ η χωροφυλακή εκεί, παρά μόνο ένας ανθυπολοχαγός, τον οποίον εγώ τον βλέπω να κατεβαίνει τις σκάλες115 και να βάζει το χιτώνιο. Αλλά δεν είχα προσέξει116 που έβαλε το χέρι του να φιάξει την εξάρτυση και νόμιζα ότι βγάζει μπιστόλι, γιατίς το φως εκεί που ήτανε δεν επαρκούσε. Και όπως βαστάω στο 'να χέρι το μπιστόλι και στο άλλο την κάμα, του δίνω μια από κάτω από την ελιά του ποδιού του, και η κάμα βγαίνει πίσω στο κωλομέρι. Σωρό-κουβάρι από τις σκάλες, με φωνές σαν ουρλιαχτά.

Τότε έγινε το σώσε117. Αποπάνω από τις σκάλες118 βλέπω τη Σοφία και πεντέξι από τις άλλες γυναίκες να φωνάζουνε σαν τρομαγμένα θηρία. Ο Κουτσομπόλης είχε κάτσει όξω, ο Μαρίνης κάτω στις σκάλες119, και εγώ πάω απάνω. Μόλις ανεβαίνω απάνω, βλέπω ένανε άντρα που έχει ανοίξει ένα παράθυρο από πίσω από το σπίτι, που ήτανε και πιο χαμηλά, και πηδάει έξω. Εγώ τρέχω στο παράθυρο νομίζοντας ότι είναι ο ενωματάρχης, του ρίχνω, αλλά αυτός χάθηκε- έτρεχε πολύ. Τότε γυρίζω εγώ, μαγκώνω τη Σοφία από τα μαλλιά και την τραβάω να μου πει πού είναι το δωμάτιο της. Μπαίνω σε ένα, ήταν μια ντουλάπα με καθρέφτη, σπάω τον καθρέφτη, σπάω μια κανάτα μεγάλη με μια λεκάνη. Αλλά η Σοφία φοβήθηκε και φεύγει να πάει κάτω. Τότε εγώ φωνάζω του

Στράτου να την πιάσει, και περιλαβαίνω την μαντάμα (ονόματι Μαργιώ) να μου δείξει το δωμάτιο της Σοφίας. Αυτή φοβάται να μου το δείξει, γιατί νομίζει ότι εγώ θα της κάψω τα ρούχα.

Και τότες αρχινάει η ζημιά" δεν αφήνω δωμάτιο γερό. Τα ‘σπασα όλα μέσα: ντουλάπες120, λαβουμάνα, ρούχα έσχιζα, και άλλα. Ώσπου μπαίνω στο δωμάτιο της μαντάμας μέσα, χωρίς να ξέρω ότι το δωμάτιο είναι της μαντάμας121. Ορμάει κι αυτή μέσα, φοβούμενη μη της τα σπάσω κι αυτηνής122, και πάει να μου αρπάξει την κάμα που βαστούσα στα χέρια μου. Τότε γίνεται πάλι το μοιραίο- της κόβω το χέρι123 και της αφαιράω δύο δάχτυλα. Μπήζει τις φωνές.

Αλλά έχει συμβεί και έξω αναταραχή. Αυτός που είχε πηδήσει από το παράθυρο, τον είδε ο Κουτσομπόλης και φοβήθηκε, και φωνάζανε εμένα να κατεβώ να φύγουμε, γιατί ο ανθυπολοχαγός αιμορραγούσε. Εγώ σαν θηρίο, χωρίς να καταλαβαίνω τι έκανα, κατεβαίνω κάτου, ρωτάω το Μαρίνη πού είναι η Σοφία.

Μου λέει: - Μου έφυγε, βγήκε έξω. Μπήζω τη φωνή του Κουτσομπόλη. Μου λέει αυτός ότι

δεν την είδε. Τότε εγώ βάζω χέρι και στα κάτω δωμάτια -τα Όπασα όλα- δεν άφησα τίποτα.

Τότε συγκεντρωνόμαστε να φύγουμε - εγώ παίρνοντας της Σοφίας όλα τα ρούχα στην αγκαλιά μου124-και πά' να φύγουμε. Αλλά πίσω μας δεν ακούς τίποτα άλλο από ουρλιαχτά κι από «Βοήθεια!». Περνάμε απέναντι απ' το ποτάμι που ήταν το ταξί. Μπαίνουμε μέσα να φύγουμε125. Τις φωνές τις ακούγαμε στ' αυτιά μας.

- Βοήθεια! Βοήθεια! φώναζαν οι πουτάνες όλες μαζί126. Ξεκινάει ο σωφέρ να φύγει, αλλά το ταξί έχει κολλήσει η

ρόδα, γιατί εκεί που σταμάτησε ήτανε βούρκος, και έκατσε το αμάξι. Κατεβαίνουμε τότε και το σπρώξαμε μέχρι που ξεκινή-σαμε.

Μόλις φτάσαμε στον κεντρικό δρόμο127 και στρίψαμε αρι-στερά για την Αθήνα, δεν προλάβαμε να κάνουμε μισό χιλιόμετρο128, βλέπουμε αντιθέτως έξι-επτά άλογα με καβαλάρηδες χωροφύλακες να καλπάζουνε και από πίσω ένανε να τρέχει με τα πόδια - ήτανε αυτός που είχε πηδήσει απ' το παράθυρο και είχε πάει να φωνάξει τη χωροφυλακή. Τότε στην Θήβα η χωροφυλακή ήτανε με τα άλογα.

Εμείς καταλάβαμε τότες τι μας περίμενε, και λέω εγώ του σωφέρ:

- Τρέχα όσο μπορείς και μην σταματήσεις όποιος και αν σε σταματήσει στο δρόμο.

Στην Μάντρα κοντά129 έπρεπε να σταματήσεις υποχρεωτι-κώς, γιατί επλήρωνες κεφαλιάτικα για φόρο τότε, τέσσερις δραχμές το άτομο. Εγώ το ήξερα αυτό και φοβούμενος μην τυχόν και έχουνε τηλεφωνήσει και μας πιάσουνε, αλλά με την απειλή της μαχαίρας στον σωφέρ130, του λέω:

- Στα διόδια δεν θα σταματήσεις. Έτσι έγινε131 - ο σωφέρ δεν στάθηκε. Αλλά εγώ φοβήθηκα

μη μας πιάσουνε στου Σκαραμαγκά132, και πριν φτάσουμε, του είπα να σταματήσει και κατεβήκαμε. Διώξαμε το σωφέρ και πήγαμε στον Περαία με τα πόδια από το βουνό δεξιά του Δαφνιού, και βγήκαμε στο Σχιστό.

Εγώ όμως είχα τα ρούχα στα χέργια, που είχα σκορπίσει τα μισά. Αλλά πού να πάω σπίτι μου; Φοβόμουνα μην έχουν 'δοποιήσει την αστυνομία και με πιάσουνε. Τότε αποφασίζω να πάω στις Τζιτζιφιές στον Παπαϊωάννου133.

Πάω τον βρίσκω134, του τα λέω τι είχα κάνει. Αυτός σπασοχόλιασε μόλις άκουσε τους τραματισμούς135. Τέλος

πάντω, του λέω: - Γιάννη, κάνε κουμάντο να με κρύψεις, γιατί κάηκα

άμα με πιάσουνε! Με πάει στην μάνα του, στην κυρα-Χρυσάνθη - πολύ

καλή γυναίκα κι αυτή. Μου φτιάνουνε ένα στρωσίδι στην μπαράγκα, και την αράζω εκεί.

Ο Γιάννης πηγαίνει στον πατέρα μου, του τα λέει όλα όπως του τα είπα εγώ. Ο πατέρας μου μόλις τ' άκουσε, του 'ρθε τρέλα. Έρχεται με βρίσκει136. Του λέω:

- Πατέρα, ήμουνα μεθυσμένος και δεν ήξερα τι έκανα. Κάνε τώρα ό,τι μπορείς, γιατί άμα με πιάσουνε, θα με σκοτώ-σουνε.

Τι να κάνει ο πατέρας μου; Με αγάπαγε πολύ, είχε μεγάλη αδυναμία σε μένα. Πάει βρίσκει ένα δικηγόρο137, του λέει πώς έχουνε τα πράματα, και ο δικηγόρος του λέει:

- Πες του να κρυφτεί, μην τον πιάσουνε, και αύριο εγώ θά 'ρθω ο ίδιος να μου τα πει εμένα πώς έγιναν τα πράματα.

Έτσι έγινε. Πάει ο πατέρας μου την άλλη μέρα με ένα ταξί, παίρνει τον δικηγόρο, έρχεται στις Τζιτζιφιές138. Έρχεται ο Παπαϊωάννου, με παίρνει από το σπίτι του και με πάει στο καφενείο της γειτονιάς του. Τα λέω του δικηγόρου κ' εγώ με τη σειρά μου.

Μας λέει: - Η δουλειά πάει κακούργημα. Πρέπει οπωσδήποτε να τον

παρουσιάσουμε στον ανακριτή Θηβών. Εγώ από 'δω έχω ένα δικό μου στην 'σαγγελία. Θα τον πάρουμε μαζί μας και θα τον παρουσιάσουμε το γιο σου στη Θήβα στον ανακριτή. Μη σε νοιάζει, κάτι θα γίνει - αλλά απαιτούνται χρήματα. Θα πάρου-με μαζί μας τον άθρωπο της 'σαγγελίας Πειραιώς και θα πάμε.

Οπότε ορίζουμε τρεις μέρες139, να πάρουμε ένα ταξί και να πάμε στη Θήβα.

Ο πατέρας μου τόσα λεφτά δεν είχε. Γιατί ο δικηγόρος του είπε ότι ο άνθρωπος της 'σαγγελίας που θα 'ρχότανε μαζί ήθελε πέντε χιλιάδες για να με καθαρίσει προς ώρας140, χώργια δικηγόρο, ταξί πάει-έλα στη Θήβα. Και τότε αποφασίζει και πάει στην Αίγενα, που είχε κάτι χτήματα εκεί που είναι τώρα ο Άγιος Νεκτάριος. Τα πουλάει, ευτελής τιμή τότες141-περίπου τριάντα στρέμματα δεκαπέντε χιλιάδες - για νά 'ρθει να με σώσει142.

Εγώ όπως είμαι κλεισμένος στο σπίτι του Παπαϊωάννου, δε ξέρει κανείς τίποτα - μόνο η μάνα μου και ο πατέρας μου και ο Παπαϊωάννου. Στο σπίτι μου όμως πάει ταχτικά η Ασφάλεια Πειραιώς-Αθηνών και με ζητάνε. Έχουνε φάει τα λυσσακά τους να με πιάσουνε.

Τι έχει γίνει όμως; Η Σοφία το έχει μετανοιώσει και παίρνει ένα ταξί και έρχεται να με βρει. Δε με βρίσκει143 όμως πουθενά και αποφασίζει να πάει στην μάνα μου, και της λέει:

- Είναι ανάγκη να τον δω, να του πω τι έχει γίνει την ώρα που έφυγε από τη Θήβα.

Τότε με χίλιες προφυλάξεις 'δοποιάνε τον Παπαϊωάννου, έρχεται και την παίρνει και μου τη φέρνει - με τα κλάματα144 ότι αυτή δεν έφταιγε για όλα που 'γιναν. Εγώ μόλις την είδα -χέργια, πόδια και η μούρη της ήτανε πληγωμένα - και αρχινάει

και μου λέει ότι την ώρα που εγώ την άφησα να πάει κάτω, να την πάρει ο Μαρίνης, αυτή φοβήθηκε και του 'φύγε και πήρε δρόμο να κρυφτεί, να μην την πιάσω και την σκοτώσω. Και είχε πέσει σ' ένα λάκκο, όπως ήτανε σκοτεινά145, και τσακίστηκε. Την είχανε βρει οι χωροφύλακες που ψάχνανε για μένα. Μου λέει ότι την ώρα που φύγαμε εμείς, επλάκωσε η χωροφυλακή146 με τον μοίραρχο Κιτσέα με τα άλογα, και ψάχνανε να μας βρουν

τρεις μέρες147. Είχανε χτενίσει όλα τα βουνά της Θήβας νομί-ζοντας ότι εμείς δεν είχαμε προλάβει να φύγουμε. Ο μοίραρχος Κιτσέας ήτανε ένας απάνθρωπος· όποιον έπιανε τότε και έκανε φασαρία στο μπουρδέλο, τον έκανε και έφτυνε αίμα' τον έβαζε κάτω και τον εβάραγε με το σπιρούνι.

Μου λέει για τους τραματίες που χτύπησα εγώ, ότι ο ανθυπολοχαγός ότι κοιμότανε κάθε βράδυ εκεί και πως ήτανε αγαπητικός μιανής γκόμενας148, πράμα που το ήξερε ο Κιτσέας. Τα δάχτυλα της μαντάμας τα είχα κόψει πέρα για πέρα. Ότι είχα κάνει μεγάλες ζημιές και είχε αναστατωθεί και αυτός που είχε το μπουρδέλο. (Τότε έμαθα ότι τον ελέγαν Μιρά149. Αυτός είχε και βεζινάδικα).

Εγώ τη Σοφία δέν την άφησα να φύγει, την κράτησα μαζί μου στου Παπαϊωάννου το σπίτι. Την άλλη μέρα 'δοποιάμε τον δικηγόρο ότι για την γυναίκα που είχα κάνει τις ζημιές150, ότι είχε έρθει και με βρήκε. Και μου παρήγγειλε ότι να την κρατήσουμε, γιατί την χρειαζότανε.

Την άλλη μέρα έρχεται ο πατέρας μου με το δικηγόρο και με ένανε της εισαγγελίας Πειραιώς ονόματι Μ.Φ., και ανακρί-νουν τη γυναίκα. Της είπανε ότι θα πάμε όλοι μαζί στη Θήβα και αυτή δέχτηκε να πει ό,τι της πει ο δικηγόρος. Μας βάζουνε στο ταξί151 και για τη Θήβα - εγώ, η Σοφία, ο δικηγόρος Τίτος Πετρόπουλος, ο πατέρας μου και ο άνθρωπος της 'σαγγελίας, Μ.Φ.

Πάμε στην Θήβα. Εμένα με τη Σοφία μας πάνε έξω από την Θήβα, γιατί αυτοί κατεβήκανε μες στη Θήβα να πάνε μόνοι τους· γιατί δεν ξέρανε πώς θα εξελιχτούν τα πράματα. Εγώ και η Σοφία είχαμε μείνει στο ταξί έξω από την πόλη. Μέχρι που μετά από δυο-τρεις ώρες έρχεται ο πατέρας μου με άλλο αυτοκίνητο και μας 'δοποιάει να έρθουμε και 'μεις στην πόλη της Θήβας152. Αλλά ο πατέρας μου μου δίνει ένα χαρτί

που έγραφε: «Ελεύθερος. Ανακριτής Θηβών». Είχανε κανονιστεί όλα. Εγώ -τι με ήθελες; Χαρά!

Γυρίσαμε στην Θήβα. Θυμάμαι που ο πατέρας μου με το δικηγόρο και με τον Μ.Φ. πήγαν να φάνε σε ένα ηστιατόρειον, και δεν μ' άφησε να κάτσω μ' αυτούς. Εγώ και η Σοφία πήγαμε στο απέναντι ησθιατόρειο να φάμε. Αλλά εκεί έγινε κάτι ξαφνικό. Είχαν γνωρίσει τη Σοφία η χωροφυλακή και έρχονται στο τραπέζι μας τρεις χωροφύλακες. Μου λένε εμένα:

- Πώς σε λένε; Μόλις του είπα τ' όνομα μου, χύμηξαν και με έπιασαν.

Εγώ στριτσώθηκα, τους έσπρωξα και τους είπα153 ότι τώρα μόλις με άφησε ο ανακριτής. Αυτοί καλά και σώνει να με πάνε μέσα, να με παραδώσουνε στον Κιτσέα.

Τους έδειξα το χαρτί από μακριά. Αυτοί: - Θά ‘ρθεις μαζί μας. Τότε λέει η Σοφία: - Μια στιγμή, και βγαίνει στην πόρτα. Μπήζει τις

φωνές, ακούνε από απέναντι ο Μ.Φ., ο δικηγόρος, που τρώγαν με τον πατέρα μου. Τρέχει ο δικηγόρος τους λέει:

- Δεν έχετε το δικαίωμα, εφόσον έχει «ελεύτερος» ανακρι-τή πριν μια ώρα.

Αυτοί δεν μπορούσανε να πούνε τίποτα154, και βγαίνουμε έξω. Είχε μαζευτεί κόσμος με τη φασαρία. Μπήκαμε στο ταξί που είχαμε αγκαζέ και φύγαμε για τον Περαία.

Εγώ τώρα ελεύτερος, αλλά με προφύλαξη, την άλλη μέρα πάω στου Βλάχου και ξανά αρχινάω με το μπουζούκι τα ξενύ-χτια και την παλιοζωή155.

Τότε, θυμάμαι, ξαναπάω στην Κουλούμπια και γραμμοφωνάω «Στον Πειραιά που κατοικώ» και «Κάποια μικρούλα έμορφη». Τον «Πειραιά» τραγουδάει ο Στράτος με

τον Περπινιάδη το Στελλάκη, και «Κάποια μικρούλα» η Ρίτα Αμπατζή156 με τον Περπινιάδη. Ο Στράτος λέει:

Στον Πειραιά που κατοικώ από μικρό παιδάκι μια κούκλα με σγουρά μαλλιά με πότισε φαρμάκι. Κάθε βραδάκι διάβαινα από τη γειτονιά της, και μ' έκανε να τρελαθώ με τα καμώματα της. Μικρή μου Πειραιώτισσα, πάψε να με παιδεύεις και μη μου κάνεις πείσματα και μη με κοροϊδεύεις. Γιατί σ' αγάπησα πολύ με όλη την καρδιά μου και σου το λέω αληθινά θα γίνεις πια δικιά μου. Ο Στελλάκης έλεγε: Κάποια μικρούλα όμορφη που 'ρθε στην γειτονιά μου, τα μάτια της τα έμορφα κάρφωσαν την καρδιά μου. Γιατί ήτανε έμορφη πολύ, μου 'κάνε πεισματάκια, πείραζε όλα τα παιδιά με σκέρτσα και ναζάκια. Τότε τα τραγούδια αυτά είχανε επιτυχία157. Ξεφεύγανε

από το πολύ μόρτικο.

Έκτο Κεφάλαιο

Κάθε βράδυ μελλοθάνατοι Στο «Δάσος» που δουλεύαμε τότε δεν υπάρχανε πολλοί μπου-ζουξήδες, ήμαστε μετρημένοι: Ο Δελιάς, ο Μάρκος, ο Μπάτης, ο Μπαγιαντέρας, ο Κερομύτης, ο Παπαϊωάννου, ο Χατζηχρήστος158. Ο Τσιτσάνης τότε δεν υπήρχε. Τον Τσιτσάνη τον θυμάμαι που ερχότανε με το μπουζούκι στο χέρι έξω από το «Δάσος» με τον Περδικόπουλο- ήτανε ασήμαντος159. Παίζανε γύρα στην Πλάκα160, σε διάφορα κέντρα στην Πλάκα και αλλού. Εμείς τότε ήμαστε οι πρωτοπόροι του πάλκου.

χφ.Α

Στο «Δάσος», που δουλεύαμε τότε, ήτανε κέντρο της μα-γκιάς και της αμαρτίας. Κάθε βράδυ εκεί γινότανε μάχες. Είχαμε να κάνουμε με πελάτες πολύ ζόρικους: με νταήδες και κουτσαβάκια, με αγαπητικούς και με πολλές πουτάνες. Τότε σπασίματα δεν υπάρχανε. Για να σπάσεις ένα ποτήρι, έπρεπε να το έλεγε η καρδιά σου, ή αλλιώς θα σε σαπίζανε από το ξύλο.

Θυμάμαι ένα βράδυ ένας νταής από τον Περαία ήρθε στο μαγαζί και έσπασε ένα ποτήρι. Ζυγώνει ένα μεγαλόσωμο γκαρσόνι ονόματι Λουκάς και του λέει:

- Γιατί έσπασες το ποτήρι; Και αυτός του στριτσώθηκε. Και σηκώνεται ο

Χαράλαμπος ο Μπουχός, ο νταής που σας έχω πει πιο πάνω γι' αυτόν, και του λέει:

- Ρε, το ποτήρι το 'σπασες, για σου 'πέσε; Του λέει:

- Γιατί; Του λέει: - Εάν το ‘σπασες, θα πλερώσεις πεντακόσιες δραχμές.

Εάν σου έπεσε, δε θα πληρώσεις τίποτα. Έχει γίνει μια σιωπή στο κέντρο, γιατί αυτός που έσπασε

το ποτήρι ήτανε μούτρο, και τον ήξεραν οι πουτάνες και οι νταβαντζήδες161. Και λέει:

- Το 'σπασα, γιατί έτσι γούσταρα162. Ε, ρε μανούλα μου, ποιος είδε τον Θεό και δεν τον εφοβή-

θηκε! Τον κάνουνε σηκωτό και τον πλακώνουνε με κάτι ρόπαλα. Τον αρπάει ο Λουκάς και ένα άλλο γκαρσόνι και τον κάνουνε σαγιά και το πάνε έξω. Το ξύλο που του δώσανε ήταν άλλο πράμα - μέχρι από τ' αυτιά έτρεχε αίμα. Τον πάνε έξω163 και τον πετάνε σ' ένα χαντάκι - της ΔΕΗ, της Ούλεν, δεν ξέρω.

Εμείς έχουμε βγει έξω και βλέπουμε. Γιατί έτρωγε το ξύλο, αλλά ήτανε σκληρό καρύδι και με το στόμα έβριζε χυδαία. Τότε λέω εγώ του Μάρκου, που είχε βγει κι αυτός έξω:

Μάρκο, τον εσκοτώσανε τον άνθρωπο!164 Μου λέει ο Μάρκος:

- Τον σακατέψανε! Τότε λέει ο καταστηματάρχης, ο Βλάχος: - Μπρος! Στη δουλειά σας. Και μπαίνουμε μέσα σαν να μην έτρεχε τίποτα. Αλλά δεν θα 'χε περάσει μισή ώρα, ο μάγκας που είχε φάει

το ξύλο ξαναμπαίνει μέσα και αρχινάει να βρίζει. Τότε έγινε το ίδιο. Τον ξαναπαίρνουνε και τον κάνανε τ' αλατιού. Αυτό έγινε τρεις φορές. Ώσπου το μαγαζί ήρθε η ώρα να κλείσει, έφυγε ο κόσμος και είμαστε έτοιμοι να φύγουμε κ' εμείς. Τότε τον ξαναβλέπουμε να 'ρχεται πάλι μέσα, αλλά σε κακά χάλια.

Τότε τη γυρίσανε την πλάκα165, τον πιάσανε με το καλό. Αυτός έβριζε, αυτοί του είπανε:

- Καλά, ρε Νικολάκη. Δεν σε χτυπήσαμε εμείς, άλλοι σε χτύπησαν δίπλα που καθόσουνε.

Τον καλόπιασαν, του δέσανε τις πληγές με μαντήλια, του έπλυναν την μούρη από τα αίματα, του κάνανε καφέ, και ομα-λά-ομαλά τον εβγάλανε και έφυγε. Αυτό το ξύλο που είδα εκείνο το βράδυ σ' αυτόν τον άνθρωπο που έφαγε, δε θα τον άντεχε ούτε ζώο.

Σε τέτοιο κόσμο παίζαμε τότε. Από 'κει ξεκίνησε το μπου-ζούκι, όχι τώρα που οι καινούργιοι παίζουνε με το παπιόν και τους πετάνε γαρδένιες. Εμείς ήμαστε κάθε βράδυ μελλοθάνα-τοι εκείνα τα χρόνια.

Σας λέω άλλο ένα περιστατικό. Ήτανε χειμώνας και παί-ζαμε μέσα, εγώ, ο Μάρκος, ο Χιώτης, ο Στελλάκης της Ρίτας τσίβαλο, ο Καρίπης, ο Λορέντζος166, και τραγουδίστρια την Τακούη. Έχω βγει έξω να ουρήσω. Μόλις βγαίνω από το αποχωρητήριο, βλέπω ένανε να βαστάει μια μαχαίρα μισό μέτρο και να φερμάρει τον αδελφό του καταστηματάρχη, τον Τάσο, και να του λέει:

- Ρε π... Αντώνη, ήρθε η ώρα να λογαριαστούμε. Τι είχε γίνει: αυτός ήτανε πρώην κατάδικος και ήτανε

φυλακή με τον Αντώνη, και ο Αντώνης ο Βλάχος τον είχε κοπανήσει στη φυλακή. Και αυτός το είχε κρατήσει μανιάτικο, αλλά μη ξέροντας ότι ο Αντώνης δεν ήτανε αυτός - γιατί ο Αντώνης με τον αδελφό του Τάσο μοιάζανε τόσο πολύ. Γιαυτό τον έχει στριμώξει167. Εγώ μόλις τον βλέπω168, μη ξέροντας τι να κάνω για να προλάβω το κακό, αρπάω ένα τούβλο και του το πετάω από πίσω, και το τρώει στην ουρά. Με τη δύναμη που το πετάω, του σπάει, τον πιάνει αιμορραγία. Μπήζει τις φωνές169, βγαίνει ο κόσμος από το

μαγαζί έξω. Τους λέει ο Τάσος τι έχει συμβεί. Κατά τύχη έρχεταιη αστυνομία, τον αρπάνε, τόνε πάνε στο νοσοκομείο. Εγώ παίρνω δρόμο και έφυγα. Πήγε ο Βλάχος στο τμήμα, τα είπε όπως ήτανε τα πράματα. Έπρεπε όμως να παρουσιαστώ.

Την άλλη μέρα παρουσιάζομαι στον εισαγγελέα με τον Βλάχο και με έναν δικηγόρο. Με άφησαν, αλλά μετά δικάστηκα και έφαγα έξι μήνες170 γιατί πήγα να σώσω τον Τάσο.

Μετά ένα διάστημα που έκατσα μέσα, όταν βγήκα, πάλι πήγα ξανά στου Βλάχου. Εκεί τότε ήτανε το λημέρι μου.

Ένα βράδυ όπως έπαιζα, είχε έρθει μια παρέα όλο αγαπη-τικοί. Ένας Τάσος Αναστασίου - εγώ δεν τον ήξερα - αυτός ήτανε φαντάρος και είχε απολυθεί τότε, και τα πίνανε και κοιτάγανε εμένα με κακό μάτι. Δεν ήξερα γιατί όμως με κοίταγαν. Μετά με τις κουβέντες που λέγανε, κατάλαβα ότι ήτανε ο πρώτος αγαπητικός της Σοφίας που είχα εγώ. Τότε δημιουργείται μια φασαρία, που έγινε αμέσως λήξας. Αλλά η φασαρία έγινε εκεί λήξας γιατί δεν σήκωνε. Ξέρανε το κέντρο171, ότι εκεί βρωμάει μπαρούτι. Και μου δίνουνε ένα αραντεβού να πάω να τους βρω: Μενέδρου, σ' ένα καφενείο που συχνάζανε όλοι οι αγαπητικοί της Αθήνας172, του Ντακογιάννη. Την άλλη μέρα εγώ, ένας φίλος μου Γιάννης Κασιδιάρης και ο φίλος μου Γιάννης Βασάλος, και οι δύο Πειραιώτες, και μαζί και ο Γιάννης Παπαϊωάννου, γιατί δουλεύαμε τότε μαζί, πάμε κατά τις εφτά η ώρα το βράδυ να τους βρούμε. Εγώ όμως είχα ένα μπιστόλι, μια μπερέτα του στρατού, και καμιά τριανταργιά σφαίρες στην τσέπη. Και πάμε τους βρίσκουμε στο καφενείον που με περίμεναν173. Κάτσαμε, αλλά λόγο με το λόγο πλακωθήκαμε. Τότε σηκώνεται ο Αναστασίου, τραβάει ένα μπιστόλί σε μένανε, αλλά εγώ ήμουν κοντά και χυμάω απάνω του και του πιάνω

την κάννη. Πυροβολάει και με τραματίζει στο χέρι, στο μικρό δάχτυλο. Τον κουτουπώνει ο Βασάλος, ο φίλος μου, και ανοίγομαι και τραβάω κ' εγώ το μπίστόλι174, αλλά πάλι σε μένα χυμάει ο φίλος μου Γιάννης Κασιδιάρης175 και μου πιάνει κι αυτός την κάννη. Πυροβολώ και του καίω την χούφτα με διαμπερές τράμα που του σακατευτήκανε δύο δάχτυλα. Αυτά όλα έγιναν αστραπαίως. Μέχρι να πεις κύμινο έχουνε μαζευτεί καμιά τριανταριά αστυφύλακες με τα μπιστόλια στα χέρια και σπάνε κεφάλια, χεροκρατητές. Εγώ όπως ήμουνα τραματισμέ-νος στο χέρι το αριστερό - χούφτα καμένη και το δαχτυλάκι το μικρό σχεδόν κρεμότανε - βρίσκω ευκαιρία176 και φουντάρω το μπιστόλι, που πρόλαβε η αστυνομία και το βρήκε σε αλλουνού χέργια.

Μας πιάνουνε όλους, μόνο ο Παπαϊωάννου είχε γίνει λαγός - με το πρώτο μπαμ είχε φτάσει στις Τζιτζιφιές!177 Εμένα με παίρνουνε συνοδεία αστυφύλακες και με πάνε στο Πρώτω Βοηθειών.

Την ώρα που μπαίνω μέσα στο θάλαμο βλέπω φασαρία στο Πρώτω Βοηθειών και κίνηση μεγάλη. Προχωρώντας μέσα σ' ένα διάδρομο βλέπω τον φίλο μου Βασάλο, το κεφάλι του μες στα αίματα. Δίπλα άλλονε της παρέας που μαλώσαμε, τον είχανε ξάπλα σ' ένα πάγκο και το κεφάλι του κι αυτουνού σπασμένο. Είχανε τραματιστεί τέσσερις-πέντε.

Τι είχε γίνει; Όταν πέσανε οι δυο μπιστολιές, η αστυνομία πλάκωσε αμέσως, διότι ο καυγάς έγινε κοντά στην Ομόνοια, Μενάδρου. Η αστυνομία ήτανε τότες με τις μπότες, είχε στολή διαφορετική. Μέχρι να πεις τρία, είχανε πλακώσει καμιά εικοσαριά και όπως είχανε ακούσει τις μπιστολιές και είδανε και τη συμπλοκή, που μάλωνε ο φίλος μου Γιάννης Βασάλος, τότε η αστυνομία με τα μπιστόλια στα χέρια χτύπαγε κεφάλια και όπου έβρισκε178. Άλλους πήγανε στην

ασφάλεια και μας στο Πρώτω Βοηθειών. Εμένα μου δένουνε το χέρι, μου βάζουνε τσιμπιδάκια στο

δάχτυλο179, και με πάνε στην ασφάλεια. Το μπιστόλι όμως εγώ το είχα φουντάρει εκεί που μαλώναμε, και το βρήκανε σε κάποιον απ' την παρέα που μαλώναμε180. Στην ασφάλεια έλεγε αυτός ότι το μπιστόλι είναι δικό μου, εγώ έλεγα είναι δικό του. Ο αστυνόμος αγρίεψε, γιατί τότε ήτανε το κράτος της αστυνομίας. Μεταξάς-Μανιαδάκης. Εγώ το χέρι μου που μου το 'χάνε δέσει, ήρθε και κοκκίνισαν οι γάζες και το αίμα έσταζε. Διατάζει ο αστυνόμος και με πάνε πάλι στο Πρώτο Βοηθειών και μου το ξαναφτιάξανε, και όταν με πήγαν, με κλείσαν στο κρατητήριον.

Ο Παπαϊωάννου, που έχει πάρει δρόμο, έχει πάει στον πατέρα μου πάλι και του λέει τι έχει συμβεί. Και του 'ρχεται τρέλα. Τι να κάνει όμως; Πάει βρίσκει ένα θείο μου Αντώνη181, χαρτοφύλακα, που κατά τύχη ο διοικητής ήτανε φίλος του182. Πώς τα κανόνισε; - γιατί κι αυτοί που μαλώσαμε δεν ζήτησε κανείς να αλληλομηνυθούμε183. Με κράτησε δυο μέρες μέσα184 και με άφησε για ταχτική δικάσιμον - που δεν έγινε ποτέ.

Ξέχασα να σας πω185, την άλλη μέρα οι εφημερίδες γράφανε στο πρώτο άρθρο ότι «Ο πόλεμος της Ισπανίας μεταφέρθη στην Ομόνοια και για οχυρά είχανε τα τραπέζια και τις καρέκλες». Είχανε σχολιάσει τη συμπλοκή, γιατί είχανε πέσει πυροβολισμοί186 και είχε πολλούς τραματίες - από την αστυνομία που κοπάναγε όπου έβρισκε187.

Με βγάζουνε, πάω σπίτι μου, αλλά πονούσα πολύ. Το χέρι μου ήτανε χάλια· το είχαν κρεμάσει με μαντήλι στο κεφάλι. Την πρώτη νύχτα σπίτι μου δεν έκλεισα μάτι από τους πόνους, γιατί ήτανε η χούφτα μου χάλια. Θυμάμαι έκανα βόλτες στις πέντε το πρωί σπίτι μου στην αυλή μας. Η μάνα

μου είχε ψήσει καφέ εκείνη την ώρα και πίναμε, και άξαφνα ακούμε την πόρτα μας να χτυπάει. Πάει η μάνα μου και αρωτάει από μέσα ποιος είναι και τι θέλει. Της λέει μια φωνή:

- Άνοιξε. Θέλουμε να δούμε το Μιχάλη. Η μάνα μου νόμιζε ότι ήτανε κάνας φίλος μου. Μόλις

ανοίγει, μπουκάρουνε πέντε-έξι μέσα της ασφάλειας και μου λένε:

- Ντύσου να πάμε κάτου. Τους λέω: - Γιατί; Εχθές μ' αφήσανε από την ασφάλεια188 –

σήμερα τι με θέλετε; Μου λένε: - Μια κατάθεση θα σου πάρουμε189 και θα σ' αφήσουμε. Τι να κάνω; Ντύθηκα, βγαίνω έξω. Είχανε την κλούβα, με

βάζουνε μέσα, και με πάνε στον προϊστάμενο τους, και αυτός μου παρουσιάζει ένα χαρτί να το υπογράψω. Του λέω:

- Τι είναι αυτό; Και αυτός μου λέει: - Αυτό το χαρτί είναι, μια που είναι καλοκαίρι, στο

στείλανε να πας να παραθερίσεις. Σε στέρνουμε ένα χρόνο εξορία για Δημόσιο Επικίνδυνο190.

Του λέω: - Πού; Μου λέει: - Στην Νιο. Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς, το υπογράφω. Και με

στέρνουνε με άλλους πέντε με την κλούβα στο Μεταγωγών Πειραιώς. Από 'κει έδωσα μιανού χωροφύλακα την οδός του σπιτιού μου, και στείλανε μια καθαρίστρια, 'δοποίησε το σπίτι μου, και έρχονται και με βρίσκουνε στο Μεταγωγών191. Τους λέω πώς είχανε τα πράματα.

Πάνε κι αρωτάνε και ύστερα μαθαίνω καλά ότι ο Μεταξάς με έστερνε για Δημόσιο Επικίνδυνο, γιατί είχα κάνει πολλές μανούρες και την γλίστραγα.

Πάνε, μου ετοιμάζουνε τα τσαμασίργια μου. Και το απόγεμα με την κλούβα χεροδέσμιος στο καράβι, και για τη Νιον192.

Έβδομο Κεφάλαιο «Δημόσιος Κίνδυνος»

Με πάνε στο νησί, στη χωροφυλακή - όχι στο λιμάνι, στο ύψωμα στο χωργιόν, που είχε περίπου εκατό σπίτια193. Εκεί μου δώσαν ένα βιβλίο να πηγαίνω από ένα μπακάλη να ψωνίζω δέκα δραχμές την ημέρα τρόφιμα. Αυτό δικαιούμουνα ως εξόριστος. Και να πηγαίνω στη χωροφυλακή δυο φορές την ημέρα να δίνω παρών, οχτώ με τέσσερις τ' απόγευμα194. Φεύγω. Πού να πάω; Προχώρησα ένα δρομάκο, Η πρώτη κουβέντα που άκουσα ήτανε:

χφ.Α

- Άλλοι αφορεσμένοι μας ήρθανε. Αυτό άκουσα από τους ντόπιους. Προχωράω, βλέπω τους

εξόριστους. Κάνανε βόλτες σε μια εκκλησία απόξω. Ζυγώνω κοντά. Εγώ τώρα ήθελα να βρω τρόπο πού θα μένω, να κοιμάμαι. Παίρνει το μάτι μου τον Ανέστο Δελιά. Μόλις τον είδα, αμάν! - σαν να είδα το Θεό μου!

- Γεια σου, Ανέστο! - Γεια σου! Πώς, γιατί σ' έστειλαν εδώ; - Άσ' τα! Πού να σου τα λέω - είναι ιστορία. Μου παίρνει τη μια βαλίτσα από το χέρι και με πάει σ' ένα

αχερώνα. Από πάνου είχε ένα δωματιάκι νοικιάσει μαζί μ' ένανε Σπύρο Παπαδόπουλο, από καλή οικογένεια, αλλά ήτανε τοξικομανής - όπως και ο Δελιάς.

Το απόγευμα δώσαμε παρών. Γυρίζοντας πίσω στο λημέρι

μας, κοντά εκεί ήτανε ένα μαγέρικο μιανού Αγγέλου. Από τη Νιο ήτανε, ντόπιος αυτός. Του λέω:

- Θα φάμε. Μου λέει ο Ανέστης: - Εγώ δεν θέλω. Φάε εσύ Πράματι έφαγα. Το θυμάμαι σα να ήτανε τώρα: έφαγα

σαρδέλες ψητές και μια ντομάτα. Πλήρωσα, γιατί το βιβλίο μου δεν το 'χα πάρει ακόμα.

Βλέπω τον Ανέστη να του δίνει το βιβλίο195 και κάνανε συφωνία για δεκαπέντε μέρες. Αντί εκατό πενήντα, που ήτανε για δεκαπέντε μέρες, του 'δίνε εκατό δραχμές ο Άγγελος ο καταστηματάρχης, κι αυτό όχι λεφτά. Άκουγα που κάνανε μια συζήτηση, αλλά περί τίνος πρόκειται δεν καταλάβαινα. Τέλος πάντων συφώνησαν. Βλέπω τον Ανέστη σηκώνεται, πάει από μέσα και σε λίγο έρχεται και μου λέει:

- Πάμε. Εγώ είχα φάει και σηκώνουμε και φεύγουμε για το σπίτι,

γιατί η ώρα ήτανε εφτά και στις εφτάμισι δεν έπρεπε να κυκλοφορεί κανένας εξόριστος.

Σε καλύβες, σε αχούρια, σε δωματιάκια που είχανε νοικιά-σει - κάτι παλιά, γκρεμισμένα196, με καλάμια και χώμα από πάνω. Μας είχανε για τους πιο παρακατιανούς της κοινωνίας. Καμιά εκατοστή τοξικομανείς, καμιά δεκαργιά ζωοκλέφτες, και για Δημόσιο Επικίνδυνο, όπως με είχανε ονομάσει, ήμουνα μόνο εγώ.

Πάω να κοιμηθώ για πρώτη βραδιά στο δωμάτιο, στρώνω σε κάτι καλάμια απάνω. Μου λέει ο Δελιάς.

- Πάρ' τη νεφταλίνη και ρίξε στο κρεβάτι σου, γιατί δεν θα κοιμηθείς.

Πράματι, γιατί όλο το χωργιόν ήτανε μελεούνια ψύλλους, και όταν κοιμόσουνα και δεν έριχνες εφταλίνη, το πρωί θα

σηκωνόσουνα κόκκινος από τα αίματα· σε τρώγανε οι ψύλλοι όλη την νύχτα. Εν πάσ' περιπτώσει197 έπεσα στο γιατάκι μου. Αξαφνου βλέπω ανάβει ένα κερί - γιατί μέχρι εκείνη την ώρα δεν είχαμε ανάψει φως - και ο Δελιάς με τον Παπαδόπουλο σηκώνουνται και πάνε στη γωνιά της αχερώνας. Εγώ τους παρακολουθάω. Αυτοί σαν να μην έτρεχε τίποτα, έχουνε ένα κουτάλι από πάνω από το αναμένο κερί, και ο Παπαδόπουλος κρατάει μια σύριγγα. Δένει ο Δελιάς το χέρι του και ο Παπα-δόπουλος του κάνει μια ένεση. Τότε κατάλαβα τι είχε γίνει: ήντουσαν και οι δύο τοξικομανείς και κάνανε ενέσεις.

Μόλις τους είδα να γλαρώνουνε και να βαρομιλάνε, τους είπα πού τη βρίσκουνε198, και τότε μου λέει ο Ανέστης:

- Δεν είδες που έδωσα το βιβλίο για δεκαπέντε μέρες; Αυτός ο Άγγελος ο μάγειρος ήταν και παλιατζής199. Έγδυ-

νε όλους τους πρεζάκηδες200 που ήντουσαν εξόριστοι, τους έπαιρνε ρούχα, λεφτά, ρολόγια, δαχτυλίδια, και έκανε δρομο-λόγια στην Αθήνα. Τα πουλούσε και τους έφερνε πρέζα. Και έβγαζε πολλά λεφτά -το μαγερείο το είχε για καμουφλάζ.

Την άλλη μέρα το πρωί βγήκαμε, πήγαμε δώσαμε παρών και πήγαμε στο τσαρδί μας201, εγώ με τον Ανέστο. Του βάζω χέρι και του λέω ότι σαν ξανά θα έκανε ενέσεις, θα τόνε μαρτύραγα. Αυτός ούτε που πήρε χαμπάρι τι του είπα - σα να του είπα: 'Ξανάκανε πάλι'. Τόνε βλέπω παίρνει πάλι την ένεση από τη ζούλα και το κερί και ετοιμάζεται να ξανακάνει. Τότε, όπως βαστάει το κερί και το κουτάλι διαλυμένο με το πράμα μέσα, του δίνω μια και το πετάω. Ωχ, μανούλα μου, τις φωνές του και το κλάμα που έκανε! Ήτανε απαρηγόρητος. Τότε εγώ έπιασα να τον καλοπιάσω όσο μπορούσα, αλλά αυτός είχε πάθει τρακ- δεν το περίμενε να του κάνω ζημιά.

Σε μια στιγμή μπαίνει και ο Παπαδόπουλος. Ακούει τι έχει γίνει, αλλά δεν δίνει σημασία. Παίρνει την σύριγγα, την

[...202] και την ώρα που βαράει μόνος του στο χέρι του, του λέει ο Δελιάς:

- Άσε μου, ρε Σπύρο, λίγο και μένα. Τη βγάζει από το χέρι του και την παίρνει ο Ανέστης και

την κάνει στο δικό του, αλλά λίγη δόση, όχι πολλή. Τότε ο Ανέστος έχει μετανοιώσει που με πήρε μαζί του και ήθελε να φύγω. Εγώ βγήκα, πήγα και βρήκα ένα δωμάτιο μικρό αλλά καλό με εκατό δραχμές το μήνα, και πάω τα πράματα και αράζω μόνος μου.

Την άλλη μέρα το πρωί βλέπω τον Ανέστη να μου έρχεται στο δωμάτιο μου και μου λέει:

- Μιχάλη, αποφάσισα να την κόψω. Εάν μπορείς, σώσε με203.

Του λέω: - Μπράβο Ανέστο! Πήγαινε φέρε τα πράματα σου εδώ,

να μείνουμε μαζί. Πράματι έφερε τα πράματα του και μείναμε μαζί, ώσπου

σιγά-σιγά την έκοψε. Στην αρχή έπινε λίγο-λίγο, μέχρι μια μέρα δεν ξαναζήτησε.

Εκεί τους στέρνανε εξορία τους πρεζάκηδες για να την κόψουνε, και εκεί έβρισκαν πιο πολλή και πίνανε204. Εκεί είδα ανθρώπους παλικάργια από την πείνα πρησμένους205. Εκεί είδα άντρες με πολλά κουστούμια, με ρούχα, εσώρουχα πολλά, και όταν τους φέρνανε και καθόντουσαν ένα μήνα, γινόντουσαν ράκη. Ερχόντουσαν από τη φυλακή που είχαν εκτίσει την καταδίκη τους, και τους φέρνανε συνοδεία η χωροφυλακή να κάνουνε και την εξορία τους. Ε, εκεί γινόντουσαν σε ένα μήνα πάλι πρεζάκηδες, ράκη σωστά206. Ο Άγγελος ο μάγειρας τους έγδυνε, τους τα 'παίρνε όλα207.

Μια ημέρα είχε αρπάξει ένανε εξόριστο η χωροφυλακή και τον είχε σπάσει στο ξύλο208, γιατί είχε μπει μέσα σ' ένα

κοτέτσι να κλέψει αβγά, αλλά αβγά δεν βρήκε και από την πείνα έφαγε τα πουλάκια ωμά με τα φτερά209.

Μια μέρα πάλι βλέπουμε να φέρνουνε έξι-εφτά εξόριστους από τις φυλακές Λαζαρέτα210. Μαζί ένα γέρο ψηλό και να κρατάει ένα μπουζούκι, που πήγε και εγκαταστάθηκε σε ένα αχούρι εγκατελειμμένο. Το γέρο τον ελέγανε Αντώνα. Αυτός ήτανε τοξικομανής- γύριζε στην Αθήνα με το μπουζούκι στην Λαχαναγορά. Όλη μέρα εγώ και ο Δελιάς στου Αντώνα να παίζουμε μπουζούκι.

Εκεί, θυμάμαι, το νησί η Νιο ήταν ξερότοπος211 και αγριάνθρωποι οι κάτοικοι. Όλοι οι άντρες βάσταγαν ένα ραβδί δυόμισι μέτρα και ήντουσαν με τη χωροφυλακή ένα. Με το παραμικρό τρέχανε μαζί τους και κοπανάγανε τους εξόριστους. Δε δίνανε νερό να πιεις-212 μόνο πώς θα σου πάρουν τα λεφτά. Το χωργιό τους είχε τρακόσα213 σπίτια, και 366 εκκλησιές, και αμέτρητοι αρεόμυλοι, και ψύλλους κοπάδια. Εκεί είχα γράψει ένα τραγούδι που το έλεγα όταν ήρθα στην Αθήνα:

Στη Νιο όπου με στείλανε, είδα εκκλησιές και μύλοι, και υποδοχή μου κάνανε ένα κοπάδι ψύλλοι. Άλλονε είδα νηστικό, άλλος χωρίς σακάκι, άλλος ήταν ξυπόλυτος και ξάπλα στο σοκάκι. Αν είχα, θα τους έδινα τάλιρα, για να φάνε, να με θυμούνται αιώνια και να με συχωράνε. Μια μέρα σημαιοστολίσανε- στη χωροφυλακή είχανε βάλει σημαίες. Τι είναι; Τέλος πάντω μάθαμε είχε γεννήει η Φρειδερίκη και είχε κάνει τον Κωνσταντίνο. Μόλις το μάθαμε, χαρήκαμε. Λέγαμε όλοι ότι θα μας δοθεί χάρη. Ο Βασιλιάς έκανε αγόρι214 και θα μας αφήσουνε. Η μια μέρα με την άλλη πέρναγε και για χάρη δεν γινότανε λόγος. Τότε πετάχτηκε ένας Χρήστος Μπόης, εξόριστος, που ήτανε από τη Σύρα, και λέει:

- Ξέρετε γιατί δε μας δώσανε χάρη; Γιατί το παιδί που

έκανε ήτανε κωλοπαίδι. Οι Γερμανίδες γεννάνε από τον κώλο.

Θεός σχωρέσ'τονε215 πέθανε εκεί και τον εθάψαμε εμείς. Πέθανε από την πείνα- του είχε πάρει το βιβλίο ο Άγγελος, γιατί ήτανε τοξικομανής. Το 'χε χρεώσει για ένα μήνα - όχι αυτός, και άλλοι πολλοί, Ο Γιάννης ο Μαρτσέλος, ένας που ήταν φόβητρο στον Πειραιά, νταής μεγάλος· πέθανε κι αυτός από την πείνα.

Θυμάμαι έναν άλλονε, τον Γιάννη το χτίστη από την Αθήνα-ήταν μούτρο, αλλά είχε ησυχάσει. Στην Αθήνα είχε παντρευτεί216, είχε δημιουργήσει οικογένεια και εργαζότανε κανονικά-δεν είχε δοσοληψίες με την αστυνομία. Και μας λέει ότι μια μέρα πήγανε και τον πήρανε από το σπίτι του και τον στείλαν ένα χρόνο εξορία για κακοποιό στοιχείο, γιατί είχε τσαμπουκάδες. Ήτανε τότε Μανιαδάκης και Μεταξάς. Εγώ τότε είχα πάει, και ο Γιάννης ήτανε εκεί και είχε κάνει τον τρίτο χρόνο. Μόλις έληγε ο χρόνος και ήτανε για να φύγει, του στέρνανε άλλο χαρτί και υπόγραφε, και τον είχανε κρατήσει τρία χρόνια χωρίς να κάνει τίποτα. Επειδή είχε το ποινικό του μητρώο επιβαρημένο, είχαν δικαίωμα ο Μεταξάς και ο Μανιαδάκης να τους κρατούνε τρία χρόνια άνευ δίκη.

Άλλη μια φορά, θυμάμαι, ήτανε παραμονή Λαμπρή. Εγώ, ο Δελιάς και καμιά δεκαργιά άλλοι αποφασίσαμε να κάνουμε Λαμπρή μαζί όλοι. Αλλά πώς όμως, που απαγορευότανε; Μετά από τις εφτά το βράδυ έπρεπε να πάει ο καθένας να κοιμηθεί εκεί που είχε δηλώσει. Γιατί γινότανε και καμιά φορά έφοδο τη νύχτα από τέσσεροι-πέντε χωροφύλακες, και εάν δε σε έβρισκαν εκεί που είχες δηλώσει τη νύχτα217, αλίμονο σου! Σε αρπάζανε την άλλη μέρα και σε κλείνανε σ' ένα πειθαρχείο, που αγκομαχούσες μέχρι να τη βγάλεις, αναλόγως την ποινή που θα σου 'δίνε ο αστυνόμος, 10-15

μέρες. Εμείς όμως δεν λογαριάσαμε τίποτα και είπαμε: - Λαμπρή θα είναι, δεν θα μας κάνουνε τίποτα. Και

αποφασίζουμε εγώ, ο Δελιάς και καμιά δεκαργιά, ό,τι μας είχανε στείλει από τα σπίτια μας τα μαζέψαμε: αβγά, κουλούργια. Άλλοι χρεώσανε τα βιβλιάρια, άλλοι είχανε λεφτά. Και πάμε και σ' ένα παράλυτο μπακάλη που τον λέγανε Χρήστο, και τον ψήνουμε - γιατί ήτανε κι αυτός παραδόπιστος- για τη δραχμή έκανε τούμπα - και μας γεμίζει μια νταμιτζάνα τσικουδιά, σκέτο οινόπνευμα218. Και την παραμονή το βράδυ, μετά το παρών, ένας-ένας φεύγουμε.

Μισό χιλιόμετρο πιο πάνω, σ' ένα νεκροταφείο μέσα αντα-μωθήκαμε όλοι, για να κάνουμε εκεί Λαμπρή. Εγώ είχα πάρει του Αντώνα το μπουζούκι. Και αρχινάμε το φαγοπότι και πί-νουμε, τραγουδάμε και χορεύουμε, και αρχινάμε τις πλάκες με τις νεκροκεφαλές που ήντουσαν σ' ένα χωνευτήρι. Έχει κόψει ένας Γιάννης Μαρτσέλος καμιά δεκαριά καλάμια219, κάνα μέτρο, τα 'χει μπήξει στη γης και τους έχει βάλει από μια νεκροκεφαλή απάνω και τους κάνει πειράματα. Έλεγε:

- Αυτός εδώ είχε καράφλα. Αυτός εδώ το κρανίο του είναι στενό- θα 'τανε μπινές. Εμείς πίναμε και γελάγαμε στο 'σαλόνι' μας - το νεκροτομείο. Άξαφνα βλέπουμε απόξω φακούς αναμμένους και ακούμε φωνές να μας λένε:

- Εβγάτε όξω! Ω μανούλα μου! Είχε μαζευτεί όλου του χωργιού οι

άντρες220 και βαστάγανε από ένα ραβδί στο χέρι, και μαζί και η χωροφυλακή. Και μας βγάζουνε έξω σαν τα πρόβατα, μας κύκλωσαν221 και μας βαράγανε. Και μας πάνε στο χωργιό. Όποιος άρπαζε ραβδιά, του 'μένε σημάδι.

Βρε, τι τους παρακαλάγαμε και τους λέγαμε: μέρα που ήτανε, ότι ο Χριστός αναστήθηκε, αφήστε μας! Τίποτα.

Μας πήγανε και μας κλείσανε στο πειθαρχείο, ένα

δωμάτιο που είχανε - ενάμισι με ενάμισι - όλους. Και τη βγάλαμε μέχρι το πρωί. Όλοι.

Την άλλη μέρα, ανήμερα Λαμπρή, κατά τις δέκα μας βγά-ζουνε, μας πάνε στο διοικητή. Λόγω της ημέρας μας τη χάρι-σε222, αλλά από 'κείνη την ώρα έγιναν τα πράματα πιο δύσκο-λα223. Δεν μπορούσαμε να κυκλοφορήσουμε όπως πρώτα224. Μόλις μας εβλέπανε οι ντόπγιοι225, μας φώναζαν αφορεσμέ-νους.

Χίλιες φορές φυλακή, παρά εξόριστος τότε στη Νιο. Ώσπου τελείωσε η καταδίκη μου, και έφυγα και γλίτωσα

από το νησί το βάρβαρο. Έρχομαι στον Περαία και αρχινάω πάλι το παλιό μου βγιολί με το μπουζούκι.

ΜΕΡΟΣ Γ’ 1939-44

Όγδοο Κεφάλαιο Από φαντάρος κατάδικος και εν καιρώ πολέμου

Έχουν καλέσει τότε στο στρατό την κλάση του σαράντα. Εγώ όμως είμαι αλιποτάχτης, γιατί έπρεπε να πάω το '38 και δεν πήγα. Έχω κάποιο θείο όμως συνταγματάρχη, Απόστολο Γρα-μέλη. Δεν ξέρω πώς μου έφτιαξε τα χαρτιά και ακολούθησα την κλάση του '40. Τι να το κάνεις όμως226; - πέντε μέρες στρατιώτης και κοπάνα από τη μάντρα227, και γραμμή στον Πειραιά.

χφ.Β

Είχα μια γκόμενα τότε, τη Σοφία. Μου την είχε κάνει κοπάνα, και ένα βράδυ εγώ και ένας άλλος φαντάρος, αλιπο-τάχτης κι αυτός, Γιάννης Βασάλος από τα Καμίνια του Πειραιά, μαζί την είχαμε κάνει κοπάνα. Είχε κι αυτός μια γκόμενα, τη Νίτσα, στα Βούρλα228, που ήθελε και αυτός να της κάνει ζημιά, γιατί τα 'χε μπλέξει μ' ένανε αρχιφύλακα του Τμήματος Ηθών229. Η δικιά μου τα 'χε μπλέξει μ' έναν κελευτή230.

Αλιποτάχτες είμαστε, αρματωνόμαστε και πάμε πρώτα στη δικιά μου. Είναι περιπέτεια μεγάλη. Ανεβαίνω στο μπουρντέλο231, μόλις με είδε αυτή, κέρωσε. Φαντάρος εγώ, μπουκάρω άφοβα μέσα. Πώς τη μαλαγριάζω και τη φέρνω βόλτα αστραπαίως μπρος σε κάτι αστυνομικούς και κάτι κελευτές και ναύτες232. Της δίνω μια μαχαιριά στο αριστερό μάγουλο, και το μαχαίρι βγήκε από το άλλο μέρος - με τέτοια λύσσα που παραλίγο να της κόψω το κεφάλι. Πηδάω τη σκάλα, μπήζει τις φωνές αυτή233. Το αίμα ποτάμι. Τρέχει η αστυνομία, οι ναύτες, να με πιάσουνε. Εγώ πήδηξα τη σκάλα και παίρνω και το φίλο μου που ήτανε στην πόρτα, που

φύλαγε τσίλιες για το φρουραρχείο - γιατί γύριζε και έπιανε τους αλιπόταχτες Από τον Άγιο Νικόλα στου Πειραιά το τελωνείο, που ήτανε το μπουρντέλο234, στο σταθμό του Πειραιά σταματήσαμε εγώ και ο φίλος μου. Συνήρθαμε και μου λέει:

- Μιχάλη, τώρα αυτό που έκανες εσύ235 θα το κάνω και εγώ στη Νίτσα. Πάμε.

- Πάμε, Γιάννη, του λέω. Και πάμε στα Βούρλα. Τα Βούρλα ήτανε ένας χώρος στον Άγιο Διονύση περίπου

20 στρέμματα. Είχε (4) τέσσερις χώρους: το πρώτο με καμιά τριανταργιά δωματιάκια στην αράδα' το (2) δεύτερο τα ίδια, το τρίτο τα ίδια- το τέταρτο ήτανε στην άλλη γωνιά του χώρου - το λέγανε 'Ψηλό' επειδή ήτανε διώροφο236-και εκεί είχε και πάλι καμιά τριανταργιά πουτάνες. Στην πόρτα237, που ήτανε σιδερένια και μεγάλη, έμπαινε βορτηγό και στην αυλή χωρούσαν εκατό αυτοκίνητα. Μόλις έμπαινες, δεξιά, στην γωνιά, ήτανε το Τμήμα Ηθών είχε αστυνομία μέσα. Άμα λέμε εκατό πενήντα πουτάνες238, δεν βαστιόντουσαν οι αγαπητικοί. Ήθελε δύναμη, γιατί γινότανε φασαρίες και σκοτωμοί πολλές φορές - όπως το χίλια εννιακόσια τριάντα εφτά σκότωσαν ένα φίλο μου στα Βούρλα, το Βαγγέλη το Τσάνο, κάτι Μανιάτες αγαπητικοί, ένας Αντωνάκος και ένας Δημητρουλάκος239.

Εγώ με το φίλο μου Βασάλο πάμε. Ήτανε αργά, η ώρα που έκλεινε η μάντρα240 - είπαμε, ήτανε πολύ μεγάλη - και όπως μπαίνουμε μέσα, ήτανε όχι καλά τα φώτα, αραιά. Κόσμος έβγαινε, άλλοι από το Ψηλό, άλλοι από το Τρίτο, από κάθε διαμέρισμα στην αυλή. Ο Γιάννης βλέπει τη Νίτσα και κουβεντιάζει με κάποιονε. Μου λέει:

- Μιχάλη! (Από μακριά). Να την μ' αυτόνε που κουβεντιάζει241, νομίζοντας ότι είναι ο αρχιφύλακας ο Γεράσιμος, ένα μούτρο, Κεφαλονίτης.

Εγώ είμαι στη τσίλια για το φρουραρχείο. Αυτός ζυγώνει κοντά και προφυλακτικά, να μην τον δουν - γιατί και φαντάρο δεν τον είχε ξαναδεί- ύστερα και φαντάρος πέντε μέρες, δεν περίμενε να το δει. Ζυγώνει κοντά και δίνει μια μαχαιργιά του μάγκα που ήτανε με τη Νίτσα. Μπήζει τις φωνές αυτός, παίρ-νουμε δρόμο εμείς.

Την άλλη μέρα διάβαζαν εφημερίδα στα Καμίνια - γιατί εκεί πήγαμε εμείς και κρυβόμαστε - και ποιος λέτε ότι ήτανε; Ο Στέλιος ο Κηρομύτης! Έγραφε: «Αγαπητικός φαντάρος έ-σχισε το μάγουλο αγαπητικού στα Βούρλα».

Εγώ τώρα αλιποτάχτης από το στρατό και φευγόδικος από την αστυνομία. Με ζητούσανε παντού242 (γιατί μαθαίναμε από φίλους). Εγώ με το φίλο μου Βασάλο κρυβόμαστε στα Καμίνια243, σε μια παράγκα που βάζανε τα εργαλεία κάτι φίλοι μας Καμινιώτες που κάνανε πλίθρες.

Δεν πέρασε πολύς καιρός - μου φαίνεται καμιά εικοσαργιά μέρες - και έρχεται ο αδελφός του Βασάλου και μας λέει:

- Τα μάθατε τι έγινε; Κηρύχτηκε πόλεμος με τους Ιταλούς, και πρέπει να πάτε, γιατί θα σας ντουφεκίσουνε που είσαστε αλιποτάχτες εν καιρώ πολέμου.

Εγώ το σκέφτηκα καλά και του λέω του φίλου μου: - Να πάμε. Εν τάξει, μου λέει, αύριο θα πάμε να παραδοθούμε στο

στρατό. Πόλεμος είναι-τι θα μας κάνουνε244; Όπως και έγινε. Σηκωθήκαμε την άλλη μέρα να πάμε στο

σύνταγμα μας εγώ και αυτός. Ήμαστε στο πυροβολικό. Αλλά έχει μια ανωμαλία στο στρατό, και μόλις πάμε, μας λένε:

- Του σαράντα είσαστε; Εγώ τους λέω ναι. - Από 'κεί, μας λένε, γιατί θα παραδώσετε τα ρούχα που

φοράτε και θα σας απολύσουνε λόγω ότι είσαστε αγύμναστοι. - Δεν φαντάζεστε τη χαρά μας. Εγώ λέω του Γιάννη. - Πά' να φύγουμε. Τον ψήνω και φεύγουμε χωρίς να παραδώσουμε τα στρα-

τιωτικά ρούχα. Ερχόμαστε στον Πειραιά, φοράμε πολιτικά, αλλά δεν

παύει η ασφάλεια να μας κυνηγάει για τις ζημιές που έχουμε κάνει245. Κρυβόμουνα. Σπίτι μου δεν κοιμόμουμα, σε δουλειά δεν μπορούσα να πάω, γιατί θα μ' έπιαναν που είχα χτυπήσει τη Σοφία.

Και μια μέρα αποφασίζω να πάω στο μπουρντέλο246 που είχανε πάει τη Σοφία εκεί για ανάρρωση, γιατί δεν είχε κανένα να την κοιτάξει. Ένα πρωί αποφασίζω και πάω. Μπαίνω στο μπουρντέλο σαν κύριος μέσα247. Πάω γραμμή στης Σοφίας το δωμάτιο. Τη βλέπω φασκωμένη και της δίνανε γάλα με ένα χωνάκι. Μόλις με είδε, μπήζει τα κλάματα. Της λέω:

- Δεν έφταιγα, ρε Σοφία, ήμουνα μεθυσμένος. Άλλοι με παρακίνησαν.

Από 'δώ την έχω, από 'κεί την έχω, τη συνεφέρω και της λέω:

- Πάνε τώρα, πέρασαν όλα. Από 'δώ και πέρα θα 'μαστέ μαζί όπως πρώτα248.

Μπαίνει μες στο δωμάτιο μια παραδουλεύτρα, της λέμε να μου κάνουν καφέ και κουβεντιάζουμε με τη Σοφία ήσυχα και ωραία249. Αλλά απόξω ακούω κάτι φωνές ύποπτες. Μέχρι να ακούσω καλά τι γίνεται απ' έξω, η πόρτα του δωματίου, ακούω ένα μπαμ, και έρχεται μέσα όλη. Τρεις-τέσσεροι πολιτσιμάνοι μπαίνουνε μέσα και μ' αρπάνε.

Τι είχε γίνει: την ώρα που μπήκα μέσα με είδανε και είχανε 'δοποιήσει την ασφάλεια. Και ήρθαν και μ' έκαναν

τσακωτό. Μη τα ρωτάνε. Μου βάζουνε τις χειροπέδες, με πάνε στην ασφάλεια.

Την άλλη μέρα στον εισαγγελέα, που με κλείνει υπόδικο στις επανορθωτικές Πειραιώς. Από φαντάρος κατάδικος και εν καιρώ πολέμου250.

Στις φυλακές που μ' είχανε251 δεν ήταν σίγουρες, γιατί οι Ιταλοί κάνανε επιδρομές και ρίχνανε μπόμπες όπου λάχαινε, και αυτές οι φυλακές ήτανε κοντά στο λιμάνι στη γέφυρα στα Παλιατζήδικα252. Αλλά ευτυχώς που μας πήρανε και μας στεί-λανε στου Συγγρού.

Δικάστηκα τότε με τον πόλεμο. Μου δώσαν δύο χρόνια, αν και είχα τη Σοφία μάρτυρα υπερασπίσεως.

Αυτή ήρθε στο δικαστήριο και είπε ότι εγώ δεν έφταιγα, ότι την είχα τραβήξει από τη δουλειά (το μπουρδέλο δηλαδή), και αυτή είχε φύγει. Και ότι το μαχαίρι που τη χτύπησα ήτανε ένα τσέρκι που το βρήκα αυτή την ώρα. Και της λέει ο Πρόεδρος:

χφ.Α

- Καλά να σου κάνει, αφού πας να τον 'περασπίσεις κιό-λας!

Και έφαγα δυο χρόνια επιεικώς και την έβγαλα στη φυλακή. Αλλά αυτή δεν έπαψε να έρχεται να με βλέπει στη φυλακή τρεις φορές την εβδομάδα.

Στη φυλακή πέρασα πολλά. Τότε είχε αρχίσει η πείνα. Θυμάμαι, ένας ναύτης ήτανε στη φυλακή για κλοπή και τη νύχτα στο αποχωρητήριο είχε ανάψει φωτιά με ένα ντενεκέ και έβραζε μια γάτα να φάει. Και τον αρπάξανε και τον ρίξανε πειθαρχείο 20 μέρες.

Είχε αρχίσει η πείνα. Μας δίνανε μπουλουγούρι νερό-βραστο και χόρτα χωρίς λάδι.

Χειρόγραφοι στίχοι του Μιχ.Γενίτσαρη

Ένατο Κεφάλαιο Κατοχή - και λιγάκι χειρότερα

Πέρασε η καταδίκη μου, εβγήκα. Πιάνω πάλι το μπουζούκι και γραμμή για την Αθήνα. Πιάνω δουλειά στο «Περοκέ». Από κάτω ήταν ένα κέντρο, του Κατελάνου253. Έπαιζε εκεί ο Χιώτης, ο Λαύκας, ο Αντρέας ο Καλόκαρδου πιάνο, ο Χρήστος Λαβίδας και εγώ. Τότε τραγουδίστριες δεν είχανε όλα τα μαγαζιά, γιατί ήτανε λίγες.

χφ.Β

Μετά πήγα στο κέντρο «Καρέ του Άσσου»254 με Καπλάνη, Χατζηχρήστο255. Μετά πήγα στου Βλάχου, που έπαθα τη ζημιά με το Μενιδιάτη το Βρετό με το λάδι, που πουλούσε νερό. Εγώ δεν ήξερα ότι ήταν κομπίνα, ενόμιζα ότι ήταν λάδι από το χωργιό του. Αυτό είναι άλλη ιστορία - μου φαίνεται ότι το γράφω παραπάνω.

Πριν όμως να με πιάσουνε με το Βρετό με το λάδι, στου Βλάχου είχα γράψει το «Σαλταδόρο», που είχε γίνει μεγάλο σουξέ τότε256. Το παίζανε όλα τα κέντρα257 και το τραγουδούσανε και Ιταλοί ακόμα.

Θυμάμαι, εκείνο τον καιρό στα κέντρα που δούλευα, για να ζήσεις, έπρεπε ν' ανακατεύεσαι με όλους τους τύπους: κλέφτες, σαλταδόρους, μαυραγορίτες258, και με οτιδήποτε κακοποιό στοιχείο ερχότανε στα μαγαζιά αυτά.

Ήταν ο πόλεμος και το σαράντα δύο στην οδός Ζήνωνος χφ.Α

και Δεληγιώργη στην Αθήνα είχε ο Βλάχος ο Αντώνης ένα μπουζουξίδικο, και πήγα εκεί και έπαιζα.

Θυμάμαι, στου Βλάχου το κέντρο που έπαιζα259, έπαιζα με τον περιβόητο Κώστα Καρίπη260 και με το Μήτσο Σαλονικιό. Αυτοί ήταν μεγάλοι στην ηλικία και είχαν οικογένειες. Όπως ο Σαλονικιός είχε παιδιά, το βράδυ που ερχότανε στη δουλειά, έφερνε και ένα κατσαρόλι μεγάλο, άδειο261. Εγώ που κατέβαι-να στις παρέες που ήταν σαλταδόροι και κονομισμένοι, τρώγαν κρέας, μάγκωνα ένα κομμάτι και έλεγα: - Παιδιά, το πάω για τους γέρους.

Ο Σαλονικιός το έβαζε στο κατσαρόλι και το βράδυ το έπαιρνε για το σπίτι. Μου έλεγε τότε:

- Μιχάλη, άμα θα ανοίξουνε οι εταιρείες και θα ησυχάσει ο πόλεμος, θα μπεις πρώτος στην εταιρεία - γιατί ήτανε μαΐστρος στην Κολούβια.

Αλλά δεν έγινε έτσι όπως μου είπε. Κράτησαν τα ίδια όπως ήταν προπολεμικά και χειρότερα. Έπρεπε να τους δώσεις μίζα για να γραμμοφωνήσεις262.

Εγώ πάλι με την ιστορία του νερού για λάδι ξαναπήγα φυλακή. Με δίκασαν και εκεί δυο χρόνια. Μ' έστειλαν στην Καλλιθέα σε κάτι φυλακές που είχανε κάνει από τσαντήργια, γιατί του Συγγρού ήτανε γεμάτες και είχανε και τύφο. Τις είχανε καραντίνα. Εγώ στις φυλακές της Καλλιθέας263 έπεσα με κάτι μούτρα φίλοι μου: τον Νίκο Κατελάνο, τον Παναγιώτη τον Κουρή264 (μεγάλος διαρρήχτης και μούτρο), τον Γιάννη τον Καλφακάκο, και με ένανε ονόματι Νίκο που το παράνομα του δεν το θυμάμαι - ήτανε από την Παλιά Κοκκινιά.

Αυτός ο Νίκος και ο Κουρής, μια μέρα μεσημέρι έφυγαν από την προσοχή των φυλάκων και το ‘σκασαν. Αλλά δεν πρόλαβαν να πάνε μακριά, γιατί φορούσαν ρούχα της

φυλακής, ριγέ κίτρινο και μαύρο - όχι αυτοί μόνο, και εμείς όλοι. Και τους τσάκωσαν. Το θυμάμαι αυτό και ραγίζει η ψυχή μου. Όταν τους πιάσαν μετά από μια ώρα και τους φέρανε, τους σκοτώσανε στο ξύλο265. Τους είχανε πέσει καμιά δεκαργιά από πάνω τους και τους βαράγανε με τους υποκόπανους του όπλου.

Το απόγευμα την ίδια μέρα φωνάζουν προσκλητήριο και από καμιά κατοστή που ήμαστε στις φυλακές, διαλέγουνε 18 νομάτοι. Από το τσαντήρι το δικό μας, ήμαστε (11) έντεκα, μας πήρανε όλους και επτά από το διπλανό. Μας βάζουν στη γραμμή266, και δεν ξέραμε πού θα μας πάνε. Φορτωθήκαμε τα ρούχα μας (τα εσώρουχα μας μόνο267, γιατί πολιτικά δεν μας αφήναν) ένα μπογαλάκι στον ώμο, και μας πάνε στου Συγγρού268, αν και ήτανε καραντίνα του Συγγρού. Μας πήγανε εκεί γιατί ήμαστε επικίνδυνοι για δραπέτεψη.

Τι να σας πω; Μόλις μας πήγανε μέσα, ήτανε περίπου η ώρα 6, καλοκαίρι, γραμμή στον κλίβανο. Μας βάλανε και γδυθήκαμε τσιτσίδι, και τα ρούχα που φοράγαμε και αυτά που είχαμε στα χέργια τα ρίξαν στον κλίβανο. Εμείς τσιτσίδι στη γραμμή, και ένας-ένας τον παραλάβαινε ένας κουρέας και τον ξούριζε: γένια, μαλλιά, φρύδια - όλα με ξουράφι - αρχίδια, αμασκάλες· αποτρίχωση. Εκοίταγε ο ένας τον άλλονε και δεν γνωριζόμαστε. Μας δώσανε άλλα ρούχα της φυλακής και μας βάλανε στο νούμερο δύο- μόνοι μας, όχι με άλλους269.

Εκεί κάτσαμε καμιά εικοσαργιά μέρες, και μετά έμενα και τον Βρετό μας κάνανε μια κουμπανία με άλλους 23, και μας στείλανε στον Ωρωπό, σε αγροτικές φυλακές270. Σ’ αυτές τις φυλακές είχανε άλλους 25 πάρει από του Συγγρού, και είχαμε μείνει δώδεκα - οι άλλοι είχανε πεθάνει από την πείνα και από την κούραση. Τους δώδεκα τους πήρε το αυτοκίνητο που είχε φέρει εμάς. Εμείς δεν ξέραμε τίποτα και πώς θα περνάγαμε

εκεί. Νομίζαμε ότι αγροτικές φυλακές είναι, μια ημέρα θα 'ναι για δύο και ότι θα τρώγαμε καλά- πιο καλά από του Τσυγρού. Κάναμε λάθος όμως στη σκέψη μας, γιατί εκεί ήτανε Νταχάου τις φυλακές. Ναι μεν ήτανε φύλακες δικοί μας271, αλλά κουμάντο κάναν οι Γερμανοί. Ό,τι έβγαζαν τα περιβόλια τα έπαιρνε ο γερμανικός στρατός.

Την άλλη μέρα μας βάλανε γραμμή272, μας κάνανε ένα μάθημα για πώς θα δουλεύαμε, και μας πάνε σε μια παράγκα αποθήκη που είχε μέσα τσάπες. Ξεχνάω να σας πω ότι είχαμε πάει είκοσι πέντε, ένανε κρατήσανε στα γραφεία που ήξερε γράμματα και τους άλλους, από (4) τέσσερις κατάδικους (1) ένας φύλακας με ένα όπλο στο χέρι273 - και εμείς από μια τσάπα. Και μας πάνε στο περιβόλι της φυλακής, μας βάζουνε δίπλα ο ένας με τον άλλονε.

- Ανοιχτέ, μας λένε, τα πόδια. Όσο ανοίγανε τα πόδια μου ήτανε το μέρος που θα

έσκαβα. Δίπλα ο ένας με τον άλλον, να σκάψουμε περίπου δέκα μέτρα μια πιθαμή βάθος, και η γη ήτανε ξερή - χέρσα, που λένε. Την πρώτη μέρα τα χέργια τους πιο πολλούς κάνανε φουσκάλες κ' έτρεχαν νερό. Ήτανε και κάτι άλλοι, βλάχοι, κατάδικοι από χωργιά, που δεν τους ένοιαξε· αλλά εμείς τραβήξαμε του Χριστού τα πάθη. Δίπλα που σκάβαμε είχε μπρόκολα, λάχανα274. Εάν έσκυβες και έπαιρνες ένα φύλλο, σε σάπιζαν στο ξύλο οι φύλακες. Ήταν σαδισταί Γερμανόφιλοι.

Ήτανε ένας φύλακας ονόματι Θόδωρα Ιωάννου. Αυτός τους κατάδικους275 που έπαιρνε μαζί του για δουλειές, τους έβγαζε την Παναγία όση και άλλοι, μόνο εάν κανένας έσκυβε και έπαιρνε κάνα λαχανιδόφυλλο και έτρωγε, θα έφτυνε αίμα από το ξύλο. Αυτό δεν άργησε να το μάθει το ΕΛΑΣ από έξω. Και ένα βράδυ που έφυγε από τις φυλακές να πάει σπίτι του,

τον άρπαξαν στο δρόμο και τον μελάνιασαν στο ξύλο. Περίπου ένα μήνα δεν ερχότανε στις φυλακές από το πολύ ξύλο που του 'δωσαν. Όταν ήρθε πάλι στην υπηρεσία και πήρε πάλι τους κατάδικους για δουλειά276, παραξενευτήκανε. Τους τράβηξε σε μια ησκιά277, τους έκοψε λάχανα, τους τα μοίρασε να τα φάνε, και δουλειά πολύ λίγη. Έγινε άλλος άνθρωπος. Το πρωί όλοι θέλανε να πάνε μαζί του, που πρώτα δεν τόνε ζύγωνε κανείς.

Ήρθε ο καιρός να μας αλλάξουνε, να φέρουν άλλους πιο δεμένους από μας, γιατί είχαμε χάσει - δηλαδή πεθάνει. Από τους είκοσι πέντε είχαμε μείνει δεκαεπτά. Μας φέρανε στου Συγγρού278.

Εγώ και ο φίλος μου ο Βρετός στους δεκοχτώ μήνες βγήκαμε279. Δούλεψα ένα διάστημα με το μπουζούκι πάλι σε διάφορα μαγαζά.

Έρχεται η απελευθέρωση, χαρά ο κόσμος. Πιο αβέρτα τη νύχτα γύριζες, ήτανε ελεύτερα, με τη διαφορά ότι γινόντουσαν πιο πολλά, ληστείες από δικούς μας. Όπου ξέρανε ότι υπάρχανε, το βράδυ τους τα 'παιρναν, γιατί τους ξέρανε280. Ήτανε πολλοί που ήτανε συνεργάτες με τους Γερμανούς282. Εγώ όμως στα κέντρα που δούλευα δεν ανακατευόμουνα με καμιά παράταξη. Ερχότανε μια παρέα, σου έλεγε:

- Παίξε «ΕΛΑΣ ΕΛΑΣ για την πατρίδα». Ερχόταν άλλη, σου έλεγε:

- Παίξε «Ζέρβα, σε θέλει ο βασιλιάς»283. Έτσι για μας τους μουσικούς ήτανε λιγάκι χειρότερα από

την Κατοχή284. Γιατί με την Κατοχή είχαμε να κάνουμε με τους Ιταλούς και με τους Γερμανούς285. Τώρα με τα Δεκεβριανά δεν ήξερες ποιος είναι ο ένας και ποιος ο άλλος. Και έτσι έλεγα στον εαυτό μου:

- Μιχάλη, τη δουλειά σου και τουμπεκί εσύ. Πέρασε η κατάσταση μέχρι που έστρωσε, και γύρισε κάθε

κατεργάρης στον πάγκο του286.

ΜΕΡΟΣ Δ’ 1945-52

Δέκατο Κεφάλαιο Τρούμπα

Εγώ στην Τρούμπα ανοίγω ένα μαγαζί με μπουζούκια, γιατί γινότανε νταραβέρι μεγάλο. Εγγλέζοι στρατιώτες κάργα στην Τρουμπα287. Ανοίγω το μαγαζί για τους φίλους. Το είχε ένας φίλος μου Γιαννάκης και το πήρα εγώ από τον αδελφάτου, γιατί ο Γιαννάκης είχε φύγει στην Ιταλία με μια Ιταλίδα. Πήρα το μαγαζί, δουλειά φουλ. Εκεί ήρθε και ο Παπαϊωάννου, Κερομύτης και μια κιθάρα, ο Νίκος ο Πουνέντης.

χφ.Β

Δούλεψα καλά σ' αυτό το μαγαζί, έβγαλα πολλά λεφτά. Έκανα έπιπλα, καρέκλες, τραπέζια δικά μου και είχα κονομή-σει σιρμαγιά μεγάλη. Αλλά έτυχε το κακό. Ένας Εγγλέζος σούρας είχε κεράσει κάτι πουτάνες που ερχόντουσαν εκεί από τα διπλανά σπίτια, και είχε λογαριασμό μεγάλο. Το μαγαζί ήταν γεμάτο, και βλέπω τον Εγγλέζο με το γκαρσόνι288 και παίζαν μπουνιές. Αφήνω το μπουζούκι και τρέχω κοντά, αλλά ο Εγγλέζος έχει αγκαλιάσει το γκαρσόνι και του κόβει με μια δαγκιά το δεξί αυτί289. Τον παίρνουνε τα αίματα. Ο Εγγλέζος προλαβαίνει και βγαίνει έξω από το μαγαζί. Εγώ για να τον σταματήσω, παίρνω μια πλάκα περίπου πέντε κιλά και την πετάω από κοντά στη μούρη του, και την τρώει στη μούρη. Πάρ'τόνε κάτου! - και το αίμα ποτάμι. Γίνηκε ένα μαγαζί άνω-κάτω- αστυνομία, νοσοκομειακά. Εγώ παρατάω το μαγαζί να μη με πιάσουνε, και παίρνω δρόμο290. Και τους δυο στο Ζάννειο Νοσοκομείο291.

Πήγαν έδωσαν κατάθεση Παπαϊωάννου και πελάτες. Είχαμε δίκιο, αλλά που ήτανε Εγγλέζος, δίκιο δεν έβρισκες. Η

αστυνομία διώχνει τον κόσμο και στο μαγαζί βάζει βουλοκέρι, να μην τ' ανοίξει κανείς. Κρύβουμαι εγώ, το μαγαζί κλειστό. Έχω πάει στις Τζιτζιφιές292, στο σπίτι του Γιάννη Παπαϊωάννου. Και λέμε με το Γιάννη τι θα κάνω - έχω και τα πράματα δικά μου στο μαγαζί.

Εντωμεταξύ ο Εγγλέζος έχει βγει, αλλά δεν ξέρει ποιος του 'χει ρίξει την πέτρα και κάνει μήνυση επί αγνώστου. Εντωμεταξύ βγαίνει και το γκαρσόνι, αλλά με κομμένο αυτί!

Εγώ με το γκαρσόνι, φασκωμένος όπως ήταν293, μετά από είκοσι μέρες περίπου πάμε στο Τμήμα. Διοικητής ήτανε τότε ένας Παυλόπουλος294. Μόλις με είδε μου λέει:

- Τόσον καιρό γιατί δεν ερχόσουνα; Δεν σ' ένοιαζε που το μαγαζί σου είναι κλειστό; Εσύ χτύπησες τον Εγγλέζο.

- Προς Θεού, κύριε Διοικητά295, τι λες; Εγώ έχασα το μαγαζί μου, τη δουλειά μου. Εγώ ήμουνα στο πάλκο και έπαιζα. Εγώ βγήκα έξω και είδα τον Εγγλέζο χτυπημένο. Εγώ εκοίταγα αυτή την ώρα το γκαρσόνι, που έτρεχε το αίμα ποτάμι.

Επειδή όμως οι Εγγλέζοι κάθε βράδυ στην Τρούμπα δη-μιουργούσαν φασαρίες και πολλές φορές χτυπούσαν και αστυφυλάκους296, μου λέει:

- Αν και ξέρω καλά ότι εσύ τον χτύπησες τον Εγγλέζο, θα πας ν' ανοίξεις το μαγαζί, να πάρεις τα πράματα σου και να φύγεις από την Τρούμπα.

- Μάλιστα, του λέω, κύριες Διοικητά297. Πάω ανοίγω το μαγαζί. Τα πράματα όμως δεν έχω μέρος

να τα πάω. Ο Παπαϊωάννου ξαναπήγε στις Τζιτζιφιές298, ο Κερομύτης σε ένα άλλο μαγαζί στην Τρούμπα299, στου Λιναρά, και εγώ δεν ξέρω τι να κάνω τα πράματα. Αποφασίζω με έναν φίλο μου Λουκά Λαχτάρα και πάμε στο Πέραμα, στο Κερατόπυργο. Εκεί ήτανε μια σπηλιά που τα

παλιά χρόνια ήτανε ντεκές του Ηλία του Καμπανάου. Αυτή η σπηλιά ήτανε πέντε μέτρα από τη θάλασσα και είχε βάθος 8 μέτρα και φάρδος 10 μέτρα, και ψηλή 3 μέτρα300. Πράματι πάμε τα πράματα, καρέκλες, τράπεζα, πάγκοι. Ρέμα δεν υπήρχε λάμπες λουξ.

Παιδευόμαστε κάνα εικοσαήμερο με το φίλο μου Λουκά από όξω από τη σπηλιά με βράχους των 200 κιλών και πέτρες πολλές, ψευτοϊσοπεδώνουμε απόξω. Κάνω μια τέντα καμιά δεκαργιά μέτρα με μουσαμά και ετοιμάζω ένα κέντρο, τη «Σπηλιά». Πολύ ωραίο πράμα, όλο μαγκιά301. Βγάζω φιβολάν, μοιράζω στον Πειραιά, τα Ταμπούργια, που ήτανε κοντά στην Τρούμπα: «Στις 15 ανοίγω κέντρο 'Σπηλιά'».

Πριν ανοίξω - είχα μοιράσει τα αφιβολάν - κάποιος καλο-θελητής την καρφώνει στον οργανισμό ΟΛΠ Λιμένων Πει-ραιώς, και έρχουνται και μου ζητάνε σβίδο302. Πάω, μου λένε:

- Αυτό το μέρος για να κάτσεις, θα μας δώσεις (10.000) δέκα χιλιάδες το χρόνο303.

Τέλος πάντω304, θυμάμαι, τότες μεσολάβησε κάποιος γνω-στός, έδωσα προκαταβολή (3.000) τρεις χιλιάδες305. Μου κάνανε κάτι χαρτιά, και με άφησαν ελεύτερο να κάτσω.

Παραμονή που ήτανε να ανοίξω306, είχα -ψωνίσει όλα ό,τι χρειαζόντουσαν, με άνθρωπο στο μπουφέ και δύο γκαρσόνια έτοιμους. Παραμονή όμως εγώ παθαίνω αμυγδαλές, πυρετό 40, και πέφτω στη σπηλιά σ' ένα ράντσο που είχα307. Την άλλη μέρα ήταν να ανοίξω.

Δεν έφτανε αυτό που έπαθα, τη νύχτα - αν θυμάμαι καλά θα 'ταν Σεμπτέβρης308 - πιάνει ένας αέρας τόσο δυνατός, που η τέντα που είχα βάλει - ήτανε με δοκάργια σε βάθος με τσιμέντα309 - αλλά ο αέρας τα σήκωσε και τα πήγε στη Δραπετσώνα310. Πώς δεν σκότωσε κάναν άνθρωπο! Η θάλασσα ήρθε μες στη σπηλιά' πάγκοι, καρέκλες, τραπέζια

γίνανε όλα μαντάρα. Και εγώ με πυρετό (40) σαράντα στο ράντσο311, και οι φίλοι μου όσοι ήντουσαν εκεί σταυροκοπιόντουσαν:

- Θεομηνία! Χαλασμός Κυρίου! Απελπίστηκα. Πού να κάτσεις πάλι να ξαναφτιάξεις

τέντες απ' την αρχή; Είχε ξανά φόβο. Δεν το σκέφτηκα, δεν το περίμενα αυτό ότι θα μου συμβεί.

Και έτσι χάνω την προκαταβολή από τον Οργανισμό312 και φεύγω και πάω στην Ανάσταση από πίσω στο νεκροταφείο που είναι στα Ταμπούργια, σε μιανού φίλου μου τον ντεκέ, και τα βάζω τα πράματα στην αυλή του.

Τα σκέπασα με κάτι παλιότσολα και ξαναρίχνουμαι στο μπουζούκι. Πήγα στις Τζιτζιφιές με τον Παπαϊωάννου, στου Καλαματιανού313.

Ενδέκατο Κεφάλαιο Παραδίνω τα όπλα

Σ' αυτό το διάστημα έγραψα πολλά τραγούδια που μου τραγούδησαν Γκρέυ, Γαβαλάς, Καζαντζίδης314, Μπιθικώτσης, Περπινιάδης, Διονυσίου, Χρηστάκης, Ζαγοραίος, Ζακυνθινάκης, Ζαραγάς και άλλοι.

Εγώ μετά είδα την κατάντια του ρεμπέτικου: λογοκρισία, κυνήγησαν το ρεμπέτικο. Πέσαν στη μέση μουσικοί καινούρ-γιοι, Χατζηδάκις, Θεοδωράκης και άλλοι315. Αυτοί κυνήγησαν το ρεμπέτικο και αρχινήσανε με διάφορα μέσα να το ρίξουν. Έβλεπαν ότι δεν μπορούσαν να του κάνουν τίποτα και αρχίνησαν και αυτοί και ονόμαζαν τα τραγούδια τους αρχοντορεμπέτικα. Του δώσανε μια μορφή ανάμεσα στο ρεμπέτικο και στο ευρωπαϊκό316 που το κλόνισε όμως για ένα διάστημα, με τα βιομηχανοποιημένα αρχοντορεμπέτικα.

Εκεί που κατατρέχανε το μπουζούκι, εκεί άμα κάναν δίσκο, βάζανε μπουζούκια μέσα. Είχε έρθει στιγμή που όσοι έπαιζαν μπουζούκια τρίχορδα να μην τους παίρνουν στη δουλειά. Ακόμα είχανε ψήσει και τους καταστηματάρχες και σου 'λέγε:

- Τρίχορδο παίζεις, δεν σε θέλω. Άμα παίξεις τετράχορδο, έλα στη δουλειά.

Και αυτά τα είχανε κάνει όλοι οι νεο-αρχοντορεμπέτες317. Κοιτάγανε με κάθε τρόπο να βουλιάξει το ρεμπέτικο. Αυτό μέχρι το ('52) πενήντα δύο. Οι εταιρείες αρχίσανε και κοσκινάγανε τα τραγούδια. Ακόμα και τα τρίχορδα

μπουζούκια δεν τα ήθελαν, νομίζοντας ότι με το αρχοντορεμπέτικο θα κάνουν όρεξη για νέο μαγέρεμα, να φάνε. Αλλά δεν εγινότανε τίποτα όπως νομίζανε αυτοί.

Εγώ είδα την κατάντια και το κυνηγητό του ρεμπέτικου και παραδίδω τα όπλα από το '52 μέχρι '71. Το διάστημα αυτό δεν έπαψα να γράφω ρεμπέτικα, αλλά στη δουλειά δεν πάγαινα. Τα είχα εκαταλείψει, τα είχα σιχαθεί όπως το 'χαν καταντήσει το ρεμπέτικο.

ΜΕΡΟΣ Ε’ 1971 ΚΑΙ ΜΕΤΑ

Δωδέκατο Κεφάλαιο Θεριό με δυο κεφάλια

Εγκαταλείποντας το μπουζούκι-από το πάλκο μόνο, για όνομα του Θεού! - για πάρτη μου όμως έπαιζα σπίτι μου και έγραφα ρεμπέτικα συνεχώς. Ήτανε το μεράκι μου -πώς να το κάνουμε; Και πήγα στην Λαχαναγορά Πειραιώς. Εκεί άνοιξα μια πόστα με τη βοήθεια του αδερφού μου του 'Αγγέλου, και πάγαινα πολύ καλά.

χφ.Β

Και είχα φύγει από τα ξενύχτια και από την άσωτη ζωή. Αυτό το λέω άσωτη ζωή, γιατί εγώ βγήκα μπουζουξής για το κέφι μου και όχι το επάγγελμα. Έτσι λοιπόν, μόλις έφυγα από τη δουλειά, έπρεπε να συνεχίσω να κάνω και το δικό μου κέφι. Το μπουζούκι ήταν και θα είναι η παρηγοριά μου.

Στην αγορά έγινα άλλος άνθρωπος. Κοίταγα τη δουλειά μου. Αλλά ερχότανε πολλές φορές που θυμόμουνα τη ζωή τη ρεμπέτικη και την νοσταλγούσα.

Ώσπου μια μέρα έρχεται στην αγορά ένας γενάτος,318 όνομα Ηλίας Πετρόπουλος, λάτρης του ρεμπέτικου, και μου κάνει ανάκριση, από τα παιδικά μου χρόνια, γύρω απάνω στο μπουζούκι. Πώς με καταφέρνει και μου λέει να κάνω ένα συγκρότημα με παλιούς μπουζουξήδες319 και να κάνουμε μια συναυλία κάθε Τρίτη σε μια μπουάτ, Αχαρνών και Ηπείρου. Λεγόταν «Κύτταρο». Πράματι το ήθελα κ' εγώ, γιατί είχα

είκοσι χρόνια να παίξω στο πάλκο. Παίρνω τον Κερομύτη το Στέλιο, τον Μπαγιαντέρα, μια

κιθάρα, το Γιάννη τον «Μπιρ Αλλάχ» ή Σταμούλη. Και ο Πε-τρόπουλος είχε μαζέψει κάτι άσχετους από μας τους παλιούς, ένα Σκαρπέλη και ένα Μουσφουζέλη. Τέλος πάντω, του είπα ότι αυτοί για μας δεν ήτανε παλιοί320.

Και αρχινάμε στο «Κύτταρο» κάθε Τρίτη, και γίνεται παρ-ζουλισμός. Η νεολαία η καινούργια που ερχότανε και μας άκουγε, ενθουσιαζότανε321. Χαλασμός κάθε Τρίτη. Το ρεμπέ-τικο τραγούδι παίρνει μια βόλτα πάλι τόσο δυνατή που ανησύχησε τους νεοσυνθέτες322. Από 'κεί και πέρα άρχισε το ρεμπέτικο να φουντώνει πάλι. Παιδιά νέα κάθε Τρίτη να γεμίζει το «Κύτταρο».

Δούλεψα εκεί για αρκετό καιρό. Μετά αφού είδαν ότι το ρεμπέτικο φούντωσε, με φοτνάζουνε στην Πλάκα σ' ένα κέντρο «Αθηνά». Εκεί πήρα τον Κερομύτη και ένανε Καλφόπουλο, τον Πετσά και την Άννα Χρυσαφή323. Δουλέψαμε και εκεί με επιτυχία.

Μετά φανερώνεται άλλος πατέρας του ρεμπέτικου και λά-τρης, ονόματι Τάσος Σκορέλης. Αυτός έκλεινε δουλειές σε θέατρα και συναυλίες σε διάφορα μέρη της Αθήνας, και πάγαινα και έπαιζα. Και έβλεπα ότι το ρεμπέτικο είχε πάρει δρόμο πάλι.

Μετά σκάει άλλος πατέρας του ρεμπέτικου, ονόματι Κώ-στας Χατζηδουλής324.

Άρχισε από 'δω και πέρα και πέσαμε σε χέργια εκμεταλ-εύσεων325. Εκλείνανε δουλειές σε διάφορα μέρη, μέχρι και επαρχίες - Σαλονίκη, Κομοτινή, Πάτρα - και παίρνανε αυτοί τη μερίδα του λέοντος, και εμείς οι παλιοί τα ψίχουλα326.

Μετά στην Πλάκα πάλι στην μπουάτ «Θεμέλιο» έχει γίνει συνέταιρος ο Χατζηδουλής327, κ' εμείς μεροκάματο της

πείνας. Τότε πάλι τα παράτησα, από την αδικία μερικών πατεράδων που αγαπάγανε το ρεμπέτικο, και άνοιξα μια κάβα ποτών στη Αγια-Σοφιά, στον Πειραιά. Κρέμασα τα μπουζουκάκια μου και τα μπαγλαμαδάκια μου, και ερχόντουσαν οι καλοί οι φίλοι και με βλέπανε.

Μετά αρχινάει η μεγάλη φθορά του ρεμπέτικου. Πεθαίνει ο Μάρκος, πεθαίνει ο Στράτος, πεθαίνει ο Παπαϊωάννου328, πεθαίνει ο Τσιτσάνης. Το ρεμπέτικο όμως γίνεται θεριό με δυο κεφάλια να τους φάει τους νεοσυνθέτες329.

Αρχινάνε επανάληψη στα παλιά ρεμπέτικα με καινούρ-γιους τραγουδιστές330. Οι εταιρείες είδανε κι απόειδανε ότι το ρεμπέτικο ξαναφούντωνε. Όλοι οι τραγουδιστές οι ελαφρο-λαϊκοί331 - Νικολάου, Πουλόπουλος, Κόκοτας και άλλοι - αρ-χίσανε να τραγουδάνε ρεμπέτικα.

Οπότε αρχίσανε και βγαίνουνε κουμπανίες ρεμπέτικες -«Αθηναϊκή Κουμπανία», «Ρεμπέτικη Κουμπανία», και πολλές άλλες που δεν τις ξέρω - και λένε τα τραγούδια τα δικά μας, αυτά που είχανε κυνηγήσει.

Τότε είπα κ' εγώ ότι: Όσα τραγούδια και αν βγουν ο άνεμος τα παίρνει, μονάχα το ρεμπέτικο ποτέ τον δεν πεθαίνει. Μετά το ρεμπέτικο έγινε της μόδας. Σε όλα τα κέντρα

έπρεπε να υπάρχει ένας να λέει ρεμπέτικα - δηλαδή ρεμπέτικα της κακιάς ώρας. Αφού είχανε γίνει της μόδας το μαγαζί έπρεπε να 'χει ένανε να λέει ρεμπέτικα.

Εγώ το ρεμπέτικο το ησθάνουμαι αλλιώς. Το ρεμπέτικο γεννιέται. Δεν μπορεί ο καθένας να το τραγουδήσει332, ούτε να το γράψει γιατί δεν το έχει ζήσει. Το ρεμπέτικο έχει βγει από μέσα από το καταγώγιο και είναι η μουσική του ρεμπέτη,

που δεν μπορεί οποιοσδήποτε να την προφέρει. Εμείς οι παλιοί δεν βγήκαμε για να γίνουμε αυτοί που γίναμε333. Εμείς βγήκαμε κατά λάθος οργανοπαίχτες. Εμείς βγήκαμε για το κέφι μας, και η αγάπη που είχαμε για το μπουζούκι μας έριξε στο πάλκο.

Το όνομα «ρεμπέτης», πρέπει για να είσαι ρεμπέτης, να 'χεις ζήσει ρεμπέτης. Να 'χεις περάσει από όλα τα καταγώγια τα παράνομα334, και ύστερα να πάρεις το όνομα «ρεμπέτης».

Να πώς το νιώθω εγώ και λέω335. Ήρωες του '21 είναι ο Καραϊσκάκης, Κολοκοτρώνης, Αντροΰτσος, Μιαούλης, Κανάρης - δεν μπορούν όσα χρόνια και αν περάσουν, να πούνε άλλους ήρωες σαν κι αυτούς. Έτσι λοιπόν και με μας: ήρωες του ρεμπέτικου είναι ο Μπάτης, ο Μάρκος, ο Στράτος, ο Κερο-μύτης, ο Γενίτσαρης, ο Μπαγιαντέρας, ο Ανέστος Δελιάς, ο Γιοβάν Τσαούσης, Παπαϊωάννου, Τσιτσάνης, Χατζηχρήστος336 - εμείς που από το χίλια εννιακόσα τριάντα μέχρι το χίλια εννιακόσα σαράντα φάγαμε ξύλο για το μπουζούκι που κρατάγαμε στο χέρι και το βγάλαμε από τους ντεκέδες και από τις φυλακές που μας κυνήγησε ο Μεταξάς και ο Μανιαδάκης και μας έστερνε εξορία. Εμείς είμαστε οι ρεμπέτες οι γνήσιοι.

Τώρα κάθε κέντρο γράφει με μεγάλα γράμματα και με γυάλινα φανταχτερά: «Ρεμπέτικη Ώρα, ο Αρχοντορεμπέτης ο Τάδε» - δηλαδή αθρώποι χθεσινοί και αθρώποι που κατηγο-ρούσαν το ρεμπέτικο.

Δέκατο Τρίτο Κεφάλαιο Συγγραφείς, φίλοι και εταιρείες

Εδώ θα γράψω για μερικούς συγγραφείς του ρεμπέτικου337. χφ.Β

Πρώτον για τον Τάσο Σκορέλη, που όποιος πάγαινε και του έλεγε ότι ήταν ρεμπέτης, του έκανε βιβλίο με τίτλους μεγάλους και όλο ψέματα. Γράφει για ένα Ροβερτάκη Γιώργο338, πιανίστα, ότι ήταν ρεμπέτης και ότι ο Ροβερτάκης πήρε τον Παπαϊωάννου στη δουλειά στις Τζιτζιφιές339.0 Παπαϊωάννου στις Τζιτζιφιές έβγαινε δήμαρχος340, τον ξέρανε και οι πέτρες, γιατί καθότανε εκεί. Και με το μπουζούκι του, από προπολεμικά που γραμμοφωνούσε, ήτανε ξακουστός σε όλη την Ελλάδα. Στο βιβλίο αυτό γράφει ο Ροβερτάκης ότι τον πήρε αυτός ,στου Καλαματιανού. Είναι ντροπή341 και σ' αυτούς που βγάλαν το βιβλίο και ανακατεύουνται με το ρεμπέτικο να μην ξέρανε ποιος είναι ο Παπαϊωάννου -τάχα μου του είπε του Ροβερτάκη ο Καλαματιανός ότι:

- Ρε Γιώργο342, θα βάλουμε στο μαγαζί χασικλήδες; Αυτό είναι ψέματα, γιατί ο Παπαϊωάννου πήρε το Ροβερ-

τάκη στη δουλειά, που ήτανε αρχάριος από τέτοια δουλειά. Ο Ροβερτάκης δεν είχε ξαναπαίξει με μπουζούκια. Τα μπουζού-κια παλιά παίζανε με σαντούργια και κιθάρες343.

Γράφει στο βιβλίο του344 ότι ο Ροβερτάκης έπαιξε στου Σαραντόπουλου με τα πρώτα μπουζούκια. Αυτό είναι λάθος μεγάλο. Τα πρώτα μπουζούκια, μέχρι το τριάντα πέντε σχε-

δόν345, έπαιζαν σκέτα μπουζουκομπαγλαμάδες, και μετά βαλαν κιθάρα ένα Στέλιο Χειλά από την Παλιά Κοκκινιά.

Γράφει στο βιβλίο του ότι του είπε ο Στράτος ότι «Είσαι ο καλύτερος συνθέτης» το χίλια εννιακόσα τριάντα τρία, και «Να πας στην Κολούμπια στον Τούντα να τα γραμμοφωνήσεις». Αφού ο Στράτος 1933 δεν ήξερε την εταιρεία346, ούτε τον Τούντα! Και όμως πήγε ο Ροβερτάκης, αλλά ο Τούντας του έκλεψε τα τραγούδια, αυτά τα σουξέ που ακούμε με Αλεξίου, τα Σμυρνέικα! Αν είναι δυνατόν!

Και όλα αυτά από τους άσκετους που γράφαν τα βιβλία για να καρποφορηθούν, με δήθεν ρεμπέτες που ούτε ιδέα δεν είχαν για ρεμπέτικα.

Όπως γράφει ότι έπαιζε σε πολλά μαγαζά με ρεμπέτικα. Ίσως με την Κατοχή, που είχανε ανοίξει και τα μπακάλικα ακόμα με μπουζούκια, και όσοι παίζανε κιθάρες πήρανε ένα μπουζούκι347 και πιάνανε δουλειά σε άσχετα κουτούκια.

Γι' αυτό, αυτοί που κάνανε τα βιβλία δεν τα ερευνάγανε σωστά348, δεν ήτανε της δουλειάς. Και πολλά άλλα που δεν ξέρω πολλά γράμματα να τα διαβάσω τα βιβλία και να απαντήσω.

Διαστραβλώνανε το σωστό ρεμπέτικο και τους γνήσιους ρεμπέτες που έφαγαν ξύλο και εξορίες από την αστυνομία για να βγει το ρεμπέτικο εδώ που έφτασε349.

Εδώ γράφω για το συχωρεμένο και φίλο μου Μάρκο Μπα-μπακάρη, που στην αυτοβιογραφία του μάλλον γράφουν - όχι γράφει ο ίδιος, γιατί άμα έγραφε ο ίδιος, θα έγραφε και ορι-σμένα σωστά - μέσα γράφουν σε όποιο πάλκο και αν έπαιξε, δεν θυμάται με ποιους, μόνον τον αδερφό του και τον Κηρομύτη.

Στο «Δάσος» παίξαμε από την αρχή που άνοιξε, μέχρι που έκλεισε - δεν το αναφέρει μέσα. Στη Σύρα που πήγαμε εγώ, ο

Μάρκος, ο Ροβερτάκης, ο Καλέργης (κιθάρα - ο γέρος, ο παλιός), και ο Αργύρης, που ήτανε πιτσιρικάς - δεν θυμάται με ποιους ήταν στη Σύρα, που παίξαμε ένα διάστημα είκοσι μέρες και δεν μας ζύγωνε Συργιανός350, και φύγαμε άρον-άρον.

Ύστερα και με το Μάρκο είχα ένα παράπονο, γιατί το 1940 που είχα βγει από τη φυλακή, είχα ένα τραγούδι γράψει, που είχα μια τσιγγάνα γκόμενα351, μια πολύ έμορφη κοπέλα.

Της είχα γράψει: Για σένανε, τσιγγάνα μου, αρνήθηκα τη μάνα μου μάλωσα με τα αδέρφια μου πληθύνανε τα ντέρτια μου. Και μετά από δέκα χρόνια352 εγώ εγκατέλειψα το

μπουζούκι, καιτο 'κάνε στ' όνομα του «Για σένα μαυρομάτα μου». Πήγα τον βρήκα σπίτι του, του έκανα φασαρία.

- Μιχάλη, μου λέει, άσ' το. Δεν έχεις εσύ ανάγκη. Έχω παιδιά.

Μου έδωσε πεντακόσιες δραχμές και άμα πληρωνόταν, θα μου έδινε και άλλα, αλλά δεν πήρα φράγκο. Αλλά ούτε έτρεξα να το σταματήσω και να αλλάξω το όνομα στο όνομα μου. Και έμεινε το τραγούδι δικό του.

Εδώ γράφω για το φίλο μου το Λαύκα. Πάλι μια μέρα ακούω στο ραδιόφωνο το "Εγώ μάγκας φαινόμουνα". Τραγουδούσε ο Απόστολος Νικολαϊδης. Μόλις τ' άκουσα, τρελάθηκα, γιατί ο σπήκερ είπε:

- Ένα τραγούδι του Γιώργη του Λαύκα. Τρέχω, τον βρίσκω. - Γιατί εξηγήθηκες έτσι, ρε Γιώργο;

Μου λέει: - Μιχάλη, να με συχωρείς. Εγώ τους είπα ότι το

τραγούδι είναι του Γενίτσαρη, και αυτοί κατά λάθος γράψανε το όνομα μου.

Επήγαμε μαζί στην Κολούμπια και αλλάξανε το όνομα στη δεύτερη παραγγελιά που έκοψαν. Ο Λαύκας μου είχε πει ότι με αυτό το τραγούδι, που ήτανε μικρός στο χωργιό του, με ένα μαντολίνο είχε μάθει μπουζούκι και του 'χε αρέσει πολύ. Αλλά δεν πειράζει, αυτό διορθώθηκε πάλι. Θεός σχωρέσ' τον. Το πρώτο μου τραγούδι, «Εγώ μάγκας φαινόμουνα»353.

Τώρα γράφω για έναν άλλον μεγάλο μουσικό και μαέστρο της Κολούμπιας, το Στέλιο Χρυσίνη. Επήγα κάτι τραγούδια στην εταιρεία, τα άκουσε, αλλά κράτησε το ένα μόνο - στίχοι Βασιλειάδη Χαράλαμπου και μουσική δική μου, «Το τραγια-σκάκι». Το τραγουδάει η Σοφία Σιδέρη. Βγήκε ο δίσκος με ένα δικό του από την άλλη μεργιά, και από τη μεργιά τη δική μου έγραφε τ' όνομα του - και αυτό κατά λάθος πάλι354. Μετά από ένα μήνα έβαλαν το όνομα μου. Αυτό γινότανε γιατί είχανε λαιμαργία ορισμένοι συνθέτες στα ξένα τραγούδια355.

Εδώ γράφω για μια εταιρεία, την Πανιβάρ. Πάλι εκεί που καθόμουνα, ακούω στο ράδιο ένα τραγούδι δικό μου που το τραγουδούσε η Μαρίκα η Νίνου ο τίτλος «Με τα καράβια στην Αφρική». Το γραμμοφώνησα στη Κολούμπια. Από την άλλη είχα την «Τσίφτισσα». Αυτό το άκουσα από μια Γιαννακάκη. Τρέχω, πάω βρίσκω την εταιρεία Πανιβάρ, τους λέω για το τραγούδι μου και αυτοί μου λένε:

- Κύριε Γενίτσαρη, από το δίσκο που το πήραμε, δεν έγραφε καθαρά το όνομα σου και το έβαλα στο όνομα του γιου μου.

Και 'κεί έγινε μέσω της ΑΕΠΙ356, με το τηλέφωνο. Ό,τι λεφτά είχανε πάρει από τα συνθετικά και μου τα δώσανε357

και αλλάξανε και το όνομα αμέσως, για να μη προβώ σε μηνύσεις. Επειδή ήτανε εταιρεία, θα τη πλήρωνε358.

Εδώ γράφω για μια άλλη εταιρεία Γκρέκο, Σατωβριάνδου 29359. Αυτός πάλι γραμμοφωνάει ένα τραγούδι δικό μου «Θα 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο». Το τραγούδι αυτό το 'χω στο δίσκο. Το λέω εγώ, το λέει ο Ευσταθίου, το λέει ο Χρηστάκης - όλα στο όνομα μου, γιατί είναι δικό μου. Το ακούω με το όνομα Παναγιώτης Σκουρτέλης, σε αυτουνού που ήτανε η εταιρεία δικιά του. Αυτές είναι οι εταιρείες της Ελλάδος. Και αυτό πάλι πήγα τον βρήκα, και μέσω της ΑΕΠΙ360 πήρα τα λεφτά και γράφτηκε το όνομα μου361.

Δέκατο Τέταρτο Κεφάλαιο Επίλογος

Εγώ το ρεμπέτικο το ένιωσα σαν μια μουσική που ανακουφίζει κάθε βασανισμένο, κάθε αδικημένο και κάθε ταλαιπωρημένο από την ψεύτικη κοινωνία που ζούμε.

χφ.Β

Εμένα το ρεμπέτικο με εκφράζει, και με ξεκουράζει όταν παίρνω το μπουζούκι μου και παίζω362. Γι' αυτό έγραψα τώρα ένα τελευταίο μου τραγούδι.

Λέω: Με τη γλυκιά του τη φωνή πάντοτε μου μιλάει. Όταν χτυπώ τα τέλια του και τραγουδώ μου λέει πως μ' αγαπάει.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Στις σελίδες 99-109 παρουσιάζεται η πρωτότυπη γραφή

των λέξεων και φράσεων που τροποποιήθηκαν μορφολογικά ή φωνολογικά από τον επιμελητή του κειμένου προς διευκόλυνση του αναγνώστη.

Η αρίθμηση αντιστοιχεί στους υποσημειακούς αριθμούς του κειμένου. Η κάθετος (/) μεταξύ λέξεων δηλώνει διασκέλι-σμα γραμμής στο χειρόγραφο.

1. εστη τον ελεγανε 2. του/Γεωργη του μπάτη 3. μολης αρχηνεγε/το χοροδιδασχαλιο τα απογεμετα 4. ογο κε ο θαναοη κατεβάζαμε τα μποζοΰκια/κε πεζαμε 5. τοπαπουμου 6. [Διαγράφονταιτρεις σειρές.] 7. πιο προστα σπητη 8. τον θεω προστα μου 9. ΤαΣιΑ 10. της μανασου 11. τον κουρτησε κε επεξε 12. σε ενα αλπανικο που πεταλονανε/αλογα 13. οκιριοςΚαστα 14. καθησα σα σκουπησο την αυλή 15. τρεπομουνα/να πεξω προστατου 16. Πραβο 17. οργοδηγος σε κληδαραδηκο 18. Μπηζο της φόνε 19. Στα Παλιατσηδηκα του Πηρεα 20. δόλια Μαγγικια 21. εγω ομος αποτα χαρτζηληκια μου 22. τα Ματα μου 23. για τη ο Τσιτσανη δε ηχη βγι 24. διασχεβη 25. ηχαμεγηνη Δεκαπεντα/ρηδε

26. του μάρκου 27. γραμαφονηση 28. Δησχω 29. σχονη 30. ταραβερη/με γάλο στηπλατηα 31. της σχονη που πουλαγανε 32. τα Λεφτο ο Γιανακος 33. της σκονε 34. κατηβενη ομπατης απτή ριτοριατου 35. τηςσχονες 36. καροστα/Να φηγουνε 37. εχηδη τη σχονες 38. κε ομπατη το έκανε τραγούδι κε το γραμοφονησε 39. κε καλά μπουρητση Μεγάλος 40. χοροδιδασχαληω 41. τα χοροδιδασχαλια ηχανε πιάνο κεβιωλη 42. καζατζης 43. καζατζηδες 44. δησχο 45. τη φιλακις 46. τηνπεμτη 47. ερχετεηπεμτη 48. τη φηλακης τον πλάτανο 49. φαλιργοτησα 50. στενοχορηθηκο 51. παγιομτση 52. Ξεχνάω Νασαπο 53. Το νακουω 54. γραμοφονατσης 55. Μας κσεφτηλησες δετρεπεσε Να τραγουδάς/στου φονογραφους 56. Εμαναμου το δέσε στο ψηλομαντηλη 57. ταραβερη 58. ρεμπε-/τα σχερη 59. πουλούσα 20 οκαδε ουζω 60. ολη η πάλη μπουζουξηδες 61. Στομερεα 62. εκουμπανιαρηζη

63. κετρον 64. ηγηνεκε μετους τα βατσηδεστους ερχόντουσαν εκη 65. οΤρελακια 66. αηπη 67. Την Να το κάνης ομος 68. τοπατεραμου 69. καζατζης 70. πλεκο με τον Παπαϊοανου το Γιανη 71. στη Νε γενα Ναπεξουμε 72. εστη τον ελεγανε 73. θεως/χορεστονε 74. ηβουτηχταδεςμα/καϊκια 75. οληΗεγενητης 76. με το παπαϊοανου ημεστε στενή κε αχορηστη φηλη 77. δετρακη γιουσερ 78. κοραναγραματα 79. εστη/εγηνε 80. οΝικος οΜαρακατση 81. τα βαη τη νεκροφόρα 82. μας/πηρενε πιω εφκολα μέσα 83. εστη 84. Να γηνο μαστέ σητροφη 85. εστη εγηνε 86. Τσητσηφιες 87. νταβατσηδες/κε γηνεκε ελεφθερον ηθον 88. παρέα/Αποτρι Αντρες κετρης Γηνεκες 89. μοληςτονΝε/βλεπο 90. ητενε αλοπραμα 91. Το Νεσικο/σαν η αλη που καθόντουσαν Δίπλα 92. Τοννε σηνεφερανε 93. ο Χιώτη 94. οΛορετσος 95. Έστη τον έλεγαν γιατη ηχε Τηρητα την Αμπατση γγομερα 96. καθηβραδη σαφτο/το κέντρο γηνοτανε το σοσε μεσακη 97. κε το σακαφλια 98. κε έβαλα προς/Να της εφαρμοσο κεγω 99. κγομενα

100. κετρο 101. εγώ το Χιώτη το Διαμαντή τον ήξερα τον/αλον δεν το Νηξερα 102. [Διαγράφεται λέξη.] 103. παλιατση 104. Τουλαπες 105. κγομενας που ηχα 106. εστη κε εγηνε 107. καβατσα που ηχα στο κετρο 108. του/Παγιουμτση το γαπρο 109. μαζητησε τότες πεντακοσες δραχμές 110. αποτην μπολη 111. Προς αποτο Μπουρδελο 112. τσαμι-Αηκια 113. κεφεκγη 114. σχαλα 115. σχαλες 116. αλε δενηχα προσεξη 117. το τε εγηνε το σος 118. αποπανου αποτης σχαλες 119. Σχαλες 120. Του λαπες 121. χορης/Ναξερο τητη τοδοματηω ηνε της Μανταμας 122. μη της τασπασο κι αφτηνη 123. Το τη γηνε τε παλητο μηρεο τη κοβο τοχερη 124. εγω περνοτας της Σοφηας/ολαταρουχα στην αγγαλια μου 125. Μπενου- /μεΣα Να φηγουμε 126. φοναζα ηπουτανες όλες μαζη 127. μουλις φτάσαμε στον κετρηκο δρόμο 128. Να κανουμου/μησο χηλιωμετρο 129. στην ματρα κοντά 130. στον σοφές 131. εστη εγηνε 132. μη μαπιασουνε στου σκαραμαγγα 133. τσητσηφιες/στον παπαϊωανου 134. βρησχω 135. μουλης άκουσε τους τραματησμους 136. μεβρισχη

137. βρησχη ενα δικηγόρο 138. Τσητσηφιες 139. Ποτέ οριζουΝε τρης Μέρες 140. γιανε μεκαθαρισι/προσορας 141. εφτηλης τιμή τότες 142. Δέκα πέντε χηλιαδε γιαναρθη/Ναμεσοσης 143. Δεμεβρισχη 144. με/μετα κλάματα 145. ηχε πεση σένα Λεκο οπός ήτανε σχοτηνα 146. επλακοσοηχοροφηλακη 147. κε ψαχνανε Να μας βρου τρημερε 148. Μιανη γγομενας 149. τον έλεγα Μιρα 150. τηζημιες 151. Μα βάζου Νέστο Τάξη 152. να ερθουμε/κεμη στην πόλη της Θήβας 153. του εσπροξα κε/τους ηπα 154. Δεν πορουσανε Να πούνε τηποτα 155. μπε το Μπουζουκι/το ξενιχτια κετην παληο ζωη 156. Αμπατση 157. τα τραγοδια αφτα ηχανε επητηχια 158. οΧατσηχρηστου 159. ασηματος 160. [Διαγράφεται η λέξη'Ήλάκα".] 161. κετον ήξερα ηπουτανες/κε νταβατσηδες 162. εστη γούσταρα 163. Τον μπανε εξω 164. τον Νεσκοτοσανε τον αθροπο 165. το τη γηρησανε την πλάκα 166. Λορετσος 167. τον εγη στρημοξη 168. βλεπου 169. μπηζητηςφονε 170. μηνε 171. κετρο 172. της Αθήνα 173. τους βρησχουμε στο κάφενηον που με περημεναν

174. τον Μπιστολη 175. γιανη κασηδιαρης 176. βρησχο εφχερια 177. τσητσηφιες 178. εβρησχε 179. δοχτηλο 180. κεδοβρηκανε σεκαπιον απτημπαρεα που/μαλοναμε 181. βρισχη ενα θηομου Αντονη 182. ο δηκιτης/ητανε φηλοστου 183. να αλομηνηθουμε 184. δυω Μερεμεσα 185. Ξεχασανασαπο 186. πηροφολησμη 187. εβρισχε 188. εχθε μαφησανε/αποτην ασφαληα 189. θασουπαλουμε 190. Επηγινδηνο 191. μεβρισχουνε Στο μεταγογον 192. Νγιων 193. Στοηψαμα στοχοριον/που ηχε περηπου εκατό σπητια 194. τεσερη ταπογεμα 195. τον Ανεση Νατου δηνη το βηβληο 196. κρεμησμενα 197. Μπας περηπτοση 198. βρησχουνε 199. παλιατσης 200. όλους του πρεζακηδες 201. σταρ δη μας 202. [Δυσανάγνωστη λέξη ή λέξεις.] 203. εαν πορης/Σοσε με 204. εβρησχαν/πηω πόλη κε πηνανε 205. ηδα αθροπου παληκαργια/απουην πηνα πρησμένους 206. ράκη σοστη 207. του Ταπερνε ολα 208. στοξηλα 209. απο την Μπηνα έφαγε τα πουλάκια ομα μεταφτερα 210. εξόριστου/Αποτης φυλακές Λαζαρετα

211. ην Νιω ήταν ξεροτοπος 212. Νερό Νάπης 213. [Δυσανάγνωστη λέξη.] 214. θα μας δοδη χάρη ο βασηλια έκανε αγορη 215. Θεως χορεστονε 216. ηχε πατρεφτη 217. ηχεδηλοσητηνηχτα 218. ταμητσανα τσηκουδια σχετο ηνοπνεμα 219. Μαρτελος καμία δεκαργια καλάμια 220. οΛο του χωργου η άντρες 221. κυκλοσαναν 222. μας στη-/χαρησε 223. δησχολα 224. "δεν πορουσαμε Να κηκλοφορησουμε οπος/προτα 225. μος Λης μας εβλεπανε ηντοπγη 226. Τη/Νατοκανης ομος 227. αποτη ματρα 228. τη Νιτσας/στα βούρλα 229. ταχε πλέξη Μένανε αρχηφιλακα/Του Τμήματος ηθον 230. ταχε πλεξη/μεναν κελεφτη 231. μπουρτελο 232. προς/σε κατή αστηνομηκους και κατή κελεφτε κε/Ναφτες 233. Μπηζη της φόνε αφτη 234. Μπουρτελο 235. απτο/που έκανες εση 236. [Οι λέξεις «το λέγανε ψηλοεπηδη ήταν διοροφο» γράφονται με

άλλο στυλό μεταξΰ των γραμμών.] 237. πουρτα 238. εκατό πεντηντα πουτάνες 239. κε ενα/Δημητρουλακος 240. ηματρα 241. κου-/βεντιαζε 242. ζουτουσανε παντού 243. εγω μητο φηλομου βασαλου κρυβομαστες στα καμηνια 244. τηθαμακανουνε 245. γιατη ζημίες που έχουμε κάνη 246. μπουρτελο

247. στο μπουρτελο σαν κηρηος μέσα 248. αποδεκεπερα θα μαστέ μαζη οπως/προτα 249. κου βετιαζουμε με τησοφια/ησηχα κεωρεα 250. κα τα δηκος κε εκερο πολέμου 251. στη φυλακές που μηχανε 252. στα παλιά τσιδηκα 253. ητα ενα κέντρο του κατελανου 254. κετρο Καρέ του άσσου 255. Χατσηχριστο 256. σουκσε τότε 257. τακετρα 258. με ολους/τους τηπου κλέφτες Σαλταδόρους Μαβραγορητης 259. το κετρο που επεζα 260. Καρηπη Κοστα 261. κε ηνα κατσαρολη μεγάλο/Αδιο 262. έπρεπε Νατους δόση Μιτσα/Για ναγραμοφονησης 263. στης φηλακες στης Καληθεας 264. Τον Παναγοτη τον Κουρη 265. του σκοτοσανε/στο ξηλο 266. Μαβαζουν Στηγραμη 267. τα ησορουχαμας μονό 268. κε μαν πάνε στου σηγγρου 269. μαζβαλανε/Στο Νούμερο Δηο μονημας οχη με αλους 270. μαστηλανε/στο νοροπο σε αγροτηκες φηλακε 271. Νέμε ήτανε φηλακες Δηκημας 272. μαζβαλανε/Γραμη 273. κε τους/αλους (4) αποτεσερης καταδηκους 1 ένας φηλακας/με

ενα όπλο στοχερη 274. προκολαΛάχανα 275. καδαδηκους 276. καδαδικους/Για δουλια 277. ησκα 278. σηκρου 279. στους Δεκο όχτο Μινε βγήκαμε 280. Για τη του ξέρανε 281. σην εργάτες Με του Γερμανούς 282. αρχησα τα σκοτοματα/αναμεταξημας

283. οβασηλια 284. ήτανε ληγακη χηροτερε αποτην /κατοχή 285. του Γνοριζαμε 286. στον Μπαγγοτου 287. εκλεζη Στρατιοτες/καργα στην Τρουμα 288. τονγγαρσονη 289. δαγγα το δεξη αυτή 290. θρομο 291. κε του δηο στο Ζανηο Νοσοκομηο 292. Τσητσηφιες 293. εγω με τον/γγαρσονη φασκομενος οποσητανη 294. Δηκητης ητανετοτε ενας/Παβλοπουλος 295. Δηκητα 296. πολες φόρε χτηπουσαν κε/αστηφυλακους 297. Δηκητα 298. Τσητσηφιες 299. Τρουμα 300. πσηλη 3 Μέτρα 301. μάγκα 302. μουζητανη σβηδο 303. 10.000 χηλιαδες τοχρονο 304. Τελοσπανο 305. 3,000/τρις χηλιαδες 306. Ναανοξο 307. ρατσοπουηχα 308. Σεμπεβρις 309. ΣτημεΝτα 310. τα πηγη/Στη Θραπετσονα 311. ρατσο 312. εστη χάνο την/προκαταβολη αποτον οργανησμο 313. στης/τσητσηφιες Με τον Παπαϊοανο στου καλαματιανού 314. ΚΓΡΕΗ - ΓΑΒΑΛΑΣ - ΚΑΖΑΤΖΗΔΗΣ 315. μουσηκη κενουργη/Χατσηδακης Θεωδορακη κε αλη 316. Μοφη αναμεσα/στο ρεμπετηκο κεστο εβροπαηκο 317. τα ηχανε κάνη ολο ηνεω αρχοντορεμπετες 318. ενα Γενάτος 319. σηκροτημα με παλιούς Μπουζουξηδε

320. αφτη γιαμας Δεν ήτανε πάλη 321. ενθουσια-/ζοτανο 322. του Νεο σηνθετες 323. τη ΑΝΑ Χρησαφης 324. Κοστα Χατσηδουλης 325. εκμεταλεσεον 326. εμης ηπαλη τα ψηχουλα 327. οΧατσηδηλις 328. οπαπαϊοανο 329. του Νεο Σηνθετες 330. κενουργους/τραγουδεστες 331. ητραγουδεστεςηελαφρολαηκη 332. Δεν/Δεν μπορη ο καθένας Να το τραγουδηση 333. Εμης «ηπαλη δεν βγήκαμε για Να γηνουμε/αφτη πουγηναμε 334. οπο ολα τα καταγογια τα παράνομα 335. [Η περίοδος γράφεται με άλλο στυλό.] 336. Χατσηχρηστο 337. ΣΗΓΡΑΦΗΣ/τουρεμπετηκου 338. Γεοργο 339. Τσητσηφιες 340. οττης Τσητσηφιες εβγενε Δήμαρχος 341. ηνετροπή 342. Γεοργο 343. σαμτουργια κε κηθαρες 344. Γγαφη/Στο βηβληοΤου 345. το τριάντα πεντεν ΣΚΕΔΟΝ 346. Δε ήξερε την ετερηα 347. πηρενε ενα μπουζουκη 348. ερεφναγανε σοστα 349. [Η παράγραφος γράφεται με άλλο στυλό.] 350. κεδεν/μα σηγονε σηργιανος 351. κγομενα 352. κεμετα απο δεκο χρονιά 353. [Η περίοδος γράφεται με άλλο στυλό.] 354. πάλην 355. δραγουδια 356. μέσον της ΑΙΕΠ

357. τα δοσανα 358. [Με άλλο στυλό από «αμε'σως» μέχρι «πλήρωνε».] 359. ετερηα ΚΡΕΚΟ Σατοβριανο 29 ΑΕΙΠ 360. [Η τελευταία πρόταση με άλλο στυλό.] 361. οτα περνο το μπουζουκημου κεπεζω

ΜΑΓΚΑΣ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑΚΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

ΣΤΙΧΟΙ ΜΙΧΑΛΗ ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ

Σημείωση τον επιμελητή. Τα κείμενα που ακολουθούν είναι στίχοι που συνέθεσε και

μελοποίησε ο Μιχάλης Γενίτσαρης. Η επιλογή τους έγινε από τον ίδιο, καθώς και η οριστικοποίηση της μορφής τους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η μορφή τους δεν αντιστοιχεί αναγκαστικά μ' αυτή που ακούγεται στους αναφερόμενους δίσκους, αλλά παριστάνει το ποιητικό κείμενο του κάθε τραγουδιού όπως θέλησε να το παρουσιάσει ο στιχουργός στην έκδοση αυτή.

Οι σημειώσεις που συνοδεύουν κάθε κείμενο είναι επίσης του Μιχάλη Γενίτσαρη, όθεν και η συχνή χρήση του πρώτου προσώπου. Ο ίδιος προσκόμισε στον επιμελητή και τις δισκογραφικές πληροφορίες που ακολουθούν τις σημειώσεις.

Εγώ μάγκας φαινόμουνα Εγώ μάγκας φαινόμουνα να γίνω από μικράκι, μ' αρέσανε τα όμορφα κι έμαθα μπουζουκάκι. Αντί σχολείο πήγαινα μες στον Καραϊσκάκη επίνα διάφορα ποτά να μάθω μπουζουκάκι. Οι συγγενείς μου λέγανε να το απαρατήσω αυτό το παλιομπούζουκο, για θα τους ξεφτιλίσω. Εγώ όμως δεν το άφηνα να λείψει από κοντά μου αυτό το παλιομπούζουκο που το 'χα συντροφιά μου.

Ζεϊμπέκικο. Το πρώτο μου τραγούδι. Έχει γραφτεί και συνθεθεί το 1935 και το γραμμοφώνησα το 1937. Εγώ παίζω μπουζούκι και τραγουδάω και κιθάρα παίζει ο Στέλιος Χρυσίνης, που είναι τυφλός. Μπαγλαμά παίζει ο αδερφός του Παναγιώτης Χρυσίνης, που είναι και αυτός τυφλός. Από την άλλη πλευρά του δίσκου είναι η «Φαληριώτισσα» του φίλου μου του Παπαϊωάννου. Ήταν γραμμοφωνημένη στην Οντεόν και σε δεκαπέντε μέρες την έβγαλε και η Κολούμπα μαζί με το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα».

Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης (78 σ.α.λ.) Columbia DG6312 16013 = Ρεμπέτι-

κη Ιστορία No. 5 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ Regal 2J048-70379 23250/2688/76Α/Α5073,1976.

2. Α. Νικολαίδης «Μάγκας» (45 σ.α.λ.) Columbia SGPG 3153 C7/XGG/486. [Πρώτοι δίσκοι που βγήκαν καταλάθος-εξεπίτηδες με το όνομα Λαύκα. Μετά το διόρθωσαν.]

3. Λεωνάρδος Μπουρνέλης «Ο μάγκας» (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975.

4. Μιχάλης Γενίτσαρης «Ο μάγκας» Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357, 1976.

5. Αθηναϊκή Κομπανία Το μινόρε της αυγής (33 σ.α.λ.) Minos MSM 472 Ζ1/Φ/129/160/130/83, 1983.

6. Ρεμπέτικη Κομπανία Χωρίς 'Ονομα (33 σ.α.λ.) Intersound SIN 3075 Ζ1/Φ/360-395/386/83, 1983.

7. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26 LC4270,1991.

Στον Πειραιά που κατοικώ Στον Πειραιά που κατοικώ από μικρό παιδάκι μια κούκλα με σγουρά μαλλιά με πότισε φαρμάκι. Κάθε βραδάκι διάβαινα από τη γειτονιά της και μ' έκανε να τρελλαθώ με τα καμώματα της. Μικρή μου Πειραιώτισσα, πάψε να με παιδεύεις και μη μου κάνει πείσματα και μη με κοροϊδεύεις.

Αργό χασάπικο. Γράφτηκε και συνθέθηκε το 1936. Γραμμοφωνήθηκε το 1938. Τραγούδησε ο Στράτος Παγιουμτζής και ο Στελλάκης Περπινιάδης

Πεισματάρικο Κάποια μικρούλα έμορφη που 'ρθε στη γειτονιά μου τα μάτια της τα έξυπνα κάρφωσαν την καρδιά μου. Ήταν όμορφη πολύ, μου 'κάνε πεισματάκια πείραζε όλα τα παιδιά με σκέρτσα και ναζάκια. Μικρή γειτονοπούλα μου, έλα στην αγκαλιά μου και σου το λέω καθαρά θα γίνεις πια δικιά μου.

Χασάπικο. Δίσκος 1938. Τραγουδά Ρίτα Αμπατζή και Στελλάκης Περπι-νιάδης.

Με πιάσαν επί Μεταξά Με πιάσαν επί Μεταξά χωρίς καμιά αιτία, με βαλαν και υπόγραψα, με στείλαν εξορία. Σ' ένα ξερόνησο, στη Νιο, που 'χε εκκλησιές και μύλοι και υποδοχή μου κάνανε ένα κοπάδι -ψύλλοι. Εκεί 'δα, μάνα μου, πολλούς γδυτούς και πεινασμένους και πόνεσε η καρδούλα μου για τους δυστυχισμένους. Αν είχα θα τους έδινα τάλιρα για να φάνε, να με θυμούνται αιώνια και να με συγχωρνάνε.

Ζεϊμπέκικο. Γραμμένο και συνθεμένο το 1939 στο νησί του θανάτου, τη Νιο. Στη Νιο όποιος πήγαινε γινόταν τοξικομανής λόγω των συνθηκών εκεί. Ευτυχώς όμως ήμουν λιγάκι κέρβερος και έτσι απέφυγα αυτόν τον κίνδυνο. Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου

No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Θα σαλτάρω Ζηλεύουνε, δεν θέλουνε ντυμένο να με δούνε, μπατίρη θέλουν να με δουν, για να φχαριστηθούνε. Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω, τη ρεζέρβα να τους πάρω. Μα εγώ πάντα βολεύομαι, γιατί τήνε σαλτάρω σε κάν' αμάξι Γερμανού και πάντα την ρεφάρω. Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω, τη ρεζέρβα να τους πάρω. Βενζίνες και πετρέλαια εμείς τα κυνηγάμε, γιατί έχουνε πολλά λεφτά και μόρτικα γλεντάμε. Σάλτσα, ρίξε τη ρεζέρβα, είναι ντου και σήκω φεύγα. Οι Γερμανοί μας κυνηγούν,μαεμείς δεν τους ακούμε εμείς θα τη σαλτάρουμε μέχρι να σκοτωθούμε. Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω, τη ρεζέρβα να τους πάρω.

Ζεϊμπέκικο. Γραμμένο και συνθεμένο στην Κατοχή, το 1942. Ήτανε το σουξέ της Κατοχής. Δίσκοι: 1. Δημ. Ευσταθίου και Γιώτα Σίλβα (45 σ.α.λ.) Κυκλάδες 28923 5951-74,

1974.

2. Μιχάλης Γενίτσαρης και Βούλα Γκίκα Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976.

3. Γιώργος Νταλάρας Ρεμπέτικα της Κατοχής (33 σ.α.λ.) Minos DAL-MSM39118390/1016/80,1980.

4. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

5. Μιχάλης Γενίτσαρης Το μινόρε της αυγής, β' περίοδος (33 σ.α.λ.) Minos MSM 532 Ζ1/Φ/801/834/841/84,1984.

6. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26 LC4270,1991.

Οι λαδάδες Όσοι πουλάνε μαύρη αγορά, οι παλιομασκαράόες, θα τους κρεμάσουνε κι αυτούς όπως του δυο λαδάδες. Που τους κρέμασαν και τους δυο ψηλά σε μια κολόνα οι Γερμανοί οι βάρβαροι και το θυμούμαι ακόμα. Προσέχτε οι υπόλοιποι, μην το περνάτε αστεία, γιατί θα σας κρεμάσουνε στην ίδια την πλατεία.

Ζεϊμπέκικο. Έχει γραφτεί και συνθεθεί στην Κατοχή. Τότε στην πλατεία Αγάμων είχανε κρεμάσει δύο μαυραγορίτες σε μια κολόνα, γιατί τους είχανε πιάσει σ' ένα καΐκι γεμάτο με δοχεία λάδι. Τον έναν τον θυμάμαι τον λέγανε Κηλάκο, από τον Πειραιά. Τον άλλον δεν τον θυμάμαι. Τους είχα δει κρεμασμένους και είχα γράψει αυτό το τραγούδι. Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρης Αλεξίου Οι μεγάλοι του ρεμπέτικου

No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Οι μαυραγορίτες Μικροί-μεγάλοι γίνανε μαυραγορίτες όλοι κι άφησαν όλο το ντουνιά με δίχως πορτοφόλι. Ακόμη κι οι γυναίκες τους τη μαύρη κυνηγάνε, τσάντες, τσουβάλια κουβαλούν, κανένα δεν ψηφάνε. Πουλήσαμε τα σπίτια μας και τα υπάρχοντα μας για δυο ελιές και ένα ψωμί, να φάνε τα παιδιά μας. Μέρα και νύχτα τρέχουνε στους δρόμους σαν κοράκια, πελάτες ψάχνουν για να βρουν, να γδάρουνε κορμάκια.

Ζεϊμπέκικο. Γραμμένο και συνθεμένο την Κατοχή (1941). Κάνανε μαύρη αγορά από μικρά παιδιά που πούλαγαν τσιγάρα στούκας, μέχρι γριές που πούλαγαν μπομπότα. Δίσκοι: 1. Γιώργος Νταλάρας Ρεμπέτικα της Κατοχής (33 σ.α.λ.) Minos DAL-

MSM39118390/1016/80,1980. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Επιδρομή στον Πειραιά Εμάθατε; Στον Πειραιά επιδρομή μεγάλη, γκρεμίσανε τα σπίτια μας, πω πω, ζημιά μεγάλη! Μέρα και νύχτα ρίχνανε μπόμπες τ' αεροπλάνα κι έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Σκορπούσανε το θάνατο και ρίχνανε αράδα και το λιμάνι γκρέμισαν και την Αγια-Τριάδα. Μπόμπες πολλές ερίξανε μέσα στο Τελωνείο και τον Περαία κάνανε σωστό νεκροταφείο.

Ζεϊμπέκικο. Γραμμένο και συνθεμένο την Κατοχή (1944). Κατέβαινα από την Αθήνα στον Πειραιά και είδα όλη την εικόνα του βομβαρδισμού από τους Αγγλο-Αμερικάνους. Δίσκοι: 1. Γιώργος Νταλάρας Ρεμπέτικα της Κατοχής (33 σ.α.λ.) Minos DAL-

MSM39118390/1016/80,1980. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Στέλιος Καρδάρας Πενθοφορεί η Αγια-Σοφιά, Παλιά και Νέα Κοκκινιά, κλάψε και συ τώρα, ντουνιά πιάσαν τον Στέλιο τα σκυλιά. Τον πιάσαν Γερμανόφιλοι και Ταγματασφαλίτες τον Στέλιο τον Καρδάρα μας στο Ρέντη, οι αλήτες. Δεμένο τον επήγανε μπρος στον Αγιο-Διονύση, δέκα ντουφέκια ρίχνουνε ώσπου να ξεψυχήσει. Άδικα τον εσκότωσαν, λες κι ήτανε κατάρα, το πιο καλύτερο παιδί, τον Στέλιο τον Καρδάρα.

Ζεϊμπέκικο. Μελοποιήθηκε το 1944. Το τραγούδι είχε καιπέμπτη στροφή. Ο Στέλιος Καρδάρας, που υπήρξε από τους πιο φανατικούς σαμποτέρ της Εθνικής Αντίστασης, πιάστηκε στα περιβόλια στον Άγιο Ιωάννη τον Ρέντη από Ταγματασφαλίτες στα 1944 και τον πήγαν στον Άγιο Διονύση του Πειραιώς. Εκεί τον εκτέλεσαν. Ήταν 18 χρονών. Λίγους μήνες αργότερα στην πλατεία Αγίου Νικολάου στη Νίκαια, σε μια εκδήλωση που είχε κάνει το ΕΛΑΣ προς τιμή του φίλου μου Καρδάρα, πρωτοπα-ρουσίασε το τραγούδι μου. Δίσκοι: 1. Γιώργος Νταλάρας Ρεμπέτικα της Κατοχής (33 σ.α.λ.) Minos DAL-

MSM39118390/1016/80,1980. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Όρκο κάνω Μπάρμπα-Γιάννη, σαν πεθάνεις, τον λουλά τι θα τον κάνεις, το λουλά και το καλάμι, την νταμίρα, το χαβάνι; Όρκο κάνω, σας το λέω, μη με κάνετε και κλαίω θα τον κάνω προσκεφάλι, να φουμάρουμε στον Άδη. Πού ‘σουν, μάγκα, το χειμώνα, πού την είχες την κρυψώνα; Ήμουνα στη γης βελόνι που πατάς και σ' αγκυλώνει. Μπάρμπα-Γιάννη, μπάρμπα-Πέτρο, δεν θα παντρευτούμε φέτο που 'χει όμορφα κορίτσια, αψηλά σαν κυπαρίσσια;

Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο αγνώστου συνθέτη. Διασκευασμένο από μένα το 1945. Δίσκος:

1. Μιχάλης Γενίτσαρης Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Εγώ καλά καθόμουνα Εγώ καλά καθόμουνα και έπαιζα μπουζουκάκι, ο διάολος με έβαλε να πάω γι' αργιλεδάκι. Για να φουμάρω πήγαινα, να σπάσω λίγη πλάκα, μα όμως με τσιμπήσανε σαν ποντικό στη φάκα. Την ώρα που επάγαινα στο χαμηλό πορτάκι, μπλόκο μου εκάνανε δέκα χωροφυλάκοι. Για να φουμάρω πήγαινα, να σπάσω λίγη πλάκα, μα όμως με τσιμπήσανε σαν ποντικό στη φάκα. Έρευνα μου κάνανε, μεγάλη φασαρία, και στη γραμμή με βάλανε για την εισαγγελία. Για να φουμάρω πήγαινα, να σπάσω λίγη πλάκα, μα όμως με τσιμπήσανε σαν ποντικό στη φάκα.

Ζεϊμπέκικο. Γραμμένο και συνθεμένο το 1950. Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου. Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου

No. 12 (33 σ.α,λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Η Τσίφτισσα Απ' όλες που αγάπησα ως τώρα στη ζωή μου μόνο μια τσίφτισσα μικρή σκλάβωσε την ψυχή μου. Μ' έχει η τσίφτισσα τρελάνει με τα κόλπα που μου κάνει. Γιατί μαζί της γνώρισα αληθινή αγάπη, ξέρει και βρίσκει τι ζητώ, ποτέ δεν κάνει λάθη. Μ' έχει η τσίφτισσα τρελάνει με τα κόλπα που μου κάνει. Άλλη γυναίκα τώρα πια δεν θα ξαναγαπήσω, μονάχα με την τσίφτισσα μποέμικά θα ζήσω. Μ' έχει η τσίφτισσα τρελάνει με τα κόλπα που μου κάνει.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος του 1950. Τραγουδούν Νίνου, Ευγενικός και ο συν-θέτης Μιχάλης Γενίτσαρης.

Γεια σου Περαία αθάνατε Πολλά τραγούδια έγραψαν, Περαία μου, για σένα, γράφω κι εγώ στη σούρα μου με τη σειρά μου ένα. Γεια σου, Περαία αθάνατε, της εργατιάς κολόνα, Πασαλιμάνι, Κοκκινιά, Καμίνια, Δραπετσώνα. Κούπες κρασί αμέτρητες στην Τρούμπα θα ρουφήξω και στο Χατζηκυριάκειο στουπί θα καταλήξω. Γεια σου, Περαία αθάνατε, απόψε κάνω γιούργια στης Ζεάς τα Λιπάσματα και στα γνωστά Ταμπούρια. Γεια σου, Περαία αθάνατε, Χιλιοτραγονόισμένε, κάνεις καρδιές να χαίρονται, κάνεις καρδιές να κλαίνε. Χαρές και πίκρες μας κερνάς ανάμικτες χαρμάνι, το καλώς ήρθες κι έχε γεια που λένε στο λιμάνι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκοι: 1. Στέλιος Καζαντζίδης, Ελένη Κότσογλου και Αντώνης Κληδονάρης

(78 σ.α,λ.) HMV 3732 3568 2895,1956 = (33 σ.α.λ.) Regal 048 70395 36872 4336/76 Α/Α 5344, 1976 και Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια Νο.34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Δάσκαλε που δίδασκες Δάσκαλε που δίδασκες και νόμους δεν κρατούσες, εμένανε συμβούλευες κι εσύ παραστρατούσες. Γλέντι, αγκαλιές και χάδι και ξενύχτης κάθε βράδυ. Κι εγώ που τόσο επίστενα στα λόγια τα σοφά σου, γιατί αργά κατάλαβα τα κατορθώματα σου. Γλέντι, αγκαλιές και χάδι Και ξενύχτης κάθε βράδυ. Τώρα, κυρ-δάσκαλε, κι εγώ άρχισα τα δικά σου, τις συμβουλές σου σκέφτομαι και πίνω στην υγειά σου. Γλέντι, αγκαλιές και χάδι και ξενύχτης κάθε βράδι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκοι: 1. Γρηγόρης Μπιθικότσης και Βούλα Γκίκα (45 σ.α.λ.) HMV

31901533,1962 = Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια Νο.34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Η Λενιώ η κουτσομπόλα Η Λενιώ η κουτσομπόλα που τα ξέρει πάντα όλα μόλις το πρωί ξυπνήσει μπρος στην πόρτα θα καθίσει. Η Λενιώ η κουτσομπόλα που τα ξέρει πάντα όλα. Για την Πάτρα και τη Μαίρη κάτι πάντοτε θα ξέρει και τις χάρες της Βασίλως εκθειάζει καταλλήλως. Η Λενιώ η κουτσομπόλα που τα ξέρει πάντα όλα. Κι όταν όλες τις στολίσει έξυπνα πια θα φροντίσει ώσπου νά 'ρθει το βραδάκι η Λενιώ θα βγει λαδάκι. Η Λενιώ η κουτσομπόλα που τα ξέρει πάντα όλα.

Χασάπικο. Δίσκοι: 1. Γρηγόρης Μπιθικότσης και Βούλα Γκίκα (45 σ.α.λ.) HMV

31901533,1962 = Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια Νο.34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Έχω πολύ κουραστεί Έχω πολύ κουραστεί στη ζωή γι' αυτό με πνίγουν βαθιά στεναγμοί, σ' έχει πληγώσει, καρδιά μου ο πόνος, όλα τα έχασα σε μια βραδιά, τα 'χασα όλα κι απόμεινα μόνος, κάνε κουράγιο, φτωχή μου καρδιά. Ω, ω, ω υπόφερα πολλά, ω, ω, ω το δάκρυ μου κυλά. Μ' έχουν χτυπήσει πια όλοι οι καιροί, νιώθω το στήθος μου τώρα βαρύ, είναι τα χείλη πολύ πικραμένα, είχα φουρτούνες πολλές στη ζωή, άπονη ήταν η μοίρα σε μένα, μ' έχει πληγώσει, δεν έχω πνοή. Ω, ω, ω, υπόφερα πολλά, ω, ω, ω, το δάκρυ μου κυλά. Έχω πολύ κουραστεί στη ζωή κι από παντού φοβερά χτυπηθεί, πάψε, καρδιά μου, να κλαις κάθε ώρα, άσε το γέλιο να μπει στην ψυχή, θά 'ρθει ο ήλιος, θα φύγει η μπόρα, κάνε κουράγιο, μα έχε αντοχή. Ω, ω, ω, υπόφερα πολλά, ω, ω, ω, το δάκρυ μου κυλά.

Βαλς. Δίσκοι: 1. Πάνος Γαβαλάς και Ρία Κούρτη (45 σ.α.λ.) HMV 3618 1707, 1963 =

Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια Νο.34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Οι λαχαναγορίτες Να καμαρώνεις που 'μπλεξες με λαχαναγορίτη κιμπάρι, όμορφο παιδί λεβέντη κι από σπίτι. Οι λαχαναγορίτες όλοι έχουν γεμάτο πορτοφόλι. Α εν τα 'κτιμάει τα λεφτά, ρεζέρβα δεν κρατάει, όσα κι αν έχει τάλιρα, στα κέντρα τα σκορπάει. Οι λαχαναγορίτες όλοι έχουν γεμάτο πορτοφόλι. Το λαχαναγορίτη σου κοίτα να τον κρατήσεις, γιατί αν σου φύγει κάποτε, θα το μετανοήσεις. Οι λαχαναγορίτες όλοι έχουν γεμάτο πορτοφόλι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Ε. Περπινιάδης και Ρία Νόρμα (45 σ.α.λ.) Parlophone 3280 LZGO 3814.

Στο κατώφλι το δικό σου Ήρθα με βήμα κλονισμένο να σου πω ότι δεν έπαψα να είμ' ο άνθρωπος σου, μετανιωμένος σου φωνάζω σ' αγαπώ και γονατίζω στο κατώφλι το δικό σου. Κι αν περιστάσεις μας χώρισαν στη ζωή, το έχω βάρος πάντα μέσα στην ψυχή μου, έμαθα απ' άλλους πως δυστύχησες πολύ κι έχω τύψεις τώρα στη συνείδηση μου. Ήρθα και πάλι και την πόρτα σου χτυπώ, οι συμφορές μου έχουν αλλάξει το μυαλό μου, με παρασύρανε να σε απαρνηθώ και παραλίγο να σε πάρω στο λαιμό μου.

Χασάπικο αργό. Στίχοι Μιχάλη Γενίτσαρη-Χαρ. Βασιλειάδη. Δίσκος: Ε. Περπινιάδης και Ρία Νόρμα (45 σ.α.λ.) Parlophone 3280 LZXGO 3815.

Εμπήκα μες στο καπηλειό Εμπήκα μες στο καπηλειό τη φλόγα μου να σβήσω, ένα παλιό μου έρωτα θέλω να λησμονήσω. Φέρε μου, κάπελα, να πιω, γέμισε το ποτήρι, θέλω να πιω κρασί πολύ, μην μου χαλάς χατίρι. Τα πίων και ο πόνος μου ούτε στιγμή δεν σβήνει, απόψε τ' αφιλότιμο το πίνω και με πίνει.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Στράτος Διονυσίου (45 σ.α.λ.) HMV 3763 2755, 1967 = Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια Νο.34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Ο Δημητράκης ο ψαράς Τον φουκαρά, τον φουκαρά, τον Δημητράκη τον ψαρά την βάρκα τον τρακάρανε, την σπάσαν, την φουντάρανε. Χωρίς τιμόνι και κουπί πώς θες να κάνει προκοπή; Στο καπηλειό την άραξε και τη ζωή τον άλλαξε. Ο φουκαράς, ο φουκαράς ο Δημητράκης ο ψαράς έσβησε, καταστράφηκε, απ' το λιμάνι χάθηκε.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκοι: Α. Ζακυνθηνάκης (45 σ.α,λ.) Sonata 075-A 4842312490/68,1968. Δημ. Ευσταθίου (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975.

Σταμάτησε την γκρίνια Σταμάτησε την γκρίνια πριν στο αμήν να φτάσω, άλλαξε την κουβέντα και στρώσε να πλαγιάσω, στον ύπνο που θα φτάσει το πείσμα θα ξεχάσω. Λόγια πικρά μην λέμε όπως συχνά συμβαίνει, εμείς οι δυο μας πρέπει να ζούμε αγαπημένοι, το γκρι-γκρι-γκρι να πάψεις και σε καλό όε βγαίνει. Σταμάτησε την γκρίνια και το ψιλό γαζί σου, ξηλώνεις ό,τι ράβεις κι είναι ζημιά δική σου, το φως χαμήλωσε το, να κοιμηθώ μαζί σου.

Χασάπικο. Δίσκος: Χρηστάκης και Ρία Κούρτη (45 σ.α.λ.) Sonata 075-B 4842212488/68, 1968.

Όταν ξεπέσει ο άνθρωπος Είχα λεφτά, πολλά λεφτά, λεφτά με το τσουβάλι, μα τώρα που μπατίρησα με βλέπουν σαν ρετάλι. Οι φίλοι μου με ξέχασαν κι οι συγγενείς με διώχνουν, αυτοί με τα δυο χέρια τους μες στο γκρεμό με σπρώχνουν. Όταν ξεσπάσει ο άνθρωπος τον λησμονάνε όλοι, γιατί αξία δίνουνε μόνο στο πορτοφόλι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Τάκης Ζαραγκάς Sonata 077-A 48425 12491/68,1968

Θά 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο Δώσ' μου το κλειδί από την πόρτα, να 'μπω μέσα σαν και πρώτα. Θά 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο και για σύνθημα θα βήχω. Κοίτα φως να μην ανάψεις, μην με δούνε και με κάψεις. Θά 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο και για σύνθημα θα βήχω. Πρόσεξε το αυτό, κυρά μου, θα 'ναι ο βήχας σύνθημα μου. Θά 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο και για σύνθημα θα βήχω.

Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο. Δίσκοι: 1. Χρηστάκης "Δώσ' μου το κλειδί' (45 σ.α.λ.) Sonata 115-A 25187

17661/69,1969. 2. Δημ. Ευσταθίου και Γιώτα Σίλβα "Τοίχο τοίχο" (45 σ.α.λ.) Κυκλάδες

20104/6072/74,1974. 3. Μιχάλης Γενίτσαρης και Βούλα Γκίκα "Τοίχο τοίχο" Ένας ρεμπέτης

τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976 και Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια No. 34 (33 σ.α.λ.) ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14249,1987.

Με ξέχασες και πια δεν μ' αγαπάς Από μικρή σε γνώρισα, μελαχροινή μου γόησσα, μα τώρα συν σαν ξένο με κοιτάς, μ' αρνήθηκες τα χάδια σου, περνάς μ' άλλον τα βράδια σου, με ξέχασες και πια δεν μ' αγαπάς. Παρέα μεγαλώσαμε, την πρώτη αγάπη νιώσαμε και στα κλεφτά αλλάζαμε φιλιά, θνμάμαι μ' ορκιζόσοννα δική μου θα γινόσοννα, μα τώρα είσαι ο' άλλη αγκαλιά. Από μικρή σε γνώρισα, για ταίρι μου σε νόμισα, μα χάραξες πορεία χωριστή, μια ιστορία γκρέμισες, με στεναγμούς τη γέμισες, μα πες γιατί το 'κάνες γιατί;

Χασάπικο. Δίσκος: Χρηστάκης και Ρία Κούρτη (45 σ.α.λ.) Sonata 115-B 25191/17667/69,1969.

Γλυκοχάραξε η μέρα Ήρθα χάραμα για να σου τραγουδήσω, να σου παίξω το μινόρε της αυγής, την καρδιά σου την σκληρή να συγκινήσω και για λίγο στο παράθυρο να βγεις. Η καρδιά είναι απ' αγάπη πληγωμένη και ετούτη τη στιγμή που τραγουδώ είναι η σκέψη μου βαθιά συγκινημένη, αχ, και να 'βγαινες για λίγο να σε δω. Γλυκοχάραξε κι η μέρα πλησιάζει κι όμως είμαι στο δικό σον το στενό, ο καημός του χωρισμού με περονιάζει, σ' αγαπώ και δεν θα πάψω να πονώ.

Χασάπικο. Δίσκος: Σπύρος και Ζωή Ζαγοραίου (45 σ.α.λ.) Sonata 120-Α 25189 7658/69,1969

Θα με κάνουν να σαλτάρω Ζηλεύουνε, δεν θέλουνε, δεν τους αφήνει η ζήλια ευτυχισμένους να μας δουν και βάζουνε φιτίλια. Θα με κάνουν να σαλτάρω, όπως είσαι να σε πάρω. Σκορπούν το δηλητήριο κι άσχημα λόγια λένε και δυο καρδιές που αγαπούν τις κάνουνε να κλαίνε. Θα με κάνουν να σαλτάρω, όπως είσαι να σε πάρω. Η χάρη δεν τους γίνεται, δεν θα τους επιτρέψω, όσο κι αν βάζουν φιτιλιές, θα τους τις ανατρέψω. Θα με κάνουν να σαλτάρω, όπως είσαι να σε πάρω.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Σπύρος και Ζωή Ζαγοραίου (45 σ.α.λ.) Sonata 120-Β 25189-7659/69,1969.

Καραντουνέζι Καραντοννέζι κούρντισα τον μπαγλαμά να παίξω, απόψε θα γλεντήσουμε και θα το ρίξουμ' έξω. Θ' ακούσεις όμορφες πενιές απ' το μπαγλαμαόάκι και ταξιμάκια όμορφα απ' το Γενιτσαράκι. Καραντουζένι κούρντισα, χορός θα γίνει πάλι, κέρνα κρασί, αγάπη μου, να κάνουμε κεφάλι.

Ζεϊμπέκικο γιουρούκικο. Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης (45 σ.α.λ.) Κυκλάδες 289215849/75,1975. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077

M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976. 3. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Είσαι πολύ στραβόξυλο Εσύ δεν συμμορφώνεσαι ούτε από λόγια παίρνεις και όλα μου τα σχέδια ανάποδα τα φέρνεις. Αν θα φύγεις από μένα, θα περνάς δυστυχισμένα. Είσαι πολύ στραβόξυλο, του κεφαλιού σου κάνεις, μα δεν αντιλαμβάνεσαι μες στο γκρεμό πως φθάνεις. Αν θα φύγεις από μένα, θα περνάς δυστυχισμένα. Άδικα βασανίζουμαι και το μυαλό παιδεύω, χαμένα πάν' τα λογία μου και ας σε συμβουλεύω. Αν θα φύγεις από μένα, θα περνάς δυστυχισμένα.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Λεωνάρδος Μπουρνέλης (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α 3292, 1975.

Αφού μ' αρέσει to κρασί Ο κόσμος μ' έβγαλε μπεκρή, γιατί συχνά τα πίνω. Εγώ θα γίνουμαι στουπί και φράγκο δεν θα δίνω. Θα τα πίνω τα βραδάκια ζούλα μες στα ταβερνάκια. Αφού μ' αρέσει το κρασί, γιατί να μην το πίνω; Μέσα στη ζάλη τον κρασιού κάθε καημό μου σβήνω. Θα τα πίνω τα βραδάκια ζούλα μες στα ταβερνάκια. Είναι το μόνο φάρμακο που σβήνει κάθε πόνο, γι' αυτό κι εγώ θα σας το πω πίνω κρασάκι μόνο. Θα τα πίνω τα βραδάκια ζούλα μες στα ταβερνάκια.

Χασαποσέρβικο. Δίσκος: Παν. Μιχαλόπουλος και Γιώτα Σίλβα (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975.

Εμπατίρησε η μπογιά σου Εμπατίρησ' η μπογιά σου, δεν περνάει, κι άδικα βάζεις κοκκινάδι και μπογιές, αυτή η άσωτη ζωή σου σ' έχει φάει και τα ξενύχτια που γυρνάς ως τις αυγές. Άδικα μες στα μαγαζιά για μένα ψάχνεις κι όλο τονς φίλονς μου για μένανε ρωτάς, δεν σε γουστάρω, σ' έχω βγάλει απ' την καρδιά μου και σαν την άδικη κατάρα μην γυρνάς. Ήσουν μποέμισσα, το ξέρω, όταν σ' είχα κι ήσουν όμορφη πολύ σαν το κουκλί, μα απ' τον καιρό πον έχεις κάνει τα δικά σου πέρασαν χρόνια και μπατίρησες πολύ.

Χασάπικο. Δίσκος: Λεωνάρδος Μπουρνέλης (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α 3292, 1975.

Αλλος δεν θα σε πάρει Αν μάθω πως σε πήρανε μέσ' απ' τα δυο μου χέρια, όσο και μάγκας να 'ν' αυτός, θα έρθουμε στα χέρια. Το ξέρεις πως για σένανε και τη ζωή μου δίνω, μ' έκανε η αγάπη σου σαν το τρελό να γίνω. Δεν θα σ' αφήσω, κούκλα μου, άλλος για να σε πάρει, θα καθαρίσω όμορφα, γιατί 'μαι παλικάρι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Παν. Μιχαλόπουλος (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975

Στο λέω θα σ' αφήσω Βαρέθηκα ν' ακούω τα λόγια που μου λες, θα φύγω να σ' αφήσω μονάχη και θα κλαις. Κοίταξε συμμορφώσου και άλλαξε μυαλό, γιατί τα σφάλματα σου όε θα 'βγουν σε καλό. Στο λέω θα σ' αφήσω γιατί έχω κουραστεί, η γκρίνια που 'χεις πιάσει δεν έχει προκοπή, η γκρίνια που 'χεις πιάσει και το γινάτι σου. Θα μπλέξω με μια άλλη να μπω στο μάτι σου. Αν δεν αλλάξεις γνώμη, να φέρεσαι καλά, να ξέρεις θα με βάλεις μια μέρα σε μπελά. Πολλά μου τα 'χεις κάνει και κάνω υπομονή, κοίτα καλά, κυρά μου, θα πάρεις το πανί.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Παν. Μιχαλόπουλος (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975.

Ωραία Θεσσαλονικιά Στα όρη βγαίνει η κάπαρη, τα χείλη σου είναι ζάχαρη κι όλο μου λεν' λόγια γλυκά, ωραία Θεσσαλονικιά. Πετούν τα μάτια σου φωτιές και μαραζώνεις τις καρδιές, μαράζωσες και μένανε που μ' έχει η μάνα μ' ένανε. Ωραία φρύδια και μαλλιά και λυγερή κορμοστασιά, έχεις τσιγγάνικη ομορφιά, ωραία Θεσσαλονικιά.

Ζεϊμπέκικο γιουρουκικο. Δίσκοι:

1. Μιχάλης Γενίτσαρης (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75 Α/Α3292,1975.

2. Θ.Πολυκαντριώτης «Θεσσαλονικιά» Margophone 24620/1836/778184 1499,1977.

3. Μιχάλης Γενίτσαρης Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor '2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976.

4. Μανόλης Μητσιάς «Όμορφη Θεσσαλονικιά» Παλιά ρεμπέτικα (33 σ.α,λ.) ΕΜΙΑΛ14C 062 71304 Α/Α 10725,1983.

5. Μιχάλης Γενίτσαρης (33 σ.α.λ.) Ο μουσικός θησαυρός της Κολούμπια No. 34 ΕΜΙΑΛ 034-4010881 Α/Α 14259,1987.

6. Μιχάλης Γενίτσαρης Η Θεσσαλονίκη στα ρεμπέτικα (33 σ.α.λ.) Lyra 3487 YLP3487 Ζ1/2982/88,1988.

7. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26 LC4270,1991.

Ο Μανόλης Στρώσε το χαλί και κάτσε και το μπαγλαμά σου πιάσε, η πενιά να κελαηδήσει, το κεφάλι να γιομίσει. Ολοι οι μάγκες σταυροπόδι, κέρασε μας, βρε Μανόλη, κέρασε μας, βρε Μανόλη, μια και το γουστάρουμ' όλοι. Τους καφέδες άντε φτιάξε, μερικά καρύδια σπάσε, τώρα που το κέφι βρίσκω φέρ' το μπακλαβά στο δίσκο. Όλοι οι μάγκες σταυροπόδι, κέρασε μας, βρε Μανόλη, κέρασε μας, βρε Μανόλη, μια και το γουστάρουμ' όλοι. Όλοι ήρθαν στα μεράκια, τι χορός, τι παλαμάκια! Η πενιά στιγμή δεν παύει και το κέφι μας ανάβει. Όλοι οι μάγκες σταυροπόδι, κέρασε μας, βρε Μανόλη, κέρασε μας, βρε Μανόλη, μια και το γουστάρουμ' όλοι.

Ζεϊμπέκικο απιάλικο. Δίσκοι: 1. Παν. Μιχαλόπουλος και Γιώτα Σίλβα (33 σ.α.λ.) Κυκλάδες 8347/1227/75

Α/Α3292,1975. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077

M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976.

Αχ, έχεις κάτι Κάθε βραδάκι σκεπτικός κάθουμαι λογιαράζω πολλές γυναίκες γνώρισα, μα εσένα δεν σ' αλλάζω. Αχ, έχεις κάτι που σ' άλλη δεν το βρήκα, το γέλιο σου, το σκέρτο σου και των χαδιών τη γλύκα. Είχα ξανθές, μελαχροινές, και κάποια μαυρομάτα, αλλά κοντά σου γνώρισα τι χάρη έχουν τα νιάτα. Αχ, έχεις κάτι που σ' άλλη δεν το βρήκα, το γέλιο σου, το σκέρτο σου και των χαδιών τη γλύκα. Με σκλάβωσε η νιότη σου και η καλή καρδιά σου, ακόμα κι αν με έδιωχνες δεν φεύγω από κοντά σου. Αχ, έχεις κάτι που σ' άλλη δεν το βρήκα, το γέλιο σου, το σκέρτο σου και των χαδιών τη γλύκα.

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976.

Πάλι έμπλεξες με άλλον Πάλι έμπλεξες με άλλον, μου 'κάνες λαδιά και κουρέλι μου 'χεις κάνει την φτωχή μου την καρδιά. Δεν θα βρεις σαν την καρδιά μου όπου και να πας, είσαι άστατη γυναίκα και δεν ξέρεις ν' αγαπάς. Στο 'πα μία, στο 'πα δύο δεν στο συγχωρώ, βρήκα πιο 'μορφή από σένα κι άντε τράβα στο καλό.

Χασαποσέρβικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Βούλα Γκίκα Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 A/A 4357,1976

Το μπουζούκι μου θα σπάσω Απόψε το μπουζούκι μου με δάκρυα θα βρέξω, θυμήθηκα τα νιάτα μου και κάθισα να παίξω. Το μπουζούκι μου θα σπάσω, για να μην το ξαναπιάσω. Ένα τραγούδι μου παλιό που έγραψα για σένα, μες στην καρδιά μου ξύπνησαν όλα τα περασμένα. Το μπουζούκι μου θα σπάσω, για να μην το ξαναπιάσω. Θυμήθηκα χρόνια παλιά και μια χαμένη ελπίδα, μες στην καρδιά μου άφησαν του πόνου τη σφραγίδα. Το μπουζούκι μου θα πιάσω, για να παίξω, να ξεχάσω.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ένας ρεμπέτης τραγουδά (33 σ.α.λ.) Polydor 2421077 M/C 3180077 4821/539/76 Α/Α 4357,1976.

Η ζωή έχει φαρμάκια Η ζωή έχει φαρμάκια, έχει βάσανα πολλά κι αν δεν έχεις να τη ζήσεις, θα πεθάνεις πιο καλά. Αν δεν έχεις, φίλε, νύχια μοναχός σον να ξυστείς, ούτε ο συγγενής αού δίνει, ούτε ο φίλος να φτιαχτείς. Πρόσεξε μην μπατιρήσεις στον παλιόκοσμο αυτό, γιατί και ο αδερφός σου θα σε βλέπει σαν εχθρό.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Οι μεγάλοι του ρεμπέτικου No.12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Αντί κεριά-λιβάνια Όταν πεθάνω, μάγκες μου, αντί κεριά-λιβάνια ανάφτε μον έναν άργιλε και ρίχτε μον ντονμάνια. Αντί για διάκο και παπά, λαμπάδες και ξεφτέρια θέλω μονάχα σνντροφιά τον αργιλέ στα χέρια. Θάφτε με μόνο στη γωνία, παίχτε μον και μπονζούκι, στον άλλο κόσμο για να μπω τρελλός στο μαστρονλούκι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Κλάψε απόψε, μπαγλαμά μου Κλάψε απόψε, μπαγλαμά μου, το σικλέτι της καρδιάς μου, το σικλέτι της καρδιάς μου που μου τρώει την καρδιά μου. Μπαγλαμά μον φιλντισένιε, λίγο παρηγόρησε με, λίγο παρηγόρησε με, γιατί ο δόλιος τυραννιέμαι. Παίξε απόψε με μεράκι, να μου βγάλεις το σαράκι που 'χω μέσα στην καρδιά μου και μου τρώει τα σωθικά μου. Μπαγλαμά μον σνντροφιά μου, δεν σ' αφήνω από κοντά μου, πάντα εσένα θα κρατάω και στον άλλο κόσμο αν πάω.

Ζεϊμπέκικο απτάλικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8367 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Φυλακή και εξορία Μπήκα στου Μάνθου τον τεκέ να πιω ένα αργιλεδάκι που είχε Περσίας τουμπεκί και προύσικο μανράκι. Μπήκαν και μας μπλοκάρανε, πήραν τους αργιλέδες και αμέσως μας φορέσανε στα χέρια χειροπέδες. Τρία χρόνια φυλακή και δυο εξορία μας έδωσε ο πρόεδρος για χασισοποτία. Με στείλανε στην Αίγινα κι ύστερα στην Ανάφη, μα η ξερή μου κεφαλή έπρεπε να τα πάθει.

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Στης Κοκκινιάς τα χαμηλά Στης Κοκκινιάς τα χαμηλά κάθονται όνο μελαχροινά. Είναι σαΐνια και οι δυο, παίζουν τονς άντρες σαν γιογιό. Η μια δουλεύει στον καπνό, η άλλη υφαίνει στον αργαλειό. Είναι σαΐνια και οι δυο, παίζουν τονς άντρες σαν γιογιό. Κι οι δυο στα ψεύτικα αγαπούν και όποιονε βρουν, τόνε γελούν. Είναι σαΐνια και οι δυο, παίζουν τους άντρες σαν γιογιό.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Με μπουζουκομπαγλαμάδες Στον Περαία για τους μάγκες είχαν φτιάξει ένα σχολείο κι όποιος πέρασε το πήρε το χαρτί για σχολαρχείο. Δάσκαλος ήταν ο Μπάτης ο τσαχπίνης, ο μπερμπάντης που 'βγάλε πολλά τσιράκια και μας παίζουν μπουζουκάκια. Πρώτον έβγαλε τον Μάρκο, τον Ανέστο και τον Στράτο, και ο δάσκαλος παρέα παίζανε μες στον Περαία. Παίξανε στην Δραπεταώνα, οι παλιοί θυμούνται ακόμα, με μπουζουκομπαγλαμάδες βγάζαν ντέρτια και νταλκάδες.

Ζεϊμπέκικο απτάλικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου. Οι μεγάλοι τον ρεμπέτικου No. 12 (33 σ.α.λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640/82,1982.

Στη φυλακή θα λιώσω Με πιάσαν ένα απόγευμα μες στο Μεταξουργείο, γιατί επούλαγα νερό για λάδι ένα δοχείο. Μάνα μου, πώς θα γλιτώσω; Μες στη φυλακή θα λιώσω. Κι αμέσως με όικάσανε δυο χρόνια τον καημένο και μ' έκλεισαν μες στου Συγγρού σαν λέων πεινασμένο. Μάνα μου, πώς θα γλιτώσω; Μες στη φυλακή θα λιώσω. Τρέξε, μανούλα, βγάλε με και δεν το ξανακάνω. Δυο χρόνια μες στη φυλακή ο δόλιος θα πεθάνω. Μάνα μου, πώς θα γλιτώσω; Μες στη φυλακή θα λιώσω.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Οι μεγάλοι του ρεμπέτικου Νο.12 (33 σ.α,λ.) Margophone 8267 Ζ1/Φ/624-657/640.82,1982.

Ρημαγμένο σπίτι Τι ζητώ σ' αυτό το ρημαγμένο σπίτι πον ερείπια το έκανε ο καιρός, μια ολόκληρη ζωή έχει πια καταστραφεί, πώς να χτίσω τη φωλιά απ' την αρχή; Τα ρημάδια τα κοιτώ και το δάκρυ δεν βαστώ, πώς να αντέξω το δικό μας χωρισμό; Τα χορτάρια και τ' αγκάθια μες στον κήπο μου μιλούν για το δικό μας χωρισμό, με λαχτάρα νοσταλγώ να με δεις και να σε δω όπως τότες πον βρισκόμαστε μαζί. Τα ρημάδια τα κοιτώ και το δάκρυ δεν βαστώ, πώς να αντέξω το δικό μας χωρισμό; Τι ζητώ σ' αυτό το ρημαγμένο σπίτι που το στοίχειωσε ο πόνος ο πικρός; Πέτρα ρίχνω και τραβώ, πίσω να μην ξαναρθώ, θα την σφίξω όσο παίρνει την καρδιά. Τα ρημάδια τα κοιτώ και το δάκρυ δεν βαστώ, πώς να αντέξω το δικό μας χωρισμό;

Χασάπικο. Δίσκος: Ελένη Γεράνη (33 σ.α.λ.) Venus SV 79 Ζ1/Φ/1-78/42/83,1983.

Αλάνης και μπεκρής Έναν αλάνη και μπεκρή και οπαδό του άσσου μ' έκανε η αγάπη σου και τα καμώματα σου. Χαρτί, ξενύχτι και ποτό, κάθε παρανομία που έκανα μες στη ζωή εσύ Όονν η αιτία. Ήμουν νοικοκυρόπαιδο, παιδάκι από τα λίγα, με σένανε πον έμπλεξα κατά διαόλου πήγα.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

Απόψε ο ντερβισόμαγκας Απόψε ο ντερβισόμαγκας εμπήκε στην ταβέρνα και φώναξε του κάπελα: Όλο τον κόσμο κέρνα! Βάλε και μένανε να πιω, γέμισε το ποτήρι, απόψε για μια αχάριστη τα πίνω ξεροσφύρι. Μου 'χει ρημάξει τη ζωή κι όμως την αγαπάω, και όταν τήνε θυμηθώ, τα πίνω και μεθάω.

Ζεϊμπέκικο. Οι στίχοι είναι του Μ. Γενίτσαρη και του Π. Καπλάνογλου. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

Έζησα στον υπόκοσμο Εγώ στον κόσμο τούτονε πολλά έχω περάσει, φαρμάκια, πίκρες, βάσανα τα έχω δοκιμάσει. Έζησα στον υπόκοσμο, μπήκα και σε σαλόνια, κοιμήθηκα στα πούπουλα, στους δρόμους και στα χιόνια. Κι απ' όσα είδα κι έζησα σ' αυτήν την κοινωνία, ο κόσμος είναι θέατρο, σωστή Βαβυλωνία.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

Είμαι όλο καψουρα Απόψε θέλω να τα πιω, θέλω να γίνω σούρα, για σένα, αγάπη μου γλυκιά, έχω μαράζει στην καρδιά κι είμαι όλο καψούρα. Έλα κι έχω τα κέφια μου, θέλω να σε γουστάρω, θα πά' ν' ακούσουμε πενιές στο Φάληρο στις Τζιτζιφιές, και μη φοβάσαι Χάρο. Θα πιούμε, θα γλεντήσουμε, κούκλα μου, τη ζωή μας και το ξημέρωμα τα δυο όπως τον πρώτο το καιρό θα πάμε στο τσαρδί μας.

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/644/650/84,1984.

Βαρέθηκα τη θάλασσα Βαρέθηκα τη θάλασσα, δεν θα ξαναμπαρκάρω, μ' έχουν τραβήξει στη στεριά δυο μάτια που γουστάρω. Γιατί αγαπώ αληθινά, το ξέρω τι θα πράξω, την αγκαλιά της έκανα λιμάνι για ν' αράξω. Εγώ το κύμα το 'φαγά, που λεν, με το κουτάλι, την θάλασσα την παρατώ κι ας την χαρούνε κι άλλοι. Γιατί αγαπώ αληθινά, το ξέρω τι θα πράξω, την αγκαλιά της έκανα λιμάνι για ν' αράξω. Όλο τον κόσμο γύρισα, κουράστηκε η καρδιά μου, σ' αυτά τα μάτια που αγαπώ ρίχνω την άγκυρα μου. Γιατί αγαπώ αληθινά, το ξέρω τι θα πράξω, την αγκαλιά της έκανα λιμάνι για ν' αράξω.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/644/650/84,1984.

Έχει κέφια η μικρή μου Για σένα πόψε κελαηδεί του μπουζουκιού το τέλι, ρίχνω λεφτά να παίζουνε ό,τι η καρδιά σου θέλει. Παίξε, παίξε, μπουζουξή μου, έχει κέφια η μικρή μου. Έχει σπαθί κορμοστασιά και δαχτυλίδι μέση, αυτή η κοπέλα, φίλοι μου, λαχείο μου 'χει πέσει. Παίξε, παίξε, μπουζουξή μου, έχει κέφια η μικρή μου. Ας παίξουνε τα όργανα, για όλα εγώ πληρώνω, χορεύει το κορίτσι μου κι εγώ το καμαρώνω. Παίξε, παίξε, μπουζουξή μου, έχει κέφια η μικρή μου.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984

Μες στη φυλακή που μπήκα Μες στη φυλακή που μπήκα, εκεί, μάγκες μου, τη βρήκα, δεν πληρώνω νοίκι-φώτα, την περνώ ζωή και κότα. Έξω μες στην κοινωνία την περνούσα μ' αγωνία, για δεν είχα να τη βγάλω μεροκάματο μεγάλο. Στο κελί τώρα κλεισμένος και απ' όλους ξεχασμένος, μάσες, ξάπλες και τσιγάρο ώσπου να την ξεμπουκάρω.

Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο. Δίσκοι: 1. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33

σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984. 2. Μιχάλης Γενίτσαρης Το Μινόρε της Αυγής, β' περίοδος (33 σ.α.λ.)

Minos MSM 532 Ζ1/Φ/801/834/841/84,1984. 3. Μιχάλης Γενίτσαρης Σαλταδόρος (CD) Trikont EFA US-0168-26

LC4270,1991.

Γεροντομαγκας Γεροντόμαγκα ντερβίση, πάτα τόνε, να γεμίσει, το λουλά με το καλάμι βάλ' τον μέσα κάνα δράμι. Γεροντόμαγκα αδερφέ μου, γέμισε τον αργιλέ μου, κόλλα τις φωτιές απάνω, να φονμάρω και ας πεθάνω. Φύλα τσίλιες, μη μας πιάσουν και τον αργιλέ μας σπάσονν και μας πάνε συνοδεία όλους στην Εισαγγελία.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

Τ’ αμαρτωλό σου βάδισμα Τ’ αμαρτωλό σου βάδισμα το νου μου έχει θολώσει, στα κολασμένα χέρια σου ποια μοίρα μ' έχει δώσει; Γι να πω, τι να πω; Εσύ 'σαι το γραφτό μου, και να 'θελα να σ' αρνηθώ, θα βρω το θάνατο μου. Με την καρδιά μου πάλεψα για να σε λησμονήσω, κοντά σου καταστρέφομαι, μα θα σ' ακολουθήσω. Τι να πω, τι να πω; Εσύ 'σαι το γραφτό μου, και να 'θελα να σ' αρνηθώ, θα βρω το θάνατο μου. Αυτό ήταν της μοίρας μου και υποταγή δηλώνω στα κολασμένα χέρια σου ν' αφήνομαι με πόνο. Τι να πω, τι να πω; Εσύ 'σαι το γραφτό μου, και να 'θελα να σ' αρνηθώ, θα βρω το θάνατο μου.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκοι: 1

1. Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτηκες ομορφιές (33 S) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84 1984.

2. Μιχάλης Γενίτσαρης Το Μινόρε της Αυγής, β περίοδος (33 σ.α.λ.) Minos MSM 532 Ζ1/Φ/801/834/841/84,1984.

Στάλα-στάλα Στάλα-στάλα, στάλα-στάλα πέφτει απόψε η βροχή, θα 'θελα να 'ρθώ στο σπίτι, μα να είσαι μοναχή, μια βαριά μελαγχολία μου σκεπάζει την ψυχή. Θά 'ρθω και δεν θα φύγω πια απ' τη δική σου αγκαλιά. Ένα-ένα, ένα-ένα ξαναφέρνω στο μυαλό τις στιγμές που 'χαμέ ζήσει με τον έρωτα κι οι δυο, τα ωραία μας τα βράδια να ξεχάσω δεν μπορώ. Θά 'ρθω και δεν θα φύγω πια απ' τη δική σον αγκαλιά. Στάλα-στάλα, στάλα-στάλα μες στ' αυλάκι το νερό, δεν μπορώ άλλο να ζήσω και θα έρθω να σε βρω, τα φιλιά στην αγκαλιά σου και τα χάδια να χαρώ.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α,λ.) Minos MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984

Φύγε, βρε μπαμπεσα Φύγε, βρε μπαμπεσα, από κοντά μου, γκρέμισες, τρελή, τα όνειρα μου, στο 'χα πει πως θα σε διώξω όταν σκάρτη σε τσακώσω, την μαγκιά μου εγώ δεν θα λερώσω. Δεν γουστάρω άλλο τα φιλιά σου, αφού σκάρτη είναι η καρδιά σου, ξέρω φράγκο δεν αξίζεις, ψεύτικα εσύ δακρύζεις, αλανιάρα θέλεις να γυρίζεις. Θέλω καθαρό το μέτωπο μου και σπαθί γυναίκα στο πλευρό μου, είμαι άντρας και το ξέρεις στην αγάπη ντερμπεντέρης, δεν μπορείς εσύ να μου τη φέρεις.

Χασάπικο. Οι στίχοι είναι των Μιχάλη Γενίτσαρη και Π. Καπλάνογλου. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Χάρις Αλεξίου Ρεμπέτικες ομορφιές (33 σ.α.λ.) Minοs MSM 522 Ζ1/Φ/631/664/650/84,1984.

Θύμα σου μ' έχεις κάνει Σαράντα δυο κομμάτια έκανες την καρδιά μου, τσαχπίνα μου γλυκιά, και μ' έχεις ξετρελάνει, σκλάβο σου μ' έχεις κάνει και δεν αντέχω πια. Αυτή η ομορφιά σου, η τόση τσαχπινιά σου μου πήραν το μυαλό, θύμα σου μ' έχεις κάνει. Πού βρήκες το βοτάνι και μου 'όωσες να πιω; Αν δεν σε δω μια μέρα ο νους μου κάνει πέρα από τη λογική, κοίτα καλά, μικρό μου, μην χάσω το μυαλό μου και μπω στη φυλακή.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α,λ.) Sonora SNR 12561573/85 Α/Α 12687,1985.

Το χρήμα το αμαρτωλό Άσχημο δρόμο διάλεξες να κάνεις τη ζωή σου, στα στέκια τα παράνομα πουλούσες το κορμί σου. Το χρήμα το αμαρτωλό σε γέμισε στολίδια, μα μη νομίζεις στη ζωή πως θα 'σαι πάντα ίδια. Τα χρόνια θα περάσουνε, θα σβήσει η ομορφιά σου, τότε θα κλαις, μα θα 'ναι αργά για το κατάντημα σου. Της αμαρτίας το στρατί στο βούρκο σ' έχει ρίξει και άνθρωπος δεν θα βρεθεί να σε παρηγορήσει.

Χασάπικο. Στίχοι Μιχάλη Γενίτσαρη-Π. Καπλάνογλου. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ρεμπέτικοι νταλκάόες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 Α/Α 12687,1985.

Μέσα σε μια βαρκούλα Μου είπανε δυο φίλοι μου πως σ' είδανε στη Βούλα αγκαλιασμένη μ' ένανε μέσα σε μια βαρκούλα. Τον φίλαγες, σε φίλαγε, στη βάρκα ήσαστε μόνοι, εσένα είδανε καλά κρατούσες το τιμόνι. Η βάρκα πήγαινε ανοιχτά κατά το Καλαμάκι και μένα δε σκεπτόσουνα, μικρό μου κοριτσάκι. Πήγατε και γλεντήσατε κάτω στην παραλία και μένα δεν λογάριαζες που μ' έτρωγε η αγωνία.

Χασάπικο αλέγκρο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάόες (33 σ.α,λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 A/A 12687,1985

Δίκασαν την καρδιά μου Εισαγγελείς και πρόεδροι δίκασαν την καρδιά μου, γιατί επαραστράτησα στον έρωτα κι έχασα τα μυαλά μου. Αγάπησα παράνομα κι αυτό το λένε λάθος, μα ποιος μπορεί ν' αντισταθεί στον έρωτα και στης καρδιάς το πάθος. Βαριά ποινή μου δώσανε να την απαρατήσω, αφού το ξέρουν δεν μπορώ χωρίς αυτή ούτε στιγμή να ζήσω.

Ζεϊμπέκικο. Στίχοι Μ. Γενίτσαρης και Π. Καπλάνογλου. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 Α/Α 12687,1985.

Εχάθηκε το γέλιο μου Απ' το ξερό κεφάλι μου χάλασα τη ζωή μου και μέσα στο τρελάδικο έκανα το τσαρδί μου. Σε μια γωνιά μονάχος μου τώρα παραμιλάω, εχάθηκε το γέλιο μου κι ανθρώπου δεν μιλάω. Ποτέ κανείς να μη βρεθεί με το δικό μου χάλι. Ό,τι τραβάει το κορμί το φταίει το κεφάλι

Ζεϊμπέκικο. Στίχοι Μ. Γενίτσαρης και Π. Καπλάνογλου. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 A/A 12687,1985.

Ο πόνος του δεν σβήνει Μες στον καπηλειού την άκρη πίνει μόνος του κρασί κι απ' τα μάτια τρέχει δάκρυ και η αιτία είσαι εσύ. Τα πίνει και ο πόνος του ούτε στιγμή δεν σβήνει, όσο τα πίνει πιο πολύ τόσο θυμάται εκείνη. Το 'να ανάβει, τ' άλλο σβήνει το τσιγάρο το βαρύ, να ξεχάσει τη μορφή της δυστυχώς μα δεν μπορεί. Τα πίνει και ο πόνος του ούτε στιγμή δεν σβήνει, όσο τα πίνει πιο πολύ τόσο θυμάται εκείνη. Πίνει, πίνει, ξαναπίνει και ξανά θέλει να πιει, για να σβήσει το σαράκι που του τρώει τη ψυχή. Τα πίνει και ο πόνος του ούτε στιγμή δεν σβήνει, όσο τα πίνει πιο πολύ τόσο θυμάται εκείνη.

Ζεϊμπέκικο. Οι στίχοι είναι του Μιχάλη Γενίτσαρη και του Π. Μαγγανάρη. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 Α/Α 12687,1985.

Ο Παμεινώντας Τον ερωτιάρη άρχισες να κάνεις, Παμεινώντα, σ' όλα τα κοριτσόπουλα την ρίχνεις από σπόντα. Παμεινώντα ερωτιάρη, σ' έχουν πάρει πια χαμπάρι. Απ' το χωριό σου, Νώντα μου, μας ήρθες κοροϊδάκι και στον Πέραία ξύπνησες και κάνεις το μαγκάκι. Παμεινώντα ερωτιάρη, σ' έχουν πάρει πια χαμπάρι. Αυτά δεν τα σηκώνουμε, ρε Νώντα, στον Περαία, ας τις παλαβομάρες σου, για να περνάς ωραία. Παμεινώντα ερωτιάρη, σ' έχουν πάρει πια χαμπάρι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α,λ.) Sonora SNR 12561573/85 A/A 12687,1985.

Γέμισε, βλάμη, το λουλά Πάμε, ρε μάγκες, στο βουνό να πιούμε αργιλεδάκι, που 'χω καβάντζα ένα λουλά και το μπαγλαμαδάκι. Να ακούσουμε καμιά πενιά απ' το μπαγλαμαδάκι, που τα γλυκά τα τέλια του σε βάζουν σε μεράκι. Κόψτε θυμάρι απ' το βουνό, νεράκι απ' το ποτάμι, σκαρώστε και τον άργιλε με το χρυσό καλάμι. Να ακούσουμε καμιά πενιά απ' το μπαγλαμαδάκι, που τα γλυκά τα τέλια του σε βάζουν σε μεράκι. Γέμισε, βλάμη, το λουλά, να τήνε -ψιλοβρούμε τώρα π' άρχισαν τα πουλιά γλυκά και κελαηδούνε. Να ακούσουμε καμιά πενιά απ' το μπαγλαμαδάκι, που τα γλυκά τα τέλια του σε βάζουν σε μεράκι.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρί Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 Α/Α 12687,1985

Το μπουζούκι δεν πουλιέται Το όμορφο μπουζούκι μου μου 'παν να πουλήσω, αφού το ξέρουν δεν μπορώ χωρίς αυτό ούτε στιγμή να ζήσω. Ρε μάγκες, τι ‘ν’ αυτά που λέτε; Το μπουζούκι δεν πουλιέται. Τ' όμορφο του το σκαρί έντυσα με φίλντισι, ρωτήστε το για να σας πει αν τ'αγαπώ, για αν θέλει να μ' αφήσει. Ρε μάγκες, τι ‘ν’ αυτά που λέτε; Το μπουζούκι δεν πουλιέται. Με τη γλυκιά του τη φωνή πάντοτε μου μιλάει, όταν χτυπώ τα τέλια του και τραγουδώ, μου λέει πως μ' αγαπάει. Ρε μάγκες, τι ‘ν’ αυτά που λέτε; Το μπουζούκι δεν πουλιέται.

Ζεϊμπέκικο. Στίχοι Μιχάλη Γενίτσαρη και Π. Μαγγανάρη. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 A/A 12687,1985.

Ο Βαγγέλης ο βαρύς Ένας ντερμπεντέρης μάγκας, ο Βαγγέλης ο βαρύς, κάθε βράδυ στα μπουζούκια μεθυσμένο θα τον βρεις. Όλο πίνει και μεθάει, τα λεφτά τον τα χαλάει, γιατί είναι πικραμένος και απ' αγάπη προδομένος. Έχει πόνο στην καρδιά του που πολύ τον τυραννά, η γυναίκα π' αγαπούσε του την πονλεψε ξανά. Όλο πίνει και μεθάει, τα λεφτά του τα χαλάει, γιατί είναι πικραμένος και απ' αγάπη προδομένος. Ρε Βαγγέλη, ξέχασε τη τη γυναίκα π' αγαπάς, δεν αξίζει αυτή για σένα ούτε να τη συζητάς. Όλο πίνει και μεθάει, τα λεφτά του τα χαλάει, γιατί είναι πικραμένος και απ' αγάπη προδομένος.

Ζεϊμπέκικο απτάλικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 Α/Α 12687,1985.

Ο αλάνης Τώρα θα πάψω να γυρνώ τα βράδια σαν αλάνι, γιατί η ζωή που έκανα για μένα πια δεν κάνει. Τίποτα δεν απόχτησα μες στην παρανομία, τα νιάτα μου χαράμισα σ' αυτήν την ασωτία. Γι' αυτό και τ' αποφάσισα να την απαρατήσω αυτή τη μόρτικη ζωή, ήσυχος για να ζήσω

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ρεμπέτικοι νταλκάδες (33 σ.α.λ.) Sonora SNR 1256 1573/85 A/A 12687,1985

Θα πάρω κάμπους και βουνά Θα πάρω κάμπους και βουνά, για να σε λησμονήσω, και σε μια έρημη σπηλιά θα πάω να κατοικήσω. Ανθρώπους δεν θα ξαναδώ, δεν θέλω να τους ξέρω, αυτοί κι εσύ με κάνατε σκληρά να υποφέρω. Θα 'ρθεί καιρός να θυμηθείς, θα το μετανοήσεις, μα δεν θα μ' εύρεις πουθενά, τον κόσμο κι αν γυρίσεις.

Ζεϊμπέκικο. Τους στίχους τους έγραψα το 1943, ενώ τη μουσική το 1987. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Ζ1/2583/87,1987.

Είμαι βέρος Πειραιώτης Είμαι βέρος Πειραιώτης, μάγκας σοβαρός και ιππότης, πάντα όμορφα ξηγιέμαι, δύσκολα παραξηγιέμαι. Το κρασάκι μου σαν πίνω, σημασία εγώ δεν δίνω γύρω τι θα πουν οι άλλοι, σαν γιομίζω το κεφάλι. Θα τα πιω και θα χορέψω, γιατί το 'χω ρίξει έξω, όμορφα, σεμνά κι ωραία, γιατ' είμαι απ' τον Περαία.

Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρικαι χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987.

Μη λες πως είσαι μόρτης Δεν είσαι, μάγκα μου, σπαθί, μη λες πως είσαι μόρτης, εσύ 'σαι κάλπικος παράς, άστατος, κλεισοπόρτης. Ο μόρτης, ό,τι κι αν σου πει, έχει στο λόγο μπέσα και μια καρδιά μικρού παιδιού κρύβει στα στήθια μέσα. Τον φίλο πάντα εκτιμά, ξέρει να το προσέχει, κι ό,τι του τύχει στη ζωή πάντα κοντά του τρέχει.

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Ζ1/2583/87,1987.

Την γκρίνια σου βαρέθηκα Την γκρίνια σου βαρέθηκα και τα καμώματα σου και απορώ πώς κάθομαι τόσο καιρό κοντά σου. Εγώ σου φέρνομαι καλά και συ όλο γκρινιάζεις και στα καλά καθούμενα βρισιές μου αραδιάζεις. Κοίτα ν' αλλάξεις τακτική, γιατί θα με τρελάνεις, και τη ζωή μου δύσκολη μην θες να μου την κάνεις.

Ζεϊμπέκικο. Οι στίχοι είναι της γυναίκας μου της Δήμητρας. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987

Στημένη μου την έχουν Σε μπελάδες και σκοτούρες και κρεββατομουρμούρες ο δόλιος μπλέχτηκα. Μου 'παν για στεφάνι ατάκα, μάνι-μάνι, κι εγώ το δέχτηκα. Στο σπίτι όταν μπαίνω, να δείτε τι παθαίνω σαν πάω πιο αργά, στημένη μου την έχουν και πάλι μου τις βρέχουν γυναίκα-πεθερά. Εγώ που ξενυχτούσα, με γκόμενες γυρνούσα στα ξενυχτάδικα, τα έχω κάνει ρόιόο, με πιάσανε κορόιδο και πάω άδικα.

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Ζ1/2583/87,1987.

Σαν ατζαμής την έπαθα Ήμουνα άσσος στα χαρτιά στο πράσινο τραπέζι, μα δεν κερδίζει πάντοτε με την καρδιά όποιος παίζει. Την άφηνα, χαρτόπαιζα, ενώ την αγαπούσα, τα κέρδη με μεθούσανε και την παραμελούσα. Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί με ρίχανε σε λάθη, εγώ κερόούσα στα χαρτιά κι έχανα στην αγάπη. Την έχασα απ' τα χέρια μου χωρίς καμιά ελπίδα, σαν ατζαμής την έπαθα σ' αυτήνε την παρτίδα

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α,λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987.

Το κατσαρό σκυλάκι σου Το κατσαρό σκυλάκι σου, μελαχροινή κυρά μου, όταν το λούσεις και περνάς από τη γειτονιά μου. Με γάβγισε, με δάγκασε, μα εγώ το συγχωράω, έχει κυρία όμορφη, γι' αυτό και τ' αγαπάω. Περνάς με νάζι απ' το στενό, κρατάς και το λουράκι, του 'χεις και φιόγκο στο λαιμό, του 'χεις και κουδουνάκι. Με γάβγισε, με δάγκασε, μα εγώ το συγχωράω, έχει κυρία όμορφη, γι' αυτό και τ' αγαπάω. Το κατσαρό σκυλάκι σου μου έχει μπει στη μύτη, για δεν μ' αφήνει για να μπω το βράδυ μες στο σπίτι. Με γάβγισε, με δάγκασε, μα εγώ το συγχωράω, έχει κυρία όμορφη, γι' αυτό και τ' αγαπάω.

Χασάπικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Ζ1/2583/87,1987.

Τα όπλα τα πυρηνικά Τα όπλα τα πυρηνικά τα νιάτα τα τρομάζουν. Κατάρα και ανάθεμα σ' εκείνους που τα βγάζουν. Ναγκασάκι-Χιροσίμα, ήτανε το πρώτο θύμα. Όλο τον κόσμο γέμισαν πυραύλους και ρουκέτες, το σύμπαν να καταστραφεί γυρεύουν οι ηγέτες. Ναγκασάκι-Χιροσίμα, ήτανε το πρώτο θύμα. Μόνο για Πέρσινγκ και για Κρουζ δολάρια σκορπάνε κι όμως του κόσμου οι λαοί δεν έχουν να φάνε. Ναγκασάκι-Χιροσίμα, ήτανε το πρώτο θύμα.

Χασάπικο αργό. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α,λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987.

Μέσα στη Λαχαναγορά Μέσα στη Λαχαναγορά δουλεύω νύχτα-μέρα, σκληρά παλεύω στη ζωή, για να τα βγάλω πέρα. Μέρα-νύχτα τυραννία, αχ, κακούργα κοινωνία. Έχω πικρό παράπονο, το δίκιο μου με πνίγει. Γιατί το χρήμα στη ζωή να το 'χουν μόνο λίγοι; Μέρα-νύχτα τυραννία, αχ, κακούργα κοινωνία. Βαρέθηκα, κουράστηκα απ' τη ζωή ετούτη, γιατί σ' εκμεταλλεύονται αυτοί που 'χουν τα πλούτη. Μέρα-νύχτα τυραννία αχ κακούργα κοινωνία

Ζεϊμπέκικο. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α.λ.) Vergina FON VF5383 Ζ1/2583/87,1987.

Γιατί να υποφέρω Από πολύ μικρό παιδί είμαι βασανισμένος, μέρα καλή δεν έχω δει ποτέ μου ο καημένος. Αχ, γιατί να υποφέρω τόσο; Ας πεθάνω να γλιτώσω. Βασανισμένος και έρημος τις μέρες μου περνάω και κάθε τόσο στεναγμούς καινούργιους αποκτάω. Αχ, γιατί να υποφέρω τόσο; Ας πεθάνω, να γλιτώσω. Της μοίρας μου ήταν γραφτό χρόνια να υποφέρω κι αν θα γελάσω κάποτε ο δόλιος δεν το ξέρω. Αχ, γιατί να υποφέρω τόσο; Ας πεθάνω, να γλιτώσω

Ζεϊμπέκικο. Το έχω γράψει το 1939, όταν βρισκόμουνα στη Νιο. Τη μουσική έγραψα το 1985. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρί Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α,λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987.

Δυο καμάκια Πειραιώτες Δυο καμάκια Πειραιώτες ξύπνιοι, πονηροί και μόρτες, δυο ξανθιές βάζουν στο μάτι που 'ρθαν από ξένα κράτη και γυρίζουν στο Παγκράτι. Στο μπλα-μπλα τις αρχινάνε στον Περαία να τις πάνε. Δάσκαλοι ήταν στο καμάκι και τις φέρανε καπάκι, φιλαράκο μου Γιαννάκη. Και τις πήγανε σιργιάνι στης Καστέλλας το λιμάνι, κέφαλους να φαν, λαυράκια και μπαρμπούνια με μουστάκια με παρέα τα καμάκια.

Ζεϊμπέκικο. Στίχοι Μιχάλη Γενίτσαρη-Παύλου Μαγγανάρη. Δίσκος: Μιχάλης Γενίτσαρης και Μαρία Ναλμπάντη Ξενύχτι, ζάρι και χαρτί (33 σ.α,λ.) Vergina FON VF5383 Zl/2583/87,1987.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΙΤΛΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ

Αλάνης και μπεκρής ............................................................178 Αλλος δεν θα σε πάρει........................................................161 Αν μάθω πως σε πήρανε ......................................................161 Αντί κεριά-λιβάνια .............................................................170 Απ' όλες που αγάπησα .........................................................141 Απ' το ξερό κεφάλι μου........................................................195 Από μικρή σε γνώρισα, ........................................................154 Από πολύ μικρό παιδί ..........................................................212 Απόψε θέλω να τα πιω, ........................................................181 Απόψε ο ντερβισόμαγκας ....................................................179 Απόψε το μπουζούκι μου.....................................................168 Άσχημο δρόμο διάλεξες.......................................................192 Αφού μ' αρέσει to κρασί ....................................................159 Αχ, έχεις κάτι ......................................................................166 Βαρέθηκα ν' ακούω τα λόγια που μου λες,..........................162 Βαρέθηκα τη θάλασσα,........................................................182 Γεια σου Περαία αθάνατε..................................................142 Γέμισε, βλάμη, το λουλά ....................................................199 Γεροντόμαγκα ντερβίση,......................................................186 Γεροντομαγκας ...................................................................186 Για σένα πόψε κελαηδεί.......................................................184 Γιατί να υποφέρω ...............................................................212 Γλυκοχάραξε η μέρα ..........................................................155 Δάσκαλε που δίδασκες.........................................................143 Δεν είσαι, μάγκα μου, σπαθί, ...............................................205 Δίκασαν την καρδιά μου....................................................194 Δυο καμάκια Πειραιώτες .....................................................213 Δώσ' μου το κλειδί από την πόρτα,......................................153

Εγώ καλά καθόμουνα ..........................................................140 Εγώ μάγκας φαινόμουνα ...................................................128 Εγώ στον κόσμο τούτονε .....................................................180 Έζησα στον υπόκοσμο .......................................................180 Είμαι βέρος Πειραιώτης,......................................................204 Είμαι όλο καψουρα ............................................................181 Εισαγγελείς και πρόεδροι ....................................................194 Είσαι πολύ στραβόξυλο .....................................................158 Είχα λεφτά, πολλά λεφτά, ....................................................152 Εμάθατε; Στον Πειραιά........................................................137 Εμπατίρησ' η μπογιά σου, δεν περνάει, ...............................160 Εμπατίρησε η μπογιά σου .................................................160 Εμπήκα μες στο καπηλειό....................................................149 Έναν αλάνη και μπεκρή .......................................................178 Ένας ντερμπεντέρης μάγκας, ο Βαγγέλης ο βαρύς,.............201 Επιδρομή στον Πειραιά .....................................................137 Εσύ δεν συμμορφώνεσαι .....................................................158 Εχάθηκε το γέλιο μου ........................................................195 Έχει κέφια η μικρή μου .....................................................184 Έχω πολύ κουραστεί στη ζωή..............................................145 Έχω πολύ κουραστεί..........................................................145 Ζηλεύουνε, δεν θέλουνε ντυμένο να με δούνε, ...................133 Ζηλεύουνε, δεν θέλουνε,......................................................156 Η ζωή έχει φαρμάκια, ..........................................................169 Η Λενιώ η κουτσομπόλα .....................................................144 Η Τσίφτισσα .......................................................................141 Ήμουνα άσσος στα χαρτιά...................................................208 Ήρθα με βήμα κλονισμένο να σου πω.................................148 Ήρθα χάραμα για να σου τραγουδήσω, ...............................155 Θα με κάνουν να σαλτάρω.................................................156 Θα πάρω κάμπους και βουνά ............................................203

Θα πάρω κάμπους και βουνά,..............................................203 Θά 'ρθω νύχτα τοίχο-τοίχο ................................................153 Θα σαλτάρω........................................................................133 Θύμα σου μ' έχεις κάνει.....................................................191 Κάθε βραδάκι σκεπτικός......................................................166 Κάποια μικρούλα έμορφη ....................................................131 Καραντουνέζι κούρντισα .....................................................157 Κλάψε απόψε, μπαγλαμά μου,.............................................171 Με μπουζουκομπαγλαμάδες ..............................................174 Με ξέχασες και πια δεν μ' αγαπάς ....................................154 Με πιάσαν ένα απόγευμα.....................................................175 Με πιάσαν επί Μεταξά ........................................................132 Μες στη φυλακή που μπήκα, ...............................................185 Μες στου καπηλειού την άκρη ............................................196 Μέσα σε μια βαρκούλα ......................................................193 Μέσα στη Λαχαναγορά........................................................211 Μη λες πως είσαι μόρτης ..................................................205 Μικροί-μεγάλοι γίνανε.........................................................136 Μου είπανε δυο φίλοι μου ...................................................193 Μπάρμπα-Γιάννη, σαν πεθάνεις, .........................................139 Μπήκα στου Μάνθου τον τεκέ ............................................172 Να καμαρώνεις που 'μπλεξες ...............................................147 Ο αλάνης .............................................................................202 Ο Βαγγέλης ο βαρύς ...........................................................201 Ο Δημητράκης ο ψαράς.....................................................150 Ο κόσμος μ' έβγαλε μπεκρή,................................................159 Ο Μανόλης..........................................................................164 Ο Παμεινώντας...................................................................198 Ο πόνος του δεν σβήνει ......................................................196 Οι λαδάδες ..........................................................................135 Οι λαχαναγορίτες ...............................................................147

Οι μαυραγορίτες.................................................................136 Όρκο κάνω ..........................................................................139 Όσοι πουλάνε μαύρη αγορά,................................................135 Όταν ξεπέσει ο άνθρωπος ..................................................152 Όταν πεθάνω, μάγκες μου,...................................................170 Πάλι έμπλεξες με άλλον, .....................................................167 Πάμε, ρε μάγκες, στο βουνό ................................................199 Πεισματάρικο .....................................................................131 Πενθοφορεί η Αγια-Σοφιά, ..................................................138 Πολλά τραγούδια έγραψαν, .................................................142 Ρημαγμένο σπίτι .................................................................176 Σαν ατζαμής την έπαθα .....................................................208 Σαράντα δυο κομμάτια ........................................................191 Σε μπελάδες και σκοτούρες .................................................207 Στα όρη βγαίνει η κάπαρη, ..................................................163 Στάλα-στάλα, στάλα-στάλα .................................................189 Σταμάτησε την γκρίνια πριν στο αμήν να φτάσω, ...............151 Στέλιος Καρδάρας..............................................................138 Στη φυλακή θα λιώσω .......................................................175 Στημένη μου την έχουν ......................................................207 Στης Κοκκινιάς τα χαμηλά ..................................................173 Στο κατώφλι το δικό σου ..................................................148 Στο λέω θα σ' αφήσω.........................................................162 Στον Πειραιά που κατοικώ ..................................................130 Στον Περαία για τους μάγκες...............................................174 Στρώσε το χαλί και κάτσε ....................................................164 Τ’ αμαρτωλό σου βάδισμα...................................................187 Τα όπλα τα πυρηνικά ...........................................................210 Την γκρίνια σου βαρέθηκα ..................................................206 Τι ζητώ σ' αυτό το ρημαγμένο σπίτι ....................................176 Το κατσαρό σκυλάκι σου,....................................................209

Το μπουζούκι δεν πουλιέται ..............................................200 Το μπουζούκι μου θα σπάσω.............................................168 Το όμορφο μπουζούκι μου...................................................200 Το χρήμα το αμαρτωλό......................................................192 Τον ερωτιάρη άρχισες..........................................................198 Τον φουκαρά, τον φουκαρά, ................................................150 Τώρα θα πάψω να γυρνώ .....................................................202 Φύγε, βρε μπαμπεσα, από κοντά μου, .................................190 Φυλακή και εξορία.............................................................172 Ωραία Θεσσαλονικιά .........................................................163

Υστερόγραφο του Επιμελητή Α'

Στάθη, εδώ τελειώνω. Τώρα εσύ - μπορεί αποφτά που έχω

γράψει να τα ξαναλέω πάλι - αλλά εσύ ταξινόμησε τα. Είχα ξεχάσει να γράψω στη Λεύκα που μου έσπασε το μπουζούκι ο πολιτσμάνος και πήγα έξι μήνες στου Αβέρωφ. [...] Δεν ξέρω πολλά γράμματα και μπερδεύομαι. Εσύ ταξινόμησε τα όπως θέλεις [...]

Μ' αυτά τα λόγια κλείνει ένα χειρόγραφο (= χφ.Β)1 που

μου έστειλε ταχυδρομικώς στην Αυστραλία τον Οκτώβριο του 1987 ο παλιός μου φίλος Μιχάλης Γενίτσαρης. Το χειρόγραφο αυτό θα συμπλήρωνε μία παλαιότερη χειρόγραφη αυτοβιογραφία την οποία είχε γράψει κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μου παρέδωσε τον Ιούλιο του 1987 στον Πειραιά (= χφ.Α)2 μαζί με μια εξασέλιδη χειρόγραφη δισκογραφία των συνθέσεων του. Όπως υποψιαζόταν ο αυτοβιογραφούμενος, πράγματι υπήρχαν πολλές επικαλύψεις μεταξύ των δύο χειρογράφων, τις οποίες έπρεπε βέβαια να αφαιρέσω επιμελούμενοςτην έκδοση τους. Παρά την παρότρυνση του όμως να ταξινομήσω όπως ήθελα τα γραφόμενά του, φρόντισα να αποφύγω ορισμένες 1 36 σελίδες σχήματος 28 επί 24,4 εκ. 2 29 σελίδες (η τελευταία γραμμε'νη από τις δυο όψεις) σχήματος 28,7 επί 21,4 εκ.

τουλάχιστον από τις εκδοτικές αυθαιρεσίες άλλων επιμελη-τών παρόμοιων κειμένων, ιδιαίτερα όσες τα καθιστούν αναξιόπιστα και ακατάλληλα για επιστημονική ανάλυση3.

Ανέλαβα λοιπόν την ευθύνη επιλογής της πληρέστερης μορφής κάθε επικαλυπτόμενου σημείου της αφήγησης επιχείρησα επίσης την κατανομή του σύνθετου προϊόντος αυτής της διαδικασίας σε μέρη και κεφάλαια, στα οποία έδωσα τίτλους αντλημένους από φράσεις του συγγραφέα. Όμως η αντιγραφή των δύο χειρογράφων υπήρξε όσο γινόταν πιο προσεχτική και ακριβής4. Επιπλέον διατηρήθηκε όσο δυνατόν ακέραιη η διατύπωση, μορφολογία και φωνολογία του πρωτότυπου - όσο δηλαδή το επέτρεπαν αφενός η λίγο-πολύ φωνητική, ατόνιστη και άστικτη γραφή των δύο χειρογράφων5, και αφετέρου η εύλογη απαίτηση του μέσου 3 Για να διαπιστώσει το βαθμό της αυθαιρεσίας που χαρακτηρίζει μία τουλάχιστον περίπτωση, δεν έχει ο αναγνώστης παρά να συγκρίνει την επιμελημένη μορφή της πρώτης σελίδας της αυτοβιογραφίας του Γιάννη Παπαϊωάννου Ντόμπρα και Σταράτα εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1982, σ. 13) με τη φωτοτυπία του πρωτότυπου χειρογράφου που παρουσιάζεται στη σελίδα 24 της ίδιας έκδοσης. Δυστυχώς δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση εκδοτικού βανδαλισμού ανάμεσα στις «ρεμπέτικες ιστορίες». Άνιση πρέπει να θεωρηθεί η αξιοπιστία ακόμη και της Αυτοβιογραφίας Μάρκου Βαμβακάρη ως λόγου του αυτοβιογραφούμενου, αν ληφθούν υπόψη πολλά παραδείγματα ύποπτης κομψολογίας (π.χ. στη β' εκδ., Παπαζήση, Αθήνα 1978, σσ. 76-7 και 195). 4 Ευχαριστώ θερμά και από αυτή τη θέση τους συναδέλφους Δημήτρη Παϊβανά και Γιώργο Γαλιάτσο για την πολύτιμη βοήθεια που προσέφεραν στον έλεγχο της αντιγραφής των χειρογράφων. 5 Όπως διαπιστώνεται από τις αντιγραμμένες πρωτότυπες γραφές (σσ. 99-109 παραπάνω), τα χειρόγραφα δεν είναι απολύτως ατόνιστα. Σποραδικά - και κυρίως στις πρώτες σελίδες των δύο χειρογράφων -γράφεται ο συνδυασμός δασεία-οξεία σε αρχικές συλλαβές μερικών λέξεων (π.χ. όμως, όπως, ώσπου, ένα, ώρα — αλλά και στα: εγώ, εκεί, οικογένεια, ακριβώς, εκοίταγα, κ.ά.) καθώς και στο άρθρο «ο». Επιπλέον η διαίρεση

αναγνώστη για ευανάγνωστο κείμενο. Συνεπώς στην αντιγραφή των δύο χειρογράφων εφαρμόστηκε η συμβατική ορθογραφία και στίξη, και υποχρεωτικά εξομαλύνθηκαν ορισμένες ιδιορρυθμίες του πρωτότυπου επί το ευα-ναγνωστότερον6. Διατηρήθηκαν όμως στο τελικό κείμενο τα ηπιότερα κοινωνιολεκτικά και ιδιολεκτικά χαρακτηριστικά του γενιτσαρέικου γραπτού λόγου7, ιδίως όσα απαντούν και στον προφορικό του λόγο.

Και ίσως το σημαντικότερο, στο σημείο κάθε ουσιώδους επέμβασης του επιμελητή στο κείμενο τοποθετήθηκε αριθμητικός δείκτης που παραπέμπει σε πιστή αντιγραφή της πρωτότυπης γραφής σας σελίδες 99-109 παραπάνω.

χρησιμοποιείται ταχτικά. Διαπιστώνεται επίσης ότι τόσο η χρήση κεφαλαίων γραμμάτων όσο και η οριοθέτηση των λέξεων είναι ιδιόρρυθμη. 6 Π.χ. αποκαταστάθηκε το συχνά αποκομμένο τελικό σίγμα, καθώς και το συχνά αναγραμματισμένο συμφωνικό σύμπλεγμα -τσ-. Βλ. πρωτότυπες γραφές στις σσ. 99-109 παραπάνω. 7 Π.χ. η επένθεση του -γ- (ζάργια, χωργιό, βγιολί), η ανάπτυξη αρχικού α - (αλιποτάχτης, αραντεβού, αφιβολάν), και η συντακτική ανακολουθία.

Β'

Τραβάτε, παιδιά, σιο Πειραιά, να μάθετε τη γλώσσα.

Γιάνης Ψυχάρης Το Ταξίδι μου (1888) επιμ. Α. Αγγέλου, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1975, σ. 192

Σκεφτείτε μια πολιτική εξουσία το 2100 να θεσπίσει ως γλώσσα της Εκπαίδευσης

τη γλώσσα της «Βιογραφίας» του Βαμβακάρη...

Κώστας Γεωργουσόπουλος «Προς μια ανοιχτή γλώσσα»

Το Βήμα 3 Μαρτίου 1985 Η αυτοβιογραφία του Μιχάλη Γενίτσαρη ανήκει στο γνω-

στό και ενίοτε επίμαχο είδος των λαϊκών απομνημονευμάτων. Θα μπορούσε ευλόγα να ισχυριστεί κανείς ότι ο σχεδόν μακρυ-γιαννικός τρόπος συγγραφής του και το προσωπικό κύρος του αυτοβιογραφούμενου στο επάγγελμα του, σε συνδυασμό με την ακρίβεια της αντιγραφής του εδώ, εξασφαλίζουν για το κείμενο μία ξεχωριστή θέση ανάμεσα στην αμφισβητήσιμης αξιοπιστίας πληθώρα των πρόσφατων δειγμάτων ρεμπετοβιογραφίας.

Χωρίς να αξιώνονται για το κείμενο ιδιότητες γλωσσικού πρότυπου ή «πηγής γραμματικών κανόνων» ή του «πώς θα ήταν η δημοτική αν δεν είχε βιαστεί από την καθαρεύουσα» - πόσο λιγότερο της «σωστότερης ελληνικής πρόζας» ή «ταπεινής διδασκαλίας»8 - ο επιμελητής του κειμένου 8 Όλως περιττή η επιπλέον διευκρίνιση ότι η αυτοβιογραφία του Μιχάλη Γενίτσαρη δεν διεκδικεί περγαμηνές εθνωφέλειας ή ψυχωφέλειας. Άλ-λωστε, σ' αντίθεση με τον θεοσεβούμενο Ρουμελιώτη στρατηγό, ο Πει-ραιώτης μπουζουξής συνήθισε να τρέχει από μικρός στους καφενέδες.

φιλοδοξεί να προσφέρει εδώ ένα αξιόπιστο και χρήσιμο δείγμα λαϊκού πειραιώτικου αφηγηματικού λόγου. Ο δε αυτοβιογραφούμένος απλώς παλεύει με τα γράμματα για να αποκαταστήσει την αλήθεια της ιστορίας του ρεμπέτικου τραγουδιού όπως την αντιλαμβάνεται αυτός και για να διεκδικήσει τη θέση που του ανήκει εκεί.

Πάντως κάποια λογοτεχνικότητα ίσως αντιλήφθηκαν στην αφήγηση του Γενίτσαρη οι επιμελητές του λογοτεχνικού περιοδικού Το Δέντρο συμπεριλαμβάνοντας στο τεύχος αφιερωμένο στην εξορία ένα αυτοβιογραφικό του στιγμιότυπο9 .

Γ'

Ο βαθμός ομοιότητας μεταξύ γραπτής και προφορικής α-φήγησης του Μιχάλη Γενίτσαρη διαπιστώνεται από τη σύγκριση των ακόλουθων ηχογραφη μένων του αφηγήσεων με τις αντίστοιχες γραπτές στις σελίδες 11-12 και 26 παραπάνω:

Θυμάμαι το 1930, 31, εδώ στην Αγια-Σοφιά, στο Παλιό Χωργιό που λένε, ήτανε ένα χοροδιδάσκαλε ίο. Ήμουνα μικρός τότες. Αυτό το χοροδιδασκαλείο το 'χε ο Γιώργος ο Μπάτης, αυτός που 'παίζε το μπαγλαμά. Τότες ερχόντουσαν όλοι οι μπουζουξήδες εκεί - όσοι υπάρχανε δηλαδή, πεντ'-έξι: ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Στέλιος Κερομύτης, ο Καρυδάκιας, ένας Σκούρτης παλιός. Κι αυτοί συγκε-ντρωνόντουσαν εκεί κάθε βράδυ και παίζανε με τα μπουζούκια και σπάγανε κέφι. Εγώ από μικρός μ' άρεσε το μπουζούκι και καθόμουνα και 9 Μιχάλης Γενίτσαρης. «Ένας ρεμπέτης στο νησί του θανάτου» Το Δέντρο τεύχος 39, καλοκαίρι 1988, σσ. 67-72. (Πβλ. σσ. 53-60 παραπάνω.)

τους άκουγα. Αλλά το βράδυ τι γινόταν όμως; Δεν το 'χάνε μπουζουξίδικο το βράδυ. Το βράδυ το 'χε ο Μπάτης χοροδιδασκαλείο. Είχε μια ροβία μέσα και μαζευόντουσαν τα ζευγάρια κείνο το καιρό, παλιά να πούμε, και μπαίνανε μέσα και έπρεπε να παίξει η ροβία. Η ροβία, δεν ήτανε άλλος, πάγαινα εγώ, πιτσιρίκος, εγΰριζα τη ροβία και χορεύανε τα ζευγάρια μέσα. Την ημέρα μπουζούκι και μπαγλαμά. Παίρνω ένα μπουζούκι τότες κι αρχίνησα κι εγώ να μάθω το μπουζού-κι. Και μόλις έμαθα, εσύνθεσα ένα τραγούδι, το «Εγώ μάγκας φαινόμουνα». Ακούστε το, να τ' ακούσετε...

«Το Ελληνικό Τραγούδι Σήμερα» (1983) παραγωγή της Κλακέτα Φιλμς Εγώ βάσταγα το μπουζούκι κι έπαιζα, και την ώρα που

έπαιζα το μπουζούκι, με σταματάει ένας αστυφύλακες. Οι αστυφύλακες τότες φορούσανε μπότες, δε φοράγανε τα ρούχα όπως είναι τώρα. Φοράγανε μπότες, ήταν α... άλλα τα ρούχα. Εγώ - ήτανε το πρώτο μου μπουζούκι που 'χα τότες και μ... - και:

- Έλα 'δώ, μου λέει, κοντά. Λέω: - Τι θέλεις; του λέω. Σουρωμένος εγώ. Διάολος ήμουναοχε τα κέρατα τότες

εγώ. Ήμουνα δεκαεφτά χρονώ παιδί ήμουνα. Του λέω: - Τι θέλεις; Λέει: - Αυτό τι είναι που βαστάς; Του λέω: - Μπουζούκι. Μπουζούκι; λέει, και δεν ξέρεις, λέει, το μπουζούκι ότι

δεν... ότι δεν επιτρέπεται να το βαράς τέτοια ώρα και τη νύχτα τέτοια ώρα; Τι είσαι; λέει. Είσαι, λέει, χασικλής είσαι;

Και γυρίζει κοντά λοιπόν και μου δίνει μία κλοτσιά στο μπουζούκι, μου σπάει το μπουζούκι. Και μόλις μου σπάει το μπουζούκι, τόνε μουντάρω κ' εγώ λοιπόν, μία με το κεφάλι.

Η πρώτη μου αυτή ήτανε έξι μήνες... «Rembetika: Music of the Outsiders» (1987) τηλεοπτική εκπομπή τον βρετανικού Channel 4

Στάθης Gauntlett, Μελβούρνη 1991.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α' 1917-30 Πρώτο κεφάλαιο Κελεπούρι ατακτοπαίδι........................................................8 Δεύτερο κεφάλαιο Και μ' έβριζε η μάνα μου ρεμπεσκέ, δηλαδή ρεμπέτη.......11ΜΕΡΟΣ Β' 1930-38 Τρίτο κεφάλαιο Σ' αυτό το σχολείο που πάγαινα, τέτοια γράμματα μάθαινα ..................................................................................15 Τέταρτο καιφάλαιο Κάθε βράδυ μπουζούκια και ουζοποσία............................23 Πέμπτο κεφάλαιο Άκουγα τις ιστορίες τους και έβαλα μπρος να τις εφαρμόσω κ' εγώ....................................................................29 Έκτο κεφάλαιο Κάθε βράδυ μελλοθάνατοι.................................................40 Έβδομο κεφάλαιο «Δημόσιος Κίνδυνος»........................................................48ΜΕΡΟΣ Γ' 1939-44 Όγδοο κεφάλαιο Από φαντάρος κατάδικος και εν καιρώ πολέμου ..............57 Ένατο κεφάλαιο Κατοχή - και λιγάκι χειρότερα...........................................63ΜΕΡΟΣ Δ' 1945-52 Δέκατο κεφάλαιο Τρούμπα .............................................................................70 Ενδέκατο κεφάλαιο Παραδίνω τα όπλα .............................................................74

ΜΕΡΟΣ Ε' 1971 ΚΑΙ ΜΕΤΑ Δωδέκατο κεφάλαιο Θεριό με δυο κεφάλια ........................................................77 Δέκατο τρίτο κεφάλαιο Συγγραφείς, φίλοι και εταιρείες .........................................81 Δεκατο τέταρτο κεφάλαιο Επίλογος.............................................................................86ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ .................................98 ΣΤΙΧΟΙ ΜΙΧΑΛΗ ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ.....................................126 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΙΤΛΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ .........214 ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ...........................219