Du Mesnil, AdolfGrammatica

JTragrammdes

stadtischen Gymnasiums zu 8tolpfiir das Scliuljalir 1866-67,

womit zu der

offeiitliclien Priifung der Sehiiler,

Donnersiag den 11. nnd Freiiag den 12. Aprii^

5ie ItttbtiscOeii 35el)dr()en, Oie (Slteni Oer 8cf)iifer unb alTe Jreunhe hes ScOufraescns

iiii IVaiiien dcs Lehrer - olloiriiinis

.ergebenf?t einladet \ AWProl. Hermann Schf/tZy __.I

Dir. gyiiin. ^TnT ! /v

llllialtt 1) Grammatica, quani Lucianus in scripti,': sui.s secutus e.st, ratin (Mim antiiiiioruin Atticnnimratione comparatur, vom ordentl. Lehror Dr. Adolf du Mesnil.

2) Schnlnaclirichtcn vom Diroctor.

C\^-. o 'f?*^-

-V V. v^

Uriiok voii 1'. W. reis

p/:

JUL 131967 j|

Grammatica, qnam LiciaMs in scriptis suis secutns est, ralio

cum antiquorum Atticorum ratione comparatur.

cum ahhino paiicos annos Lnciani scripta perlegerem, in plura iucidi, quae ah in-

tegri Atticorum sermonis ratione ahhorrei-e viderentur, Miratus hoc, quippe qui

lihrorum praeceptorumque auctoritate ductus Luciani scripta incorrupti esse exem-

phim atticismi arhitrari consuevissem, quaecunque ad hanc opinionem vel infringen-

dam vel corrohorandam valere viderentur, intentis oculis arrectaque mente observareatque adnotare in animum induxi. Ac summa quidem harum ohservationum est haec,Lucianura, etiamsi omnium, qui post Alexandrum Graece scripserunt, proxime ab

antiquis auctorihus Atticis ahsit, tamcn aliquantum ab iis distare. Quod etsi penituscognovisse et exemplis, quae infra afferam, comprohaturus esse mihi videor, tamen

non duhito, quin non de.utura sint, de quibus non recte judicaverim, aut quae, utjam dicta, omissurus, aut denique aliter tractaturus fuerim, si, quos Fritzschius libros,quorum alter quaestiones Lucianeae*), alter de atticisino et orthographia Luciani

inscribitur, edidit, hahuissem. Ac vereor ne parum ad excusandum me valeat, si

alfirmo nec oper;u3 ncc aeri me pcpercisse ad hos libros comparandos atque aucto-

rem ipsum literis me adiisse, sed frustra. An scrihere hac de re dehui, dum libriacarebam, in quibua de hac ipsa aliisque quaestionibus disputatur, dum ignorabam,mun quidquam post illos novi affcrri aut a me afferri posset? Nec sane ausus essem,nisi scripti quid edcre ex sollemni quodam usu jussus nunc essem, nisi programma-tis nomine excusatum me iri sperarem; quae, ut a hidi magistris scripta, non auri-

ficis statera sed populari quadam trutina docti viri examinare persuasumque hahcreBolent ad literarum potius studia comprohanda quaedam ab iis scribi quam ad scien-tiae fines proferendos. Nec niiiil Fritzschius ipse ad solandum me fecit, quum quaelibris suis continerentur, eorum maximam partem ita jam in usum scientiamque docto-

*) Missus quidem railii est a bibliopola librT hoc nomiiio inscripttis, sed non estille, ad qnem editores respioinut; est enim illa dissertatio a Fnt/.schio ad philosophiae ho-nores eapessendos sci'i[ta.

1

rum virorum abiissc niilii scripsit, ut quibusquumque libria ad Luciammi intcllc-gendum usurus essem, illa jam editores perj)etuo respexisse verborumque texlumin iis tanquam fundamentis quibusdam constituisse inventurus essem. Atque eaquidem, quae ex Fritzschii, quos memoravi, libris translata commentariis suis doctiviri inseruerunt, cum co fere spectarc vidcrein, ut in quibus vcrborum vel constru-ctionibus vel flcxionibus vel usu alii offendissent, ca jam apud anticpios scriptores At-ticos reperiri cxemplis ille comprobaret, non mediocriter me commotum esee fateor,quod mcam illius rationi viri, quo pauci in Graecis literis magis versati superiore-que ingenii acumine praediti sunt, oppositam esse sentirem. At iterum iterumquehaec animo volventi spes mihi affulsit, minus quam mihi visi eramus, disscnsurosnos esse; quum non pauca quidem, quae priores editores Atticorum usui rationiqucrepugnare arbitrati erant, non repugnare bonaeque esse notae dubitari non possit;non pauca vero, quae Fritzschius apud antiquiorcs etiam Atticorum scriptores repeririprobavit, reperiri concedendum nec tamen elegantem Atticorum sermonem referre pu-tandum sit. Rectum in medio esse ut in multis aliis et hic statuendum: nequc enimpriores illi, qui Lucianura cum ceteris aequalibus scriptoribus, qui xotv^ utebantur,composuerunt, recte judicarunt, et eorum sententia, si quorum est, qui ejus orationeraa Platone aut Demosthene nihil abessc scntiunt, modum excedit.

Jam si quaeritur, qua in scrnionis pai'te maxime Lucianum ab incorruptaAtticorum dictione abhorrere dicam, resj^ondeo : in vocabulorum usu. Nam ut ple-rosque eorum, qui post Alexandrum scripserunt, eum cum reconditiora partimqucex aliis dialectis repetita vocabula (quamquam ipse hunc abusum in Lexiphane no-tavit) tum poctica vocabula frequentare videmus; nec illius vitii, quod eos, qui Grae-

cis inde ab Alexandro literis student, offendcre solet, contagium omnino cavit, neverbis compositis singulis sententiam aliquando complecteretur, ad quam exprimcndampluribus antiqui verbis uterentur, ut: avSpoXoyeo (avSpa? xaTaXsyetv) Tox. 58. xaXXt-

XoYSM (xaXwi; Xsysw) Tox. 35. xaraaTYjXi.Tsuo (aliquem nomine columnae inscripto ignomi-nia afficere) Dial. Mer. 4. c. 2. cett. Bicomposita idem nonnunquam pro simplicitercompositis, quia haec abusu vi jam defecerant nec simplicia exsuperabant, usurpavit;quaedam ex vulgari arripuit sermone, alia commisit, quae in Polybio Luettge (Progr.de Polybii elocutione Nordhus. 1863, p. 1 et 10 sq.) notavit. Multo propius ad

integrum Atticorum sermonem in etyraologia, quae vocatur, accedit atque in syntaxi,

neque tamen eos assecutum esse in etymologia pancis quibusdam exemplis allatissignificare magis quam probare iu animo mihi est, in syntaxi autcni am})la exemplo-rum copia dcmonstrare constitutum est. Ac quis miretur a sublimibus antiquitatisauctox'ibus in his eum aliquantum abesse, cum, ut erat corruptus aetatis, quae eum

tulit, sermo atque contaminatus, nisi diligcntissima lectione integritatem assequi non

potuerit, hac autcm via acgre cavei-i queat, ne quaedam, quae aut poctarum aut dia-

3lectomm aiit singulorum auctorum propi'ia slnt, imbibantur. Ac ei diligenter atten-

(lerimus, ne lloinanos quidera, quorum sermonis, etiamsi non penitus eum nosset, se

non rudem fuisse, ipse (pro laps. in sal. 13. I. 736)*) testatur, ad sermonem ejus

conformandum nihil momenti habuisse reperiemus.

Ceterum ne quis credat, omnia, quae iit contra Atticorum rationem dicta enu-

merabo, ita me afFerre, qxiasi apud nullum antiquorum scriptorum unquam reperiantur.

Nam in tanta Graecorum et linguae et hominum ingenii facilitate quae tandem sunt,quae nullo loco aut dicta sint aut dici potuerint? Sed in maxima illa formarum di-cendi copia sunt quae ex intima linguae vel dialecti natura repetita, sunt quae per

temeritatem quandam tentata aut per vim linguae imposita sint. Nec optimi cujus-

vis nationis auctores nunquam conuniserunt, ut per levitatem vel temeritatem aliqua

dicerent, quae, si acriore judicio perpendissent, ipsi rejecissent. Jam si ea, quae

rarissime atque temere dicta esse ab antiquis videntur, a Luciano frequentissime usur-

pata reperiara, eum Atticorum leges violasse dixerim. Ac ne cui in opinionem ve-

niat, omnia de oroni i'e, quae reperiri possent, enumerare me exempla voluisse, sed

tam multa, ut quid rei esset, in omnes partes exarainari atque perspici posset. At-

que quae ex etymologia afFeram, uno exemplo probasse satis habebo, cum si de scri-

ptura non dubitatur, in his res ita definita sit nec ullus scrupulus relinquatur. Quodquominus in syntacticis rebus item fieri possit, partim per sententiarum stat difficul-

tates variasque, quae saepe iniri possunt, interpretandi vias; partim in eo vertitur,

quod ex ipso abusu falsara saepe rationem agnosci posse dixiraus.

Singularis huic disputationi difficultas inde exstitit, quod cujus auctoris sint

de pluribus, quae Luciani feruntur, scriptis dubitatur. Qua de re cum maxime doctiviri dlssentiant, illos libros non oranino praetermittere me potuisse patet. Sed tamen

ita iis usus sum, ut non ex excraplis in iis solis repcrtis de Luciani ratione quid-

quam statuerera, scd re ex aliis jara locis definita atque constituta quasi corollarium

quoddam ea adjicerem. Tantum ex Philopatri, qui foedissime scriptus est et a ne-mine non sano Luciano ut eo indignissimua abrogatur, in etymologiam quidem nihil

attuli, nonnulla in syntaxin, sed ut nihil tamen his tribui velim et curiosius sane

quam constantius. Idem nimirum carmina ejus et libros Jonice scriptos (T:epi xyj^;

aaxpoXoYtrj^ et iztgl tyj^; 2upL7]^ ^eou) praetermisi eosque libros, qui consilio non ele-

ganter scripti sunt, ut Lexiphanes et Soloecista, ut tam.en pauca ex his afferrem,

quae non ad ea referenda viderentur, quae consulto pcccata essent.

Jam vero hoc etiam cos, qui haec legent, monuerlm, ne omnia, quae ut At-ticorum ratione aliena affcram, me primum observasse atque doctorum vii'orum men-

*) aXXa xai ufj-slc, '-' '^t- xayw x^^ ToiJLaiov ^ovrj^; sTcato, xox^c, TcpcGayopsuovTacavT(,6^i.ou|j,voi, TG) TT^Q {i^^idoiC, cvcjxaTi, TzoWdxic, ajj.eLi^eo^e

;quibus ex verbis Plauek (Progr.

(les Seniinars zu Urach; Tubingeu 1850, p. 17) parum liucianum latine pcivisse conjecitl1*

tes adlmc tu^isse arbitrari uic crudaut; insuut euini, quae aW uliia jani reperta atque

adnotata esse non ignoro, vclut optativura saepissime usurj)atuin, quo loco conjuncti-vuni antiqui posuissent (Madvig, Gricch. Synt. Vorr. p. XIV) aut (Jlij pro ou sacpcdictum invcniri (Madv. . 207. A. 2) sciantque vclim, in his nihil me secutum esse,nisi ut anipliorcm cxemplorum copiam darem, quam adhuc proposita sunt, spcrans,ic niclius etiam de Luciani in his rcbus rationc dijudicari posse.

Dolco, quod cum parvus admodum sit chartarum numerus, quae ad scribenduuiniihi conceduntur, vix diraidium eoi'um, quae raihi proposueram, absolvere possum;

8cd taraen, si non olcum et operam me perdidissc inveniam et aliquid favoris his

tribui, nihil impedit, quo minus alio loco et tempore reliqua in racdium prolerara.

Etiam quae ad verborum usum in Luciano pertincnt, ad ea tara scdulo attcndi, ut

de his etiam copia mihi facilc sit scribendi; quod, si optabile foi'e spes fuerit, factu-

ruin rae opinor.

Relinquitur, ut veniara a lectoribus petam, si qua minus diligenter, quam

res postulare videatur, tractata inveniant. Nam praeter librorum inopiara, qua oranesfere, qui in parvis reraotisque a literarura artiumque commercio florentibus locis lia-

bitant oijpidis, premuntur, valetudine infirmiore, quura haec studia edere instituebani,

usus sura, ne dicam de teraporum gravitate rerumque, quae gerebantur, strcpitu, (jui-

bu8 etiam otiosorura hominum mentes nonnihil occupabantur atque distrahebautur.Jam ad rem ipsam aggredimur.

Ac prirauni ca, quae in etyraologiara cadunt, tractabiraua.

Jam has propono formas anomalas.Substantiva: Tcvuxa pro Tcuxva (sic ap. posteriores sae])e, non itera aj). aii-

tiq. iavcnitur) Bis Acc. c. 9. II. p. 801 (ed. Reizii).

(epo pro epoxt, As.*) 33. II. 602. Poetica forma ab epicis maxiine usurpata.

Buttraann (Ausf. Gr. Sprachl. . 56. A. 9 et . 58 ad spo^) hunc dativum apud illos

quidem ab epo? non ab igtiQ ducendum censet.)Adjectiva: "^g^ascc non contracte. Adv. Ind. 4. III. 102. Quod ap. antiq. pe-

destris oratiouis scriptores rarissime invenitur, frequentius ap. tragicos. Cf. Krueger,

Griechische Sprachlehre . 22. 6. A. 1.

(7ca{X7roXXov pro TrajJLTCoXuv, vel jjotius pro TcafXTcoXXTjv,- cum substantivo feminini

generis enira conjunctum est, ut in communium etiara adjcctivoi-uni nuraero habituniit. Jonica est ratio. Cjii. 1. III. 539).

Pronomina: TComTCO!; j^ro 7Co6a7c6?. Dc Paras. 22. II. 855.

*") Hac seriptura libros, de cujus aucLort! dubitaut, siguilico.

5Adverbia: oij8a[Jio"i"t pio ouSajxou. Jonice. Hermot. 31. I. 771 72.(oixaSs pro olxot,. Ueui. Knc. 26. III. 510.)

Verba: a) pura: axrjxoua^o) ab axYjX0U(J{i.at. pro YjXOuajjLat.. De hist. conacr.49. II. 60.

b) contracta: ^wot,^ pro ?(;^^ (Cod. B. ^My]^) ^ ?^" '^on Hr ^ao diictum. Dial.

Mort. 6. c. 5. Est dialcctica forma. Itaque recte iu dial. zegl T^rji ^\)gir^Q '3~i0u, ^6)St,v

usurpatuni legimus. c. 6. III. 454.

7jpv7)aa[J.Y]V pro T^pvrj^irjv. Dial. Mer. 7. 4. III. 298. Forn)a nisi ap. poetas etJonicos scriptores non usitata; sed aj). Aeschinem seniel invenitur.

Ya[i.7]aEi(; pro yaiidQ. Rhct. Praoc. 8. III. 8. quae ibrma inde a Menandro Krue-gcro teste invenitur; yaiKriaiXQ De Luct. 13. II. 928. Cf. Schwidop ObscrvationumLucianearum specimen I. (Progr. des Kneiphofsch. Gynin. zu Konigsberg a. 1848.)

ovTf^aafXTfjv pro sov'i(jaa[j,Tf)v. Nav. 20. III. 26162. Dial. Mort. 4. 1. I. 341 bis;

As. 35. II. 603 etc.

^100 in praesente ap. antiquos rarissime invenitur, cf. Buttfn. A. Gr. Spr. .

114 ad Pt.6o,- saepissime ap. Lucian. velut Adv. Ind. 16. III. 113. Philops. 25. III.

53. Multo etiam gravius ^iuasiQ pro Pt,wast, (forma mediali), Nav. s. V. 26. III. 265.

(Cf. Schwid. Obs. Luc. Sp. 1. p. 13.) et ^iwaai pro i3t,vat., sed hoc in flacrob. 8. III. 213.

c) muta: xaxaXst^jjaaav pro xairaXtTuouaav. Dial. Mer. 7. 3. III. 297. Forma

posteriornm projiria, quaniquam rarissime etiam ap. antiq. invenitur. Cf. Buttm. A.

G. S. ad lioc V.

d) liquida: sxxa^apai, pro s^xxa^-^pat.. Fugit. 23. III. 377. ^akixi pro vp^Xat..

Hlpp. 1. III. 66. Cf. Buttm. A. G. Sp. . 101. A. 5.

aTCOxpt,'i~s'vTt, pro aTCOxpt.va[JLs'v(o. Dem. 26. II. 385. Luettge (Progr. v. Nordh.

63, p. 6) hanc formam Romanorum tribuit anctoritati, quorum verba deponentia re-centiores Graecos imitatos esse vult!

e) v. anomala in o:

(Tcpciaa? pro TCpooaa^. As. 9. II. 577.)

dvsoys pro dvs'oxTai, quamquam ab ipso in Soloec. 8 (cf. Lehmann. ad huncloc.) reprelienditur, saepius invenitur, ut Dial. Mort. 4. 1. I. 342. Somn. s. Gall.

30. II. 749.

(dTCoXs'aov pro aTCoXov. As. 33. II. ()02.)

icpoxaTsSstTat pro 7cpoxaTs'5sTat (ab s'a^''o). Dis})ut. c. Hes. 7. III. 245.

TcpootaTOt pro Tcposvi^vsxtat a xpo^spo. De Paras. 2. II. 839. hapax lcgom.9^tv7]aavTac pro ^j^taavTa*;. De Paras. 57. II. 880.t7CTap.at pro Tcs^TOjjiat saepius occurrit, quamvis al) ij^so in Soloec. rcpreiiensum,

Telut xa^tTCTdfJLSvot Diah Deor. 20. 5. I, 257. au{j.7capt7CTd(j.7]v ibid. 6. I. 258.Tum e^ctTCST-^^asa^^at pro 67ct7CTrjasa^at, Jacobitzio quidem auctore, Ep. Saturn.

635. III. 415. Setl SchAvid. Spec. I. p. 14 iTZiKxr^ata^^ai scrihi vult. Quod ei Butt-mannuin sequiinur, qui illani forinsiin duohus cx Aristophane exeniplis allatis defen-dat, non phine eain Atticisino adversain judicahiinus.

y^cepTTSTac^EVTa pro {)7i:ip7CT6|J.evov. Rliot. iirat'. (J. III. 5.

f) verha in [j.i:

'/;[j.rjV prOfcYjv non prorsus antiquis incognitum fcf. Krucg, . .38. 2. 2) sed ra-

rlssime usiir]iituni, ap. Lucian. tr(!(jucntissime, ut Dial. Mar. 2. 2. I. 2'.).3.

avtaTa (imporf.) pro aviaT-/]. Mnsc;. Enc. 7. ILl. i)(). ev67ct[j.7rAa pro ^ve7r''[j.7rXir).

Cal. non tein. cred. 3. III. 121) 30. 7cept.WTa pro TrepuaTTj. De hist. conscr. 1. II. 2. etc.

(5(.)7j pro hoifi. V}\\. 17. 111. 54i). cf. liuttm. A. G. S. . 107. A. 9.)

Verl)orum in U[j.t, iormas ah dm ductas ut omnes fere posteri praeferunt, ita

L. saepissime usurpat, atque in infinitivo adeo, uhi ap. antirj. quidem ah um forma

rarissime occurrit; v(^lut avaTceTavvuetv Cal. 30. III. 159 (>(). 5etxvijet.v Prom. 11. I.

194 etc.

avaTreTwaat in praesente, pro avaTCSTavvuaai vel dfva7CSTavvuouaat, at ap. alios

etiam posteriorum; Cal. 21. III. 151.

(ova[j.v]v pro 6')VT(][xirjv. Dial. Mort. 22. 2. I. 424.

De iis, quae ad syntaxin pertinent, disputnhitur.

])c iiHuicro.

a) pluralis verhi post pluralem nominuni neutrius generis. Cf. MatthiaeAusfiihrl. Griechische Grammat. . 299. Rost. Griech. Grannn. . 100. A. 5. Mad-vig Syntax der Griech. Spr. . 1. A. 1. Krueger Griech. Sprachlehre flir Sciiulen,. ()3. 2. A. 1. Nihil ofFensionis hahet pluralis, si aut animantium est, aut res, quae

plurali comprehenduntur, separatim senticndae sunt. Sed jam inter antiquos Attico-rum scriptores duo inveniuntur, qui non constanter hanc legem secuti sint aliisque

locis interdum plurali utantui*, Thucydides et Xenophon. Itaque posteriores, qui

pi^aeter quas proposuimus leges plurali usi siuit, non manifestae crimine atticismi pro-

ditionis accusandi sunt, ut taincn ahusu hujus lihertatis declinatio ah antiquorum in-tegritate agnosci possit. Inter eos scriptores etiain Luc. numerandus est, etsi exem-

pla casu quodam an dicam neglegentia colligere omisi. Haec habeas: svtaTavTat ouv'0Xu[j.7t:ta Ta [j.eYaXa Herod. 1. I. 83233. Ta Yuvatxeta aw(j.aTa za[j,7roXu tov avSpetov

6ta9e'pouat (de solo corpore, non de toto animante) Ahdic. 28. II. 183. di xoi ^UTa, [J-SXpt

|j.ev Tcpo^ayeta eCTt, OiiitoMa'., ^oc, [j.v] ^XaTUTotvTO utco tcjv 7cveu[j.aTov Anachars. 20. II. 902

(in quo exem[)lo etiain nuuieri nmtationem miraris, sicut in hoc: xat Ta vsOYva 67cei-

8av ptYciatv, ic. TauTvjv uxoSueTat Vcr. Hist. 24. II. 90.) twv ^au[j.aat'wv s'xetvov 9aa(j.aT(JV

J] axoi)a[j.aTwv aTcsp Kpmav ^'7rXif]^av {'liilopiit. 2. 111. 58(i. ou xaXo? aTcojjTjCovrat TauTaye xa evuTrna ibid. 21. pag. (JOl). xaxo^Xuapouv, uq [xeTaXXaYwcxt, Ta 7cpay[ji.aTa ib. 24. p.

G13. Ta TO!,auTa TrapetaaYOVTai. et d ixkypri elai TauTa ib. 2(). p. (il5.Minus mirabilia et cx altero, quem excepimus, loco, ut videlur, explicanda:

TcavTa yap Ta xaxa toI;; av^^gidKoiQ iy. T-rji; toutmv iKC^\Ji).(.c(.c, ^uovTa!, xa. CTaaei^; xal

TOX[JLOt. xal e'7rt^ouXa'- xat c^ayac C,vii. 15. 111. 547. t] exetva ce [jLaXtCTa e'.; tyjv TCtSTLv

eTceoTcaaavTO axouovTa, ij At.0[j.Tj87)!; [j.ev eTpwoe tt^v 'A(ppo5{TTjv, eCTa tov "Apvjv . . '. [j.eTa

[j.!.xpov 8e auTOt uU[j.7ceao'vTC o[ '3'eoL '[jLOVo[j,ax_ouvTO xai 'A^Tjva [j.ev"ApTjv xaTaYov^^eTat. etc.

Jup. Trag. 40. 11. 687.

In uno exemplo CX^^^J.a llivSapixov (de quo v. Kr. 03. 4. 4 et Dlal. Synt. 03.

3. 4. Mat. 302. 2. Rost . 100. A. (3) adhibitum essc putaveris: 5ixa(,ov ouv ou)(^ u[J.a(;,

of 5!,xa^T, aXX(x xat Ta Xo!,7ca Ypa[j.[j.aTa t% TC'!pai; X!,v T!,va ^uXaxT^v d yap fi^esTat,Tot; pouXo[j.'vot; aTcb T^; xa^' auTa Ta^eoc ic, aXXoTptav iS^^a^ec^i^a!, . . . oux op" T^^^va Tpo^rov

ao cjuvTa^e!,(; Ta vc[j.!,;j.a, e'9 ol^ e^Tax^') xa xaT apxac, e^oua!,v Jud. Voc. 3. 1. 85. Gess-

ner vertit: non video, quomodo sua quique ordines jura, juxta quac a principio con-stituti sunt, tucbuntur. Ceterum de schematis Pindarici in pedestri oratione usu aliis

iu verbis atquc in eiva!,, Ytyvea^at, similibusque quibusdam aliquantum dubito, et nisi

corruptelam loco inesse statuendum est, non od aw:dB,ziQ, sed Ta 7pa[j.[j.aTa, quod

patillo superius enunciatum erat, subjecti loco habuerim, quod etiam ad ai! auvTa^ei,^

cogitatione adjiciendum sit (sc. cd a. Twv Ypa[J.[J.aTov).b) pluralis post singuhirem nominum collectivorum. Usurpatum illum esse

jam ab antiquis notissimum est; sed multo magis eum frequcntatum esse a recentiori-bus haec comprobant Bernhardii verba (Griech. Literatur-Gesch. 1. 532): Aber alle

(Sophisten*) stimmten im Princip einer effectvollen Darstelluug zusanunen und auch

in der Literatur wurden raanche pikante Mittel und Kunstgrifte verbraucht. Sololie

sind besonders syntaktischer Art, wie TO aauvapTir]TOV oder nom. absol., haufig bei den

Aelianern und Philostrati, das Asyndeton, die kecken Ellipsen, die noch haufigere

Struetur nach dem Sinne**), wie der Plural bei Kollectivbegriffen. Cujus constru-ctionis etiam Luclanum amantissimum esse magna exemplorum copia cognovi, sed

cum non jam initio apud me constaret, hac in re reccntioruiu rationem ab antiquis

*) Geiuis literatorum honiinuiu recentioris actatis, iu quibus etiam Lucianus nu-

meratur.

**) Etiam aliaiuui xaTa auvai,v stnicturarum salis multa occurruiit cxempla, vclut:xat t6 [JLe'x.pt, vfi^; eo Tcapa t 'Aya^^oxXet Si.e'Tpipev, avaXoyt^o^^J.evo!. (lioc de sul)jccto et

Agathocle sinuil praidicatur) Ta 7C7cpaY[j.e'va Tox. 17. II. 526. xai [j.o!. 5oxLTe d.i; xaXbv

SiaTe^T^aeatra!. tTjV 5!.aTp'.ij'^'v Pliilo|)s. 29. III. 56. quasi antccedat: xa'! [J.ot, 5oxi u[J.w.aop'- yap tov vuxtov e^avaoTac eSo^e' [j.o!, Deni. F,nc. 1. 111. 491. quasi iubcquatur eSo^avel oo[j.Y]v.

5discernendiim csse, pauca cxeuipla aduotavi: oTroxav aveX^oiica eic tcv Tcayov ou"pcaj^;Tj-

Tat (t) PouXij) 90'vo'j ri TiDpxaca? hiyidaovxs,^ Anaoli. 19. 11. 8i);). la^t. w^ oux alc7X"JvelTai

7) 'A^Tjvacov TTOAt.? zapoc ^ap|3apo\> Ta aufxcpe^povTa SKfJiav^avovTsc An. 17. 11. 8H7. xaL to(;.ev euovupiov tov 'HXi,ot(ov auTcxa e^uyov ou5' i

9autox^ova^ av^^pwTToy^ TuoXtv' xauTirjv oigioi.iOTixvri^ togo\jto(.c 4)87) XP^0'-? sv suvofjita xaToxirj-

xoTac Anach. 18. 11. 897. ^'psTo {jls, eI Tuaaai^; Talc; 7j[j.s'pai.^ auTou (hic, in sua tlonio)

7cp0(;{JLSvc) As. 3. II. 571. cf. au [jlsv a Tapa^stsv av tov TipoTov lovTa TCpb^ tov Xoyov, s:rs-

Xstpifjaai iacaa^ai, Ta 5' 7j8Tfj xaTavaXoTai, 7CoXXal

lO

avu T-^c x^o[kric. xohc, 5paxovTa? oaTpux_'^86v 7rpt,xeiTo Philops. 22. III. 50. au [xev xP'Jcfv

Sa^vYjv xzgix.ziaoi.1 Adv. Ind. 10. III. 10*J. (Jid^ov TcpoctoTrsiov Tceptxoifxsvoc Nigr. 11. 1. 50.

Alionim quorundiun vorhorutn non usitatae constructiones

:

aTCou5a?^et.v c. dat. ut studcre", ut latinismus mihi essc videatur. ^iXoao^oy?

TcapaaTia CTUouSaaavTa^; eSsi^a Dc Paras. 37. II. 8(52. Atticc enini cuni praepositione

Tcept! vcl iKt conjungitur. Sed jjosteriorum alii etiani, ut Plutarchus, dativo usi sunt,

at(iue adco pcrsonae.

u7i:o5uo(JLat, c. dat., quod cetcrorum apud poetas solos raroque reperitur: u7Co8ue-

Tat. Tat;c ^\)Y.a.l(; op[JLV] Anach. 37. II, 918. ty) KiXxri u7Co5u(; Dial. Mort. 3. I. 43U 40.

Ji,tiani cum et^ invenitur: u7ro5u(; sIq ttjv ^ocXaaaav Hermot. 71. I. 813.

TCpo^TUiTCTo c. acc. pro dativo, id quod ex poetarura nsu est. "ExTOp xat TCpOi;-

7:'!7CTov Tov 'Ax.i.XXs'a xat txeTeuov De Paras. 4G. II. 871.

De tciiiporibiis.

De confusione imperfccti et aoristi in sententils condicionalihus.Apud antiquos quoque haec tempora interdura confusa reperiri nec secundum pro-priam suain vira rationcmquc usurpata jara Kriiger (. 54. 10. 3 et 5) docet. Mirifice

vero haec confusio a Luciano fi-equentata est, ut suspicio raihi inciderit, libertatc

(i[undara antiquorum Lucianum abusum esse et Atticismi, cui cgregia inest modestia,terininos excessisse.

.

1. hnperfectnm jwo Aoristo:aXX' oux av e8o'^a^ov, si {j.yj xat ?c5vtC Tot.auTa sTepaTeuea^s Dial. Mort. 3.

1. I. 339. avaaxe'a^at. uTcaSovTO? xat TepsTL^ovTO^, ec 8s {jly; sTcetxsv auTCij, l'ao? av xat

cp)(_ou[j.e'vou De Mcrc. Cond. 33. I. 692. tov jj.ev aXXov laoc, av TU)(_ec, TauTi Si [xaTTfjv

av eXeye^ Dcni. Fiic. 42. III. 521.

2. Aoristus pro Imperfecto:

TL^ 5e Tot^ iikKogoic, xai toi^ Pt.^Xt.oxa:rr]Xot.^ ^'pt.aev av Tcept 7cat.5Lac,- Adv. Ind. 4.

III. 103. TzCdQ Yjfxac etxo^TO^ oux av Tt.^; e'(j,e'[j.vLiaTO, d tocoutov ex_ovT^ xe'p8o^ Tcpots^jie^aCliiirid 27. III. 634. el' xic, '^ewv tt]V vauv atpvo e^ltjv 7cot,r]at.v eivat,, olov av wi; u5at[j.ova

^LOv 7C^L(oaa Nav. 13. III. 256. tyj TCoX^t 5s TauTa e^^aipeTa 7cap' e[j.ou uTc-^pSev avNav. 24. III. 264. xol^ (pCkoic, 5e u[j.iv eixoat. [ji5l[j.vou^ '7ct,arj[xou x^puaiou ^capa^iifiTp^^aat

XXuaa av ibid. syo 8' st [xsv Tt

II

e^scTt)? sopa xal hiixaTzev zxccaxa, TrpoTov [xsv oux av tjyvo^-kjcsv ovr',v? o[ xp'^*^''^^^ ^*'-

01 ^auXoi, e^rsixa sxaaro tyjv a^iav a7rs'vs!.[j.v etc. Jup. Trag. 49. 11.697. Quamquamhic etiam aoristus intellegi potest, si quidem non sententiam, cujus ratio generalis

est, proferre eum censemus, sed singula quaedam, quae facta esse sciat, enunciare

eum, praesertim cum etiam plusquamperfectum non ita multo post sequatur.

Aorisius gnomicus,

Quo antiquorum poetae maxime usi sunt, pedestris orationis scriptores tan-tum, qiunu exquisitius dicere volebant; saepius eo utendo immodeste atque putide

facere sibi visi essent. Luc. minus modeste minusque Attice fecit, quem saepius eo

usum esse exemplis jam probabo, quae tamen longc minorem eorum, quae exstant,partem efficiunt: E)(^!.8vav ^iX-^ca!. ajxsivov 8YJY{i.a sxsi xo xivSuvsufxa xat o Jaxpb^ stctj-

{xuvsv Pseudol. 23. III. 180. o hi sTiratvov ra ^ucsi aya^^a stctjuItjcs xai [j.s''?o aTcs-

97) vs Pro Imag. 20. 11. 500. E7Li.5av xiQ iSt) oijx a^ioikOL-^fOC, mv, Poi3v tspsucac Ta xps'a

TjVpTrjCsv Tox. 48. 11. 554. s'. 6s xai xavu opyt.cj^i^sisv (av^pwTcot) ?] xov5tjXoua[j.7jv Icar. 21. II. 776. iY.tho^ Ttvs^{xsv [xixpat sic!. xai auTtxa s^xpaysicai a7C'cP7]Cav Char. 19. 01! Se a[j.a T(T) ^uCT-^va!. s^cau-oavTO ibid. I. 516. TsXsuTawv 5' utc atou^ auTM sTcsTpsvpai: De Merc. Cond. 20. I.675 76. 7]v (xsv '7ct tou C[j.vou .auTbv, a'(\hr^c, iho^a, 7]v hi [j.s!.5!.acci), xaTS-9p6v7]Cv su^uc x-cd 5(.s'7CTUCv Dc M. C. 30. 1. 690. tJv tuxoci tcots, avExpayov su^ui;Hermot. 33. I. 774. cx-^vpt^ yap t) vococ; xat ^uyJ) eSo^ev De Merc. C. 32. I. 69091.TouTO o[ [J.SV xgriGxol ai5w xa'Xcav De M. C. 11. I. 666. cu hi E^sTacTT]? Tc.xpb? ov

9 *

J

xaxexaXaCTjaa? auxwv X'!^ou; -J^ xa; oua'!a;; sSi^p.euca? Gull. 22. II. 73.'>. tJv tcotsTcups-o? sTrda^vjTa!., Trpb; oXtyov uTnfjpsTijaac avsTrrjS-^aa? eu^u; il). 2^3. p. 7ii(). ootu; hidcYa^b? TO^OTV);;, xP^'ca? i^p6'[Jia to JjS^aoj; aTSX.v(5^ sTo^euas (iin onomicu.s?) Nigr. ;}7. 1.7i). 7] 8e ^uat.!; s'v X7]pt(j) ax,e56v Tcapa^aXXouaa goov aTCoyv xal axTscpov {X'Xt.TTav dTCe'5ei^

(:in gnoniicus?) Ilak'. 7. I. 18.-3. viv 5e' Tic ?] 9pot'(jLt.ov eixY) r, o?xtov e^TcayY], jrapeX^rov oX'/]pu^ xaTsat.o7i'/]aev euj-u? Anach. 19. II. 8SM). xat o' ajJprjv ou xaTa tou? dXexTpuova;sztj^dc eu^u? dTCe7r7j87]asv Musc. Enc. 6. III. 9G. xal svlots oI? auTo? t'.c svoyc?; saT'.,TauTi cp^daac xaT-/]Ycp7]as tou TzkqaCo^ (an gnomicus?) Cal. 24. III. 150. si' t',; u;tsp-c7CTTr]C 617], dpd^aevo? auTov d^-^xa ^s^psa^at. iS'uv. 44. III. 277. Alia

13

ou5s s^pijv SeuTspav t^

14

Etiam aorlstl inflnltivus (sine av), quocl item antiqui jam adraiserunt*) profuturi usnrpatus invcnitur: d hi |X7), d7cei.Xouct TCpoxaXsoaa^at IkI tov dvaSaCfxovEpist. Sat. 31. III. 411. 4]Xrct.?ov uTcoSe^aa^irat xwv 8axpuov 6Xi!ya De Elcctr. 1. 111. 88.**)

Indicativus futuri pro conjunctivo dulntatlvo qui vocatur post ^ouXst,pouXso^e. Quem silentlo Kriig. (cf. 54. 2. 3.), et Mat. (515. 3.), Ipsls verbis Madv.. 123. A. 5. ex Attielsmo exterminat atque liic adeo unquam (an apud Attlcos?) re-])crlrl negat. In quo fallitur. Plura enlm exempla ap. Lucianum adnotavi: dXXa^ouXot xdycl) e'pTf]ao[xat as,- Char. 7. I. 498. ^ouXst xou^ dxXauaxouc ^(J.pt^aaofj.s^^a j (sic

Jaco!). optimorum librorum auctoritatem scquens) Catapl- 5. I. G26. ^ouXst, w Tt(J.ov,StxatoXoyT^aoixat Tcpo? as',- Tim. 37. I. 149., ubi Hemsterhusius asseutiente Lchmamio,ignarus usus Lucianel, emendatione conjunctlvum Introduxlt.

Post s^s'Xsti; vel '^3'Xst!; (quae Kriig. poetlce in hac structura usurpari ait)

^iAeiQ 5firjYT,ao{jiat a Tcptovjv -J^xouaa; Hermot. 80. I. 824. 7] e^s'Xst^ syM au^irt? sTrdvstjxt

e'; 'zh xXotov, Nav. 4. III. 250.-ri s^s^Xst? xaTapt^[j.r,aofJiat aot . . .; Nav. 26. III. 265.

Ceterum allos etlam recentlorum tuturo hic usos esse, ut Libanium 4. p. 600.23. j5ouXst Jarpbv a^o aot; ex Stephani Thes. cognoscas.

Futurum etlam ceteroquln pro conjunctlvo dubltatlvo admissum esse, quodnc ab Atticorum quldem ratlone abhorret (cf. Kriig. 53. 7. 2 et 3) ultro oplneris:

sTt aou Xif]pouaYj(; dxouao[j.at,- Dial. Mer. 2. 2. III. 282. TCOTspov ouv dTCsXauvo auTou

15

magis a cominuni ratione rcmotum) Tox. 7. II. 514., nisi forte elliptice intellegis,\iyiA mente interjiciens (Xsyo, oti ouSsv etc). Atque adeo primara personam con-

junctivi cum ctco? conjunctam invenimus, ita ut non imperativa luiic constructionised potius optativa vis insit: aXX' (XTzajyslio xauxa, o AiOYevsi;. ctcwi; 8s i5w (j.aXiCTa,

oTZolo^ xit; iazi x^Jjv ovptv Dial. Mort. 2. I. 33182. age, sciam velim".

Dc modis.

I. De coDfusione conjunctivi et optativi.

A. a) Optativns pro covjunctivo nsurpatus.Legem esse ad plurima enunciatorum genera valentem, ut tempora absoluta

(praesens, futurum, pcrfectum) conjunctivo, tempora relativa (imperfoctum, plusquam-perfectum, aoristus) optativo excipiantur, nemo nescit. Exceptiones aliquot nec tanien

multas jam apud antiquos occurrere ne lioc quidcm peritiorum quemquam fugerit.Atque multo plures in eam partem admissae sunt, ut conjunctivus pro optativo (infinalibus quidem sententiis) quam ut optativus pro conjunctivo usurparetur. AbAlexandri autem temporibus magis magisque optativus increbuit atque contrarium

fieri coeptum est, ut optativus conjunctivum suis locis saepe expclleret, ipse non fa-cile loco ccderet. Atque Luciani quidem tempore minime jam dubium, quin optati-vus multo praeponderarit locosque, quos genuina sermonis natura conjunctivo tribuis-set, saepissime invaserit. Nec ipse Lucianus illius aetatis suae vitii coutagium efFu-

git, nec doctissima antiquorum lectione pravam assuetudinem jam exstinguere autpotuit aut voluit. Cetcrum causam etiara vitio subesse necesse est, ncque poenite-

bit igitur eam eruisse. Jam si conjunctivum cum optativo comparo, alterum al) al-tcro aeque distare existimo atque ab optatione voluntatem. Quo fit, ut optativo incertivel incertius aliquid incsse videatur, si quidem quod optamus nos assequi incertiusest, quam quod volumus. Quaerentibus jam quis color orationi optativi usu tribua-tur, modesti aliquid ei dari videbitur. Itaque causa abusus illius hacc iuisse potest,

iit modestiam scriptorcs prae se ferentes gratiam lectorum sibi conciliarent. Jamvero optativum obliquac orationis proprium essc considerantibus ilh*us usu ad men-tem magis ejus, de quo dicitur (sive subjecti propositionis), quam ad mcntem aucto-ris verbum referri videtur. Producens autem magis pcrsonam, de qua sermo fit, itant cogitare et agere videatur, nescio an dramatici aliquid aut ahicris atqiie vividi

auctor orationi tribuat. Itaque studio vividae, ut ita dicam, vchemcntiusque anima-tae orationis recentioris actatis scriptores, ut optativo abutercntur, inducti esse possunt.

Jam si expendemus, in quo enunciationum genere maxime optativus con-junctivi locum invaserit, Madvigio assentiemur, in finalibus sententiis sacpissime eumperverse usurpatum judicanti. Nec fugit nos, o

^16

' Qq cnin) non, ut :ili;ie finalos purtlciilac, OTCO? atquc fva potissimmn, fjMac primitivamvini, quac illi ujodali.s, hiiic localis crat, icrc omnino aniijscrunt ac fcrc tiimplicitcrfincni pracdicant, ipsa quoque suain, quac modalis principio tuit, abjccit plane, ut

nihil ejus jam scntirctur. Itaquc cum magis viain,. qua aliqiiid ficrct, quam ip.sumfinem indicarc viderctur, ai)tis.iima fiiit ad finciii, qucm inccrtius (|uis minu.sque con-fidcntcr animo pracccj)it, dcclarandum, si quidcm facilc fi(;ri potcst, ut viani nonomnem aliquis pcrscquntur aut al) ca ahcrrct nec ad finein {)ervcniat, Jam apparctcam rationi illi, quam oj)tativo irihuimus, summopcrc favere at(jue accommodatissi-niam essc. Dcindc ut adverhium relativnm proprio erat ^, ncc non csse sentieha-tur, judicare ctiiAiu liccnt, co minus oflcnsionis hic hahcrc optati^ um, (juain j)0st waaut alias jiarticulas, quac intcgrae conjunctioncs cvaserant, quod rclativo laxior cifi-citur concxus, ita ut oj)tativus quasi in simplici soIuta(jue cssc j)roj)Ositionc vidcrctur

ncc a j)0tcntiali multiim ahcssct.

Cctcruni, quainvis rarius multo, ctiam in aliis intcrdum cnunciationibus atque

finalihus oj)tativus j)ro conjiuictivo occurrit: vclut post [J.ri j)articulani cum vcrliis

timendi conjunctam, et in scntcntiis tcmj)oralihus nec soliim in iis, quac sacpius ali^quid factuin esse declarant (VVicderholungssatzc), in quihus ctiain aj)ud antiquos oj)ta-tivus j)raccedcnte temj)orc ahsoluto non nunquam occurrit. Cf. Kriig. 54. 17. 5.

a) Oplittivus iii senteniiis fnalilms post oc.

hi ^upav TCpcx^Ttj^ifjC.v, C)Q p.-}] tjtu av|j.o'j avotx^^stYj (ne forte ; j)criculum in-

certum cst) Dc Paras. .55. II. 878. o hl Tcapa/.poTst ic, rbv o[j.ov, coa[JLOuvTi: auTO, o^ xdXXtcJTOv siy] An. 20. p. 90(>. Ta (puTtx

cxETOUGi. (oi! yt)pyol'', c)^ [j.7] j3Xd7CTOt.vTO An. 20. p. 902. oi 8 dxouovTi; Tzgoc, {j.i[j.y]

1?

Tt]v auvouciav, o? 6vvoi()c;ai[xi, a ts xP"^ eiTrslv auvaYOt,[Jii An. 40. p. 922. Tzg6c,ti 7U!,^u(jLtJV

Ysvea^at stcI r^(; axpa;;, w? ^afjLTjasia? xai Travm e.x.o'-? (infinitivi nimirum tempus, quippecui ut participio a verbo principali motlus suus impertiatur, nullius momenti

est.) Rbet. Praoc. G. III. 6. d lOL^fiaxo: i^ChV.c, ttj p-rjxopt.XT] auvslvat, u^; a7iou8a^oi,o Khft.Pracc. 10. p. 11. Xeyo, o? Yvopi^oti? [xiriSs ae StaXa^O!, ib. 11. p. 12. Xe'^o, W(; av Tax!.aTa

8'.avuaat SuvTj^etvj; ib. 15. p. 15. eTrtnfjpst; xat avTtov auTw opa, ^c, [x-Jj aXta>co!.TO Musc.

Enc. 5. III. 94. XotTTov (sc. eaTt) oveLa^S^at, toc !.^XLa, o^ aXri^ireuot.^ Adv. Ind. 20. III.

115. p-]Te'ov hk, o? [JL7] a'.T''av exoip.!, Pseudol. 3. III. 165. tv TcaXaiwv 6vo[j.aTov Ta [jiv

XexTe'a Ta 5'oi), o^ [j.7j TapaTTOi[jLev ib. 14. p. 173. avtaaeTat [JLaXXov xat 9tXoTt[j.T]aTa'., t)C,

1X7] u7Cp[iaXo!,VTO auTCV ot dvTspaaTat Dial. Mer. 8, 2. III. 299. o^etv (imperative) xat

TouTov, o^ \x.f\hi avaxu'jiat SuvTj^iiotTj Tim. 44. I. 157. 7] t6 'ft ToaouTov 7i:apavo[j.Tjac[j.v

tcd7ca| auTOt^ o[j.tXif]aavT?, o^ tcXeov dvtuvTO (purticipii tempus nullius momenti; vid.supra.) Tim. 45. I. 158. ouTo; e'7rt5Y) Xouad[j.evO(; dcptxotTO (liic optativ. non contra At-

ticoruiM rationem; cf. Kriig. 54. 17. 5.), evavTtoTaTa eTctSetxvuTat, o? [j.Yj8e oXtYOv xaTa-

X'!7rot Tim. 54. 1. 170 71. outs ^dp TaTcstvov dveaTaupoa^at X9^i "

tm

Post [j.r] in(cirog;iti\um: apa Serjaet, Tcepaovca cs Tcuv^iJavec^iJat tov (i'XXwv oaoi api^lxrjTtxot,

fjii) uc apa i'v) tcsvts t) eTcra X^ywv Henn. ii5. I. 777. (non ita qtiaerendum csse, id(juod i|)sa particula intcrrogativa signifieatur, etiatn niagid optativo declaratur).

s.) posf jxtrlicnlavi tcmporis.Taura YVMjxrj^; tivo^ PeXTLOvo^ wri^i-rjfxev e^vai, >] xaT av^poTCov^, o" fi.s'xpi (lev xttT

oupov TcXoui; eiT), Tol^ 9''Xo'4 aYavaxToOav (j)ro ^ix9^ av cuui conj., sed ita dictum, ut

honiincs judicare videantur, non ipse auctor; cf. quae supra de (jpt. dixi) Tox. 7. 11.514.

Huc etiam refcrendum vidcri possit, quamquam ipse cxcusationis aliquid opta-ti\iim lial)cre puto: o Tuep s^yjv to axpov aYa^ov, tout e(JT',v, oTOTe e^ Te eipirjvriv xai ic,

7c6a|j.ov Ta ap'.CTa 7capaxuaa}j.e'v7] (pa''vot.TO r^ veoTY]^ Anacli. 30. II. 912. Auctorcm enimvcrl)um a conjunctione temporali pendens non ad eaTt, sed ad s^rjv retulisse judico*).

Adjungo exempla quaedam, in quihus optativo repetitionis vel consuetudinisvis est, in quihus jam supra antiquorum rationem non admodura migratam esse dixi,si quidcm et illi cum infcrdum admiserunt: eixo!; Se ae '^ebv ovTa ftrj OXaxTfilv [xovcv

aXXa xat av^^ptoTCivo^ (pj^EYyea^at, otcct i^ihoi'; Dial. Mort. 21. 1. 1. 420. u8op {J.e'v as

y^l^izd^OLi, o npoToU, o'jx aTc^^^^avov, xai 5c'v5pov eTi (poprjTOv, xat ic. XeOvTa 5e OTCOTe (xXXa-

"XdriC, Dial. Mar. 4. 1. 1. 2i)s. cum iizzihri Tim. 54 cf. supra p. 17.

Atque post pronomen relativum in repetitionis modum: xp6cT(,}JL(3V saTi, oaT'.?ev aaTS'. aiS-rjpo^opoLV] -3] oTcXa e^ssve^yxot. An. 34. 11. 915.

b) Optativus pro indicatico usurpatus.

a.) post wc consecutirum.

(^aXXovTs^ ufxa? Xfcoi.? ouTtd 8t.aaxo5aaofj.sv, ^q [j.vj5e oTOt ol')^o(.a^, 'x,ot.Ts eiSivat.

Dial. Mer. 1>. 5. 111. 304 (pro indic. futuri ?), sed consecutio est praemeditata atque

animo praecepta, ut semifinale Wi^ videatur, ncc ab eo, de quo supra disputavinius,

multum absit. An optativum potentialem esse dicamus omisso av?

\i) Similia haec sunt exempla, in quibus item dubites, an optativus vel po-

tcntialis vel dubitativus omisso av sit habendus:

post ciQ declorativum:

Xe'Ye Tcpb? tov ^jpwpbv, w? e^^^e^Xot-i; t5eiv Pliilops. 30. 111., 57.

post d interrogativum:YopYt: fj.Xa'^7_oXv, oTt oi 7cXoutouvtC zapEpxovTat ouSi Touvofxa, d Tl{Ji,ov xaXolTo

'56t: Tim. 8. 1. 115.

post o7Co't interrogatimim:

xa'- a5r,Xov, c7c6t Tt^ smaTa^ xot,{j.(0[j.vov 9(5Vua(,v (pro indic. fut.?).

*) Sed 07c6t conjectura Dindorfii introductum; manuss. oTcoTav (c. opt), quo nonmagis recta eonstructio evadit.

19

posf pronomen interrogatimim:

^KStvo xowuv avo ts ava{5p!.TCxou

Ut sav sacplus cuin optativo invenitur, ita his etiain X(5cv (quo

9t

axe o\)hi TauTT) .;cXsov ouxoc, ev^Yxanrc ftou Dial. Mort. 12. 2. I. 381. ot xoXuTSAel^ sV.etr

vot Xljoi ' AXtxapvaaasiict fjisv laoc stsv 67t;',5etxvua^at (fortasse optativus hic concessive

inteHe^eudus: siait eane" mogen gie iTniuerbin es ihnen gcstatten, aaa ec to u5op tSe aeauTYiv (ubi tcraporis significatio (piara condicionis aptiorcsse videtur et et cura futuro conjunctuin, quod Krugero teste 54. 12. 2. cuni edvidem fere valet, ut quando s'dv commode usurpetur, sic facile dijudicnri possit, ad-mitti nemo non videt) Dial. Mar. 1. 3. I. 290. outc ot MaaaaXtTat xoXdCofxev, el' t'.;

;capdvo{Jia ^pd^ietev (si quando quum quidem) Tox. 24. II. 533 34. vuv 8' OLTZitiXouao{j.e'v-/j

, st d^txotTO xat Trjp.epov o EuxptTO

99

xai xavove^ l'8wt, iaxogia.^ hl oiWoi) De hist. conscr. 8. II. 11. oC [xev tcoXXoI arcoypfjV

auTol;; vo[xi?ouav, d Xsyocev, oc cuYYvw[x-if)^ a^tov 7:ot.ouct ttjV Tcevtav Sta^uyelv ^tjtouvtc;De Mcrc. C. 5. 1. 6^9. xoivov 8e d^ ^TUtTuav ovxov twv ^ufx^awovxov aTtaci 8^Xov, o^ oux

^^atpera (j.v, aJ.ax^o hi xa. auTa ovra YiYvsTai xoIq 9i.Xooo90uat.v, ei tmv ofxofov toi^ aXXo-

^9

tcntialeni vel condicionalem conjunctio cnm conjunctivo posita esset (Kr.54. 17. 2. 65. 7. 3.) xai oux av 7Ct,

et, jjiTj XsYetv i)ioa>. ih. 25. p. 408. xav el' xi X(i^-) Disp. c. llcs. 5. III. 243. d hl (atjTcpa^T]? Phil|. l(i. III. (J()2. d tu/_7) ib. C. 17. p. (>()3. st tti^ ^pa-jiov 1'y) (sed non iijomnibus codtl.) De liist. coiiscn oi). II. 5;i. et 5e' Ti dvT!,TCvevcir) Xox. 7, II. 514. e, (iijT'.^ UTCaxouCTf) As. 4. II. 572. el' xic, cf

g5

Atque in his exempHs, quae, cum communem inter se rationem non sequan-

tur, separatim tractanda sunt, per pleonasmum av admissum videtur.

a. ad iniperiectum iterativura in enunciato secundario:

TrXeov hi t) sXaTxov exaipe auvov iwioii; aiixov, [jl6vo(.(; s^(,CTa(i.evo^, oTcoaoi av ^5oxouv

a'jTM uTCsp TY|V T'^^ ^epaTTstai; eXircSa 5t,a(xapTavsiv Dcra. 10. II. 379. "Av enim in prin-

cipalibus tantura enunciationibus ad imperf. adjectum invenitur; in subjunctivis autcmaut simplex optativus aut imperf. sine av usurpatur. cf.Kriig. 53. 10. 3. et 54. 12. 5.

^. in eondicionali protasi av contra communem rationem adjectum

:

d yap ouTo? sxei TaijTa xal oitSsv av utc ouSevbi; dWoqdt] twv aTCa^ So^avTwv, t'-voc evsxa up-lv ^uo[j.sv; Jup. Conf. 5. II. 630. Similia quaedam exempla v. Mat. 525. 7a.

y. per confusionem quandam av additum

:

aTCoStSou^ T(5 TZOLihl TO 7coTT]p!,ov sxs'Xsus?, d \Lri IlupaXXi^ aiTTjasis, [iA\ av aXXo",7_s'ai Dial. Mer. 12. 1. III. 311., quasi non finalis sed declarativa subjungatur sen-tentia (oux av Seiv ifY.^oii sc. s^"]). Etenim actio ca, quae verbo a verbo voluntatis

pendente expriraitur, ex ipsa voluntate necessario emanat nec condicione suspendi

potest. Verum ipsum, cui necessitatis notio inest, verbum, quippe cum illa in con-

dicione posita esse possit, av particulam adraittere possit, si quidera separatim neces-

sitas enuncietur, ut verbo ^avai si conjungimus 5elv, ^(^p^^vai; non si uno vocabulo, utxeXeuetv, utranique notionem complectiraur. IIoc enim si fit, nihil relinquitur, nisi ut

av particula oraittatur.

Per sirailera confusionem av mihi in alio exemplo adjectum videtur: xat oazhTou oXtYOU sxetvou YeujJiaTO^; sv^&^ av eiTcelv, bKoloc, aTca? 6 otvo? eaTtv; Er/_ov ^ap. Herm.

58. I. 798. tl^eQ enira verum praeteritum sit necesse est, ut verba, quae praecedunt:

^5irj Koxi OLVOv 6;rp''o auTo^; etc, lucufenter docent. Itaque av particulara illud non ad-

mittit. Nam ne condicionale imperfectum esse putemus , etiam sequenti etxov yapprohibemur; 6tx.O"^ Y^p av dicendum erat; atque quod sententia imperfectura, cui in

eondicionalibus sententiis impossibilitatis vis inest, oranino respuit, cum res certissime

fieri possit, ut exoi? av dicendum fuisset. Nihil igitur relinquitur, nisi ut av ad ecTiewreferaraus. Jam res fere eadera est, quae in proximo exemplo. Intellexisse eniraauctor videtur: d ej^ouXT^^Yji;. Ex hac autem condicionali, quam in animo habuit,protasi in apodosim av incidit, quasi ea soluta esset nec alii sententiae subjuncta,a,ut a verbo declarandi vel cognoscendi penderet.

5. Offendisse me fatendum av particulam etiam in hoc exemplo: eav X^yt)Taura o vexpb^, oux av oiofxe^a StxatoTaTa av auTov elTreiv; De Luct. 20. II. 932., nonquasi av dupliciter positum nunquam occurrat, quod non raro quidem fieri Kriig.

(69. 7. 3.) docet, sed quod cum eo modo av pleonastice conjunctum est, qui av par-ticulam nuUo modo admittit, dico conjunctivo dubitativo. (De ou non recte usurpatovid. infra.) Enimvero av particulae dupliciter positae etiam apud Lucianum satis

6

g6

multa occurrunt exempla, velut: o $e(.5ta

II. De Infinitivo.

Per anafoluthum, non cx falsa ratione cxplicandum, quod interclum oTt. et

0(; (deckirativum) cum iufinitivo conjunxit, ut etiatn antiqui nonnunquam. Kr. 55. 4.10. ^a;5p(av sTcaYysXXofxat ayTol^ ot:(., tJv xat vOv [xy] Kara^povY^aMa!, sx^ax)(_uat,v

(activa sententia) xai auToui; (ohj.) xai xoXXaKt,^ plv Baccli. 5. III. 80. 7ro[j.oaa[j.vo?,

cTi 87] xDVTjYouvTt, OL ^avsvTa Tov '^qOv 7tt,ax'?ivLa(, ''7cslv Cal. 18. III. 150. xai x,?'^^M-o^C

Tiva^; 5t,'^t,(Jt, , ^ X.?^"^ sivat, De Mort. Per. '27. III. 350. touto 7upo^^tvat Yj^cow T"^CTtaToX-J], oi^ vijv Y [xovout; ufxa^; Tpucpav Ep. Siit. o2. III. 412. Imisitatior iuHnitivus

post 1 (in or. obl.), nec desunt qui apud antiq. eum reperiri negent (cf. Kr. 55 .4. 1).);sed ap. Tliucydidem tamcn invenitur, nec facile eum inde expellas. Ap. Luc. hoc

mihi occurrit exemplum: 7rrjiJ)(^ovT6 [Jtot, TCoXXa xai aya^a, Tcpoa^ro^^S^avstv &>(.(xazQC, auTov

sxoi[t.oc, el olov T ivat Catap. 11. I. ()33.

Ijucianum infinitivum etiam imperativa vi ustirpasse, quod ap. poetasmaxinie usitatum, sed etiam in pedestri oratione nonnunquam occurrit, vix est. quod

memoremns; cf. a\) hi p.irJT^ Tzd'^sa'^(Xi li.rfus, KgoQvizv^ auTw llhet. Prai'C. 10. III. 11. |j.7]

^Ta^t,v Adv. Ind. 7. III. 106. cu hk Tz^o^ijeiv tov vouv Pseudol. 16. III. 174. TauTa,

o Kpovs, (xXXaTTt,v xat [j.Ta7Cot.lv >] XXUEtv Ep. Sat. 21. III. 404. [j.7] Totvuv ETt, Xsyst^v

Sol. 4. III. 5()0. xat 7cp(r)To'v y auTo touto to aTTa [j.7] Saaso? (zXXd vjjt-Xot; E^svfiyxElv

(an hic aliter infin. accipiendus? v. infra ad Ellips.) Sol. 10. III. 580.

Sed memorabdis accusativus cum lioc infinitivo conjunctus, cum no-minativus ei (rerte si per secimdam personam intellegendus) conjungi soleat: ov S'av (*t,'8'f]i:)(XTsvec (X7CopX7tovTa xai t7]v ysipa opsyovTa ;ct to ig^joio'), ixizdfziv 7ct^To xauT7]pt.ov toutov

aTCOXfitpavTa 7cpo'Tpov tov TCfoyova Pisc. 4(). I. ()13. (XTCoxEipavTa enim ad (X7t(xyt.v non

ad TOUTCv referendum cSse, quis non videat? In nulla earum, quas consului, gram-

maticarum hujus accusativi mentionem factam invcni (cf. Krijg. 55. 1. 5. et Dial.Synt. 55. 1. 3. Madv. . 141. A. 2. Pvost. . 125. 3. A. 6. -^. . 54(i, quorum hicquidem etiam diligentlssime de hac re agit), ut earum auctores illius ignari fuissevideantur. Sed quon)inus eum a Graecorum ratione phmc abhorrere credam, exem-plo in Aristo[)l)ane (Nub. i)J)8) reperto impedior, unico sane, quod milii in Graecisliteris occurrit: Mtj5' (XVTt.7Ct;v To XOivpi [J.rj5v, [j.7]5' 'laTCSTov xaXfiCavTa

Mv7]ai.xaxY,aat ttjv iqXt.xiav --

Etiam magis forsitan offendit accusativus cum infinitivo in subjunctivasententia conjunctus ad subjectu m pri ncipalis enu nciati pcrti nens, quem-a(hnodum in his invcnitur excmplis: Atoys^v/^c ToaouTOv [j.-s',3aX Tou -goKOX), oaT cpxsta^atTzoWdy.ic u~o [XE^rjC (Xv(,aT(X[j.vov V. Hist. II. 18. ataxuvo[j.ai uTcsp At,cc, d outo [j.txpo-XoYO^ saTtv, o

t&8

in parcnthcsi mcmoratur, altcnimque ex Thucydidc 1. 12. t, 'EXXa^; ext fXSTaviCTaTO

T xac xaT(.)Xt^eTO, oots |jlt, TjCJuxaaaaav au^Tfi^ir-Jjvai; scd hic quidcm Imm. Bekkcr t^o^j-X,aaa

a9

ayei e? ttjv oixtav ) Nccyom. 7. I. 465. Insolentius nmlto nec anacolutho secl aTto

}xspt.(j[JLO'j explicandum, sed ultra quae antiquoruni quisquam ausus est: sIq Xoyotj? SeTaOxa ;rapexT(!vavT(j (pro TrapexTeivavTOV exewov sc. auToij acd twv aXXov,- fortasse etiam

TjfjLov) Tcet^et |JLe Thilop. 23. III. 611.

2j Aecusativus absolntus.Quando usitatus secundumque communem rationem sit, Kriig. docet '(3. !K

3. sq. Sed etiam per anacolutlmm interdum occurrit; cf. Mat. 561. N. Sed re veraahsolute et contra communem rationem nec deficiente substantivo paucissimis, quos

Mat. 562. 3. attulit, locis admissus reperitur, sed ita ut substantivum neiitrius gene-

ris (in numero plurali) sit. Audacius igitur hoc loco: Ta? ouv a^^avaTOV Suvajxeii; {jl6-yaXa^; oucac ^vtjtoi y.cd (jfjitxpoi ovTec; oux av exotfJiev etTcstv llalc. 8. 1. 183.

3) Dativus absolutus.Cf. Kriijr. 48. 5. 1. Mat. 562. 2.

Vel temporaliter usurpatus, vel ut dativus, qui vocatur, ethicus subsit, in an-

tiquorum libris interdum occurrit. Neutra ratione, sed, ut videtur, per anacoluthum:

xai yap cot otxiScov xaTaaxeuacavTt otxeTtSa? Se xat oly.i~ac, ev auTw (juvaya-yo'vTi, cu-

56'rtOTe' (56 hiCka^i. Philop. 17. lll. 603; atque adeo audacius, neque enim scio, quo-modo explicandus sit, nisi forte etiam hic ethicus obscurius subest, aut ablativus La-tinorum absolutus obversabatur: TcXetaTa yap 7roXXa)(_6^ev ocjtol TcpcjTa Seiv Xe^yetv exaCTa

So^av TCapiaTTf](7iv, oaTuep (xv^e^ov euTux.oijvTi XeiiJiovt. ad tuv ^atvojJLs^vov apTt Tcpo^aYO-(jLe'v(ov Tou? 8pe7CO[jLe'vouc Charid. 22. III. 632.

Absolutus quodammodo dativus, sed sine participio etiam hic est:9uae!. [xev yap auTo xai xaT' apxa? Tcpo^eTceTCov^i^eiv ih, auTwv twv TCoX!,Tufj.aT(.)v, ert hi

fjLOcXXov 'AptOTOTEXei. (j.ocpTupi llciii. Kiic. 40. III. 520. Meditanti mihi nullo n)ododativus explicari posse videtur, nisi ut instrumenti esse existimetur. Jam duo sunt,in quibus maxime ofFendas, primum, quod persona instrumenti loco sit, quod nisi inrailitaribus vocibus nunquam reperiri cognovisse videor (Kr. 48. 15. 3.)*); deinde,quod participium omissum, id quod adeo in genetivo apud poctasque bis terve oc-currit (Kr. 47. 4. 6.). Nesc^ igitur, quo pacto hunc locum explicem nisi latinisino.

4) Genetivus absolutus,quibus locis dativus usurpari solet. Notum est, in describendis locis ad partem quan-dam indicandam dativum relationis cum participio usurpari solere (cf. Kriig. 48. 5.2. Madv. . 38, b. Mat. . 390); idemque apud Lucianum interdum occuri-it: h SE^ta|xsv ouv ei^iovTt (xva{X'{xi,xTai De Dom. 22. III. 203. et^^tovTi hi ii^ ttjv TcoXtv ev Se^ta (jl6'v^OTt V. Hist, B. 33. II. p. 129. Plerumque autem genetivo absoluto Luc. utitur, quem

*) In hanc etiam partem Xeaophouteum illucl accipieudum est: cpuXaTT(:pLevot txa-voic ^uXa^t Anab. 6. 2. 27.

7

30

ncquc in grainniatica uUa memoratum reperi neque ap. scriptorem ullum unquam mn

legcre mcmini: aXXa xou? (j^ev iTci xa hz^Lo. et^iovTov a^ecj. Pliilops. lii. III. 46. r\ 5'

aXXo (Jiev o{>5ev eupe, touto 8e jjlcvov 67r(,YeYpa[j.{;.evov 6tv TCpbi; Tc xapaSo^oTepov tyjv ^ugiv auTOu 5i.7]Y7jaaT0, o^ 7Cyvo(ji6'vou (sc. auTOu)

TauTa, aTCsp 6[X!.[JielT0 Dc Sult. U). II. 279.; ncque enim TauTa in illis adjectivorum neu-tri.:! niuncrandum, quae in substantivorum gradum elata pro indeclinal)ilibus sunt, ut(jL-

31

niti%um hunc genetivum nunquaiii milii occurrisse fatendum, nisi apud Lucianum hia,

quos afFeram, locis: XYJ yXottt] xp(o[Xvo

tendi, posuit, in qusi nenio antiquoruni terminuni ad qucni adjecit nec adjecisset: c

Aiv'!ac sIq Fuapov xaT:e7i;jj.cjp^TQ, ev TauT-rj ^suyeiv zIq ad xeTaYixsvo? Tox. 17. II. 52'>.

3) cum accnsaliro:

pro sv atquc audacius quam alibi reperitur: ifipofj.irjv sTraXou^;, el xep ^TCtcJTavTat avSpaouxouvTa e'^ Ta "YTcaTa As. 1. II. 568.

Pro Trapa c. acc. raro antiqui eo usi sunt, sed scnipor (exceptis poetis', ut

pluralis seqiiatur; sic etinin Luc. (Demon. 57. II. 3i)3.) TcpoeX^i^ov dc, ajTou?; (Proin.s. C. 6. I. ]!)(),) To Tcup X0(JH,ca(; '

33

Alienissitnum Atticorum ratione pro in c. ablat. vel intray xxi in his : to xuo-

^opelv xa^' oXou xoO c6]xa.xoc, aiaxuvofxai xai XY(.v Philop. 4. III. 591.

Rurissinie etiam apud antiquos pro ad'', ut deorsum" subobscure sentia-

tur, usurpatum invenitur nec fere nisi in perpetuis verborum complcxionibus, ut xaxa

xoppT|^, yaarpos Tcautv; xara X^^-POC uSMp,- facilius ficbat, si deorsum" clare fbrtiterquejiraedicare volebant, ut fxupov xaira t^

34

partc pugnant eos qui a Lycurgi ; sive qui Hcrculcae sunt partis eos qul Lycurgi,igitur pro: xo\)Q AwoupYOu oC ""HpaxXeouCi an xara secunduni viilct, supplcndo ar-uiati?); d i^iaxoLi xol^ ^ouXo(i.vo(.(; aTub x-^c JaV auxa (id. q. auTov) xa^eo)? i^ dXXoxpiavI5',a?ea^ai Jud. Voc. 3. I. 85. Tcpovoelv tov xa^'

''ifJ^a; TcpaYjjidirov ou Trdacv 86xouv ot

*j60'! = Tov 7T:paY[J!.dTOv ifi{Ji(5v sivc xov 7][jlT'pg)v Icar. 1). II. 760. Sic etiam: TauTY)v

ouv T-r)v xa^' Y][xd? o-.xoup.Evifjv V. Hist. A. 10. II. 78. = T-f|V Yj|jLTpav, vel tjjxwv, nonlocalitcr apud nos" ut 7) xa^ T|[i,d? ^dXactja (intcrnum mare); totam enim terramdicit, non partem.

Non attice xaTa in his vcrbis positum: xaT oXiyov rjSirj tcX7](;'!ov t^c; vrjaouSY(.7vo[X6^a V. Hist. B. 5. II. 108., sive Gessneri interpretationcm sccuti ^brevissimo

jam intervallo absunius ab insula" vcrtcntis xaT oXr,'Ov modum, quo quid ab aliquodistat, quod simplici dativo, intcrdum accusativo significari solct, dcclarare putamus,quod mihi ahero exemplo, quod in Stephano reperi: xaT oXtyov uCTepov (pro oX(yo"ava^Xs'7r',v (XfiXXouatv, comprobari videtur, sive id puuflo post vertimus, quod Attici[J.6T oXtYOv dixissent. In Atticorum enim sermonc xaT oX'!yov nihil aliud cst quampaulhitim.

xaTa c. acc. ad causam vel finem enunciandum poeticum magis quam Atti-cum cst, quamvis Thucydides, qui poctas imitetur, nonnunquam sic dixcrit. Luc.xa^' tx soTdXTfjv Char. 24. I. 524. xaT ai5w 7jpu^p''a Bis Acc. 17. II. 813. xaTa ti[j.t)v

(honoris causa) De Paras. 45. II. 870.

2) METAsinc casu cum hi conjunctum (pro STrstTa Ss), quod sciam, apud poetas sohim re-ccntioresque scriptores invenitur. Luc. saepe: so^sv fiev su^u^; STCi ^upa^ s^oiTOv, [jLSTa

8s TcavTold [Loi Sopa TCpo^-KjYSTO Diah Mort. 9. 2. I. 360. Item An. 1. II. 884. Icar. 11.II. 763. et C. 24 p. 779. Lex. 8. II. 334. Eun. 12. II. 359. Bis Acc. 34. II. 834.

Ihilops. 14. III. 42. Conv. 20. III. 433. Vit. Auct. 4. L 543. ib. 9. p. 549.

Ciim accusativo:

[xsTa xsi^paij pro ev X^9^^ etiam antiqui usurparunt, nunquam singuhiri numero,quo L. contra rectam rationem usus est: [jteTa X^^-P^ '^'o tcictov vtiQ s^Xeu^epta^ sxstv OeM.

Kac. 50. III. 527.

3) YIIEP.

a) cuni genelino:

Pro causu (ob) positum ap. antiq., quod sciam, finem solum dechirat, nun-'[uaui causani. Nam quae in hanc significationem afferri possint exempla: TOtCtvdYOuatv xXaufxa^i?' uTrdp^et i^paSuTTJTo^; uTcsp Soph. Ant. 932. et TTJi; sXsu^spta^, uTcsp tjc

u[j.d(; SYo su6at[jLov'!^o Xcn. An. 1. 7. 3., aliter interpretanda sunt: u7ce'p enim proprieGSt, quod pro et permutationem dechirat. Sic sacpe U7ce'p cum verbis laudandi etvituperandi invenitur. Ap. Lucianum duo mihi loci occurrerunt, quibus ipsam cau-

35

aiu dcclarat: uxsp yap tou [x-ti |7r7Cipaa^at aXXou avSpb^; OLir^^^^vaL aTuaci. xot; avSpac.

TOiouTTO Tt axoTivslv Tou OToaaTO? Henn. 34. I. 776. uTCsp toO {j.7]6ev aXXo x?'^C!.,aov '-5svat,

(jLaystai; xai ^apjxaxeiai; uTcsaxovTO De Mcrc. C. 40. I. 700.

Pro xept c. gcnct., qua significationc jam indc a Dcmosthenc in literis Grac-cia invenitur, etiam apud Lucianum sacpc illud occurrere, vix est, quod memorem:

vi:rsp tou TcatSoc Truv^avo.aevoc Oc Slt. 9. II. 273. a 6s "OiAiqpoc u;:p 'ApiaSvY]? TOTroLY^xs

ib. L'). p. 27.5. vavt.suo|ji.s'vou uTcsp t% tov og-p]aziy.m xpo^joTUSLOv ao;:'^? ib. 70. p. oOG.aXXa |xsv uTCsp s{j,ou axTjXOo? Phal. A. 10. II. 197.

b) ciini accu.satico

:

Kriig. . 68. 29. post vcrba, quae statum, non motum dech\rant, locali vi apud

antiquos id repcriri negat, scu super scu uUra valeat. At Luc. sxmv oupav uTnep Ta;

Tcura^ Deor. Dial. 22. 1. I. 269.

III. Fraepositiones cnm tribus casibns.

1) Em.Cujus praepositionis cum maxime vaga sit scntentia, difficillinunu est, diju-

dicare, quibus locis minus apte minusque Attice admissa sit.

a) cum geHetlro:

Latinorum ab significans in his fere vcibis: qui ab epistolis sunt (est

cnim idem, quod: qui litcris praesunt) semper, quod sciam, cum simplici verbo sul)-

s(antivo aut cuin solo articulo conjungitur, nunquam ad nomen adjectum reperitur.Sic: oC ijzi t^; Ta?'!?, oi iizl t(5v sTctaToXov, oE sVl tov TrsXTaaTwv, vcl iizl twv sTciaToXov

ihai. At Luc. STt. xat Paa!.Xs'a |j.o'vov 59 arcavTOV -ysvsajai,. Saturn. 4. III. 387.

S7CL licentius in his admissum videtur:

ad tempus indicandum: afji^o zeiva.av) iizi [J.!.ai; Tj(j.'pa; Diah Mort. 11. 2. L

377. 57:1 {j.!.a^ Y^ TauTTji; r^[).igcii^ tov Tcepi vl]^ apX% xivSuvov S7us'arr)as Dciii. Hiic. 38. III.

r*19. Antiqui solum iis, opinor, verbis, quae non simpliciter sed xaTa auiJ-^SjjiQXo?, ut

ita dicam, tcmpus indicant, vchit nominibus propriis [iv:i Kupou ^aai.Xso;) hujus modi

ir:'. coniposuerunt.

Non magis apte, ut videtur, stt:'! in hoc exemj)]o positum: TjV [XT) xaTa"xaipov

S9 (alii a^') Cspov TsXetov saTt.a'^-?) Piiilops. 21. III. 49.; cur non simplicitcr: [fipoi;;

tsXelo!,;? st:'! enim, ut quod comitatuui significet, nihil aliud dicit quam: nisi praesto

lucrint, suppetiverint, ut non patcat, niun liis ipsis dcus cpulari voluorit aut epuhatus sit.

Dubito, num aiitiqui sTti. ttj; oly.ia.(; pro olxoi., sv olxt.) dicturi fucrint. No-

tuin mihi est: i^i ^s'vtj; (s'7rt T% TcaTptSoi; Luc. Patr. Enc. 9. III. 232.) s'^'- tyj^ EXXa8o;(sic Luc. Scyth. 1. I. 860. Nccyoni. 22. I. 486.) etc, ubi jr^c, quae inira quidem pcdes

liosita est, supplendum, sed qui sti oiX''ac dici potuit, cum donius supra nos emincat?

Xam significatio ,,apud" nec in illis vocabidis inesse nec huic, quem aflferam, loco

36

iillo modo subjici potcst: YsypaTCTat aXXa ts twv 'Avznzdxgti TZ^OLX^^fnw izi Tr,

37

lcar. 21.1. 776. ^yxsxapaxrai Tcap' auxoii Phiiop. 13. III. 598. xaTifjx.ou,asvo? ttei^ou Tcap'

t|jLOu ib. 17. p. ()()3. Magis ad illud pnieceptmn accedit: >csxaXX(.s'pifjxa!, xap' r,[j.vSaturn. 1. III. ;3

38

tivus positus sit, hoc fere auctore sibi volente: oi twv xpsxovTOv KohtQ igdho^ixni 7cpo

39

auTOic ~oij axafpoui? xspt outo {xixpM epjjiaTi to xu^o Suturn. 4. III. 387. Tcspt t-^ ^stp^

XcTCTo; Ttc opfxo? De Doin. 7. III. 194. Tuepi tw fi.sTw7c [xiv 7] y.'tr^[dQ, Tcepi T-fj xvTfjfjLf) 8;

T xopu^ llhet. Praee. 18. III. 20. 7] ac7CL, sod in-9*

40

trumcntuni, non causani indicat: xaXsaeLV sfxsXXs tou^ SsSoxoTai; 'jto XT,puxt AIcx. ll).

II. 227. ouTs "0[XY]pov oaTcep outo; pa

41

ingula, pcr \k.r^ gcnus negctur. Velut o'i yovsa^ ou Tps^ouaiC, aTifxa^ovTat,) sunt

sinj^uli quidani, qui nunc aliquo loco rept'riuntur parentum neglegeutes (aut etiani

onnies, si per singulos eos intueor); o" yoviix^; (jlt^ Tf&ipouoi est genus hominurn ingra-

torum nec hoc aut ad tempus certum aut locum spectat. Fieri etiam potest, ut vo-

cabuhi, in quihus universitatis ipsa vis inest, cum ou construantur, si (pudem uni-versa per singula comprehendunt et sub sensus magis quam sub rationem cadunt,ut oaot (oTuoaot), quod plerumque cum ou construitur, quippe quo singuhi non ad ge-nus referantur, se

4g

ftnn. Kiic. C, 38. III. 519. xoh^ hl vxiv ou ^irjXw rr,^ euSa!.ixovta!;, tJ^ ?xJeuca!|j.vot Tt Tcapd tcv ^iov xat ot [x-r) TdXT)'^"?] auyYsypa^oTsc, sv ot^ xat KTT^atai; Kvt-

5toc TjV (item de singulis quibusdam inendacibus scriptoribus, non de genere eorumauctor cogitabat) V. Hist. B. 31. II. 127.

b) ad indicatimm.

a.) in sententiis declarativis cum OTt vel oc.

axpt^oc st^oTov, OTt [j.TjSo xaTa toix^ou 7Ypa[j.[j.s'vov 7c6Xs[j.ov eopdxet De hist.conscr. 29. II. 40. '0(j.T,po 7ctaTeuetv Ttvec uTcaYOVTat [j.6vov tcuto et^; d7c65si^tv ttj^; dXt)-

43

^tCa^ Ti^sfJLSvoi, oTt (ju"}) TOpt ^ovTO^ sypa^ev De hist. conscr. 40. 11.54. 8at{JLOV Tt.^ rjaysv

Tjixac (Je rs 6^o[Kiwo(; xol i. II. 487. [x6vy]v aot. STfjXwaat. ttjv '[jiyjv 7vw[ji.7jv s^sXo, ottoc ts vuv

sxo xat oTi [JLt] irapfipYO^ ^iXirj^x^xai Tipo^ tqv awv Xcyov P^p. ad ^.igr. I. 88. o xal jxd-

\iaxa. 8t.s'aupv auTwv, oTt. (Jiif]8 ^j^p-^a^^^at. 1'aaai TaE^ iv:CS'oi}J.cac, Nigr. 31. I. 73. fjTt.aTo

Twv aT(pavou[ji,vov, OTt. [}.r\ laaai tou aTs^avou tov t67cov ih. 32. p. 74. ou8' auTot, TCtaTsucv-

Tsc, ot[JLat,, oTt (X7) ovap 7cXouTouat.v Tirn. 20. I. 131. oxo^ (jLa^irjC, oTt. (x-rj [j.cvac exo Ta;

toXe'va? Xsuxa? Dial. Deor. 20. 10. I. 2G1. aXXa yap ec.xs Xutcslv a-jTov. Ta Tccla; "Ot'.

[jLTjXsTt 8t,7r>Tr]aet, tcoXutsXt, 8l;cva Dial. Mort. 10. 11. I. 374. o p.aX!,aTa aYavaxTo, cTt,

(j.-rj xai TTjv axUT,v [ji.TaXa(ji.^avouat, Nigr. 24. I. (i4.

sX^ys 8s ii Mala, ? [j.y]5 pLs'voi Ta^ vuxTa? s'v tm oupavo Dial. Deor. 7. 4. 1. 224.

xaTaY!.v(.)ax!,v auTwv a^iov, ot!. (jlt; [jLTa^u avaoTavTSt; cLx^cvTai Ep. Sat. 3. c. 32.

III. 412, aYavaxTov, CTt. (/./] ^iaj^Tqv v sx^ivi) t-^ 7cpoa!.paL Phal. A. 6. II. 193. aYtx-

vaxrr]aavTC, ov. 'AX^^avSpcv auTOv aXXa \iyi ^cpc^iJTTjv Tcpo^^sLTCOv Al. 55. II. 259. aLTi.aTaL

as, CT!. [X7] f|8Y] 7cpb

M8o'j Astvo'|xaxoc, sxetvov (jlsv aTcsxASiaev Diul. Mer. 15. 2. p. 323. ot 8e xovot twv ^^bc^YyovsTctXeaivouat. toutov, ^tcsi [xyj ^appst sauTw i>H'r. G. 111, G4(). o AwYsv-ifji:, STTil (jlt^^sv etx^'-'

oTt xat TupaTTOi, e'x'JXu tov TOtTov Dc hist. conscr. 3. II. 5 6. STCst (nrjSsv aXTj^si; laTopetv

a'!)(_ov, s^TCL To v}>o'j5o^ sTpa7u6|XT]v V. Hist. A. 4. 11. 72. TcpoTOv 5e ^ouXofxat Trep. ttj aXXw T(.vi YSYpaTCTa'- V. Ilist. B. 32. II. 128. Ga^tT)^ e^eXsYqaij sxacTa,

srcsi (A.T(5' auToL sTi s^apvot Tjaav, Tj[X"jvd|XTjv (An e^rcst temponilc?) Piial. A. 6. II. li>3.Post oat) causale, quod equidein causalium particularuni analogiani sequi

existimo, etsi excmplum ejus cum negatione conjuncti apud antiquos in promptu mihinon est: 'fHLsZi 8e TcoXu w[jLOTs'pou XTjaToii (xv'

45

c) ad infidtimim.a) in oratione obliqua:

To {JLSV 7ap apyTjptov {jltqSs api^pio aYsiv auTov dXXa fJLs8i|Jiv d7co(jLe[j.sTp'/]|j.s'vov Dial.

Mcr. 5). 2. III. 8()2. Exsivov Ss Epuj~p'.daavTa xaTw opdv y.aX p.TjXSTC TCapsvsYXstv tov ce Salt. 15. II. 277. cum wi;: s'xt6c si [jlt] touto 9rj

46

3) ad infmilirum.Post ^avat, ct in orat. obliq. : xat ^tjciv oux euXoyov tco!.Iv (j.e T!,|xaa^a'. ^e-

AOVTa xai Sopsav Xa,a|3ave!,v ou yap sivat T'jpavvoxTo'vov o^jhi TZs.iz^y.-^a.L (j.ot Tt, xaToc xcv

vofJLOv, aXX' evSew ti, to epyo Tyrannic. 10. II. 14() 47. In or. obl.: ou 'yap efvcxt ttji;

auTTj^^'^X^ 'Pi^iy^XXav xal noXu6eux'/jv ^^ ^oVTa^ saTtav xat, Ta ToiaijTa (j.eXTav Demon.

o'o. II. 3b7. Post TJYStc^^at: TYTf^asTat utt' ouSevb? tov vouv ex^cvTov auTo^; eleiv tt^v a'.-

T''av Dc liist. conscr. 38. II. 51. etc.Itaque exenipla, quae ou offerunt, non admodum rariora sint, qiiam quae |j.t]

pracl)ent.

Num quandam rationcm auctor in hac re sccutus sit, difficile est dijudicare;

cquidem tamen potius negem. Pone enim eum |j.7], quippe quod ad universa propricpcrtineat, ad res cogitatas, si quidem cogitatione universum reperitur, adliibuisse, oumagis ad res sensibiles, si quidem seusibus singula percipiuntur; hinc porro per (j.T|cum cogitationem cjus, de quo agitur, expressisse, per ou factum simpliciter retulisse.

Kihil admodum proficics. Nam etiamsi iu hoc exemplo: TcoXXot e'va;ce'^avov TO aYoivt.[J.7) a^'.waavT^ aTraYOpeuaat, ev Tot^ 6o'3'aXtj.ot^ tov otxstwv per (j.tq voluntatem ad ipsorum

luctatorum cogitationem referri et ab ipsis quasi expressam esse fingere potcs, cur

jani in illo: s{j.a^ev ouxeTt, eaUTW St,apxov non item in ipsius personae cogitationem in-

travit et ipsam infirniitatis suae conscientiam declarare facit scripsitque (j.TjxeTt,?Sunt etiam satis multa exempla, in quibus ex alius cogitatione (j.t, rc[)cti non possit,

vclut : To 5' aot,5t,{j.bv xat, exTqiSoXov otcXov vjjuxpov ean (j.T^Se bXiyov aKrt^v^^f^pa cpY'^? St^a^u-

XaTTOv. Ncc alia via ad rcm explicandam niihi quidcm apparet.

II. OY pro MH positum.

Quod quamvis multo rarius factum sit, factum tamen esse, exeraplademonstrabunt.Primum ea exempla afferam, in quibus ou iis locis reperitur, quibus

Attici nunquam, quod sciam, ac ne per exceptionem quidem admiserunt.eav Xs'y7) TaijTa, oux txv 0LC)(j.s'3'a 5t,xai,bTaTa av auTov sJtislv De Luct. 20. II.

9o2. oTav yap uxsp (j.v tov aXXov ouSsvc;: aTcavTov ou5a(j.ou Tb TrapaTcav ^atvovTat8t,ev)(_jVTC, uTcip bi xaXXou^ ou (j.6vov Toui; uCou^ etc.S^Soxote^, aXX' tjStj xat aXXVjXot,? Tce-

7CoX[j.Tjxo'T(r Chari)!. 18. III, G21>. uovto^ Se TcoXXaxt,^ uCTaTO^ eX^^tov to ^^uycc TCpt,(j.6vet

47

'A^TTjvaiot 5s Ar|jji.oc^svirjv oux sxovre? (pro el [xvj) Atviave? dai xai oTTaXoi

DcBi. Kuc. 39. III. 520., ouS' av auv{s(Xv, fiXcxa ij6a!.(xovou[j,v, ou^ opwvTs; (= d [t.r^)d{JLOipou^ Twv -fjfxsTspov Ttvoc^; Prom. s. C. 15. I. 198. xat tto^ av vj 'i-sot;*; s^ucav yj Ta?

aXXa? ufJLiv Tcp.a(; d7cs'v!.[jLav ou^^i towutc, Ycvo'[j.vot (ei [xvj) ib. c. 17. p. 200,

Ignoro, niim post ', cum optativo apud antiquos pcr exceptionem qiiidcniou unquam adraissum sit; apud Lucianum haec mihi repcrta sunt exempla: tl ydpouTo? x_(, TauTa xat ouSsv dv utu' ou^svc^; dXXaysr/j twv d;ra^ 8o(^dvTov zodc, MoLpat.:,Tivo^; Svsxa u[xlv ^uo(j.sv,- elup. Conf. 5. II. GoO. Persuasum certe mihi est, in hoc ex-

cmplo nulhi re ou negationem excusari posse ; quod posse facilius in hoc altero ci-c-dam: sL 6s t(,c oux ^01 Tdpyupiov xaTa^aXsa^itra!., ic, vsoTa sxTi-ast. Vit. Auct. 1. I. 541.,si quidem oux sy^ot. in unum verbum contrahi possit idemque quod carere signifi-care; quamquam infinitivum, qui sequitur, incommodi aliquantum habere fatendum.

Jam ii loci insequuntur, quibus exceptiones similes apud antiquosinveniuntur, sed tameu ut illorum licentiam hic longissime plerumque excessissevideatur.

a) post partlciilam cnndicionalem,

(cf. Madv. 202, Anm. Kriig. 67. 4. 1.)c ydp xa', xaTa [j.!.xpoTaTOv ivhii^v dTsXT]^;, xdv TcdvTa tuXslo v/r^ s', hl touto

oux_'. (= 1 ij.f, TX!,c'; saT',), ou8s'tug> u5a''[ji.ov Hcrm. 76. I. 820. (ttjv Ss tou^; oux ',56Ta;(aYVOOUVTac) X77]

48

ouYYpoc^su? scTt) 0090^0?, a.hiy.T.czoQ, ou [xiast ouSs piXia n vefjiov olhk qpeiSojxevoc ")

^Xeov ou T'! T(o?^s T^ T(55s 8c^st, Xoyi^opievci;, dXXa xi TceTirpax.Tai XsyMv (Ad extrcniainnjirtem juin aXXa insequens inonicntiini liaheat , non ud priora verl)u, cnm hacc qui-

dcm aflinnativis ctiuin verbis excipiantur) De hist. conscr. 41. 11. 5455.Verl)0 principali in conjunctivo posito:9''Xr|Gov fxs, oTCo^ s'!8-^? oyxe'T!, ^aiJ.90? aYXuXov sx^ovTa 0"j5' ovu-/^a? o^sti; 0"j5s

^iTspd Diul. Deor. 4. 1. 1. 208.

Verbo principali in infinitivo (a verbo impersonali pcndentc) posito:

e^eTa^sTat ydp sv t Tcapo^m, TrcTspov )(^OLpov SixtjV xaTd) veveuxoTac r,8o(JLs'vou; "/_pr,

Ptouv 0'j65v as[j.vbv 0"j8o [j.sYaX69pov sTiivoouvTa? Bis Acc. 20. II. 815.

///. OYAE pro KAI OY.

Affinnativa propositionc antecedente xai 0"j non 0"js' Atticos ponere solitos

essc, poctas autem atque dialecticos scriptores, ut Herodotum, hanc legein non te-

nuissc Kriiger Sprachl. Gl). 50. A. atque Dialekt. Synt. (iJ). 60. docetj idenique tru-

dit, etiain recentiores scriptores hanc legem saepissiine neglexisse, ad Arrianuin 4.

1. ;5. Recentiorum licentium Lucianum quoque secutum esse ex libris ejus cogno-vissc videor, quamquam exempla coUigere nescio quo ])acto oinisi, ut non multa mihi

in proinptu sint:

xa. 5-/] aoi TO"j^ vo}j.ou^ 5ls!.|xi, oIi; x_potj.v6v as rj '"PTfjTopi.XT] Yvt)pi,sT xat. Ttpo^rjGSTat

C"j55 diZocTpa^TJasTat. Iliiet. Praec. 16. III. 17. ijac.v sTatpL^siv 0"j5s racTsuouct prj[j.aT'-0'.(;

Dial. Mer. 7. 3. III. 21)7. xat vuv s^sXa^Jvst U9' aTrdvTov 7rpo

49

ea neutra adverbiorum loco an substanfivorum cum verbo, qtiod positura est, syno-

nymicorum accipienda sint, ut in hoc exemplo: opa, oxo? StSa^T)? tgtj^; axouovTac, o?a7r7jvnqxa[i.v l'5!.6v xi d[xuvo'{xevot, xcd xd xotvd [xiaouvTS^ tov dv^poTuov Pseudol. 4. III.165. Estne Ta xoivd pro xoiV(5(j positum an pro xotvov {daoQ? Conf. de his adjecti-

vorum neutris, quae pro substantivis synonymicis posita sunt, Kriig. 46. 5. 4. Atque

Lucianum hujus quidera rationis, neutra, quae substantivorum synonymicorum habenfvim, verbis jungendi pariter atque antiquos studiosum fuisse his, quae afferam, ex-emplis facile comprobabo: ifj 5s ys CM9pt)v oixca ig^cio [JLev Td dpxoijvTa xal [jlovov Tadvayxala KgoQigr^xoii De Dom. 7. 111. 194. xi toivuv s^ov syxaXeiv TotauTd [xs hi(x.~C^fi!^;Pseudol. '25. III. 1-81- -82. ou ydp oaiov eTtt. tyjv auTTjV eaTcav to\)

50

Philop. 28. III. G17. Cf. supra ad stci. i^ to airsvei;: ijzd 5s aTca? tyjv o4>tv ^ 'co

arevE^ a7rr,p!.(ja[JiY)v Icar. 12. II. 7G5. Cf. supra ad ot^. xaTa rb dxouc.ov pru axoj-cto; Pisc. 12. I. 581. ctc.

Dc Coujiinctionibiis.

Pauca, cum plura raihi, de quibus disputein, parata sint, hoc loco afFeram.

1) INA.

Posteriores inde a Plutarcho Iva, quae particula finalis est, pro ocz& h. u.

pro particula consecutiva non raro usurparunt. Cf. Steph. Thes. Cujus vitii unumap. Lucianum exemplum reperi: o{))(_ ouxoc aaTTopo^; ouSs axapKO^; t) tou nXouT6)vo;;

^t^/sh

ouSe iKiktKOiKs.y> vjixa^ 6 aacpohzkoQ, "m Tcap' ufxov Ta aixCoL [xsTacTsXXofJisj^a De Luct. l!J.IL 731. (An Nigr. 30. L 71.??)

2) Memorarem etiam 02 ct Ollii^, quae finales sunt particulae, pro infini-tivo Jonicorum, ut videtur, rationem sequentem, si quidem apud Herodotum id sae-pius invenitur (cf. Mat. 531. A. 2.) usurpasse eum (ut: oux a5ixa aLTT^aetv sowa Tcapa

ffou, c xai, auToc sv tw {Jis^pet. Sls^s^X^tt]? Anach. 40. IL 921. xat auvs'xst,TO 7j[jlIv, otco;,

sTCsiSav xaTaxo!.[Jctair) TOUf^ SsaTcoTac, sXj^v] sl'ao Tcap' s'}jls xat xa^^suSrja-r) As. G. II. 575.),

nisi coguovissem etiam Platonem hanc licentiam interdum sumpsisse.

3) MH pro Oni22 MH vel INA MHh. e. simplicem negationem pro particula finali etiam apud antiquos inveniri constat;tsed miror in mdla earum, quas inspexi, artium ea de re quidquam me disputatumrepcrisse nec traditum, utrum aliquam rationem in ea secuti sint illi necnc. (^uodcum ita sit, non perspectum mihi est, quemadmodum aut quantopere Lucianus in eoloco ab illis difFerat, etsi satis scio, multo sacpius eum quam illos simplici negationeusum esse. Nec vero non rationem quandam secutus esse videtur, si quidem duo-bus locis simplex [jLij cum usurpasse animadverti, primum post verba ncgatione apta(velut ou 8uva[j,a!., ou ^s'[j.!.(;, oux da^aXs'^) vel negativaa sontentias; deinde 8U])pleto

vel supplendo verbo timendi.

a) post verba negatione apta:ou ^'[ji!.

51

^Rhef. Pracc. 10. III. 11. ort SaxTuXiov o.va Espbv sx^o ' A7c6Xavo)[^da^0!.i Philops. 88. III. 63. o\}?> au sxsivo Tcspi^^s'.^ tou;; X6-

You^ (Xs'^o), fx-K^ xat xa-' aXXo zi 7s'vG)[j.ai toI^ {i7roxp!.T:a!;^ o[xot,o^ Nigr. 11. I. 50. ihUiv

Ts avayxT) utc' aTcoptac xai [xtJts 8!."|(ovTa 7ci.s?:v aLTslv ToXfxav, |X'^ So^ir;^ oivo^Xu^ v.c, stva;.

De Merc. C. 15. I. 671.c) snpplendo verbo timendi:

sxstvo^ yap tcots TcauasTat o(5;csp s'x xocptvou TSTpi)7rri[jLs'vou s'^avTXv, ^jaaa'. i^ouXo-[xsvo^ T7]v s'7Ct.p'po'r]v, [XTj {)7Cs'pavTXo? s'!^7csaov sTCtxXutJo auTov; Tim. 18. I. 12'.). ctoTcdv yap

xat dvs^xsaj^at, 8s'8oxTa(. 'fifJ.lv, txT] xat ys^XoTa o^Xo^xsv Dial. Mort. 15. 4. 1. 401. aXic, w

nap'pv](j!.d8-r] , T^i; dypac, [j.y] xa'' xlc. aoi, olo', TcoXXot sia!.v, olyrixfv. a.Koaiza.aa.Q to y^^gMaCo^f

Pisc. 52. I. 619. a7CEu8(.) dxpodaaa^at. auTOu, [xr, xai Xd^o tsXs'o? d7CoXs!.9^SL(; Herniot.11. I. 749. Twv [j.s!.paxt'ov svsxa u7csp^dXXsa^s Td

verborinu conjiinctio usquam occurrat, quuc universis antiquorum Attiooruui literis

alienissiinii est.

7) AE in apodosi,pleonasmus in lihris Jonice scriptis usitatissimus, rarissimns apud Atticos,

qui eum tamen in quihusdam enunciationibus admittebunt, scilioet si j^rotasis aut aconjunctione aut a relativo pendebat ant pfirticipio efficiebutur, sed ut 8e aut prono-mini persouali aut demonstrativo adnecterent. (Cf. Madv. 188. A. 6., qui quidem nonde rclativo sc. pronomine, sed de adverbio relativo mentionem facit; num recte dc hfxc

tantum, nescio.). Migrasse liaec praecepta Lucianum haud sane contend

53

xatTOt Tov SpajxaTov eu ex,c'vTov xai vevtxYjxoTwv j Nigi\ 8. I. 47. touto SetvoTaTOv, oTtxatTOt Tr^3. Quibusdam locis interpun(;tio variat, ut editores de senteutiae vi haesitasseaj)pareat: ejoiYOv tyjv t.'aat.v, xacTot xd[j.ot Ttve; auve^ouXsuov, [j.7] '^paauvea^at, Ahd. 5. II.

1 ()o. oaT Tou; 'AoYjvawu; yj5y] Xfcou; iK auTov ev Talv xspotv ex,ovTa; Ta TeXeuTala '^au-jj.d?et.v, xaiToi v Oigx.fi Tpax,UT'po expvjaaTO to 7cpoot.[j.!!o Demon. 11. II. 380. 6X(!you 5cv

e

54

eticim in aliis structurls, si inodo ex priore loco rcpcti potcst (Kr. GO. 7. A. l.), sed

ut saej)ius pronoinen tertiae quam primae aut secundae ])crsonac oxnissum invcnia-tur (ibid.).

^

Ex amplissima hujus generis omissionum copia pauca excmpla afferam, inquibus ea me aliquid ofFenderit.

a) in genetivo absoluto pro partlcipio conjuncto posito: ci."[}.axoxoc, ouSev aXX' r^ Tipo^jxuvelv uTcsXajji-^avov Dem. Kiic. 4i.

Etiani hoc cxcmplum memorabile, in quo nescio, utrum yjjjlov an av^^poTCov suj)plcn-dum sit: oia 5s TcoXXa jiyvc.xa.i izag vi[J.tv, apTra^cvxov xat p!.a?o[xsvov xat, tcXsovsxtouvtov,ouSsv av iboic, sv s'xs{vv) t^ ttoXsi, Herm. 22. 1. 7G0.

b) in aliis constructionibus, ubi jjronomen non ex eodem aut j)ropin-(pu) enunciato sed ex scntentiarum nexu rcj)ctendum sit: n"xrt ouv [j.'Jj nfjv sXaTTO[jLolpav a7C0vsv[X7]Xs'va!, tw Ait, ttjV oXtjv hk ucpT^pTJa^^at (sc. i\i.) Prom. s. C. 9. I. 192.

xat To aTOTTWTaTov, oTt TTspt Tv svavTtwTaTov sxaaTO^ auTv Xsyov a^oSpa vtxovTa;; Xoyou^

s'xoptCsTO, oaTs [JiT^TS T(j '^p[j.6v Ts auTo 7rpay[JLa XsyovTt |j.ir]Ts t^'^X?'^'"* avTtXsystv s'xstv

(e'[j.s',- aii Ttva supjilendum?) Necyom. 4. 1. 4G2. XotTcov ouv sxstvo, 7CS7Cta[Jis'vov u7cb tvxoXaxov, uc ou [j.o'vov xaXcc t xat igdaiiio; aXXa ao^o^ xat pirJTop, ovstajat Ta ^tjSXta(sed enim hic ex enunciato secundario : ^; st subjectum ])rimarii enunciati as roj)C-tenduni) Adv. Ind. 20. III. 115. Similia j)kira inveniuntur.

Atque duo niihi occurrcrunt exemphi j)ronominis rcfleiivi omissi, quodnunqnam j)raeterea in Graecis literis reperi: ouTOt t^ auaT7][j.aTa Statps^^EVTS;; ot (Jisv

^TOtxou; (ovo[j.axaat.v, ct Ss ' Axa5Y][j.atxoui^ (Quae Reizius ad excusandum afFert, nihilvalent.) Icarom. 29. II. 78G. ou yap oatov s^TCt T-f|V aurrjv saTtav xaXstv tou^ TOtauTa 6ta-

TttTEvTac Philops. 31. III. 188.

Observa denique hoc exemj)lum, in quo nescio, utrum pronomcn Tt

55

pcrativi ellipsi in quihusdain frequcnter dictis, velut: a.\

56

vcod Tpax"JTTr)^ xai cxaioTT)? xai opY-J] xai aTcav^poTCia * d hi nva l'8ot[JLi sv ;cupt xaTaSia-9^6tp6,aevov xat cpsvvjvat [xe-euovTa, ttltty) xat eXato xaTaGpevvuvat (sc. 5e86x^w) Tiin.44. I. 156. verbum ex insequentibus repetendum: 6 6e' ys IIoXu9Y(,aoXa . . .xal jioua t X 6 c ^OTt (ex tXGC terminatione, quae facultutis vira habet, ^mCTaTai sup-plenclura) Dial. Mar. 1. 3. I. 290.

b) Ellipsis, in qua verbum omissum, cum antea non legatur, senten-tia supplendum. (Faciles hujus generis ellipses vid. ap. Kriig. 62. 3., velut omissoverbo eundi sic ap. Luc. : outoc youv xal auTo? s'7rt xs^aX-Jjv [lexa. tov aXXov so.tTO Pisc. 51.,- verbo faciendi 9!.XoTt.[ji.6Tspov [xsv, w '^^'^(xxzg, sc. iKoir^atx^, [)ossit hocetiam ad prius genus referri, cum ti yap sSst Tcotslv antecedat, Dial. Mer. 3. 3.; verbo

diccndi su ye TtfxoxXstc TauTa xat taxupwi; tw 7i:apa5stY[xaTt sc. stpirjxai; Jup. Tnig.46.) Insolentiora exempla sunt haec: Tov ^actXs'a Tov STCt rrjv Tpotav TCOTe 'Ax,at(5v

sv^utXYj^^st? sc. CTpaTsucotvTov Ncr. 2. III. 637. o 5s PouXo[j.at etTcetv Toto'v6e icTtv ou^ oTt T-^? YvojxY); T(5v av5pwv epoTt Tcpo^^v^etc auTot? xat Tj^tou^ a[Jietvov ytYveci^at i^

Ta T-^^ Yvojxif^c,- (sup. XsxTsov, quod quidera ex stTCstv repeti posse non puto, vel ecTtpro aXif^j^e'^ sCTt; durior haec ellipsis, quia ou^ OTt usitata est formula non modosignificans, quacuni facile confundi possit.) Herm. 20. I. 758.

Memorabilis denique maxime verbi 5etv (xprjvat) ellipsis, quae saepius apudLucianum occurrit, cum mihi non cognitum sit eam apud alios reperiri. Faciliorpraeeunte adjectivo verbali in eov, ex quo quasi supplendo repeti illud possit:

TcavTov [jtaXtCTa e'Tct touto CTCOu6aCTe'ov, tov 5' aXXov a[Ji6X7)Te'ov xat [xi()Te vcaTptScc

zf^c, ^VTauja 6;ctXa[x^avo[j.e'vT|(; tcoXuv Tcotetc^at tov Xoyov [xrJTe 7cat5ov xXau'j'[i.upt^o[jLe'v(>)v67ctxXacj"at Herm. 23. I. 76L opa ctoTcav Tot^ aXXotc, ax,pt 6' av auTou toutou 7ce'pt 6ta-[xaxovTat, tcocvtov [Jtoto^ axouCTe'ov tJ et6e'vat . . . (Lehmannus ad hunc locum, qui luijusellipsis prorsus ignarus esse videatur, opa ex prioribus repeti et cum et5e'vat con-

jungi vult!!) Herm. 36. I. 779. a7Co6oTe'ov ouv xat T(5 TOtouT(i)x?^''^"^ '^^ oXtYOv xat

xpo^^e^^xsvov a7cavTa sti; [j.s'cov atpstc^i^at Herm. 64, I. 805.

PIus oifensionis haec omissio habet his locis: touto T0CauT7)v a^^iJovtav7caps'x,STat Tot; pouXo[j.evot(; ocTCTec^at tov 7cept toutou Xoyov, oct oux, si (jlt) xaT a^tav rt^

s^txotTO To \6j(^, vo[j.t^stv (supple igri) 5urTU)(_stv, aXX' J]v xaxetvo; Tt Suvv]^-^ cu[j.^aXe'c^at,T'^; a[j.et'vovc; otec^at 7cetpacj~at tux,'']? Chari

5?

Xo? ex.st xat xara ttjv Tspiqv, ou xoXuv TTOLOuvTai Xoyov Zeux. 7. I. 845. Primum cninidubito, mim Sslv abcsse possit aut Luc. omisisset, non sequente infinltivo; delndelocum corruptum esse apparet ; ut enim supplcas 8si, illa xwv 5s s

58

'ApiaravSpou xat 'ApTe[jLt.5opou, Ou xaXo^ aTco^vjffovtat C. 21. III. 6()9. -^v S' ^yw Tcpb*; Kpa-

Tova (C. 22.). -rjv 8' eyo 'OXiyot, ys (C. 23.) tjv 5' ^ycS * Xaipouci ys (^- 24.); pariter if

ft' oc, Ht: TJ 8 oc ^iya o KptTila C. 22.

s^if] xou XsYov, quae Jonicae ubertatis vel potius verbositatis esse videtur

(licendi figura apud Herodotumque ter occurrit: III. 156. V. 36. V. 41)., legitur apudLucianum in Dciii. Eiic. 15. III. 502.

Corrigenda.

p. 2. 1. 2. leg. jam editores.p. 2. 1. 2. delendum verbum referri.3. 2. 1. 31. leg. Nordhus. pro Nordhaus.

4. 1. 18. leg. ut uon pro ne.

6. infima 1. leg. uTCoSusTat. pro u7co8ueTai.

6. infima 1. insere uncinum post 90.1. 1. 13. leg. xa^' pro xa^*".

I. 1. 24. tolle uncinum ante Sophisten.10. 1. 33. leg. (xhioc, pro goLhioq.II. 1. 33. leg. zlai pro s't,cyt..

12. 1. 4. leg. aTCTspov pro aTCTSCpov.

17. l. 22. leg. paov pro paov.17. 1. 30. leg. aiyXTjsvTa pro atyXTjs^vTa.19. 1. 18. leg. reprehendendum pro repreheudum.24. 1. 6. leg. [i.Tj pro [1.7).

24. 1. 33. leg. paSto^ pvo pa8tO(;.28. 1. 8. leg. a.hii3C, pro gahio^.

13. 28. 1. 10. leg. AL^Lo4>t, pro Ai^iovj;t,.

3. 28. 1. 28. leg. oTaTov pro oticTov.

p. 39. infim. 1. leg. y/jfxac pro yTi,aac.p. 40. 1. 2. leg. pa4j8ov pro pav[jo8(5v.0. 41. 1. 28. leg. (x.bi(x.

^eliulEiaclftriehten.

A. HiUcrricfjteurrfttffuiio.

Vcrzcichniss dcr iii lciii Schuljahrc 1866 67 hchaiidcltcii Lehrgcgcustaiulc.

I. Gymnasmm.

1, JPrima.Ordinarius Director Professnr Schiitz.

1) Religion 2 St. Im S. bis Pfingsten: I. Bi'ief Petri Scliutz; darauf ei-nige Hauptpartien aus dem 2. Theil der Kirchengeschichte, besonders Geschichtcder Rcformation. Conr. Biige. Iin W. Gahiterbrief, die HauptstiickG der christl.Glaubcnslehre, Repetition von Katechismus, Spriichen und Liedern. Krahner.

2) Deutsch und philos. Propad. 3 St. Lessing, Herder, Gcithe und Schil-lcr: Biographie und Lectiire. Correctur der monatlichen Aufsiitze. Uebungen imEntwerlen und Disj^oniren. 2 St. Die Elemente der Lehre vom BegrifF, Urtlieilund Schluss. 1 St. Bis Pfingsten Schiitz, dann bis Johannis Oldenberg, daraufKrahner.

3) Latein 8 St. Im S. Cicero de orat. I., im W. Tac. dial. de oratt. undhist. I, 150; privatim Sallust. de Cat. conj. und Cic. pro Sestio. 3 St. Horat. cai-m. Iund II, Satiren mit Auswahl. 2 St. Latein. Sprechubungen im Anschluss an dieLectiire. Miindl. Uebers. aus Siipf]e's neuer Folge von Aufg. Woch. abwcchs.Extemp. und Exercit., monatl. 1 Aufsatz. Dabei das Wichtigste uber Synonymilv:,Rcdefigurcn und Periodenbau. 3 St. Schiitz.

4) Griechisch 7 St. Soph. Phil. und Oed. tyr, 2 St. Hom. II. 1. VIH bisXVIII incL (davon die Hiilfte privatim). 1 St. Schiitz. Demosth. OlynthischoReden. Thucydides lib. 1. c. 1 100. 3 St. Repetitionen aus der Grammat. Woch.abwechs. Extemp. und Exercit. meist aus Nepos. 1 St. Reuscher.

5) Franzosisch 2 St. Grammatik nach Phitz II. Curs. Rcpetition undgenauere Begriindung der Syntax, verbunden mit praktischen Uebungen. Lectiire:Moliere, Tavare. Corneille, Cinna. Montesquieu. Alle 14 Tage ein Extemporaleoder ein Exercitiura. MyHus.

6) EngHsch 2 St. Cursorische Lectiire. Dickens, pictures from Italy,Shakspeare, Macbeth. Macaulay, history of England. MyHus.

14*

60

7) Hehraisch 2 St. Ausgowalilte Psalmen; cursorisch Josua Cap. 1 10.Wicderhohmj^ und Erganzung der Formenlelire, syntactische Regeln nacli Bcdiirf-niss. Schriftliche Analysen. Heintze.

8) Geschichte und Geographie 3 St. Gcschichte der neueren Kultur-volker von 1517 bis in die Neuzeit. Wiedcrholung der griechischen und rijmischenGeschichte. Saegert.

9) Mathematik 3 St. Geometrie : Die Stereometrie nebst Wiederholungund Erweiterung der ebencn Trigonometrie und der Planimetrie. 2 St. Arithme-tik: Die diophantischen Gleichungen, dcr binomische Satz, das Wichtigstc von denhoheren arithmetischen Rcihcn und von dcr Wahrscheinlichkcitsrechnung; Auflosunghciherer Gleichungen durch Naherung; die Kettenbriiche. 1 St. Mouatlich eincschriltliche Arbeit zur Correctur. Berndt.

10) Physik 2 St. Mathematische Geographie, so wie die Lehre vom Gleich-gewicht und der Bewegung fester Korper, Beides nach Brettner. Berndt.

11) Zeichnen 2 St. (comb. mit Ob.- u. U.-H, Ob. u. U.-HI). Der Unter-richt wurde von 27 Schiilcrn der oberen Klasscn, namlich 4 Secundanern und 23Tertianern, besucht. Nach Modellen, Planzeichnen. Kopte, Thierstiickc und Land-schatten nach Vorlagen, ausgefiihrt in Blei und Kreide. Papkc.

2, Ober^&ecunda,Ordinarius Prorector Dr. Krahner (von 0.sfcrn bi.s Johanni.s Stibrector Dr. R eus cher)

1) Religion 2 St. Geschichte der Heilsentwickelung innerhalb des altenBundes, gekniijjit an die Lectiire der wichtigsten Abschnitte aus den alttestamentli-chen Schriftcn. Erlcrnung zugehr)riger Spriiche, AViederholung von 10 Kirchenlie-dern. Im S. comb. mit U.-H Biige; im W. Krahner.

2) Deutsch 2 St. Lectiire: aus dem niittelhochd. Lesebuche das Nibelun-gcnlied von Siegfrieds Todtenfeier an, dann der gute Gerhard des Rudolf von Ems aus der neueren deutschen Lyrik Gedichte voii Uhland, Chamisso, Riickert. Ei-nige Hauptkapitel der Grammatik, Erlernen von Gedichten; Vortrage prosaischerMusterstiickc; Disponiriibungcn. VierwcJchentlich ein Aufsatz. Heintze.

3) Latein 10 St. Lu S. bis Johannis comb. mit U.-H. Subr. Dr. Reu-scher, vSeit Joh. in O.-H allein Krahner. Lectiirc: Cic. de imp. Cn. Pomp., proArchia poeta, pro rege Dejotaro; Liv. XXL 3 4 St. Theils cursorisch, theilsprivatim: Curt. l\l, IV, V und Cic. Cato major. 1 St. Virgil. Aen. IX, 2. Halfteund X bis 510. 2 St. Repetition der Syntax nach ]\leiring, miindliches Ueber-setzen nach Siipfles Aufgaben, Correctur der wiichentlichen Scripta resp. des monat-lichen Auisatzes. 3- -4 St.

4) Griechisch 6 St. Homer. Od. 3., 4., 8., 9., 12., 15., 16., funf an-dere Biicher privatim. 2 St. Bis Johannis Reuscher, dann Krahner. Im S.Her. lib. IX. Im W. Plato: Kriton und Laches. 2 St. Tempus-. Genus- und Mo-duslehre. WcJchentl. ein Exercit. oder Extenip. z. Th. aus BiUime. 2 St. Reuscher.

5) Franzosisch 2 St. Grammatik nach Plotz II. Curs. Moduslehre. Syn-tax des Artikels, Adjectivs, Adverbs und Fiirworts, verbunden niit praktischen Ue-bungen. Lectiire aus Giibers Bibliothek. Alle 14 Tage ein Extemporale oderExercitium. Mylius.

6) Englisch 2 St. (comb. mit U.-H). Grammatik nach Gaspey. Lectiireaus Irving's Sketch-book. Mylius.

61

7) Hcbriiisch 2 St. (cotnb. mit U.-II). Formenlehre nach Gesenius, bis zu(len unrcgelm. Vcrbcn einscjhliesslich. Lcctiire aus Gesenius Lesebuch. SchriftlicheUebungen im Conjugircn. Heintze.

8) Geschichte und Geographie 3 St. Komische Geschichte nebst ein-schlagencler Geographie. Repetition der griechischen Geschichte. Saegert.

!)) Mathcmatik 4 St. Geometrie: Wicderholimg der ganzcn Planimetrieund Durchnahmc der ebenen Trigonometrie nebst vielfachcn Ucbungsaufgaben. 2 St. Erwciterung der Lchre von den Potenzen und VVurzeln, die Progressionen, dieLogarithmen, die zusammcngesetztc Zins- und Rentenrechnung; Losung scliwierige-rer quadratiscfjor Gleichungen. 2 St. Alle 4 AVochen eine schriftliche Arbeit zurCorrectui'. Berndt.

10) Physik 1 St. Die tropfbaren und die luftforniigen Korper, so wie dieLehrc von der VVarme nach Brettncr. Bcrndt.

11) Zeichnen s. Prima.

3, Jlnter-Slecunda,Ordinarius Subreclor ])r. fieuscher.

1) Religion 2 St. Im S. s. O.-II. Im \V. bis Neujahr Hoffmann, dar-auf VV^ilde. Pensum wie in O.-II.

2) Deutsch 2 St. Lectiire dcs Nibelungenliedes aus dem mittelhochd. Le-sebuche und mehrerer Dramen Schillers. Declamations- und stilistischc Ucbungen.Aile 3 VV^ochen ein Aufsatz. Oldenberg.

3) Latein 10 St. Im S. Cic. de imp. Cn. Pompei und pro Roscio Amei\Im VV^. Liv. lib. XXV mit Ausw. Cic. in Cat. Privatim Cic. pro Archia und'in Tiicil der Cat. Reden. 4 St. Cursor. Lect. Curtius. 1 St. Meiring Lehrevon den Modis, Participien und dcr VVortbildung. Ucbungen aus Siipflc. 2 St. \\\'chentlich ein Exercit. oder Extemp. 1 St. Virgil. Aen. lib. I und IV. Metri-sche Uebungen nach Scyffcrt. 2 St. Reuschex'.

4) Griechisch 6 St. Lehre von den Casus und dcn Prapositionen nebstdem VVichtigstcn iiber die Modi. Repetition der Conjugationslchre mit miindlichenUchungen. 14tagig ein Extemporalc oder Exercitium. 2 St. Lcctiirc: Xenoj)h.Memor., Lysias gegen Agoratus und fiir den Kriippcl. 2 St. Od. IVXI. 2 St.du Mesnil.

5) Franzosisch 2 St. Im S. Michaud, histoire de la troisiene croisade,Im W. A. Dumas, histoire de Napol(5on. 1 St. Grammatik nach J^lotz: Die Lehrevon den Zeiten und Moden. Alle 14 Tage ein Exercit. oder ein Extempor. 1 St.R e u s c h e r.

G) Englisch 2 St. s. Ob.-II.7) Hebraisch 2 St. s, Ob.-II.8) Geschichtc vuid Geographic 3 St. Geschiclite Griechenlands, Mace-

doniens und der altorientalischen Reiche nebst der einschlagigen Geographie. Ol-dcnberg.

0) Mathematik 4 St. Geometrie 2 St.: Die lctzten Abschnitte der Plani-metrie nach Kambly Th. II; ebene Trigonometrie nach Kambly Th. III. Arith-metik 2 St.: Quadratische Gleichungen mit einer und mehreren Unbekannten. Lehrevon den Potenzcn, Wurzcln, Logarithmen. Moiaatl. eine schriftl. Arbeit. Holland.

6g

lO^i Pliysik 1 St. Dle allf^emeinen Eigenschaften der Korper, die Wilrme-lehre und P^iniges aus der Lehre vou der Electricitat. Berndt.

11) Zeichnen s. Priuia.

4. ObeV" Vertia,Ordinarius Oberlehre.r Dr. S aegert.

1) Rcligion 2 St. Durchnahme der 5 Hauptstiicke des luther, Katcchismus.Lectiirc und ErkUirung ausgewahltcr Absclinitte aus Ev. Lucae. Erlernung von Bi-belspruclten und den fiir die Khxsse bestiinmten 4 Kirchenliedern; die friiher ge-lernten wiederholt. Saegert.

2) Deutsch 2 8t. Lectiirc und Bcsprechung poetischer imd prosaischerStiicke aus dem Lesebuch von Hopf und Paulsieck. Kurze Satzlehre. Declamationgelernter Gedichte uud Ireie Vortrtige. Correctur der Aufsatze. Saegert.

8) Latein 10 St. Ausgewaidte Stiicke aus Ov. Metam. nach dcr Ausgabevon Siebelis; lib. VIH. 611 724 memorirt. Einige metrischc Uebungen nach Seyf-fert. 2 St. Cacs. b. g. IV und V, davon 10 Capitel auswendig gelernt; Caes. b.civ. 1 c. 140. 3 St. Die Syntax des Verbunis nach Siberti-Meiring, verbimdenmit miindlichen Uebersetzungen aus Tischers Uebungsbuch ; Repetition der Casus-und Formenlehre. 3 8t. Wochentlich ein Extemp. oder Exercit. 2 St. Saegert.

4) Griechisch 6 St. Xen. Anab. IH, IV, V gr. Theils, Odyssee XVI, 154if. und X, 133 ff. mit Einiibung des homerischen Dialekts und Versmasses. Ab-schluss der ganzen Verbalibruienlehre und Rcpetition der Etymologie. Alle 14 Tageeine schriftliche Uebersetzungsiibung. Oldenberg.

5) Franzosisch 2 St. Lcctlire in Goebel XI und XXV. Repetition derimregelmassigcn Verbeu und Abschluss der Etymologie nach Plotz II; 14tagig einScriptum. du Mesnil.

6) Geschichte und Geographie 3 St. Geschichte des brandenburg-preuss.Staatcs von 14151815. Geographie der europaischen Lander mit AusschlussDeutschlands. du Mesnil.

7) Mathematik 4 St. Geometrie 2 St. : Planimetrie nach Kambly Th. IIbis . 142. Aritlunetik 2 St. : Gleichungen vom ersten Grade mit mehreren Unbe-kannteu, Wurzeln aus BuchstabenausdrLicken. Monatl. eine schriftl. Araeit. Holland.

8) Naturkunde 1 St. Im W. Systematische Uebersicht des gesammtenThierreichs, specieller die Saugethiere und dic Vogel. Berndt.

9) Zeichnen s. Prima.

5, ITnter^T^ertia.Ordinarius Oberlehrer H ei7itze.

1) Religion 2 St. Im S. Lectiire ausgewahlter Psalmen und prophetischerStellen. Im W. Durchnahme und Nacherzahlung des Ev. Lucae. Wiederholungder Iriiher gelernten Kirchenlieder, dazu 2 neu gelernt. Uebersicht liber das christ-liche Kirchcnjahr. Heintze.

2) Deutsch 2 St. Lectiire aus dem Lesebuch von Hopf und Paulsieck.Erlernen der fiir die Klasse bestimmten Gedichte, verbunden mit Uebungen im Vor-trage. Schriftliche Arbeiten (Aufsiitze, Stiliibungen, Dispositionsiibungen) 14tagig.S c h i 11 i n ";.

63

3) Latein 10 St. Lectiire: Caes. b. G. I III. 3 St. Ovid: auagewahlteStiicke aus den 5 ersten Biiclieni der Metamorphosen, nebst den Hauptregeln derProsodie. 2 St. Granimatik: VV^iedcrhohnig der Formenlelire, dann der Casuslehre.1 St. Die Tempuslehre und von den Modis Indicativ und Conjinictiv. Miindli-che Uebersetzungen aus Tisclier. Wikdientl. eine schriftl. Arbcit. 4 St. Heintze.

4) Griechisch 6 St. Die ganze griech. Formenlehre bis zu den Verbisauf \i.i incl. Repetition des Pensums von Quarta. Lectiire aus Feklhjuisch u, Siipfle,Franke und gegen Schluss des Semestcrs aus Xen. An. lib. I. AI!c 14 Tage eineArbeit. Krause.

5) Franzosisch 2 St. Einiibung der unregelmassigen Verba nach Ph"5tz II. 1 23. Uebungen im niiindlichen Ue