Σελίδα 1 από 6

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΔΧΝΙΚΟ ΚΔΙΜΔΝΟ

Ο άλζξσπνο πξνζπαζεί κε ηε κόδα λα δηαθξηζεί, λα μερσξίζεη από ηνπο άιινπο,

εμνκνηνύκελνο καδί ηνπο

Σηνλ αηώλα καο έρνπλ θαηαξξεύζεη πνιιέο δπλαζηείεο, αιιά ζηε δσή καο θπξηάξρεζε έλαο

λένο δπλάζηεο, ζηηο ηδηνηξνπίεο ηνπ νπνίνπ ππνηαζζόκαζηε αγόγγπζηα1 όινη. Πξόθεηηαη γηα ηε

κόδα. Γηαηί, αζθαιώο, ε κόδα - ν ζπξκόο, όπσο έιεγαλ νη παιαηόηεξνη - απαηηεί ζπκκόξθσζε ζ'

έλα νξηζκέλν ζηπι εκθάληζεο, πνπ, όζν θη αλ είλαη εμεδεηεκέλν2, δελ παύεη λα είλαη ηππνπνηεκέλν.

Οη κεγάινη δεκηνπξγνί ηεο κόδαο, άξηζηνη γλώζηεο ηεο ςπρνινγίαο, άξα θαη ηεο αλζξώπηλεο

καηαηνδνμίαο, επηβάιινπλ ην εληαίν ζε κηα ζπλερή αλαλέσζε. Οπόηε ν άλζξσπνο, γηα λα κελ

πζηεξήζεη, γηα λα κε θαλεί θαζπζηεξεκέλνο, απελαληίαο, κάιηζηα, γηα λα θαλεί πεξηζζόηεξν

πξννδεπκέλνο, πεξηζζόηεξν κνληέξλνο, αλαγθάδεηαη λα ηξέρεη πίζσ από ηε κόδα. Κάλεη ό,ηη ηνπ

επηβάιιεηαη. Αιινηξηώλεηαη κέζα ζ’ απηή ηε γεληθή νκνηνκνξθία, αιι’ έρεη ηελ ςεπδαίζζεζε όηη

μερσξίδεη, όηη δηαθνξνπνηείηαη, ελώ, απιώο, αιιάδεη ην επίπεδν ηεο ηππνπνίεζήο ηνπ.

Τν νμύκσξν απηό έρεη ηόζν πνιύ θπξηαξρήζεη ζηε δσή καο θαη γη’ απηό ν ζεκεξηλόο

άλζξσπνο είλαη κηα δηραζκέλε πξνζσπηθόηεηα. Οκνηνπνηείηαη, λνκίδνληαο όηη δηαθνξνπνηείηαη.

Εεηά ηελ πξσηνηππία ζηε κίκεζε. Εεηά ηελ ειεπζεξία ζηελ ππνηαγή, κηα θαη γηα εθνύζηα ππνηαγή

πξόθεηηαη, όηαλ αζηόραζηα θαλείο ζπκκνξθώλεηαη ζε ππνδείμεηο, πνπ αιινηώλνπλ ηα εμσηεξηθά

ζηνηρεία ηεο εκθάληζήο ηνπ - όρη πάληνηε πξνο ην θαιύηεξν.

Καη όια απηά έρνπλ δπζάξεζηεο ζπλέπεηεο ζ’ όιν ην θάζκα ηεο δσήο καο. Πξώηα –

πξώηα, ε εθάζηνηε κόδα δελ αθήλεη πνιιά πεξηζώξηα πξνζσπηθήο επέκβαζεο ζ’ απηό πνπ ε ίδηα

δεκηνπξγεί. Ο άλζξσπνο ράλεη βαζκηαία ηελ εθιεθηηθή ηνπ ηθαλόηεηα θαη ζπλεζίδεη λα κηκείηαη

νηηδήπνηε θαηλνύξγην, γηα λα κε θαλεί θαζπζηεξεκέλνο. Έηζη, δέρεηαη ηελ ππλσηηζηηθή δηάβξσζε

ελόο εζηζκνύ, πνπ ππνλνκεύεη, ζηγά – ζηγά, ηελ πξνζσπηθόηεηά ηνπ. Γελ είλαη απηόο πνπ ζα ‘ζειε

λα είλαη, αιι’ είλαη απηό πνπ ζέιεη ε κόδα.

Απηό αλαθιά δπζάξεζηα ζηελ νηθνλνκηθή καο θαηάζηαζε. Οη δεκηνπξγνί ηεο κόδαο κε ην

λα αηρκαισηίδνπλ ηα γνύζηα καο, αηρκαισηίδνπλ ην πνξηνθόιη καο. Μαο θάλνπλ απιά,

θαηαλαισηηθά όληα. Όιε καο ε δξαζηεξηόηεηα εμαληιείηαη ζε κηα αγσληώδε πξνζπάζεηα

εμεύξεζεο ρξεκάησλ, γηα λ’ αληαπνθξηζνύκε ζηηο δηαξθώο απμαλόκελεο απαηηήζεηο ηεο κόδαο ή γηα

λα ελεκεξσζνύκε πάλσ ζηηο, θάζε θνξά, λέεο εμειίμεηο θαη θαηλνκεληθέο ηξνπνπνηήζεηο ηεο. Απηό,

όκσο, εκπνδίδεη ηνλ άλζξσπν λα δηαζέζεη ηνλ εαπηό ηνπ γηα θάηη νπζηαζηηθόηεξν, γηα θάηη

πλεπκαηηθόηεξν, πνπ ζα ηνπ έδηλε δπλαηόηεηα νπζηαζηηθήο δηάθξηζεο.

Ζ κόδα είλαη θνηλσληθό θαηλόκελν θαη ζαλ ηέηνην ππόθεηηαη ζε ζπλερή εμέιημε. Φπζηθό

είλαη ν άλζξσπνο λα πξνζαξκόδεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο κόδαο ηνπ θαηξνύ ηνπ. Αθύζηθν, όκσο,

Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

24 / 04 / 2019 Α΄ΓΕΛ

Σελίδα 2 από 6

είλαη λα αγσλίδεηαη γηα ειεπζεξίεο θαη από κόλνο ηνπ λα γίλεηαη αηρκάισηνο ηνπ

βηνκεραλνπνηεκέλνπ γνύζηνπ. Γηαηί, έλα πξάγκα δελ πξέπεη λα μερλάκε: κόλν ό,ηη είλαη κνληέξλν

παιηώλεη.

(αράνηος Ι. Καργάκος, διαζκεσαζμένο άρθρο, Μαθήμαηα Εκθέζεων, Εκδόζεις Gutenberg,

Αθήνα, 1985)

Λεμηιόγην:

1αγόγγπζηα: ππνκνλεηηθά, αδηακαξηύξεηα

2εμεδεηεκέλνο: ππεξβνιηθόο, επηηεδεπκέλνο

ΘΔΜΑΤΑ

Α1. Σε θαζεκία από ηηο δηαηππώζεηο πνπ αθνινπζνύλ λα δώζεηε ηνλ ραξαθηεξηζκό «Σσζηό» ή

«Λάζνο», αλάινγα κε ην αλ απνδίδνπλ ην λόεκα ηνπ θεηκέλνπ ζσζηά ή όρη. Να αηηηνινγήζεηε ηελ

απάληεζή ζαο κε ζπγθεθξηκέλε αλαθνξά ζην θείκελν.

Γηαηππώζεηο:

α. Ο ζύγρξνλνο άλζξσπνο απνδέρεηαη αδηακαξηύξεηα ηηο επηηαγέο ηεο κόδαο.

β. Ζ πξνζπάζεηα ηνπ αλζξώπνπ λα αλαδείμεη ηε κνλαδηθόηεηά ηνπ βξίζθεη ζύκκαρν ηε κόδα.

γ. Ζ κόδα δξα ζαλ εμάξηεζε, απνμελώλνληαο ηνλ άλζξσπν από ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο θαη

επηζπκίεο ηνπ.

δ. Ζ θπξηαξρία ηεο κόδαο ακβιύλεη ην θαηλόκελν ηνπ θαηαλαισηηζκνύ.

ε. Δίλαη θπζηθό ε αηζζεηηθή ηνπ αλζξώπνπ λα δηακνξθώλεηαη από ηε καδηθή παξαγσγή αγαζώλ.

(Μνλάδεο 15)

Α2. Σύκθσλα κε ηνλ αξζξνγξάθν, πνηεο είλαη νη επηπηώζεηο ηεο ππνηαγήο ηνπ ζύγρξνλνπ

αλζξώπνπ ζηηο απαηηήζεηο ηεο κόδαο; Αλαπηύμηε κε ζπληνκία ηηο ζθέςεηο ζαο ζε κηα παξάγξαθν

50-60 ιέμεσλ.

(Μνλάδεο 15)

Β1. α. Να εληνπίζεηε ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ηεο ηέηαξηεο παξαγξάθνπ ηνπ θεηκέλνπ («Καη όια

απηά … απηό πνπ ζέιεη ε κόδα») θαη λα ηεθκεξηώζεηε ηελ απάληεζή ζαο.

(Μνλάδεο 10)

β. Να αληηζηνηρίζεηε ηηο δηαξζξσηηθέο ιέμεηο - θξάζεηο κε ηελ έληνλε γξαθή ηεο ζηήιεο Α κε

ηζνδύλακεο ηεο ζηήιεο Β θαη κε ηε λνεκαηηθή ζρέζε ηεο ζηήιεο Γ πνπ απηέο εθθξάδνπλ.

(πεξηζζεύεη έλα ζηνηρείν από ηε ζηήιε Β θαη έλα από ηε ζηήιε Γ)

Σελίδα 3 από 6

(Μνλάδεο 5)

Β2. α. Σην θείκελν θπξηαξρεί ην γ΄ ξεκαηηθό πξόζσπν. Να δώζεηε ηξία παξαδείγκαηα από ην

θείκελν θαη λα εμεγήζεηε ηη δειώλεη απηή ε επηινγή ηνπ αξζξνγξάθνπ.

(Μνλάδεο 10)

β. Να μαλαγξάςεηε ηηο παξαθάησ πεξηόδνπο ιόγνπ, αληηθαζηζηώληαο θαζεκία από ηηο

ππνγξακκηζκέλεο ιέμεηο κε κία ζπλώλπκή ηεο, δηαηεξώληαο ην λόεκα αλαιινίσην.

i. «Οη κεγάινη δεκηνπξγνί ηεο κόδαο, άξηζηνη γλώζηεο ηεο ςπρνινγίαο, άξα θαη ηεο

αλζξώπηλεο καηαηνδνμίαο, επηβάιινπλ ην εληαίν ζε κηα ζπλερή αλαλέσζε.»

ii. «Αιινηξηώλεηαη κέζα ζ' απηή ηε γεληθή νκνηνκνξθία, αιι' έρεη ηελ ςεπδαίζζεζε όηη

μερσξίδεη…»

iii. «Εεηά ηελ ειεπζεξία ζηελ ππνηαγή, κηα θαη γηα εθνύζηα ππνηαγή πξόθεηηαη…»

iv. «…όηαλ αζηόραζηα θαλείο ζπκκνξθώλεηαη ζε ππνδείμεηο, πνπ αιινηώλνπλ ηα εμσηεξηθά

ζηνηρεία ηεο εκθάληζήο ηνπ...»

v. «Ο άλζξσπνο ράλεη βαζκηαία ηελ εθιεθηηθή ηνπ ηθαλόηεηα…»

(Μνλάδεο 5)

Γ. Μειεηώληαο ην παξαπάλσ θείκελν ζηελ ηάμε ζαο, ζην πιαίζην κηαο εξεπλεηηθήο εξγαζίαο,

πξνβιεκαηηζηήθαηε θαη απνθαζίζαηε λα ζπληάμεηε έλα άξζξν (250-300 ιέμεηο) γηα ηε ζρνιηθή ζαο

εθεκεξίδα. Σην άξζξν ζαο απηό λα αλαθεξζείηε ζηνπο ηξόπνπο κε ηνπο νπνίνπο είλαη δπλαηόλ λα

αληηκεησπηζηνύλ νη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο κόδαο πνπ επηζεκαίλεη ν ζπγγξαθέαο.

(Μνλάδεο 40)

Σηήιε Α Σηήιε Β Σηήιε Γ

α. αζθαιώο

(1ε

παξάγξαθνο )

1. Γηόηη i. Απνηέιεζκα

β. Πξώηα-πξώηα

(4ε παξάγξαθνο)

2. Σπλεπώο ii. Έκθαζε

γ. Έηζη

( 4ε παξάγξαθνο)

3. Βέβαηα iii. Απαξίζκεζε

δ. όκσο

(6ε παξάγξαθνο)

4. Γειαδή iv. Αηηηνιόγεζε

ε. Γηαηί

(6ε παξάγξαθνο)

5. Αξρηθά v. Πξνζζήθε

6. Ωζηόζν vi. Αληίζεζε

Σελίδα 4 από 6

Β. ΛΟΓΟΤΔΧΝΙΚΟ ΚΔΙΜΔΝΟ

Ειζαγωγικό ζημείωμα: Ο Ιφάννης Βηλαράς (1771-1823), από ηα Γιάννενα, ζπούδαζε ζηην Ιηαλία

και έγινε γιαηρός ηοσ Αλή Παζά. Καλλιεργημένος και πολσμαθής, εκπρόζφπος ηοσ Νεοελληνικού

Γιαθφηιζμού, έγραυε δοκίμια, μύθοσς και ποιήμαηα, λσρικά και ζαηιρικά, ενώ έκανε πολλές

μεηαθράζεις. Σηο ζσγκεκριμένο ποίημα ζαηιρίζει ηα γσναικεία ήθη ηης εποτής ηοσ και ηην άκριηη

προζκόλληζη ζηις επιηαγές ηης μόδας.

Παξαθξνζύλε γπλαηθώλ (απνζπάζκαηα), Ισάλλεο Βειαξάο

Δίλαη όκσο απνξία θαη δπζρώξεηνλ ζηνλ λνπλ,

Όηη όιεο αη γπλαίθεο είλ’ σξαίεο λα θξνλνύλ

(…)

Όιεο, ιέγσ, Αθξνδίηεο όηη είλαη ην ζαξξνύλ,

Καη ελ γέλεη ηελ ιαηξείαλ παξά πάλησλ απαηηνύλ.

Ζ θξνληίο ησλ δελ είλ’ άιιε εηκή κόλνλ ε ζηνιή,

Τν θθηαζίδη1, ην ζεξγηάλη, ηνπ θαζξέπηνπ ην γηαιί.

Γηα πνίνλ όκσο ηέινο θαηαγίλνληαη ζ’ απηά,

Έθαζηνο αο δηαθξίλε, ηελ ππόζεζηλ ζσζηά˙

Γειαδή θάζε γπλαίθα επηκόλσο πξνζπαζεί,

Κάζε άλδξα λα ειθύζε, δηα λα ηελ εξαζζή˙

Όρη όκσο ηνλ νηθείνλ ζύδπγνλ παληνηεηλόλ,

Αιιά έλαλ θη άιινλ μέλνλ θαη ην πιήζνο ην θνηλόλ.

Καη πνζώο κήηε θξνληίδεη, εηο ηνλ ζύδπγνλ απηήο.

Να θαλή πιένλ σξαία θαη εηο ηνύηνλ αξεζηή,

Δπεηδή κ’ απηόλ ζηελ θιίλελ, όηαλ ζε λα θνηκεζή,

Αλ θαη ηελ ηδή θαλέλαο, έπεηαη λα μηπαζζή1.

Τα καιιηά ηεο ηα ζεθώλεη, πξέπεη λα μεζηνιηζζή,

Καη ηα παιαηά ηεο ξνύρα ηόηε ζε λα ελδπζή.

(…)

Γελ ιαιώ πξνο αηηκίαλ, αιιά δηά εδνλήλ,

Θέινπλ λα ηηο εθζεηάδνπλ όινη κε θνηλήλ θσλήλ.

Γένκαη ινηπόλ˙ εηπήηε, δηα πνίνλ ε ζηνιή;

Σύδπγόλ ζαο ηνλ νηθείνλ ή ηνλ μέλνλ σθειεί;

Γηαηί ηόζνο αγώλαο, δηα πνίαλ αθνξκή

Μεηαπιάηηεηε ηελ θύζηλ, ηπξαλλείηε ην θνξκί;

(…)

Δθεπξέκαηα ηνζαύηα πξνο ηη ηέινο σθεινύλ;

Με πεξηζπαζκνύο ηνζνύηνπο δαξηθιίθηα2 ηη δεινύλ;

Γηαηί ηόζνο αγώλαο, ηόζα έμνδα αδξά;

Νέα κόδα θαζεκέξαλ, εηο ηη ηέινο αθνξά;

Αρ! ηη άθξα αδηθία εηο ηνπο άλδξαο εηλ’ εδώ,

Αθνύ ιείπ’ απ’ ηαο γπλαίθαο ε ζεκλόηεο θαη αηδώ.

(…)

(Ιωάννης Βηλαράς, Παραθροζύνη γσναικών, από ηη ζειρά Ελληνική Λογοηετνία, Έργα 30

Νεοελλήνων ζσγγραθέων, ηόμος 8, Εκδόζεις Γιάννη Ρίζοσ, Αθήνα, τ.τ)

Σελίδα 5 από 6

Λεμηιόγην: 1θθηαζίδη: ζηνιίδη, καθηγηάδ

2λα μηπαζζή: λα μαθληαζηεί

3δαξηθιίθηα: ζηνιίδηα, θνκςόηεηεο

ΘΔΜΑΤΑ

Α1. Σύκθσλα κε ην πνίεκα, πνηνη είλαη νη ιόγνη πνπ νδεγνύλ ηηο γπλαίθεο ζηελ «παξάθξνλα», θαηά

ηνλ πνηεηή, ελαζρόιεζε κε ηε κόδα; (50-60 ιέμεηο)

(Μνλάδεο 20)

Α2. Να απνδώζεηε ζηηο παξαθάησ δηαηππώζεηο ηνλ ραξαθηεξηζκό «Σσζηό» ή «Λάζνο», κε βάζε

ην λόεκα ηνπ πνηήκαηνο.

Γηαηππώζεηο:

α. Οη γπλαίθεο επηζπκνύλ λα πξνζειθύνπλ ηνλ ζαπκαζκό όισλ.

β. Ζ κόδα απνηειεί έλα από ηα πνιιά ελδηαθέξνληα ησλ γπλαηθώλ.

γ. Ο πνηεηήο θαίλεηαη λα θαηαλνεί ηελ επηζπκία ησλ γπλαηθώλ λα αθνινπζνύλ ηε κόδα.

δ. Οη γπλαίθεο θξνληίδνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο πεξηζζόηεξν, όηαλ βξίζθνληαη ζηνλ πξνζσπηθό ηνπο

ρώξν.

ε. Ο θαιισπηζκόο κεηαβάιιεη ηα θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ γπλαηθώλ θαη δηαθζείξεη ην ήζνο

ηνπο.

(Μνλάδεο 10)

Β1. Να εληνπίζεηε ζην πνίεκα θαη λα θαηαγξάςεηε δύν εξσηήζεηο. Τη λνκίδεηε όηη επηηπγράλεη ν

πνηεηήο κε ηε ρξήζε ηνπο;

(Μνλάδεο 15)

Β2. Να εληνπίζεηε ηξία ζηνηρεία παξαδνζηαθήο πνίεζεο ζην απόζπαζκα, ηεθκεξηώλνληαο ηελ

απάληεζή ζαο κε ζπγθεθξηκέλεο αλαθνξέο ζην πνίεκα.

(Μνλάδεο 15)

Γ. Ο πνηεηήο θαίλεηαη λα έρεη ζθσπηηθή δηάζεζε απέλαληη ζηελ σξαηνπάζεηα ησλ γπλαηθώλ θαη

ζηελ εκκνλή ηνπο κε ηε κόδα. Πώο εμεγείηε όηη ζην πνίεκα ε κόδα ζπλδέεηαη απνθιεηζηηθά κε ην

γπλαηθείν θύιν; Θα κπνξνύζε ην πνίεκα λα αθνξά ηνλ ζύγρξνλν αλαγλώζηε θαη γηαηί; Να

θαηαγξάςεηε ηηο απόςεηο ζαο ζ’ έλα εληαίν θείκελν 100-150 ιέμεσλ.

(Μνλάδεο 40)

Σελίδα 6 από 6

ΟΓΗΓΙΔΣ (γηα ηνπο εμεηαδνκέλνπο)

1. Σην εμώθπιιν ηνπ ηεηξαδίνπ λα γξάςεηε ην εμεηαδόκελν κάζεκα. Σην εζώθπιιν πάλσ-

πάλσ λα ζπκπιεξώζεηε ηα αηνκηθά ζηνηρεία καζεηή. Σηελ αξρή ησλ απαληήζεώλ ζαο λα

γξάςεηε πάλσ-πάλσ ηελ εκεξνκελία θαη ην εμεηαδόκελν κάζεκα. Να κελ αληηγξάςεηε ηα

ζέκαηα ζην ηεηξάδην θαη λα κελ γξάςεηε πνπζελά ζηηο απαληήζεηο ζαο ην όλνκά ζαο.

2. Να γξάςεηε ην νλνκαηεπώλπκό ζαο ζην πάλσ κέξνο ησλ θσηναληηγξάθσλ ακέζσο κόιηο

ζαο παξαδνζνύλ. Τπρόλ ζεκεηώζεηο ζαο πάλσ ζηα ζέκαηα δελ ζα βαζκνινγεζνύλ ζε θακία

πεξίπησζε. Καηά ηελ απνρώξεζή ζαο λα παξαδώζεηε καδί κε ην ηεηξάδην θαη ηα

θσηναληίγξαθα.

3. Να απαληήζεηε ζην ηεηξάδηό ζαο ζε όια ηα ζέκαηα κόλν κε κπιε ή κόλν κε καύξν ζηπιό

κε κειάλη πνπ δελ ζβήλεη. Μνιύβη επηηξέπεηαη, κόλν αλ ην δεηάεη ε εθθώλεζε, θαη ΜΟΝΟ

γηα πίλαθεο, δηαγξάκκαηα θιπ..

4. Κάζε απάληεζε επηζηεκνληθά ηεθκεξησκέλε είλαη απνδεθηή.

5. Γηάξθεηα εμέηαζεο: ηξεηο (3) ώξεο κεηά ηε δηαλνκή ησλ θσηναληηγξάθσλ.

6. Χξόλνο δπλαηήο απνρώξεζεο: κία (1) ώξα κεηά ηε ιήςε ησλ ζεκάησλ.

Σαο επρόκαζηε επηηπρία!