Γ’ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – Νεοελληνική...

Γ’ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – Νεοελληνική Γλώσσα

Φροντιστήρια Σαμαρά Επιμέλεια: Κούτρα Βασιλική Σελ 1

Ενότητα 1 η – ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Προσφορά ελληνισμού:

α) Θεμελίωση επιστημών (φιλοσοφία, μαθηματικά κ.α.).

β) Δημιουργία θαυμαστών έργων τέχνης.

γ) Σύλληψη ιδέας Δημοκρατίας.

δ) Ανθρωποκεντρικός πολιτισμός.

ε) Αθλητικό ιδεώδες και ολυμπιακοί αγώνες.

στ) Η ελληνική γλώσσα.

Αντιφάσεις της σύγχρονης Ελλάδας:

Υπερηφάνεια για το παρελθόν / προγονολατρεία. Προσκόλληση στην παράδοση / ξενομανία - μιμητισμός. Φιλοξενία, ανθρωπιά / προσπάθεια εκμετάλλευσης των τουριστών. Υπέροχα τοπία / καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος

Προτερήματα Ελλήνων:

Πνευματικά:

Αγάπη για ελευθερία Φιλομάθεια Ευφυΐα, ετοιμότητα πνεύματος Καλαισθησία

Ηθικά / Ψυχολογικά:

Ηρωικό φρόνημα (ανδρεία – λεβεντιά)

Καλοσύνη / γενναιοψυχία Πνεύμα δικαιοσύνης Αδούλωτο φρόνημα

Κοινωνικά:

Φιλοξενία, εγκαρδιότητα Πρωτοβουλία / δημιουργικότητα

Πολιτικά:

Φιλοπατρία Θεμελίωση Δημοκρατίας

Εθνικά:

Ηρωισμός Διατήρηση παράδοσης

Ελαττώματα:

Ξενομανία / συναίσθημα κατωτερότητας Επιπολαιότητα / έλλειψη τάξης, συστήματος, προγραμματισμού Εγωισμός / αλαζονεία



Απειθαρχία o Πονηριά με τάση προς την απάτη / συμφεροντολόγος – ατομιστής (Ο Έλληνας)

Ιστορική αμνησία o Διχόνοια

Ορθή στάση Ελλήνων:

Ομόνοια Εθνική αυτογνωσία Συλλογική προσπάθεια και θέληση Σεβασμός στο παρελθόν Διατήρηση πολιτιστικών στοιχείων / εθνική συνείδηση Συνδυασμός ευρωπαϊκής και εθνικής ιδέας

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ Ετυμολογία: < Ρωμιός + -οσύνη < ελληνιστική κοινή Ῥωμαῖος < η λατινική Romanus < Roma Ορισμός: Ο νεότερος ελληνισμός, συνήθως συναντάται σε προτάσεις που μιλούν για τους αγώνες του, τα παθήματά του, τους ηρωισμούς και τις ελπίδες του.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ – ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ Η λέξη Ελληνισμός υποδηλώνει το σύνολο των Ελλήνων και του πολιτισμού

τους ανεξάρτητα από το κράτος που μένουν και δημιουργούν. Μέσα από την λέξη Ελληνισμός χαρακτηρίζεται η Εθνική ταυτότητα των

Ελλήνων η οποία ενώνεται και έξω από τα σύνορα της χώρας και μεταδίδεται ανά τον κόσμο μέσα από την γλώσσα, τον πολιτισμό τους και τις παραδόσεις τους.

Το εθνόσημο Έλληνες χρονολογείται από την εποχή του Ομήρου. Στην Ιλιάδα,

Ελλάς και Έλληνες ήταν τα ονόματα της φυλής (που αποκαλούνταν επίσης και Μυρμιδόνες) και ήταν εγκατεστημένη στη Φθία, με ηγέτη τον Αχιλλέα.

Με την πάροδο των χρόνων οι Έλληνες μέσα από αντίξοες ιστορικά συνθήκες,

κατόρθωσαν να διατηρήσουν τον Ελληνισμό τους, την γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμα τους, καταβάλλοντας μεγάλες προσπάθειες.

Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όπου βασικές ελευθερίες, όπως η

ελευθερία στην μάθηση και στην έκφραση, στην πίστη και στην βούληση, είχαν σχεδόν απαγορευθεί από τους κατακτητές.

Ωστόσο η θέληση και το γενναίο πνεύμα των Ελλήνων τους επέτρεψαν να βρουν

διαφορετικούς τρόπους διάδοσης του πολιτισμού τους, κατορθώνοντας έτσι να διατηρήσουν την Εθνική τους ταυτότητα, δηλαδή τoν Ελληνισμό τους.

Η λέξη Ρωμιοσύνη συναντάται για πρώτη φορά με την κατάκτηση της Ελλάδας

από τους Ρωμαίους και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους όπου ο Ελληνισμός εκχριστιανίστηκε.

Ρωμιός σήμαινε ο ελληνόφωνος πολίτης του ρωμαϊκού κράτους και στο τέλος

καθ' ολοκληρίαν ο Έλληνας.

http://el.wiktionary.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B9%CF%8C%CF%82

http://el.wiktionary.org/wiki/-%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1#.CE.95.CE.BB.CE.BB.CE.B7.CE.BD.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CE.BA.CE.BF.CE.B9.CE.BD.CE.AE

http://el.wiktionary.org/w/index.php?title=%E1%BF%AC%CF%89%CE%BC%CE%B1%E1%BF%96%CE%BF%CF%82&action=edit&redlink=1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1

http://el.wiktionary.org/w/index.php?title=Romanus&action=edit&redlink=1

http://el.wiktionary.org/wiki/Roma

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CE%BC%CE%B7%CF%81%CE%BF%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CF%81%CE%BC%CE%B9%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B8%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%87%CE%B9%CE%BB%CE%BB%CE%AD%CE%B1%CF%82



Ουσιαστικά λοιπόν Ρωμιοσύνη, είναι το σύνολο των πολιτικοκοινωνικών και θρησκευτικών αξιών, που αποτέλεσαν την ελληνική συνείδηση καθ' όλη την διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έως και τις αρχές του εικοστού αιώνα. Αργότερα, η Τουρκική εξουσία όχι μόνο ευνόησε την λέξη «Ρωμιός» αλλά τήρησε και αρνητική στάση απέναντι στην λέξη «Έλληνας».

Ως Ρωμιοσύνη δηλώνονται από τότε και στο εξής τα στοιχεία εκείνα της ελληνικής παράδοσης, τα οποία έχουν άρρηκτα συνδεθεί και ταυτιστεί με την χριστιανική πίστη. Είναι τα ήθη και τα έθιμα του λαού, οι παραδόσεις, που σηματοδοτούνται από την ορθόδοξη πίστη και την ελληνικότητα όπως συνδέθηκαν κατά την πορεία των αιώνων

Υπερασπιστές του όρου Ρωμιοσύνη ανεδείχθησαν πολλοί λογοτέχνες μας. Ο Κωστής Παλαμάς γράφει: “Ρωμιός και Ρωμιοσύνη δεν είναι και τα δύο παρά τα νέα ονόματα του Έλληνος και του Ελληνισμού”. Η Ρωμιοσύνη, κατά τον Κωστή Παλαμά ήταν η μητέρα που ανέστησε τον νέο ελληνισμό. Ο Κωστής Παλαμάς πέρασε το “πνεύμα” της Ρωμιοσύνης και στα ποιήματά του, όπως "ο Δωδεκάλογος του Γύφτου", "η φλογέρα του Βασιλιά" κ.λ.π.

Όπως ο Κωστής Παλαμάς έτσι και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος υποστήριξε την άποψη ότι με τον όρο Ρωμιοσύνη εννοείται ο νέος ελληνισμός που είναι ισοδύναμος με τον αρχαίο κόσμο, αλλά έχει δική του φυσιογνωμία, γλώσσα, θρησκεία και πολιτισμό.

Αυτό λοιπόν που με σιγουριά μπορούμε να πούμε είναι ότι η βασική διαφορά μεταξύ Ελληνισμού και Ρωμιοσύνης είναι η ένταξη της Ορθόδοξης πίστης στον πολιτισμό των Ελλήνων. Η πίστη αυτή η οποία αργότερα συνδέθηκε με τον ηρωισμό και την θέληση των Ελλήνων για ελευθερία.

Ως λέξη η Ρωμιοσύνη κλείνει μέσα της τον λυγμό του Ελληνικού λαού, την προσευχή και τον σπαραγμό του. Όταν την ακούμε την συνδέουμε αμέσως με τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου, όπου αριστουργηματικά περιέγραψε μέσα από το ποίημα του «Ρωμιοσύνη» τον ασίγαστο πόθο των Ελλήνων για ελευθερία, τις συνεχείς προσπάθειες του ελληνικού λαού, τον πόνο που έγινε ένα με την ψυχή των Ελλήνων, αλλά και τον ισχυρό δεσμό τους με τον τόπο που κατοικούν.

Ο Ελληνισμός έχει καθαρά σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων, την γλώσσα τους και την από αρχαίων χρόνων ανάγκη τους να διατηρήσουν άθικτη της Εθνική τους ταυτότητα.

Η Ρωμιοσύνη έρχεται αργότερα για να συμπληρώσει ουσιαστικά την έννοια του Ελληνισμού και να προσθέσει την δύναμη της Ορθόδοξης πίστης και την δίψα του Έλληνα για ελευθερία, αξίες οι οποίες μέχρι και σήμερα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Ελληνικής ταυτότητας.

Σύνδεση Προτάσεων

Σύνδεσμοι παρατακτικοί:

1. Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε. 2.Διαζευκτικοί: ή, ή-ή, είτε, είτε-είτε, είτε-ή. 3.Αντιθετικοί: αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μόνο (που), μα (χρησιμοποιείται κυρίως στον προφορικό λόγο), εντούτοις, μολαταύτα, εκεί που, (κι) έπειτα, εξάλλου, μάλιστα. 4.Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, έτσι, που, έπειτα, τότε, ύστερα, επομένως.



5. Επεξηγηματικός: δηλαδή.

Σύνδεσμοι υποτακτική:

1. Ειδικοί: ότι, πως, που.

2. Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, κάθε που, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, εφόσον, άμα, εκεί που (= μόλις), ευθύς ως.

3. Αιτιολογικοί: επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και, μια που.

4. Υποθετικοί: αν, εάν, (άμα, σαν).

5. Τελικοί: να, για να.

6. Αποτελεσματικοί: ώστε, ώστε να, έτσι που, που, (για να).

7. Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί: μη(ν), μήπως.

8. Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί: αν και, μολονότι, μόλο που, παρ’ όλο που, και που, και ας, και αν, και αν ακόμη, ακόμη και αν, έστω και αν, παρ’ ότι, ενώ, και που, και ας.

Άσκηση

1. Να συνδέσετε υποτακτικά τα ζεύγη των προτάσεων που σας δίνονται. Π.χ. Δεν έδωσα μεγάλη προσοχή στο γεγονός το θεώρησα ασήμαντο. Δεν έδωσα μεγάλη προσοχή στο γεγονός, επειδή το θεώρησα ασήμαντο.

Δεν το έκανε αυτός. Έτσι λέει. ___________________________________

Μη μιλάς. Κάνε μου την χάρη. __________________________________

Δε θα προλάβω. Πολύ το φοβάμαι. __________________________________

Τι να πω, δεν ξέρω. __________________________________

Άργησες. Εγώ όμως σε περίμενα. __________________________________

Πάρε ένα παυσίπονο. Θα ανακουφιστείς. __________________________________

Θέλεις; Μπορείς. __________________________________

Εγώ θα πάω. Βρέξει ή χιονίσει. __________________________________



Φτιάχνοντας μια περίληψη

Σε ολόκληρο το κείμενο

Βήμα 1ο

1. Διαβάζουμε όλο το κείμενο μια φορά και προσπαθούμε να εντοπίσουμε το κεντρικό θέμα και τη θέση του συγγραφέα σε αυτό προσέχοντας παράλληλα τα ακόλουθα: τον τίτλο, τον συγγραφέα και την προέλευση του κειμένου. 2. Με την πρώτη ανάγνωση είναι καλό να διακρίνουμε και το γραμματειακό είδος στο οποίο ανήκει το δοσμένο κείμενο (διήγημα, περιγραφή, άρθρο, δοκίμιο κλπ). 3. Διακρίνουμε τη δομή του κειμένου (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος).

Κατά παράγραφο Βήμα 2ο 1. Εντοπίζουμε τα βασικά μέρη κάθε παραγράφου (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, κατακλείδα). 2. Στις λεπτομέρειες-σχόλια υπογραμμίζουμε λέξεις ή φράσεις κλειδιά της παραγράφου, ώστε να διακρίνουμε τις πιο σημαντικές από αυτές. 3. Διατυπώνουμε τον πλαγιότιτλο της παραγράφου αποδίδοντας το νόημά της και προσέχοντας: να μην αντιγράφουμε λέξεις και φράσεις του κειμένου να βάζουμε την προσωπική μας πινελιά να αποδεικνύουμε ότι έχουμε κατανοήσει πολύ καλά το νόημα της

παραγράφου κι ότι έχει γίνει κτήμα μας.

Σε ολόκληρο το κείμενο Βήμα 3ο 1. Εντοπίζουμε τις διαρθρωτικές λέξεις που συνδέουν τις παραγράφους. Ο σκοπός αυτής της ενέργειας είναι ο χωρισμός του κειμένου σε νοηματικές ενότητες. 2. Μελετώντας τους πλαγιότιτλους που καταγράψαμε, προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε τη λογική πορεία του συγγραφέα, τη συλλογιστική του, από παράγραφο σε παράγραφο, δηλαδή τη σειρά παράθεσης των ιδεών ή των γεγονότων.

Ενδεδειγμένες φράσεις – προτάσεις για την αρχή μιας περίληψης

Το κείμενο αναφέρεται σε, παρουσιάζει, περιγράφει, αφηγείται, υποστηρίζει, διερευνά, αναλύει …

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζεται το θέμα … Στο συγκεκριμένο άρθρο / κείμενο παρουσιάζεται, αναλύεται, διερευνάται … Ο συγγραφέας παρουσιάζει , περιγράφει, τονίζει, αφηγείται, υποστηρίζει,

υπογραμμίζει, προβάλλει, υπερασπίζεται την άποψη, απαριθμεί, παραθέτει, πραγματεύεται το θέμα …

Βασικές διαρθρωτικές λέξεις για την περίληψη

Προσθήκη: επιπλέον, επίσης, ακόμη, επιπροσθέτως, συμπληρωματικά κ.α Αντίθεση: αντίθετα, ωστόσο, όμως, ενώ κ.α



Επεξήγηση: δηλαδή, ειδικότερα, συγκεκριμένα κ.α Αιτία : επειδή, διότι, αυτό οφείλεται, γι’ αυτό το λόγο… Χρόνος: παράλληλα, συγχρόνως, αρχικά, έπειτα, στη συνέχεια, ακολούθως

κ.α Συμπέρασμα: συμπερασματικά, επομένως, συνεπώς … Βεβαιωτική σχέση : βέβαια, πράγματι, οπωσδήποτε κ. ά.

Βασικά ρήματα για την περίληψη

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΗ: Αναφέρεται /Πραγματεύεται /Προβληματίζεται /Επισημαίνει Καταγράφει /Υποστηρίζει /Υπογραμμίζει /Διαπιστώνει /Παραθέτει /Εκθέτει /Δηλώνει /Αναπτύσσει /Περιγράφει /Αφηγείται……

ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: Αναλύει /Αιτιολογεί /Εντοπίζει /Διασαφηνίζει /Διακρίνει Διερευνά /Αντικρούει /Εξηγεί…….

ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ Συμπεραίνει /Καταλήγει /Εισηγείται /Διερωτάται /Εύχεται /Επικροτεί /Παρατηρεί Προτείνει……

Ενότητα 2 η – ΓΛΩΣΣΑ

Ορισμός:

Κώδικας επικοινωνίας, σύστηµα σηµείων (λέξεις), µε το οποίο τα µέλη µιας κοινότητας στέλνουν και δέχονται µηνύµατα, επικοινωνούν.

Σημασία γλώσσας:

Αποτελεί όργανο επικοινωνίας (ανταλλαγή ιδεών, πληροφορίες, ενημέρωση…). Είναι ο κύριος φορέας της ανθρώπινης σκέψης, τις οργανώνει, τις μετατρέπει

σε συγκροτημένο λόγο και τις εκφράζει. Αποτελεί μέσο έκφρασης συναισθημάτων. Είναι παράγοντας κοινωνικοποίησης. Συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισμού αφού η πνευματική δημιουργία

στηρίζεται σ’ αυτή. Συμβάλλει στην επικοινωνία των λαών. Παρέχει στο άτομο τη δυνατότητα να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τη

φιλομάθειά του. Φανερώνει την ιδιαιτερότητά του κάθε ανθρώπου, το προσωπικό του ύφος και

τον διαφοροποιεί από τη μάζα.

Προβλήματα γλώσσας:

Λεξιπενία, φτωχό λεξιλόγιο Αδυναμία ακριβούς διατύπωσης, άχρωμος και επίπεδος λόγος Βωμολοχίες, ροπή προς τη χυδαιότητα Κακή χρήση γραμματικής-συντακτικού Καταιγισμός ξένων λέξεων Γλωσσικός λαϊκισμός (χρήση αργκό)



Χρήση greeklish

Αίτια γλωσσικής υποβάθμισης

α) Η ελλιπής και τυπική διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο

β) Η επίδραση των ΜΜΕ και κυρίως της τηλεόρασης

γ) Η τυποποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων

δ) Η αρνητική επίδραση της πολιτικής (χρήση συνθηµατολογικής γλώσσας)

ε) Η πολιτιστική διείσδυση των ανεπτυγµένων κρατών στη χώρα µας

Μέτρα – Προτάσεις:

Αναβάθμιση της γλωσσικής διδασκαλίας στα σχολεία και σύνδεση της Νέας Ελληνικής με την Αρχαία γλώσσα.

Σωστή χρήση του λόγου των ΜΜΕ και ανάδειξη του Τύπου σε μέσο σωστής γλωσσικής αγωγής. Σχετικές εκπομπές για τη γλώσσα.

Δραστηριοποίηση των πνευματικών ανθρώπων αλλά και των ειδικών φορέων για τη γλωσσική καλλιέργεια.

Λήψη μέτρων από την Πολιτεία για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας (π.χ δημιουργία βιβλιοθηκών).

Συμβολή της οικογένειας με την παροχή σωστών προτύπων και την προσπάθειά της να πείσει το παιδί να διαβάζει.

Γλωσσομάθεια

Ορισμός. Γλωσσομάθεια είναι η γνώση μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών.

Η σημασία της. Η γλωσσομάθεια συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια του ατόμου:

η μελέτη μιας ξένης γλώσσας δημιουργεί νέους ορίζοντες στον πνευματικό κόσμο. Τα εκφραστικά μέσα, ο λεξιλογικός πλούτος διευρύνουν το γνωστικό πεδίο και εμπλουτίζουν τη σκέψη. παράλληλα, η εκμάθηση της γραμματικό-συντακτικής δομής μιας άλλης γλώσσας και η σχετικές ασκήσεις αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα του μαθητή.

Η γνώση ξένων γλωσσών καθίσταται αναγκαία για την αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου ενός νέου, γιατί: η σύνθεση μιας επιστημονικής εργασίας (όπως η πτυχιακή, η μεταπτυχιακή, η διατριβή κ.λ.π.) απαιτεί την αξιοποίηση της διεθνούς βιβλιογραφίας. η φοίτηση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού προϋποθέτει την ουσιαστική γνώση ξένης γλώσσας. παράλληλα, η γνώση μιας άλλης γλώσσας παρέχει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα την εθνική του γλώσσα, με τη συγκριτική εξέταση και τη συνειδητοποίηση της μοναδικότητας.

Η γνώση μιας ξένης γλώσσας διευρύνει τις επαγγελματικές δυνατότητες του ατόμου: παρέχει στον επαγγελματία τη δυνατότητα να παρακολουθεί σεμινάρια σε διεθνείς συναντήσεις που αφορούν την πληρέστερη κατάρτιση του στο

http://siamantoura.blogspot.gr/2010/01/blog-post_9919.html



αντικείμενο της απασχόλησης του. Ευνοεί την απρόσκοπτη επαγγελματική επαφή και διευρύνει το πλαίσιο των συναλλαγών, ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης. η επαρκής γνώση μιας ξένης γλώσσας συνιστά αναγκαίο επαγγελματικό εφόδιο, για να αναλάβει το άτομο μια εργασιακή θέση ή να ανελιχθεί στον τομέα της απασχόλησης του. προσφέρει νέες θέσεις εργασίας. Δημιουργεί μια σειρά επαγγελμάτων, όπως δασκάλους ξένων γλωσσών.

Η γλωσσομάθεια ευνοεί τη βαθύτερη επικοινωνία μεταξύ των λαών και διαμορφώνει πνεύμα οικουμενικής συνείδησης: με την άμεση πληροφόρηση αποτρέπεται οποιαδήποτε παραμόρφωση της πραγματικότητας και διαμορφώνεται μια σφαιρική άποψη, που αντιστοιχεί περισσότερο στην αλήθεια. ο άνθρωπος μπορεί να έχει μια ουσιαστική επαφή με τον τρόπο σκέψης, τη νοοτροπία, την ευρύτερη κουλτούρα ενός λαού. Η επαφή αυτή τον βοηθά να απαλλαγεί από προκαταλήψεις και προϊδεασμούς. το άτομο μπορεί να εντρυφήσει στις πτυχές της ιστορίας, της λογοτεχνίας και, ευρύτερα, του πολιτισμού των άλλων λαών.

Αρνητικά της γλωσσομάθειας: Η ανάλωση μεγάλου χρόνου για την εκμάθηση ξένων γλωσσών σε βάρος της

καλλιέργειας της εθνικής γλώσσας. Η συμπλεγματική διάθεση που μπορεί να δημιουργηθεί από τις κυριαρχούσες

γλώσσες, όπως είναι σήμερα η αγγλική. Μια τέτοια διάθεση προκαλεί την ξενομανία και το μιμητισμό.

Ο κίνδυνος αλλοτρίωσης της εγχώριας γλώσσας, όταν σε ορισμένες εκφράσεις υποκαθίσταται από ξενικούς όρους, ενώ υπάρχουν αντίστοιχοι στη γλώσσα μας.

Η γλώσσα κάθε λαού είναι φορέας του πολιτισμού του. Επομένως, υπάρχει ο κίνδυνος έμμεσης και άκριτης/ υποσυνείδητης υιοθέτησης των αξιών, των αντιλήψεων, της νοοτροπίας κ.λ.π. ενός άλλου πολιτισμού, που μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στη γλωσσική αλλά και στην πολιτιστική παραμόρφωση μιας χώρας.

Η γλωσσομάθεια είναι πιο αναγκαία σε έναν Έλληνα, γιατί: Η χώρα μας είναι πληθυσμιακά μικρή. Οι Έλληνες ταξιδεύουν συχνά σε ξένες χώρες. Η βιβλιογραφία μας δεν είναι αρκετά αναπτυγμένη και, επομένως, ο μελετητής

είναι ανάγκη να χρησιμοποιεί ξένη βιβλιογραφία για την επιστημονική του κατάρτιση. Για τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται σε ξένη χώρα, η εκμάθηση της γλώσσας της είναι ιδιαίτερα αναγκαία, γιατί

Διευκολύνει την εύρεση ή την επιλογή μιας καλύτερης εργασίας. Βοηθά την ενσωμάτωση τους στη νέα κοινωνική πραγματικότητα. Ευνοεί την επαφή τους με τον πνευματικό πολιτισμό της ξένης χώρας.

Γλώσσα και έθνος. Κάθε έθνος έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν από τα άλλα. Αυτά αποτελούν την εθνική του ταυτότητα. Αν ένα έθνος θέλει να διατηρεί την εθνική του ανεξαρτησία και την ιδιαίτερη υπόσταση του, πρέπει να διατηρεί τα στοιχεία της εθνικής του ταυτότητας. Διαφορετικά, η απώλεια των στοιχείων αυτών



θα οδηγήσει νομοτελειακά στην υποτέλεια. Πρωταρχικό στοιχείο εθνικής ταυτότητας είναι, φυσικά, η γλώσσα. Ειδικά για τη χώρα μας, η διατήρηση και καλλιέργεια της, έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού: ομιλείται μόνο στην Ελλάδα, έχει το δικό της αλφάβητο, έχει ιδιαιτερότητα και δε μοιάζει με άλλη.

Η γλώσσα, άλλωστε, είναι έκφραση του πολιτισμού μιας χώρας. Όταν λοιπόν αυτή χάνεται ή αλλοιώνεται, τότε αποκόπτεται κάθε δυνατότητα πρόσβασης στο παρελθόν και στον πολιτισμό μας. Αυτή εκφράζει τα ήθη, τα έθιμα, η νοοτροπία και η παράδοση ενός τόπου.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ Έχουν την συντακτική λειτουργία ενός ονόματος (δηλαδή υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση, προσδιορισμός)

Άρα μπορούν να αντικαταστήσουν από ένα όνομα ή ένα ονοματικό σύνολο.

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ Μας δίνουν μια πληροφορία σχετικά με : α) τον χρόνο, β) την αιτία, γ) τον σκοπό δ) τις προϋποθέσεις, ε) το αποτέλεσμα, στ) την αναφορά της ενέργειας του ρήματος της πρότασης από την οποία εξαρτώνται.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ – ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

ΕΙΔΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : (ότι, πως, που)

ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΡΗΜΑΤΑ: (λόγου, αισθήσεων, έκφρασης, γνώμης, πληροφοριοδότησης)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ:

Υποκείμενο (σε απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις): π.χ. Είναι αλήθεια ότι κουράστηκα.

Αντικείμενο π.χ. Πληροφορήθηκα ότι θα έρθεις αύριο στην πόλη μας.

Επεξήγηση (σε μια λέξη της πρότασης από την οποία εξαρτάται): π.χ. Θέλω να σου εξηγήσω αυτό, ότι η παρουσία σου είναι απαραίτητη.

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ( να )



ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΡΗΜΑΤΑ: θέλησης, ικανότητας, επιθυμίας εξαναγκασμού, απρόσωπα ρήματα & απρόσωπες εκφράσεις (πρέπει, χρειάζεται, απαγορεύεται κ.ά.π)


Υποκείμενο (σε απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις): π.χ. Είναι απόλυτη ανάγκη να έρθεις.

Αντικείμενο (στο ρήμα από το οποίο εξαρτάται): π.χ. Θα ήθελα πολύ να σε ξαναδώ.

Επεξήγηση (σε μια λέξη της πρότασης από την οποία εξαρτάται):

π.χ. Έχω βάλει ένα μεγάλο στόχο, να επιτύχω στις εξετάσεις.

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: (μην, μήπως )

ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΡΗΜΑΤΑ: φόβου, ανησυχίας, αγωνίας


Αντικείμενο (σε απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις) π.χ. Ανησυχώ μήπως χάσω το πλοίο.

Επεξήγηση (σε μια λέξη της πρότασης από την οποία εξαρτάται) : π.χ. Υπάρχει ένας διαρκής φόβος, μήπως γίνουν και νέες ληστείες στην γειτονιά μας.

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: αν, μήπως (ολικής άγνοιας)

ερωτηματικές αντωνυμίες/ ερωτηματικά επιρρήματα

ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΡΗΜΑΤΑ: απορίας, ερωτηματικά, λόγου,(γνώσης) γνωστικά


Υποκείμενο (σε απρόσωπες εκφράσεις) π.χ. Είναι απορίας άξιο αν καταλαβαίνει τι κάνει.

Αντικείμενο ( στο ρήμα που εξαρτάται) π.χ. Δεν γνωρίζω πώς λειτουργεί αυτό το μηχάνημα.

Επεξήγηση (σε μια λέξη της πρότασης από την οποία εξαρτάται) π.χ. Πρέπει να μου δώσεις μια σημαντική πληροφορία, ποιος δηλαδή σου έδωσε αυτό το γράμμα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να βρείτε στις παρακάτω προτάσεις τις δευτερεύουσες ονοματικές

προτάσεις και να δηλώσετε το είδος καθώς και την συντακτική τους θέση:

Προφασίστηκε ότι δεν νιώθει καλά, για να φύγει νωρίτερα.

Είναι καιρός να σκεφτείς σοβαρά το μέλλον σου.

Ένα έτρεμε, μήπως αποκαλυφθεί το μυστικό σου.



Μην της δίνεις, σημασία κάνει πως έχει θυμώσει.

Δε με άκουσες που σου φώναζα.

Μια είδηση θα τον έκανε να χαρεί, ότι ο γιος του γύρισε από τα ξένα .

Είμαι πρόθυμος να συνεργαστούμε, αν, βέβαια το θέλετε και εσείς .

Ανησυχώ μήπως στενοχωρηθεί όταν μάθει την αλήθεια.

Πολυσημία

Tο φαινόμενο κατά το οποίο η ίδια λέξη έχει δύο ή περισσότερες σημασίες, που όμως έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους, έτσι ώστε το ένα νόημα να μπορεί να θεωρηθεί επέκταση του άλλου, λέγεται πολυσημία.

Η πολυσημία των λέξεων μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις και γι' αυτό αξιοποιείται πολύ από τους ευθυμογράφους (θέατρο, κινηματογράφος, γελοιογραφία), που δημιουργούν έτσι χιουμοριστικές καταστάσεις

Ενότητα 3 η - ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ορισμοί

Στερεότυπα: είναι συµβολικοί χαρακτηρισµοί, που αποδίδονται στα µέλη µιας οµάδας και βασίζονται σε γενικεύσεις. Μπορεί να είναι θετικά ή αρνητικά (βάζουµε ετικέτες στους ανθρώπους), Έτσι εκδηλώνονται διακρίσεις, φανατισµοί.

Προκαταλήψεις: είναι εκδηλώσεις εύνοιας ή δυσµένειας όχι µε βάση αντικειµενικά κριτήρια και δεδοµένα, αλλά προσωπικές συµπάθειες και ατοµικά συµφέροντα.

Ρατσισμός:

Φυλετικός: Η διάκριση και ο διαχωρισμός των ανθρώπων ανάλογα με το χρώμα ή την καταγωγή τους. Μία πολιτική ιδεολογία η οποία δέχεται ότι η λευκή κυρίως φυλή είναι ανώτερη των άλλων.

Κοινωνικός: Οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και των δούλων στην αρχαιότητα. Επίσης ο διαχωρισμός σε ανώτερες και κατώτερες κοινωνικές τάξεις φανερώνει ρατσιστικές αντιλήψεις, οι οποίες διαιωνίζουν τις κοινωνικές διακρίσεις και δικαιολογούν την εκμετάλλευση ορισμένων κοινωνικών ομάδων. Είναι ακόμη οι διακρίσεις σε βάρος των μειονοτήτων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ναρκομανών.

Εθνικός: Η αίσθηση της υπεροχής ενός έθνους έναντι των άλλων (εθνικισμός)

Θρησκευτικός: Η αντίληψη ότι μια θρησκεία είναι η μόνη αληθινή και πρέπει να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων.

Αίτια:

Πνευματικά:

Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας. Η τάση των ανθρώπων για κατηγοριοποιήσεις. Τα Μ.Μ.Ε.

Ψυχολογικά:

Η τάση του ανθρώπου και κάθε λαού για διάκριση. Η εύρεση ελαττωμάτων στους άλλους.



Κοινωνικο – Οικονομικά:

Η κοινωνικο-οικονομική εκμετάλλευση των αδυνάτων Η τεχνολογία Η ξενοφοβία Η κρίση αξιών

Συνέπειες:

Προσβάλλει την ανθρώπινη προσωπικότητα / περιθωριοποιεί / απομονώνει. Συντελεί στην εκμετάλλευση και την υποδούλωση των ανθρώπων και των

λαών. Καλλιεργεί πάθη, μίσος, φανατισμό, περιφρόνηση. Δηλητηριάζει τις σχέσεις των λαών και των ανθρώπων. Καλλιεργεί το αίσθημα της υπεροχής και την επιθυμία της εκμετάλλευσης του

συνανθρώπου. Εμποδίζει τη συνεργασία και τη φιλία, που είναι παράγοντες προόδου και

δημιουργίας. Προκαλεί κοινωνικές αναταραχές, εξεγέρσεις, αιματοχυσίες. Προκαλεί αδικίες, κοινωνικές ανισότητες. Δημιουργεί άθλιες συνθήκες διαβίωσης

Προϋποθέσεις / Τρόποι για την καταπολέμηση του ρατσισμού:

Σεβασμός και ανεκτικότητα προς το διαφορετικό (οικογένεια, σχολείο). Ενεργοποίηση των πνευματικών ανθρώπων, ώστε να αγωνιστούν για την

κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων, στις χώρες που υπάρχουν Υλική και ηθική βοήθεια στους λαούς που καταπιέζονται από το ρατσισμό. Επιβολή κυρώσεων (εμπάργκο οικονομικό ή διπλωματικό) στα κράτη που

εφαρμόζουν τις φυλετικές διακρίσεις. Μέσα από την παιδεία να περνούν μηνύματα για την υποστήριξη των

ανθρωπίνων δικαιωμάτων / υιοθέτηση ανθρωπιστικών αξιών(αγάπη, συνεργασία κ.α).

Ερωτηματικές Προτάσεις

Ονομάζονται αυτές που χρησιμοποιούμε συνήθως για να ζητήσουμε μια πληροφορία.

Στο τέλος των ερωτηματικών προτάσεων στο γραπτό λόγο βάζουμε ένα ερωτηματικό.

Π.χ. Τι ώρα είναι;

Με μια ερωτηματική πρόταση μπορούμε:

Να ζητήσουμε να κάνει κάποιος κάτι για εμάς (π.χ. Μου φέρνεις ένα ποτήρι νερό; )

Να προτείνουμε κάτι (π.χ. Πάμε μια βόλτα;) Να αποδεχτούμε μία πρόταση (π.χ. Πάμε μια βόλτα;) Να εκφράσουμε συναισθήματα (π.χ. Πως κατάντησες έτσι, καημένε μου;)

Είδη ερωτηματικών προτάσεων

α. Διακρίνονται σε:



Ευθείες: ο ομιλητής διατυπώνει άμεσα μια ερώτηση. Εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος, τι , πόσος κ.λπ) ή με ερωτηματικά επιρρήματα (μην, μήπως, άραγε, τάχα κ.λπ).

Π.χ. Θα έρθεις μαζί μας;

Πλάγιες: είναι ερωτήσεις που ο ομιλητής μεταφέρει σε κάποιον άλλο.

Π.χ. Τον ρώτησα γιατί έχει θυμώσει μαζί μου τόσο πολύ.

β. ανάλογα με την σκοπιμότητα του ομιλητή

Γνήσιες ερωτήσεις: ζητάμε πληροφορίες.

Π.χ. Πότε θα φύγουμε;

Ρητορικές ερωτήσεις: ουσιαστικά δε ρωτάμε για να λάβουμε απάντηση, απλώς διατυπώνουμε με έμφαση μια κρίση.

Π.χ. Μήπως δεν σε είχα προειδοποιήσει;

Ερωτήσεις προσταγής: διατυπώνουν με ευγένεια κάποια προσταγή ή παράκληση .

Π.χ. Δεν έρχεσαι και εσύ μαζί μας;

γ. ανάλογα με το είδος των απαντήσεων που δέχονται

Ολικής άγνοιας: η ζητούμενη πληροφορία αφορά το περιεχόμενο όλης της πρότασης (ως απάντηση μπορεί να δοθεί ένα απλό ναι ή όχι ή κάποια άλλη βεβαιωτική ή αρνητική λέξη ή φράση).

Π.χ. - Θα έρθεις στην εκδρομή;

- Φυσικά

Μερικής άγνοιας: η ζητούμενη πληροφορία αφορά ένα μέρος του περιεχομένου της πρότασης.

Π.χ. - Τι ώρα θα φύγουν; (Ο ομιλητής ξέρει ότι θα φύγουν, αλλά δεν ξέρει τι ώρα.)

Οι ερωτήσεις μερικής άγνοιας εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος, τι, πόσος κ.λπ) και με ερωτηματικά επιρρήματα (πότε, πώς, γιατί κ.λπ)

Με το ίδιο κριτήριο διακρίνονται σε :

ανοιχτές: ερωτήσεις που ζητούν μια γνώμη / επιχείρημα ή και συναισθήματα σχετικά με ένα θέμα . Η απάντηση είναι σε συνεχή λόγο.

κλειστές: ερωτήσεις που επιδέχονται απάντηση μονολεκτική ή σύντομη.

Π.χ. Ποια είναι η γνώμη σας για την ελληνική τηλεόραση; (παραδ. ανοιχτής)

Ποια ταινία είδες στον κινηματογράφο εχθές; (παραδ. κλειστής)

Διμελείς ερωτήσεις

Μια ερώτηση ευθεία ή πλάγια , ολικής άγνοιας μπορεί να είναι διμελής, δηλαδή να αποτελείται από 2 ερωτηματικές προτάσεις που συνδέονται με το διαχωριστικό μόριο ή .



Π.χ. – Θα έρθεις τελικά ή μείνεις σπίτι. (ευθεία διμελής)

– Δεν καταλαβαίνω αν αστειεύεται ή μιλά σοβαρά. (πλάγια διμελής)

Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις

Ανήκουν στις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.

Εισάγονται:

οι ολικής αγν. με το μόριο αν ή τα μη, μήπως, μην τυχόν. οι μερικής αγν. με ερωτηματικές αντωνυμίες ή ερωτηματικά επιρρήματα.

Π.χ. ολικής

- Με ρώτησε αν είχα νέα από τον Γιώργο.

μερικής

- Από την ταραχή του δεν ήξερε τι έλεγε.

Από πού εξαρτώνται:

από ρήματα που σημαίνουν: - ρωτώ , απορώ - λέω, ανακοινώνω, εξηγώ, γράφω - σκέφτομαι, λογαριάζω, εξετάζω, θυμάμαι, προσέχω - δείχνω - γνωρίζω ……

Π.χ. Δεν θυμάμαι αν έχουμε συναντηθεί ξανά .

από περιφράσεις με ανάλογη σημασία. Π.χ. Δεν είναι βέβαιος αν είναι αλήθεια όσα λέγονται. ουσιαστικά με παρόμοια σημασία (π.χ. απορία, ερώτηση, αμφιβολία,

σκέψη…) Π.χ. Στην απορία μου, πως θα βρεθούν χορηγοί για την εκδήλωσή μας, δεν μου απάντησε κανείς.

δεικτικές ή αόριστες αντωνυμίες ουδετέρου γένους.

Π.χ. Ένα δεν καταλαβαίνω, γιατί το έκανε.

Πως λειτουργούν

α. αντικείμενο: ρημάτων ή περιφράσεων με τις σημασίες που αναφέραμε.

Π.χ. Πρόσεξε πως θα του μιλήσεις.

β. υποκείμενο: απρόσωπων εκφράσεων με παρόμοια σημασία.

Π.χ. Είναι ζήτημα αν θα φτάσουμε στην ώρα μας;

γ. επεξήγηση: ουσιαστικών με παρόμοια σημασία ή δεικτικών ή αόριστων αντωνυμιών ουδετέρου γένους.

Π.χ. Αυτό θα φανεί στο μέλλον, αν ήταν σωστή η απόφαση που πήρες.



δ. προσδιορισμός : σε ουσιαστικά με παρόμοια σημασία.

Π.χ. Για καιρό τον βασάνιζε η σκέψη μήπως έχει πάρει λάθος απόφαση.

Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα

Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους: α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει: π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς. β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρίζω κτλ.: π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι πλάγιος.

Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς:

π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες.

Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες». Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε

Μεταβολές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:

Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδικές

προτάσεις:

π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου.

Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του. Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες βουλητικές

προτάσεις:

π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία

Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία

Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις:

π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες;

Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα. Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους κατά

τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο:

π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως.

Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως.

Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:

στα πρόσωπα του ρήματος στα πρόσωπα των αντωνυμιών στις εγκλίσεις των ρημάτων στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από ρήμα

ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου)



στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα. Παραδείγματα

1. Ευθύς λόγος: Φύγε Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει. (αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄) 2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω μαζί σου. Π.Λ. : Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει μαζί της. (αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄) 3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή. Π.Λ.: Ο διευθυντής ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή. (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο)

Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων:

Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου.

Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές:

Ευθύς λόγος Πλάγιος λόγος

ενεστώτας π.χ. Δε φοβάται τίποτε.

ενεστώτας ή παρατατικός Είπε πως δε φοβάται (ή δε φοβόταν) τίποτα.

παρακείμενος π.χ. Εγώ το έχω στείλει το γράμμα

παρακείμενος ή υπερσυντέλικος Έλεγε πως αυτός το έχει στείλει (ή είχε στείλει) το γράμμα

μέλλοντας π.χ. Θα κρατήσει το λόγο του;

μέλλοντας ή θα + παρατατικός Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατήσει (ή θα κρατούσε) το λόγο του

υποτακτική(δευτερεύουσας πρότασης) π.χ. Αν κλειστούν στη σπηλιά, θα τους πιάσουν οι Τούρκοι

υποτακτική ή οριστική παρατατικού Έλεγε πως, αν κλειστούν (ή αν κλείνονταν) στη σπηλιά, θα τους πιάσουν (ή θα τους έπιαναν) οι Τούρκο

Άσκηση Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο. Ως ρήματα εξάρτησης να χρησιμοποιήσετε τα ρήματα που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις.

α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε<..) ______________________________________________ β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε<..) ______________________________________________ γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν<..)



_______________________________________________ δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε<..) ________________________________________________ ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε<..) ________________________________________________

Κυριολεξία// Μεταφορά

Στην κυριολεξία μια λέξη ή έκφραση διατηρεί τη βασική και ακριβή σημασία της.

H μεταφορά είναι ένα σχήμα λόγου. Στη μεταφορά μια λέξη ή μια φράση χρησιμοποιείται σε ένα ορισμένο περιβάλλον με σημασία διαφορετική από την αρχική. Ωστόσο, ανάμεσα στις δύο σημασίες (την κυριολεκτική και τη μεταφορική) υπάρχει κάποια μικρή ή μεγάλη ομοιότητα, η οποία και επιτρέπει, μαζί με τα συμφραζόμενα, την κατανόηση της νέας μεταφορικής σημασίας.

Ενότητα 4η – ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Στόχοι Ευρωπαϊκής Ένωσης:

Οικονομική ανάπτυξη και ευημερία όλων των κρατών –μελών Διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης –> Συνοχή και ενότητα Διατήρηση πολιτικής σταθερότητας και ανάδειξη δημοκρατίας Εδραίωση της ειρήνης στον ευρωπαϊκό χώρο Συνεργασία μεταξύ των κρατών για αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων

Λόγοι συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών σχολείων:

Γνωριμία και επαφή με την ευρωπαϊκή πολυμορφία (γλώσσα, παράδοση, θρησκεία) και προσπάθεια εντοπισμού και ανάδειξης της κοινής πολιτισμικής κληρονομιάς (αγώνες για την ελευθερία, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κοινά ιστορικά βιώματα, κ.α).

Ανταλλαγή απόψεων και γόνιμη επικοινωνία σε διάφορους τομείς, όπως εκπαίδευση, περιβάλλον, αθλητισμός.

Συνεργασία και κοινή δράση απέναντι σε προβλήματα που απασχολούν τους νέους όλης της Ευρώπης (ρατσισμός, ναρκωτικά, ανεργία, κ.α).

Ελπίδες από την Ευρωπαϊκή ενοποίηση:

Καταπολέμηση κοινωνικών προβλημάτων. Ενίσχυση της οικονομίας των ασθενέστερων χωρών. Από κοινού αντιμετώπιση των διακρατικών προβλημάτων. Ενίσχυση της πίστης σε αρχές όπως ελευθερία, ισοτιμία, δημοκρατία και

διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνεργασία σε όλους τους τομείς (επιστήμη, τέχνες κ.α).

Φόβοι – κίνδυνοι από την Ευρωπαϊκή ενοποίηση:

Απώλεια εθνικής ταυτότητας και παραποίηση της ξεχωριστής μας φυσιογνωμίας –> Μη τήρηση ηθών και εθίμων.

Παραφθορά της γλώσσας (εισροή ξενικών στοιχείων). Παραγκωνισμός των αδύναμων χωρών και συνεταιρισμός των ισχυρών. Αδράνεια και μη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων –> Αδιαφορία

για την ευρωπαϊκή πορεία



Αναφορικές Προτάσεις

Αναφορικές προτάσεις ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα. Οι αναφορικές αντωνυμίες είναι οι εξής: α) που β) ο οποίος, η οποία, το οποίο γ) όποιος, όποια, όποιο ή ό,τι (ή οποιοσδήποτε, οποιαδήποτε, οποιοδήποτε) δ) όσος, όση, όσο Στα αναφορικά επιρρήματα είναι τα εξής: α) όπου, οπουδήποτε, εκεί που ( δηλώνουν τόπο) β) όποτε, οποτεδήποτε, τότε που (δηλώνουν χρόνο) γ) όπως, καθώς (δηλώνουν τρόπο) δ) όσο, οσοδήποτε ( δηλώνουν ποσό) Παραδείγματα

Ήταν δύσκολος ο χρόνος που έφυγε.

Σο βουνό το οποίο βλέπετε είναι το ψηλότερο της περιοχής.

Μπορείς να κάνεις ό,τι θες.

Έριξε τόση βροχή όση δεν είχε ρίξει σε ένα χρόνο.

Όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά.

Έλα από το σπίτι όποτε μπορέσεις.

Θα γίνουν τα πράγματα όπως τα κανονίσαμε.

Πρέπει να μείνεις εδώ όσο χρειάζεται.

Οι αναφορικές προτάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το συντακτικό τους ρόλο μέσα στο λόγο. Έτσι υπάρχουν: α) οι επιθετικές αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται με τις αντωνυμίες που και ο οποίος, η οποία, το οποίο. β) οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται με τις αντωνυμίες όποιος, όποια, όποιο και όσος, όση, όσο, καθώς και με τα αναφορικά επιρρήματα. ΟΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι επιθετικές αναφορικές προτάσεις προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό της κύριας πρότασης.

Όταν δε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση, μας δίνουν μια πληροφορία για το ουσιαστικό που είναι απαραίτητη για να το διακρίνουμε από άλλα της ίδιας ομάδας.

το παράδειγμα «Στο βουνό το οποίο βλέπετε είναι το ψηλότερο της περιοχής» η αναφορική πρόταση επιχειρεί να διακρίνει το συγκεκριμένο βουνό από όλα τα άλλα βουνά της

περιοχής. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη. Ειδάλλως θα υπήρχε ασάφεια για ποιο βουνό

γίνεται λόγος.

Όταν χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση, απλώς προσθέτουν μια

πληροφορία για ένα ουσιαστικό της κύριας πρότασης το οποίο έχει διακριθεί από

άλλα της ίδιας ομάδας ή το οποίο δηλώνει κάτι συγκεκριμένο, ειδικό ή μοναδικό.



Π.χ. Η Ευρώπη, στην οποία ανήκει και η Ελλάδα, είναι η πιο πυκνοκατοικημένη ήπειρος.

Η αναφορική πρόταση του παραπάνω παραδείγματος δεν δίνει μια πληροφορία

απαραίτητη για την διάκριση και την κατανόηση του ουσιαστικού «Ευρώπη», γιατί αυτό

δηλώνει ήδη κάτι συγκεκριμένο και μοναδικό. συνεπώς μας δίνει απλώς μια πρόσθετη

πληροφορία.

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις μπορούν να λειτουργούν:

ως υποκείμενο π.χ.: Όποιος ενδιαφέρεται να το δηλώσει.

ως αντικείμενο π.χ.: Μπορείς να κάνεις ό,τι θες.

ως κατηγορούμενο π.χ.: Εύχομαι να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι.

ως επιρρηματικός προσδιορισμός:

Χρόνου π.χ.: Θα έρχεστε όποτε σας καλώ.

Τρόπου π.χ.: Θα γίνουν τα πράγματα όπως τα κανονίσαμε

Τόπου π.χ.: Πάμε όπου θέλεις.

Ποσού π.χ.: Έριξε τόση βροχή όση δεν είχε ρίξει σε ένα χρόνο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω φράσεις τις αναφορικές προτάσεις και να αναφέρετε το είδος τους και τη συντακτική τους λειτουργία.

1) Στο βιβλίο που μου έδωσες ήταν βαρετό. 2) Θα σας επισκεφτούμε όποτε μας το επιτρέψουν οι συνθήκες. 3) Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει. 4) Η επιτροπή η οποία ορίστηκε θα βγάλει σύντομα το πόρισμά της. 5) Θα πληρώσω όσα χρήματα χρειαστούν. 6) Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, είναι ένας από τους κορυφαίους Έλληνες ποιητές. 7) Θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να εκτελεστούν τα έργα όπως έχει σχεδιαστεί. 8) Η έλλειψη νερού την οποία αντιμετωπίσαμε στην έρημο ήταν πραγματικά δραματική. 9) Με υπομονή μπορείς να κατακτήσεις οτιδήποτε επιθυμείς.

10) Ο σταθμός του τρένου, στον οποίο περιμέναμε, ήταν γεμάτος κόσμο.

2. Να αναφέρετε αν στις παρακάτω περιπτώσεις είναι σωστή ή λανθασμένη η διάκριση

των επιθετικών αναφορικών προτάσεων από τις κύριες προτάσεις.

α. Η Γη στην οποία όλοι κατοικούμε είναι ένας θαυμάσιος πλανήτης. Σ Λ β. Όλοι γνωρίζουμε τους λόγους, που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Σ Λ γ. Η Κρήτη, στην οποία βρίσκεται και το φαράγγι της Σαμαριάς, είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας. Σ Λ δ. Δεν πρόλαβα να το δω την πινακίδα του αυτοκινήτου που μας χτύπησε.



Σ Λ ε. Ήμασταν τόσο πολύ κουρασμένοι από την προηγούμενη μέρα, ώστε μας πήρε ο ύπνος και δεν προλάβαμε το πρωινό δρομολόγιο για την πόλη. Στο λεωφορείο, το οποίο χάσαμε, έφευγε στις οχτώ το πρωί. Σ Λ

Η αντωνυμία «ο οποίος»

Η αντωνυμία ο οποίος συμφωνεί ως προς το γένος και τον αριθμό με το όνομα που προσδιορίζει.

Η πτώση αυτής της αντωνυμίας είναι ανάλογη με το συντακτικό ρόλο που παίζει μέσα στην αναφορική πρόταση.

Δηλαδή, μπορεί να είναι:

σε ονομαστική, αν είναι υποκείμενο σε αιτιατική, αν είναι αντικείμενο σε γενική, αν είναι ονοματικός προσδιορισμό

Όταν μια σύνθετη ονοματική φράση προσδιορίζεται από μια αναφορική πρόταση, η χρήση της αντωνυμίας ο οποίος, συνήθως, βοηθάει περισσότερο από το που, για να καταλάβουμε σε ποιο από τα ονόματα αποδίδεται ο προσδιορισμός.

π.χ. Τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ευρώπη (= ;;)

ενώ: Τα παιδιά των μεταναστών τα οποία (= τα παιδιά:) γεννήθηκαν στην Ευρώπη

Αντίθετες //Συνώνυμες

Συνώνυμες λέγονται οι λέξεις που έχουν την ίδια περίπου σημασία.

Στη γλώσσα όμως είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξουν δύο λέξεις που να έχουν την ίδια ακριβώς σημασία και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά σε όλα τα γλωσσικά περιβάλλοντα.

Αντίθετες είναι οι λέξεις που έχουν αντίθετες σημασίες.

Mια λέξη μπορεί να έχει διαφορετικά αντίθετα ανάλογα με το περιβάλλον, στο οποίο αυτά εμφανίζονται:

π.χ. νέες ιδέες ≠ παλιές ιδέες ψηλά δέντρα ≠ χαμηλά δέντρα

νέες γυναίκες ≠ γριές γυναίκες ψηλά παιδιά ≠ κοντά παιδιά

O τρόπος με τον οποίο δύο λέξεις βρίσκονται σε αντίθεση δεν είναι πάντα ο ίδιος:

α. Αντίθετες είναι δύο λέξεις όταν αποτελούν τα άκρα μιας κλίμακας με ενδιάμεσες διαβαθμίσεις.

κρύος δροσερός

χλιαρός ζεστός



ούτε κρύος ούτε ζεστός

Tα ζεύγη αυτά λέγονται κλιμακωτά αντίθετα.

β. Αντίθετες είναι όμως και δύο λέξεις ανάμεσα στις οποίες δεν υπάρχει καμία ενδιάμεση κατάσταση: αναγκαστικά ένας άνθρωπος (ή ένα πράγμα) μπορεί να είναι ή το ένα ή το άλλο.

Ελεύθερος ≠ σκλαβωμένος

Aυτά τα αντίθετα είναι δυαδικά αντίθετα.

γ. Αντίθετες είναι επίσης δύο λέξεις όταν η μία περιγράφει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε δύο ανθρώπους (ή πράγματα) και η άλλη λέξη περιγράφει την ίδια σχέση αλλά από την πλευρά του άλλου ατόμου.

Πουλώ ≠ αγοράζω

Aυτές οι λέξεις λέγονται αντίστροφες.

Ενότητα 5 η – ΕΙΡΗΝΗ - ΠΟΛΕΜΟΣ

Τα αγαθά της ειρήνης

Αίσθημα ασφάλειας, τάξης και σιγουριάς , καθώς δεν κυριαρχεί ο φόβος του θανάτου.

Στις σχέσεις των ανθρώπων κυριαρχούν ο σεβασμός, η κατανόηση και η αλληλεγγύη.

Ο άνθρωπος είναι μια υγιής και ολόπλευρη προσωπικότητα χωρίς τραυματικές εμπειρίες.

Πρόοδος και ευημερία της κοινωνίας. Ο πολιτισμός αναπτύσσεται σε όλους τους τομείς – επιστήμες, τέχνες,

γράμματα αφού ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να εμπνευστεί και να δημιουργήσει. Α

Ανάπτυξη της οικονομίας, αφού μειώνονται οι δαπάνες για πολεμικό εξοπλισμό.

Ενίσχυση της δημοκρατίας και του διαλόγου. Διάδοση της ανθρωπιστικής παιδείας και ηθικών αξιών, όπως η δικαιοσύνη, η

αγάπη για το συνάνθρωπο.



Επικοινωνία και συνεργασία ανάμεσα στα κράτη για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων π.χ. περιβαλλοντική καταστροφή , αφού δεν υπάρχουν συγκρούσεις και ανταγωνισμοί.

Οι συνέπειες του πολέμου

Χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν στο πεδίο της μάχης, ή από τις αρρώστιες και την πείνα.

Ο άμαχος πληθυσμός γυναίκες, γέροι και παιδιά αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι του και να γίνουν πρόσφυγες.

Παιδιά μένουν ορφανά από τον ένα ή και από τους δύο γονείς και καταλήγουν να μεγαλώνουν σε ορφανοτροφεία.

Τα θύματα του πολέμου τραυματίζονται ψυχικά και κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή τις οδυνηρές εμπειρίες.

Τα παιδιά εξοικειώνονται με τη βία και τα όπλα. Χάνουν την αθωότητά τους. Κυριαρχεί το μίσος, η οργή και η επιθυμία για εκδίκηση. Ανασφάλεια, αβεβαιότητα και απαισιοδοξία. Επικρατούν η καχυποψία και η απομόνωση, o ρατσισμός και οι

προκαταλήψεις, ο φόβος για το ξένο ή το διαφορετικό .

Στόχος: Επικράτηση και διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης

«TΕΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ»

Α. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν για ποιο σκοπό γίνεται η ενέργεια που δηλώνεται στην πρόταση από την οποία εξαρτώνται. Έχουν άρνηση μη(ν).

Εισάγονται Φανερώνουν Παραδείγματα τους τελικούς συνδέσμους: για να, να

Σκοπό - Τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο για να μάθουν γράμματα. - Ήρθα να σε δω.

Προσοχή!

1. Δεν πρέπει να συγχέουμε τις τελικές προτάσεις με τις βουλητικές επειδή και οι δύο εισάγονται με το να. Οι βουλητικές είναι ονοματικές προτάσεις (λειτουργούν δηλαδή ως υποκείμενο και αντικείμενο), ενώ οι τελικές είναι επιρρηματικές προτάσεις. Πέρα απ’αυτό, όταν οι τελικές προτάσεις εισάγονται με το σύνδεσμο να, αυτός μπορεί να αντικατασταθεί με το για να:

π.χ. Θέλω να μιλήσουμε. (βουλητική πρόταση)

Ήρθα να μιλήσουμε. (τελική πρόταση)

ή

Ήρθα για να μιλήσουμε. (τελική πρόταση)

Αν το να δεν μπορεί να αντικατασταθεί με το για να, τότε η πρόταση είναι σίγουρα βουλητική. Οι τελικές προτάσεις ξεχωρίζουν από τις βουλητικές και από το ρήμα της εξάρτησής τους: οι τελικές εξαρτώνται συνήθως από ρήματα που δηλώνουν κίνηση, ενώ οι βουλητικές από ρήματα που δηλώνουν θέληση, ικανότητα, προσταγή κλπ.



2. Οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το για να δεν είναι πάντοτε τελικές. Μπορεί να είναι και αιτιολογικές ή και αποτελεσματικές:

π.χ.

Είσαι πολύ κουτός για να δίνεις σημασία στα λεγόμενά του. (αιτιολογική πρόταση) Είναι πολύ δυνατός για να φοβηθεί έναν τέτοιο αντίπαλο. (αποτελεσματική πρόταση)

Β. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται. Έχουν άρνηση δε(ν).

Εισάγονται Φανερώνουν Παραδείγματα

τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί, επειδή, διότι, αφού

λέξεις και εκ- φράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι: που, καθώς, μια και, μια που

Αιτία - Δεν πήγε στο σχολείο επειδή ήταν άρρωστος. - Δουλεύει μέρα νύχτα γιατί έχει χρέη. - Αφού το λες εσύ, θα υποχωρήσω. - Χαίρομαι που ήρθες νωρίς. - Θα σας ακούσω, μια και δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά.

Σημειώσεις:

Και ο σύνδεσμος και μπορεί να χρησιμοποιείται ως αιτιολογικός: π.χ. Δώσε μου λίγο νερό και είμαι διψασμένη. (= γιατί είμαι διψασμένη).

Ο σύνδεσμος γιατί χρησιμοποιείται και ως παρατακτικός σύνδεσμος ύστερα από ισχυρό σημείο στίξης (τελεία, άνω τελεία, θαυμαστικό, ερωτηματικό). Σε αυτή την περίπτωση εισάγει κύρια πρόταση: π.χ. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επικοινωνία των ανθρώπων είναι ο διάλογος. Για- τί ο διάλογος γεφυρώνει τις διαφορές.

Και με το για να μπορεί η πρόταση να είναι αιτιολογική:

π.χ. Είσαι πολύ απαισιόδοξος για να τα παίρνεις όλα στραβά

Ενότητα 6η – ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

Ορισμός:

Η οργανωμένη, εκούσια και ανιδιοτελής προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.

Αξία:

Καταπολέμηση ατομικισμού και ιδιοτέλειας, ανάπτυξη αλληλεγγύης, συντροφικότητας, ενότητας.

Ενεργός συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτική ζωή και ενίσχυση δημοκρατίας.

Έμπρακτη απόδειξη ανιδιοτελούς αγάπης προς τον συνάνθρωπο.



Ηθική ικανοποίηση και πληρότητα. Διοχέτευση δημιουργικών δυνάμεων ανθρώπου με τρόπο ωφέλιμο

Φορείς ευαισθητοποίησης:

Οικογένεια –>Ανατρέφει τα μέλη της με πνεύμα ανιδιοτελούς προσφοράς, δίνοντας η ίδια το παράδειγμα.

Το σχολείο –> Διαμορφώνει προσωπικότητες με ηθικές αξίες και ανθρωπιστικά ιδεώδη / Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ή συμμετέχει σε δραστηριότητες εθελοντικής δράσης.

Τα Μ.Μ.Ε. –> Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της εθελοντικής προσφοράς και δράσης / Προβάλλουν ανάλογα πρότυπα.

Προβλήματα σύγχρονης εποχής που καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ανθρωπιάς και

αλληλεγγύης:

Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πολλές χώρες της υφηλίου.

Πόλεμος και συνέπειές του.

Bία και εγκληματικότητα.

Οικολογική καταστροφή.

Κυριαρχία της μηχανής.

«ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ»

Η έννοια του χρόνου δηλώνεται με :

1. Επιρρήματα και επιρρηματικές εκφράσεις : αργότερα, νωρίς, αύριο, χρόνο με το χρόνο, εδώ και μέρες κλπ.

2. Αιτιατική ή σπάνια γενική και ονομαστική : τη νύχτα , το χειμώνα, του χρόνου , η ώρα δέκα φτάσαμε εκεί κ.α.

3. Εμπρόθετους προσδιορισμούς : μετά τον πόλεμο , πριν από το τέλος, κατά την εφηβεία κ.α.

4. Χρονικές μετοχές : τραυματίστηκε τρέχοντας με το πατίνι .

5. Χρονικές προτάσεις : Ήταν ακόμα νύχτα, όταν ξεκινήσαμε .

6. Επιρρηματικό κατηγορούμενο του χρόνου : Πέθανε νέος.

ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :Λειτουργούν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΙ ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ χρονικούς συνδέσμους : όταν, σαν, ενώ, αφού, καθώς, πριν (να), ώσπου, ωσότου, όποτε, αφότου, μόλις, προτού, όποτε, άμα λέξεις και εκφράσεις που λειτουργούν ως χρονικοί σύνδεσμοι : κάθε που, έως ότου να, εκεί που, όσο να, μέχρι να κ.λ.π.

Όταν αντιδρούμε μπροστά στις αδικίες, χτίζουμε την ειρήνη. Όποτε τον βλέπω, εκνευρίζομαι άσχημα. Μην κάνετε φασαρία, μέχρι να γυρίσω . Αφού διάβασε, άνοιξε τον υπολογιστή. Εκεί που μιλούσαμε, άρχισε να βρέχει καταρρακτωδώς .

ΤΙ ΔΗΛΩΝΕΙ Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Το ταυτόχρονο (ό,τι δηλώνει η χρονική Όταν διαβάζω λογοτεχνία, περνάω σε



συμβαίνει συγχρόνως με την ενέργεια που δηλώνεται από το ρήμα της κύριας πρότασης) Το προτερόχρονο (ό,τι δηλώνει η χρονική τοποθετείται πριν από την ενέργεια που δηλώνεται με το ρήμα της κύριας πρότασης) Το υστερόχρονο (ό,τι δηλώνει η χρονική συμβαίνει μετά την ενέργεια που δηλώνεται από το ρήμα της κύριας πρότασης)

μια άλλη διάσταση Αφού έκανε όλες τις δουλειές, θυμήθηκε το ραντεβού της με το γιατρό Πριν διαβάσει , είδε όλες τις αγαπημένες της σειρές

«Υποθετικές Προτάσεις»

Υποθετικές είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν τον όρο (ή την προϋπόθεση) που πρέπει να ισχύει για να γίνει αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζουν.

Εισάγονται με τους συνδέσμους ή τις εκφράσεις

Φανερώνουν Παραδείγματα

Τους υποθετικούς συνδέσμους : εάν, αν, σαν, άμα

Όρο (ή προϋπόθεση) -Αν μ’ αγαπάς πραγματικά, θα το δείξεις με τις πράξεις σου. - Σαν (άμα, αν) τη χάσει ο άνθρωπος την τιμή του, τι την θέλει την ζωή του;

Τις εκφράσεις: έτσι και, σε περίπτωση που

- Σε περίπτωση που ήταν καλός ο καιρός σήμερα, θα πηγαίναμε εκδρομή.

Η υποθετική πρόταση λέγεται υπόθεση. Η πρόταση που προσδιορίζει λέγεται απόδοση. Η υπόθεση καθ η απόδοση μαζί αποτελούν τον υποθετικό λόγο.

Υποθετικός λόγος

Αν δε μου το πεις θα με φάει η περιέργεια.

Υπόθεση Απόδοση

«Είδη υποθετικών λόγων» Οι υποθετικοί λόγοι εκφράζουν το πραγματικό ή το αντίθετο του πραγματικού :

Α. πραγματικό

Στο πραγματικό αν αληθεύει υπόθεση, αληθεύει και η απόδοση:

Π.χ. Αν δείχνεις αλληλεγγύη στους συνανθρώπους σου, νιώθεις ικανοποίηση.

Β. το αντίθετο του πραγματικού



Στο αντίθετο του πραγματικού παίρνουμε ως υπόθεση κάτι που δεν έχει πραγματοποιηθεί στο παρελθόν (ή πιθανότατα δε θα πραγματοποιηθεί ούτε στο μέλλον) . Επομένως, το περιεχόμενο της απόδοσης είναι και αυτό απραγματοποίητο ή ελάχιστο πιθανό να συμβεί:

Π.χ. Αν δεν τον γνώριζα καλά, θα το πίστευα .

(αλλά τον γνωρίζω καλά και δεν το πιστεύω).

Προσοχή!!!

Στην υπόθεση του αντίθετου του πραγματικού χρησιμοποιείται είτε ο Παρατατικός είτε ο Υπερσυντέλικος, στην απόδοση χρησιμοποιείται το θα +παρατατικός ή υπερσυντέλικος:

Π.χ. Αν διάβαζα, θα έγραφα καλά στις εξετάσεις.

Αν είχα διαβάσει, θα είχα περάσει την τάξη.

ΑΣΚΗΣΗ

Να αντικαταστήσετε με μια χρονική πρόταση τις λέξεις ή τις φράσεις που υπογραμμίζονται:

α. Θα ξεκινήσουμε με την ανατολή του ήλιου .

_____________________________________________

β. Περνώντας από τη γειτονιά σου, θυμήθηκα τα παιχνίδια που παίζαμε παλιά.

_____________________________________________

γ. Με το τέλος του πολέμου επέστρεψε στη πατρίδα του.

____________________________________________

δ. Σε όλη μου τη ζωή θα τον θυμάμαι.

____________________________________________

Υπώνυμα Υπάρχουν λέξεις ή φράσεις των οποίων η σημασία συμπεριλαμβάνεται μέσα στην έννοια μιας άλλης λέξης ή φράσης. Αυτές οι λέξεις λέγονται υπώνυμά της.

Π.χ. γιατρός – παιδίατρος

Ενότητα 7η - ΤΕΧΝΗ

Ορισμός

Τέχνη: είναι η έκφραση, η αποκάλυψη του ωραίου. Είναι η δηµιουργία έργων µέσα από τα οποία ο δηµιουργός τους, ο καλλιτέχνης, επιδιώκει να εξωτερικεύσει τα συναισθήµατά του, τα βιώµατά του, τις ιδέες τους και να επικοινωνήσει µε τον κόσµο, προκαλώντας ταυτόχρονα αισθητική συγκίνηση.

Αισθητική συγκίνηση: εννοούµε τη συναισθηµατική εξύψωση που νιώθει κανείς όταν έρθει σε επαφή µε το ωραίο. Τότε νιώθουµε την ψυχή µας να γεµίζει από ένα



αίσθηµα πληρότητας, ευφορίας, χαράς. Το ίδιο µπορεί να συµβεί, αν διαβάσουµε ένα λογοτεχνικό κείµενο ή αν σταθούµε µπροστά σε έναν πίνακα ζωγραφικής.

Ο καλλιτέχνης: είναι ένα ιδιαίτερα χαρισµατικό και εµπνευσµένο άτοµο. ∆ιαθέτει το ταλέντο, το έµφυτο αυτό χάρισµα του δηµιουργού, που τον οδηγεί στο να παράγει όµορφα και πρωτότυπα δηµιουργήµατα. ∆ιακρίνεται για την ευαισθησία και τη δηµιουργική φαντασία, γι’ αυτό έχει τη δύναµη να µετουσιώνει σε τέχνη τις ιδέες και τα συναισθήµατά του.

Μορφές της τέχνης:

Καλές τέχνες: Λογοτεχνία (ποίηση και πεζογραφία), εικαστικές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική), κινητικές τέχνες ή τέχνες του χρόνου (µουσική, θέατρο, χορός, κινηµατογράφος, όπερα)

Εφαρµοσµένες τέχνες: Αγγειοπλαστική, χρυσοχοϊα, η τέχνη του επίπλου, η διακόσµηση, η τέχνη του γυαλιού, κ.λ.π.

Γραφικές τέχνες: Χαλκογραφία, ξυλογραφία, λιθογραφία

Η αξία της τέχνης:

Προβληµατίζει και ευαισθητοποιεί

Εξευγενίζει τον άνθρωπο

Ψυχαγωγεί

Ενώνει τους ανθρώπους και τους λαούς

Οδηγεί στην αυτογνωσία και την αυτοκριτική

Προβάλλει πρότυπα και αξίες

Η τέχνη σταµατά το χρόνο

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Α. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Αποτελεσματικές (ή συμπερασματικές) προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν ποιο είναι το αποτέλεσμα του περιεχομένου της πρότασης που προσδιορίζεται. συχνά στην πρόταση που προσδιορίζεται υπάρχει η δεικτική αντωνυμία «τέτοιος» ή «τόσος» ή το επίρρημα «τόσο» ή «έτσι» ή άλλη ισοδύναμη έκφραση.

Εισάγονται με Φανερώνουν Παραδείγματα

Τους αποτελεσματικούς συνδέσμους: ώστε, που

Αποτέλεσμα -Τόσο θύμωσα με τη συμπεριφορά του, ώστε τον τιμώρησα παραδειγματικά. -Φώναζε τόσο δυνατά, που μας αναστάτωσε.

το σύνδεσμο να

Αποτέλεσμα -Δεν είμαι κουτός, να μην καταλαβαίνω.

εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αποτελεσματικοί σύνδεσμοι: ώστε να, που να, για

Αποτέλεσμα -Σε γέλασε τόσες φορές, ώστε να μην τον πιστεύεις πια. -Μαγειρεύει τόσο νόστιμα, που να γλείφεις τα δάχτυλά σου



να, με αποτέλεσμα να

Παρατηρήσεις

1. Ως αποτελεσματικός σύνδεσμος χρησιμοποιείται και ο σύνδεσμος και:

π.χ. Με έκανε και έγινα με όλο τον κόσμο εχθρός (=ώστε έγινα).

2. Ο σύνδεσμος ώστε χρησιμοποιείται και ως παρατακτικός σύνδεσμος, στην αρχή

περιόδου ή ημιπεριόδου και εισάγει τότε κύρια πρόταση:

π.χ. Θα σε βοηθήσω όσο μπορώ ώστε να πάψεις να ανησυχείς.

Ώστε εδώ κρυβόσουν τόσο καιρό!

3. Όσες αποτελεσματικές προτάσεις εισάγονται με τους συνδέσμους ώστε και που,

έχουν άρνηση δε(ν). Όσες εισάγονται με εκφράσεις που περιέχουν το να (π.χ. ώστε

να, που να κτλ.) έχουν άρνηση μη(ν).

Β . ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εναντιωματικές προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που δείχνουν εναντίωση προς αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζουν. Παίρνουν άρνηση δε(ν), εκτός από αυτές που εισάγονται με το και ας, οπότε παίρνουν άρνηση μη(ν).

Εισάγονται με Φανερώνουν Παραδείγματα

τους αντιθετικούς συνδέσμους: αν και, ενώ, μολονότι, που, μόλο που, και που, και ας

εναντίωση (δηλαδή ισχυρή αντίθεση)

- Αν και σε περίμενα όλο το πρωί, δε φάνηκες. - Μολονότι με προκάλεσαν, δεν πήγα. - Υποθέτω πως είσαι εδώ κοντά, κι ας μη μιλάς.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ!!! 1. Στα παραδείγματα που ακολουθούν να διακρίνετε τις αποτελεσματικές

προτάσεις.

α. Τον άκουγα υπομονετικά, για να μην τον δυσαρεστήσω.

β. Καταστράφηκαν οι καλλιέργειες, καθώς δεν είχε βρέξει έξι μήνες.

γ. Δεν είναι τόσο κουτός, για να δεχτεί αυτές τις απαράδεκτες δεσμεύσεις.

δ. Μια και ήρθες, κάτσε να φάμε και να πιούμε και να θυμηθούμε τα παλιά. ε. Έχω

τόσα χρόνια να τη δω, που δε θα τη θυμάμαι πια.

στ. Ο αδελφός μου, για να έχει δύσκολη γυναίκα, γέρασε πρώτα.

ζ. Δεν είμαι τόσο ανόητος, για να σε μαρτυρήσω.

η. Δεν είμαι παιδί, για να φοβάμαι τα όνειρα.

θ. Χρεώθηκε, για να αγοράσει καινούριο αυτοκίνητο.

ι. Πάρε και ένα φακό μαζί σου, για να βλέπεις πού πατάς



Μετωνυμία: λέμε το σχήμα λόγου κατά το οποίο χρησιμοποιούμε:

το όνομα του δημιουργού για να δηλώσουμε το δημιούργημα (π.χ. Στην Eθνική Πινακοθήκη εκτίθεται ένας Θεοτοκόπουλος = Ένας πίνακας του Θεοτοκόπουλου)

αυτό που περιέχει κάτι, για να δηλώσουμε το περιεχόμενο (π.χ. Έλα να πιούμε ένα ποτηράκι = κρασί)

το αφηρημένο αντί για το συγκεκριμένο (π.χ. Tόπο στα νιάτα! = τόπο στους νέους!)

Πηγές : http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C107/358/2413,9252/

Πηγή «http://users.sch.gr/panosloupasis/glwssa_g_gym_telikes_aitiologikes.pdf»

users.sch.gr/panosloupasis/glwssa_g_gym_xronikes_ypothetikes.pdf

http://users.sch.gr/panosloupasis/glwssa_g_gym_apotelesmatikes_enantiwmatikes.pd

http://eu-mathein.gr/νεοελληνική-γλώσσα-γ΄-γυμνασίου/f

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C107/358/2413,9252/

http://users.sch.gr/panosloupasis/glwssa_g_gym_apotelesmatikes_enantiwmatikes.pd

Γ’ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – Νεοελληνική...

Documents

Transcript of Γ’ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – Νεοελληνική...