Ομάδα εργασίας

Κοινωνική Εργασία, ΤΕΙ Κρήτης

Κούτρα Κλειώ, Κατσάπη Χρυσούλα

Πρακτική άσκηση

Μουλού Δ., Παπανικολάου Σ.

Department of Natural Resources &

Environment, TΕΙ of Crete

Σουπιός Παντελής, Κούλη Μαρία

Πτυχιακή εργασία

Τούσα Γκεζίμ

Εισαγωγή

● Η κοινωνική εργασία, ούσα μία επιστήμη η οποία ενδιαφέρεται και μελετά την επίδραση τωνδιαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων στην ανθρώπινη συμπεριφορά, έχει μακράπαράδοση στην χαρτογράφηση των ανθρωπίνων σχέσεων.

● Από τον προηγούμενο αιώνα κιόλας, οι πρωτοπόροι κοινωνικοί λειτουργοί χρησιμοποίησαντη μέθοδο της χαρτογράφησης, ώστε να καταγράψουν τη φτώχεια στις τοπικές κοινωνίες.

● Σκοπός ήταν η γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων τους να επηρεάσει τους φορείς χάραξηςπολιτικής και αυτοί με τη σειρά τους να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες, που θαοδηγούσαν στη βελτίωση των συνθηκών αυτών (Greenwald & Anderson,1996; Riis, 1890).

Συχνή είναι η χρήση του γενεογράμματος και του

κοινωνιογράμματος στην πρακτική του επαγγέλματος, τα οποία

αποτελούν απεικόνιση σχέσεων σε μικρο-επίπεδο.

Εισαγωγή

● Η κοινωνική εργασία στηρίζεται στην συλλογή δεδομένων ώστε να προχωρήσει στην

όποια παρέμβαση.

● Το Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων - GIS επιτρέπει την

αποθήκευση, ανάλυση και παρουσίαση χωρικών και μη πληροφοριών ταυτόχρονα

(Parker, 1988).

● Παρόλο που η τεχνολογία αυτή έχει να προσφέρει πολλά σε πολλαπλούς τομείς στην

Κοινωνική Εργασία, ο κλάδος έχει καθυστερήσει να αξιοποίηση του GIS (Hillier, 2007).

Συχνά, τα προβλήματα μιας κοινότητας

θα πρέπει να εξεταστούν γεωγραφικά.

Γιατί?

Αυτά τα είδη των ερωτήσεων μπορεί συχνά να απαντηθούν κοιτάζοντας έναν

χάρτη που περιέχει περισσότερα από τη θέση των κτιρίων, δρόμων, νερό, και τα

όρια νομών, σύνορα…...

Πού είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν επεισόδια βίας νέων;

Ποια γειτονιά χρειάζεται νέο δημοτικό σχολείο;

Γιατί οι άνθρωποι σε ορισμένες αγροτικές περιοχές έχουν

περισσότερες καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια

από άλλους σε κοντινές περιοχές;

Χωρικά η φτώχεια συγκεντρώνεται κάπου;

Τι είναι το GIS;

GIS είναι μια ψηφιακή μέθοδος χαρτογράφησης

(μηχανογραφημένη), που μπορεί να δείξει που βρίσκονται

συγκεκριμένα πρόσωπα, γεγονότα, πράγματα, ή

καταστάσεις.

Θα δώσει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τα δεδομένα

σας και θα τα συνδέσει με τη γεωγραφική τους θέση

Τι είναι το GIS

● Τα Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστημάτα είναι σύστηματα διαχείρισης χωρικών

δεδομένων και συσχετισμένων ιδιοτήτων.

● Στην πιο αυστηρή μορφή του είναι ένα ψηφιακό σύστημα, ικανό να ενσωματώσει,

αποθηκεύσει, προσαρμόσει, αναλύσει και παρουσιάσει γεωγραφικά συσχετισμένες

πληροφορίες.

● Σε πιο γενική μορφή, το GIS είναι ένα εργαλείο "έξυπνου χάρτη", το οποίο επιτρέπει

στους χρήστες του να αποτυπώσουν μια περίληψη του πραγματικού κόσμου, να

δημιουργήσουν διαδραστικά ερωτήσεις χωρικού ή περιγραφικού χαρακτήρα, να

αναλύσουν τα χωρικά δεδομένα, να τα προσαρμόσουν και να τα αποδώσουν σε

αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά μέσα (NCDDC, NOAA).

Η χρησιμότητα στην Κοινωνική Εργασία

● Συνέχιση και ενίσχυση της παράδοσης στην κοινωνική έρευνα:

Τα άτομα και οι ανάγκες τους παύουν να αποτελούν αριθμούς σε έναν πίνακα, αλλά μέσω του

GIS τα δεδομένα παρουσιάζονται με τη μορφή εικόνας. Τα άτομα και οι ανάγκες τους

ομαδοποιούνται.

● Παροχή πλαισίου για την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς:

Το GIS διευκολύνει στην κατανόηση των ανθρωπίνων σχέσεων μέσα στο περιβάλλον στο

οποίο κινούνται, καθώς δίνει μια ακριβή εικόνα των ατόμων μέσα σε μια τοπική κοινότητα.

(Hillier, 2007)

Η χρησιμότητα στην κοινωνική εργασία

●Αναγνώριση των αναγκών και των υποδομών της εκάστοτε κοινότητας:

Είναι δυνατή η αναγνώριση των περιοχών που παρουσιάζουν παρόμοιες ανάγκες. Παράλληλα,

απεικονίζονται διάφορα σημεία του περιβάλλοντος, όπως οι υπάρχουσες υποδομές (πχ υπηρεσίες): το πού

βρίσκονται αυτές, ποιο πληθυσμό εξυπηρετούν, τον τρόπο με τον οποίο η διαμόρφωση του περιβάλλοντος

διευκολύνει ή όχι στην καθημερινότητά τον πληθυσμό.

●Βελτίωση στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών:

Από τη στιγμή που τα δεδομένα συγκεντρώνονται και απεικονίζονται, η προσέγγιση του πληθυσμού γίνεται

αμεσότερη, αφού ο επαγγελματίας γνωρίζει την ακριβή θέση του πληθυσμού και τις ανάγκες του.

Παράλληλα, τα εκάστοτε προγράμματα σχεδιάζονται με βάση τις υπάρχουσες ανάγκες του πληθυσμού, ενώ

καθίσταται ευχερέστερη και η αξιολόγηση της εκάστοτε παρέμβασης, καθώς αυτή γίνεται σύμφωνα με το κατά

πόσο έχει επέλθει αλλαγή στις περιοχές/ ομάδες – στόχους στις οποίες αφορούσε η παρέμβαση, τη συμμετοχή του

κόσμου κλπ.

Η χρησιμότητα στην Κοινωνική Εργασία

● Ενδυνάμωση κοινοτήτων και των παραδοσιακά μη προνομιούχων

πληθυσμών:

Με τη γνωστοποίηση των δεδομένων της χαρτογράφησης μιας τοπικής κοινότητας, οι ίδιοι οι κατοίκοι,

αναγνωρίζουν και κατανοούν τόσο τα προβλήματα και τις ανάγκες, όσο και το γεγονός ότι δεν είναι οι

μόνοι που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Παράλληλα γνωρίζοντας τα δυνατά σημεία της κοινότητας, πχ την ακριβή

τοποθεσία μιας υπηρεσίας, μπορούν οι ίδιοι να τα αξιοποιήσουν προς όφελος δικό τους ή της κοινότητας τους.

Εφαρμογή της τεχνολογίας GIS

Η τεχνολογία GIS έχει χρησιμοποιηθεί για πληθώρα σκοπών.

Αρκετά νωρίς χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο αξιολόγησης όσον αφορά στα κενά των υπηρεσιών

που σχετίζονταν με της υπηρεσίες φροντίδας παιδιών (Norris, Riedel, Scott, & Woods, 1999; Queralt

& Witte, 1998a, 1998b).

Πρόσφατα με παρόμοιο τρόπο χρησιμοποιήθηκε για να εξετάσει την προσβασιμότητα στη

φροντίδα για τη μητρότητα (Gjesfjeld & Jung, 2011).

Η τεχνολογία GIS έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για την αναβίωση αστικών συνοικιών (Kelley,

2011), αλλά και για την αξιολόγηση προγραμμάτων (Wong & Hillier, 2001).

Τέλος, στη βιβλιογραφία υπάρχει αναφορά για τη χρήση του GIS στην οριοθέτηση συνοικιών ως

μέσο για τη βελτίωση των ερευνητικών προσπαθειών και αποτελεσμάτων (Coulton, 2005; Foster &

Hipp, 2011).

Το Κ.Ε.Κ.Α. Τυλίσου αποτελεί εργαστήριο του τμήματος

Κοινωνικής Εργασία του ΤΕΙ Κρήτης που βασιζόμενο στην

κλασσική τυπολογία του Rothman εκπαιδεύει περίπου 50

σπουδαστές ανά εξάμηνο στην κοινωνική εργασία με

κοινότητα.

ΚΕΚΑ Τυλίσου-Τμήμα Κ.Ε. του ΤΕΙ Κρήτης

Πιλοτική εφαρμογή G.I.S. από το ΚΕΚΑ Τυλίσου

Σκοπός

• Η κάλυψη αναγκών υγείας & φροντίδας των ηλικιωμένων και των φροντιστών μέσα από την

αποτύπωση και την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας.

Ομάδα – στόχος: οι κάτοικοι

της περιοχής άνω των 55

ετών και οι φροντιστές

αυτών

Λίγα λόγια για τη διαδικασία…..

Αρχικά αποκτήθηκε ο χάρτης της περιοχής και έγινε διαχωρισμός της σε 8 τετράγωνα

(ΠΡΙΝ)

…..και η αρίθμηση των σπιτιών πόρτα-πόρτα

Στη συνέχεια μεταφράστηκε το

ερωτηματολόγιο για την συλλογή των

αναγκών υγείας και λειτουργικότητας

των ηλικιωμένων

Έγινε η πιλοτική εφαρμογή του

ερωτηματολόγιου και των

ψυχομετρικών εργαλείων

Θεματικές ενότητες

1. Δημογραφικά στοιχεία των ηλικιωμένων,

2. Χρήση των κοινωνικών υπηρεσιών,

3. Βαθμός ικανότητας προσαρμογής της κατοικίας,

4. Δυνατότητες αυτοεξυπηρέτησης,

5. Ανάγκη για ειδική ιατρική φροντίδα και η

κοινωνική φροντίδα που παρέχεται από άλλο

πρόσωπο εκτός από το προσωπικό του Δήμου.

Karlsson, S., Edberg, A-K.,, Westergren, A. and Hallberg, I. Functional ability

and health complaints among older people with a combination of public and

informal care vs. public care only. Scand J Caring Sci; 2008; 22; 136–148

Πριν ξεκινήσουμε την έρευνα στο πεδίο υπήρχαν δύο

ακόμα βασικά ζητήματα προς διευθέτηση.

Το πρώτο αφορούσε τον τρόπο προσέγγισης όσον αφορά

το «άνοιγμα της πόρτας»

Ανεξάρτητα από την συγκατάθεση για την έρευνα,

ήταν η ενημέρωση σχετικά με τους φορείς που

αφορούν στην Γ’ ηλικία και γενικά στο δήμο με διττό

στόχο.

Ακολούθησε η πραγματοποίηση κατ΄ οίκον συνεντεύξεων με 149 ηλικιωμένους, που αποτέλεσαν το σύνολο του

πληθυσμού. Πραγματοποιήθηκε η καταγραφή και η ανάλυση των αποτελεσμάτων (ΜΕΤΑ)

Ενδεικτικά παρουσιάζονται κάποιες απεικονίσεις με τα σημαντικότερα προβλήματα

Πως χρησίμευσε στο ΚΕΚΑ Τυλίσου

Αναγνώριση των σημείων της κοινότητας όπου υπάρχει συσσώρευση προβλημάτων/ αναγκών,

αλλά και ποια είναι αυτά και πως εμφανίζονται γεωγραφικά.

Γνωρίζοντας πού βρίσκονται οι ηλικιωμένοι και ποιες είναι οι ανάγκες τους μπορούμε να

σχεδιάσουμε παρεμβάσεις.

Υπάρχει εικόνα των αναγκών, πόσα άτομα και ποιά τις παρουσιάζουν. Έτσι, ο σχεδιασμός των

παρεμβάσεων γίνεται πάνω σε αυτές: πχ εκπαίδευση φροντιστών στις κατακλίσεις, εκπαίδευση στην

αυτόνομη διαβίωση για τα άτομα με τυφλότητα, ομάδα αυτοβοήθειας για τους φροντιστές Γ' ηλικίας,

σχεδιασμός για το πρόγραμμα του “Εθελοντή Γείτονα”.

Υπάρχει σαφής εικόνα του τρόπου με τον οποίο το περιβάλλον επηρεάζει την Γ' ηλικία: πχ οι

πιο απομακρυσμένοι από το κέντρο της κοινότητας δεν επισκέπτονται το ΚΑΠΗ, το ιατρείο και άλλες

υπηρεσίες, οι οποίες βρίσκονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, καθώς υπάρχει δυσκολία στη

μετακίνηση.

7. Ενεργοποίηση των άτυπων δικτύων της γειτονιάς με τον «Εθελοντή Γείτονα».

6. Πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσης για τα γνωστικά ελλείμματα από το Κ.Α.Π.Η Τυλίσου.

5. Λειτουργία ομάδων από το Κ.Α.Π.Η Τυλίσου για εκπαίδευση μέσω της δια βίου μάθησης σε θέματα διατροφής.

4. Εκπαίδευση στην συνοδεία και στην αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με τυφλότητα.

3. Ομάδα αποφόρτισης των φροντιστών.

2. Εκπαίδευση φροντιστών και εθελοντών στην κατ’ οίκον φροντίδα από την Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος.

1. Συνεργασία με τις δομές κοινωνικής φροντίδας Κ.Α.Π.Η ΤΥΛΙΣΟΥ και πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» για ανά

περίπτωση σχεδιασμό παρέμβασης και υποστήριξης των ηλικιωμένων και των φροντιστών τους.

Επόμενα βήματα:

Συμπέρασμα……

Η μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη οι Κοινωνικοί Λειτουργοί σε τοπικό επίπεδο να διασύνδεουν και να

προωθούν τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών φορέων, επαγγελματιών,

πολιτών και φορέων προκειμένου να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και λειτουργία δομών που θα

επικεντρώνονται στις

πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού!

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ 2011-2014

Φωτογραφίες από την ομάδα εργασίας σε διάφορες φάσεις της παρέμβασης

Βιβλιογραφία

Gjesfjeld, C. D. and J.-K. Jung (2011) How Far?: Using Geographical Information Systems (GIS) to Examine Maternity Care

Access for Expectant Mothers in a Rural State. Social Work in Health Care 50:682-693

Greenwald, M. W., & Anderson, M. (Eds.). (1996). Pittsburgh surveyed: social science and social reform in the early twentieth

century. Pittsburgh, PA: University of Pittsburgh Press.

Hilier, A.E.(2007), Why Social Work Needs Mapping, Journal of Social Work Education, Volume 43, Issue 2, July 2007, pages

205-221

Norris, W., Ridel, S., Scott, K., & Woods, S. (1999). Utilizing GIS to identify child care service gaps. Unpublished manuscript,

Tulane Graduate School of Social Work at New Orleans.

Thomas P. Felke (2014) Building Capacity for the Use of Geographic Information Systems (GIS) in Social Work Planning,

Practice, and Research, Journal of Technology in Human Services, 32:1-2, 81-9

Wong, Y.L., & Hillier, A.E. (2001). Evaluating a community-based homelessness prevention program: A geographic information

system approach. Administration in Social Work 25(4), 21-45

Queralt M., & Witte, A. (1998a). A map for you? Geographic information systems in the social services. Social Work, 43(5),

455-468.

Queralt M., & Witte, A. (1998b). Influence on neighborhood supply of childcare in Massachusetts. Social Service Review. 72(1),

17-46.

http://www.seos-project.eu/modules/agriculture/agriculture-c03-s01.gr.html (προσπέλαση 1.6.2015)