2ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΑΞΗ: Α ΤΜΗΜΑ: 3ο ΕΡΕΥΝΑ ∆ΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: «ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΝΕΟΙ» ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΗΛΙΑΝΑ ΛΙΑΚΕΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΜΗΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Τίτλος………………………………σελ. εξωφύλλου 2.Παρουσιαση του προβλήµατος Α1)Θέµατα βιβλιογραφικής έρευνας:

• Ο ρόλος του marketing στον τοµέα των αλκοολούχων ποτών……………………….σελ.3-4

• Η ανάπτυξη νέων προϊόντων……………..σελ.4-5 • Τα κριτήρια αποδοχής των ποτών

και η λειτουργικότητα τους ειδικότερα…………..σελ.5-6 • Ιστορική αναδροµή………………………σελ.6-7-8

Α2) Θέµατα µελέτης: • Καταγραφή διαφόρων ποτών που

βρίσκονται στην αγορά………………………...σελ.8 • Οµάδες καταναλωτών……………………σελ.9

Β) Οριοθέτηση………………………………σελ.9 Γ)Μεταβλητές……………………………….σελ.9-10 3.Παρουσίση του σκοπού της έρευνας……σελ.10 4.Παρουσίαση κοινωνικών αναγκών που εξυπηρετεί η έρευνα……………………σελ.10-11-12 5.∆ιαµόρφωση της υπόθεσης της έρευνας..σελ.13 6.Ανάλυση των παραµέτρων που δεν επηρεάζουν τα αποτελέσµατα της έρευνας..σελ.13-14 7.Περιγραφή των ορίων της έρευνας……….σελ.14-15 8.Περιγραφή της διαδικασίας……………σελ. από 15 ως 26 9.Ορισµοί……………………………………….σελ.26-27 10.Συµπεράσµατα……………………………...σελ.27-28 11.Προτάσεις για συµπληρωµατική έρευνα..σελ.28 12.Βιβλιογραφία………………………………..σελ.29

3

2. Παρουσίαση του προβλήµατος: Α1) Θέµατα βιβλιογραφικής έρευνας: • Ο ρόλος του marketing στον τοµέα των αλκοολούχων ποτών.

Σύµφωνα µε το κέντρο επιχειρησιακών γνώσεων, «το Marketing Concept» είναι η φιλοσοφία που υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αναλύουν τις ανάγκες των πελατών τους και στη συνέχεια να λαµβάνουν αποφάσεις για την ικανοποίηση των αναγκών αυτών, οι οποίες να είναι καλύτερες από αυτές των ανταγωνιστών τους. Επιπλέον, παρά τις παρερµηνείες, το µάρκετινγκ δεν είναι πάντα διαφήµιση. Στην πραγµατικότητα, η διαφήµιση αποτελεί µόνο ένα µικρό µέρος του συνολικού µίγµατος µάρκετινγκ. Οι µεταβλητές του µίγµατος µάρκετινγκ επηρεάζονται σε µεγάλο βαθµό από τις τοπικές και παγκόσµιες τάσεις του κλάδου στον οποίο απευθύνονται. Είναι σηµαντικό να κατανοήσουµε όλες τις µεταβλητές που αποτελούν το µίγµα µάρκετινγκ που είναι: προϊόν, τιµή, τόπος και προώθηση. Πρώτον, το προϊόν είναι το φυσικό προϊόν ή η υπηρεσία που προσφέρεται στον καταναλωτή, η οποία µπορεί να περιλαµβάνει επιπλέον υπηρεσίες ή ευκολίες που είναι µέρος της προσφοράς. Η δεύτερη µεταβλητή, η τιµή, αντικατοπτρίζει το σκεπτικό της εταιρείας, για το περιθώριο κέρδους και τις τιµές των ανταγωνιστών, συµπεριλαµβανοµένων των εκπτώσεων. Τρίτον, η θέση αφορά τις αποφάσεις που σχετίζονται µε τα κανάλια διανοµής που λειτουργούν ως µέσα επίτευξης των καταναλωτών στόχων. Τέλος, οι αποφάσεις που σχετίζονται µε την επικοινωνία και την πώληση του προϊόντος σε πιθανούς πελάτες. Αυτά µπορεί να περιλαµβάνουν τη διαφήµιση, προσωπικές πωλήσεις, µέσα ενηµέρωσης, δηµόσιες σχέσεις και τον προϋπολογισµό. Έτσι, το µάρκετινγκ είναι µια πολυδιάστατη λειτουργία. Στη βιοµηχανία αλκοολούχων ποτών, µια ώριµη και άκρως ανταγωνιστική αγορά, οι εταιρείες πειραµατίστηκαν µε διάφορες στρατηγικές marketing.

4

Οι διαφηµιστές αλκοολούχων ποτών χρησιµοποιούν αποτελεσµατικές τεχνικές διαφήµισης για την επίτευξη της αγοράς των ποτών από τη νεολαία. Οι εν λόγω τεχνικές συνδέουν το αλκοόλ κυρίως µε τη σεξουαλικότητα ,τη διασκέδαση και τη διαφορετικότητα προωθώντας την αναγνωρισιµότητα των συγκεκριµένων ποτών σε άτοµα νεαρής ηλικίας χρησιµοποιώντας στις διαφηµίσεις νεαρά άτοµα, χιούµορ, κατάλληλη µουσική και δηµοφιλείς εικόνες πολιτισµού. Επί του παρόντος, κυρίαρχη τάση στη βιοµηχανία οινοπνεύµατος είναι η σύνδεση της προώθησης των ποτών µε τη χορηγία διαφόρων γεγονότων που καλύπτονται τηλεοπτικά. ∆ηλαδή εταιρίες παραγωγής αλκοολούχων ποτών γίνονται επίσηµοι χορηγοί διαφόρων αθλητικών γεγονότων, σκοπεύοντας στην προβολή των προϊόντων τους από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Μια άλλη τακτική που χρησιµοποιείται από διαφηµιστικές εταιρείες ποτών είναι το λεγόµενο cross-promotion µε την βιοµηχανία του θεάµατος. Αυτό θα µπορούσε να περιλαµβάνει κοινές εκστρατείες προώθησης ταινιών και οινοπνευµατωδών ποτών ή εκστρατείες προώθησης ποτών και συναυλιών. Στη µουσική βιοµηχανία υπάρχουν πολλά παραδείγµατα δραστηριοτήτων που συνεπάγονται µε την προώθηση αλκοολούχων ποτών. Επίσης οι εταιρίες παραγωγής αλκοολούχων ποτών χρησιµοποιούν ευρέως το ψηφιακό marketing. To “Center for Alcohol Marketing and Youth” (CAMY) στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι οι δικτυακοί τόποι των εταιρειών που παράγουν αλκοολούχα ποτά είναι επισκέψιµο σε µεγάλο ποσοστό από νεαρά άτοµα επειδή το περιεχόµενο είναι ελκυστικό για τη νεολαία. Ειδικότερα, παιχνίδια, κινούµενα σχέδια, µουσική και µια ποικιλία από υψηλής τεχνολογίας λήψεις καλύπτουν πολλές από αυτές τις τοποθεσίες. • Η ανάπτυξη νέων προϊόντων.

Από τα αρχαία χρόνια άρχισαν να παράγονται ποτά. ∆υστυχώς δεν γνωρίζουµε πότε ξεκίνησε η χρήση του αλκοόλ, αλλά γνωρίζουµε ότι οι Αιγύπτιοι και οι Σουµέριοι γιατροί χρησιµοποιούσαν µπύρα και κρασί στην Παρασκευή διαφόρων φαρµάκων. Οπότε συµπεραίνουµε πως η αρχή της χρήσης αλκοολούχων ποτών βρίσκεται αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν. Στην αρχή τα ποτά που δηµιουργούνται, παράγονται µε απλό τρόπο από υλικά που είναι βασικά συστατικά της διατροφής των ανθρώπων της

5

εποχής, όπως το σταφύλι και το σιτάρι. Όσο περνάνε οι αιώνες οι άνθρωποι δεν περιορίζονται στην πώση ελάχιστων ειδών ποτών, αλλά αρχίζουν ανάλογα µε τις τεχνικές τους γνώσεις την παράδοση τους και την φαντασία τους να δηµιουργούν νέες ποικιλίες ποτών. Έτσι και σήµερα στους ανθρώπους δεν αρέσει να περιορίζονται σε µια γεύση κι έτσι συνεχώς θέλουν να δοκιµάζουν καινούρια ποτά. Αυτή την επιθυµία των ανθρώπων πραγµατοποιούν οι διάφορες επιχειρήσεις παραγωγής αλκοολούχων ποτών. Όµως επειδή η παραγωγή τελείως νέων ποτών είναι πάρα πολύ δύσκολη, έως ανέφικτη, τα τελευταία χρόνια γίνεται µια προσπάθεια προώθησης κοκτέιλ που έχουν ως βάση ένα κλασσικό ποτό όπως βότκα, ουίσκι, τζιν, ρούµι, λικέρ και προστίθενται συνήθως κάποια άλλα συστατικά όπως φρούτα ή αναψυκτικά ή γίνεται µια πρόσµιξη ποτών και τα οποία εµφανίζονται ως νέα ποτά. Μια συγκεκριµένη εταιρία που παράγει µια πολλή γνωστή βότκα έχει δηµιουργήσει µια ποικιλία από βότκες, στις οποίες έχει γίνει πρόσµιξη µε διάφορα φρούτα όπως φράουλα, πράσινο µήλο, καρπούζι. Με τον παραπάνω τρόπο επιτυγχάνεται η ανανέωση ενός επιτυχηµένου ποτού που είναι µια επιτακτική ανάγκη για µια επιχείρηση, αφού τα ευφάνταστα και εύγεστα παραγόµενα ποτά αυξάνουν κατακόρυφα τα έσοδα των επιχειρήσεων. • Τα κριτήρια αποδοχής των ποτών και η λειτουργικότητά τους γενικότερα.

Τα κριτήρια µε βάση τα οποία γίνεται η κατανάλωση του αλκοόλ είναι διάφορα. Τα βασικότερα από αυτά είναι η ευφορία που προκαλεί το αλκοόλ, οι θερµαντικές του ικανότητες, οι ιαµατικές του ικανότητες όταν το προσλαµβάνουµε σε µικρές ποσότητες και κυρίως για τους νέους αποτελεί ένα σύµβολο ανεξαρτητοποίησης και ένταξης σε οµάδες συνοµηλίκων. Καταρχάς είναι χαρακτηριστικό ότι συνήθως όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε άσχηµη ψυχολογική κατάσταση καταναλώνουν µεγάλες ποσότητες αλκοόλης για να µεθύσουν να ξεχάσουν τα προβλήµατα τους και να αισθανθούν µια πρόσκαιρη ευφορία. Ακόµα όµως και όταν κάποιος βγει έξω µε την παρέα του καταναλώνει αλκοολούχα ποτά µε σκοπό όχι απαραίτητα να µεθύσει αλλά να αισθανθεί µια ιδιαίτερη ευθυµία. Επιπλέον άνθρωποι που ζουν στο βορρά σε ψυχρές χώρες καταναλώνουν ποτά λόγω των θερµαντικών του ικανοτήτων. Τώρα όσον αφορά την υγεία µας, µετά τον καταιγισµό προειδοποιήσεων

6

και υπερβολών , κατά τη δεκαετία του ΄80 για τις δυσµενείς επιπτώσεις του ποτού στην υγεία , η δεκαετία του ΄90 ανέτειλε φέροντας λιγότερο καταστροφικά µηνύµατα . Συγκεκριµένα , πολλές επιστηµονικές έρευνες , τα αποτελέσµατα των οποίων δηµοσιεύτηκαν σε έγκριτα ιατρικά περιοδικά ανά του πλανήτη , κατέληγαν σε συµπεράσµατα που κανείς δε θα φανταζόταν στην εποχή π.χ. της ποτοαπαγόρευσης . Πιο συγκεκριµένα , το αλκοόλ µπορεί να µειώσει την όρεξη για λιπαρές τροφές και µπορεί επίσης , να βοηθήσει στην πέψη . Το κόκκινο κρασί είναι δυνατό να προλάβει τις καρδιοπάθειες , τον καρκίνο και µια σειρά άλλων ασθενειών . Η µπίρα επιτίθεται στο κοινό κρυολόγηµα , αλλά και σε κάποιες από τις δυσάρεστες εκφάνσεις του γήρατος . Το ουίσκι µειώνει την αρτηριακή πίεση , ενώ ακόµη και το Bloody Mary µπορεί , χάρη του χυµού ντοµάτας , να ανακουφίσει τον κουρασµένο επιβάτη του αεροπλάνου από την " αγκύλωση " που υφίσταται εξαιτίας της στενότητας του χώρου . Είναι πλέον γνωστό ότι το οινόπνευµα σε µικρές δόσεις , διεγείρει την εγκεφαλική λειτουργία . Τέλος, τα νεαρά άτοµα µε την πώση των ποτών αρχίζουν να νιώθουν ανεξάρτητοι και φυσικά εντάσσονται πιο εύκολα στις παρέες των συνοµηλίκων τους. • Ιστορική αναδροµή

Ο όρος αλκοόλ προέρχεται από την αραβική λέξη "al kohl" Το αλκοόλ που βρίσκεται στα αλκοολούχα ποτά ονοµάζεται αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη και έχει το χηµικό τύπο C2 H5 OH. Είναι υγρό άχρωµο και ευδιάλυτο στο νερό. Έχει ευχάριστη γεύση και σχετικά ευχάριστη, αν και δριµεία, οσµή. Η αιθανόλη αναµιγνύεται µε το νερό σε κάθε αναλογία και κατά την ανάµειξη παρατηρείται ελάττωση όγκου, ενώ εκλύεται θερµότητα. Το µίγµα 95% αλκοόλης και 5% νερού χαρακτηρίζεται ως αζεοτροπικό, επειδή κατά την απόσταξη δεν διαχωρίζονται τα συστατικά του, καθώς ζέουν στην ίδια θερµοκρασία Ο άνθρακας, το υδρογόνο και το οξυγόνο αποτελούν τα µόνα στοιχεία της αιθυλικής αλκοόλης. Αυτή είναι το µόνο είδος αλκοόλης που είναι ασφαλές για ανθρώπινη κατανάλωση, ταξινοµείται φαρµακολογικά , ως γενικό καταστατικό και µπορεί να προκαλέσει καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήµατος.

7

∆εν έχει εξακριβωθεί πότε αρχίζει στην ανθρώπινη ιστορία, η χρήση του αλκοόλ, ούτε η εµφάνιση του µπορεί να συσχετισθεί µε την ύπαρξη ορισµένων ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών. Η παραγωγή και πώληση οινοπνευµατωδών ποτών είναι διαδικασίες ρυθµισµένες µε νόµους από τους πρώτους κιόλας πολιτισµούς. Ο κώδικας του Χαµουραµπί περιείχε διατάξεις που ρύθµιζαν το κανονισµό λειτουργίας των "οίκων οινοποσίας". Οι Σουµέριοι και οι Αιγύπτιοι ιατροί χρησιµοποιούσαν την µπύρα και τα κρασί σαν συστατικό στοιχείο των ιατρικών συνταγών. Το νερό, που στους πρώτους γεωργικούς πολιτισµούς ήταν από τα πολυτιµότερα αγαθά, το χρησιµοποιούσαν αρχικά και για να κάνουν σπονδές στις διάφορες λατρευτικές τελετουργίες. Αργότερα όµως αντικαταστάθηκε από τα γάλα, το µέλι και το κρασί ή τη µπύρα. Η εισαγωγή των οινοπνευµατωδών ποτών στο τυπικό πολλών θρησκειών συνδέεται µε την ιδιότητα τους να φέρνουν τους ιερείς σε µια επιθυµητή κατάσταση έκστασης. Η ιδιότητα αυτή θεωρούνταν αποτέλεσµα της παρουσίας υπερφυσικών πνευµάτων και θεών. Το κόκκινο κρασί, στα πλαίσια των θρησκευτικών του χρήσεων , ταυτίστηκε από την αρχή µε το σύµβολο του αίµατος της ζωής και µε αυτή την πνευµατική σηµασία πέρασε ως συστατικό στοιχείο στο χριστιανικό µυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Οι µύθοι και οι µαρτυρίες που σώζονται από τον αρχαιοελληνικό και ρωµαϊκό πολιτισµό αποκαλύπτουν την κοινή σχεδόν πανοµοιότητα. Έλληνες φιλόσοφοι ανέφεραν µια χονδροειδή µέθοδο απόσταξης . Ο ∆ιόνυσος ήταν θεός του κρασιού, γιος του ∆ία και της Σέµελης. Οι περιπέτειες του είναι πολλές. Έτσι σ΄ ένα µεγάλο του ταξίδι ως την Ινδία που συνοδεύονταν από σάτυρους , άντρες και γυναίκες και κρατούσαν κληµατόβεργες χορεύοντας και τραγουδώντας , δίδασκε στους ανθρώπους, που συναντούσε και τον αγαπούσαν πως να καλλιεργούν το αµπέλι και να φτιάχνουν κρασί. Ως ποτό η µπύρα ήταν γνωστή από τους προϊστορικούς ακόµα χρόνους . Παρασκευάζονταν από αλεύρι ή σπόρους δηµητριακών , στην Ασσυρία , τη Βαβυλωνία και την Αίγυπτο [5.000 - 2.500 π. Χ.] Στην Αίγυπτο η βιοµηχανία της προστατευόταν από τους ίδιους τους Φαραώ. Οι Κινέζοι απέσταξαν ένα ποτό από µπύρα ρυζιού γύρω στα 800 π. Χ. ενώ το αράκ αποσταζόταν στις Ανατολικές Ινδίες από καλαµοσάκχαρο και ρύζι. Οι Άραβες ανέπτυξαν µια µέθοδο απόσταξης για την παραγωγή ποτού από κρασί.

8

Ο Ξενοφών στην "Κύρου Ανάβαση" γράφει ότι, επιστρέφοντας µε τους µύριους από την Περσία, είδε στην Αρµενία να πίνουν ποτό από κριθάρι. Οι Σκύθες, οι Θράκες , οι Κέλτες κ.α. έπιναν µπύρα από εκείνα τα χρόνια . Οι λαοί της Β. Ευρώπης έµαθαν την τέχνη της ζυθοποιίας από τους Ρωµαίους. Η Παρασκευή ποτών µε απόσταξη ήταν γνωστή στη Βρετανία πριν από την ρωµαϊκή κατάκτηση. Παρόµοια ποτά κατασκευάζονταν στην Ισπανία , Γαλλία και την υπόλοιπη ∆. Ευρώπη , κυρίως µετά τον 8ο αιώνα όπου ήλθαν σε επαφή µε τους Άραβες . Κατά το µεσαίωνα ιδρύθηκαν πολλές βιοτεχνίες µπύρας στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερµανία, που µε τον καιρό εξελίχτηκαν στις σύγχρονες τεράστιες βιοµηχανίες µε πλατιά κατανάλωση που πολλές φορές επιβάλλονταν κυβερνητικός έλεγχος. Στην Ελλάδα το πρώτο βιοτεχνικό εργαστήριο µπύρας ιδρύθηκε το 1864 στην Αθήνα από Ι.Φιξ. Αργότερα ιδρύθηκαν και άλλα. Α2)Θέµατα µελέτης: • Καταγραφή διαφόρων ποτών που βρίσκονται στην αγορά

Στη σηµερινή αγορά διατίθεται τεράστια ποικιλία ποτών. Φυσικά πρέπει να γίνει ένας διαχωρισµός µεταξύ των εµφιαλωµένων ποτών και αυτών που δηµιουργούνται από τις προσµίξεις ποτών, τα λεγόµενα κοκτέιλ. Τα κλασσικά ποτά µπορεί να είναι συγκεκριµένα αλλά υπάρχει πληθώρα εταιριών που παρασκευάζουν τα συγκεκριµένα ποτά. Για παράδειγµα µπύρες παράγουν πάνω από 20 εταιρίες ανά τον κόσµο, όπως η corona, η amstel και η caiser.Τα πιο γνωστά ποτά που είναι σε ευρεία κατανάλωση στην αγορά είναι: η µπύρα, η βότκα, το ουίσκι, το ρούµι, το τζιν, το λικέρ, το ούζο, το τσίπουρο. Όσον αφορά τα κοκτέιλ, αυτά που καταναλώνονται σε µεγάλες ποσότητες τον τελευταίο καιρό είναι: το cosmopolitan, το sex on the beach, το French raspberry mint martini,το red bell pepper martini,το Bloody Mary, το Pina Colada, το Mai Tai και το B-52.

9

• Οµάδες καταναλωτών Οι καταναλωτές αλκοολούχων ποτών που βρίσκονται στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και συγκεκριµένα στο λύκειο µπορούν να διακριθούν ανάλογα µε : Την ηλικία τους: Παρόλο που η ηλικία των παιδιών που βρίσκονται στο λύκειο κυµαίνεται µεταξύ 15 έως 18 ετών, οι προτιµήσεις τους στον τοµέα της κατανάλωσης των ποτών διαφέρουν ουσιαστικά, διότι τα παιδιά µεγαλώνοντας θέλοντας να ενταχθούν στην κοινωνία των ενηλίκων αρχίζουν να καταναλώνουν όλο και πιο συχνά αλκοολούχα ποτά και δεν περιορίζονται µε ποτά µε µικρό ποσοστό αλκοόλης. Το φύλο τους: Βάσει διαφόρων ερευνών υπάρχει µεγάλη διαφορά στη συµπεριφορά των κοριτσιών απέναντι στο ποτό, που συνήθως καταναλώνουν τα ποτά µε µεγαλύτερη σύνεση και τα αγόρια που πολλές φορές ξεπερνούν τα όρια θέλοντας να επιδείξουν µια πρόωρη ωρίµανση. Τόπο διαµονής: Ο τόπος διαµονής επηρεάζει ιδιαίτερα την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, διότι η δυνατότητα πρόσβασης των νέων στα αλκοολούχα ποτά είναι πολλή µεγαλύτερη στις αστικές περιοχές από ότι στις αγροτικές. Β) Οριοθέτηση: Θα ερευνηθούν οι προτιµήσεις των νεαρών καταναλωτών ηλικίας 15 έως 18 χρονών στο τοµέα κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών. Γ)Μεταβλητές: Κυρίαρχες µεταβλητές 2 (οι πιο σηµαντικές ερωτήσεις): 1η σηµαντική ερώτηση: Α µεταβλητή: Κατανάλωση αλκοολούχων ποτών από νέους. επίπεδα µεταβλητής: ναι, όχι

10

Β µεταβλητή: Η κατανοµή των νέων ως προς την πώση ή όχι αλκοολούχων ποτών. επίπεδα µεταβλητής:0-100% 2η σηµαντική ερώτηση: Α µεταβλητή: Παρότρυνση των νέων στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. επίπεδα µεταβλητής: φίλοι, οικογένεια, από µόνοι τους, άλλο Β µεταβλητή: Κατανοµή των νέων ως προς το ποιο τους παρότρυναν να καταναλώσουν αλκοολούχα ποτά. επίπεδα µεταβλητής:0-100% 3. Παρουσίαση του σκοπού της έρευνας: Σκοποί:α1) Θα ερευνηθεί κατά πόσον τα νεαρά άτοµα καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά. α2)Θα ερευνηθεί ποιοι επηρεάζουν τους νέους να αρχίσουν την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. β)Θα επιδιώξουµε να διερευνήσουµε εάν παίζει ρόλο η διαφορά φύλου. 4.Παρουσίαση κοινωνικών αναγκών που εξυπηρετεί η έρευνα: Τα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν από: α) εταιρίες παραγωγής αλκοολούχων ποτών για να διαπιστώσουν ποια ποτά καταναλώνονται ευρέως από τους νέους κι έτσι να ασχοληθούν µε την ανανέωση και προώθηση των συγκεκριµένων ποτών .

11

β) φορείς υγείας για να κατανοήσουν τους παράγοντες που ωθούν τους νέους να καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά και έτσι να οργανώσουν κατάλληλα ενηµέρωσης για το αλκοόλ και τις συνέπειες που έχει στην υγεία. Εταιρίες παραγωγής αλκοολούχων ποτών Οι συγκεκριµένες εταιρίες µπορούν να χρησιµοποιήσουν τα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας, για να κατανοήσουν τις καταναλωτικές προτιµήσεις των νέων στον τοµέα των αλκοολούχων ποτών κι έτσι να ασχοληθούν µε την ανανέωση των συγκεκριµένων ποτών και στη συνέχεια να ερευνήσουν που πρέπει να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Είναι προφανές πως ένας ακµαίος τοµέας παραγωγής προϊόντων, όπως είναι αυτός της παραγωγής αλκοολούχων ποτών στηρίζεται σε έρευνες αγοράς που διερευνούν τις καταναλωτικές προτιµήσεις ατόµων από όλες τις ηλικίες και από όλες τις κοινωνικές και οικονοµικές τάξεις, έτσι ώστε να κατανοήσουν πια προϊόντα είναι δηµοφιλή στο ευρύ κοινό και στη συνέχεια να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στη ανανέωση των συγκεκριµένων ποτών ή στην καλύτερη προώθηση των προιόντων τους, αν αυτά δεν κατατάσσονται στα πιο δηµοφιλή ποτά. Έτσι µε το πέρασµα των χρόνων, παρατηρείται ότι τα κλασσικά ποτά που χαίρουν µεγάλης αποδοχής κυρίως από το νεανικό κοινό προωθούνται συνεχώς και µε άρτια µελετηµένο τρόπο από τις εταιρίες, οι οποίες φυσικά δεν περιορίζονται στη διαφήµιση των συγκεκριµένων ποτών αλλά, παράγουν νέα ποτά που απευθύνονται κυρίως στο νεανικό και απαλλαγµένο από συντηρητισµούς κοινό. Έτσι παρατηρείται ότι τα τελευταία χρόνια οι ακµάζουσες εταιρίες, όπως είναι οι περισσότερες που παράγουν µπύρες έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στη συνεχή διαφήµιση των προιόντων κατά τη διάρκεια προγραµµάτων που έχουν µεγάλη απήχηση στο νεανικό κοινό. Ενώ αντίθετα η ακµάζουσες εταιρίες παραγωγής βότκας έχουν στρέψει την προσοχή τους κυρίως στην παραγωγή νέων ποτών χωρίς φυσικά να παραµελούν τη διαφήµιση.

12

Φορείς υγείας Φορείς υγείας, που τουλάχιστον στη χώρα µας, υστερούν στην οργάνωση κάποιων ενηµερώσεων για τους µαθητές των γυµνασίων και των λυκείων όσον αφορά την κατανάλωση του αλκοόλη και τις επιπτώσεις που έχουν στον οργανισµό µας θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν τα αποτελέσµατα της συγκεκριµένης έρευνας για να ξεκινήσουν µια εκστρατεία της οποίας ο βασικός στόχος να είναι η ενηµέρωση των νεαρών ατόµων για το τι µπορεί να προκαλέσει η συχνή κατανάλωση ποτών, ποια ποτά µπορούν να προκαλέσουν ευκολότερα µέθη, ποιες συνέπειες έχει η ταυτόχρονη πώση αλκοόλ µε το κάπνισµα κι τι µπορεί να προκαλέσει η λήψη αλκοόλης από τον οργανισµό σε µικρή ηλικία. Φυσικά έχουν γίνει πολλές έρευνες που δείχνουν µε ακρίβεια ποιες είναι οι συνέπειες της κατάχρησης του αλκοόλ και όσο πιο νωρίς αρχίσει κάποιος να καταναλώνει αλκοολούχα ποτά, τόσο πιο σοβαρές είναι οι συνέπειες. Βάσει έγκριτων ερευνών όσο η

πυκνότητα του οινοπνεύµατος αυξάνεται στο αίµα, αρχίζουν τα κατασταλτικά φαινόµενα, η νάρκη ακόµα και ο θάνατος. Εδώ και πολλά χρόνια έχει επίσης , παρατηρηθεί ,ότι η απότοµη κατάχρηση οινοπνεύµατος οδηγεί και σε πρόκληση αρρυθµιών της καρδιάς. Η καρδιά είναι σηµαντικό όργανο , η λειτουργία του οποίου επηρεάζεται από την κατάχρηση της αλκοόλης. Πρόσφατα ερευνητικά στοιχεία δεν αφήνουν καµιά αµφιβολία για τον ουσιαστικό ρόλο της αλκοόλης στη µυοκαρδιοπάθεια , παρόλο που η παράλληλη λήψη άλλων τοξικών ουσιών και η κακή διατροφή συµβάλλουν ουσιαστικά σ΄ αυτή την διαταραχή. Οι ηπατικές βλάβες εξαιτίας της κατάχρησης της αλκοόλης είναι γνωστές περισσότερο από κάθε άλλη οργανική διαταραχή. Επίσης οι νευρολογικές διαταραχές είναι από τις κύριες επιπτώσεις της κατάχρησης της αλκοόλης και παρουσιάζουν ανάλογο ενδιαφέρον µε τις ηπατικές δυσλειτουργίες. Τέλος στα µάτια ο αλκοολισµός µπορεί να κάνει κακό γιατί δηµιουργεί διάφορες αλκοολικές νευροπάθειες στα δόντια όµως δεν είναι σίγουρο . Όλα αυτά τα στοιχεία είναι επιτακτική ανάγκη να τα γνωρίζουν όλοι οι νέοι έτσι ώστε να προσέχουν την υγεία τους και να µην νοµίζουν πως το αλκοόλ είναι ακίνδυνο, αν καταναλώνεται σε µεγάλες ποσότητες και συχνά.

13

5.∆ιαµόρφωση της υπόθεσης της έρευνας:

• Με βάση παρόµοιες έρευνες, κάνουµε πρόβλεψη ότι το µεγαλύτερο ποσοστό ατόµων µεταξύ 15-18 χρονών ανεξαρτήτως φύλου καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά. • Με βάση παρόµοιες έρευνες, κάνουµε πρόβλεψη ότι το µεγαλύτερο ποσοστό ατόµων µεταξύ 15-18 χρονών ανεξαρτήτως φύλου τους παρότρυναν οι φίλοι τους να καταναλώσουν αλκοολούχα ποτά. • Θα υποστηριχθούν οι υποθέσεις µε τη διενέργεια έρευνας δηµοσκόπησης. 6. Ανάλυση των παραµέτρων που δεν επηρεάζουν τα αποτελέσµατα της έρευνας: Οι παράµετροι που µπορούν να επηρεάζουν την έρευνα είναι: • η ηλικία των καταναλωτών • το φύλο • η οικονοµική τους κατάσταση • το µορφωτικό τους επίπεδο • ο τόπος διαµονής τους (αστικές ή αγροτικές περιοχές) Η ηλικία των καταναλωτών θα µπορούσε να επηρεάσει την έρευνα διότι η κατανάλωση αλκοόλ είναι διαφορετική σε κάθε ηλικία. Άτοµα µικρότερης ηλικία από 12 χρονών είναι απόλυτα φυσιολογικό να µην καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά. Στην ηλικία των13-14 χρονών αρχίζει η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, αλλά σε πολύ µικρές ποσότητες. Στη συνέχεια άλλη απήχηση έχει το ποτό σε άτοµα ηλικίας 15-18 ετών άλλη σε άτοµα ηλικίας από 19 έως 25 και άλλη σε άτοµα από 25 µέχρι 50 χρονών. Φυσικά άτοµα και µεγαλύτερης ηλικίας καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά, αλλά συνήθως σε µικρές ποσότητες.

14

Το φύλο επηρεάζει ουσιαστικά τις καταναλωτικές προτιµήσεις στον τοµέα των ποτών, διότι συνήθως οι γυναίκες καταναλώνουν πιο αλαφριά ποτά και δεν είναι τόσο επιρρεπείς στη µέθη. Η οικονοµική κατάσταση παίζει πολύ σηµαντικό ρόλο διότι ανάλογα µε το πόσα χρήµατα µπορεί να διαθέσει καθένας αγοράζει αλκοολούχα ποτά που να συµβαδίζουν µε την αγοραστική του δύναµη. Έτσι κάποιο άτοµο που διαθέτει µεγάλο ποσό χρηµάτων µπορεί να αγοράσει ακριβότερα ποτά και πιο συχνά από κάποιον που δεν έχει την ίδια οικονοµική άνεση. Το µορφωτικό επίπεδο παίζει καθοριστικό ρόλο, διότι ένα άτοµο που είναι άρτια καλλιεργηµένο γνωρίζει τους κινδύνους που επιφυλάσσει η κατανάλωση µεγάλης ποσότητας αλκοολούχων ποτών. Ενώ αντίθετα ένα άτοµο που δεν είναι άρτια καταρτισµένο µπορεί πιο εύκολα να παρασυρθεί και να προξενήσει πρόβληµα στον οργανισµό του από την συχνή κατανάλωση αλκοόλ. Ο τόπος διαµονής (αστικές ή αγροτικές περιοχές) έχει άµεση σχέση µε την κατανάλωση αλκοόλ. ∆ιότι στα χωριά που οι κοινωνίες είναι µικρές και κλειστές δεν δίνονται τα περιθώρια στα νεαρά άτοµα να καταναλώσουν αλκοολούχα ποτά, ενώ αντίθετα στις πόλεις καθένας έχει πολλή εύκολη πρόσβαση στα αλκοολούχα ποτά. Θεωρούµε όµως ότι δεν επηρεάζουν τα αποτελέσµατα της έρευνας, διότι στο δείγµα που έγινε η έρευνα, η ηλικία των καταναλωτών ήταν περίπου ίδια (15-18 ετών), η αναλογία αγοριών-κοριτσιών η ίδια, το µορφωτικό τους επίπεδο το ίδιο (µαθητές Λυκείου), ο τόπος διαµονής τους η Αθήνα, ενώ η οικονοµική τους κατάσταση θεωρούµε ότι δεν παίζει σηµαντικό ρόλο στην επιλογή τους. 7.Περιγραφή των ορίων της έρευνας: Προσδιορισµός των παραγόντων που επηρεάζουν την αξιοπιστία των αποτελεσµάτων: α)Αριθµός ερωτηµατολογίων: όσο περισσότερα, τόσο µεγαλύτερη αξιοπιστία. Έτσι µοιράσαµε 120 ερωτηµατολόγια. Αριθµός επαναλήψεων: 120(όσα και τα ερωτηµατολόγια που µοιράσαµε) β)Χρονική διάρκεια της έρευνας: η έρευνα διήρκησε 1 µέρα.

15

γ)Τρόπος ανάλυσης των αποτελεσµάτων: • Ξεχώρισα τα έγκυρα ερωτηµατολόγια, τα οποία ήταν 109.

• Πήρα τα ποσοστά για κάθε µία απάντηση του

ερωτηµατολογίου, για όλο το δείγµα, ανεξαρτήτως φύλου. • Χώρισα τα ερωτηµατολόγια σε δύο κατηγορίες αγοριών-

κοριτσιών για να διαπιστώσω αν υπάρχουν διαφορές λόγω φύλου και έβγαλα πάλι τα ποσοστά για κάθε κατηγορία.

8.Περιγραφή της διαδικασίας:

∆ιάγραµµα:

• Συγκέντρωση πληροφοριών (βιβλιογραφία) • Έρευνα σχετικών προιόντων στην αγορά • Προετοιµασία ερωτηµατολογίου • Έρευνα δηµοσκόπησης (διανοµή ερωτηµατολογίων) • Στατιστική επεξεργασία αποτελεσµάτων • Συµπεράσµατα

Υλικά:

• ερωτηµατολόγια Έρευνα δηµοσκόπησης «Αλκοόλ και νέοι» 1.Ηλικία……………………………….. 2.Φύλο Αγόρι Κορίτσι 3.Έχετε καταναλώσει ποτέ αλκοολούχο ποτό; Ναι Όχι 4.Ποιος σας παρότρυνε να πιείτε; Οι φίλοι σας η οικογένεια σας από µόνοι σας άλλο……. 5.Πόσο συχνά καταναλώνετε αλκοολούχα ποτά; Καθηµερινά 1φορά την εβδοµάδα 1 φορά το µήνα

16

Άλλο…….. 7.Γνωρίζετε µάρκες αλκοολούχων ποτών; Ναι Όχι 8.Ποιο αλκοολούχο ποτό προτιµάτε; Κρασί µπύρα ουίσκι βότκα άλλο……. 9.Όταν πίνετε καπνίζετε ταυτόχρονα; Ναι Όχι 10.Πού προτιµάτε να πίνετε το ποτό σας; Στο σπίτι σε club σε party άλλο….. 11.Όταν είστε µε µεγάλη παρέα καταναλώνετε µεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ; Ναι Όχι 12.Έχετε µεθύσει ποτέ; Ναι Όχι

• Έρευνα δηµοσκόπησης σε δείγµα 120 µαθητών του 5ου Λυκείου Εξαρχείων, στα τµήµατα Α1, Α2, Α3, Β1, Β2, Γ1

• Επεξεργασία αποτελεσµάτων µε στατιστική.

Ερωτήσεις Απαντήσεις Ποσοστά Αγόρια Κορίτσια Ηλικία 15 ετών 27 23% 16 ετών 40 34% 17 ετών 30 26% 18 ετών 20 17% Φύλο Αγόρι 53 45% Κορίτσια 64 55%

Κατανάλωση αλκοόλ

Ναι 109 93% 52(98%) 57(89%) Όχι 8 7% 1(2%) 7(11%) Ποιος τους Παρότρυνε να πιουν

17

Φίλοι 26 24% 15(28%) 11(19%) Οικογένεια 13 12% 5(10%) 8(14%) Από µόνοι τους

67 62% 32(62%) 36(63%)

Άλλο 2 2% 0(0%) 2(4%) Συχνότητα κατανάλωσης ποτών

καθηµερινά 3 3% 1 φορά τη βδοµάδα

37 34%

1 φορά το µήνα

46 42%

Άλλο 23 21% Πρώτη φορά κατανάλωσης ποτού

1 χρόνο πριν 24 22% 2χρόνια πριν 37 34% Άλλο 48 44% Αν γνωρίζουν µάρκες ποτών

Ναι 102 94% Όχι 7 6% Προτίµηση σε ποτό

Κρασί 22 20% Μπύρα 36 33% Ουίσκι 11 10% Βότκα 27 25% Άλλο 13 12% Καπνίζουν όταν πίνουν

Ναι 19 17% Όχι 90 83% Μέρος που προτιµούν να

18

Ηλικία των µαθητών

15 ετών16 ετών17 ετών18 ετών

πιουν Σπίτι 11 10% club 47 44% party 31 28% Άλλο 20 18% Κατανάλωση µεγαλύτερης ποσότητας αλκοόλ όταν είναι µε παρέα

Ναι 59 54% Όχι 50 46% Αν έχουν µεθύσει ποτέ

Ποτέ 53 49% 1φορά 29 27% Πολύ συχνά 7 6% Άλλο 20 18%

Πίνακας 1

19

Φύλο µαθητών

ΑγόριΚορίτσια

Πίνακας 2 Πίνακας 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ναι Όχι

Κατανάλωση ποτών

Σειρά1

20

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ναι Όχι

Κατανάλωση ποτών από αγόρια

Σειρά1

Πίνακας 4 Πίνακας 5

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ναι Όχι

Κατανάλωση ποτών από κορίτσια

Σειρά1

21

Πίνακας 6 Πίνακας 7

Παρότρυνση των νέων στην κατανάλωση ποτών

ΦίλοιΟικογένειαΑπό µόνοι τουςΆλλο

Παρότρυνση αγοριών στην κατανάλωση ποτών

ΦίλοιΟικογένειαΑπό µόνοι τουςΆλλο

22

Πίνακας 8 Πίνακας 9

Παρότρυνση κοριτσιών στη κατανάλωση ποτών

ΦίλοιΟικογένειαΑπό µόνοι τουςΆλλο

Συχνότητα κατανάλωσης ποτών

καθηµερινά

1 φορά τηβδοµάδα1 φορά το µήνα

Άλλο

23

Πίνακας 10 Πίνακας 11

Πρώτη φορά κατανάλωσης ποτού

1 χρόνο πριν2χρόνια πρινΆλλο

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ναι Όχι

Αν γνωρίζουν µάρκες ποτών

Σειρά1

24

Πίνακας 12 Πίνακας 13

Προτίµηση σε ποτό

ΚρασίΜπύραΟυίσκιΒότκαΆλλο

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ναι Όχι

Καπνίζουν όταν πίνουν

Σειρά1

25

Πίνακας 14 Πίνακας 15

Μέρος που προτιµούν να πιουν

ΣπίτιclubpartyΆλλο

42%44%46%48%50%52%54%

Ναι Όχι

Κατανάλωση µεγαλύτερης ποσότητας αλκοόλ όταν είναι µε παρέα

Σειρά1

26

Πίνακας 16 9. Ορισµοί: Ηπατίτιδα H ηπατίτιδα είναι ένας γενικός όρος για ασθένειες που οφείλονται σε φλεγµονή του ήπατος από διάφορες αιτιολογίες -η λέξη προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ήπαρ (γεν. ήπατος) που σηµαίνει συκώτι και από την κατάληξη -ίτις που δηλώνει τη φλεγµονή του οργάνου. Η ηπατίτιδα διαχωρίζεται συνήθως σε οξεία και χρόνια και τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ιούς που προσβάλλουν ειδικά το συκώτι προκαλώντας αντίστοιχους τύπους ηπατίτιδας -π.χ. ηπατίτιδα τύπου Β ή τύπου A κ.λπ. Η φλεγµονή στο ήπαρ όµως µπορεί να προκληθεί και από άλλά αίτια. Η πάθηση µπορεί να ακολουθήσει υποκλινική πορεία, δηλαδή να µην προκαλεί κανένα έντονο σύµπτωµα ή αντίθετα να είναι κεραυνοβόλος, οπότε ο ασθενής χρειάζεται πια µεταµόσχευση ήπατος. Η ηπατίτιδα αυτή συνήθως εκδηλώνεται ύστερα από µια σχετικά µακρά περίοδο κατάχρησης αλκοόλ και τα συµπτώµατά της ποικίλουν: ο ασθενής νιώθει αδιαθεσία, µπορεί να διογκώνεται το συκώτι του και να παρουσιάζει κατακράτηση υγρών ή και σε σοβαρή επιδείνωση να παρουσιάσει ξαφνικά ίκτερο και ηπατική ανεπάρκεια.

Αν έχουν µεθύσει ποτέ

Ποτέ1φοράΠολύ συχνάΆλλο

27

Αλκοολισµός Αλκοολισµός ονοµάζεται η παθολογική σχέση που µπορεί να αναπτύξει το άτοµο µε το αλκοόλ. Ο συγκεκριµένος όρος υποδηλώνει την πλήρη εξάρτηση του ατόµου στο αλκοόλ. Σωµατικές επιπτώσεις Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης προκαλεί κατά ένα µεγάλο ποσοστό πολλά καρδιαγγειακά νοσήµατα όπως τη νόσο του µυοκαρδίου καθώς και σε πολλές περιπτώσεις τον αιφνίδιο θάνατο. Μεταξύ άλλων το αλκοόλ προκαλεί και τον καρκίνο του ήπατος. Επίσης έχει παρατηρηθεί σηµαντική µείωση του αριθµού των λευκών αιµοσφαιρίων, γεγονός που σηµαίνει ότι καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστηµα του ανθρώπου. Επίσης σύµφωνα µε έρευνες, ο αλκοολισµός προκαλεί συχνά οικιακά και εργατικά ατυχήµατα. Ψυχικές επιπτώσεις Ο αλκοολισµός προκαλεί και ψυχικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Οι αλκοολικοί συχνά εµφανίζουν καταθλιπτικές και αυτοκαταστροφικές τάσεις. Συχνά παρατηρείται µείωση της σεξουαλικής απόδοσης και το άτοµο συχνά παρουσιάζει παραισθήσεις. Συµπεράσµατα: Τα αποτελέσµατα επιβεβαίωσαν την πρώτη µου υπόθεση αλλά απέρριψαν τη δεύτερη. Αποδείχθηκε ότι η πλειοψηφία των νεαρών ατόµων µεταξύ 15-18 χρονών καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά. Ενώ αντίθετα αποδείχθηκε ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των ατόµων µεταξύ 15-18 χρονών δεν παροτρύνθηκαν από κάποιον για να ξεκινήσουν την κατανάλωση των αλκοολούχων ποτών, αλλά ξεκίνησαν αυτοβούλως. Παρατηρήθηκε ότι από τα αγόρια ελάχιστα δεν καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά, µόλις το 2% , ενώ στα κορίτσια το ποσοστό αυτό φτάνει στο 11%. Αντίθετα όσον αφορά την παρότρυνση που δέχτηκαν για να ξεκινήσουν την κατανάλωση ποτών τα ποσοστά αποκλίνουν ελάχιστα.

28

Όσον αφορά τα αποτελέσµατα στις υπόλοιπες ερωτήσεις της έρευνας παρατηρήθηκε ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των ατόµων που συµµετείχαν στην έρευνα καταναλώνουν µια φορά το µήνα αλκοολούχα ποτά(42%), κάτι που είναι πολύ θετικό. Επίσης το µεγαλύτερο ποσοστό αυτών ξεκίνησαν την κατανάλωση ποτών πάνω από 2 χρόνια πριν(44%), κάτι το οποίο δεν είναι τόσο ενθαρρυντικό διότι µπορεί να έχει ως συνέπεια να προσβληθούν από κάποια αρρώστια, που οφείλεται στο αλκοόλ, στο µέλλον .Επιπλέον οι περισσότεροι γνώριζαν µάρκες αλκοολούχων ποτών(94%) και µάλιστα το αγαπηµένο τους ποτό ήταν η µπύρα(33%) (κάτι το οποίο έχει αποδειχθεί από πολλές έρευνες), αν και η διαφορά µε τη βότκα25%) δεν ήταν πολλή µεγάλη. Επιπλέον ένα θετικό είναι ότι οι περισσότεροι απάντησαν ότι όταν πίνουν δεν καπνίζουν ταυτόχρονα (83%).Στη ερώτηση που προτιµούν να πίνουν το ποτό τους οι περισσότεροι απάντησαν σε club(44%) κάτι που φαίνεται απόλυτα φυσιολογικό για άτοµα αυτής της ηλικίας. Επιπλέον οι περισσότεροι καταναλώνουν µεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ όταν βρίσκονται µε µεγάλη παρέα (54%) κάτι που είναι φυσιολογικό, διότι σ’ αυτή την ηλικία οι νέοι καταναλώνουν ποτά συνήθως όταν είναι µε την παρέα τους. Τέλος κάτι πολύ σηµαντικό και θετικό είναι ότι οι περισσότεροι δεν έχουν µεθύσει(49%) κάτι που σηµαίνει ότι γνωρίζουν τα όρια τους και δεν τα ξεπερνούν. 11.Προτάσεις για συµπληρωµατική έρευνα. Θα µπορούσε να γίνει µια αντίστοιχη έρευνα αλλά σε άτοµα πάνω από 20 ετών έτσι ώστε να παρατηρηθούν οι δικές τους επιλογές. Επιπλέον ενδιαφέρον θα είχε µια έρευνα σε άτοµα που ζουν σε ένα χωριό, ή µια άλλη που το µορφωτικό επίπεδο αυτών που θα συµµετείχαν να είναι ιδιαίτερα υψηλό. Τέλος θα µπορούσε να γίνει µία έρευνα που να απευθύνεται στις προτιµήσεις ατόµων από προνοµιούχες κοινωνικές τάξεις ή και το αντίστροφο.

29

12. Βιβλιογραφία:

• Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια «Βικιπαίδεια» • Εγκυκλοπαίδεια υγεία Έτος έκδοσης:1990 Συγγραφέας: Συλλογική εργασία • ΚΕΤΑ-ΚΕΜΑΚ άρθρα