ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ - Americans...Ιωάννης Μπούρας Απεβίωσε σε...

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟsd Σάββατο 15 - Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014

Αφιέρωμα στην ιερή μνήμη των νεκρών μας

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ2

το βιβλίοείναι φίλος(718) 784-5255

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΕΡΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΜΑΣ

Εις τιμή και μνήμη των αγαπημένων μας νεκρών ........................Σελίδα 3

Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013 ..............Σελίδα 4

Ο πλήρης κατάλογος των ομογενών που «έφυγαν» το 2013 ......Σελίδα 18

Περί Θανάτου ..........................................................................Σελίδα 20

ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ,

Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ ............................................Σελίδα 21

Ταφή, καύση, μακαρία και μνημόσυνα ....................................Σελίδα 22

Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτου ..........................................Σελίδα 24

Κηδεία και Πένθος:

Από το αρχικό σοκ έως την αποδοχή ........................................Σελίδα 28

Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Ξέρει κανείς; ..........................Σελίδα 30

Γέροντας Παΐσιος: Η μετά θάνατον ζωή ....................................Σελίδα 32

Οταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του ..........................................Σελίδα 34

Πώς να μιλήσεις σε έναν γονιό που έχασε το παιδί του ............Σελίδα 36

Δοξασίες και πραγματικότητες για το θάνατο............................Σελίδα 37

Τα αρχαία νεκρικά έθιμα και η ενσωμάτωσή τους

στο χριστιανικό εορτολόγιο ......................................................Σελίδα 38

Ιδρυτής ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΑΝΗΣ

ΑΝΤΩΝΗΣ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗΣΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

ΒΕΤΑ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥΒοηθός Εκδότη - Υπεύθυνη Διαφημιστικού Τμήματος

ΕΤΟΣ Ι∆ΡΥΣΕΩΣ 1915 FOUNDED 1915

[\ NATIONAL HERALD37-10 30th Street, Long Island City, N.Y. 11101-2614

ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ: ∆ηµοκρίτου 1 & Ακαδηµίας Τ.Κ. 106 71

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΓΑΛΙΟΣ Υπεύθυνος Εκδοσης

ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ Υπεύθυνη Παραγωγής

ΑΝΝΑ ΑΓΓΕΛΙΔΑΚΗ Marketing-Kαλλιτεχνική Διεύθυνση

Krinos Foods, LLC., 47-00 Northern Blvd. LIC, NY 11101 • www.krinos.com

Ο θησαυρόςτης Ελληνικής γής

Του Θεοδώρου Καλμούκου

Το σημερινό «Περιοδικό» είναισίγουρα αλλιώτικο από τα άλλαδιότι είναι αφιερωμένο εις τιμή καιμνήμη των αγαπημένων μας νεκρών.Δεν νομίζω πως υπάρχει οικογένειαή σπιτικό που να μην έχει γευθείτην πίκρα και τον καημό του θανά-του, αυτής της τραγικής πραγματι-κότητας και πραγματικής τραγικό-

τητας επειδή ακριβώς είναι αναπό-φευκτη για όλους και σε ακαθόριστοή προβλέψιμο χρόνο.

Καθιερώσαμε αυτή την αφιερω-ματική έκδοση πριν από ένα χρόνοεις τιμή και μνήμη των νεκρών,αλλά και για τη δική μας την προ-σωπική ευεργεσία που μας παρέχει

η θύμηση ή ακόμα καλύτερα η αί-σθηση του θανάτου.

Νομίζω πως χωρίς αυτή την αί-σθηση του θανάτου, αυτό που αυτότο βιολογικό μας επεισόδιο μετρητήςχρονικότητας και διάρκειας από τηγέννα μας μέχρι το κατέβασμά μαςμέσα στον τάφο τον σκιερό «νεκροίςσυνθαπτόμενοι», το οποίο συνηθί-σαμε να ονομάζομε ζωή, είναι σί-γουρα ακατανόητο και ανεξήγητοκαι σ’ αυτούς ακόμα τους ειδήμονεςτης Βιολογίας και της Ιατρικής. Κιόταν κάποια στιγμή τελέψουν ταβιολογικά συστατικά της ύπαρξήςμας ή αν επισυμβεί κάποιο ατύχημα,μια αρρώστια και επέλθει το βιολο-γικό τέλος λέμε «πέθανε». Δηλαδή;Τι πάει να πει πέθανε; Τι συνέβη;Τι είναι ζωή και τι είναι θάνατος; Τιείναι το κορμί μας, ο νους μας, οσυναισθηματισμός μας, η διάνοιάμας που ήθελε σώνει και καλά ναδιανύει τον χρόνο, την ύπαρξή μας,τη σκέψη μας, τα ένδον και σώψυχαμας;

Σύμφωνα με το εκκλησιαστικόεορτολόγιο βρισκόμαστε στην προτης Σαρακοστής περίοδο, η οποίασημαδεύεται από τα Ψυχοσάββατατα οποία είναι αυτό ακριβώς πουλέγει η ονομασία τους Σάββατα τωνψυχών.

Να υπογραμμίσουμε όμως, ότι ηημέρα του Σαββάτου γενικώς είναιαφιερωμένη στους νεκρούς. Ας μουεπιτραπεί η υπέρβαση αλλά έχωτην αίσθηση ότι δεν χρειάζεται κα-νείς μία συγκεκριμένη μέρα για ναθυμάται τους αγαπημένους του αν-θρώπους που έχουν φύγει για «χώραμακρινή και αρυτίδωτη», όπως θαέλεγε κι ο ποιητής, διότι η θύμησήτους είναι διηνεκής και ατέλεστημέσα στο νου και την καρδιά μας.Οσο πολυάσχολος κι αν είναι κά-ποιος, είναι αδύνατο να μη θυμηθείκαι μάλιστα πολλές φορές την ημέραπως δυο μέτρα κάτω από την επι-φάνεια της γης, είτε εδώ, είτε στηνΕλλάδα, έχουν ενταφιασθεί δικοί

του άνθρωποι σεβαστοί και αγαπη-μένοι.

Δεν νομίζω πως έχει ισχύ το κοι-νώς λεγόμενο και ακουόμενο, πωςη παρέλευση του χρόνου θα απα-λύνει τον πόνο και θα επουλώσειτην πληγή της καρδιάς από τονχαμό του αγαπημένου προσώπου.Απεναντίας, θαρρώ πως η παρέλευσητου χρόνου επιτείνει τον πόνο καικάνει πιο αισθητή την απουσία τηςμητέρας λόγου χάρη ή του πατέρα.

Γι’ αυτό ας μου επιτραπεί να πωπως η θύμηση των νεκρών μας δεν

είναι και δεν μπορεί να είναι υπό-θεση μιας μόνο μέρας, αλλά κάθεμέρας.

Αλλωστε, η Ορθόδοξη παράδοσήμας αυτό διδάσκει και βιώνει όχιμόνο με τα Ψυχοσάββατα, αλλά καισε κάθε Θεία Ευχαριστία, στην οποίατους μνημονεύουμε στην προσκο-μιδή των Τιμίων Δώρων και αργότεραστην Αναφορά. Στην Ευχαριστία,τη Θεία Λειτουργία δηλαδή, έχομετη φανέρωση της Εκκλησίας ως κοι-νωνίας αγίων, ζώντων και τετελει-ωμένων, αείζωων όμως, καθότι βρί-

σκονται πλησίον της πηγής της ζωής,τον αείζωο Χριστό, ο Οποίος είναι«η Χώρα των ζώντων».

Η μνήμη λοιπόν και οι επιμνη-μόσυνες προσευχές και δεήσεις, τακόλλυβα από τον κόκκο του σίτου,είναι όχι απλώς συμβολισμοί καιτυπικότητες, αλλά μία βιωματικήενότητα και κοινωνία με εκείνουςοι οποίοι έχουν διαπλεύσει το πέ-λαγος του βίου και βρίσκονται ήδηστην αντίπερα όχθη. Εκεί δηλαδήπου οδεύομε κι εμείς κάθε μέραπου περνά.

ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 3

Εις τιμή και μνήμη των αγαπημένων μας νεκρών

ΕΦΥΓΑΝ ΟΜΩΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΤΟΥΝ

«Ας είναι οι χαρές τόσο μεγάλες όσοο ωκεανός και οι λύπες τόσο ελαφριέςόσο και ο αφρός». - Ανώνυμος

Τίποτα δεν είναι πιο όμορφο από τα γαλάζια κύματα του Αιγαίου.Οπως κοιτάζουμε τον ορίζοντα, σκεφτόμαστε τι είναι η ζωή. Τις πολλές αναμνήσεις κι αυτούς που χάσαμε.

Σαν παλιοί φίλοι και γείτονες είμαστε εδώ, για να βοηθήσουμεστις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής. Επισκεφθείτε το facebookμας και γραφτείτε για να λαμβάνετε το μηνιαίο φυλλάδιο(newsletter) μας και να μαθαίνετε τρόπους που θα σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε τη λύπη και πως να επικοινωνήσετε μεάλλα άτομα μετά από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Είμαστε οικογενειακή επιχείρηση και θεωρούμε τιμή μας να σαςεξυπηρετούμε. Ζωή σ’ εμάς.

...η θύμηση των νεκρών μας δεν είναι και δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας μόνο μέρας, αλλά κάθε μέρας. Αλλωστε, η Ορθόδοξη παράδοσή μας αυτό διδάσκει και βιώνει όχι μόνο με τα Ψυχοσάββατα, αλλά και σε κάθε Θεία Ευχαριστία...

Ιωάννης ΜπούραςΑπεβίωσε σε ηλικία 91 ετών ο

Ιωάννης Μπούρας, από το Σουάμ-σκοτ της Μασαχουσέτης, ο οποίοςεπί μισό και πλέον αιώνα γέμιζε μετη φωνή του τους αιθέρες της Μα-σαχουσέτης με το Ελληνικό Ραδιο-φωνικό Πρόγραμμα, «ΕλληνικήΗχώ», αντάμα με τον αδελφικό τουφίλο και συνέταιρο Ορέστη Δημη-τριάδη.

Ο αείμνηστος γεννήθηκε στις 16Ιουνίου του 1922 στην πόλη Ντόβερτου Νιου Χαμσάιρ. Υπηρέτησε στοναμερικανικό στρατό από τον οποίονέλαβε υψηλές στρατιωτικές διακρί-σεις και παράσημα ένα εκ των οποίονήταν το γνωστό purple heart.

Από νέος ακόμα έδειξε να έχειμεράκι και κλίση στη ραδιοφωνίαγι’ αυτό και άρχισε να συνεργάζεταιμε το ραδιοφωνικό πρόγραμμα τουαείμνηστου Γεωργίου Παναγιωτό-πουλου προφανώς από το 1947.

Ιατρός Χριστίνα Κοντομέρκου-Φερέιρα

Απεβίωσε σε ηλικία 34 ετών στις3 Ιανουαρίου 2013, η ιατρός Χρι-στίνα Κοντομέρκου-Φερέιρα, σύζυ-γος αγαπημένη του Τόνι Φερέιρακαι στοργική μητέρα του Αϊντεν Φε-ρέιρα.

Η αείμνηστη αποφοίτησε από τοΛύκειο Τράμπουλ του Κονέκτικατ.Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο τηςΒοστώνης από το οποίο έλαβε δύοδιπλώματα Μπάτσελορ ταυτόχρονα,ένα στη Βιολογία και το άλλο στηΦιλοσοφία.

Επειτα από τις ιατρικές της σπου-δές στο πανεπιστήμιο του Γέιλ στοΚονέκτικατ και συγκεκριμένα στοBoyer Center for Molecular Medicineand Department of CardiothoracicResearch αφιέρωσε πολλούς μήνεςστη Νότιο Αμερική μελετώντας τιςαρχαίες και τις σύγχρονες χρήσειςιατρικών φυτών με τους ντόπιουςκατοίκους στα δάση του Αμαζονίουμαθητεύοντας τις παραδόσεις καιτην Ιατρική της.

Αγγιξε τη ζωή πολλών ανθρώπωνστην κοινωνία μέσω της ειλικρινούςφροντίδας και ενδιαφέροντός της,πείθοντας τους να ζουν μία πιο υγι-εινή ζωή.

Ντίνος Μπακάκος«Τι άλλο μπορώ να σας προσφέ-

ρω» ρωτούσε ο Ντίνος Μπακάκος,ο πολυτάλαντος άνθρωπος, ο παρα-γωγός ταινιών κι ο θαυμάσιος Σπαρ-τιάτης εστιάτορας, κάθε φορά πουδιοργάνωνε κάποια εκδήλωση γιατην ενίσχυση της Ελλάδος, της Εκ-κλησίας ή της ΕλληνοαμερικανικήςΚοινότητας.

Το αγαπημένο του εστιατόριο«Lafayette Grill & Bar» έκλεισε κα-θότι είχε λήξει το ενοικιοστάσιο,ενώ στις 13 Ιανουαρίου η γενναι-όδωρη καρδιά του ανθρώπου πουαγαπούσε τους ανθρώπους και τιςτέχνες τόσο πολύ έκανε τον τελευ-ταίο της χτύπο.

Ο Ντίνος Μπακάκος διακομίσθη-κε στο νοσοκομείο με αιμορραγίαστον εγκέφαλο και εξέπνευσε τοπρωί της επόμενης μέρα από ανεύ-ρυσμα.

Δημήτρης ΚαστανάςΑπεβίωσε σε ηλικία 70 ετών ο

ιδρυτής του εθνικού ελληνικού κα-ναλιού NGTV, Δημήτρης Καστανάς.Ο εκλιπών, υποβλήθηκε σε δεύτερη,μετά από 16 χρόνια, εγχείρηση ανοι-κτής καρδιάς σε καρδιοχειρουργικόκέντρο του Μανχάταν.

Ο θάνατός του οφείλεται σε με-τεγχειρητικές επιπλοκές. Ο θάνατόςτου καταλύπησε την σύζυγό τουΝομική Παπαμιχαήλ-Καστανά, ταπαιδιά του Ματίνα και Γιώργο, τηνεγγονή Μαρία και τους λοιπούς συγ-γενείς εδώ και στην Ελλάδα.

Γιώργος ΑνδρέαςΟ Γιώργος Ανδρέας, (Ανδρεόπου-

λος), ο φημισμένος καλλιτέχνης καιεπιχειρηματίας, απεβίωσε, στο πα-νεπιστημιακό νοσοκομείο John Hop-kins της Βαλτιμόρης σε ηλικία 75ετών.

Ο Ανδρέας έπασχε από καρκίνοστο πάγκρεας τον τελευταίο χρόνο.Ηταν από τους 50 πλουσιότερουςομογενείς, σύμφωνα με την ετήσιαέκδοση του «Εθνικού Κήρυκα» «TheFifty Wealthiest Greek Americans».

O Γιώργος Ανδρέας γεννήθηκεστην Αθήνα το 1938. Το 1952, σεηλικία 14 ετών, άρχισε να σπουδάζειδίπλα στον ζωγράφο ΚωνσταντίνοΑρτέμη, ο οποίος ειδικευόταν σταπορτρέτα και στα τοπία.

Εκείνο το διάστημα ο Αρτέμηςαποκαθιστούσε το εσωτερικό τηςεκκλησίας του Αγίου Βασιλείου στοκέντρο της Αθήνας. Ο Ανδρέας ερ-γάστηκε κοντά του για 4 χρόνια,αλέθοντας χρωστικές ουσίες, μαθαί-νοντας τεχνική και μελετώντας σύν-θεση.

Ενώ μάθαινε κοντά στον Αρτέμη,ο Ανδρέας ανακάλυψε τα έργα τουΚωνσταντίνου Παρθένη, ενός προ-οδευτικού καλλιτέχνη, ο οποίοςαπαρνήθηκε τις παραδοσιακές τε-χνικές.

Ο Παρθένης ήταν εξπρεσιονιστής,αφαιρετικός ζωγράφος, γνήσιος στο-χαστής και βοήθησε τον Ανδρέα ναεπεκτείνει περαιτέρω τις δικές του

πηγαίες σκέψεις και ιδέες περί Τέ-χνης.

Το 1967, κατά τη χούντα, ο Αν-δρέας μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη.Από τότε ζούσε μεταξύ Ουάσιγκτονκαι Νέας Υόρκης.

Μία πιο κοντινή ματιά στην Τέχνητου, την τελευταία δεκαετία, απο-καλύπτει πως είχε εξερευνήσει, ξανάκαι ξανά, παρόμοιες ιδέες στους πί-νακές του, πάντα εμβαθύνοντας, δι-ευρύνοντας και βάζοντας περισσό-τερη ένταση. Αντίθετα με το τι πράτ-τουν εξπρεσιονιστές, νεο-εξπρεσιο-νιστές, μινιμαλιστές, ποπ καλλιτέχνεςκαι μεταμοντερνιστές.

Ευρυδίκη ΒλαχάκηΗταν μια από τις ελάχιστες ομο-

γενείς που κατάφερε να περάσει τοκατώφλι του δεύτερου αιώνα έχονταςπλήρη υγεία.

Τα δύο τελευταία χρόνια η κα-τάσταση της υγείας της άρχισε ναπαίρνει την κάτω βόλτα. Τους τε-λευταίους μήνες η κατάσταση επι-δεινώθηκε και το Σάββατο 12 Ια-νουαρίου άφησε την τελευταία τηςπνοή βυθίζοντας σε πένθος τα παιδιάτης, Στυλιανό και Μαρία Βλαχάκη,τα εγγόνια Ευρυδίκη Βλαχάκη, Νι-κόλαο και Βαρβάρα Βλαχάκη, Γιάννηκαι Τζάκι Βλαχάκη, Αναστασία καιΓεώργιο Γαβαλά.

Γεώργιος ΑβράςΟ λογοτέχνης, ο επιστολογράφος

και φίλος του «Εθνικού Κήρυκα»Γεώργιος Αβράς (Αβράσογλου) απε-βίωσε στην Αθήνα όπου διέμενε τατελευταία έξι χρόνια βυθίζοντας σεπένθος τα παιδιά του, τα εγγόνιακαι τους λοιπούς συγγενείς και φί-λους.

Η κηδεία του έγινε στο Νεκρο-ταφείο Κηφισίας παρουσία της οι-κογένειας, πολλών συγγενών καιφίλων του.

Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσα-λονίκη, ενώ την περίοδο του Β’Παγκοσμίου Πολέμου μετακόμισεστην Αθήνα, συμμετείχε στον αντι-φασιστικό αγώνα και είχε τιμηθείμε το Μετάλλιο της Εθνικής Αντί-στασης. Το 1948 μετέβη στη Στουτ-γάρδη για σπουδές και αποφοίτησεμε το πτυχίο του μηχανολόγου μη-

χανικού. Το 1952 επέστρεψε στην Ελλάδα,

και ασχολήθηκε με την εταιρείααγροτικών μηχανημάτων που είχεξεκινήσει ο πατέρας του. Εισήγαγεμικρά τρακτέρ από τη Γερμανία μετις μάρκες Χόλντερ και Χάνομακκαι κατέστη μια από τις μεγαλύτερεςεταιρείες μικρών γεωργικών μηχα-νημάτων. Με την πάροδο του χρόνουεπέκτεινε την εταιρεία και εισήγαγεμηχανήματα οδοποιίας από την Αμε-ρική.

Το 1986 ήρθε στην Αμερική και

μαζί με τους δύο γιους του, τον Δη-μήτρη και τον Νίκο, ίδρυσε εταιρείεςεισαγωγής ενδυμάτων.

Αρχικά στην Αμερική ήρθε ο Δη-μήτρης (1978) για σπουδές στο Κορ-νέλ και το 1982 ο Νικόλαος γιασπουδές επίσης στο Κορνέλ. Τέσσεραχρόνια αργότερα ήρθε ο εκλιπώνμε την σύζυγό του Υβόννη, το γένοςΣκαμάγκα.

Το 2006 ήταν ένα από τα πιοδύσκολα χρόνια για τον ΓεώργιοΑβρά, διότι απεβίωσε η σύζυγόςτου. Μετά το θάνατό της αποφάσισενα επιστρέψει στην Ελλάδα, όπουζούσε ο Νικόλαος με τα παιδιά του.

Μενέλαος ΜανώληςΟ Μενέλαος Μανώλης, 54 ετών,

από το Αλεν Παρκ του Ντιτρόιτ τουΜίσιγκαν, βρήκε τραγικό θάνατοσε αυτοκινητικό ατύχημα όταν συγ-

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ4 ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Συναξάρι ιερό μνήμης και θύμησης θα μπορούσενα χαρακτηριστεί η παρούσα έκδοση γιατίκρατά ζωντανή στο νου και στις καρδιές μαςτους αγαπημένους μας νεκρούς.

Κι είναι αλήθεια πως πεθαίνουν όσοι ξεχνι-ούνται, ενώ η θύμηση είναι ο απέθαντος δεσμόςο οποίος διατηρεί την κοινωνία και επικοινωνίαημών που βρισκόμαστε ακόμα «επί γης», μεεκείνους οι οποίοι βρίσκονται «υπό γη», δηλαδήέχουν εξέλθει από τον χρόνο.

Η μνήμη και η θύμησή τους διατηρεί την«μεταξύ μας» σχέση σε διαφορετική, ωστόσο,δομή και με αλλιώτικο «τρόπο».

Και σ’ αυτό ακριβώς συμβάλλει η ανά χείραςέκδοση, η οποία υποστασιάζει και ιστορεί μεχαρτί και με μελάνι στο διηνεκές, τα πρόσωπαπου πριν λίγο ήταν μαζί μας ως φυσικές πα-ρουσίες με όλες τις εκφράσεις και εκφάνσειςτης ζωής και σήμερα υπάρχουν «εν ετέρα μορ-φή».

Κι ακόμα είναι μια υπενθύμιση για μας τουςεπιζώντες πως η κλεψύδρα του χρόνου μας

τελεύει όλο και πιο πολύ και κάθε μέρα πουπερνά ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στον τάφομας, αφού έσχατος εχθρός όλων μας είναι οθάνατος, αυτή η ακραία κοινή μας τραγικότητα,η οποία είναι τόσο πραγματική, όσο πραγματικήείναι και η ζωή.

Η αίσθηση του θανάτου είναι και ευεργετικήυπόθεση για τον καθένα μας επειδή ακριβώςμας φέρνει αντιμέτωπους με την πραγματικό-τητά μας, αρκεί να μη ξεχνούμε πως είμαστε«στιγμιαίες αιωνιότητες».

Ακολουθεί το συναξάρι των ονομάτων:

Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013


κρούστηκαν ομαδικά τριάντα καιπλέον οχήματα πάνω στον αυτοκι-νητόδρομο 75 κοντά στη γέφυραRouge River.

Από τα όσα έγιναν γνωστά, οάτυχος ομογενής Μενέλαος Μανώ-λης ήταν αρχιτέκτονας στο επάγ-γελμα.

Τζάκι ΚαστρινέληΗ ομογενής καλλιτέχνης Τζάκι

Καστρινέλη, 24 ετών, από τη μικρήπόλη της Μασαχουσέτης, Γκρόβε-λαντ, βρέθηκε νεκρή μέσα στηνκαμπίνα της στο πολυτελές κρουα-ζιερόπλοιο «Seven Seas Voyager»στο λιμάνι Ντάργουιν της ΒόρειαςΑυστραλίας.

Χρίστος ΤσαγκάνηςΑπεβίωσε σε ηλικία 87 ετών ο

επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος,Χρίστος Τσαγκάνης, από την πόληΜπρόκτον της Μασαχουσέτης, έπει-τα από σύντομη ασθένεια στο νο-σοκομείο «Signature Health Care»του Μπρόκτον.

Ηταν ο ιδρυτής και ιδιοκτήτηςτου ομώνυμου εστιατορίου «Chri-sto’s» στην ανατολική περιοχή τουΜπρόκτον. Ηταν ο πρώτος στη ΝέαΑγγλία ο οποίος καθιέρωσε την ελ-ληνική σαλάτα και μάλιστα στοεστιατόριό του την καθιέρωσε ωςκύριο πιάτο. Ανθρωποι κάθε εθνι-κότητας και ηλικίας προσέτρεχανστο εστιατόριό του αποκλειστικάγια την ελληνική σαλάτα την οποίαεμπλούτιζε με dressing αποκλειστικάδικής του παραγωγής. Αργότερα δη-μιούργησε ξεχωριστή επιχείρησηεμφιάλωσης του dressing με το όνο-μα του εστιατορίου του «Christo’s»στην αρχή και το οποίον μπήκε στοευρύτερο εμπόριο στις υπεραγορέςτροφίμων ανάμεσα στα άλλα dres-sings.

Ιωάννης ΚωστούλαςΑπεβίωσε σε ηλικία 77 ετών ο

ομογενής επιστήμονας των Μαθη-ματικών και της Φυσικής ΙωάννηςΚωστούλας στην πόλη Ρετόντο Μπιςτης Καλιφόρνιας έπειτα από απο-φασιστική μάχη με τον καρκίνοκατά τα τελευταία δέκα χρόνια.

Γεννήθηκε σ’ ένα μικρό χωριόπλησίον του όρους Ολυμπος καιήταν το πρώτο άτομο από την οικο-γένειά του που απόκτησε πανεπι-στημιακή μόρφωση. Εισήχθη με εξε-τάσεις ανάμεσα στους τρεις πρώτουςστο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκηςόπου σπούδασε ταυτόχρονα Μαθη-ματικά και Φυσική. Ηλθε στις Ηνω-μένες Πολιτείες το 1964 αρχικά μευποτροφία στο πανεπιστήμιο τηςΑλαμπάμα όπου έλαβε το πτυχίοΜάστερ στη Φυσική. Στη συνέχεια,πήγε στο πανεπιστήμιο του Ρότσε-στερ όπου έλαβε ένα δεύτερο Μά-στερ και το διδακτορικό του δίπλωμαστη Φυσική. Συνέγραψε πάνω από80 επιστημονικές μελέτες, ενώ δύοαπό τα έργα στα οποία εργάστηκεπροτάθηκαν να το βραβείο Νόμπελ.Ως επιστημονικός ερευνητής εργά-

σθηκε στο ΜΙΤ, στο πανεπιστήμιοτης Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο,στο Μπέρκλεϊ. Επίσης, έκανε ερευ-νητική εργασία στο πολιτειακό πα-νεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Εργάστηκεεπίσης στα εργαστήρια Φέρμι Λαμπκαι στο Λος Αλαμος Αλμπ από το1975 μέχρι το 1980.

Μετακόμισε στο Λος Αντζελεςτης Καλιφόρνιας στην ηλικία των40 ετών όπου άλλαξε ακαδημαϊκόπροσανατολισμό και από την υψηλήενέργεια, ξεκίνησε από την αρχήτη μελέτη της αεροναυτικής μηχα-νικής και εργάσθηκε ως φυσικόςστην εταιρεία Μακντόνελντ Ντάγ-κλας, καθώς επίσης και για τις εται-ρίες TRW, Μπόινγκ και Χιουζ.

Οταν συνταξιοδοτήθηκε επιδό-θηκε στο χόμπι του σχεδιάζονταςκαι αναπαλαιώνοντας ιστορικά κτίριαστην πόλη του Λος Αντζελες. Δρα-στηριοποιείτο στα ομογενειακά κοι-νά μέσω της AHEPA και της Παμμα-κεδονικής.

Παναγιώτης ΣακελλάρηςΑπεβίωσε πλήρης ημερών σε ηλι-

κία 98 ετών, στην πόλη του ΚουίνσιΜασαχουσέτης όπου διέμενε, ο Πα-ναγιώτης Σακελλάρης ή Πάνος όπωςήταν ευρύτερα γνωστός. Ο αείμνη-στος καταγόταν από το χωριό Βασ-σαρά της Σπάρτης το οποίο λάτρευεκυριολεκτικά και το επισκεπτότανκάθε χρόνο, ήταν ολοκληρωτικάαφοσιωμένος στην αγαπημένη τουσύζυγο Αρετή, επί 72 χρόνια, στατέσσερα παιδιά του, την Ρότα, τηνΕλένη, τον Γιώργο και τον Ανάργυρο,τα εγγόνια και δισέγγονά του, τηνΕλλάδα, την Αμερική, την Ορθοδοξίακαι ιδιαίτερα την κοινότητά του,της Αγίας Αικατερίνης στο Μπρέιντριτης Μασαχουσέτης.

Ιουλία ΚοσοβίτσαΗ Ιουλία Κοσοβίτσα έχασε την

πολύμηνη μάχη με την ασθένειαβυθίζοντας σε πένθος τον σύζυγότης, Χρήστο Κοσοβίτσα, τα παιδιάτης Δημήτριο Κοσοβίτσα, Αντώνιοκαι Σοφία Κοσοβίτσα και τα εγγόνιατης Χρήστο και Βασίλειο, καθώςεπίσης και τους συγγενείς και φίλουςεδώ και στην Ελλάδα.

Η εκλιπούσα ήταν μοναχοκόρη.Γεννήθηκε στο Τεριάχι του Πωγω-νίου της Ηπείρου και μεγάλωσε σταΙωάννινα. Μετά την αποφοίτησήτης από το Γυμνάσιο Θηλέων Ιωαν-νίνων ήρθε με τους γονείς της, Αν-τώνη και Αφροδίτη Γιώτη, στην Αμε-ρική. Προ πέντε δεκαετιών γνωρί-στηκε με τον Χρήστο Κοσοβίτσα,τον διακεκριμένο χημικό μηχανικόμε τον οποίο έφεραν στον Κόσμοδύο αγόρια, τον Αντώνη, που ακο-λούθησε τα χνάρια της μάνας τουκαι σήμερα είναι υποδιευθυντής δη-μόσιου σχολείου στο Μπέισαϊντ καιτον Δημήτρη.

Γιώργος ΠαπαδολιόπουλοςΟ Γιώργος Παπαδολιόπουλος, 20

ετών, ένα πανέξυπνο Ελληνόπουλό

Συνέχεια στη σελίδα 6

a b

Εκπτωση για αγορά χώρου ταφής στο

Μαυσωλείο ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦΜεριμνήστε τώρα για τη μεταθανάτια γαλήνη της ψυχής σας

καθώς και των αγαπημένων σας προσώπων

Ομορφιά • Μεγαλοπρέπεια • Ασφάλεια

Με την επίδειξη

ΠιστοποιητικούΚαταθέσεων

δικαιούστε

$1,0001,000ΕΚΠΤΩΣΗ για την αγορά χώρου για οικογενειακό

τάφο στο μαυσωλείο «St. Joseph’s»

($500 για αγορά χώρου ανά άτομο)

ΜαυσωλείοΑγίου Ιωσήφ

To Κοιμητήριο St. Michael’s προσφέρει μεγάλο εύροςεπιλογών, περιλαμβανόμενων των προσθηκών του Μαυσωλείουτου Αγίου Ιωσήφ, καθώς επίσης και τάφους, βάσεις γιααγάλματα και αποτέφρωση. Eνα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείτε να κάνετε σεαυτούς που αγαπάτε είναι η αίσθηση της ασφάλειας, η γνώσηότι έχετε φροντίσει για όλα. Ως θρησκευτικό κοιμητήριο το St. Michaels’s είναι ανοιχτό σεάτομα όλων των θρησκειών. Με υπερηφάνεια σας γνωρίζουμεότι το όμορφα σχεδιασμένο Μαυσωλείο του Αγίου Ιωσήφ είναιστη διάθεσή σας.

Για περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένου καιενός δωρεάν Οδηγού (Resource Guide), παρακαλώ καλέστε:

(718) 278-324072-02 Astoria Blvd.

East Elmhurst, NY 11370ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο

www.stmichaelscemetery.comΘα είστε χαρούμενοι γι’ αυτή σας την κίνηση

O κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ εξακολουθεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Ομογένεια με τον καλύτερο τρόπο

(917) 687-9856


και πολύ καλός αθλητής πέθανεξαφνικά την ώρα που έπαιζε μπά-σκεμπολ με την ομάδα του πανεπι-στημίου στο οποίο φοιτούσε, βυθί-ζοντας στον πόνο και το πένθος τηνοικογένει;a του, τους συγγενείς, φί-λους και συμφοιτητές του.

Ηταν δευτεροετής φοιτητής στοπανεπιστήμιο Western New EnglandUniversity στην πόλη Σπρίνγκφιλνττης Μασαχουσέτης στον κλάδο Βι-οϊατρικής Μηχανικής. Η καταγωγήτου ήταν από τη μικρή πόλη Χανό-βερ του Νιου Χαμσάιρ όπου οι γονείςτου, Παρασκευάς και Ελένη, οι οποί-οι έχουν μεταναστεύσει από τηνΕλλάδα, είναι ιδιοκτήτες του εστια-τορίου «C&A Pizza».

Δημήτριος ΔημητρίουΟ Δημήτριος Δημητρίου (Τζέι

Τζέι), ένα από τα παλαιά και με με-γάλη προσφορά στελέχη της Ομο-σπονδίας Ελληνικών Σωματείων Μεί-

ζονος Νέας Υόρκης και γενικότερατης Ομογένειας. Γεννήθηκε προ 58ετών στη Χαλκιδική και έπαιξε κα-ταλυτικό ρόλο στην οργάνωση καιαναβάθμιση του Συλλόγου ΝομούΧαλκιδικής «Αριστοτέλης», καθώςεπίσης στην τοποθέτηση του αγάλ-ματος του Αριστοτέλη στην ΠλατείαΑθηνών και στην αδελφοποίηση τηςΧαλκιδικής με τη Νέα Υόρκη. Υπήρξεένθερμος υποστηρικτής της Ελλη-νικής Παιδείας και μεγάλος αγωνι-στής για την προώθηση των εθνικώνμας θεμάτων.

Η προσφορά στην ΟμοσπονδίαΕλληνικών Σωματείων ΜείζονοςΝέας Υόρκης είναι μεγάλη, καθώςείχε διατελέσει γενικός γραμματέας,αντιπρόεδρος και υπεύθυνος δια-φόρων επιτροπών συμπεριλαμβα-

νομένης και της παρελάσεως.Ο Δημήτριος Δημητρίου υπήρξε

ο βασικός εκφωνητής των παρελά-σεων της Ομογένειας στην ΠέμπτηΛεωφόρο και με στεντόρεια φωνήπαρουσίαζε τα εθνικά μας θέματα,ξεκινώντας από το Μακεδονικό, τοΚυπριακό, το Βορειοηπειρωτικό, τηΓενοκτονία των Ποντίων.

Νικόλαος ΚαλαμπάκαςΑπεβίωσε σε ηλικία 78 ετών ο

ομογενής Νικόλαος Καλαμπάκας απότην Καλιφόρνια, ο οποίος καταγόταναπό το Αργος και είχε μεταναστεύσειστις Ηνωμένες Πολιτείες το 1972λόγω της οικονομικής δυσπραγίαςστην Ελλάδα, η οποία τον ανάγκασενα κλείσει την επιχείρησή του στοΑργος.

Το 1941 στη διάρκεια του Β’ Παγ-κοσμίου Πολέμου οι ναζί στρατιώτεςείχαν καταλάβει το σπίτι τους και οΝικόλαος έγινε μάρτυρας πολλώνβιαιοτήτων που του σημάδεψαν τηνψυχή με τραύματα και για τα οποίαακόμα και αργότερα στο βίο τουείχε δυσκολία να μιλήσει γι’ αυτά.

Γιάννης ΚαμπούρογλουΑπεβίωσε σε ηλικία 77 ετών ο

Γιάννης Καμπούρογλου από την πόληΑπερ Ντάρμπι της Πενσιλβάνιας. Οαείμνηστος γεννήθηκε στις 20 Φε-βρουαρίου του 1936 στη Δράμα απότους γονείς Χαράλαμπο και Παρθε-νόπη, ενώ στην ηλικία των 4 ετώνμετακόμισε στην Αθήνα με την έναρ-ξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέ-μου κι έπειτα από τις βασική τουμαθητεία στα σχολεία της Αθήναςμετανάστευσε το 1955 στις ΗνωμένεςΠολιτείες. Το 1957 επέστρεψε στηνΕλλάδα για να εκπληρώσει τις στρα-τιωτικές του υποχρεώσεις, ενώ μετάτην αφυπηρέτησή του επέστρεψεκαι πάλι στις Ηνωμένες Πολιτείεςόπου άρχισε να οικοδομεί την οικο-γένειά του αλλά και την κοινότητάτου, υπηρετώντας στην επιτροπήανοικοδόμησης του ιερού ναού τουΑγίου Δημητρίου στο Απερ Ντάρμπι.Το 1966 ίδρυσε τον Ταξιδιωτικό Ορ-γανισμό Apollo Tours, ο οποίος ανα-δείχθηκε σ’ έναν εκ των πλέον κο-ρυφαίων ταξιδιωτικών Οργανισμώνστην περιοχή της Φιλαδέλφειας.

Υπήρξε ένας οραματιστής ηγέτηςστον ομογενειακό μας χώρο, ενώβοήθησε καθοριστικά πολλές εκα-τοντάδες αν όχι χιλιάδες Ελλήνωνμεταναστών να έλθουν εδώ και νατακτοποιηθούν σε εργασίες.

Ηταν από τα πλέον δραστήριαμέλη της AHEPA και διετέλεσε πρό-εδρος του 445 Τμήματος της AHEPA«Θερμοπύλες» του Ντελαγουέαρ, ενώκατά τα έτη 2011-2012 είχε εκλεγείκυβερνήτης της AHEPA για ολόκληρητην πολιτεία της Πενσιλβάνιας. Συμ-μετείχε σε πολλές επιτροπές σταΕθνικά Συνέδρια της Οργάνωσης.

Γιώργος ΚαπετανάκηςKατά τη διάρκεια της χιονοθύελ-

λας γλίστρησε σε ένα από τα παγω-μένα πεζοδρόμια στο Μπέιριτζ τουΜπρούκλιν και τραυματίστηκε. Ο49χρονος ομογενής διακομίστηκεστο Νοσοκομείο «Lutheran MedicalCenter», όπου έγιναν οι πρώτες εξε-τάσεις και τους παρείχαν τις πρώτεςβοήθειες για το κάταγμα που είχευποστεί στο πόδι. Στη συνέχεια, δια-κομίστηκε για περαιτέρω παρακο-λούθηση και θεραπεία στο Νοσοκο-μείο «NY Medical Center», όπουυπάρχει καλύτερο τραυματολογικόκέντρο. Την παραμονή των Χριστου-γέννων πήρε εξιτήριο και επέστρεψεστο σπίτι του, όπου τον περίμενε ησύζυγός του Ασπασία και τα τέσσεραανήλικα παιδιά τους ο Τζέιμς (Δη-μήτρης) 12 ετών, οι δίδυμες Νιόβηκαι Ελευθερία 11 χρονών και ο Γρη-γόρης, 9 χρονών, καθώς επίσης καιοι γονείς του Δημήτριος και ΝιόβηΚαπετανάκη, οι πεθεροί Γρηγόρηςκαι Ελευθερία Τζάβα και οι λοιποίσυγγενείς.

Το πρωί της Πέμπτης, όπως επε-σήμαναν στον «Εθνικό Κήρυκα» οΔημήτριος και ο Βασίλειος Καπετα-νάκης (πατέρας και θείος αντίστοιχα)αισθάνθηκε δυσφορία και λιποθύ-μησε. Κάλεσαν το ασθενοφόρο τοοποίο τον διακόμισε στο νοσοκομείο«Lutheran Medical Center», όπουτρεις περίπου ώρες αργότερα άφησετην τελευταία του.

Ευθυμία (Θέμη) ΝάνουΜέχρι και την ύστατη στιγμή σκε-

φτόταν τα καρκινοπαθή παιδιά καιέλεγε στον σύζυγό της ΠαναγιώτηΝάνο «μας περιμένουν τα παιδιά στοαεροδρόμιο, πάμε να φύγουμε». Ηκαλή Σαμαρείτης, η οποία για τρειςπερίπου δεκαετίες μαζί με τον σύζυγότης έπαιρνε τα άρρωστα παιδιά καιτις οικογένειές τους από το αερο-δρόμιο «Κένεντι» και τα μετέφερεστο «Ρόναλντ ΜακΝτόναλντ Χάουζ»,

Συνέχεια από τη σελίδα 5


Συνεχίζοντας την παράδοση που εδραιώθηκε από τημητέρα μου Σοφία και τον πατέρα μου Γιώργο 80 χρόνια πριν, ο μόνος εν ζωή, του Γραφείου ΤελετώνLItrAS FAMILY oF FUNErAL DIrECtorSδράττομαι της ευκαιρίας για να ευχαριστήσω τις χιλιάδες των οικογενειών που έχουν εμπιστευθείτην οικογένειά μας να φροντίσει για τις λεπτομέρειεςτης τελετής. Η μεγαλύτερή μας προτεραιότητα είναι να τηρήσουμε τις ελληνικές παραδόσεις, προσωπικέςπροτιμήσεις και αξίες.

Στην υπηρεσία σαςΒασίλειος Λήτρας

• ΕξΥΠΗΡΕΤΩ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ WEStChEStEr, BrookLYNΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

• PrE-PLAN ArrANGEMENtS BY APPoINtMENt• ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟ ΜΕ ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ

117 Washington Avenue, Pleasantville, N.Y. 10570

NATIONWIDE TOLL FREE

1-866 B LITRAS(1-866 725-4872)

Basil (Bill) LitrasΒασίλειος Λήτρας


ενώ τις μεγάλες γιορτές τα φιλοξε-νούσε στο σπίτι τους στο Κονέκτικατέχασε την πολύμηνη μάχη με τηνασθένεια και ξεκίνησε το μεγάλο τα-ξίδι της αιωνιότητάς.

Γεννήθηκε προ 73 ετών στο ΠορτΤσέστερ της Νέας Υόρκης, ενώ οιγονείς της κατάγονταν από τον ΑγιοΠέτρο Αρκαδίας. Τα Χριστούγεννατου 1959 αρραβωνιάστηκε με τονΠαναγιώτη Νάνο και στις 3 Ιουλίου1960 παντρεύτηκαν στον Ιερό Ναότων Ταξιαρχών στο Στάμφορντ τουΚονέκτικατ και έκαναν τον μήνα τουμέλιτος στην Ελλάδα.

Τάκης ΠαραλίκαςΑπό τους ραδιοπαραγωγούς της

δεκαετίας του ‘70 και του ‘80 απε-βίωσε την Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου σεηλικία 77 ετών. Ο εκλιπών είχε γεν-νηθεί στις 18 Οκτωβρίου 1936 στηΡούμελη και ήρθε για μια καλύτερητύχη στη Νέα Υόρκη και διέμενε στοΜπίτσχερστ. Στα τέλη της δεκαετίατου ‘70 ασχολήθηκε με τη ραδιοφω-νία και εξέπεμπε στα FM, στον σταθ-μό WHBI που αργότερα μετονομά-στηκε σε WNWK και με την πάροδοτου χρόνου κατάφερε να δημιουρ-γήσει και ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα.Τις δύο τελευταίες δεκαετίες λόγωυγείας αποσύρθηκε από την ενεργόδράση.

Ιωάννης ΓανιάρηςΕπίτιμος πρόεδρος του Αλληλο-

βοηθητικού Συλλόγου Καλλιμασιάς«Αγιος Αιμιλιανός» και ένας από τουςμεγάλους αγωνιστές του ΔευτέρουΠαγκοσμίου Πολέμου. Ο εκλιπώνγεννήθηκε το 1925 στο χωριό Κα-ταρράκτη της Χίου, όπου πέρασε ταπαιδικά και εφηβικά του χρόνια. Το1941, σε ηλικία 16 ετών πήγε εθε-λοντής να πολεμήσει κατά του φα-σισμού. Εντάχτηκε στον Ιερό Λόχοκαι αγωνίστηκε με απαράμιλλο ηρωι-σμό και έγινε επιλοχίας.

Στο πιστοποιητικό το οποίο έδει-χνε πάντα με υπερηφάνεια στα παιδιά

του και στα εγγόνια του αναφερόταν:«Ο επιλοχίας Ιωάννης Γανιάρης δι-καιούται να φέρει το σήμα του Ιερο-λοχίτου δια την ανδρείαν, την καρ-τερίαν και την προθυμίαν του ειςτον πόλεμον δια την ελευθερία.

Γρηγόρης ΚατσαλίδαςΗταν από τους πιο αξιόλογους

λόγιους της Βορείου Ηπείρου ο Γρη-γόρης Κατσαλίδας και έφυγε απότην ζωή σε ηλικία 90 ετών.

Η θλιβερή αυτή είδηση προκάλεσειδιαίτερη συγκίνηση και στους Βο-ρειοηπειρώτες της τριπολιτειακής πε-ριοχής της Νέας Υόρκης, διότι εδώδιαμένει η κόρη του Ολγα Γκούντακαι πολλοί άλλοι συγγενείς, μεταξύτων οποίων και ο πρώην πρόεδροςτης Πανηπειρωτικής ΟμοσπονδίαςΑμερικής. Βασίλειος Μικέλης.

Ο αξιόλογος αυτός ελληνοδιδά-σκαλος, διανοούμενος και λαογρά-φος, με πλούσιο συγγραφικό έργο,άφησε πίσω του μια ανεκτίμητηκληρονομιά στον ΒορειοηπειρωτικόΕλληνισμό. Κείμενά του φιλοξενή-θηκαν και στις σελίδες του «ΠρωινούΛόγου», αλλά και στις εφημερίδες«Λαϊκό Βήμα», «Φωνή της Ομόνοιας»,«Οραμα» και «Φωνή του Πωγωνί-ου».

Σπύρος ΚουτσουμπίναςΠρώην πρόεδρος της Νεολαίας

της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίαςκαι για πολλά έτη λειτουργός στοΓενικό Προξενείο της Ελλάδας στηΝέα Υόρκη και σε άλλες διπλωματι-κές υπηρεσίες στην Ουάσιγκτον καιστην Ατλάντα, απεβίωσε σε ηλικία89 ετών.

Ο εκλιπών υπήρξε ηγετικό στέ-λεχος του Συλλόγου Βορειοπειρωτών«Πύρρος» και ήταν κεντρικός ομι-λητής σε αρκετές εκδηλώσεις γιατην επέτειο της Αυτονομίας της Βο-ρείου Ηπείρου.


kallinikos Funeral Services, Inc.Τοwers Funeral home, Inc.

2681 Long Beach Road, Oceanside, New York 11572

Τel: (516) 764-5191 • Fax: (516) 766-9454

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΛΕΤΩΝ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΤΟΥ NASSAU

καθώς και των περιοχώνBrooklyn, Queens και Suffolk

Στην υπηρεσία της Ομογένειας από το 1994

ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ

William C. kallinikoskrissie kallinikos

George Frangiadakis FUNErAL DIrECtorS

John G. LitrasFUNErAL DIrECtor CorP.GEorGE t. LItrAS, PrESIDENt

MAIN OFFICE

Dahill Funeral home2525 65th Street, Brooklyn, N.Y. 11204

24 HOUR PHONE (718) 336-2900

SERVICES AVAILABLE IN ALL COMMUNITIES

Τοll free 1-877-324-4551

EDWARD SPARACIO, MANAGERΑΙΘΟΥΣΕΣ ΤΕΛΕΤΩΝ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ BROOKLYN

ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΚΙΝΓΚ

2454


Γεννήθηκε στις 27 Νοεμβρίου1924 στον Παλαιόπυργο του ακρι-τικού Πωγωνίου της Ηπείρου. Ταπαιδικά του χρόνια έζησε στους Αγί-ους Σαράντα της Βορείου Ηπείρουκαι στην Κέρκυρα, καθώς ο πατέρατου Γεώργιος Κουτσουμπίνας ήταν

προξενικός υπάλληλος εκεί.Εξάλλου γι’ αυτό και ο αείμνηστος

ήταν από τα κύρια και από τα πλέον

δραστήρια στελέχη της Εθνικής Νε-ολαίας της Βορείου Ηπείρου Ιωαν-νίνων. Την περίοδο εκείνη αρθρο-γραφούσε στην εβδομαδιαία εφη-μερίδα Ιωαννίνων «Βόρειος Ηπει-ρος».

Ο εκλιπών είχε σπουδάσει Πολι-τικές Επιστήμες και ήταν κάτοχοςπτυχίου του Παντείου Πανεπιστή-μιου και μάστερ από το GeorgetownSchool of Foreign Service.

Λούης ΧατζημιχάληςΟ Λούης Χατζημιχάλης, ο φλο-

γερός πατριώτης της Βαλτιμόρης,απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών, βυθί-ζοντας σε πένθος, την οικογένειάτου, τους συγγενείς και φίλους του.Ο εκλιπών δεν ήταν γνωστός μόνοστη Βαλτιμόρη και στην παροικίατων Νισυρίων της Αμερικής, αλλάκαι στο ευρύτερο κοινό του «ΕθνικούΚήρυκα», διότι οι επιστολές του καιτα ποιήματά του που κατά καιρούςφιλοξενούνταν στις στήλες του «Εθνι-κού Κήρυκα» μοσχοβολούσαν Ελ-λάδα. Κι αυτό διότι με την πένατου κατάφερνε να εκφράσει με παρ-ρησία τις σκέψεις του για την Ελλάδακαι την Ομογένεια, τους προβλη-ματισμούς και την αγωνία για τομέλλον της ελληνικής γλώσσας, τηςελληνικής παιδείας. Ως ιεροψάλτηςκαι υπηρέτης των ελληνικών κοι-

νοτήτων της Βαλτιμόρης εξέφραζεμε την ίδια παρρησία και τόλμη καιτις απόψεις του για την πορεία τηςΕλληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμε-ρικής.

Παναγιώτης ΛάτοςΟ γνωστός στην Ομογένεια δι-

κηγόρος και συνιδιοκτήτης του ομο-γενειακού καναλιού «New GreekTV», Παναγιώτης Λάτος, άφησε τηντελευταία του πνοή στο αντικαρκι-

νικό νοσοκομείο «Sloan Memorial»έχοντας στο προσκεφάλι του τα παι-διά, την οικογένειά του και πολλούςφίλους.

Το καλοκαίρι του 2010 ανέλαβεεκστρατεία ενημέρωσης της Ομο-γένειας για την πρόωρη διάγνωσητου καρκίνου του προστάτη. Συμ-μετείχε σε πλείστες ομογενειακέςεκδηλώσεις και σε τηλεοπτικές εκ-πομπές και προσπαθούσε να ενη-μερώσει την Ομογένεια για τα θέ-ματα υγείας και το πιο σημαντικόγια τα οφέλη της πρώιμης διάγνωσηςκαι θεραπείας.

Δρ. Νικόλαος ΖύμαρηςΟ Δρ. Νικόλαος Λυγερής-Ζύμαρης

άφησε την τελευταία του πνοή σεηλικία 85 ετών στο ΝοσοκομείοΕλμχερστ του Κουίνς, όπου νοση-λευόταν τις τελευταίες εβδομάδεςλόγω εγκεφαλικού επεισοδίου πουυπέστη.

Ο εκλιπών ήταν ένας από τουςπιο πιστούς αναγνώστες και φίλουςτου «Εθνικού Κήρυκα», και έστελνεσυχνά επιστολές και ποιήματα ταοποία δημοσιεύονταν στις αντίστοι-χες στήλες.

Ηταν επίκουρος καθηγητής Οδον-τιατρικής του Πανεπιστημίου τηςΝέας Υόρκης και διατηρούσε το δικότου ιατρείο το οποίο στεγάζονταν

στον πρώτο όροφο του τριώροφουσπιτιού του στο Ελμχερστ του Κουίνς.Διακρινόταν για την ευρυμάθειάτου και διατηρούσε μια από τις με-γαλύτερες ατομικές βιβλιοθήκες, ηοποία καταλάμβανε σχεδόν ολόκλη-ρο τον τρίτο όροφο του σπιτιού του.

Γεώργιος ΖαχαριάδηςΟ Γεώργιος Ζαχαριάδης, Αρχων

Πρωτοψάλτης της ΑρχιεπισκοπήςΑμερικής, άφησε την τελευταία τουπνοή, σε ηλικία 77 ετών, έχονταςστο πλευρό του την σύζυγο τουΒούλα, τα παιδιά του Αννα και Αν-δρέα Λοϊζίδη, Καλλιόπη και ΓιάννηΚαλαντζόπουλο, Κώστα και ΣοφίαΖαχαριάδη, Αλέκα και Νικόλαο Κάρ-μη, τα εγγόνια, τα αδέλφια, τουςκουνιάδους και τους λοιπούς συγ-γενείς και φίλους εδώ και στη Νί-συρο.

Γεννήθηκε το 1935 στα Νικειάτης Νισύρου. Μετά την αποφοίτησήτου από το Γυμνάσιο της Ρόδουσπούδασε Θεολογία στο Πανεπι-στήμιο Αθηνών και Βυζαντινή Μου-σική στο Ωδείο Αθηνών.

Το 1961 ήρθε στην Αμερική καιδίδαξε στο Ελληνοαμερικανικό Ιν-στιτούτο του Μπρονξ και στο σχο-λείου του Ευαγγελισμού της ΝέαςΥόρκης. Το 1967 προσελήφθη σεχρηματιστηριακή εταιρεία στη Wall

Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013Συνέχεια από τη σελίδα 7

Eξυπηρετούμε την ελληνική παροικίαμε σεβασμό

Για την καλύτερη εξυπηρέτησή σας είμαστε ανοιχτά 7 ημέρες την εβδομάδα,

24 ώρες το 24ωρο

2819 Hylan Blvd., Staten Island, NY 10306Τηλ.: (718) 351-5858 • Fax: (718) 351-8270

www.colonialfuneralhomesi.com

Τηλεφωνήστε για κρατήσεις (718) 204-2087

JIMBOS BARRESTAURANT30-05 Astoria Blvd., Astoria, NY 11102

Mας καθιερώσατε ως το πρώτο ελληνικό BAR-RESTAURANT της Αστόριας

Η νέα μας ελληνική κουζίναικανοποιεί και τα πιο δύσκολα γούστα.

Λαχταριστά φαγητά μαγειρεμένα από το νέο μάγειρά μας.

Καθημερινά σερβίρουμε φρεσκότατα ψάρια ψημένα στα κάρβουνα, παϊδάκια, μπριζόλες.

Ανοιχτά 7 ημέρες την εβδομάδα

από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 4 το πρωί

με FULL κουζίνα

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣ για 100 άτομακαι CATERING

O Jimbos σας προσφέρειoικογενειακή και ζεστή

ατμόσφαιρα

Street και από το 1980 - 2002 ανέ-λαβε τα καθήκοντα στο γραφείοτης κοινότητας του Αγίου ΔημητρίουΑστόριας.

Παναγιώτης ΧαλιγιάννηςΟ διάσημος κλαρινίστας άφησε

την τελευταία του πνοή βυθίζονταςσε πένθος τον γιο του Χρήστο, τααδέλφια του Μιχάλη Χαλιγιάννηκαι Αθηνά Βροχοπούλου, καθώς επί-σης και τους μουσικούς και τραγου-διστές που συνεργάστηκαν μαζί τουγια πολλά χρόνια.

Γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1935στον Παρακάλαμο νομού Ιωαννίνωνσε μια οικογένεια μουσικών. Ο πα-τέρας του Χρήστος Χαλιγιάννης απότην ηλικία των έξι ετών τον έμαθενα παίζει κλαρίνο και τον προετοί-μασε για τη βιοπάλη, διότι ήταν ομεγαλύτερος από τα έξι παιδιά.

Η Χριστίνα ΣερέτηΑπό τις πιο δραστήριες γυναίκες

της Ελευθεριανής Ναυπακτίας απε-βίωσε σε ηλικία 100 ετών στο νο-σοκομείο «St. Clare’s» στη Νέα Ιερ-σέη.

Εμμανουήλ ΛυδάκηςΟ Εμμανουήλ Λυδάκης άφησε

την τελευταία του πνοή σε ηλικία77 ετών έχοντας στο πλευρό τουτην σύζυγό του Ελένη Λυδάκη ταπαιδιά και τα εγγόνια του.

Ο εκλιπών ανήκει στη δεύτερηγενιά των ομογενών και καταγόταναπό τα Μάλια της Κρήτης και ήτανμεγάλος πατριώτης και εραστής τωνΕλληνικών Γραμμάτων και της Ελ-ληνικής Παιδείας.

Η σύζυγός του Ελένη Λυδάκηήταν δασκάλα και για δύο και πλέονδεκαετίες διετέλεσε διευθύντριατου Ημερήσιου Σχολείου της Με-

ταμορφώσεως του Σωτήρος στηνΚορώνα.

Νικόλαος ΒρεττόςΕπιφανής επιχειρηματίας και

ευεργέτης της κοινότητας της Με-ταμορφώσεως του Σωτήρος στηνΚορώνα και συνάμα ένα από τα στε-λέχη που είχε καταδικάσει σε αφο-ρεσμό ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος.

Ο αείμνηστος είχε επαναπατρι-στεί λίγους μήνες μετά τον αφορισμότου. Το επιχειρηματικό του δαιμόνιοκαι η ανυπόκριτη αγάπη για τη Λευ-κάδα σε συνδυασμό με το ανήσυχοπνεύμα δεν του επέτρεπαν να κάνειό,τι έκαναν όλοι οι συνομήλικοίτου. Γι’ αυτό εξάλλου και επένδυσεστην αγορά ακινήτων της Λευκάδας,έφτιαξε εμπορικό κέντρο και μιααπό τις καλύτερες καφετέριες στοκέντρο της πόλης.

Γεννήθηκε το 1933 στα ΚολυβάταΛευκάδας και ήταν πρωτότοκος γιοςτου Ηλία και της Αθηνάς Βρεττούκαι λάτρευε τα μικρότερα αδέλφιατου, τον Τάσο, τον Χριστόφορο καιτην Πολυξένη.

Δέσποινα ΤάτσηΠάγωσαν οι καρδιές των στελε-

χών και των μελών του ΠαγχιακούΣυλλόγου «Κοραής» Νέας Υόρκηςκαι των μελών της χορωδίας τηςκοινότητας του Αγίου Νικολάου τουΦλάσινγκ, όταν έμαθαν ότι η Δέ-σποινα (Νίνα) Τάτση έχασε την πο-λύμηνη μάχη με την επάρατη νόσο.Η εκλιπούσα γεννήθηκε προ 75ετών στον Πειραιά με καταγωγήαπό το χωριό Κοχύλου της Ανδρουκαι ήρθε στην Αμερική το 1947 σεηλικία εννέα περίπου ετών με τουςγονείς της Ειρήνη και Σταύρο Βολτήκαι με την αδελφή της Χαρίκλεια.

Προ 49 ετών παντρεύτηκε μετον κάπτεν Στέλιο Τάτση με τονοποίο έφεραν στον κόσμο δύο παι-διά, την Ειρήνη και τον Μιχάλη.

Η Δέσποινα αφιέρωσε όλη τηςτη ζωή στην οικογένειά της καιδιαπαιδαγώγησε τα παιδιά της μετις καλύτερες αρετές της φυλής μας.



Funeral Homes

Serving the Bay Ridge Communityfor Five Generations

We are the only Establishment in Bay Ridgethat does all preparations here, at our Funeral Home

Call us toll-free at 1-800-640-3772and ask about our Guaranteed PrePlan

We accept Credit Cards and Insurance • FDIC Insured • Medicaid Protected

9620 Third AvenueBrooklyn, New York 11209 • (718) 238-3600

PRIVATE ATTENDED PARKING LOTwww.mclaughlinandsons.com

• Τοιχογραφίες • Αγιογραφίες • Φορητές εικόνες • Mεγάλη εμπειρία στο στιλβωτό χρυσό

Βασίλης Μάνεσης011 30 22610 94029

www.agiografos-manesisb.gr


Νίνα ΛάζουΔεκάδες συγγενείς και φίλοι συγ-

κεντρώθηκαν στο Στάνφορντ τουΚονέκτικατ, απηύθυναν το ύστατοχαίρε στην Νίνα (Κωνσταντίνα) Λά-ζου, και εξέφρασαν τα ειλικρινή καιεγκάρδια συλλυπητήρια στον σύζυγό

της Σεραφείμ, στα παιδιά της Θα-νάση και Σούζαν Λάζου, Βασιλικήκαι Αλέξανδρο Πετρίδη, στον εγγονότης Δημήτρη, καθώς επίσης και στααδέλφια της Ανδρέα και ΡόζαλιΜπουλιέρι, που είχαν έρθει από τοΣιάτλ, και Χρήστο και ΑθανασίαΜπουλιέρι από το Τορόντο του Κα-ναδά.

Είχε γεννηθεί το 1947 στον Κά-λαμο της Ιθάκης. Σπούδασε Οικο-νομικά στην Πάντειο Σχολή. ΤονΦεβρουάριο του 1970 παντρεύτηκεμε τον Σεραφείμ Λάζο και την ίδιαχρονιά ήρθαν για μια καλύτερη τύχηστην Αμερική.

Για ένα διάστημα έμειναν στοΣιάτλ με τον αδελφό της και στησυνέχεια ήρθαν στην Αστόρια όπουο Σεραφείμ ασχολήθηκε με τη μου-σική και «ψυχαγωγία» των συναν-θρώπων και η Νίνα με την ανατροφήκαι τη διαπαιδαγώγηση των δύοτης τέκνων του Θανάση και της Βα-σιλικής (Βίκυς).

Τζορτζ ΜίτσελΟ ομογενής δισεκατομμυριούχος

και φιλάνθρωπος Τζορτζ-Φειδίας Μί-τσελ πέθανε σε ηλικία 94 ετών. ΟΤζορτζ Φειδίας Μίτσελ συμπεριλαμ-βανόταν στον κατάλογο των 50πλουσιότερων Ελληνοαμερικανώνπου δημοσιεύει κάθε χρόνο ο «Εθνι-κός Κήρυκας» και μάλιστα κατείχετην 4η θέση.

Ολα τα μεγάλα αμερικανικά ΜέσαΕνημέρωσης αναφέρθηκαν στον θά-νατό του. Αλλοι τον χαρακτήρισανμεταμορφωτή της βιομηχανίας φυ-σικού αερίου, άλλοι «σκαπανέα»,άλλοι «πρωτοπόρο» και άλλοι ως

μεγάλο φιλάνθρωπο. Ολες οι εφημερίδες αναφέρθηκαν

στην ελληνική του καταγωγή, ενώη εφημερίδα «New York Times» τοναναφέρει ως γιο του Ελληνα γιδο-βοσκού. Γεννήθηκε στο Γκάλβεστοντου Τέξας.

Ο πατέρας του, Σάββας Παρα-σκευόπουλος, είχε γεννηθεί στηνΕλλάδα και ήρθε το 1901 σε ηλικίαείκοσι ετών στο Ellis Island.

Ηταν πρόεδρος και διευθύνωνσύμβουλος της εταιρείας MitchellEnergy & Development Corp, ηοποία πωλήθηκε στην Devon EnergyCorp έναντι 3,5 δισ. δολάρια το2002.

Πασχάλης ΖιούληςΕνας από τους αιωνόβιους Ηπει-

ρώτες της Αμερικής απεβίωσε τέσσεριςπερίπου μήνες μετά τη μεγάλη γιορτήγια τα 100ά γενέθλια που διοργάνω-σαν τα παιδιά του Θάλεια Παντελή,Ελένη Παππά, Δήμητρα Ζιούλη, ταεγγόνια και τα δισέγγονά του.

Γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1913στο Κεράσοβο των Ιωαννίνων και ηζωή του είναι ταυτόσημη με τη ζωήχιλιάδων Ελλήνων μεταναστών πουπριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πό-λεμο είχαν μεταναστεύσει στηνπόλη, στην Αίγυπτο, στην Περσίακαι αλλού, ενώ μετά τη λήξη τουΕμφυλίου πήραν και πάλι τον δρόμοτης ξενιτιάς σε ηλικία 40 και 50ετών και άρχισαν και πάλι από τομηδέν. Πίστευαν σε ένα καλύτερομέλλον για τα παιδιά και τα εγγόνιατους και κατάφεραν να ζήσουν τοαμερικανικό όνειρο.

Μενέλαος ΜανώληςΗταν 54 ετών από το Αλεν Πάρκ

του Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν και βρήκετραγικό θάνατο σε αυτοκινητιστικόατύχημα όταν συγκρούστηκαν ομα-δικά τριάντα και πλέον οχήματαπάνω στον αυτοκινητόδρομο 75κοντά στην γέφυρα Rouge River.

Η καραμπόλα συνέβη λόγω τηςολισθηρότητας του δρόμου από χιο-νόπτωση στην οποία ενεπλάκησανεπιβατηγά αυτοκίνητα παντός τύπου,καθώς επίσης και φορτηγά μεγάλουκυβισμού.

Το αυτοκίνητο του άτυχου ομο-γενή συνθλίφτηκε ανάμεσα σε δύονταλίκες κοντά στην αρχή της κα-ραμπόλας.

Σοφία ΝίμπιΑπεβίωσε έπειτα από αποφασι-

στική μάχη με την επάρατη ασθένειατον καρκίνο, η Σοφία Νίμπι, η οποίαυπηρέτησε την Μητρόπολη Βοστώ-νης από τη θέση της ΕκτελεστικήςΓραμματέως επί 28 ολόκληρα χρόνια.Η αείμνηστη σημάδευσε με την άο-κνη εργασία και προσφορά της όλεςτις εκφάνσεις της ζωής της Μητρό-πολης Βοστώνης της οποίας ήτανουσιαστικά, κατά κοινή ομολογία,η κινητήρια δύναμη και το πρόσωπο

με την ανθρωπιά και την αγάπηπρος όλους, καλύπτοντας πλείσταόσα κενά.

Η Σοφία Νίμπι άρχισε να εργά-ζεται στη Μητρόπολη Βοστώνης απότον Απρίλιο του 1984, λίγες μέρεςμετά τον διορισμό του ΜητροπολίτηΜεθοδίου στην τότε Επισκοπή Βο-στώνης επί Αρχιεπισκοπίας του αει-μνήστου Αρχιεπισκόπου ΑμερικήςΙακώβου, σε διαδοχή του ΕπισκόπουΑνθίμου (Δρακονάκη).

Πριν από την πρόσληψή της στηΜητρόπολη εργάσθηκε επί σειράετών στη Θεολογική Σχολή ως βοη-θός του τότε προέδρου της ΤόμαςΛέλον και μάλιστα είχε αρχίσει τηνέκδοση του περιοδικού της Σχολής,«Κοινωνία».

Φρόντιζε τους ασθενείς-φιλοξε-νούμενους στον Οίκο Φιλοξενίας,συντόνισε τους εθελοντές και εθε-λόντριες, διεκπεραίωνε την αλλη-λογραφία της Μητρόπολης και τηςΦιλοξενίας, οργάνωνε και προετοί-μαζε τις τοπικές Κληρικολαϊκές Συ-νελεύσεις, τις συνεδριάσεις της Φι-λοπτώχου, τις συναντήσεις και ακρο-άσεις του Μεθόδιου.

Ηταν γενικά αγαπητή και έχαιρετης εκτίμησης τόσο των κληρικών,όσο και των λαϊκών στη ΜητρόποληΒοστώνης.

Ειρήνη ΓκολιάΑπεβίωσε σε ηλικία 86 ετών η

Ειρήνη Γκολιά, από το Τούξμπεριτης Μασαχουσέτης, στο γενικό νο-σοκομείο του Λόουελ όπου νοση-λεύθηκε για σύντομο χρονικό διά-στημα.

Γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίουτου 1926 στο Κλίβελαντ του Οχάιοαπό τους γονείς Τρύφωνα και ΚλάραΒονοφώρτη και μεγάλωσε στοΝτίαρμπορν του Μίσιγκαν, όπου μετον σύζυγο της τον αείμνηστο Ιωάν-νη Γκολιά είχαν εστιατόριο επί οκτώχρόνια, ενώ το 1962 μετακόμισανστο Τούξμπερι,

Νικόλαος ΚαλαμπάκαςΑπεβίωσε σε ηλικία 78 ετών ο

Νικόλαος Καλαμπάκας από την Κα-

λιφόρνια, ο οποίος καταγόταν απότο Αργος και είχε μεταναστεύσειστις Ηνωμένες Πολιτείες το 1972λόγω της οικονομικής δυσπραγίαςστην Ελλάδα η οποία τον ανάγκασενα κλείσει την επιχείρηση του στοΑργος.

Το 1941 στη διάρκεια του Β παγ-κοσμίου Πολέμου οι ναζί στρατιώτεςείχαν καταλάβει το σπίτι τους και οΝικόλαος έγινε μάρτυρας πολλώνβιαιοτήτων που του σημάδεψαν τηνψυχή με τραύματα και για τα οποίαακόμα και αργότερα στο βίο τουείχε δυσκολία να μιλήσει γι’ αυτά.

Τεντ ΠάστραςΑπεβίωσε σε ηλικία 69 ετών στο

νοσοκομείο Σίνταρς-Σάιναϊ ο ΤεντΠάστρας πρώην πρόεδρος του κοι-νοτικού συμβουλίου του ΚαθεδρικούΝαού της Αγίας Σοφίας του Λος Αν-τζελες. Ο αείμνηστος ήταν επίσηςπρόεδρος του Βυζαντινο-ΛατινικήςΠεριφέρειας Επιχειρηματικής Ανά-πτυξης. Καταλείπει την αγαπημένητου σύζυγο Τζέιν.

Ρόμπερτ ΝτάνοςΑπεβίωσε σε ηλικία 79 ετών ο

Ρόμπερτ Ντάνος στην πόλη Μπρέντ-γουντ του Νιου Χαμσάιρ. Ο αείμνη-στος γεννήθηκε στις 28 Απριλίουτου 1933 στο Μάντσεστερ του ΝιουΧαμσάιρ και ήταν γιος του Ιωάννηκαι της Εύας Ντάνου, αποφοίτησεαπό το Λύκειο Σέντραλ, καθώς επί-σης κι από το κολέγιο του ΑγίουΑνσελμου. Ηταν απόμαχος του Αμε-ρικανικού Ναυτικού, ενώ διετέλεσεπρόεδρος της Επιτροπής Αστυνομίαςστο Χούκσετ. Ηταν συνιδιοκτήτηςτου εργοστασίου υποδηματοποιίαςIndian Head στο Μάντσεστερ. Οπρώην κυβερνήτης του Νιου Χαμ-σάιρ, Τζον Σουνούνου, τον διόρισεδιευθυντή στο Τμήμα ΥπηρεσιώνΑσφάλειας.

Ανδρέας Α. ΑθενςΟ Ανδρέας Α. Αθενς (Αθανασού-

λας) γεννήθηκε το 1922 στο Σικάγοτων ΗΠΑ από γονείς Ελληνες μετα-νάστες. Το πλούσιο σε προσφοράέργο του προς τον Ελληνισμό καιτην Ορθοδοξία επάξια τον κατα-τάσσει στις εξέχουσες ηγετικές προ-σωπικότητες του Ελληνισμού τηςΔιασποράς.

Διατέλεσε πρόεδρος του Συμ-βουλίου Απόδημου Ελληνισμού(ΣΑΕ) από την ίδρυσή του (1995)μέχρι το Δεκέμβριο του 2006, ότανη 6η Παγκόσμια Συνέλευση τονανακήρυξε ομόφωνα επίτιμο Πρό-εδρο.

Ο Ανδρέας Αθενς αποτελεί υπό-δειγμα ανδρός με όραμα, αφοσίωσηκαι αυτοθυσία, που ξέρει να εμπνέεικαι να συμπαρασύρει σε αγώνες γιατα δίκαια των Ελλήνων. Εχει προ-σεγγίσει κάθε έργο στη ζωή του μεαπόλυτη αφοσίωση και σκληρή ερ-

γασία, πάντα ακούραστος και γε-μάτος ζωντάνια, μα πάνω απ’ όλαδιακρίνεται για την ακλόνητη πίστητου στα ιδανικά και τους στόχουςτου.

Διακρίθηκε στα πεδία της μάχηςκατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,όσο και στην πορεία της ανοικοδό-μησης της Ευρώπης. Με το βαθμότου Λοχαγού στον Στρατό Πεζικούτων ΗΠΑ έλαβε μέρος στις επιχει-ρήσεις των συμμαχικών δυνάμεωνστην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή.Μετά τον πόλεμο τιμήθηκε με τοΧάλκινο Αστέρα και το παράσημοΕπιδοκιμασίας του ΑμερικανικούΣτρατού, όπως και με Εύφημο Μνείααπό την ουγγρική κυβέρνηση γιατην συνεισφορά του στην ανοικο-δόμηση της χώρας.

Την επιτυχημένη επιχειρηματικήτου πορεία ο Ανδρέας Αθενς ξεκίνησετο 1950 με την ίδρυση της Χαλυ-βουργίας Metron Steel Corporation,μία ιδιαίτερα επιτυχημένη βιομη-χανική μονάδα, η οποία και σήμερααποτελεί σημαντικό κέντρο επεξερ-γασίας χάλυβα των ΗΠΑ στην περι-φέρεια Midwest.

Η ανάμειξή του στα κοινά τηςΟμογένειας ξεκίνησε από πολύ νω-ρίς. Ολες οι σημαντικές πρωτοβουλίεςυποστήριξης του Ελληνισμού καιτις Ορθοδοξίας στις ΗΠΑ, και όχιμόνο, έχουν τη δική του σφραγίδα.Αλλοτε ως ιδρυτικό Μέλος, άλλοτεως πρόεδρος οργανώσεων και ιδρυ-μάτων, ηγήθηκε των προσπαθειώνκαι των επιτυχιών του Ελληνισμούτης Διασποράς.

Ο Ανδρέας Αθενς πρωτοστατούσεσε κάθε αγώνα για τα δικαιώματατων Ελλήνων, για δικαιοσύνη καιειρήνη, για την Ελλάδα και την Κύ-προ, το Οικουμενικό Πατριαρχείοκαι των άλλων Ορθοδόξων Πατριαρ-χείων, για τους Ελληνες που χρίζουνάμεσης βοήθειας, όπως στις χώρεςτης πρώην Σοβιετικής Ενωσης, στην



Αλβανία και αλλού. Κατείχε ηγετικέςθέσεις σε περισσότερους από 50ομογενειακούς οργανισμούς και Εμ-πορικά Επιμελητήρια στις ΗΠΑ, τηνΕλλάδα, το Βέλγιο και άλλες χώ-ρες.

Οι υπηρεσίες του Ανδρέα Αθενςείχαν αναγνωριστεί παγκοσμίως.Είχε λάβει περισσότερα από 42 βρα-βεία, μετάλλια και τιμητικές δια-κρίσεις από κυβερνήσεις σε όλο τονκόσμο, Ορθόδοξα Πατριαρχεία, Φι-λανθρωπικούς Οργανισμούς και πα-ραγωγικούς φορείς σε κάθε ήπει-ρο.

Ανδριάνα ΤσάκαΑπεβίωσε το βράδυ της Κυριακής

21 Απριλίου σε ηλικία 70 ετών, ηΑνδρονίκη Τσάκα, μητέρα σεβαστήκαι αξιαγάπητη τού επί μακρά σειράετών εξαιρετικού συνεργάτη του«Εθνικού Κήρυκα», Δημήτρη Τσάκα.Η αείμνηστη έδωσε αποφασιστικήμάχη έξι εβδομάδων στα καλύτερανοσοκομεία της Νέας Υόρκης καιμε τη φροντίδα των πλέον κορυ-φαίων ιατρών, αλλά τελικά υπέκυψε,έχοντας στο πλευρό της τον αγα-πημένο της σύζυγο Αναστάση, τααδέλφια της, τα παιδιά και τα εγγό-νια της, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρ-κεια της κλινήρους δοκιμασίας τηςβρίσκονταν διαρκώς κοντά της δί-νοντάς της αγάπη, στοργή, κουράγιο,κι εκείνη έδινε διαρκώς σε όλουςτην ευχή της.

Το σκήνωμά της τέθηκε σε κοινό

προσκύνημα στο Γραφείο ΤελετώνΑντωνοπούλου στη διεύθυνση 38-08 Ditmars Blvd., στην Αστόρια,από τις 4 το απόγευμα έως τις 9 τοβράδυ, ενώ η Νεκρώσιμη Ακολουθίατης τελέστηκε στον ιερό ναό Μετα-μορφώσεως του Σωτήρος στην Κο-ρόνα.

Κατέλειπε τον σύζυγό της Ανα-στάση, τα παιδιά της Δημήτρη καιΕλλη Τσάκα, Χαρίκλεια και ΑνέστηΝτόκο, τα εγγόνια Αναστάση και

Αννα Τσάκα, Γιάννη και ΜαρίναΝτόκου, Ελενα και ζωγράφο Μπαρ-κούρα, τα δισέγγονα Ανδρέα-Ανα-στάση και Ιλιάνα Μπαρκούρα, τααδέλφια Γενοβέφα Σουλιώτη, Βασί-λειο και Ολγα Γκούντα, Αθανάσιοκαι Ανθούλα Γκούντα, Ανθούλα Γκαμ-πέση, Κωνσταντίνο Τσάκα, καθώςεπίσης συμπεθέρους, ανίψια, εξα-δέλφια και λοιπούς συγγενείς στιςΗνωμένες Πολιτείες, στην Ελλάδακαι τη Βόρειο Ηπειρο.

Η αείμνηστη γεννήθηκε στηνΑνω Επισκοπή του νομού Αργυρο-κάστρου της Βορείου Ηπείρου. Οιγονείς της Αγαθάγγελος και Αλε-ξάνδρα Γκούντα έκαναν το παν γιανα γαλουχήσουν την αείμνηστη καιτα λοιπά αδέλφια της για την αγάπηκαι την υπερηφάνεια για τον Ελλη-νισμό.

Η μεταστάσα παντρεύτηκε σεηλικία 16 ετών με τον ΑναστάσιοΤσάκα και απέκτησαν δύο παιδιά,τον Δημήτριο και την Χαρίκλεια.

Το 1993 που αποκαταστάθηκανοι διπλωματικές Ηνωμένων Πολι-τειών με την Αλβανία εξασφάλισαντη θεώρηση και ήλθαν ως Αμερικα-νοί πολίτες στην Αμερική καθότι οπατέρας και ο αδελφός του Ανα-στασίου Τσάκα ήταν Αμερικανοί πο-λίτες.

Ο αδελφός του Αναστασίου, ονό-ματι Σπυρίδων, είχε δραπετεύσειαπό το κομμουνιστικό καθεστώς τηςΑλβανίας και είχε έλθει στην Αμερικήγια σπουδές. Πέρασε διάφορες δυ-

σκολίες στη ζωή του, αρρώστησεκαι το μεγαλύτερο μέρος της ζωήςτο πέρασε σε μία κλινική. Η Αν-δριάνα και ο σύζυγός της Αναστάσηςήλθαν εδώ με αρχικό στόχο ναβρουν τον αδελφό τους, πράγμαπου το πέτυχαν, του συμπαραστά-θηκαν όσο μπορούσαν και ο οποίοςγεύθηκε επί δέκα χρόνια την ζε-στασιά της οικογένειας.

Ο Δημήτρης Τσάκας σε σχετικήερώτηση έκδηλα συγκινημένος είπεπως «η μητέρα μου ήταν μία ηρωίδαΕλληνίδα, η οποία όλη της τη ζωήαγωνίστηκε, κατάφερε να έλθει στηνΑμερική, να προσκαλέσει τρεις οι-κογένειες και να τους δώσει τη δυ-νατότητα να προοδέψουν και νασπουδάσουν τα παιδιά και τα εγγό-νια της».

Ολόκληρη η οικογένεια του«Εθνικού Κήρυκα» συμμετέχει στοπένθος του αγαπητού φίλου και συ-νεργάτη της, Δημήτρη Τσάκα. ΟΕκδότης - Διευθυντής του «Ε.Κ.»,Αντώνης Η. Διαματάρης, σε δήλωσήτου για την αείμνηστη είπε ότι «αφή-νει πίσω της την πιστότερη απόδειξημιας ευλογημένης ζωής, την ποιότητακαι αξία του γιου της και στενούσυνεργάτη μου, Δημήτρη».

Οι συμβουλές της, ευχές προςόλους μέχρι την τελευταία στιγμήπου έβγαινε η φωνή της, ήταν ναείναι υγιείς, να έχουν αγάπη καιομόνοια μεταξύ τους, επαναλαμβά-νοντας πως «με την αγάπη νικάς».

Νίκος ΧάμουργκαςΑπεβίωσε την Τρίτη 23 Απριλίου

σε ηλικία 63 ετών ο Νίκος Χάμουργ-κας στην πόλη του Λόουελ, έπειτααπό γενναία και αποφασιστική μάχημε καρκίνο στο πάγκρεας. Η διά-γνωση ξεκίνησε τον περασμένο Ιού-νιο, υποβλήθηκε σε εγχείρηση καιμετεγχειρητική θεραπεία και γιαδιάστημα μερικών μηνών όλα έδει-χναν ότι έβαιναν καλώς και όδευεπρος την αποθεραπεία. Ομως, η κα-τάσταση της υγείας του έδειξε ση-μάδια αιφνίδιας επιδείνωσης, ει-σήχθη στο νοσοκομείο και παρά τιςεντατικές προσπάθειες των θερα-πόντων ιατρών του, έχασε τη μάχη,βυθίζοντας στη θλίψη και τον πόνοτην καλή του οικογένεια, την σύζυγότου Παναγιώτα, και τις κόρες τουΠηνελόπη, η οποία είναι οικονομο-λόγος εργαζόμενη για κορυφαίαεταιρεία στη Βοστώνη, και την μι-κρούλα του Ευθυμία μαθήτρια στοΕλληνικό Ημερήσιο Σχολείο του Λό-ουελ, αλλά και τους χιλιάδες φίλουςκαι θαυμαστές του διότι ήταν έναςεξαίρετος μουσικός και καλλιτέχνης.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις15 Ιουλίου του 1949, και ήταν γιοςτων αείμνηστων Ευθυμίου και Πη-νελόπης Χάμουργκα. Επειτα από τηβασική του εκπαίδευση στην Ελλάδαήλθε για σπουδές στις ΗνωμένεςΠολιτείες όπου αποφοίτησε από τοΤεχνολογικό Ινστιτούτο του Λόουελ


a b

31-14 Broadway, Astoria, NY 11106 Tel.: (718) 204-8968 • Fax: (718) 204-8964

www.bahariestiatorio.com

Ευχαριστούμε τους πελάτες μας για τη συνεχή τους υποστήριξη και εμπιστοσύνη

Ανοικτά καθημερινά για μεσημεριανό

και βραδινό

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕΜΑΚΑΡΙΕΣ

Catering Available

Η αίθουσα διατίθεται για πάρτι,

ιδιωτικά και επαγγελματικά, συλλόγων,

γενέθλια, sweet sixteen, shower parties,

επετείους, ονομαστικές εορτές, βαπτίσεις, μακαρίες και

οποιαδήποτε άλλη κοινωνική εκδήλωση.

Πάρκινγκ όπισθεν του εστιατορίου

www.bahariestiatorio.com

ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Funeral Parlor Co.(718) 745-1010

SERVICES IN ALL LOCALITIES - LOW COST SHIPPING TO GREECEΤο αρχαιότερο ελληνικό νεκροπομπείο στην υπηρεσία

της Ομογένειας με ειλικρίνεια και αξιοπρέπεια από το 1921.GREGORY, NICHOLAS & ANDREW Directors

Funeral Home Inc.5044 Broadway, New York, N.Y. 10034

(212) 942-4000 TOLL FREE 1-888-GAPOSTLE


στους τομείς των οικονομικών καιτης μουσικής για την οποία είχειδιαίτερη αγάπη και μεράκι. Επίσης,ήταν άριστος γνώστης της εκκλη-σιαστικής Βυζαντινής μουσικής τηνοποία μαθήτευσε στο ΑριστοτέλειοΠανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης καιπλησίον του Πρωτοψάλτη ΧαρίλαουΤαλιαδώρου.

Περικλής ΔιαμαντόπουλοςΑπεβίωσε αιφνίδια στην πόλη

Λέξιγκτον της Μασαχουσέτης ο Πε-ρικλής Διαμαντόπουλος, ο οποίοςυπήρξε επί μακρά σειρά ετών ιδιο-κτήτης του Ταξιδιωτικού Γραφείου«Odyssey Travel» κι έχει εξυπηρε-τήσει δεκάδες χιλιάδες ομογενείςταξιδιώτες ιδιαίτερα προς την Ελ-λάδα.

Επίσης, επί πολλά έτη με τηνσύζυγό του Σουζάνα διατηρούσαντο ελληνικό ραδιοφωνικό πρόγραμ-μα «Λίγο απ’ όλα», το οποίο μεταδι-δόταν τις Κυριακές. Καταλείπει τησύζυγό του Σουζάνα, τα παιδιά του,τα εγγόνια και τα δισέγγονά του.

Γιώργος ΧρύσηςΝεκρός βρέθηκε στο σπίτι του,

την Παρασκευή 31 Μαΐου, κάτωαπό αδιευκρίνιστες συνθήκες και

αιτίες ο επιφανής ομογενής επιχει-ρηματίας, συγγραφέας και ποιητής,Γιώργος Χρύσης. Τον βρήκε νεκρόη σύζυγός του Μάργκο όταν επέ-στρεψε στο σπίτι. Ο αείμνηστος, οοποίος ήταν 66 ετών, ήταν κατά ταδυόμισι προηγούμενα χρόνια πρό-εδρος του Τεχνολογικού ΙνστιτούτουBenjamin Franklin της Βοστώνης,από το οποίο είχε ξεκινήσει τις

σπουδές του το 1966-1967. Στησυνέχεια, σπούδασε στο Τεχνολο-γικό Ινστιτούτο Wentworth της Βο-στώνης από το 1967 μέχρι το 1969,ενώ από το 1969 μέχρι το 1972σπούδασε Ηλεκτρολογία Μηχανο-λογία στο Πανεπιστήμιο Northea-stern.

Η Νεκρώσιμη Ακολουθία του τε-λέστηκε στις 9 στον ιερό ναό τουΑγίου Δημητρίου της πόλης Γουέ-στον.

Ο αείμνηστος γεννήθηκε στα Χα-νιά της Κρήτης το 1947 και μετα-νάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείεςκαι συγκεκριμένα στη Βοστώνη στηνηλικία των 18 ετών για σπουδές.

Ο Γεώργιος Χρύσης αναδείχθηκεκορυφαίος στον κλάδο του και ίδρυ-σε αρκετές εταιρείες μερικές εκ τωνοποίων στον τομέα εφεύρεσης καικατασκευής λογισμικών προγραμ-μάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών.Το βιβλίο του «High Frequency Swit-ching Power Supplies» έγινε εγχει-ρίδιο διδασκαλίας σε κολέγια καιπανεπιστήμια ανά την Αμερική, ενώμεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.

Αναστασία ΚαραβέλλαΑπεβίωσε η Αναστασία Καρα-

βέλλα, σεβαστή και αγαπημένη μη-τέρα της πρεσβυτέρας Ξανθής Καρ-λούτσου, πεθερά του πρωτοπρε-

σβυτέρου Αλέξανδρου Καρλούτσουκαι επίσης μητέρα του πρωτοπρε-σβυτέρου Κοσμά Καραβέλλα, ιερα-τικού προϊσταμένου της κοινότηταςτων Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένηςστην πόλη Ανάπολις του Μέριλαντ.

Κλάρα Τσάκου-ΝάικονΑπεβίωσε πλήρης ημερών σε ηλι-

κία 99 ετών η Κλάρα Τσάκου-Νάικονμητέρα αγαπημένη της πρεσβυτέραςΦωτεινής Στυλιανοπούλου συζύγουτου πρωτοπρεσβύτερου καθηγητήτης Θεολογικής Σχολής ΘεοδώρουΣτυλιανόπουλου.

Η αείμνηστη γεννήθηκε στη μι-κρή πόλη Εβερετ της πολιτείας Ουά-σιγκτον. Αποφοίτησε από το ΛύκειοΛίνκολν του Σιάτλ το 1932 και παν-τρεύτηκε με τον Σπύρο Νάικον το1934. Η ζωή της περιστρεφότανγύρω από την ανατροφή των παι-διών της, την εργασία της στα εστια-τόρια της οικογένειας και την προ-σφορά εθελοντικής υπηρεσίας στηνεκκλησία. Ολόκληρη η οικογένειαπεριόδευσε το 1951 με αυτοκίνητοτις Ηνωμένες Πολιτείες, καλύπτον-τας απόσταση εφτά χιλιάδων μι-λίων.

Ιατρός Γεώργιος ΜουτούσσηςΑπεβίωσε σε ηλικία 65 ετών στο

Μανχάταν της Νέας Υόρκης όπου

διέμενε ο επιφανής ομογενής ιατρόςΓεώργιος Μουτούσσης, ο οποίοςέχαιρε ευρέως σεβασμού και εκτί-μησης από τους ασθενείς του καιγενικότερα από την κοινωνία. Οαείμνηστος ειδικευόταν στη Γηρια-τρική και τη Νεφρολογία. Γεννήθηκεστις 13 Μαρτίου του 1948 και ήτανγιος του στρατηγού Παναγιώτη καιτης Αγγελικής Μουτούσση.

Αρχικά σπούδασε την ιατρικήεπιστήμη στην Ιατρική Σχολή τουΠανεπιστημίου Αθηνών από τηνοποία απεφοίτησε το 1972. Ελαβευποτροφία για πρακτική εξάσκησηστο νοσοκομείο στο νοσοκομείο«Mount Sinai» της Νέας Υόρκης,γεγονός το οποίο τον έφερε στιςΗνωμένες Πολιτείες όπου γνωρί-σθηκε με την σύζυγό του Κάθρινμε την οποία νυμφεύθηκε το 1979.Η δήλωσή του που υπήρχε στο ια-τρικό του γραφείο στο Μανχάτανέλεγε τα εξής: «Εξασκώ την Ιατρικήκατά τον παλιό παραδοσιακό τρόπο,τότε που ο γιατρός δεν ήταν προ-μηθευτής και ο ασθενής δεν ήτανπελάτης».

Στίβεν ΑντωνάκοςΠέθανε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία

87 ετών ο διεθνούς φήμης Eλληναςεικαστικός, Στίβεν Αντωνάκος.

Τα φωτεινά του σινιάλα από νέον


MORMILE FLORIST239 N Long Beach Rd., Rockville Centre, NY 11570 • Τel.: (516) 766-7000

ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ • ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΑΝΟΙΚΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

NATIONWIDE DISTRIBUTIONΔΕΚΤΕΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ

www.mormileflorist.com

LITRASFUNERAL HOME

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΛΕΤΩΝΚαθιερωμένο από την Οικογένεια LITRAS

1-800-BGLITRA83-15 Parsons Blvd., Jamaica, NY 11432

Για τις πιο δύσκολες στιγμές της Ζωής. Οταν φεύγουν για το αιώνιο ταξίδι τα αγαπημένα πρόσωπα,

αποταθείτε στο Litras Funeral Home,που για περισσότερα από 80 χρόνια εξυπηρετεί τον Ελληνισμό, με πιστότητα και αξιοπρέπεια,

ακολουθώντας με κάθε λεπτομέρεια τις ελληνοχριστιανικές μας παραδόσεις.MAIN OFFICE 24 Hour

1(718) 658-4434Το πιο χαμηλό κόστος μεταφοράς στην Ελλάδα και Κύπρο.

Οι προσωπικές υπηρεσίες της οικογένειας Λήτρα,στην περιοχή σας, χωρίς επιπλέον επιβάρυνση.

www.ekirikas.comφιλοδοξούμε,

με υπευθυνότητα και σοβαρότητα,να είμαστε ο διαδικτυακός τόπος

του Ελληνισμού των ΗΠΑ σε όλο τον ΚόσμοΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ

37-10 30th Street, Long Island City, New York 11101Tel: (718) 784-5255 • Fax: (718) 472-0510


TAVERNA RESTAURANT23-15 31st Street, Astoria, NY 11105

Τηλ.: (718) 932-3220 - Fax: (718) 932-3230

Special Meze - $22/άτομο16 διαφορετικοί μεζέδες

/πρώην ΒΡΑΚΑ

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣ ΜΕΧΡΙ 90 ΑΤΟΜΑεπίσης και CATERING

Οι δύο αίθουσές μας διατίθενται για όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις, γενέθλια, sweetsixteen, βαπτίσεις, engagement/bridal showers,

επετείους, ονομαστικές εορτές, ιδιωτικές και επαγγελματικές εκδηλώσεις, εκδηλώσεις συλλόγων, μακαρίες κ.ά.

Η μοναδική ταβέρνα με ελληνική ζωντανή μουσική κάθε Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο.

Ανοιχτά καθημερινά για μεσημεριανό και βραδινό.

Τηλεφωνήστε εγκαίρως για κρατήσεις στο (718) 932-3220www.kopiastetaverna.com

είχαν λάμψει σαν «Φάρος» στη λε-ωφόρο Συγγρού, στην έκθεση «Πο-λυγλωσσία» της Στέγης Γραμμάτωνκαι Τεχνών το 2011, ενώ είχε εντυ-πωσιάσει με την εγκατάσταση «Se-arch», ειδικά σχεδιασμένη για τηνέκθεσή του στο Παλαιό Ελαιουργείοτης Ελευσίνας, στα πλαίσια των Αι-σχυλείων. Ηταν η τελευταία του έκ-θεση στην Ελλάδα.

«Το μόνο που θέλω στη ζωή μουκαι στην τέχνη μου είναι να βρω τααπλούστερα μέσα για να μιλήσω γιαπιο πολύπλοκα πράγματα» είχε πειτότε.

Γεννήθηκε στον Αγιο Νικόλαοστο Γύθειο Λακωνίας το 1926. Το1930 η οικογένειά του μετανάστευσεκαι εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη.Εκεί έζησε και εργάστηκε έως τοτέλος του.

Πρόκειται για έναν από τους ση-μαντικότερους Ελληνες καλλιτέχνεςμε διεθνή καταξίωση, που ασχολή-θηκε από νωρίς με τη ζωγραφική,θέτοντας διαρκή ερωτήματα μέσωτης χρήσης ευτελών υλικών για τησύνδεση του χρώματος με το χώρο.

Γεώργιος ΚάποςΑπεβίωσε σε ηλικία 89 ετών ο

Γεώργιος Κάπος από την πόλη Κλί-βελαντ του Οχάιο, καταλείπονταςτην αγαπημένη του σύζυγο Δωροθέα,τους γιους του Αλεξ, Ντένη και Γε-ώργιο τον νεότερο, εγγόνια και δι-σέγγονα.

Ηταν εκ των μεγάλων ευεργετών

και πρώην πρόεδρος του κοινοτικούσυμβουλίου του Καθεδρικού ναούτων Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένηςτου Κλίβελαντ. Είχε τιμηθεί επίσηςμε το οφίκιο του Αρχοντα του Οι-κουμενικού Πατριαρχείου.

Ηταν συνιδρυτής και εκτελεστικόςδιευθυντής της εταιρείας ErieviewMetal Treating Co και μέλος τουΑθλητικού Τμήματος του πολιτειακούπανεπιστημίου του Κλίβελαντ.

Μενέλαος ΤσούμπανοςΑπεβίωσε στην πόλη Μάντσεστερ

του Νιου Χαμσάιρ ο ΜενέλαοςΤσούμπανος σε ηλικία 94 χρονών,ένα χρόνο έπειτα από τον θάνατοτης αγαπημένης του συζύγου Γλυ-κερίας με την οποία ήταν νυμφευ-μένος επί 70 χρόνια. Ο αείμνηστοςγεννήθηκε στο χωριό Κεράσοβο τηςΚόνιτσας στις 26 Ιουλίου του 1919.Υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατόκατά την Ιταλική Κατοχή το 1940 -1941 ενώ εκλήθη και πάλι να υπη-ρετήσει κατά τον Εμφύλιο πόλεμοαπό το 1946 μέχρι το 1949, ενώστη συνέχεια έγινε αστυνομικός καιυπηρέτησε δύο χρόνια.

Πολλές φορές ο αείμνηστος ανα-πολούσε και διηγούνταν εμπειρίεςκαι ιστορίες από τον πόλεμο, πράγματο οποίο άφηνε άφωνο το ακροατή-ριό του. Το 1943 νυμφεύθηκε μετην Γλυκερία Κοταδήμου, η οποίακαταγόταν επίσης από το χωριό Κε-ράσοβο. Επειτα από την αφυπηρέ-τησή του στον Αστυνομία επέστρεψε

στο χωριό και έγινε κτίστης αλλάήταν δύσκολο να στηρίξει την οικο-γένειά του κι έτσι το 1956 μετανά-στευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετην σύζυγό του και τα τρία τουςπαιδιά, διότι ο αγώνας και η αγωνίατου ήταν να σπουδάσουν τα παιδιάτου.

Κωνσταντίνος ΒουτσέληςΑπεβίωσε σε ηλικία 84 ετών ο

χαρισματικός ομογενής μυθολόγοςΚωνσταντίνος Βουτσέλης από το Λό-ουελ της Μασαχουσέτης. Ο αείμνη-στος είχε μία καταπληκτική μνήμηκαι διηγείτο ιστορίες πολλές από τιςοποίες ήταν γύρω από την Ελλάδααπό την οποία κατάγονταν οι γονείςτου και την οποία επισκεπτόταν.

Μιλούσε απταίστως την ελληνικήγλώσσα και αφιέρωνε πολύ χρόνοστα ελληνικά ιδρύματα του Λόουελ,

όπως ήταν η κοινότητα της ΑγίαςΤριάδος και ο Ελληνικός ΠολιτιστικόςΣύνδεσμος.

Παντελεήμων ΤουρνάςΑπεβίωσε αιφνιδίως ο Παντελε-

ήμων Τουρνάς, αγαπητός αδελφόςτου Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθο-δίου και της Φωτεινής Τουρνά.

Την αναγγελία του θανάτου έκα-νε ο πρωτοσυγκελεύων της Μητρό-πολης Βοστώνης, π. ΘεόδωροςΜπάρμπας, με σύντομο μήνυμα πουέστειλε με e-mail στις κοινότητεςκαι σε μέλη της Ομογένειας τηςΒοστώνης.

Ο αείμνηστος Παντελεήμων δρα-στηριοποιήθηκε επί σειρά ετών ωςεπιχειρηματίας στην περιοχή ΝέαςΥόρκης - Νέας Ιερσέης.


S. Templeton Tuttle Founder - DoverDean T. Tuttle Founder - Randolph Twp., N.J. Lic. 2405

Dean G. Tuttle Manager NJ Lic. No. 3987 Todd M. Tuttle Director NJ Lic. No. 4344

Ralph S. D'Agostino Jr. Director NJ Lic. No. 4329

272 Route 10, Randolph Twp., N.J. 07869

Tel.: (973) 366-7400 • Fax (973) 366-3262

www.Tuttlefh.comE-mail: [email protected]

Serving the Greek American community with respect and dignity.


Σπυρίδων ΟικονόμουΑπεβίωσε αιφνίδια σε ηλικία 52

ετών ο Σπυρίδων Οικονόμου έπειτααπό ολική καρδιακή προσβολή πουυπέστη στην οικία του στην πόληΓούστερ της Μασαχουσέτης, απόόπου διακομίστηκε στο Ιατρικό Κέν-τρο του Πανεπιστημίου Μασαχου-σέτης όπου εξέπνευσε.

Ο αείμνηστος Σπυρίδων απεφοί-τησε από το Λύκειο Ντόχερτι καιστη συνέχεια φοίτησε στο ΚολέγιοAssumption του Γούστερ προτούαναλάβει την επιχείρηση του πατέρατου Προκοπίου το εστιατόριο πίτσαςστην πόλη Γουέστμπορο της Μασα-χουσέτης.

Ο Σπύρος με την ευγενική καιπροσηνή προσωπικότητά του καιτο πηγαίο χιούμορ του τον έκανεαγαπητό σε όλους τους πελάτες,στους οποίους συμπεριφερόταν ωςμέλη της οικογένειάς του.

Πίτερ ΧαρτοκόληςΑπεβίωσε σε ηλικία 90 ετών

στην πόλη Mount Airy ο ομογενήςΠίτερ Χαρτοκόλης, ψυχίατρος καιακαδημαϊκός, από επιπλοκές τηςασθένειας πάρκινσον.

Ο αείμνηστος μοιραζόταν τονχρόνο του μεταξύ Αθηνών και Ηνω-

μένων Πολιτειών, ενώ θεωρείτοένας εκ των κορυφαίων ειδημόνωνστον τομέα διαταραχής της προ-σωπικότητας, που είναι μία μα-κρόχρονη πορεία ασταθούς καιπροβληματικής συμπεριφοράς, ηοποία μπορεί να οδηγήσει σε χαο-τικές σχέσεις με τους άλλους. Συ-νεργάτης του ήταν ο Otto Kernburg,ο οποίος είναι σήμερα στέλεχοςστο Ιατρικό Κέντρο του πανεπι-στημίου Κορνέλ.

Ο αείμνηστος Δρ. Χαρτοκόληςήταν γνωστός στην Ελλάδα ως οσύγχρονος πατέρας της ψυχανά-λυσης και είχε καθιερώσει τη χρήσητης εκεί σύμφωνα με την κόρη τουΛίνα, όπως αναφέρθηκε σε σχετικόδημοσίευμα για τον θάνατό του στηναμερικανική εφημερίδα «PhillyNews».

Ηταν ηγέτης, στοχαστής και δό-κιμος συγγραφέας και είχε εκπαι-δευτεί στην ανάλυση του Φρόιντ.

Γεννήθηκε στην Ελλάδα και ήλθεστις Ηνωμένες Πολιτείες ως φοιτητήςόπου σπούδασε Ψυχολογία στο πα-νεπιστήμιο «Κλαρκ» του Γούστερ απότο οποίο έλαβε τα πτυχία Μπάτσελορκαι Μάστερ. Μετέβη στην Ελβετίαόπου έκανε το διδακτορικό του στηνΚλινική Ψυχολογία, καθώς επίσηςκαι στο πολιτειακό πανεπιστήμιο τουΜίσιγκαν.

Χάρης ΜάρκοςΑπεβίωσε σε ηλικία 82 ετών ο

ομογενής Χάρης Μάρκος ο οποίοςήταν κορυφαίος αρχιμάγειρας καιείχε μαγειρέψει πολλές φορές γιατον αείμνηστο Αμερικανό πρόεδροΡόναλντ Ρίγκαν, την τηλεπαρουσιά-στρια Μπάρμπαρα Γουόλτερς, τονεκτελεστικό διευθυντή του CBS ΛεςΜούνβες και άλλους διάσημους καιεπίσημους. Γεννήθηκε στο χωριό Σω-τήρα στην Ελλάδα και έζησε στοΚουίνς της Νέας Υόρκης και στηνΚαλιφόρνια.

Μερικές από τις συμβουλές καιπροτροπές που συνήθιζε να λέγειήταν και οι εξής: «Μην αναβάλλειςκάτι για αύριο που μπορείς να κάνειςσήμερα. Να φυλάγεις τα χρήματάσου για ώρα ανάγκης. Μη δανείζεσαιποτέ χρήματα. Δεν έχω δανειστείποτέ στη ζωή μου».

Αναστασία ΓιαννούληΑπεβίωσε η Αναστασία Γιαννούλη

το βράδυ της Παρασκευής 18 Οκτω-βρίου πλήρης ημερών στην ηλικίατων 100 ετών.

Η αείμνηστη γεννήθηκε στο Επτα-χώρι της Καστοριάς και μετανάστευσεστις Ηνωμένες Πολιτείες το 1979 καιέκτοτε έζησε μέσα στη ζεστασιά, τηφροντίδα και την αγάπη των καλώνπαιδιών της, του γιου της Μιχάλη

Γιαννούλη και της νύμφης της, Λίτσας,οι οποίοι της προσέφεραν πολλή πε-ριποίηση, αγάπη και θαλπωρή, πράγ-μα το οποίο συντέλεσε καθοριστικάστη μακροβιότητα της.

Μέχρι και την τελευταία στιγμήήταν υγιής κατ’ άμφω και διέθετεμία καταπληκτική διαύγεια πνεύματοςκαι μνημονικό που άφηνε έκπληκτοτον συνομιλητή της.

Καθισμένη στη μόνιμη δική τηςπολυθρόνα, είχε επί χρόνια καθημε-ρινή της συντροφιά τον «Εθνικό Κή-ρυκα» και γνώριζε όλα που γίνονταιστην Ομογένεια, στην Ελλάδα καιτον κόσμο.

Η αείμνηστη Αναστασία Γιαννούληήταν μία αρχόντισσα Ελληνίδα, βα-σανισμένη και χτυπημένη από τηζωή στην οποία η λέξη ήθος βάραινεστην καρδιά της. Μέχρι και την τε-λευταία στιγμή θυμόταν τα πάντα,ιδιαίτερα των πρώτων δεκαετιών τηςζωής της και μάλιστα με λεπτομέρειες,ενώ διέθετε κι ένα πηγαίο χιούμορ.

Το επαινούσε πολύ το χωριό τηςτο Επταχώρι και συνήθιζε να λέγει«είχαμε χωριό με όλα τα καλά, δεύ-τερο δεν υπήρχε».

Θυμόταν συχνά τον αείμνηστοσύζυγό της, τον Γιάννη, που τονέχασε μόλις στα 45 του χρόνια, κιεκείνη ήταν 40.

Ευαγγελία ΡαπτάκηΑπεβίωσε σε ηλικία 82 ετών η

Ευαγγελία Ραπτάκη στην πόλη Κό-βεντρι του Ροντ Αϊλαντ, αγαπημένηκαι σεβαστή μητέρα του ομογενήπολιτειακού γερουσιαστή του ΡοντΑϊλαντ, Λεωνίδα Ραπτάκη, και σύζυγοςτου αείμνηστου Παρασκευά Ραπτά-κη.

Η αείμνηστη γεννήθηκε στο νησίτης Ανδρου και ήταν η θυγατέρα τουΛεωνίδα και Φραντζέσκας Βάλμα.Μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολι-τείες το 1958 και εργάστηκε στις οι-κογενειακές επιχειρήσεις εστιατορίωνκαι συγκεκριμένα στο Three Star Re-

staurant και στο Venus Pizza με τονσύζυγο της και άλλα μέλη της οικο-γένειας.

Καταλείπει τα παιδιά της ΛεωνίδαΡαπτάκη και την σύζυγό του Ντόνακαι τα εγγόνια της, Αλεξάνδρα καιΝικόλαο Ραπτάκη, από το Ροντ Αϊλαντκαι τον Δημήτριο Ραπτάκη και τηνσύζυγο του Κάρεν από την πόλη EastStroudsburg της Πενσιλβάνιας.

Αθανάσιος ΛάλοςΑπεβίωσε στη Φλόριδα σε ηλικία

103 ο Αθανάσιος Λάλος, ένας απότους λίγους επιζώντες πρωτοπόρουςΕλληνες μετανάστες, ο οποίος ήτανο βαθύς γνώστης της καθότι είχε ερ-γαστεί επί δεκαετίες ως εκτελεστικόςγραμματέας της. Είχε εργαστεί επίσηςεπί πολλά χρόνια για τη Γενική Υπη-ρεσία Πληροφοριών - CIA - στη ΝέαΥόρκη, Αθήνα και Βιρτζίνια. Ητανμέλος της κοινότητας του Αγίου Γε-ωργίου στην πόλη Μπεθέσδα τουΜέριλαντ όπου διηύθυνε τα τελευταίαχρόνια το βιβλιοπωλείο της.

Γεννήθηκε στη Βόρειο Ηπειρο την1η Ιανουαρίου του 1910 και στηνΑμερική ήλθε στην ηλικία των 8 ετώνκαι εγκαταστάθηκαν στο Γούστερ τηςΜασαχουσέτης που ήταν εξ αρχής ηπόλη των Ηπειρωτών.

Κέον ΙωάννουΟ Κέον Ιωάννου, 48 ετών, από

την πόλη Κιν του Νιου Χαμσάιρ βρήκετραγικό θάνατο όταν τον χτύπησεαυτοκίνητο ενώ επέβαινε στο ποδή-λατό του τις πρωινές ώρες στον αυ-τοκινητόδρομο 101 ανατολικά τηςοδού Γκρέιβς του Κιν.

Τονίζεται ότι ο οδηγός του οχή-ματος δεν σταμάτησε, αλλά συνελή-φθη από την Αστυνομία η ΤρέισιΜπούρουχς, 41 ετών, με την κατη-γορία ότι εγκατέλειψε αβοήθητο τοθύμα της και εξαφανίστηκε, ενώ ηΑστυνομία ισχυρίζεται ότι οδηγούσευπό την επήρεια οινοπνευματωδών.

Μαργαρίτα ΠερβανάΗ Μαργαρίτα Περβανά απεβίωσε

το βράδυ στη Νάσουα Νιου Χαμσάιρσε ηλικία 70 ετών έπειτα από σύντομηασθένεια.

Η αείμνηστη ήταν αγαπημένη σύ-ζυγος του Βασιλείου Περβανά επί 52χρόνια. Αγαπούσε πολύ την Ελλάδακαι τελευταία φορά πήγε τον περα-σμένο Αύγουστο όπου επισκέφθηκεσυγγενείς και φίλους στο Φιλίσι τηςΛακωνίας.

Εργάσθηκε επί μακρά σειρά ετώνστην εταιρεία Fashion Neckwear στηνπόλη Χάτσον του Νιου Χαμσάιρ. Επί-σης, εργάσθηκε στην εταιρείαBAE/Sanders στη Νάσουα και αργό-τερα στην εταιρεία Benchmark Elec-tronics μέχρι και τη συνταξιοδότησήτης το 2005. Ηταν μέλος της κοινό-τητας του Αγίου Φιλίππου και της



Συνέχεια από τη σελίδα 12

A. K. MACAGNAF u n e r a l H o m e

495 Anderson Avenue, Cliffside Park, NJ 07010

Tel.: (201) 945-7100

MIChAEL P. oNorAtoFuneral Director, N.J. Lic# 4177

ANthoNY S. MACAGNA Jr.N.J. Lic# 3242


TELLY’S TAVERNA

• Διαλέξτε από τη μεγάλη ποικιλίατων φαγητών μας και της ώρας

• Ανοιχτά καθημερινά για βραδινό

Τηλεφωνήστε εγκαίρως (718) 728-9194 • (718) 728-9056

a b

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣCatering available για κάθε περίσταση

Η αίθουσα διατίθεται για τις κοινωνικές σας εκδηλώσεις

βαπτίσεις, γενέθλια, baby/wedding shower, business meetingαλλά και κάθε κοινωνική σας εκδήλωση

σε ένα πολιτισμένο, άνετο και ρομαντικό περιβάλλον

28-13 23rd Avenue, Astoria, NY 11105

MARTIN A. GLEASONFUNERAL ΗOME, LLC

JohN A. GoLDENthoMAS A. GoLDEN III

Εξυπηρετούμε την Ελληνοαμερικανική Κοινότητα με σεβασμό και αξιοπρέπεια

149-20 Northern Blvd., Flushing, NY 11354Tel.: 718-359-6300 • Fax (718) 358-1309

36-46 Bell Blvd., Bayside, NY 11361Tel.: (718) 428-2210

10-25 150th St., Whitestone, NY 11357Tel.: (718) 359-1122

• 24ώρη λειτουργία

• Σε όλα μας τα γραφεία διαθέτουμε δωρεάν

μεγάλο χώρο πάρκινγκ

Οργάνωσης Κυριών «Αγάπη» της κοι-νότητας, ενώ με προθυμία συμμετείχεσε κάθε προσπάθεια εθελοντισμούτης κοινότητας ιδιαίτερα στο Ελληνικόετήσιο φεστιβάλ.

Ευθύμιος ΜανώληςΑπεβίωσε ο Ευθύμιος Μανώλης

από την πόλη Ντρέικετ της Μασα-χουσέτης, την Κυριακή 24 Νοεμβρίουσε ηλικία 92 ετών.

Ο αείμνηστος γεννήθηκε χωριόΕκκλησιές των Γρεβενών στις 28 Σε-πτεμβρίου του 1921. Ηταν νυμφευ-μένος με την Παρασκευή Κόκκινου,η οποία απεβίωσε το 1995. Εζησε ταπρώτα χρόνια της ζωής του στην Ελ-λάδα όπου υπηρέτησε στον στρατόεπί 7 χρόνια και στη συνέχεια εργά-σθηκε σε δικά του αγροκτήματα. Το1966 μετανάστευσε με την οικογένειάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχικάστο Νέο Μεξικό όπου ήταν εκεί οαδελφός του και δύο χρόνια αργότεραμετακόμισαν στο Λόουελ. Στην αρχήεργάσθηκε ως οδηγός μικρού εσωτε-ρικού γερανού για την εταιρεία χαρ-τικών ειδών Σονόκο, ενώ το 1978μαζί με τον γιο του, Νίκο Μανώλη,άνοιξαν την οικογενειακή επιχείρησηDracut House of Pizza.

Ηταν πιστός και αφοσιωμένοςαναγνώστης του «Εθνικού Κήρυκα»επί σαράντα επτά χρόνια τον οποίολάμβανε καθημερινώς με το σύστηματης κατ’ οίκον διανομής. Με επιθυμίατου, το φύλλο του «Εθνικού Κήρυκα»

είχε μπει μέσα στο φέρετρό του.Ο γιος του Νίκος Μανώλης είπε

ότι «ήταν πολύ καλός πατέρας, ερ-γατικός, τίμιος, ευθύς άνθρωπος. Ολατα άλλα παιδιά έπαιζαν κι εμένα μεέπαιρνε μαζί του και μου έλεγε μόνομε την εργασία θα πας μπροστά».

Νικόλαος ΜπούραςΕπιφανής επιχειρηματίας και φι-

λάνθρωπος Νικόλαος Μπούρας απότη Νέα Ιερσέη, ο οποίος απεβίωσεσε ηλικία 93 ετών. Η ΝεκρώσιμηΑκολουθία τελέστηκε στον ιερό ναότης Αγίας Τριάδας στο Ουέστφίλνττης Νέας Ιερσέης.

Ο αείμνηστος ήταν υποδιοικητήςτου Τάγματος των Αρχόντων του Αγί-ου Ανδρέα του Οικουμενικού Πα-τριαρχείου, μέλος της ΕκτελεστικήςΕπιτροπής του Αρχιεπισκοπικού Συμ-βουλίου, της «Ηγεσίας των 100» καιεπίσης εκ των ιδρυτικών μελών τουΤαμείου «Πίστη: Για τον Ελληνισμόκαι την Ορθοδοξία». Επίσης, ήταναπό τα ιδρυτικά στελέχη της κοινό-τητας Αγίας Τριάδος στην πόλη Γουέ-στφιλντ της Νέας Ιερσέης, καθώςκαι της κοινότητας της Αγίας Ανναςστην πόλη Φλέμιγκτον της Νέας Ιερ-σέης εις μνήμη της αείμνηστης συ-ζύγου του Αννας, ενώ ήθελε να πα-ραμείνει ανώνυμος, όπως άλλωστεγια πολλές άλλες δωρεές και ευερ-γεσίες που έκανε. Συνέβαλλε γεν-ναιόδωρα για την απόκτηση του Μη-τροπολιτικού Κέντρου που για πρώτη

φορά στην ιστορία της απόκτησε ηΜητρόπολη Νέας Ιερσέης με ενέρ-γειες του Μητροπολίτη Ευάγγελου,ο οποίος συμπλήρωσε δέκα χρόνιαποιμαντορίας στη Μητρόπολη.

Ο αείμνηστος έφτανε στο σημείονα πληρώνει πολλές φορές και τουςμισθούς των υπαλλήλων της Αρχιε-πισκοπής κληρικών και λαϊκών, ενώπρόσφερε αφειδώλευτα οικονομικήβοήθεια στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο, στη Θεολογική Σχολή του Τι-μίου Σταυρού Βοστώνης, στο Τάγματων Αρχόντων και χρηματοδοτούσεπολλές δραστηριότητες του.

Γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ της πο-λιτείας Μίσιγκαν, από γονείς οιοποίοι κατάγονταν από την Αρκαδία.Το 1928 ο πατέρας του είχε για τηνεπιχείρησή του τέσσερα αυτοκίνητα.Στα χρόνια που ακολούθησαν η επι-χείρηση έπαθε καταστροφή, γιατίκάηκε το μαγαζί. Ο ίδιος πήγε στοΣικάγο, όπου εργάστηκε για τηνU.S. Steal, τη μεγαλύτερη αμερικα-νική εταιρεία σιδήρων. Στη συνέχεια,υπηρέτησε στην Αεροπορία, όπουεκπαιδεύτηκε ως πιλότος, ενώ συμ-μετείχε σε 44 αποστολές για βομ-βαρδισμούς στη Γερμανία. Σε μίααπό τις αποστολές εκείνες χτυπήθηκετο αεροσκάφος του, αλλά ο ίδιοςκατάφερε να σωθεί.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμοεπέστρεψε στην Αμερική και ωςαξιωματικός πληρωνόταν με 600δολάρια το μήνα. Τελικά, ζήτησεκαι επέστρεψε στην παλαιά του ερ-γασία στην U.S. Steal, με πολύ μι-κρότερο μισθό. Η εταιρεία του ανέ-θεσε υπεύθυνες εργασίες στη Μι-νεσότα, στη Νέα Ιερσέη και σε άλλεςπεριοχές.

Αργότερα, δημιούργησε δική τουεπιχείρηση. Σε κάποια στιγμή ο επι-χειρηματικός του όμιλος είχε τέσ-σερις διαφορετικές εταιρείες πουασχολούνταν με το σίδερο και ταπροϊόντα του, απασχολούσε 700και πλέον ανθρώπους, ενώ δραστη-ριοποιήθηκε και στον τομέα τωνακινήτων . Μεταξύ άλλων, είχε συ-

νεργαστεί με τη γιγαντιαία φωτο-γραφική εταιρεία «Kodak», από τηνοποία εισέπραττε οκτώ εκατομμύριαδολάρια το χρόνο. Τονίζεται ότι ταπροϊόντα του σιδήρου χρησιμοποι-ήθηκαν για την κατασκευή πολλώνκιτίων και ουρανοξυστών στη ΝέαΥόρκη ανάμεσα στα οποία είναι οπύργος αριθμός 4 του ΠαγκόσμιουΚέντρου Εμπορίου.

Σε αναγνώριση των δωρεών καιευεργεσιών του τιμήθηκε από πολ-λούς Οργανισμούς και Ιδρύματαόπως το Ελληνικό Κολέγιο και τηΘεολογική Σχολή, το Τάγμα τωνΑρχόντων, ενώ έλαβε και το μετάλ-λιο του Ελις Αϊλαντ.

Χρίστος ΟικονόμουΟ Χρίστος Οικονόμου, 81 ετών,

από την πόλη Γούστερ της Μασα-χουσέτης, βρήκε τραγικό θάνατοόταν τον χτύπησε διερχόμενο αυ-τοκίνητο καθώς είχε βγάλει περίπατοτον σκύλο του στην οδό Graftonτου Γούστερ όχι πολύ μακριά απότο σπίτι του.

Οδηγός του οχήματος ήταν μία48χρονη γυναίκα τα λεπτομερή στοι-χεία της οποίας δεν είχαν ανακοι-νωθεί. Ωστόσο, σταμάτησε στον τόποτου ατυχήματος και συνεργάστηκεμε τις αρμόδιες αρχές που ερευνού-σαν το ατύχημα όπως αναφέρθηκε



στο ανακοινωθέν της Αστυνομίας.Γεννήθηκε στο χωριό Μπαμπούρι

της Ηπείρου και διέμενε επί πολλάχρόνια στους Φιλιάτες της Ηπείρου.Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο τηςΗγουμενίτσας και υπηρέτησε στηνΕλληνική Πολεμική Αεροπορία. Με-τανάστευσε το 1956 στις ΗνωμένεςΠολιτείες και συγκεκριμένα στηνπόλη Γούστερ.

Νικόλαος ΚεφαλίδηςΑπεβίωσε σε ηλικία 86 ετών στο

Μέριον της Πενσιλβάνιας ο κορυ-φαίος ομογενής γιατρός, ερευνητήςκαι καθηγητής Νικόλαος Κεφαλίδηςαπό επιπλοκές ασθένειας των πνευ-μόνων. Ο αείμνηστος ήταν επίτιμοςκαθηγητής της Ιατρικής στο πανεπι-στήμιο της Πενσιλβάνιας και παρέ-μεινε δραστήριος μέχρι και τις τε-λευταίες μέρες του βίου του ως μέλοςτης επιτροπής εισακτέων φοιτητώντου πανεπιστημίου.

Το 1970 ξεκίνησε την 43χρονηκαριέρα του στο πανεπιστήμιο ωςένας εκ των ειδημόνων για τη μελέτητων κυττάρων την οποία ονόμασεType IV.

Ο αείμνηστος Νικόλαος Κεφαλίδηςέχει κάνει διαλέξεις σε ολόκληροτον Κόσμο διεθνώς. Γεννήθηκε και

μεγάλωσε στην Ελλάδα και συγκε-κριμένα στη Θεσσαλονίκη κάτω απόδύσκολες συνθήκες λόγω των πολέ-μων, ενώ μετανάστευσε στις Ηνω-μένες Πολιτείες μαζί με τον θείο τουτο 1947 και εγκαταστάθηκαν στοΣικάγο.

Ιωάννης ΤσάκαλοςΟ Ιωάννης Τσάκαλος, 87 ετών,

βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του με μίασφαίρα στο κεφάλι το πρωί της Πα-ρασκευής 20 Δεκεμβρίου από μίααπό τις κόρες του. Ζούσε στην πόληΓουίνσδορ του Κονέκτικατ ενώ είχεκαι σπίτι στην πόλη Τσέστερφιλνττου Νιου Χαμσάιρ.

Οπως προκύπτει από τα αρχείατου «Εθνικού Κήρυκα», ο αείμνηστοςήταν αναγνώστης της εφημερίδαςμας μέχρι το έτος 2000.

Ο αείμνηστος ήταν γνωστός στοΝιου Χαμσάιρ και για το λόγο ότικαι φέτος είχε στολίσει και φωταγω-γήσει το σπίτι του και τον περίβολοχώρο στο Τσέστερφιλντ του ΝιουΧαμσάιρ με ένα εκατομμύριο λαμ-πιόνια, όπως συνήθιζε να κάνει επίπολλά χρόνια, ενώ συνέλλεγε τρό-φιμα από τους επισκέπτες και δωρεέςγια τις ανάγκες των ανθρώπων πουέχουν ανάγκη στη μικρή πόλη, ηοποία αποτελείται από περίπου 3.600κατοίκους. Τα τρόφιμα και οι δωρεές

διανέμονταν μέσω της τράπεζας τρο-φίμων γνωστή ως Joan’s Food Pan-try.

Πατήρ Δημήτριος ΔόγιαςΑπεβίωσε σε ηλικία 74 ετών στην

οικία του στην Καλιφόρνια ο πρω-τοπρεσβύτερος Δημήτριος Δόγιαςέχοντας στο πλευρό του την αγα-πημένη του οικογένεια. Ο αείμνη-στος π. Δημήτριος υπήρξε ένας εκτων πλέον ευλαβών και επιτυχημέ-νων ιερέων της Αρχιεπισκοπής Αμε-ρικής. Υπηρέτησε με ζήλο και ευ-συνειδησία την Εκκλησία επί μισόαιώνα, χειροτονηθείς στις 10 Μαρ-τίου του 1963 από τον αείμνηστοΜητροπολίτη Γερμανό Πολυζωίδηστην πόλη Τρόι της Νέας Υόρκης.

Ο αείμνηστος π. Δημήτριος γεν-νήθηκε στις 9 Μαρτίου του 1939στην πόλη Ελίζαμπεθ της Νέας Ιερ-σέης και μεγάλωσε στην πόλη Πο-κίψι της Νέας Υόρκης. Ηταν ο πρω-τότοκος υιός από τους τέσσερις, τουΘαλή και της Μαίρης Δόγια, οι οποί-οι είχαν μεταναστεύσει από το νησίτης Ανδρου.

Επειτα από τη Δημοτική και Γυ-μνασιακή του εκπαίδευση σπούδασεστη Θεολογική Σχολή του ΤιμίουΣταυρού Βοστώνης όντας ανάμεσαστους τρεις πρώτους αριστούχουςτης τάξης του. Ελαβε την υποτροφία

Τέιλορ και έκανε μεταπτυχιακέςσπουδές στο πανεπιστήμιο Fordhamτης Νέας Υόρκης στην ΜεσαιωνικήΙστορία με έμφαση στο Βυζάντιο.

Ανάμεσα στις κοινότητες που ιε-ράτευσε συμπεριλαμβάνονται τουΑγίου Παύλου στο Χέμστεντ τουΛονγκ Αϊλαντ, του Αγίου Γεωργίουστο Οκλαχόμα Σίτι, της Κοιμήσεωςτης Θεοτόκου στο Ντάμπερι τουΚονέκτικτατ, των Αγίων Κωνσταντί-νου και Ελένης στην αμερικανικήπρωτεύουσα Ουάσιγκτον, του ΑγίουΓεωργίου του Αμπερκούκι Νέου Με-ξικού, του Ευαγγελισμού στο Σα-κραμέντο της Καλιφόρνιας μέχρι τησυνταξιοδότησή του το 2006.

Ο αείμνηστος π. Δημήτριος δια-κρινόταν για τις μουσικές του γνώ-σεις από τα χρόνια ακόμα της μα-θητείας του στη Σχολή όπου είχεαναδειχθεί σε καλό ψάλτη, γι’ αυτόκαι στις κοινότητες που υπηρέτησεφρόντιζε να προαγάγει τη σωστήεκκλησιαστική μουσική.

Πατήρ Παντελεήμων ΦάτσηςΑπεβίωσε σε ηλικία 97 ετών ο

πρωτοπρεσβύτερος ΠαντελεήμωνΦάτσης, αγαπητός σύζυγος της πρε-σβυτέρας Καλλιρρόης, πατέρας, παπ-πούς και πιστός οικονόμος των μυ-στηρίων του Θεού.

Ο αείμνηστος π. Παντελεήμωνγεννήθηκε στις 11 Ιουνίου του 1916στην πόλη Λος Αντζελες της Καλι-φόρνιας. Μετά τον θάνατο του πα-τέρα του, η μητέρα του με τον Παν-τελεήμονα και τις τρεις αδελφέςτου επέστρεψαν στην Ελλάδα καισυγκεκριμένα στον Αλμυρό Θεσσα-λίας, ενώ αργότερα μετακόμισανστο Βόλο. Από μικρό παιδί εργά-στηκε σκληρά σε δύσκολες εργασίεςόπως σε εργοστάσιο κατασκευήςτούβλων, αργότερα σε ασφαλτο-στρώσεις δρόμων, στα καπνά, προ-κειμένου να βοηθήσει τη μητέρατου και τις τρεις ορφανές αδελφέςτου.

Ταυτόχρονα, πήγαινε στο νυχτε-


a b THADDEUS W. BAxTER • WAYNE C. BAxTER

DANFORD BAxTER • JAMES F. GAvIGAN - MANAGER

N.F. Walker, Inc.Merrick Funeral Home

2039 Merrick Avenue, Merrick, NY 11566-3434

Tel.: (516) 378-0303VINCENT B. LANZA

ANNA MARIE LANZAVINCENT B. LANZA, JUNIOR

Funeral Directors

PArk FUNErAL ChAPELS2175 Jericho Turnpike

Garden City Park, NY 11040Tel.: (516) 747-4300

a b

Generations of Dignified Personal Service

Εξυπηρετούμετην ελληνική παροικία

με σεβασμό


ρινό σχολείο, έμαθε Αγγλικά καιΓαλλικά και κατόρθωσε να εισαχθείστη Στρατιωτική Ακαδημία. Το 1938εντάχθηκε στον Ελληνικό Στρατόκαι μέσα σε δύο χρόνια έγινε υπα-ξιωματικός. Πολέμησε εναντίον τωνΓερμανών και των χιτλερικών στρα-τευμάτων. Ως αξιωματικός είχε εσω-τερική πληροφόρηση για τις προ-θέσεις των Γερμανών να πιάσουντους Εβραίους της Θεσσαλονίκηςκαι να τους εκτελέσουν, οπότε κα-θιέρωσε μία μυστική αποστολή ει-δοποιώντας μέσω έμπιστων φίλωνκαι γνωστών τους Εβραίους, σώζον-τας εκατοντάδες από σίγουρο θά-νατο. Το 1955 επέστρεψε στην Αμε-ρική σπούδασε Θεολογία και χει-ροτονήθηκε ιερεύς υπηρετώντας σεδιάφορες κοινότητες μέχρι το 1994που συνταξιοδοτήθηκε, αλλά συνέ-χισε να ιερουργοί στο παρεκκλήσιτων Τριών Ιεραρχών του Κέντρου«Παιδείας» στο Κονέκτικατ.

Πίτερ ΚίκηςΑπεβίωσε σε ηλικία 90 ετών στη

Νέα Υόρκη ο Πίτερ Κίκης, πρόεδροςκαι εκ των ιδρυτικών στελεχών τουΚληροδοτήματος «Πίστη: Για τον Ελ-ληνισμό και την Ορθοδοξία».

Ηταν απόφοιτος του πανεπιστη-μίου Πρίνστον και έλαβε μέρος στηναπόβαση της Νορμανδίας ως αξιω-ματικός. Ηταν αυτοδημιούργητος επι-

χειρηματίας και είχε χτίσει πολλάσπίτια και διαμερίσματα τα οποίαενοικίαζε.

Μιλώντας στον «Εθνικό Κήρυκα»ο Μάικλ Τζαχάρης, ο οποίος ήτανένας εκ των πλέον στενών και αγα-πητών του φίλων, είπε, ότι «ο Πίτερήταν ένας πολύ καλός φίλος, καλόςΕλληνας και χριστιανός και έπαιξεκαθοριστικό ρόλο στη δημιουργίατου Ταμείου ‘Πίστη: Για την Ορθο-δοξία και τον Ελληνισμό’».

Πατήρ Νικόλαος ΑνδρέουΑπεβίωσε σε ηλικία 55 ετών ο ιε-

ρεύς Νικόλαος Ανδρέου, ο οποίοςήταν εφημέριος στην κοινότητα τουΑγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην

πόλη Αναχάιμ της Καλιφόρνιας. Προ-ηγουμένως, είχε ιερατεύσει ως εφη-μέριος στην κοινότητα του Καθεδρι-κού Ναού του Ευαγγελισμού στο Χι-ούστον του Τέξας από το 2000 μέχριτο 2006 και στη συνέχεια επί έναχρόνο από το 2006 μέχρι το 2007ως προϊστάμενος στην κοινότητα τουΑγίου Νεκταρίου στην πόλη Κοβίνατης Καλιφόρνιας.

Μιλώντας για τον αείμνηστο π.Νικόλαο, ο Μητροπολίτης ΑγίουΦραγκίσκου Γεράσιμος είπε πως «ήτανένας πολύ ευγενικός και εξαίρετοςιερέας, ο οποίος έθετε τις ανάγκεςτων άλλων πριν από τις δικές του.Θα τον θυμόμαστε ως τον ιερέα εκεί-νον ο οποίος επεδείκνυε φροντίδακαι συμπόνια στους ασθενείς συναν-θρώπους μας τους επισκεπτόταν στοσπίτι τους και προσευχόταν εκεί μαζίτους επειδή δεν μπορούσαν να με-ταβούν στην εκκλησία».

Ο αείμνηστος π. Νικόλαος γεννή-θηκε στην πόλη Οντάριο του Καναδάστις 21 Απριλίου του 1958, έζησεγια λίγο στο Μίσιγκαν και στη συνέ-χεια μετακόμισε στην Αθήνα με τηνοικογένειά του όπου υπηρετούσεεκεί ο πατέρας του ως ιερεύς, ο π.Απόστολος Ανδρέου, ενώ σημειώνεταιότι και ο παππούς του ήταν επίσηςιερεύς. Στην Αθήνα έκανε τις γυμνα-σιακές του σπουδές ενώ σπούδασεστο πανεπιστήμιο LaVerne στην Ψυ-χολογία, Κοινωνιολογία και Παιδα-γωγικά. Ελαβε υποτροφία από τουπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδοςκαι σπούδασε Θεολογία στο πανεπι-στήμιο της Αθήνας, ενώ το έτος 1978επανήλθε στις Ηνωμένες Πολιτείεςενεγράφη στη Θεολογική Σχολή τουΤιμίου Σταυρού Βοστώνης από τηνοποία έλαβε το δίπλωμα Μάστερ τονΜάιο του 1979.

Χειροτονήθηκε Διάκονος στις 20Αυγούστου του 2000 στον ιερό ναότου Αγίου Ιωάννη στην πόλη ΛαςΒέγκας της Νεβάδα από τον αείμνη-στο Μητροπολίτη Αγίου ΦραγκίσκουΑντώνιο, ενώ στις 24 Σεπτεμβρίουτου ιδίου έτους χειροτονήθηκε Πρε-σβύτερος από τον Αρχιεπίσκοπο Αμε-ρικής Δημήτριο στον Καθεδρικό Ναότου Ευαγγελισμού στο Χιούστον τουΤέξας. Ηταν νυμφευμένος με τηνπρεσβυτέρα Τόνι.

Πρωτοπρεσβύτερος ΧρίστοςΣταυρόπουλος

Απεβίωσε την Κυριακή 11 Αυγού-στου πλήρης ημερών σε ηλικία 96ετών στο χωριό Βαλτέτσι της Κυνου-ρίας ο πρωτοπρεσβύτερος ΧρίστοςΣταυρόπουλος, σεβαστός πατέραςτου πρωτοπρεσβυτέρου ΑνάργυρουΣταυρόπουλου, ο οποίος είναι επίσειρά ετών ιερατικός προϊστάμενοςστην κοινότητα του Αγίου Αθανασίουστην πόλη Παράμους της Νέας Ιερ-σέης.

Ο αείμνηστος ήταν εκ των πλέονπνευματικών αγαπητών κληρικών τηςΕκκλησίας της Ελλάδος και υπηρέτησεμε ζήλο και ευδοκίμηση ως εφημέριοςτου Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεο-τόκου Βαλτετσίου Μαντινείας.

Η Νεκρώσιμη Ακολουθία του τε-λέσθηκε την Τρίτη 13 Αυγούστου2013 στον ως άνω ναό όπου υπηρέ-τησε. Τελέσθηκε Ορθρος και ΘείαΛειτουργία και στη συνέχεια η Νε-κρώσιμη Ακολουθία προεξάρχοντοςτου Μητροπολίτου Μαντινείας καιΚυνουρίας Αλέξανδρου παρουσία καιτου Μητροπολίτου Πατρών Χρυσο-στόμου. Οπως μετέδωσε ο π. π. Ιωάν-νης Σουρλίγγας στο Πρακτορείο Εκ-κλησιαστικών Ειδήσεων AMEN τηςΕλλάδος παρευρέθησαν πολλοί ιερείςεκ των Ενοριών της Τριπόλεως τωνπεριχώρων και όχι μόνο, ιεροψάλτεςκαι πλήθος ενοριτών και συμπολιτώντης Τριπόλεως, μοναχές και μοναχοίεκ των Μοναστικών Αδελφοτήτωντης Μητροπόλεως Μαντινείας καιΚυνουρίας, παροικούντες Βαλτετσιώ-τες στην Αργολίδα και συγκεκριμέναεκ της Ερμιόνης, του Κρανιδίου, τουΓαλατά, του Πόρου, συγγενείς και

φίλοι του μακαριστού εκ της Λακωνίαςκαι του Μυστρά.

Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε οΜητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος,ο οποίος έκανε εκτενή αναφορά στονβίο και την πολιτεία του αείμνηστουπ. Χρίστου φέρνοντας στην επιφάνειαόλα τα χαρίσματα που είχε ένας τα-πεινός φιλάνθρωπος και φιλακόλου-θος Ιερέας. Ομίλησαν επίσης εκπρό-σωποι του χωριού, ο αντιπεριφερει-άρχης Αρκαδίας, ενώ αναγνώστηκεψήφισμα εκ του Εκκλησιαστικού Συμ-βουλίου της Ενορίας Βαλτετσίου διαστόματος του εφημερίου της ΕνορίαςΚοιμήσεως της Θεοτόκου Βαλτετσί-ου.

Ο αείμνηστος π. Χρίστος Σταυρό-πουλος, γεννήθηκε στο χωριό Βαλ-τέτσι Μαντινείας το έτος 1917 καιήταν απόφοιτος του ΕκκλησιαστικούΦροντιστηρίου Κορίνθου.

Ενυμφεύθη τη Σωτηρία Μπόλα,

επίσης εκ Βαλτετσίου, με την οποίααπέκτησαν τέσσερα παιδιά. Χειρο-τονήθηκε από τον μακαριστό Μη-τροπολίτη Μαντινείας και Κυνουρίας(μετέπειτα Κορίνθου) Προκοπίου Διά-κονος την 12ην Δεκεμβρίου 1950στον Ιερόν Ναόν Αγίας Φωτεινής Κο-ρίνθου και Πρεσβύτερος την 27ηνΜαΐου 1951 υπό του ιδίου Αρχιερέωςστον ίδιο Ναό.

Συνέγραψε τρεις τόμους πονημά-των ποιητικών συλλογών με την ονο-μασία «Αρκαδική Ανθοδέσμη», «Κο-χύλια και βότσαλα απ’ τη θάλασσατης ζωής» μεστά εκκλησιαστικού καιπατριωτικού ενδιαφέροντος.

Διακρινόταν για τα οικολογικάτου αισθήματα, μιας και απ’ άκρησ’ άκρη στο όμορφο Βαλτέτσι είχεφυτέψει λογιών - λογιών δέντρα ταοποία συμπληρώνουν μέχρι την σή-μερον το καταπράσινο όμορφο πε-ριβάλλον του χωριού.

«Σκοπός της αγιογραφίας είναι η αναγωγή από τα αισθητά στα νοητά,από τα υλικά στα πνευματικά και από τα εφήμερα στα αιώνια.

Με την αγιογραφία όλα απεικονίζονται, όχι σαν θέαμα αλλά σαν μυστήριο».Φώτης Κόντογλου

• ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ • ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ• ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ • ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

ΘΩΜΑΣ ΡΑΠΤΗΣΑΝΩ ΤΟΥΜΠΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

(011-30) 231-500-5353 • (011-30) 697-742-3190

www.e-agiografies.gr


Ο πλήρης κατάλογος των ομογενών που «έφυγαν» το 2013

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΕΤΩΝ ΑΠΕΒΙΩΣΕ

ΙανουάριοςΙΩΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΟΥΜΠΑ Πυργί, Κεφαλληνίας 85 Πέμπτη 3 ΙΩΑΝΝΗ ΑΓΓΕΛΑΚΗ Kουρνά, Χανιά Κρήτης 78 Τετάρτη 2 ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΛΙΝΟΓΛΟΥ Κωνσταντινούπολη 96 Πέμπτη 3 ΣΟΦΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΥ (το γένος Συνοδινού) Ληξούρι Κεφαλληνίας Παρασκευή 4JOHN STRATIGEAS Μαγούλα Σπάρτης, Λακωνίας 71 Σάββατο 5 ΙΩΑΝΝΗ ΣΙΔΕΡΗ Αθήνα 81 Σάββατο 5 ΜΑΡΙΑ ΣΚΟΥΦΑΡΑ Νεοχώρι Χίου 84 Δευτέρα 7CALLIE MANOS (Wife of the late James of Nafpaktos) Marlborough, Massachusetts. 97 Δευτέρα 7 ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΠΟΛΑΝΟΥ Δολό Πωγωνίου, Ηπείρου 82 Τρίτη 8ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΟΥ Κόκκινον Μεσσηνίας Τρίτη 8ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΠΟΛΑΝΟΥ Δολό Πωγωνίου, Ηπείρου 81 Τρίτη 8ΑΛΕΞΙΟ ΛΑΜΠΡΑΚΟΠΟΥΛΟ Νέα Υόρκη 45 Τετάρτη 9ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗ Κουρούνια Χίου 83 Πέμπτη 10ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΒΛΑΧΑΚΗ Βάμο Χανίων, Κρήτης 102 Σάββατο 12 ΣΤΕΛΛΑ ΡΟΖΑΚΗ Brooklyn, NY 94 Κυριακή 13 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΠΑΚΑΚΟ (BAKAKOS) Πετρίνα Λακωνίας 63 Κυριακή 13 ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΠΟΛΛΑΤΟ από τα Φαρακλάτα Κεφαλλονιάς 75 Κυριακή 13 ΔΕΣΠΟΙΝΑ MADSEN Κωνσταντινούπολη 73 Κυριακή 13 ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΣΤΑΝΑ Μώλο Λαμίας 70 Δευτέρα 14 ΑΝΝΑ ΠΑΠΠΑαδελφή της ΤΕΡΕΖΑΣ ΚΟΛΑΪΤΗ Κομιτάτα Κεφαλληνίας 86 Πέμπτη 17 ΙΩΑΝΝΗ ΓΑΣΠΑΡΗ Νέα Ερυθραία, Αθήνα 74 Σάββατο 19 ΑΙΚΑΤΕΡΙΝH ΜΙΚΕΛΗ από τα Ιωάννινα 73 Δευτέρα 21 ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΑΣΤΟΡΗ Κύμη Εύβοιας 76 Τρίτη 22 ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΟΥΡΑΚΗ Ρόδο 98 Τρίτη 22 ΕΥΓΕΝΙΑ ΓΙΑΝΤΣΕΛΛΗ Μυτιλήνη 82 Τετάρτη 23ΧΡΗΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡΑ Βόρειο Βροντάδο Χίου 77 Κυριακή 27ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ιθάκη 93 Κυριακή 27ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΚΑΤΑΚΑΛΙΔΗ Ποντοκώμη Κοζάνης 87 Τετάρτη 30ηλια μιχαλτση Καστοριά 85 Τετάρτη 30ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΚΑΤΣΑΡΟ Αθήνα 78 Πέμπτη 31

ΦεβρουάριοςΟΔΥΣΣΕΑ ΛΑΓΟΝΙΚΟ Οθος Καρπάθου 84 Παρασκευή 1 DIANA MAGIAS Bronx, NY 80 Τρίτη 5ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΒΟΥΔΟΥΡΗ Πούλιθρα, Κυνουρίας 77 Παρασκευή 8 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΝΟΣ Δερβιτσιάνη της Β. Ηπείρου Παρασκευή 8 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΚΟΥΦΑΛΗ Περουλάδες Κερκύρας 65 Παρασκευή 8 ΙΩΑΝΝΗ ΚΥΡΙΑΖΗ Παρίσι 87 Κυριακή 10 ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΛΛΑ Κατερίνη 67 Δευτέρα 11 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΑΧ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ από τα Χανιά Κρήτης 78 Τρίτη 12 ΕΙΡΗΝΗ ΒΙΝΟΥ (ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ) Κυριακή 17 ΔΗΜ. (JIMMY) KELEMBELIDIS Κιάτο Κορίνθου 69 Κυριακή 17 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΓΚΙΚΑ Μοσχάτο Αθηνών 78 Τρίτη 19 ΙΟΥΛΙΑ ΚΟΣΟΒΙΤΣΑ Τεριάχι Πωγωνίου Ιωαννίνων 74 Δευτέρα 18 ΖΑΜΠΕΤΑ ΤΣΑΠΟΥ Πειραιά 76 Τρίτη 19 ΕΥΑΝΘΙΑ ΠΑΠΠΑ από τα Αργίνια Κεφαλονιάς 90 Τετάρτη 20 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Καβάλα 58 Τετάρτη 20 ΧΡΗΣΤΟ ΖΗΚΟΠΟΥΛΟ Πουρνιά Ηπείρου 81 Παρασκευή 22 ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΜΙΤΣΚΑΡΗ Βέρροια 73 Παρασκευή 22 ΓΚΛΟΡΙΑ ΚΑΘΡΕΠΤΗ Αστόρια, Νέα Υόρκη 86 Παρασκευή 22ΑΓΓΕΛΙΚΗ Ι. ΟΡΦΑΝΟΥ Ερείκουσα Κέρκυρας 88 Σάββατο 23 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΛΛΑ Jersey City N.J. 90 Σάββατο 23 ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΑΚΟΥ Αναβρυτή Σπάρτης 98 Τετάρτη 27 ΕΙΡΗΝΗ ΤΑΤΣΗ Καστοριά 91 Πέμπτη 28

ΜάρτιοςΓΕΩΡΓΙΟ ΜΑΡΙΝΟ Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου 67 Παρασκευή 1 ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΑΒΑΡΗ Πειραιά, με καταγωγή Σύμη 86 Παρασκευή 1 ΠΑΝΑΓ. (ΠΟΤΗ) ΚΟΛΟΚΥΘΑ Βορδόνια Λακωνίας 87 Σάββατο 2

ΑΡΓΥΡΙΟ ΜΙΧΑΛΟ Καταρράκτη Χίου 83 Δευτέρα 4 ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΙΔΕΡΙΑ Καμπιά Χίου 88 Τρίτη 5 Καπετα Ιωάννη-Θωμά Καστάνη Πρέβεζα 96 Τρίτη 5 ΜΑΡΙΑ ΔΡΑΓΩΝΑ Σάμο 74 Τετάρτη 6 ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Ν. ΧΟΛΕΒΑτο γένος ΦYΚΑΡΗ Παντούκιος Χίου 67 Τετάρτη 6 ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΒΕΝΤΟΥΡΗDIONYSIOS VENTOURIS Μπόχαλη Ζακύνθου 84 Πέμπτη 7 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑ Μαλώνα Ρόδου 92 Τρίτη 5 KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΠΟΥΛΟΣ Dix Hills NY, Greenpoint Brook. Παρασκευή 8 ΕΥΑΓΓΕΛΟ Π. ΓΑΤΑΝΑ Φυτά Χίου 83 Παρασκευή 8ΕΜΜΑΟΥΗΛ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ Νέα Υόρκη 92 Παρασκευή 8KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Σ. ΠΟΥΛΟ Αγιο Ανδρέα Κυνουρίας 92 Παρασκευή 8 ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΒΟΝΩΡΤΑ Ναύπακτο 87 Σάββατο 9 ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΦΡΑΔΕΛΑΚΗ Ανώπολη Σφακίων, Χανιά Κρ. 93 Κυριακή 10 ΕΥΑΝΘΙΑ ΚΟΥΤΣΑΚΟΥ Λεμεσό Κύπρου 93 Κυριακή 10 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ N. ΛΥΔΑΚΗ Νέα Υόρκη 77 Τετάρτη 13 ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΟΥΤΣΟΥΔΗ Βροντάδο Χίου 88 Τετάρτη 13 ANDREW A. ATHENS Chicago, Illinois 91 Πέμπτη 14 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΕΡΕΤΗτο γένος ΚΟΥΡΟΥΜΟΥΣΗ Ελευθέριανη Ναυπακτίας 100 Σάββατο 16 ΕΥΘΥΜΙΑ ΟΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Νέα Σινασός Ευβοίας 80 Σάββατο 16 ΣΤΕΦΑΝΟ ΧΑΣΟΥΛΑ Γραικό Αρκαδίας 77 Κυριακή 17 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΛΙΓΙΑΝΝΗ Παρακάλαμο Ιωαννίνων 77 Δευτέρα 18 ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Αστόρια 78 Τρίτη 19 GABRIEL LEANDROU Kato Drys, Cyprus Τρίτη 19ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ΠΕΤΣΙΛΑ Nashua New Hampshire 101 Τρίτη 19 JAMES N. KAVOURIASΔΗΜΗΤΡΗ Ν.ΚΑΒΟΥΡΙΑ Νέα Υόρκη 60 Πέμπτη 21 ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΛΑΝΤΖΟΣ Θάνος Λήμνου 82 Παρασκευή 22 JAMES ELIOPOULOS Born in Sparti, Greece 92 Παρασκευή 22ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΑΡΑΜΕΡΗ-ΜΑΤΡΑΚΑ Καστοριά 76 Παρασκευή 22 ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΖΙΟΥ Σιάτιστα Κοζάνης 87 Σάββατο 23 ΙΩΑΝΝΗ ΝΤΑΒΑΡΗ Γούμερο Ηλείας 67 Πέμπτη 28 HARRIET VARELAS Λεμεσό Κύπρου 44 Πέμπτη 28ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΤΣΟΧΑΤΑΡΙΔΟΥ Αμυγδαλεώνα Καβάλας 78 Πέμπτη 28 JOSEPH S.MOORE, Esquire Long Island City 76 Τετάρτη 27THEODOROS TRIANTAFILIAS New York 91 Παρασκευή 29ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΤΑΚΗ Δολιανά Ευρυτανίας 65 Κυριακή 31 ΓΕΩΡΓΙΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ Νικειά Νισύρου 77 Κυριακή 31ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Μ. ΚΟΝΤΟΚΩΣΤΑ Νέα Υόρκη 82 Κυριακή 31

ΑπρίλιοςΕΥΑΓΓΕΛΟ ΖΑΟΥΤΗ Ικαρία 72 Δευτέρα 1 ΜΑΡΚΟ ΚΟΥΤΣΟΦΤΑ Παραλίμνι Κύπρου 62 Δευτέρα 1 ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΜΑΥΡΟΥΔΗ Καϊμακλί Λευκωσίας Κύπρου 87 Τρίτη 2 ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΣΕΛΕΜΕΝΑΚΗ Βαβύλοι της Χίου 79 Τετάρτη 3 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΜΠΟΥΚΑ Δωδώνη Ιωαννίνων 77 Τετάρτη 3 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Γ. ΒΟΥΒΟΥΔΑΚΗ το γένος Λαγού Πισπιλούντα Χίου 87 Πέμπτη 4 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΑΣΗΜΑΚΗ Κομποθέκλα Αμφιλοχίας 69 Παρασκευή 5 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Καμαριώτισσα Σαμοθράκης 60 Σάββατο 6 ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΛΟΥΡΗ Βροντάδο Χίου 85 Σάββατο 6 ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΟΤΣΟΓΙΑΝΝΗ Δομβραίνα Βοιωτίας 85 Κυριακή 7 ΕΥΣΤΑΘΙΑ Γ.ΣΙΑΡΡΕ Νυμφασία Αρκαδίας 99 Κυριακή 7 Παντελή Κωνσταντίνου ΦακίρηPANTELIS KONSTANT. FAKIRIS Χίο 70 Δευτέρα 8 ΝΙΚΟΛΑΟ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟ Αγία Ευφημία Κεφαλονιάς 82 Τετάρτη 10 ΦΩΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΙΑΡΙΚΟ Θεόκτιστο Αρκαδίας 88 Παρασκευή 12 ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ ΜΟΥΖΑΛΑ(GAVALEY MOUZALAS) Λέσβο 102 Σάββατο 13 ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΓΟΥΝΑΡΗ Συνετί Ανδρου 99 Σάββατο 13 ΣΠΥΡΟ ΜΠΕΛΕTΣΗ Bronx της Νέας Υόρκης 89 Σάββατο 13 ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟ Αγιο Βασίλειο Τρίπολης 81 Δευτέρα 15 ΓΕΩΡΓΙΟ Λ. ΘΕΟΦΑΝΗ Χόμορη Ναυπακτίας 83 Δευτέρα 15 ALISON J. MOORE Librarian at St. Demetrios School 78 Τρίτη 16

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΒΟΣΚΑΚΗ Νίθαυρη Ρεθύμνου Κρήτης 92 Τρίτη 16 ΓΕΩΡΓΙΟ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟ Κωνσταντινούπολη 61 Τρίτη 16 ΜΙΡΕΛΛΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ Αθήνα 87 Τρίτη 16 ΚΑΤΙΝΑ ΜΟΥΧΟΥΡΤΗ Gary Indiana 93 Τετάρτη 17 ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ Οθος Καρπάθου 91 Παρασκευή 19 ΣΤΕΦΑΝΟ ΖΩΤΟ Θεσσαλονίκη 74 Σάββατο 20 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΑΤΤΩΝΗ Αγιο Γεώργιο Συκούσης Χίου 93 Σάββατο 20 ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΤΣΑΚΑ Ανω Επισκοπή,

ν. Αργυροκάστρου, Β. Ηπείρου 70 Κυριακή 21 ΠΕΡΙΚΛΗ Α. ΑΛΕΞΙΟΥ Μερκάδα, Φθιώτιδος 83 Κυριακή 21 ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΣΕΡΡΑ (JER SERRAS) Σβωρονάτα Κεφαλληνίας 84 Δευτέρα 22 ΑΓΛΑΪΑ ΝΑΠΟΛΗ Κωνσταντινούπολη 82 Δευτέρα 22 ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΟΥΛΙΜΗ Βαλσαμάτα Κεφαλληνίας 81 Τετάρτη 24 ΛΑΖΑΡΟ ΚΩΣΤΙΝΟ Λιτόχωρο Πιερίας 93 Τετάρτη 24 BESSEY (ΒΑΣΙΛΙΚΗ) ΚΑΒΑΚΟΥ Manhattan, NY 90 Τετάρτη 24 ΠΑΥΛΟ Ν. ΠΑΡΚΑ Λεβίδι Αρκαδίας 79 Πέμπτη 25 ΛΕΩΝΙΔΑ ΜΑΤΘΑΙΟ BELLVILLE ΝΕΑΣ ΙΕΡΣΕΗΣ 42 Πέμπτη 25 PETER J. STRATIS Ανδρο 91 Παρασκευή 26 ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΕΖΟΥΛΑ Φτελιά Ευρυτανίας 67 Σάββατο 27 ΕΛΕΝΗ ΝΙΚΟΛΑΣ Ασγάτα της Κύπρου 85 Σάββατο 27

ΜάιοςΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΜΙΧΑΗΛ Φάρσαλα 91 Μ. Πέμπτη 2 ΝΙΚΟΛΑΟ ΤΣΙΚΗ Πυργί Χίου 79 Μ. Πέμπτη 2 ΣΤΑΥΡΟ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗ Καλύβες Χανίων Κρήτης 66Μ. Παρασκευή 3 ΕΡΜΙΟΝΗ ΒΕΝΕΤΗ Θυμιανά Χίου 72 Μ. Σάββατο 4 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΙΛΙΟΥ Καλαμάτα 85 Τρίτη 7 ΠΑΤΡΟΚΛΟ ΧΙΟΝΗ Βαλεριάνο Κεφαλληνίας 69 Τετάρτη 8 ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΒΕΝΕΤΗ Αργος 94 Τετάρτη 8 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΓΕΡΗΣ-ΖΥΜΑΡΗΣ Σάββατο 11 ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ Αθήνα Κυριακή 12 ΠΑΝΤΕΛΗ ΓΕΩΡΓΑΛΟ Κηπουριές Χίου 83 Δευτέρα 13 ΧΡΗΣΤΟ ΤΣΟΥΚΑΛΑ Ανω Χώρα, Ναυπακτίας 82 Τετάρτη 15 ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΑΤΣΙΟ Ιωάννινα 53 Τετάρτη 15 CATHERINE (KAY) HATGIL Mασαχουσσέτη 88 Τετάρτη 15 ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΙΝΤΖΕΡΗ Αναβρυτή Λακωνίας 87 Πέμπτη 16 ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΠΛΙΖΙΩΤΗ Ανδρο 81 Παρασκευή 17 ΚΑΛΛΙΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗ Μαλώνα Ρόδου 44 Παρασκευή 17 ΑΝΤΩΝΙΟ ΣΑΡΛΑΝΗ Αθήνα 65 Παρασκευή 17 Iερέα και Aγιογράφο ΙΩΑΝΝΗ ΣΠΗΛΙΟ Πειραιά 81 Κυριακή 19ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΔΡΙΒΑΚΟ Μαυροβούνι Γυθείου Δευτέρα 20 ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΓΚOYΒΟΥΣΗ Μονεμβασία Λακωνίας 78 Δευτέρα 20 ΔΗΜΗΤΡΙΟ Ν. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟJAMES N. APOSTLE Νέα Υόρκη 68 Παρασκευή 24 ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΑΣΧΑΛΗ Ρατζακλί Κεφαλληνίας 61 Παρασκευή 24 ΣΠΥΡΟ ΜΙΣΕΤΖΗ Χώρα Χίου 86 Τετάρτη 22 ΜΑΡΙΑ Ν. ΜΠΟΥΡΝΙΑ Σπαρτούντα Χίου 90 Σάββατο 25 ΣΤΑΜΑΤΙΟ ΣΤΑΜΟΥΛΗ Καλλιμασιά Χίου 77 Τρίτη 28 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΥΛΑΚΑ christina Poulakas Ασγάτα Λεμεσού Κύπρου 86 Τρίτη 28 ΜΑΤΡΩΝΑ ΤΣΑΜΠΑ Βόρειο Βροντάδος Χίου 81 Πέμπτη 30 ΗΛΙΑ ΠΑYΛΟΥΝΗ/L. PAVLOUNIS Αναβρυτή Λακωνίας 85 Παρασκευή 31

ΙούνιοςΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΟΠΑΡΝΟΥ Αυγώνυμα Χίου 80 Σάββατο 1 ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΤΘΑΙΟ Καρδάμυλα Χίου 76 Δευτέρα 3 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΒΕΡΒΕΝΙΩΤΗ-ORTHOS Μπρούκλιν Νέας Υόρκης 44 Δευτέρα 3 ΓΕΩΡΓΙΟ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗ Καστορία 83 Τρίτη 4 ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ (MAΣΤΡΟ-ΓΙΩΡΓΗ) ΛΑΡΔΙΑ ΚΟΡΘΙΟΥ ν. Ανδρου 82 Τετάρτη 5 AΠΟΣΤΟΛΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Καστοριά 88 Παρασκευή 7 ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗ Παπαρούσι Καρπενησίου 76 Σάββατο 8 Κωνσταντινο Καφεντζη Κλεισορρεύματα Αγρινίου 81 Σάββατο 8 ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ Κωνσταντινούπολη 91 Δευτέρα 10

Αναλυτικά όλοι οι Ελληνες ομογενείς που «έφυγαν» μέσα στο 2013 ανά μήνα με ονοματεπώνυμα, τόπο γέννησης, ετών και ημερομηνία που απεβίωσε


GABRIEL KOUNAS Νέα Υόρκη, καταγωγή από Κύπρο Τρίτη 11 ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΡΟΥΦΑΝΗ Αθήνα, καταγωγή από τη Νάξο 75 Τρίτη 11 ΑΘΗΝΑ ΒΑΛΚΩΝΗ Αργυροχώρι Πωγωνίου Ηπείρου 81 Τετάρτη 12 ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΪΣ Νικειά Νισύρου 93 Πέμπτη 13 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΥΓΟΥΣΤΑΤΟΥ Αγίους Πάντες Φωκίδος 65 Παρασκευή 14 ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Τήλο Δωδεκανήσου 95 Παρασκευή 14 ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΕΣ Σύμη Δωδεκανήσου 75 Τετάρτη 12 ΘΕΟΔΩΡΟ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ Επιτάλιο Ηλείας 96 Σάββατο 15 ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗ Μαντράκι Νισύρου 95 Κυριακή 16 ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΑΡΡΑΣ (STEVE KARRAS) Κομοτηνή 78 Σάββατο 15 .ΦΙΛΑΡEΤΗ ΠΑΠΠΑ Καστοριά 91 Δευτέρα 17 ΜΑΤΙΝΑ ΚΑKΟΜΑΝΩΛΗ Νέα Υόρκη 64 Δευτέρα 17 ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΠΑΘΙΟΥ Θεσσαλονίκη 60 Τετάρτη 19 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠIΛΙΑ (yiota belleas) Πλάτανο Ναυπακτίας 92 Πέμπτη 20 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΖΟΥΜΑ Κύπρο 65 Πέμπτη 20 ΟΡΕΣΤΗ ΛΥΚΟΚΑ Χειμάρρα Βορείου Ηπείρου Παρασκευή 21 AΝΑΣΤΑΣΙΑ ΦΡΑΓΓΑ Σπάρτη Λακωνίας 91 Παρασκευή 21 ΕΙΡΗΝΗ ΜΙΧΕΛΑΚΗ Νέα Υόρκη, καταγωγή Κρήτη 69 Παρασκευή 21 ΓΕΩΡΓΙΟ Α. ΠΟΥΡΑΚΗ Νέα Υόρκη 84 Σάββατο 22 Ιατρό ΣΤΑΥΡΟ ΜΠΕΝΤΕΒΗ Περθώρι Αρκαδίας 83 Κυριακή 23 WILLIAM BASIL JR. Κυριακή 23 ΜΙΧΑΗΛ ΣΟΛΩΝ ΞΕΝΙΑ Akron Ohio Σάββατο 29 ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Ελληνόκαστρο Καρδίτσης Σάββατο 29 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΤΟPETER LATOS Ν. Υόρκη, κατ. Ρεζεκλή Κεφαλλ. 48 Σάββατο 29 ΜΟΝΑΧΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, JULIANA RUEDA Νέα Υόρκη Σάββατο 29 ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΕΥΓΕΝΙΟ Wheatley Heights, ΝΥ,ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ καταγωγή την Αθήνα 24 Σάββατο 29

ΙούλιοςΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΟΥ Αγιο Δημήτριο Μονεμβασίας Τετάρτη 3 ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΑΦΙΤΗ Χανιά Κρήτης 91 Τετάρτη 3ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΝΤΟΝΩΤΑ Σμύρνη 93 Κυρακή 7 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΛΑΓΩΝΙΚΟ, DEMETRIOS LAGONIKOS Γύθειο 82 Σάββατο 6 ΜΑΡΘΑ ΑΒΔΑΛΑ ΣΤΑΥΡΑΚΟΥΛΗ Νέα Υόρκη 85 Κυριακή 7 ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΣΦΙΚΤΕΛΛΗ Καρδάμυλα Χίου 93 Πέμπτη 11ΠΑΣΧΑΛΗ ΖΙΟΥΛΗ Κεράσοβο Ιωαννίνων 100 Σάββατο 13 ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣIΚΟΠΟΥΛΟΥ Πλάτανο Ναυπακτίας 85 Σάββατο 13 ΜΑΙΡΗ ΜΕΤΑΞΑ Νέα Υόρκη Σάββατο 13 ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Π. ΚΑΡΔΑΡΑΣ κάτοικ. Mamaroneck Ν. Υόρκης 83 Τρίτη 16 ΑΝΤΩΝΙΑ ΓΚΙΚΑ Ορεινό Πωγωνίου Ηπείρου 83 Τετάρτη 17 ΑΝΝΑ Π. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ Νικιά Νισύρου 90 Παρασκευή 19 ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Θήβα, κάτοικος Jersey City, NJ 89 Σάββατο 20 ΝΙΚΟΛΑΟ Δ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟ Τρίπολη Αρκαδίας 69 Κυριακή 21 ΑΝΔΡΕΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟ Καπελέτο Ηλείας 65 Τρίτη 23 ΣΤΑΥΡΟ ΠΑΝΑΓΟ Ελατού Ναυπακτίας 80 Τετάρτη 24ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΞΟΥ Καμπιά Χίου 86 Σάββατο 27 ΣΤΡΑΤΟ ΧΑΤΖΙΚΟΝΤΟ Θεσσαλονίκη 49 Κυριακή 28 KATHERINE SKAPERDAS Bronx, Νέα Υόρκη 87 Δευτέρα 29 ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΙΔΗ, γένος ΣΑΒΟΥΛΙΔOY Rostof Ρωσίας 91 Τρίτη 30 ΓΕΩΡΓΙΟ Κ. ΚΟΥΤΡΑ Philadelphia, κάτοικος Brooklyn 85 Τρίτη 30

ΑύγουστοςΧΡΥΣΟΥΛΑ Γ. ΖIΑΓΚΟY Αργυροχώρι Πωγωνίου Ιωανν. 87 Πέμπτη 1 ΤΙΝΑ ΡΩΜΑΙΟΥ Τήλο 63 Τρίτη 6ΜΟΣΧΟΥΛΑ ΣΤΕΝΟΥ Ικαρία 76 Παρασκευή 9ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΣΟΜΕΝΑΚΗ Αγιο Κωνσταντίνο Αγρινίου 80 Τρίτη 13ΓΕΩΡΓΙΟ Ι. ΜΠΟΥΤΣΙΚΟ Κονιάκο Φωκίδος 91 Τετάρτη 14ΠΑΥΛΟ ΚΟΚΟΡΩΝΗ Παπαρούσι Ευρυτανίας 61 Σάββατο 17 ΣΤΥΛΙΑΝΟ Γ. ΚΑΤΣΑΡΟ Κουρούνια Χίου 53 Παρασκευή 16 ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΤΗ Καστοριά 56 Κυριακή 18 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΝΑΝΗ Αργυροχώρι Ηπείρου 79 Δευτέρα 19 ΑΝΔΡΕΑ ΤΣΑΝΤΕ Καραβόσταμο Ικαρίας 84 Τετάρτη 20 ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΑΜΕΡΑ Σπάρτη 68 Τετάρτη 21 ΕΛΕΝΗ ΚΑΤΣΑΝΟΥ Αγία Βλαχέρνα Καρπενησίου 94 Πέμπτη 22 ANASTASIA TZOROS KARAVELLAS Northern Epiros 81 Σάββατο 24CATHERINE TSAKETAS Νέα Υόρκη 98 Σάββατο 24

ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΙΡΚΑ Πειραιά 83 Δευτέρα 26ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΙΔΕΡΙΑ Καμπιά Χίου 84 Τρίτη 27 ΕΛΕΝΗ ΚΑΛΛΗΒΩΚΑ Ρεντίνα Καρδίτσας 70 Τετάρτη 28

ΣεπτέμβριοςΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Αγιο Δημήτριο Ναυπακτίας 100 Δευτέρα 2 ΝΙΚΟΛΑΟ ΤΣΟΥΚΑΡΗ Δαφνώνα Χίου 83 Πέμπτη 5 ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Σταυροδρόμι Ιωαννίνων 91 Πέμπτη 5 ΜΑΡΙΑ Μ. ΚΑΛΥΜΝΙΟΥ Εμποριό Νισύρου 78 Δευτέρα 9 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΙΑΣΣΩΝΙΔΗ Καστοριά 81 Τρίτη 10 ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΒΑΖΙΝΤΑΡΗ Κουρουνιού Αρκαδίας 74 Τρίτη 10 ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΛΥΜΠΕΡΗ Χόμορη Ναυπακτίας 74 Τρίτη 10 ΓΕΩΡΓΙΟ Ν. ΜΟΣΧΟΥΡΗ Λεπτόποδα Χίου 83 Τετάρτη 11 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΥΜΠΑ Τρίκορφο Ναυπακτίας 77 Τετάρτη 11ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΦΥΓΕΤΑΚΗ Νίσυρο 87 Πέμπτη 12 GEORGE ECONOMOS Ζαραφώνα Σπάρτης 86 Κυριακή 15ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ Λακωνία 79 Δευτέρα 16ΟΛΥΜΠΙΑ ΑΓΓΕΛΗ Τρίκαλα Θεσσαλίας 92 Τρίτη 17ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗ Χίο 87 Τετάρτη 18KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΛΙΝΤΖΕΡΗ Σπάρτη Λακωνίας 89 Παρασκευή 20 ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΜΙΧΑ Θίσβη Βοιωτίας 77 Κυριακή 22ΝΙΚΟΛΑΟ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ Μέγαρα Αττικής 68 Κυριακή 22ΔΗΜΗΤΡΙΟ Θ. ΜΟΥΤΑΦΗ Λατόμι Χίου 67 Τρίτη 24ΑΝΔΡΕΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Λεμεσό Κύπρου 72 Πέμπτη 26 ΚΑΛΛΙΡΟΗ ΛΩΛΗ Πολύτσανη Βορείου Ηπείρου Παρασκευή 27ΙΩΑΝΝΗ ΜΥΡΙΣΗ Αγιο Γεώργιο Συκούσης Χίου 52 Παρασκευή 27ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡ. ΒΟΞΑΚΗ Μυρμήγκι Χίου (καταγ. Δίδυμα) 79 Παρασκευή 27 ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΡΗΤΙΚΟ (Γιάννης ο Στάνης) Αθήνα 74 Σάββατο 28 FRANK ROUSSIS Σωτήρα Βορείου Ηπείρου 79 Τετάρτη 25

ΟκτώβριοςΒΑΣΙΛΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΚΟ Φράγκα Λακωνίας 81 Τρίτη 1ΣΤΕΡΓΙΟ ΣΧΟΙΝΑ Βόλο 78 Τρίτη 1ΕΛΕΝΗ ΜΟΡΦΩΓΕΝΗ Νέα Υόρκη 83 Τετάρτη 2 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (PAT) ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ Αμαλιάδα Πύργου 78 Πέμπτη 3ΔΕΣΠΟΙΝΑ (ΝΙΝΑ) ΤΑΤΣΗ Ανδρο, γεννημένη Πειραιά 75 Σάββατο 5 ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΕΡΔΙΚΗ Σέρρες 89 Σάββατο 5 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ PETER A. CHARLAY Θεσσαλονίκη 80 Σάββατο 5 ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΠΑΠΠΑ Κρεμαστή Λακωνίας 80 Σάββατο 5 ΓΕΩΡΓΙΟ ΔΗΜΑΚΟ Καλύβια Σοχάς Λακωνίας 82 Σάββατο 5 MICHAEL FRANK PARLAMIS Brooklyn 73 Κυριακή 6 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΡΓΑΡΩΝΗ Θεσσαλονίκη 89 Κυριακή 6 ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΑΪΔΑΤΖΗ Δαδιά Σουφλίου 75 Δευτέρα 7 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΕΤΡΟΥ Χίο 68 Τρίτη 8 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΔΟΥΠΗ Ζαραβίνα Πωγωνίου Ηπείρου 96 Τρίτη 8 STAVRO TSAPOGA Bronx, New York 82 Τρίτη 8 ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΣΤΑΦΥΛΙΑ Ποντικάτες Πωγωνίου Ιωαννίνων 85 Πέμπτη 10 ΑΝΔΡΕΑ ΕΥΚΛ. ΤΖΑΝΑΚΑΚΗ Ηράκλειο Κρήτης 57 Πέμπτη 10 ΕΥΜΕΝΙΑ ΝΑΝΗ Kαλλικράτη, Σφακιά, Κρήτης 70 Παρασκευή 11 JOHN A. KATHREPTIS Port Said Egypt 84 Τρίτη 15 ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΣΙΜΗ Μαθράκι Κερκύρας 80 Τρίτη 15 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΡΑΠΤΑΚΗ Αποίκια Ανδρου 83 Τετάρτη 16 PETER N. CHRISTOFER Αστόρια Νέας Υόρκης 61 Πέμπτη 17 ΔΗΜΗΤ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟ Πολυνέρι Φαρσάλων 78 Πέμπτη 17 ΜΕΛΕΝΙΑ ΓΙΑΚΟΥΜΗ Ελάτα Χίου 85 Δευτέρα 21 SOPHIE PAPAVASILIOU Youngstown, Ohio 89 Τρίτη 21 ΓΕΩΡΓΙΟ ΒΙΤΑΛΙΩΤΗ Ανδρο 72 Τετάρτη 23 ΓΕΩΡΓΙΟ ΣΦΥΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗ Επάνω Ελούντα Λασιθίου Κρήτης 73 Πέμπτη 24 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΑΙΝΑ Θήβα Βοιωτίας 77 Δευτέρα 28 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΠΕΛΙΤΣΗ Κεφαλλονιά 99 Δευτέρα 28 ΑΡΓΥΡΩ ΤΣΙΝΤΖΕΛΗ Ναύπακτο 92 Τρίτη 29 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΡΑΚΑΚΗ Μάλεμε Χανίων Κρήτης 82 Τρίτη 29 MARGARITA MARATHEFTIS Lefkara Cyprus 82 Τρίτη 29 ΕΥΣΤΡΑΤΙΟ ΑΠΙΚΟ Ατσική Λήμνου 84 Τετάρτη 30 ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΡΑΛΛΗ Στιλούντα Χίου 87 Πέμπτη 31

ΝοέμβριοςΑΘΑΝΑΣΙΟ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΔΗ Ζυγό Καβάλας 69 Παρασκευή 1 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΓΕΡΟΣΑΒΒΑ Ρόδο 51 Σάββατο 2 ΜΑΙΡΗ ΦΙΛΙΠΠΗ Αστόρια, Νέας Υόρκης 82 Σάββατο 2 ΘΕΟΔΩΡΟ ΚΑΡΑΜΠΙΝΑ Ιωάννινα 77 Πέμπτη 7 ΓΕΩΡΓΙΟ Β. ΤΖΩΡΤΖΟΠΟΥΛΟ, GEORGE W. GEORGES, Bayside, New York 78 Πέμπτη 7 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΖΑΣ Πειραιά 67 Δευτέρα 11 ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΜΑΡΚΟΥΛΑΤΟ Σάμη Κεφαλληνίας 89 Τρίτη 12 ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΛΙΑΠΗ Κουρούνια Χίου 90 Τετάρτη 13 JOHN LAMBRIANAKOS Brooklyn 45 Πέμπτη 14 ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΛΟΥΚΑ THOMAS J. LUKAS Τυρό Αρκαδίας 87 Πέμπτη 14 ΓΕΩΡΓΙΟ ΔΗΜΗΤ. ΤΣΕΛΕΠΟΝΗ Νέα Υόρκη 53 Παρασκευή 15 DIMITRIOS GERONTAKOS Bethpage, NY 65 Παρασκευή 15 ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΝΩΡΙΟ Μήλο 67 Παρασκευή 15 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ Γ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ Διπλάτανο 57 Σάββατο 16 ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΤΣΑΤΟ Κουρούνια Χίου 81 Τρίτη 19 MARY CARAVAKIS Νέα Υόρκη, από τη Νίσυρο 84 Κυριακή 24 ΒΕΝΙΖΕΛΟ (BILL) ΔΕΜΙΡΗ Φλώρινα 85 Κυριακή 24 ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΣΟΥ Καμπιά Χίου, γεννήθηκε στο Βίκι 89 Κυριακή 24 ΜΑΝΘΟ ΙΩΑΝΝΟΥ Θεσπρωτία Ηπείρου 78 Κυριακή 24 ΒΑΣΙΛΕΙΟ (BILLY) ΚΟΒΟΡΟ Long Island ΝΥ, καταγωγή

από Βίκι και Τρύπες Χίου 37 Σάββατο 23 George Koufos (Koufopoulos), Northridge, CA Κυριακή 24ΕΛΕΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΤΟΥ Νέα Υόρκη, από Κυθρέα Κύπρου 65 Τετάρτη 27 ΣΠΥΡΟ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΙΝΑ Παλαιόπυργο, Πωγωνίου Ηπείρ. 89 Τετάρτη 27 ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ Αθήνα, καταγωγή Μικρά Ασία 74 Πέμπτη 28 ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΛΕΖΑΚΟ Γύθειο Λακωνίας 73 Παρασκευή 29 ΙΩΑΝΝΗ ΓΑΝΙΑΡΗ Καταρράκτη Χίου 88 Σάββατο 30 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΚΟΥΤΣΟΜHΤΗ Καλαμάτα Σάββατο 30 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ Πωγωνιανή Ηπείρου 92 Σάββατο 30

ΔεκέμβριοςΔΗΜΗΤΡΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ Κάτω Βασιλική Ναυπακτίας 58 Δευτέρα 2 ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΤΣΟΥΔΑ Καλεσμένο Ευρυτανίας,

γεννηθείς Παπαρούσι 66 Τρίτη 3 Ιατρό ΒΛΑΣΗ ΠΙΤT(ΠΙΤΣΑΔΙΩΤΗΣ) Παναρίτι Κορινθίας 87 Τρίτη 3 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ (CONNIE) ΚΟΛΟΒΟΥ Καλαμάτα 70 Παρασκευή 6 ΣΟΦΙΑ ΓΙΑΜΠΙΛΗ Καμπιά Χίου 93 Δευτέρα 9 ΕΥΘΥΜΙΑ (THAMIE) ΝΑΝΟΥ Port Chester ΝΥ,

καταγωγή Αγιο Πέτρο Αρκαδίας 73 Πέμπτη 12 ΚΑΠΤΑΙΝ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΝΕΟΚΛΗΣ ΜΕΪΜΑΡΗΣ Πειραιά 82 Πέμπτη 19 ΧΡΗΣΤΟ Κ. ΜΑΡΓΙΩΤΗ, CHRISTOS K. MARGIOTIS Σελλά Καρπενησίου 66 Πέμπτη 12 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΑΓΑΚΟ Γοράνους Λακωνίας 82 Πέμπτη 12 ΠΑΥΛΟ ΜΠΟΥΖΑΛΑ Περθώρι Τριπόλεως Αρκαδίας 73 Πέμπτη 12 ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥGEORGIA PAPAIOANNOU Ασπρόπυργο 88 Πέμπτη 12 ΝΙΚΟΛΑΟ ΚOYΤΣΙΔΗ Καστοριά 78 Κυριακή 15 CHRISTINA BREWSTER MONACO Long Island Νέας Υόρκης 29 Δευτέρα 16 ΝΙΚΟΛΑΟ ΚOYΤΣΙΔΗ Καστοριά 78 Κυριακή 15ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΝΤΡΙΩΤΗ Χίο 78 Σάββατο 21 ΔΙΟΝΥΣΙΟ (ΣΑΚΗ) ΜΑΦΡΕΔΑ Λεχαινά Ηλείας 86 Σάββατο 21 ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΟΥΤΥΡΑ γένος Κατσικάρη Πειραιά 82 Σάββατο 21 ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΚΩΣΤΑΡΙΔΗ Κουρουνιό Αρκαδίας 68 Δευτέρα 23 ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗ Brooklyn από τη Σπάρτη 49 Πέμπτη 26 ΣΩΤΗΡΙΟ Δ. ΓΚΟΥΡΝΕΛΟ Διπλάτανο Τριχωνίδος 53 Παρασκευή 27 ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΜΑΛΛΙΟ Κωσταράζι Καστοριάς 86 Κυριακή 29 ΛΕTΤΗ-ΡΑΜΟΝΑΚΟΚΚIΝΟΓΟΥΛΗ-ADLER Καλαμάτα Κυριακή 29 ΧΡΗΣΤΟ ΣΩΤΗΡΙΟΥ Τρικέρι Βόλου 83 Κυριακή 29 ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΑΛΑΠΑTAΝΗ Αστόρια Ν Υόρκης από Σάμο 58 Τρίτη 31 ΙΩΑΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΕΣ Σύμη Δωδεκανήσου 68 Τρίτη 31 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΕΡΛΕΤΖΗ Νεάπολη Λακωνίας 81 Τρίτη 31


Περί Θανάτου• «Ο Θάνατος δεν είναι όταν σβήνουν τα φώτα. Είναι το σβήσιμο της λάμπας επειδή

ήρθε η αυγή». - Ταγκόρ (1861-1941), Ινδός λογοτέχνης.

• «Το μόνο πράγμα που μας διδάσκει ο θάνατος είναι πως είναι επείγον να αγαπή-σουμε». - Eric Emmanuel Schmit, 1960-, Γάλλος δραματουργός & συγγραφέας.

• «Μη φοβάστε το θάνατο. Του δίνετε υπερβολική αξία» - Graham Green, 1904-1991, Βρετανός συγγραφέας.

• «Ο θάνατος δεν θα πρέπει να μας απασχολεί, επειδή όταν εμείς υπάρχουμε, ο θά-νατος δεν είναι παρών και όταν ο θάνατος είναι παρών, εμείς δεν υπάρχουμε» -Επίκουρος, 341-270 π.Χ., Αρχαίος φιλόσοφος.

• «Μη φοβάστε τόσο πολύ το θάνατο, όσο μια ανεπαρκή ζωή» - Bertolt Brecht,1898-1956, Γερμανός συγγραφέας.

• «Οι επιτύμβιες επιγραφές πολλών ανθρώπων θα έπρεπε να γράφουν: «Πέθανεστα 30. Τον έθαψαν στα 60» - Nicholas Butler, 1862-1947, Αμερικανός πανεπιστη-μιακός.

• «Απέναντι σε κάποιον που πέθανε υιοθετούμε μια ιδιαίτερη στάση: Κάτι σαν θαυ-μασμό για κάποιον που τελείωσε μια πολύ δύσκολη δουλειά» - ΖίγκμουντΦρόυντ, 1856-1939, Αυστριακός ψυχίατρος.

• «Δεν έχει σημασία πώς πεθαίνει κανείς, αλλά πώς ζει. Το γεγονός του θανάτουδεν έχει καμιά σπουδαιότητα, διαρκεί τόσο λίγο» - Samuel Johnson, 1709-1784,Αγγλος συγγραφέας.

• «Πρέπει να στοχάζεται κανείς πολύ σοβαρά γύρω από το θάνατο. Οχι για να πάθεικατάθλιψη, αλλά για να μπορέσει να απολαύσει τη ζωή» - Μανώλης Δουκίδης,Συγγραφέας.

• «Λαός που βαδίζει προς το θάνατο τραγουδώντας, βαδίζει προς τη ζωή» -Πολύβιος Δημητρακόπουλος, 1864-1922, Ελληνας θεατρικός συγγραφέας.

• «Για αυτούς που προσπαθούν να τον κατανοήσουν, ο θάνατος είναι μιαμεγαλειώδης δύναμη δημιουργίας. Οι πιο υψηλές πνευματικές αξίες της ζωήςμπορεί να προέλθουν από τη σκέψη και τη μελέτη του θανάτου» - Elisabethk?bler-ross, 1926-2004, Ελβετο-αμερικανίδα ψυχολόγος.

• «Ολοι σε αγαπούν, όταν είσαι δύο μέτρα μέσα στη γη» - Τζον Λένον.

• «Το χρέος προς το θάνατο χρωστιέται ακόμα κι από εκείνον που μένει μακριά απόκάθε κίνδυνο μέσα στο σπίτι του» - Ευριπίδης.


Η μοίρα όλων των ανθρώ-πων στη Γη -μοίρα ανα-πόφευκτη για οποιονδή-ποτε άνθρωπο- είναι ο θά-

νατος. Τον φοβόμαστε σαν τον πιοσκληρό εχθρό, κλαίμε πικρά για όσουςαρπάζει από μας, αλλά περνάμε τηζωή μας λες και θάνατος δεν υπάρχειδιόλου, λες και είμαστε αιώνιοι πάνωστη Γη.

Γιατί σε ξεχνώ, τάφε μου; Εσύ μεπεριμένεις, περιμένεις - κι εγώ σίγουραθα κατοικήσω (σωματικά) μέσα σου.Γιατί, λοιπόν, σε ξεχνώ και συμπερι-φέρομαι σάμπως κι ο τάφος είναικλήρος μονάχα των άλλων ανθρώπωνκαι διόλου δικός μου;

Η αμαρτία μου αφαίρεσε και μουαφαιρεί τη γνώση και την αίσθησητης αλήθειας, μου κλέβει και σβήνειαπό τη σκέψη μου τη θύμηση τουθανάτου, του γεγονότος αυτού τουτόσο σημαντικού για μένα, του τόσοαπτά βέβαιου κι αναμφίβολου.

Για να θυμόμαστε τον θάνατο,πρέπει να ζούμε σύμφωνα με τις εν-τολές του Χριστού. Οι εντολές τουΧριστού καθαρίζουν τον νου και τηνκαρδιά, τα καθιστούν νεκρά για τονκόσμο και τα αναζωογονούν για τονΧριστό. Ο νους, που έχει απαλλαχθείαπό τα γήινα πάθη και τις ροπές προςτα γήινα, αρχίζει να στρέφει συχνάτα βλέμματά του προς το μυστικόπέρασμά του στην αιωνιότητα, δηλαδήπρος το θάνατο, κι η καρδιά, πουέχει καθαρθεί, αρχίζει να τον προαι-σθάνεται.

Νους και καρδιά, πού έχουν απαλ-λαχθεί από τη δουλεία στα γήινα,ποθούν την αιωνιότητα. Εχοντας αγα-πήσει τον Χριστό, με άσβεστο πόθοδιψάνε να παρουσιαστούν ενώπιόνΤου, μολονότι με ιερό ρίγος τρέμουντην ώρα του θανάτου θεώμενοι τομεγαλείο του Θεού και τη μηδαμινό-τητα και αμαρτωλότητά τους. Γι’ αυ-τούς ο θάνατος παρουσιάζεται συνάμακαι σαν άθλος τρομερός και σαν πε-ριπόθητη λύτρωση από τη γήινη αιχ-μαλωσία.

«Αν εμείς είμαστε ανίκανοι να ευ-χόμαστε την έλευση του θανάτουεξαιτίας της ψυχρότητάς μας προςτον Ιησού Χριστό και της αγάπης μαςπρος τη φθορά, ας καταφεύγουμετουλάχιστον στη μνήμη του θανάτουχρησιμοποιώντας την σαν πικρή για-τρειά ενάντια στην αμαρτωλότητάμας, γιατί η μνήμη θανάτου - έτσιαποκαλούν αυτή τη θύμηση οι ΑγιοιΠατέρες - σαν γίνει κτήμα της ψυχής,κόβει τη φιλία της με την αμαρτίακαι μ’ όλες τις αμαρτωλές ηδονές.

«Μονάχα όποιος έχει εξοικειωθείμε τη σκέψη περί του τέλους του»,καθώς είπε κάποιος Οσιος Πατέρας,«μπορεί να θέσει τέρμα στις αμαρτίεςτου» (Αγ. Ισαάκ του Σύρου, Λόγος21ος). «... Μιμνήσκου τα έσχατά σου,και εις τον αιώνα ουχ αμαρτήσεις»(Σ. Σειράχ ζ’ 36).

Να σηκώνεσαι από το κρεβάτισου, σαν να ανασταίνεσαι από τουςνεκρούς και να πλαγιάζεις στο κρεβάτισου ωσάν να κατακλίνεσαι σε τάφο.Ο ύπνος είναι απεικόνιση του θανάτου,

ενώ το σκοτάδι τηςνύχτας είναι προάγ-γελος του σκότουςμέσα στον τάφο, μετάτο όποιο θα λάμψειτο χαρμόσυνο γιατους δούλους του Χρι-στού και φοβερό γιατους εχθρούς του φωςτης αναστάσεως.

Ενα πυκνό σύννε-φο, μολονότι αυτό συ-νίσταται μόνο από λε-πτούς ατμούς, σκεπά-ζει το φως του ηλίου,ενώ οι σωματικές ηδο-νές, ο διασκορπισμόςτου νου και οι ασή-μαντες, οι μηδαμινέςγήινες μέριμνες, φρά-ζουν και σκεπάζουνκι εμποδίζουν να ιδω-θεί από το βλέμμα τηςψυχής η μεγαλόπρεπηαιωνιότητα.

Μάταια κι ανώφε-λα λάμπει ο ήλιος απότον καθαρό ουρανόγια τα μάτια εκείνα,που έχουν προσβλη-θεί από τύφλωση. Τοίδιο κι η αιωνιότητασάμπως να είναι ανύ-παρκτη για την καρ-διά που έχει δολωθείστην προσήλωση καιτο πάθος για τα γήινα,όσα μεγάλα, όσα έν-δοξα, όσα ηδονή γε-μάτα κι ευχάριστα.

«Θάνατος αμαρτω-λών πονηρός» (Ψαλμ. λγ’ 22): Τουςέρχεται την ώρα που καθόλου δεντον περιμένουν τους έρχεται, μα αυτοί(οι αμαρτωλοί) δεν έχουν ακόμηκάνει καμιά προετοιμασία γι’ αυτόν,ούτε για την αιωνιότητα ακόμη καιτούτο: Δεν έχουν καν σχηματίσεισαφή ιδέα ούτε γι’ αυτόν, ούτε γιαάλλο αντικείμενο. Και αρπάζει ο θά-νατος τους απροετοίμαστους αμαρ-τωλούς από προσώπου της Γης, πάνωστην οποία μόνο δυσαρέστησαν κιεξόργισαν τον Θεό, και τους παραδίνειγια πάντα στις φυλακές του Αδη.

Θέλεις να θυμάσαι το θάνατο; Νακρατείς αυστηρή λιτότητα στο φαγητόκαι στα ρούχα σου και σ’ όλα τα αντι-κείμενα του σπιτιού σου; να προσέχειςέτσι που τα αντικείμενα της ανάγκηςνα μη καταστούν αντικείμενα πολυ-τελείας, να διδάσκεσαι μελετώνταςτο θείο νόμο μέρα και νύκτα ή κατάτο δυνατόν συχνά και θα σου θυμίζετεο θάνατος. Η μνήμη του θανάτου θασμίγει με ποτάμια δακρύων, με με-τάνοια για τις αμαρτίες και με τηνπρόθεση για διόρθωση, με πολλέςκαι θερμές προσευχές.

Ποιος από τους ανθρώπους έχειμείνει στη Γη να ζει για πάντα; Κανείς.Και θ’ ακολουθήσω κι εγώ τα ίχνητων πατέρων, των προπατόρων, τωναδελφών και όλων των συνανθρώπωνμου. Το σώμα μου θα απομονωθείστον σκοτεινό τάφο και της ψυχήςμου ή τύχη για τους απομείναντες

κατοίκους της Γης θα σκεπαστεί απόμια αδιαπέραστη μυστικότητα.

Θα κλάψουν για μένα συγγενείςκαι φίλοι, ίσως να κλάψουν πικρά κιύστερα θα ξεχάσουν. Ετσι κλάφτηκανκαι ξεχάστηκαν αμέτρητες χιλιάδεςανθρώπων. Τους μέτρησε και θα τουςθυμάται μονάχα ο Θεός ο παντέλειος.Μόλις γεννήθηκα, μόλις έγινε η σύλ-ληψή μου στη μήτρα της μητέραςμου, ο θάνατος τύπωσε απάνω μουτη σφραγίδα του. «Δικός μου είναι»,είπε ο θάνατος, κι αμέσως ετοίμασεδρεπάνι για μένα. Από την αρχήκιόλας της ύπαρξής μου απειλεί καιφοβερίζει μ’ αυτό το δρεπάνι. Μπορώ-στο κάθε λεπτό της ύπαρξής μου-να γίνω θύμα του θανάτου! Αστοχίεςυπήρξαν πολλές, το αληθινό, όμως,κούνημα του χεριού και το αληθινόπλήγμα είναι αναπόδραστα κι ανα-πότρεπτα.

Με το ψυχρό χαμόγελο της κατα-φρόνησης κοιτάει ο θάνατος τα γήιναέργα των ανθρώπων. Ο αρχιτέκτοναςκτίζει ένα κολοσσιαίο κτίριο, ο ζω-γράφος δεν έχει ακόμη τελειώσει τονπερικαλλή του πίνακα, κι η μεγαλο-φυία του έχει καταρτίσει γιγάντιασχέδια και θέλει να τα εκτελέσει,επέρχεται ο απρόοπτος και αδυσώ-πητος θάνατος και ρίχνει στην ανυ-παρξία τον ένδοξο της γης κι όλα τουτα σχέδια.

Μονάχα μπροστά στον δούλο τουΧριστού φοβάται κι εκδηλώνει σεβα-

σμό ο αυστηρός καιτραχύς θάνατος.Νικημένος καθώςείναι από τον Χρι-στό σέβεται ο θά-νατος μονάχα τηνεν Χριστώ ζωή. Συ-χνά ο ουράνιος αγ-γελιοφόρος αναγ-γέλλει σε υπηρέτεςκαι διακόνους τηςαλήθειας πως σύν-τομα θα συμβεί ημετοίκησή τους καιη μακάρια ζωή τουςμέσα στην αιωνιό-τητα. Προετοιμα-σμένοι καθώς είναιμε τη ζωή τους γιατον θάνατο, και πα-ρηγορούμενοι καιαπό τη μαρτυρίατης συνείδησής τουςκαι από την άνωθενεπαγγελία, ήσυχακαι με χαμόγελοστα χείλη αποκοι-μούνται τον παντο-τινό ύπνο του θα-νάτου.

Είδε κανείς σαςσώμα ανθρώπου δι-καίου, που έχει εγ-καταλειφθεί απότην ψυχή; Απ’ αυτόδεν αναδίδεται δυ-σοσμία και η προ-σέγγιση σ’ αυτό δενπροκαλεί φόβοκατά δε τον εντα-φιασμό του η λύπη

έχει διαλυθεί από κάποια ακατανόητηχαρά. Τα χαρακτηριστικά του προ-σώπου, που πάγωσαν ακίνητα στηνέκφραση που είχαν τις στιγμές τηςεξόδου της ψυχής, μερικές φορέςαναπαύονται σε βαθύτατη γαλήνη,μερικές όμως, φορές, σ’ αυτά φέγγειη χαρά συνάντησης και ασπασμούχαροποιού - βέβαια με αγγέλους καιμε τις μορφές αγίων, που αποστέλ-λονται από τον Ουρανό για τις ψυχέςτων δικαίων.

Θάνατέ μου, θύμησέ μου την ύπαρ-ξή σου! Ας έρθει σε μένα πικρή, αλλάολότελα δίκαιη και επωφελής θύμηση!Κι απόσπασέ με από την αμαρτία!Δίδαξέ με και οδήγησέ με στην οδότου Χριστού! Είθε, εξαιτίας της μνήμηςτου θανάτου να εξασθενήσουν τα χέ-ρια μου και ν’ αποτραβηχτούν απόκάθε κούφιο και μάταιο και αμαρτωλόέργο. Θύμησέ μου, θάνατέ μου, τηνύπαρξή σου και θα απομακρυνθούναπό μένα η κενοδοξία και η ηδυπά-θεια, που μ’ αιχμαλωτίζουν. Θα απο-μακρύνω από το τραπέζι μου τα αχνι-στά, πλούσια εδέσματα, θα αφαιρέσωαπό πάνω μου τα λαμπρά, πλούσιαενδύματα και θα ντυθώ ρούχα θρήνουκαι ενόσω ζω θα κλαίω τον εαυτόμου, που από τη γέννησή μου επο-νομάστηκα νεκρός.

«Ετσι, λοιπόν! Ενθυμού (τον θά-νατο) και κλαίε ο ίδιος τον εαυτόσου ενόσω ζεις, λέει ή μνήμη του θα-νάτου. Εχω έρθει για να σε λυπώ

ευεργετικά κι έχω φέρει μαζί μου(για σένα) πλήθος από σκέψεις, τιςπιο ψυχωφελείς. Πώλησε όσα σουπλεονάζουν και το αντίτιμο δώσε τοστους φτωχούς, πρόπεμψε τους θη-σαυρούς σου στον Ουρανό σύμφωναμε του Σωτήρα μας Χριστού τη Δια-θήκη. Οι θησαυροί αυτοί θα συναν-τήσουν τον κύριό τους αυξανόμενοιστο εκατονταπλάσιο. Ξέχυσε για τονεαυτό σου θερμά δάκρυα και ολό-θερμες προσευχές. Ποιος μετά τονθάνατό σου θα σε θυμάται με τόσηπροθυμία και ζήλο, όσο μπορείς εσύο ίδιος να θυμάσαι τον εαυτό σουπριν από τον θάνατό σου; Μην εμπι-στεύεσαι τη σωτηρία της ψυχής σουσε άλλους, τη στιγμή που μπορείςεσύ ο ίδιος να κάνεις αυτό το ουσια-στικά αναγκαίο για σένα έργο! Γιατίεσύ να κυνηγάς τη φθορά, όταν οθάνατος οπωσδήποτε θα αφαιρέσειαπό σένα κάθε τι το φθαρτό; Ο θά-νατος είναι εκτελεστής των προσταγώντου πανάγιου Θεού -μόλις ακούσειτην προσταγή- και ορμάει με ταχύτητααστραπής να την εκτελέσει. Δεν θαδίστασε από αιδημοσύνη ούτε μπρο-στά στον ζάπλουτο ούτε μπροστάστον ευπατρίδη, τον ήρωα ή τον με-γαλοφυή και δεν θα χαριστεί ούτεστη νεότητα, ούτε στην ομορφιά,ούτε στη γήινη ευτυχία προεγκατοι-κίζει τον άνθρωπο στην αιωνιότητακαι (σαν αποτέλεσμα) με τον θάνατοεισέρχεται ο δούλος του Θεού μέσαστη μακαριότητα της αιωνιότητας,ενώ ο εχθρός του Θεού εισέρχεταιστον αιώνιο πόνο».

«Η μνήμη θανάτου είναι δωρεάτου Θεού», είπαν οι Πατέρες: Η δωρεάαυτή δίνεται σ’ εκείνον που εκτελείτις εντολές του Θεού έτσι, που εκείνοςνα την τελειοποιήσει στην ιερή άθλη-ση της μετάνοιας και της σωτηρίας.

Της χαριτόβρυτης μνήμης θανάτουπροηγείται η δική μας προσπάθειανα θυμόμαστε τον θάνατο. Ανάγκαζετον εαυτό σου να θυμάται συχνά τονθάνατο, πείσε τον εαυτό σου για τηναδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οπωσ-δήποτε - το πότε είναι άγνωστο - θαπεθάνεις και (τότε) θ’ αρχίσει να έρ-χεται και να παρουσιάζεται στον νουσου ή θύμηση του θανάτου, μια θύ-μηση βαθιά και ισχυρή κι αυτή η θύ-μηση, η μνήμη θανάτου, θα κτυπάμε θανατηφόρα πλήγματα όλα τααμαρτωλά σου διαβήματα και έργα.

Είναι ξένος προς αυτή την πνευ-ματική δωρεά ο εραστής της αμαρτίας,αυτός ακόμη και πάνω στους ίδιουςτους τάφους δεν σταματάει να παρα-δίδεται σε αμαρτήματα ευάρεσταπρος τη σάρκα, χωρίς να θυμάται κα-θόλου το θάνατο, που στέκει μπροστάτου πρόσωπο προς πρόσωπο ως επι-κείμενος. Σ’ αντίθεση μ’ αυτό, ο υπη-ρέτης και διάκονος του Χριστού ακόμακαι ζώντας σε μεγαλόπρεπους νυμ-φώνες, θα θυμηθεί τον τάφο που τονπεριμένει και θα χύσει σωτηριωδέ-στατα δάκρυα για την ψυχή του.Αμήν.

Μετάφραση από τα Ρωσικά:ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΑΣΣΙΩΤΗΣ

Θεολόγος

ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥΑγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ



Οχι λίγες φορές γίνεται λόγος ήεγείρονται ερωτηματικά γύρω απότην καύση των νεκρών, ενώ υπάρ-χουν άνθρωποι οι οποίοι κακίζουντην Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποίααντιτίθεται στην καύση του ανθρώ-πινου σώματος. Οι λόγοι τους οποί-ους επικαλούνται συνήθως οι υπε-ρασπιστές της καύσης των νεκρώνείναι η έλλειψη χώρων για καθιέ-ρωση καινούργιων κοιμητηρίων ήγια επέκταση των υπαρχόντων, ιδι-αίτερα στις μεγαλουπόλεις. Κι ακόμαπροσπαθούν να αποφύγουν τη δια-δικασία του προσκυνήματος του νε-κρού, τη Νεκρώσιμη Ακολουθία, τονενταφιασμό και τα λοιπά της κηδείαςόχι τόσο για οικονομικούς, όσο γιασυναισθηματικούς λόγους, ενώ λαν-θασμένα ανάγουν το θέμα «σε κοι-νωνικό».

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμεότι πρόκειται κατ’ ουσία για καθαρώςθεολογικό, ανθρωπολογικό και πνευ-ματικό θέμα. Κατ’ αρχήν ο λόγοςεδώ είναι για την ιερότητα του σώ-ματος ως έργον και είδος του Δημι-ουργού Θεού και το οποίο δεν είναιένα απλό περιχάραγμα πηλού, αλλάτο ένζωο μυστήριο, ανεξήγητο ακό-μα και ως βιολογικό σύνολο και μη-χανισμός και σ’ αυτούς ακόμα τουςειδικούς της Βιολογίας και της Ια-τρικής.

Η τοποθέτηση της Χριστιανικήςπίστης είναι ξεκάθαρη για το αν-θρώπινο σώμα, το οποίο δεν είναιένα απλό πήλινο σκεύος, ούτε μίαπεριοριστική φυλακή της ψυχήςκατά τους Πλατωνικούς, αλλά είναι«ναός του ενοικούντος εν ημίν ΑγίουΠνεύματος». Μ’ άλλα λόγια, το σώμαμας δεν είναι μια χούφτα γης, αλλάείναι «κατοικητήριο του Θεού» τοοποίο ως δημιούργημά Του το κα-τασκεύασε «καλώς λίαν» και ως τέ-τοιο, δηλαδή ως «Θεϊκό είδος», τουαξίζει κάθε τιμή, σεβασμός και φρον-τίδα όχι μόνο όταν λειτουργούν

εναρμονισμένα και συγχρονισμένατα βιολογικά του όργανα και συ-στατικά, αλλά κι όταν ο άνθρωποςπεθαίνει, δηλαδή όταν βγαίνει απότον χρόνο, αλλά δεν βγαίνει απότην ύπαρξη ως οντολογικό είναι καιυπάρχειν.

Η καύση του ανθρώπινου σώμα-τος θα μπορούσε να λογιστεί και ωςμία κατά πρόσωπο εναντίωση ή καιβλασφημία του Θεού-Δημιουργού,αφού το έχει μέσα του τη δική Του«πνοή ζώσα».

Επίσης, η ανάσταση των νεκρών,η οποία αποτελεί βασική πίστη μας,προϋποθέτει είδος τι σώματος «τε-θεωμένου», απαλλαγμένου από οποι-αδήποτε μορφή φθαρτότητας καιαναγκαιοκρατίας. Τα άφθαρτα καιαδιάφθορα ιερά λείψανα των αγίων,όχι μόνο τα οστά αλλά και τα ολό-σωμα μετά της σαρκός αυτών, είναιμία θεατή απόδειξη της ιερότητας

ή κι ακόμα θα τολμούσα να πω τηςθεϊκότητας του ανθρώπινου σώμα-τος.

Και κάτι άλλο ακόμα, με τη σάρ-κωση του Θεού-Λόγου, το κορμί τουανθρώπου απόκτησε μία άλλη διά-σταση, ασύλληπτη ενδεχομένως στοπερατό μυαλό μας.

Τα μνημόσυναΑναπόσπαστο στοιχείο της Ορ-

θόδοξης Πίστης και Παράδοσής μαςείναι η τέλεση των μνημοσύνων.Στο ερώτημα γιατί κάνουμε τα μνη-μόσυνα, η βασική απάντηση είναιδιότι με αυτά βρισκόμαστε σε επι-κοινωνία με τα αγαπημένα μας πρό-σωπα που έφυγαν από κοντά μας,αλλά και διότι τα μνημόσυνα παρέ-χουν ένα είδος ανακούφισης, «ώνη-σιν τινά», στους νεκρούς, όπως λέγειο Αγιος Νικόλαος Καβάσιλας.

Ο δίσκος με τα κόλλυβα από τοσιτάρι είναι το ορατό σημείο ανα-φοράς και ενότητας ημών των ζών-των με τους κεκοιμημένους, ενώ οσίτος έχει εσχατολογική σημασίαδιότι όταν φυτεύεται στη γη ανα-ζωογονείται και βλαστάνει, κι έτσι

το σώμα του ανθρώπου θα αναστηθείκαι θα αναζωογονηθεί εν τη ανα-στάσει.

Τα μνημόσυνα τελούνται «τριή-μερα» αναγωγικά για την Αγία Τριά-δα, αλλά και συμβολικά για τηντριήμερο ταφή και ανάσταση τουΧριστού. Επίσης, τελούνται τα «εν-νιάμερα» επειδή στις εννιά μέρεςαρχίζει πλέον να προχωρεί η απο-σύνθεση του σώματος. Στη συνέχεια,τελούμε τα σαράντα, τα τρίμηνα,τα εξάμηνα, τα εννεάμηνα και ταετήσια.

Η κατ’ εξοχήν ημέρα των μνη-μοσύνων είναι το Σάββατο το οποίοτο έχει καθιερώσει η Εκκλησία ωςημέρα μνημοσύνης των κεκοιμημέ-νων διότι η Κυριακή είναι χαρμόσυνηκαι αναστάσιμη ημέρα.

Κατ’ οικονομία τελούνται σήμερατις Κυριακές τα μνημόσυνα και βα-σικώς για πρακτικούς λόγους επειδήτο Σάββατο λόγω των απασχολήσεωνοι συγγενείς και οι φίλοι του τεθνε-ώτος δυσκολεύονται να μεταβούνστο ναό για το μνημόσυνο.

Μνημόσυνα δεν τελούνται απότο Σάββατο του Λαζάρου μέχρι τηνΚυριακή του Θωμά, καθώς επίσηςκαι κατά τις Δεσποτικές και Θεομη-τορικές εορτές.

Υπογραμμίζεται ότι η Εκκλησίαέχει θεσπίσει τα Ψυχοσάββατα ταοποία είναι αφιερωμένα στους κε-κοιμημένους και κατά τα οποία γί-νονται τα μνημόσυνα.

Η μακαρίαΤο γεύμα που προσφέρεται έπειτα

από τον ενταφιασμό, γνωστό ως μα-καρία, έχει συμβολικό χαρακτήρακαι προσφέρεται από τους συγγενείςγια την ψυχή του κεκοιμημένου.Σήμερα προσφέρεται ψάρι αλλά πα-λιότερα χρόνια προσφερόταν φα-σολάδα, ενώ όσοι συμμετέχουν σ’αυτό «συγχωρούν» τον απελθόνταεπαναλαμβάνοντας τη γνωστή ευχή«ο Θεός να τον συγχωρήσει ή οΘεός να τον αναπαύσει». Να τονί-σουμε ότι δεν ήταν εξ’ αρχής Χρι-στιανική συνήθεια και παράδοσητο γεύμα της μακαρίας, αλλά τηνυιοθέτησε η Χριστιανική παράδοσηαπό την ελληνική αρχαιότητα, όπωςάλλωστε και πολλές άλλες συνήθειεςκαι έθιμα. Συγκεκριμένα, το έθιμοτου γεύματος της μακαρίας συναν-τάται στον Ομηρο, αλλά και στουςΡωμαίους, τους Βαβυλωνίους και άλ-λους λαούς, οι οποίοι όχι μόνο ετοί-μαζαν «νεκρικά γεύματα», αλλά συ-νέτρωγαν κοντά ή ακόμα και πάνωστους τάφους των αγαπημένων τουςνεκρών πιστεύοντας πως και ο νε-κρός συμμετέχει στο σύνδειπνο.Ακόμα, οι Αιγύπτιοι αλλά και άλλοιλαοί όπως οι Ιάπωνες, άφηναν φα-γητά πάνω στους τάφους πιστεύον-τας ότι η ψυχή θα πήγαινε στοντάφο έστω και υπό μορφή πτηνούγια να φάγει.

Ταφή, καύση, μακαρία και μνημόσυνα

Η τοποθέτηση της Χριστιανικής πίστης είναι ξεκάθαρηγια το ανθρώπινο σώμα, το οποίο δεν είναι ένα απλό

πήλινο σκεύος, ούτε μία περιοριστική φυλακή τηςψυχής κατά τους Πλατωνικούς, αλλά είναι «ναός του

ενοικούντος εν ημίν Αγίου Πνεύματος»

ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 23

τελε

ιότη

ταTH

E NATIONAL HERA

LD

Αδέσμευτη ενημέρωση σεομογενειακές και διεθνείςειδήσεις.

Συνεχή πληροφόρηση μέσα από τις ιστοσελίδες του www.thenationalherald.comwww.ekirikas.com

Διαφημιστικές ευκαιρίες και προβολή.

Κατ’ οίκον διανομή.

Για πληροφορίες συνδρομής στιςιστοσελίδες του ή στην εφημερίδα:718-784-5255, ext.108 or email: [email protected]

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ...Ο «ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ»ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ...

a bwww.ekirikas.com


Ανδρέας Θεοδώρου, τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου

Αθηνών

Τις πιο πάνω περί θανάτου διαπι-στώσεις καταφάσκει πλήρως και ηχριστιανική, περί θανάτου, φιλοσο-φία. Εδώ όμως υπεισέρχεται ένακαινούργιο στοιχείο πρωτόγνωρογια τον άνθρωπο, η μυστηριακήδιάσταση του θανάτου, την οποίαφωτίζει η χριστιανική πίστη. Το φαι-νόμενο του θανάτου είναι μυστήριο,όσο μυστήριο είναι και το φαινόμενοτης ζωής. Ποιος είναι ο βαθύτεροςλόγος τους; Γιατί υπάρχουμε καιγιατί πεθαίνουμε; Από πού ξεκινάμεκαι πού πορευόμαστε; Στα ερωτή-ματα αυτά, τα τόσο σημαντικά, ανέ-καθεν προσπαθούσαν να δώσουναπάντηση ο ανθρώπινος λόγος καιτα διάφορα θρησκεύματα. Ψελλί-σματα κατά κανόνα αδύναμα, στομέτρο που αδύναμος είναι και οίδιος ο άνθρωπος. Η φλόγα του αν-θρώπινου λόγου, και στο πιο φουν-τωμένο της λαμπάδιασμα, δεν μπορείνα εισδύσει στο σκοτάδι του τάφου,να τρυπήσει την παγερή πλάκα του,να φωτίσει ½αμυδρά έστω½ τα συμ-βαίνοντα μέσα και πέρα από τηνψυχρή του παγερότητα. Με την πί-στη, όμως, τα πράγματα είναι εντε-λώς διαφορετικά. Οι πιστοί δεν βα-σανίζονται από πιεστικά ερωτημα-τικά. Δεν σαλεύει το μυαλό τουςμπροστά στη μυστηριακή τραγικό-τητα του θανάτου. Αυτοί έχουν καιυπακούουν σε άλλους ρυθμούς.Αφουγκράζονται άλλες φωνές. Ζουνσε αποκαλύψεις Θεού. Απολυπραγ-μόνητα δέχονται το θείο φανέρωμαμε την πίστη τους, το θείο αυτό καιθεοποιό φτερούγισμα. Ακούουν τοπερί θανάτου αποκαλυπτικό μήνυμα,το εμπιστεύονται και το ζουν βιω-ματικά στις ήσυχες και αναπαυμένεςκαρδιές τους. Θλίβονται βέβαια γιατο φρικτό και αποτρόπαιο γεγονόςόμως δεν ταράζονται, δεν λιποψυ-χούν, δεν κυριεύει απελπισμός τηνψυχή τους, δεν εποδύρονται. Εχουντην ελπίδα τους αγκυροβολημένηστην αλήθεια που σφράγισε ο Θεός.Στην υπαρξιακή καταιγίδα που ανε-λέητα σαλεύει το ον, η καρδιά τουςείναι πιασμένη από το δέντρο τηςθείας ζωής. Τα παραρρέοντα ύδαταδεν την αγγίζουν, οι άνεμοι την αν-τιπαρέρχονται. Αντιμετωπίζουν τοτέλος με τη βεβαιότητα που τουςπαρέχει ο λόγος του Θεού. Τι πε-ρισσότερο μπορούν να επιζητήσουν;

Η χριστιανική πίστη επικροτείτην ιδέα ότι ο θάνατος είναι ένασύμβαμα. Οτι δεν έχει δική του αυ-τόνομη οντότητα, είναι σύμπτωματης απουσίας τής ζωής. Ο Θεός δενέπλασε το θάνατο. Επλασε μόνοντη ζωή. Επλασε τα λογικά όντα γιανα ζουν αιώνια, όπως αιώνια ζει καιο ίδιος. Ο άνθρωπος δεν θα πέθαινε,αν ζούσε τη φυσική του συνέπεια,

στο μέτρο της πιστότητός του στοθέλημα του Θεού, που ήταν ο λόγοςτής υπάρξεώς του. Ηταν δηλαδήυπό όρους αθάνατος. Μπορούσε καινα μη αποθάνει. Δείκτης δε και μέ-τρο της δυνητικής αυτής αθανασίαςήταν η ηθική δοκιμασία που τουέδωσε στον αρχαίο κήπο τηςΕδέμ ο Θεός, η απαγόρευσητης βρώσεως εκ τουξύλου γνώσεως τουκαλού και του κακού.Ο άνθρωπος όμωςαντίθετα προς τηνπνευματική του νομο-τέλεια, παρέβη ασυλλόγιστα την εν-τολή του Θεού. Στοχάστηκε τηναπαγόρευση και θέλησε να τη δο-κιμάσει. Γεύτηκε θεληματικά απότον καρπό. Με τον τρόπο όμως αυτόβρέθηκε έξω από το Θεό, έξω απότους αυθεντικούς λειτουργικούς τουρυθμούς. Ξεστράτισε. Ακολούθησεάλλους δρόμους, άλλα μονοπάτια,επικίνδυνα και καταστροφικά. Ψεύ-τισε τη φύση του. Εγινε έναλάθος, μία παραφωνία. Εγινεεχθρός του Θεού. Κυριεύτηκεαπό την αμαρτία. Εχασε τηνταυτότητά του. Εμεινε έρημος στονΚόσμο, ένας ξένος στην πλάση,ένας παρίας και αλήτης. Το ξέ-φτισμα όμως αυτό της φύσεωςτου παραβάτη είχε σαν αποτέλε-σμα και την καταστροφή της. Ηζωή δεν μπορούσε να υποφέρει τοαγριεμένο και σαλεμένο πλάσμα. Οθάνατος που καραδοκούσε τη δικήτου στιγμή, εισώρμησεν ακάθεκτοςστην πλάση. Ο Θεός προειδοποίησετον άνθρωποΖ «την ημέρα που θαφάγετε απ’ αυτό, θα αποθάνετε».Και ο άνθρωπος δεν έμεινε κοντάστο Θεό και απέθανε. Εχασε τη δυ-νητική αθανασία του. Εκτοτε όλοιοι άνθρωποι πεθαίνουν. Οι καρποίτού γενάρχη ακολουθούν πιστά ταίχνη τής φθαρμένης ρίζας τους. Οθάνατος σφηνώθηκε έτσι στη φύσησαν ένα επεισόδιο, σαν ένα σύμ-πτωμα, σαν μια ακολουθία τής αλό-γιστης συμπεριφοράς του πρώτουανθρώπου. Εκτοτε σε κάθε αμαρτίαείναι ριζωμένος ο θάνατος: «Τα γαροψώνια της αμαρτίας θάνατος».

Με ποια όμως συλλογιστική επέ-βαλε το θάνατο ο Θεός; Για να εκ-δικηθεί μήπως το πλάσμα του; Ασφα-λώς όχι. Τέτοια κινήματα χαμηλάδεν υπάρχουν στη φύση του Αγίου.Βέβαια η διακοπή τής ζωής ήτανμια δίκαιη τιμωρία για το επανα-στατικό τόλμημα. Συνάμα όμως ήτανκαι μια άκρα παιδαγωγία για τονπαραβάτη άνθρωπο. Πρώτον, γιατίη τραγική του κατάληξη στο θάνατοθα του θύμιζε το θλιβερό του κα-τάντημα, με τι πενιχρά στοιχεία αν-τάλλαξε την αρχέγονή του ευγένειακαι έτσι να συντρίβεται, να παιδα-γωγείται και να οδηγείται σε μετά-νοια για το μέγεθος της απονοίαςτου. Κατόπιν ο θάνατος, ως κατά-

λυση της ζωής, είναι πραγματικήευεργεσία για τον άνθρωπο. Η πρό-ταση μπορεί να φαίνεται παράδο-ξηΖόμως είναι πέρα ως πέρα αληθι-νή. Με το θάνατο κόβεται η νομήτης αμαρτίας, αφανίζεται το προ-σάναμμα της φθοράς. Σε μια παρά-δοξη σχέση αμοιβαιότητος, η αμαρ-τία γεννά το θάνατο και ο θάνατοςτρώγει την αμαρτία. Ετσι το κακόδεν παραμένει αθάνατο, δεν διαιω-νίζεται, περατούται. Μέσα στον τάφοο νεκρός δεν έχει τη δυνατότητανα αμαρτάνει. Δεν μπορεί να είναιπαραβάτης και αποστάτης. Ησυχάζειστην ηρεμία της σήψεώς του. Ακά-θαρτες σκέψεις και λογισμοί, πονη-ρές επιθυμίες και πάθη, ασχήμιεςκαι αθλιότητες, σκληρότητες καιαπανθρωπίες, όλα τα σκύβαλα τηςφθοράς που κουβαλάει μέσα του οζωντανός άνθρωπος, δεν μπορούννα τον αγγίζουν. Τα αισθητήριά τουαδρανούν στη νεκρική τους κατή-

φεια. Τελεία και παύλα στην αμαρ-τία. Ετσι, ό,τι δεν μπορούν να κα-τορθώσουν οι ζώσες (την αποφυγήδηλ. της αμαρτίας) το καταφέρνουνοι νεκρές σάρκες, τα οστά τα γεγυ-μνωμένα. Δεν είναι αυτό μια κάποιαευεργεσία; Για φανταστείτε, να ήμα-σταν αμαρτωλοί, δυστυχισμένοι και

άθλιοι και να δι-αιωνίζαμε τηναθλιότητά μας! Νασέρναμε τη δυστυ-χία μας χωρίς στα-μάτημα και τελει-

ωμό! Ο Θεός, πιο σοφός από μας,γνωρίζει ποιο είναι το πραγματικόσυμφέρον μας. Απαντά στη δικήμας αθλιότητα με τη στοργή και

την πατρική παιδαγωγία του. Αραγεσυναισθανόμαστε το μέγεθος τηςδωρεάς;

Κατά τη χριστιανική πίστη ο θά-νατος είναι χωρισμός ψυχής και σώ-ματος. Ο άνθρωπος είναι ον σύνθετο.Αποτελείται από σώμα και ψυχή.Είναι διφυής και δισυπόστατος. Ηψυχή του είναι ουσία πνευματική,άυλη και αθάνατη. Είναι το θείοεμφύσημα, που έδωσε ζωή στο

σώμα, η πνοή τού Θεού. Σ’ αυτήκαθρεφτίζεται ο Θεός. Είναι η

εικόνα τού Θεού, στην οποίαν ανα-κλώνται οι χαρακτήρες τού θείουαρχετύπου. Δια της εικόνος (συ-νεκδοχικώς της ψυχής), που είναιουσία θελητική και ελεύθερη, ο άν-θρωπος φέρεται προς τον Θεό, έχειθεοδυναμία και υπέρτατο προορι-σμό, εξελικτική ανοδικότητα προςτο αγαθό, στο τέρμα τής οποίας ηεικόνα γίνεται «ομοίωση», ή άνθρω-πος «κατά χάριν» Θεός. Η εικόνατού Θεού είναι το ηγεμονικό εκείνοστοιχείο που εκφράζει κατ’ εξοχήντην ανθρωπινότητα του ανθρώπουκαι τον εξυψώνει πέρα και πάνωαπό κάθε άλλη άλογη και άψυχηζωική ύπαρξη. Το σώμα αφ’ ετέρουείναι φθαρτό και υλικό (τη φθαρ-τότητά του την απέκτησε μετά τηναμαρτία). Το έπλασε ο Θεός από τοχώμα. Το μαστόρεψε με τα δικάτου χέρια. Το έκανε ένα θαυμάσιοαρχιτεκτόνημα. Κατόπιν το έδεσεστενά με την ψυχή, αφού φύσηξεμέσα του τη δική του πνοή. Στοσύνδεσμο αυτό η ψυχή είναι η ηγε-μονίδα, η ζωογονούσα και κατευ-θύνουσα αρχή, ενώ το σώμα είναιτο ενδιαίτημα της ψυχής. Με τηναρμονική αυτή σύνδεση, ο άνθρωποςαπλώνει τις ρίζες του βαθιά σ’ ολό-κληρη την πλάση. Με το πνεύματου αγκαλιάζει τον ουράνιο πνευ-ματικό κόσμο (τους αγγέλους), ενώτο σώμα του τον συνάπτει με τηνυλική κτίση.

Ετσι: συνδέοντας μέσα του τουςδύο διαφορετικούς κόσμους (πνευ-ματικό και υλικό) είναι ο ίδιος ένας«μικρός κόσμος» («μικρόκοσμος»),μια επιτομή και περίληψη της δη-μιουργίας. Με την ομορφιά δε και

το δυναμισμό του δίκαια χαρακτη-ρίζεται ως η κορωνίδα, το στεφάνιτής κτίσεως.

Ο θάνατος επιφέρει τη διάλυσητού δεσμού, την καταστροφή τήςαρμονικής συζυγίας. Η ψυχή εγκα-ταλείπει το σώμα, αδειάζει το σπίτιτης, μετακομίζει. Το σώμα εγκατα-λείπεται νεκρό και άψυχο. Χάνειτο σφριγηλό κάλλος του, σβήνει ηφυσική του ομορφιά, παραμορφώ-νεται. Η συνέχεια είναι γνωστή. Στομνήμα διαλύεται και αποσυντίθεται.Λίγα οστά μαρτυρούν το αλλοτινόσπίτι τού θείου εμφυσήματος. Τιαπογίνεται όμως η ψυχή; Ποια είναιη τύχη της; Η ψυχή φυσικά, ωςουσία άυλη και πνευματική, δεν πε-θαίνει. Ετσι την έπλασε ο Θεός, ναείναι αθάνατη και άφθαρτη, εικόνααληθινή δική του. Τι συμβαίνει λοι-πόν; Επιχωριάζει στο λείψανό τηςη ψυχή τουλάχιστο για ένα χρονικόδιάστημα; Αλητεύει στον αέρα;Μπαίνει σε άλλο σώμα; Περιπίπτεισε λήθαργο; Τελειοποιείται ηθικά,αναπτύσσοντας τα αγαθά σπέρματαπου είχε στον επίγειο βίο της; Δια-τηρεί τέλεια και ζωντανά τα φυσικάτης αισθητήρια; Στα ερωτήματααυτά δεν μπορεί να δώσει απάντησηο ανθρώπινος νους, απλούσταταγιατί ανάγονται σε σφαίρα εντελώςανέφικτη σε κάθε ζωντανό άνθρωπο.Η περί ψυχής διδασκαλία ανήκειστο πεδίο τής πίστεως, επομένως ηπίστη είναι εκείνη που μπορεί ναδώσει απάντηση στα σχετικά ερω-τήματα. Κατά την Ορθόδοξη εσχα-τολογία, η ψυχή μετά την απόθεσητου υλικού σκήνους της παραλαμ-βάνεται υπό πνευμάτων αγαθών ανυπήρξε στη ζωή της αγαθή, κακώνδε, αν υπήρξε κακή. Ο φύλακας άγ-γελος ½που έχει κάθε άνθρωπος½την οδηγεί στο αγαθό, μάχεται τοδιάβολο που θέλει την καταστροφήτης και την προστατεύει από κιν-δύνους και συμφορές. Είναι δε φυ-σικό να έχει πρωτοβουλίες και ναεπιστατεί κατά την κρίσιμη ώρα τούθανάτου.

Στο σημείο αυτό εκφραστική εί-ναι η προς τον άγγελο ευχή τής Εκ-κλησίας μας. Αφ’ ετέρου είναι γνω-στή και η αίτηση που απευθύνεταιστον Κύριο σε κάθε λειτουργία της:«Αγγελον ειρήνης, πιστόν οδηγόν,φύλακα των ψυχών και των σωμάτωνημών παρά του Κυρίου αιτησώμεθα».Παράλληλα, τα πονηρά πνεύματαπου μισούν θανάσιμα τον άνθρωποκαι προσπαθούν να τον απομακρύ-νουν από τον Θεό, καραδοκούν τηστιγμή του θανάτου για να επιπέ-σουν ακάθεκτα και να συλλάβουντις ψυχές εκείνες που θεωρούν δικέςτους, δηλαδή όσες στην επίγεια ζωήτους ακολούθησαν τις εισηγήσειςκαι την κακία τους. Η παρέμβασηαυτή των πνευμάτων είναι φυσικόνα συμβαίνει. Κάθε ψυχή, ανάλογαμε την πνευματική της ποιότητα,

Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτου


φέρει χαραγμένη επάνω της μια ει-δική σφραγίδα: το φωτεινό χρίσματου Θεού, οι θεοφιλείς και ενάρετες,και το σκοτεινό στίγμα τού διαβόλουοι μοχθηρές και φαύλες. Ανάλογαδε με τη σφραγίδα αυτή γίνεται καιη αντίστοιχη διεκδίκηση και παρα-λαβή τους από τα πνεύματα, τουςαγγέλους δηλαδή και τους δαίμονες.Ως προς τους τελευταίους αυτούς,είναι χαρακτηριστική η προς τηνΘεοτόκον ευχή τής ακολουθίας τούμικρού Αποδείπνου: «Και εν τω και-ρώ τής εξόδου μου την αθλίαν μουψυχήν περιέπουσα και τας σκοτεινάςόψεις των πονηρών δαιμόνων πόρρωαυτής απελαύνουσα». Στο πλαίσιοαυτό διαφωτίζονται αντίστοιχα τόσονη ηρεμία και γαλήνη, όσο και ηφρικώδης αγωνία των ψυχών κατάτην ώρα του επιθανάτιου ρόγχουτους.

Σε ποιο τόπο μεταφέρονται οιψυχές παραλαμβανόμενες από ταπνεύματα; Η απάντηση είναι δύ-σκολη. Βέβαια η ψυχή, ως ουσίαάυλη, δεν περιορίζεται ασφυκτικάαπό τον υλικό χώροΖ δεν είναι όμωςκαι πανταχού παρούσα. Η ιδιότητααυτή ανήκει μονάχα στο Θεό, πουείναι η απόλυτη αϋλότητα. Στηναρχαία θεολογία διατυπώθηκε ηιδέα, ότι η αϋλότητα των πνευμάτωνείναι σχετική, σε σύγκριση με τηναπόλυτη αϋλότητα του Θεού, επο-μένως τα πνεύματα πρέπει να περι-βάλλονται από κάποια λεπτή καιαιθέρια ύλη. Ποιος όμως μπορεί ναείναι ο χώρος των ψυχών; Να είναιάραγε ο φυσικός έκτατος χώρος πουπροσιδιάζει στα ένυλα όντα; Να βρί-σκονται δηλαδή κάπου στον πλανήτημας ή σε κάποιο άλλο σημείο τούφυσικού σύμπαντος; Η, αφού ει-σήλθαν σε μια νέα οικονομία υπάρ-ξεως, να κινούνται σε ένα άλλο ιδιό-τυπο «μυστηριακό» χώρο ½ όπωςσυμβαίνει και με τα άλλα πνεύμα-τα½ σε ένα «τόπο» πνευματικό,όπως θα λέγαμε το χώρο τής θείαςβασιλείας ή του μεταρρυθμισμένουμετά την ανάσταση κόσμου; Ερω-τήματα φοβερά δύσκολα και φυσικάαδιάγνωστα στη δική μας ένυλη οι-κονομία υπάρξεως. Η Εκκλησία μαςτον μετά θάνατο κλήρο και τον«τόπο» των ψυχών ονομάζει μέσηκατάσταση. Η φράση χαρακτηρίζειτρόπο, είδος ζωής. Δεν αναφέρεταιστο πού, αλλά στο πώς των ψυχών.Ο άνθρωπος μετά θάνατον εξακο-λουθεί να ζει μόνο κατά το ένα τουήμισυ. Το άλλο, το σώμα, απόκειταινεκρό στο χώμα. Αυτό φυσικά δενπρέπει να είναι ευχάριστο στηνψυχή, που από την πρώτη στιγμήφυτεμένη βαθιά στο σώμα της δια-μοιράστηκε τη ζωή με αυτό, όλεςτις περιπέτειες, θλιβερές και ευχά-ριστες, του βίου. Είναι δε φυσικόνα ποθεί και πάλιν την ένωσή τηςμε το σύντροφο και ομόζυγο. Ονο-μάζεται δε η κατάσταση αυτή μέση,διότι σημαίνει το ενδιάμεσο διά-στημα, το οποίον μεσολαβεί μεταξύτου θανάτου (του τέρματος τηςζωής) και της δευτέρας παρουσίας

τού Χριστού.Απόλυτα βέβαιο είναι ότι στη

μέση κατάσταση οι ψυχές διασώζουνπλήρως την αυτοσυνειδησία τους.Εχουν πλήρη συναίσθηση της κα-ταστάσεώς τους, θυμούνται περι-στατικά, πρόσωπα και πράγματατης επίγειας ζωής, διατηρούν ζων-τανές και ακέραιες τις πνευματικέςλειτουργίες και δυνάμεις τους. Περίαυτού μας ομιλεί σαφώς ο Κύριοςστην πολύ διδακτική παραβολή τουπλουσίου και του Λαζάρου. Μετάθάνατον ο πλούσιος ετιμωρείτο γιατη ματαιότητα, την κακότητα καιτη σκληράδα του. Ριγμένος στη φλό-γα της κολάσεως, διψούσε φοβερά.Ζητούσε λίγες σταγόνες νερού γιανα δροσίσει τη γλώσσα του στο πυ-ρωμένο καμίνι που τον έζωνε. Θυ-μήθηκε το Λάζαρο, τον απόκληροεπαίτη που ήταν ριγμένος στον πυ-λώνα του, στον οποίον συμπερι-φέρθηκε τόσο άπονα και απάνθρω-πα. Θυμόταν και τους αδελφούςτου, για χάρη των οποίων παρακά-λεσε τον Αβραάμ να στείλει το Λά-ζαρο στη Γη να τους συμβουλεύσεινα μη καταντήσουν κι αυτοί στοφοβερό τόπο τής βασάνου. Από τηνάλλη μεριά ο Λάζαρος, το φτωχόκαι πληγωμένο πλάσμα που με μαρ-τυρική υπομονή ζούσε αγόγγυστατη φτώχεια, την εγκατάλειψη καιτην αρρώστια του, ήταν αναπαυμέ-νος στους κόλπους του Αβραάμ,ντυμένος στο φως και την απέραντηχαρά κοντά στο στεφανοδότη τουΚύριο. Και όλα αυτά φυσικά στημέση κατάσταση των ψυχών στηνοποία εισήλθαν και οι δύο μόλιςαπέθαναν.

Στη βάση αυτής της αυτοσυνει-δησίας των ψυχών στηρίζεται καιτο δόγμα τής μερικής κρίσεως αυτών.Οι ψυχές μετά θάνατον συναποκο-μίζουν ζωντανές και ανεξάλειπτεςόλες τις πράξεις τους, τα οποιαδή-ποτε ενεργήματά τους, τις αρετέςκαι τις κακίες τους. Επί τη βάσει δεαυτών θα κριθούν από τον Θεό σεμια πρώτη φάση ευθύς μετά το θά-

νατο. Το δόγμα αυτό της πίστεωςείναι πολύ σημαντικό διά τον άν-θρωπο. «Απόκειται τοις ανθρώποιςαποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις»,λέγει η Γραφή. Ψευδαισθήσεις καιστρουθοκαμηλικοί βαυκαλισμοί στοσημείο αυτό είναι πολύ επικίνδυνοι.Η κρίση αυτή είναι βέβαιη και ανα-πόφευκτη, έχουσα αφετηρία της τοθάνατο. Μόλις κλείσει δηλαδή ταμάτια του ο άνθρωπος, τη στιγμήακριβώς που θα χωρισθεί η ψυχήαπό το σώμα, θα κριθεί μερικώς

από τον Θεόν ανάλογα με το πνευ-ματικό περιεχόμενο του βίου της.Αποτέλεσμα της κρίσεως αυτής θαείναι διά μεν τους δικαίους η μερικήαπόλαυση της χαράς τής θείας βα-σιλείας, δια δε τους ασεβείς η μερικήπρόγευση των δεινών τής κολάσεως.Η κρίση αυτή που είναι απόρροιατης αγιότητος και της δικαιοσύνηςτού Θεού στηρίζεται στην ηθικήελευθερία τού λογικού όντος, τουοποίου η ζωή δεν είναι αυθαίρετηαλλ’ υπόλογη στον πλάστη της, απο-

τελεί θεμελιακό δόγμα τής πίστεως.Περί κρίσεως γενικότερα ομιλεί τοιερό Σύμβολο της Πίστεώς μας: «Καιπάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναιζώντας και νεκρούς», σχετικά δε μί-λησε και ο Κύριος. Λέγεται δε μερικήη κρίση αυτή σε αντιπαραβολικήσχέση προς την καθολική και τε-λειωτική κρίση που θα γίνει κατάτη δευτέρα παρουσία τού Χριστού,οπότε θα κριθεί ολόκληρη η αν-θρωπότητα και θ’ αποδοθεί το πλή-ρες μέτρο τής θείας δικαιοσύνης,έτσι δε θα οριοθετηθούν οριστικάκαι αμετάκλητα οι δυο αιώνιοι καιαντίθετοι μεταξύ τους κόσμοι, η βα-σιλεία των ουρανών και η αιώνιακόλαση.

Ο θάνατος, λοιπόν, δεν είναιοριακό σημείο μονάχα για τη ζώσαύπαρξη, την οποία και καταστρέφει,αλλ’ είναι σημείο οριακό ως αφετη-ρία μιας άλλης καινούργιας ζωής,άυλης και πνευματικής στην απε-ραντοσύνη της αιωνιότητος. Τη με-γάλη αυτή αλήθεια συνήθως δεν τηφιλοσοφούμε, πνιγμένοι στο θόρυβοκαι τη σύγχυση της καθημερινήςμας ζωής. Συνήθως μας φοβίζει καιμας τρομάζει ο θάνατοςΖδε συνει-δητοποιούμε όμως ότι εκείνο πουπραγματικά μετράει στη μεγάληαυτή υπόθεση δεν είναι απλώς τοφέρετρο, ο τάφος και τα νεκρικάστέφανα, αλλ’ ο τρόπος και η ποι-ότητα ζωής στο καινούργιο σκαλο-


ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ

Περί των κεκοιμημένωνΣτην Α’ επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Θεσσαλονικείς 4: 13, 14, 18 λέει: «Δεν θέλω δε να αγνοήτε, αδελφοί, περί των κεκοιμημένων,

διά να μη λυπήσθε, καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα. Διότι εάν πιστεύωμεν ότι ο Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας διά του Ιησού θέλει φέρει μετ’ αυτού. Λοιπόν παρηγορείτε αλλήλους με τους λόγους τούτους».

Εφυγε ο άνθρωπός μας, έφυγε για πάντα. Ο θάνατος πάλι νίκησε. Μαύρα φορέματα, μαύρες γραβάτες, μαύρες κορδέλες στα μανίκια. Πένθος.Πρόσωπα σκυθρωπά και απελπισμένα, κουρασμένα μάτια με στεγνά δάκρυα, είναι η μερική μόνο εξωτερική εικόνα που αντιπροσωπεύει τη θλιβερή εσωτερική κατάσταση αυτών που πενθούν. Ο πόνος θρόνιασε οριστικά και μόνιμα, στην κάθε καρδιά που σηκώνει το αβάστακτο βάροςτου πένθους. Οσο και να ακούμε το «ζωή σε μας», «αυτά έχει η ζωή», «έφυγε και ξεκουράστηκε», αν και είναι αληθινές εκφράσεις, είναι ρηχάφιλοσοφικά πορίσματα, που μάλλον μας ενοχλούν, διότι είναι ανικανοποίητα. Ο άνθρωπος που πονά λόγω πένθους, χρειάζεται κάτι ελπιδοφόροκαι αληθινό. Χρειάζεται λόγια θεϊκά και αιώνια για παρηγοριά και θεραπεία. Μακάριοι οι πενθούντες, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν, είναιτα λόγια του Χριστού στους Μακαρισμούς. Ο Χριστός που γνωρίζει κάθε πόνο μας και αναλύει κάθε δάκρυ και στεναγμό, μας μιλάει στην ΚαινήΔιαθήκη και τα λόγια Του είναι βάλσαμο σε κάθε πονεμένη και θλιμμένη καρδιά. Είναι λόγια ελπίδας αιωνίου ζωής. Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον5: 24, 25 λέει: «Σας βεβαιώνω πως όποιος δέχεται τα λόγια μου και πιστεύει σ’ Αυτόν που με έστειλε, έχει κιόλας την αιώνια ζωή και δεν θα αντιμετωπίσει την τελική κρίση, αλλά έχει κιόλας περάσει από το θάνατο στη ζωή. Να είστε βέβαιοι πως πλησιάζει ο καιρός, έφτασε κιόλας,που οι νεκροί θ’ ακούσουν τη φωνή του Υιού του Θεού, κι όσοι την ακούσουν θα ζήσουν». ...όποιος ακούσει τη φωνή του Χριστού θα ζήσει. Αυτά ακριβώς τα λόγια τα εφάρμοσε ο Χριστός στην ανάσταση του Λάζαρου. Η φωνή Του έφτασε στα έγκατα του Αδη και επέστρεψε η ψυχή στοσάπιο σώμα του Λάζαρου και αμέσως άρχισε να αναπνέει και να ζει.

Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο 11: 25, 43, 44 λέει: «Τότε ο Ιησούς της είπε: «Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή, εκείνος που πιστεύει σ’ εμένα,και αν πεθάνει, θα ζήσει». Κι όταν τα είπε αυτά, κραύγασε με φωνή δυνατή: «Λάζαρε, έλα έξω!». Βγήκε ο νεκρός με δεμένα τα πόδια και τα χέριασε πάνινες λουρίδες, και το πρόσωπό του περιτυλιγμένο με το σουδάριο. Τους λέει τότε ο Ιησούς: «Λύστε τον κι αφήστε τον να περπατήσει».

Ο απόστολος Παύλος, με θεϊκή σοφία, απλοποιεί το θαύμα της ανάστασης ως εξής στην Α’ Επιστολή προς Κορινθίους 15: 42, 43, 44: «Το ίδιο θα συμβεί και με την ανάσταση των νεκρών: Οταν το σώμα σαν το σπόρο μπαίνει στη γη, είναι φθαρτό, θα αναστηθεί όμως άφθαρτο.Θάβεται άδοξο, θα αναστηθεί όμως ένδοξο, ενταφιάζεται ανίσχυρο, θα αναστηθεί όμως δυνατό. Ενταφιάζεται σώμα που ήταν εμψυχωμένο από ζωική φυσική δύναμη, θ’ αναστηθεί όμως ζωοποιημένο από το Πνεύμα του Θεού. Οπως υπάρχει φυσικό σώμα, υπάρχει και πνευματικό». Και επίσης στην Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους 2: 9 επαναλαμβάνει την ομορφιά της αιωνίου ζωής: «Αλλά, όπως λέει η Γραφή, μάτι δεν τα είδε κι ούτε τ’ άκουσε αυτί κι ούτε που τα ’βαλε ο λογισμός του ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για κείνους που τον αγαπούν». Μόνο ο Λόγος του Θεούμας παρηγορεί με λόγια θεϊκά και αληθινά. Μας λέει πως ο θάνατος δεν είναι τελεία της ύπαρξης, αλλά παύλα που ανοίγει την ζωή για την αιώνιαπατρίδα.

Λοιπόν αγαπητοί μου, ας μη λυπούμεθα καθώς οι μη έχοντες ελπίδα, διότι έχομεν ελπίδα αιώνια και λέγεται Ιησούς Χριστός. Γι’ αυτό ευχαριστήστε Τον.

Σας στέλνουμε δωρεάν μια Καινή Διαθήκη εάν μας το ζητήσετε.

ΞΕΝΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ

Τηλ. επικοινωνίας: 866 960 2140 Πέτρος Φιλακουρίδης


πάτι τής ζωής μας, στη μέση κατά-σταση των ψυχών. Οτι ευθύς μετάτο θάνατο υπάρχει κρίση δίκαιη καιαμείλικτη. Κρίση ανταποδοτική στοοποιοδήποτε περιεχόμενο της ζωήςμας. Οτι μετά το «δεύτε τελευταίονασπασμόν» δεν τίθεται απλώς επί-λογος στο επίγειο δράμα τής ζωήςμας στο οποίο πρωταγωνιστές είμα-στε εμείς με τις πρωτοβουλίες καιτις ελευθερίες μας, με τους καημούςκαι τα βάσανά μας, με τις φωτεινέςστιγμές και τις σκοτεινές ώρες μας,άνθρωποι συνάμα και απάνθρωποι,παλιάτσοι σ’ ένα θέατρο παράλογομε τους φαιδρούς και θλιβερούς ρό-λους του, με τα πολλά και αλλόκοταπροσωπεία του. Αλλ’ είναι ταυτό-χρονα και το άνοιγμα μιας καινούρ-γιας αυλαίας, το στήσιμο ενός νέουθεάτρου που πρωταγωνιστές θα εί-μαστε και πάλι εμείς, με τη διαφοράότι αυτή τη φορά ο ρόλος μας θαείναι καθαρά στατικός και παθητικός.Η λειτουργικότητα της ελευθερίαςθα μας αφαιρεθεί οριστικά. Οι οποι-εσδήποτε πρωτοβουλίες ως δραστη-ριότητες που είχαμε στον κόσμο,θα σταματήσουν. Τα ενδεχόμεναεπιλογής θα περικοπούν. Οι ψυχέςθα τελούν κάτω από το κράτος μιαςκλειστής αναγκαιότητος, κάτω απόμια κρίση που θα τους επιβληθείέξωθεν και παρά τη θέλησή τους.Την ανάγκη αυτής της κρίσεως κα-νείς ½μα απολύτως κανείς½ δεν θαμπορέσει ν’ αποφύγει. Οι ψυχές θαείναι δέσμιες, οι μεν δίκαιες κάτωαπό την επιτήρηση των αγαθώνπνευμάτων με τη χαρά και την προ-σμονή τής τελειωτικής τους δικαιώ-σεως να τις φλογίζει, οι δε φαύλεςκάτω από την φρικώδη θηριωδίατων δαιμόνων, με το φρικτό συνει-δησιακό μαρτύριο και με το φόβοτων επερχομένων ολοκληρωμένωνδεινών να τις διακατέχει. Αλλο εν-δεχόμενο δεν υπάρχει. Αυτό δε τοοποιοδήποτε ενδεχόμενο το χαλ-κεύουμε εμείς με τις ελεύθερες επι-λογές, τον τρόπο ζωής και τη συμ-περιφορά μας γενικά πάνω στη Γη.Ιδού λοιπόν το βαθύτερο νόημα τουθανάτου, το οποίο δεν πρέπει επι-πόλαια να παρερχόμαστε. Από τοχέρι μας εξαρτάται η τύχη μας, θε-τική ή αρνητική, στην άλλη ζωή,είτε η χαρά κοντά στον Θεό είτε οαπελπισμός στα βασανιστήρια τηςκολάσεως. Οι λαμπροί και εξωραϊ-σμένοι τάφοι, καθώς και οι θορυ-βώδεις εκδηλώσεις του κόσμου, σετίποτα δεν πρόκειται να μας ωφε-λήσουν. Αυτό που κυρίως μετράειείναι η ψυχή μας μετά την έξοδότης από το σώμα να βρει γαλήνηκαι ανάπαυση κοντά στο δημιουργόκαι πλάστη της.

Στη χριστιανική πίστη ο θάνατοςέχει χάσει την ωμή σημασία του ωςκαταστροφή και αφανισμός της

υπάρξεως. Το γεγονός αυτό συντε-λέστηκε στην πάλη που έδωσε οΘεάνθρωπος ενάντια στην αμαρτίαεπάνω στο σταυρό. Ετσι, όπως στοξύλο της Εδέμ η αρχαία Εύα με τηνπαρακοή της έφερε το θάνατο στονΚόσμο, έτσι και ο Χριστός στο ξύλοτου σταυρού με την υπέρτατη υπα-κοή του συνέτριψε το κράτος τουθανάτου και άνοιξε διάπλατα τηνπύλη που οδηγεί στον ουρανό καιτην αιώνια ζωή. «Θανάτω θάνατονπατήσας», ψάλλει με ρίγη πανηγυ-ρικής χαράς η Εκκλησία μας. Ναι,στο θάνατο του Ιησού Χριστού θα-νατώθηκε ο θάνατος. Γιατί ο θάνατοςαυτός δεν ήταν ο θάνατος ενός κοι-νού ανθρώπου, αλλά του ίδιου τουΘεού που τον γεύτηκε, από άκρασυγκατάβαση, στην προσληφθείσασάρκα του. Ο Χριστός, ο σαρκωθείςΛόγος τού Θεού, έπαθε και απέθανε«σαρκί» (= στη σάρκα του), διότι ηθεία φύση του ήταν άγευστη θανά-του, ως απαθής και αδιάφθορη. Ηφύση τού Χριστού που πέθανε ήτανη καθαρή και άσπιλη σάρκα του, ηοποία βρισκόταν έξω από κάθε αμαρ-τία κληρονομική και επίκτητη. Ωςαγία η σάρκα εκείνη κανένα χρέοςδεν είχε προς το απόκριμα της αμαρ-τίας, το θάνατο. Ο θάνατος του Κυ-ρίου ήταν ελεύθερος και θεληματι-

κός. Δεν ήταν η αναγκαία απότισητου χρέους τής ξεπεσμένης φύσεως.Δεν ήταν υποχρεωμένος να αποθάνειο Θεάνθρωπος. Ο θάνατός του ήτανη έκφραση της άπειρης αγάπης του«υπέρ της του κόσμου ζωής». Απέ-θανε για να ζήσουμε εμείς. Στοσταυρό ο θάνατος (εδώ προσωπο-ποιείται ο διάβολος), κτύπησε τοναναμάρτητο. Αυτό ήταν το μεγάλολάθος του. Αντίπαλος της ζωής, κτύ-πησε και «την των απάντων ζωήν».Κτύπησε τον ίδιο τον Θεό, που ήτανκρυμμένος κάτω από τη ζωοποιόσάρκα του. Μπήκε αναιδώς σε ξένηκαι άσχετη προς αυτόν περιοχή. Τοτόλμημα αυτό, η αυθαίρετη υπέρ-βαση αρμοδιότητος, επέφερε τη δί-καιη συντριβή και την εκπόρθησήτου. Το νίκος του θανάτου σκυλεύ-τηκε από το νικητή της ζωής, οοποίος με τη θεανδρική του δύναμη,αφού έδεσε τον εχθρό, διήρπασετην οικία και τα σκεύη του. Ο σταυ-ρός τού Χριστού ήταν η πανηγυρικήκατάλυση του θανάτου που περνάμέσα από το μαρτύριο και τη θυσία,το άνοιγμα προς τη συμφιλίωση μετο Θεό, την υιοθεσία και τη ζωή.Αυτό ήταν το μεγάλο μήνυμά του!

Περαιτέρω η κατάλυση του θα-νάτου ως φθορά της φύσεως πετυ-χαίνεται σε δεύτερη φάση στη ζωη-

φόρο ανάσταση του Χριστού. ΣτηνΟρθόδοξη παράδοση, Σταυρός καιΑνάσταση αποτελούν ενότητα αδια-χώριστη και αδιάσπαστη. Χρονικάβέβαια ο σταυρός προηγείται τηςαναστάσεως. Σημασιολογικά όμωςαποτελούν σύζευξη στην οποία τοένα εμπεριχωρεί το άλλο, ως δύοσκέλη μιας και της αυτής ενότητος.Ο σταυρός προηγείται της αναστά-σεως, η ανάσταση σφραγίζει τοσταυρό. Το Πάσχα, ως διάσωσή μαςαπό τη δουλεία της αμαρτίας, είναιΠάσχα σταυρώσιμο συνάμα και ανα-στάσιμο (σταυρο-αναστάσιμο). Σταυ-ρός και τάφος είναι τα δύο μεγάλαφωτεινά σύμβολα, οι δύο περίλαμ-προι δείκτες της σωτηρίας του αν-θρώπου. Δεν μπορούμε να ξεχωρί-σουμε το ένα από το άλλο. Είναιαλληλένδετα και αναπόσπαστα. Ηανάσταση αρχίζει κατ’ ουσίαν απότην κάθοδο του Χριστού στον Αδη.Ως άδη δε, νοούμε σχηματικά τοχωρίο του θανάτου. Εκεί, ο Χριστός,ασκώντας συνδεδυασμένα το προ-φητικό και το βασιλικό του αξίωμα,κατέβηκε με τη θεόληπτη ψυχή του,και, αφού κήρυξε λύτρωση στα πε-πεδημένα πνεύματα, συνέτριψε «πύ-λας χαλκάς» και «μοχλούς προαιώ-νιους» (του Αδη), επάτησε το θάνατοκαι ανέστη εκ των νεκρών τροπαι-

ούχος και ένδοξος, αναλαβών καιπάλιν το αποκείμενο στον τάφοσώμα του, ανακαινισμένο και άφθαρ-το.

Με την ανάσταση του Χριστούκαταργείται ο θάνατος όχι απλώςσαν καταλύτης της ζωής, αλλά μετην έννοιαν ότι η φθορά, που είναιτο ειδικό τίμημα της αμαρτίας, αφα-νίζεται. Το σώμα τού Χριστού, ανκαι πραγματικά νεκρό μέσα στομνήμα, όμως, επειδή ήταν σώμα θε-οφόρητο, δηλαδή αναπόσπαστα ενω-μένο με τη θεότητα, ήταν αδιάφθο-ρο, δεν μπορούσε δηλαδή να υπο-βληθεί στον καθολικό νόμο τής φθο-ράς και της σήψεως. Ετσι δε, τηντρίτη ημέρα από της ταφής του καιόταν ο Θεάνθρωπος, σκυλεύσας τονΑδη, ανέστη εκπορθητής του θανά-του, ενώθηκε και πάλι με τη θεοδύ-ναμη ψυχή του πνευματοποιημένοκαι ένδοξο, για να αποκατασταθείκαι πάλιν στην ολοκληρία της η αν-θρωπότητα του Σωτήρος, η προσω-ρινώς διασπασθείσα διά του θανά-του. Με την ανάσταση του Χριστούτα πάντα είναι φως και διαφάνεια,αφθαρσία και αθανασία. Δεν υπάρ-χουν πια σκιερές ρωγμές στην κτίση,σκοτεινά καταχθόνια. Ολα είναι ντυ-μένα στο τριαδικό φως, στην άδυτηφωτοχυσία της θείας ενέργειας, στην

Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτουΣυνέχεια από τη σελίδα 25

Η χριστιανική πίστη επικροτεί την ιδέα ότι ο θάνατος είναι ένα σύμβαμα. Οτι δεν έχει δική του αυτόνομη οντότητα, είναι σύμπτωμα της απουσίας τής ζωής.

Ο Θεός δεν έπλασε το θάνατο. Επλασε μόνον τη ζωή. Επλασε τα λογικά όντα για να ζουν αιώνια, όπως αιώνια ζει και ο ίδιος


ανέσπερη μαρμαρυγή της άφθαρτηςθείας φλόγας. Αρκεί μονάχα από τοελεύθερο λογικό πλάσμα να υπάρξειη κατάλληλη προσωπική συνθήκηγια τη λειτουργία του άφθαρτουθείου δώρου: η κάθαρση εκ τηςαμαρτίας και η εν αρεταίς ανάβασηπρος το μακάριο φως της αναστάσιμηςδόξας. Διότι, δυστυχώς, «ου πάντωνη θεοποιός ανάβασις». Πολλοί προ-τιμούν θεληματικά την παραμονήτους στην παγερότητα του πνευμα-τικού θανάτου, στις σκοτεινές ρωγμέςτης παλαιάς πλάσεως, δέσμιοι τηςσκοτεινότητος της αμαρτίας και δού-λοι τής φθοράς. Η ανάσταση γι’ αυ-τούς δεν θα λειτουργήσει λυτρωτικά,αλλά μόνο καταδικαστικά και κατα-κριτικά: ο αιώνιος πνευματικός θά-νατος μακριά από την πηγή τής ζωής,τον Θεό!

Η Ορθόδοξή μας λειτουργική πα-ράδοση εκφράζει κατά τρόπο υπέ-ροχο τον άμεσο συσχετισμό και τησύνδεση σταυρικού πάθους και ανα-στάσεως στο λυτρωτικό έργο τουΧριστού, στο ωραίο ανάγνωσμα τουόρθρου ευθύς μετά το εωθινό Ευαγ-γέλιο.

Στο ανάγνωσμα αυτό εκφράζονταιμε λιτή ιεροπρέπεια η μυστική θέασητης αναστάσεως που φλογίζει τηνΟρθόδοξη ψυχή, η χαρά για το συγ-κλονιστικό της Πίστεως γεγονός πουπερνά απαραίτητα από το σταυρόκαι η δοξολογική προσκύνηση τουΧριστού, της χαράς όλου του κόσμου,ο οποίος είναι ο μόνος αναμάρτητοςΘεός και Κύριος:

«Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι,προσκυνήσωμεν άγιον, Κύριον Ιη-σούν τον μόνον αναμάρτητον. Τονσταυρόν σου Χριστέ προσκυνούμενκαι την αγίαν σου ανάστασιν υμνού-μεν και δοξάζομεν. Συ γαρ ει ο Θεόςημών, εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν,

το όνομά σου ονομάζομεν. Δεύτεπάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεντην του Χριστού αγίαν ανάστασιν.Ιδού γαρ ήλθε διά του σταυρού χαράεν όλω τω κόσμω. Διά παντός ευλο-γούντες τον Κύριον, υμνούμεν τηνανάστασιν αυτού. Σταυρόν γαρ υπο-μείνας δι’ ημάς θανάτω θάνατον ώλε-σεν».

Μετά τα όσα ανωτέρω είπαμε, οθάνατος λαμβάνει, στην περιοχή τήςπίστεως, νέο περιεχόμενο και νέουςπροσανατολισμούς. Χωρίς βέβαια ναχάσει τη φυσική του τραγικότηταως φαινόμενο άδοξο και θλιβερόπου πλήττει κάθε ανθρώπινη σάρκα

και προκαλεί οδύνη και δάκρυα(αφού και ο Κύριος εδάκρυσε για τοθάνατο του φίλου του Λαζάρου),όμως από το βάθος της χριστιανικήςπίστεως αναδύεται μετασχηματισμέ-νος σε κάτι ολότελα καινούργιο, ανα-δομημένος στο μυστήριο της θείαςπερί τον άνθρωπον οικονομίας καιεξυπηρετικός της ηθικής τελειώσεωςκαι σωτηρίας τού ανθρώπου. Ο θά-νατος δεν θεωρείται πια ως η ανε-πανόρθωτη καταστροφή τής υπάρ-ξεως. Το σώμα στον τάφο δεν είναικαταδικασμένο σε αιώνιο αφανισμό.Η διάλυσή του είναι προσωρινή. Ταοστά και οι σάρκες, που διαλύθηκαν

ή εξαφανίστηκαν με οποιοδήποτετρόπο, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύ-ματος θα ζωοποιηθούν και πάλιν καιθα ανασυνδεθούν για να γίνει εκνέου το φθαρέν ζώον σε νέα πνευ-ματική και άφθαρτη γένεση. Αυτόείναι το μεγάλο μήνυμα της ανα-στάσεως. Σε μια τέτοια προοπτική οθάνατος έχει επεισοδιακό χαρακτήρα.Δεν είναι κάτι μόνιμο και σταθερό,αλλά προσωρινό, μια φάση τής ζωής.Μια αλλαγή σκηνικού στην πορείατής υπάρξεως. Οι νεκροί στα μνήματαδεν αφανίζονται, κοιμούνται. Γι’ αυτόκαι τα χριστιανικά νεκροταφεία κα-λούνται κοιμητήρια. Και όπως όποιος

κοιμάται τη νύκτα ξυπνά το πρωίστη δροσιά τής καινούργιας ημέραςτής ντυμένης στη χαρά και το φως,έτσι και οι νεκροί που κοιμούνταιστους τάφους τη βαθιά νύκτα τουθανάτου, θα ξυπνήσουν το πρωί τηςαναστάσεως, ντυμένοι στο φως τηςκαινούργιας αδιάδοχης ημέρας τούΘεού. Το μήνυμα αυτό είναι πραγ-ματικά χαρμόσυνο κι ελπιδοφόρο.Οι τάφοι είναι σημεία, σύμβολα.Πίσω τους υποφώσκει η αληθινήζωή. Με το θάνατο ραγίζει βέβαια ηκαρδία τού ανθρώπου, και αυτούακόμη του πιστού, όμως ο σκοτεινόςαπελπισμός δεν κυριεύει τη ψυχήτου, δεν θολώνει το μυαλό και τηδιάνοιά του. Πιστεύει και ελπίζει.Βλέπει το θάνατο στην πραγματικήτου διάσταση. Βγάζει τα συμπερά-σματά του και ετοιμάζεται για το αι-ώνιο ταξίδι του γεμάτος γαλήνη καιελπίδα. Διδάσκεται για τη ματαιότητατης ζωής και την αστάθεια των αν-θρωπίνων πραγμάτων, προσπαθεί ν’αποκολλήσει τον εαυτό του από ταποικίλα είδωλα της αμαρτίας και,στολισμένος με την πίστη και τονόμο τού Θεού, βαδίζει το δρόμοτου ατάραχος προς το μεγάλο αίνιγμαπου χλευάζει τη ζωή, διαβλέπωνπέρα της παγερότητός του την άυληφωτεινότητα της αναστάσεως, τογλυκύ όραμα της πίστεως με το οποίοεκοιμήθησαν μυριάδες πιστοί, περι-μένοντας τη δική τους ανάστασηζωής, την είσοδό τους στους κόλπουςτής απεραντοσύνης τού Θεού!

Source: alopsis

Πηγή: «ΑΜΩΜΟΙ ΕΝ ΟΔΩ ΑΛΛΗΛΟΥΙΑ»

Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της

Ελλάδος

ΣΥΝΔΡΟΜEΣ ΕΝOΣ EΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕIΟ $208ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

www.thenationalherald.com

ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ: o 1 χρόνο ..................................$57.60 o 6 μήνες .................................. $39.50 o 3 Mήνες ................................ $25.00

ΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

o 1 χρόνο ................................. $90.00 o 6 μήνες ................................. $45.50 o 3 Mήνες ................................ $22.50

Εσωκλείστε επιταγή ή money order πληρωτέες στη διεύθυνση:

National Herald, Inc. 37-10 30th street, L.I.C, NY 11101-2614

ή με χρέωση στην πιστωτική κάρτα o American Express o Master Card o Visa o Discover

ΑCCOUNT

ΕxPIRATION DATE

ΟΝΟΜΑ-ΕΠΩΝΥΜΟ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

ΠΟΛΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ zIP CODE

TΗΛΕΦΩΝΟ

FAx CELL: E-MAIL:

SIGNATURE

ΣΥΝΔΡΟΜΗ

o 1 χρόνος ............................. $208.00 o 6 Μήνες .............................. $120.00 o 3 Μήνες ............................... $83.00o 1 Μήνας ............................... $33.00o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνο ... $82.00o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες .... $47.00o Έκδοση Σαβ/κου 3 μήνες .... $26.00

ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

www.ekirikas.com

ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ:o 1 χρόνο ................................... $64.35 o 6 μήνες .................................... $38.60 o 3 Mήνες .................................. $26.00

ΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

o 1 χρόνος ............................. .. $184.50 o 6 μήνες .................................. $120.00o 3 Mήνες .................................. $77.00

ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΧΩΡΕΣ ΕΚΤΟΣ Η.Π.Αo 1 χρόνος ............................... $322.00o 6 Μήνες ................................ $189.00o 3 Μήνες ................................ $125.00o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνος .. $274.00o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες .... $165.00 a b

www.ekirikas.com

Tηλέφωνο 718-784-5255 • Fax 718-472-0510 • Toll free: 1-888-KHRYKAS ext. 108 [email protected]

HE NATIONAL HERA

LD


Η ζωή είναι ένας κύκλος ο οποίοςξεκινάει από την -έστω φυσική- ανυ-παρξία και καταλήγει και πάλι πίσωσε αυτήν. ‘Η, για να το θέσω όπωςτο είπε και ο Καζαντζάκης στην ει-σαγωγή της «Ασκητικής» του, «ερ-χόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσοκαι καταλήγουμε σε μια σκοτεινήάβυσσο, το μεταξύ φωτεινό διάστηματο λέμε ζωή». Από τα πιο σημαντικάγεγονότα σε αυτόν τον κύκλο τηςζωής είναι η έναρξη και το τέλοςτης. Η γέννηση δημιουργεί προσ-δοκίες για το μέλλον, ελπίδες γιακάτι καλύτερο, χαρά για την «μετά-βαση» στην επόμενη γενιά. Από τηνάλλη, το τέλος της ζωής δημιουργείμια γκάμα ανάμεικτων συναισθη-μάτων τα οποία μπορεί να εκτεί-νονται -εννοείται- από τη θλίψη γιατον χαμό του δικού μας ανθρώπουκαι τον συμβολικό θάνατο των προσ-δοκιών μας γι’ αυτόν, έως την ελπίδαγια μια καλύτερη -μετα θάνατον-ζωή... Ολα αυτά τα συναισθήματαδιαγράφονται μέσα από τα διάφοραστάδια του πένθους, όπως τα πε-ριέγραψε η πρωτοπόρος ψυχολόγοςτου πένθους Kubler-Ross. Θα δούμεαυτά τα στάδια αναλυτικά λίγο αρ-γότερα.

Ο θάνατος και η διαδικασία τουπένθους σίγουρα δεν είναι ένα εύ-κολο θέμα προς ανάπτυξη, μιας καιοι παράγοντες που

επηρεάζουν αυτού του είδους ταβιώματα είναι πολλοί. Θα ξεκινή-σουμε την ανάλυσή μας από το δύ-σκολο έργο της ανακοίνωσης τουθανάτου προς τους συγγενείς καιτην ετοιμότητά τους να τον δε-χτούν.

Οι συνθήκες του θανάτου παίζουνσημαντικό ρόλο στην ετοιμότητατων συγγενών και των φίλων του

αποθανόντα να δεχτούν το μοιραίογεγονός. Ο πιο «ήπιος» θάνατος,από άποψη αντιστάσεων στην απο-δοχή του- είναι ο φυσιολογικός θά-νατος. Ο θάνατος δηλαδή που προ-έρχεται από φυσιολογικά αίτια κυ-ρίως λόγω γηρατειών (καρδιακήανεπάρκεια, αναπνευστικά σύνδρο-μα κ.τ.λ.). Η ηλικία του αποθανόντοςείναι φυσικά εξίσου σημαντική μετο αίτιο του θανάτου. Ο χαμός ενόςνέου ανθρώπου είναι πάντοτε δυ-σκολότερος από τον χαμό ενός ηλι-κιωμένου, μιας και στην περίπτωσητου νέου τερματίζονται και όλες οιφιλοδοξίες και τα όνειρά μας γι’αυτόν. Ολα όσα θέλαμε να ζήσουμεμαζί του και δεν προλάβαμε θα πα-ραμείνουν ανεκπλήρωτες επιθυμίες.Το πένθος σε αυτή την περίπτωσηαναμένεται να είναι δυσκολότεροκαι πιο μακροχρόνιο.

Μια περίπτωση δύσκολη μεν,αλλά «διευκολυντική» όσον αφοράτο πένθος, είναι όταν ο θάνατοςεπέρχεται ως αποτέλεσμα ανίατηςασθένειας, κυρίως ο καρκίνος ήAIDS (κυρίως το πρώτο, μιας και οιοροθετικοί έχουν πολύ μεγαλύτεροπροσδόκιμο ζωής που μπορεί ναφτάσει τις δεκαετίες). Με τον όρο«διευκολυντική» εννοούμε πως ηδιαδικασία του πένθος ουσιαστικάξεκινάει από τη στιγμή της διάγνω-

σης της μη αναστρέψιμηςκατάστασης. Από τοπρώτο λεπτό οι συγ-γενείς και οι φίλοι αρ-χίζουν να αγγίζουντην ιδέα του θανά-του, παρά τον αμυν-τικό μηχανισμό τηςάρνησης που συνή-θως αναπτύσσεται.Καθώς περνάει ο και-ρός και ο ίδιος οασθενής, -περνώνταςσυνήθως από μια μα-κροχρόνια, επίπονηκαι πολύ δύσκολη δια-δικασία- αποδέχεταιτελικά τον ίδιο τονθάνατό του, ο κοινω-

νικός του περίγυ-ρος εξοικειώ-νεται σταδια-κά. Αυτό φυ-σικά δεν ση-μαίνει πωςόταν επέλθειτο μοιραίο γε-

γονός δεν θα ανα-πτυχθεί πένθος! Απλά, αναμένεταιπως αυτό θα εξελιχθεί ομαλά. Μιαπαρόμοια περίπτωση είναι και αυτήπου ο φυσικός θάνατος επέρχεταιμετά από διαγνωσθέν εγκεφαλικόθάνατο. Και πάλι -αναλόγως τουδιαστήματος κατά το οποίο ο ασθε-νής παραμένει εγκεφαλικά νεκρός-ο περίγυρός του αρχίζει και εξοι-κειώνεται με την ιδέα του θανάτου.Οταν αυτός επέλθει, το αρχικό σοκ

θα είναι μικρότερο, αλλά ο πόνοςτου χαμού φυσικά θα είναι πάντοτεο ίδιος.

Τέλος, ο πιο δύσκολος θάνατος,υπό όρους αποδοχής του πένθους,είναι ο αιφνίδιος. Τη μια στιγμή κά-ποιος μπορεί να είναι καλά, και τηνεπομένη να χαθεί ως αποτέλεσμαξαφνικής αρρώστιας ή άλλης μηπροδιαγνωσθέντας πάθησης, ατυ-χήματος κτλ. Τέτοιες περιπτώσειςείναι για παράδειγμα τα αεροπορικάατυχήματα, οι ξαφνικές λοιμώξεις,τα εργατικά ατυχήματα ή τα ατυ-χήματα στο σπίτι. Και πάλι η ηλικίαπαίζει σημαντικό ρόλο, αλλά σε γε-νικές γραμμές ο αιφνίδιος θάνατοςπροκαλεί πιο δύσκολο πένθος, μιαςκαι η διαδικασία αυτή ξεκινάει εν-τελώς απρόσμενα.

Ελπίζω να έγινε κατανοητό πωςόταν μιλάμε για «εύκολο» και «δύ-σκολο» πένθος ή για «διευκολυντι-κές» περιπτώσεις, δεν προσπαθούμενα μειώσουμε το ψυχολογικό κόστοςτου θανάτου κανενός. Σίγουρα κάθεάτομο είναι ξεχωριστό και ο θάνατοςτου καθενός είναι ένα τραγικό γε-γονός που άλλοι μπορεί να το πε-ράσουν ευκολότερα και άλλοι δυ-σκολότερα, ή να μην το ξεπεράσουνκαθόλου. Οι παραπάνω περιγραφέςαναφέρονται αποκλειστικά και μόνοστην ευκολία με την οποία κάποιοςαναμένεται να βαδίσει στη διαδι-κασία του πένθους, ανάλογα με ταγεγονότα που πλαισιώνουν έναν θά-νατο.

Τα στάδια του πένθουςΤο πένθος είναι μια προσωπική

υπόθεση και σίγουρα ο καθένας τοβιώνει με διαφορετικό τρόπο, σεδιαφορετικά χρονικά πλαίσια και

με διαφορετική ένταση. Εννοείταιπως ανάλογα με την ποιότητα τηςσχέσης που έχουμε με τον θανόντα(κοντινός ή μακρινός συγγενής, φί-λος, γνωστός κ.ά.) αλλάζει και οτρόπος βίωσης του πένθους. Παρόλααυτά, έχει παρατηρηθεί ότι η δια-δικασία του πένθους αποτελείταικυρίως από πέντε διαδοχικά στάδια,κάθε ένα από τα οποία μας εφοδιάζειμε σημαντικά συναισθήματα καιγνωστικά στοιχεία που είναι απα-ραίτητα για να εκδηλωθεί και ναβιωθεί ομαλά το πένθος. Η πρώτηψυχολόγος που ασχολήθηκε απο-κλειστικά με το θέμα του θανάτουκαι του πένθους ήταν η Δρ. KublerRoss, η οποία κατά τη διάρκεια τηςκαριέρας της ήρθε σε επαφή μεπολλά άτομα που έπασχαν από τερ-ματικές ασθένειες συνοδεύοντάς ταέως την τελευταία τους πνοή...

Η Δρ. Ross παρατήρησε πως ταάτομα αυτά περνούσαν από πέντεστάδια από τη στιγμή που τους ανα-κοινώνονταν η ασθένεια έως τηναποδοχή της κατάστασής τους. Ταστάδια αυτά παρουσιάζονται επίσηςκαι στους πενθούντες από τη στιγμήτης ανακοίνωσης του θανάτου (ήτης ασθένειας) έως την αποδοχήτου.

Επιγραμματικά, η θεωρία της Δρ.Ross αναφέρεται στα ακόλουθα στά-δια: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευ-ση, κατάθλιψη, αποδοχή. Φυσικάδεν περνάνε όλοι επιτυχώς από όλατα στάδια. Μάλιστα μερικοί δενφτάνουν ποτέ έως την αποδοχή,και μένουν σε προηγούμενα στάδια(κυρίως αυτό της κατάθλιψης καιτης άρνησης). Ο ρόλος του ψυχο-λόγου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι

να στηρίξει και να βοηθήσει τοάτομο να βιώσει όλα τα συναισθή-ματα, να το συνοδέψει καθώς οδεύειπρος αποδοχή της κατάστασης (είτεαυτή είναι ασθένεια, είτε θάνατος)ή ακόμη και να το κατευθύνει προςτα εκεί.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικάαυτά τα στάδια, για να κατανοή-σουμε καλύτερα το τι σημαίνει τοκάθε ένα από αυτά. Εχετε στο νουσας πως παρόλο που η αναφορά γί-νεται στη βίωση του πένθους, αυτάτα στάδια έχουν εφαρμογή και στηνανακοίνωση μιας ανίατης ασθένειαςσε εμάς ή σε κοντινά μας πρόσωπα.

1. Αρνηση (Denial)Η πρώτη αντίδραση μετά το

άκουσμα των τραγικών ειδήσεωντου χαμού του δικού μας ανθρώπουείναι η άρνηση. Ο όρος άρνηση πε-ριγράφει την γνωστική εκείνη κα-τάσταση κατά την οποία αναπτύσ-σεται μια είδους αντίσταση απέναντιστον γεγονός του θανάτου, απορρί-πτοντάς το ως μη αληθές. Με πιοαπλά λόγια, κάποιος που βρίσκεταισε αυτό το στάδιο απλά δεν θαμπορεί να πιστέψει ότι το κοντινότου πρόσωπο έχει πεθάνει. Για νακαταλάβουμε την άρνηση αρκεί νασκεφτούμε την παρακάτω χαρακτη-ριστική στιχομυθία μεταξύ του για-τρού και ενός συγγενή που μαθαίνειτα τραγικά νέα: «Λυπάμαι, κάναμεό,τι μπορούσαμε, αλλά δυστυχώςτα εσωτερικά τραύματα ήταν πολλά.Δυστυχώς τον χάσαμε». «Είστε σί-γουρος γιατρέ πως μιλάμε για τονΓιώργο μας; Δυο μέτρα παλληκάριείναι ο Γιώργος μας! Δεν μπορεί,κάποιο λάθος θα έγινε!».

Φυσικά η άρνηση τις περισσότε-ρες φορές δεν είναι ουσιαστική. Δη-λαδή ο συγγενής δεν χάνει την επα-φή με την πραγματικότητα, νομί-ζοντας ότι ο αποθανών είναι ζωντα-νός. Αντίθετα, επειδή ακριβώς έρ-χεται σε επαφή με την σκληρή πραγ-ματικότητα, ενεργοποιείται αυτό-ματα αυτός ο μηχανισμός άμυνας,ο οποίος συνήθως (για το πένθος)κρατάει από λίγα δευτερόλεπτα έωςλίγα λεπτά και σκοπό έχει να προ-στατεύσει το άτομο από την συναι-σθηματική καταρράκωση. Σε ορι-σμένες περιπτώσεις ισχυρού σοκ ηάρνηση μπορεί να είναι βαθιά καιουσιαστική και το άτομο να χάσειτην επαφή με την πραγματικότηταγια μεγαλύτερο διάστημα. Για πα-ράδειγμα κάποιος μπορεί να συνε-χίσει να είναι ήρεμος, καθησυχά-ζοντας τον εαυτό του, επαναλαμ-βάνοντας φράσεις όπως «Δεν συμ-βαίνει αυτό. Ο Γιώργος φυσικά καιείναι ζωντανός. Είναι ζωντανός.Είναι ζωντανός». Εχουν υπάρξει καιακραίες περιπτώσεις στις οποίες ολό-κληρες οικογένειες συνέχισαν ναζουν κανονικά τη ζωή τους ακόμηκαι μετά το άκουσμα του θανάτουτου δικού τους ανθρώπου έως ότου

Κηδεία και Πένθος: Από το αρχικό σοκ έως την αποδοχή


δουν το νεκρό του σώμα για να πει-στούν (π.χ. οικογένειες στρατιωτώνσε διεθνείς αποστολές).

2. Θυμός (Aggression)Μετά το πρώτο σοκ, ο πόνος του

θανάτου μετατρέπεται σε θυμό καιεπιθετικότητα, στρεφόμενη κατά δι-καίων και αδίκων. Σε αυτή τη φάσηο πενθών προσπαθεί να βρει κάποιαυπαιτιότητα πίσω από τον θάνατο,κάτι για να ρίξει το βάρος της ευθύ-νης. Αλλωστε, ο ανθρώπινος εγκέ-φαλος είναι έτσι κατασκευασμένοςώστε να ψάχνει δεσμούς αίτιου-αι-τιατού πίσω από τα φαινόμενα μετα οποία έρχεται αντιμέτωπος. Τοστάδιο αυτό είναι ιδιαίτερα συναι-σθηματικά φορτισμένο και οι συ-ναισθηματικές εκρήξεις είναι κάτιπερισσότερο από αναμενόμενες. Οθυμός όμως μπορεί να μην στρέφεταιαποκλειστικά εναντίον κάποιου φυ-σικού ή νομικού προσώπου (π.χ.τον οδηγό που έκανε το ατύχημα,το κράτος για την ανεπαρκή συντή-ρηση του οδοστρώματος, αυτόν πουφόρτισε συναισθηματικά τον απο-θανόντα με αποτέλεσμα την αυτο-κτονία κ.τ.λ.). Κάποια αόρατη ανώ-τερη δύναμη μπορεί να γίνει δέκτηςόλου αυτού του θυμού. Είναι γνωστήη αγανάκτηση του Δαρβίνου με τονΘεό που «του πήρε» την κορούλατου, η οποία τον οδήγησε στηναθεΐα (ή τον αγνωστικισμό όπωςισχυρίζονται κάποιοι άλλοι) και έδω-σε ώθηση στη θεωρία του περί εξέ-λιξης του ανθρώπινου είδους.

3. Διαπραγμάτευση (Bargaining)Το τρίτο στάδιο της θεωρίας της

Δρ. Ross είναι ένα μεταβατικό στάδιομεταξύ του πρώτου σοκ και της απο-δοχής του θανάτου. Σε αυτή τηφάση το άτομο αρχίζει να συνειδη-τοποιεί τον θάνατο, ο οποίος αυτόςκαθαυτός γίνεται αντικείμενο γνω-στικής επεξεργασίας. Είναι σημαν-τικό να σημειώσουμε πως αυτό πουδιαχωρίζει αυτό το στάδιο από ταδύο προηγούμενα είναι πως η προ-σοχή του ατόμου στρέφεται στο γε-γονός του θανάτου και όχι στα συ-ναισθήματα που αυτός πυροδότησε.Κάποιος που διαπραγματεύεται τημη αντιστρεψιμότητα του θανάτουγια πρώτη φορά αρχίζει να συνει-δητοποιεί πως δεν υπάρχει κάτι πουμπορεί να κάνει για να αλλάξει αυτήτην κατάσταση και πως σε αυτή τηχρονική στιγμή δεν έχει ιδιαίτερονόημα να ψάχνει για το ποιος ευ-θύνεται. Αυτές οι δύσκολες στιγμέςοδηγούν σταδιακά το άτομο στοπρο-τελευταίο επίπεδο του πένθους,αυτό της κατάθλιψης.

4. Κατάθλιψη (Depression)Εχοντας ξεσπάσει συναισθημα-

τικά και αφού έχει συνειδητοποιήσειτην σκληρή πραγματικότητα η οποίαδεν αλλάζει, ο πενθών νιώθει αδύ-ναμος να επέμβει στο οτιδήποτε.Οπως και σε κάθε στιγμή κατά τηνοποία δεν έχουμε τον έλεγχο, έτσικαι τώρα το αίσθημα του αβοήθητουαρχίζει να κάνει την εμφάνισή του.Η φάση της κατάθλιψης μπορεί ναδιαρκέσει από λίγες ώρες/ημέρες,

έως και μερικούς μήνες. Πρόκειταιφυσικά για μια ψυχοφθόρα διαδι-κασία, η οποία όμως είναι ιδιαίτερασημαντική στη βίωση του πένθους.Για όσο χρονικό διάστημα κρατάειαυτό το στάδιο το άτομο βρίσκει τοχρόνο να πενθήσει για το θάνατοτου κοντινού του ανθρώπου και γιαόλα όσα δεν θα μπορέσει να μοιρα-στεί πλέον μαζί του. Οι μορφές πουμπορεί να πάρει η κατάθλιψη είναιπολλές, αλλά η πιο συνηθισμένηείναι η κατατονία, η απόσυρση απότις κοινωνικές εκδηλώσεις και το

κλείσιμο στον εσωτερικό κόσμο γιαόσο καιρό χρειαστεί.

5. Αποδοχή (Acceptance)Οπως στο τέλος κάθε αρχαιοελ-

ληνικής τραγωδίας υπάρχει η λύ-τρωση, έτσι και η διαδικασία τουπένθους -όταν κινηθεί σε φυσιολο-γικά επίπεδα- καταλήγει στην απο-δοχή του θανάτου. Φυσικά το ότιαποδέχομαι ότι κάποιος έχει φύγειαπό την ζωή σε καμία περίπτωσηδεν σημαίνει ότι αυτόματα σβήνωκάθε συναίσθημα για τον θάνατότου ή ότι βάζω ένα μεγάλο Χ σεόλα όσα έχουμε ζήσει μαζί. Οι ανα-μνήσεις θα μείνουν για πάντα, όπωςάλλωστε πρέπει. Απλά, σε αυτό τοστάδιο ο θάνατος ως γεγονός έχειπεράσει από επεξεργασία και έχειγίνει κτήμα μας. Μπορούμε να συ-νεχίσουμε να πενθούμε το αγαπη-μένο μας πρόσωπο, αλλά έχονταςαποδεχτεί τον θάνατό του και έχον-τας ρίξει τα συναισθηματικά τείχηπου μας εμπόδιζαν από το να βιώ-σουμε το γεγονός στην ολότητά του.

Κηδεία: ένα πολυφασματικόκοινωνικό φαινόμενο

Σε όλες τις κοινωνίες του κόσμου,από τις πιο «πρωτόγονες» έως τιςπιο «ανεπτυγμένες», ο θάνατος είναιένα σημαντικό γεγονός στο οποίοκαλείται να συμμετέχει ολόκληροτο κοινωνικό περιβάλλον της οικο-γένειας που έχασε τον άνθρωπό

της. Ιδιαίτερα δε στις μη αστικέςπεριοχές, όπου οι σχέσεις μεταξύτων κατοίκων είναι πιο στενές ενσυγκρίσει με αυτές των κατοίκωναστικών κέντρων, η κηδεία αποτελείμια μεγάλη και ιδιαίτερης βαρύτηταςείδηση. Ολοι σπεύδουν να σταθούνστο πλευρό της οικογένειας για συμ-παράσταση, βοηθώντας έτσι στη συ-ναισθηματική αποφόρτιση που είναιαπαραίτητη. Από τη μία πλευρά,σαφώς και η οικογένεια βιώνει τοδικό της πένθος και κανείς δεν μπο-ρεί να το βιώσει με τον ίδιο τρόπο,

αλλά η κοινωνική υποστήριξη είναιμείζουσας σημασίας, καθώς και μόνοτο γεγονός ότι δεν είσαι μόνος σεαυτόν τον δύσκολο αγώνα που έχειςνα κάνεις λειτουργεί ως κάποιοηθικό στήριγμα.

Ενας από τους πιο δημοφιλείςτρόπους κοινωνικής συμμετοχής στιςκηδείες ανά το παγκόσμιο είναι ταμοιρολόγια. Τα μοιρολόγια φυσικάδεν είναι αποκλειστικά ελληνικόφαινόμενο, καθώς συναντώνται σεπάρα πολλές περιοχές του πλανήτη,κυρίως στις ανατολικές και αφρικα-νικές κουλτούρες. Οι δυτικές κοι-νωνίες δεν έχουν τόσο έντονα ταστοιχεία συμμετοχικής συναισθη-ματικής εκτόνωσης στις κηδείες,κάτι το οποίο αποτελεί επέκτασητου ατομικιστικού στοιχείου πουέχει κυριαρχήσει τους τελευταίουςαιώνες. Το μοιρολόι, έτσι όπως έχειδιαμορφωθεί στα ελληνικά δεδομέ-να, παίζει έναν διττό ρόλο: αυτόντης συναισθηματικής εκτόνωσης,αλλά και αυτόν της πνευματικήςεμβάθυνσης. Για την ακρίβεια, θαμπορούσαμε να πούμε πως είναιένας συνδετικός κρίκος μεταξύ τουθρησκευτικού και του λαϊκού στοι-χείου των κοινωνιών. Η ομάδα πεν-θεί το μέλος που χάθηκε, προσφέρειυποστήριξη στην οικογένεια, προ-ετοιμάζει το έδαφος για την κηδείακαι θέτει τα υπαρξιακά ερωτήματα

που θα ακολουθήσουν.Αυτού του είδους τα ερωτήματα

έρχεται να απαντήσει η συνήθηςπαρουσία των εκπροσώπων των θρη-σκειών σε αυτού του είδους τα ση-μαντικά γεγονότα. Η ανάδειξη τουθρησκευτικού στοιχείου μπορεί νααποδειχτεί ιδιαίτερα καταπραϋντικήγια την ομάδα των πενθούντων, κα-θώς η θρησκεία δίνει μια πρώτηαπάντηση στα ερωτήματα περί υπαι-τιότητας, αναγκαιότητας και νοή-ματος του θανάτου, ερωτήματα πουπάντα είναι αλληλένδετα με αυτά

περί του νοήματος της ζωής. Η συ-νειδητοποίηση του κύκλου της ζωήςκαι η αλληλένδετη σχέση της μετον κύκλο του θανάτου είναι μιαπρώτη σημαντική διαπίστωση πουκάνουν οι πενθούντες, στην οποίαη θρησκεία αναμένεται να βοηθήσειιδιαίτερα. Φυσικά, όλα τα παραπάνωισχύουν αποκλειστικά και μόνο γιατις θρήσκες ομάδες, καθώς διαφο-ρετικά οι ετοιμοπαράδοτες απαν-τήσεις των θρησκειών στα υπαρξιακάερωτήματα μπορεί είτε -στην καλύ-τερη περίπτωση- να μην έχουν κα-νένα αποτέλεσμα, είτε -στη χειρό-τερη των περιπτώσεων- να πληγώ-σουν συναισθηματικά και ηθικά τουςπενθούντες.

Αυτό το οποίο πρέπει να κρατή-σουμε από το τεράστιο κεφάλαιοπου λέγεται κοινωνική συμμετοχήείναι πως η έκφραση των συναι-σθημάτων είναι σημαντική, όπωςεπίσης και ο υποστηρικτικός ρόλοςτων φίλων και συγγενών των πεν-θούντων.

Οταν πέσει η αυλαίαΤέλος, δεν πρέπει να παραλεί-

ψουμε μια πολύ σημαντική παρά-μετρο του πένθους: τι γίνεται όταντελειώσουν οι επίσημες τελετές τα-φής; Μπορεί τη μια στιγμή ολόκληροτο χωριό να είναι μαζεμένο στοσπίτι του εκλιπόντα, αλλά την επό-μενη οι συγγενείς μένουν μόνοι

τους. Πόσο καλό και πόσο κακόμπορεί να τους κάνει αυτή η απο-μόνωση; Σίγουρα οι στιγμές μοναξιάςείναι απαραίτητες για να μπορέσειτο άτομο να ορθοποδήσει και ναφύγει από τον κύκλο του θρήνου.Αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπεινα φτάσουμε στο άλλο άκρο, αυτότης κοινωνικής απομόνωσης τωνπενθούντων. Η υποστήριξη εκτόςτο ότι συνεχίζει να βοηθάει στηνάμβλυνση του πόνου, εκλαμβάνεταικαι ως ένδειξη σεβασμού προς τοννεκρό.

Αυτό που πρέπει να προσέξουμεμετά από μια κηδεία είναι η πορείατου πένθους. Υπάρχουν περιπτώσειςχρόνιου πένθους, όπου το άτομοσυνεχίζει να πενθεί με έναν σταθερόσυναισθηματικό παλμό για μεγάλαδιαστήματα. Εάν προσέξουμε πωςτο πένθος κρατάει για περισσότεροαπό 6 μήνες, καλό θα ήταν να συ-ζητήσουμε με το άτομο για το γε-γονός αυτό και -εάν είναι απαραί-τητο- να δει και κάποιον ειδικό ψυ-χικής υγείας που θα τον βοηθήσεινα εκφράσει τον πόνο του και νατον κάνει κτήμα του, ξεπερνώνταςτον. Στο άλλο άκρο βρίσκεται τολεγόμενο καθυστερημένο πένθος.Κάποιος με καθυστερημένο πένθοςμπορεί αρχικά να δείχνει ήπιες συ-ναισθηματικές αντιδράσεις απέναντιστον θάνατο του ανθρώπου του,αλλά αργότερα -συνήθως μετά απόένα διάστημα της τάξεως των 6 μη-νών έως 2 χρόνων- λαμβάνει χώραη αναμενόμενη συναισθηματικήέκρηξη του πένθους. Οι δύο παρα-πάνω λόγοι καθιστούν σχεδόν απα-ραίτητη την κοινωνική υποστήριξητων πενθούντων.

Κλείνοντας, καλό είναι να τονί-σουμε πως είναι χρήσιμο να έχουμετο νου μας στις ημερομηνίες αυξη-μένης «επικινδυνότητας», όταν τοάτομο δηλαδή είναι πιο ευάλωτοκαι πιο πιθανό να έχει συναισθη-ματικά ξεσπάσματα. Αυτές οι ημε-ρομηνίες περιλαμβάνουν όλες τιςεπετείους, όπως είναι τα 40μερα,τα 3μηνα, ο χρόνος, και γενικά ηημερομηνία του θανάτου. Αυτές τιςημέρες οι πενθούντες χρειάζονταιακόμη περισσότερο την υποστήριξηκαι την κατανόησή μας.

Ο θάνατος είναι μία από τις πιοδύσκολες πραγματικότητες που έχου-με να αντιμετωπίσουμε στη ζωή μας.Δυστυχώς είναι -σχεδόν- αναπόφευ-κτο πως κάποια στιγμή θα βρεθούμεστη δύσκολη θέση τού να χάσουμεέναν δικό μας άνθρωπο. Είναι καλόεκείνες τις στιγμές που δεν θα μπο-ρούμε να σκεφτούμε νηφάλια, ναέχουμε γύρω μας άτομα που είναισε θέση να το κάνουν για εμάς. Δενπρέπει να ξεχνάμε όμως πως οι δύ-σκολες καταστάσεις μας κάνουν ακό-μη δυνατότερους ως χαρακτήρες.Ολα τα δύσκολα έχουν διδάγματαπου μπορούμε να πάρουμε, αρκείνα είμαστε ανοικτοί σε αυτά.

Αναδημοσίευση από http://psychologein.sciblogs.net


Το αιώνιο ερώτημα της ζωής μετάθάνατον είναι πάντα καίριο. Ενααπό τα μεγαλύτερα μυστήρια πουαπασχόλησαν και απασχολούν τουςανθρώπους ανά τους αιώνες είναιτο τι συμβαίνει μετά. Ταινίες έχουνγυριστεί εμπνευσμένες από τη με-τάβαση στην «άλλη ζωή» και ποίησηέχει γραφτεί.

Η αναζήτηση μιας λύσης στιςθρησκείες είναι ένας τρόπος δοθείμια φαινομενικά λογική απάντηση,ενώ η επιστήμη επιχειρεί να δώσειτις δικές της εξηγήσεις. Οπως καινα έχει, όμως, είτε είναι ο φόβοςγια το οριστικό τέλος, ή η γοητείατου αγνώστου, ή ακόμα η ελπίδαότι τίποτα δεν τελειώνει όταν φτάσειεκείνη η στιγμή, οι συζητήσεις καικυρίως οι πραγματικές μαρτυρίεςόσων έφτασαν κοντά, έχουν πάνταεξαιρετικό ενδιαφέρον.

Μεταθανάτιες εμπειρίες και... μαρτυρίες

Τι είναι η επονομαζόμενη neardeath experience ή out-of-body ex-perience; Η μεταθανάτια εμπειρίασυναντάται σε ανθρώπους που φτά-σανε στο θάνατο και ενώ θεωρήθη-καν κλινικά νεκροί «επέστρεψαν»τελικά στη ζωή.

Αρκετοί από αυτούς, μάλιστα,περιγράφουν περιστατικά που βίω-σαν ενώ ήταν νεκροί. Δεν πρέπεινα μπερδεύουμε την μεταθανάτιαεμπειρία με την μετά θάνατο ζωή,η οποία (σύμφωνα με τις θρησκείες)είναι η συνέχιση της ζωής του πνεύ-ματος -ψυχής, ενώ το βιολογικό-υλικό σώμα έχει πεθάνει, δε λει-τουργεί. Ισως, όμως, οι εμπειρίεςαυτές να είναι μια πρόγευση του τισυμβαίνει μετά τον θάνατο. Με τηνπρόοδο των τεχνικών ανάνηψης οιπεριπτώσεις αυτών των εμπειριώνέχουν αυξηθεί κατά πολύ τα τελευ-ταία χρόνια, καθώς οι γιατροί κα-ταφέρνουν συχνά πλέον να επανα-φέρουν ασθενείς των οποίων η γραμ-μή ζωής στο μόνιτορ του νοσοκο-μείου ήταν για κάποια λεπτά τηςώρας... επίπεδη.

Επίσης, πρέπει να διαχωρίσουμεκαι την περίπτωση της νεκροφά-νειας. Κατά την οποία οι βιολογικέςλειτουργίες του οργανισμού ανα-στέλλονται σε τέτοιον βαθμό, ώστενα μην γίνονται αισθητές, με απο-τέλεσμα ο ασθενής να δίνει την εν-τύπωση ότι είναι νεκρός, χωρίς όμωςνα είναι.

Ετσι, μπορεί όσοι επιστρέφουναπό κατάσταση νεκροφάνειας ναμιλούν για την εμπειρία τους, αυτήόμως δεν είναι εξωσωματική καιδεν σχετίζεται με τον θάνατο.

Επιστρέφοντας στις μεταθανάτιεςεμπειρίες, πρωτοπόρος στις έρευνεςήταν η Elisabeth Kϋbler-Ross, Αμε-ρικανίδα ψυχίατρος ελβετικής κα-ταγωγής, η οποία όχι μόνο έγραψεπολύτιμα βιβλία γύρω από το θέμααυτό (On Death and Dying, Life

Lessons και On Life After Death),αλλά είχε και η ίδια -είτε προσωπικάή μέσω των ασθενών της- βιώσειτέτοιες συναρπαστικές εμπειρίες.Αυτές και η μελέτη της επιστήμης,την ώθησαν στην πίστη ότι ο θάνατοςείναι απλά ένα από τα πολλά στάδιατης ζωής, το οποίο όλοι θα πρέπεινα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπί-σουμε με ψυχραιμία και αξιοπρέπεια.

Ακολούθησε ο Dr. Raymond Mo-ody, ο οποίος επιδόθηκε σε επιστα-μένη έρευνα πάνω στο φαινόμενο.Ο Dr. Raymond Moody κατέγραψετις μαρτυρίες 150 ατόμων τα οποίαείτε ήρθαν κοντά στον θάνατο ήπέθαναν και επανήλθαν, ενώ είναικαι αυτός συγγραφέας ενδιαφερόν-των βιβλίων (The Light Beyond, Re-unions, Life After Loss, ComingBack, Reflections, The Last Laughκαι κυρίως το Life After Life).

Στην έρευνά του αυτή κατέληξεστο συμπέρασμα ότι οι πιο συχνές,κοινές μεταθανάτιες εμπειρίες είναιοι εξής 9:

- Ακουσμα ήχων, συνήθως βουη-τό.

- Αίσθημα γαλήνης και έλλειψηπόνου.

- Εξω-σωματική εμπειρία - Αίσθημα ότι ταξιδεύεις μέσα

από ένα τούνελ - Αίσθημα ότι ανυψώνεσαι στα

ουράνια - Εικόνες ατόμων, συχνά νεκρών

συγγενών - Συνάντηση με ένα πνευματικό

ον, π.χ. τον Θεό - Αποσπασματικές εικόνες ανα-

σκόπησης της ζωής του ατόμου πουπεθαίνει

- Αίσθημα απροθυμίας για επι-στροφή στην ζωή.

Τέλος, κορυφαία στιγμή στηνέρευνα των μεταθανάτιων εμπειριώνείναι και η ίδρυση της ΔιεθνούςΕνωσης Σπουδών στις ΜεταθανάτιεςΕμπειρίες (International Associationfor Near-Death Studies (IANDS))το 1978. Η IANDS βασίζει τις μελέτεςτης τόσο στους προαναφερθείς πρω-τοπόρους επιστήμονες όσο και σεμαρτυρίες απλών ανθρώπων, οι οποί-ες φαίνεται να συμφωνούν με τασυμπεράσματα της έρευνας του Mo-ody. Παράλληλα, η Ενωση δημοσι-εύει τριμηνιαίως την Journal ofNear-Death Studies, που αποτελείτο μοναδικό φιλολογικό περιοδικό

στον τομέα αυτόν.Πού κλίνουν οι επιστημονικές

(και μη) έρευνες για την στιγμή του θανάτου; Ολοι έχουμε ακούσει ιστορίες

για το μακρύ τούνελ με το φωςστην άκρη του, τη φωτεινή φιγού-ρα-οδηγό, τη δυνατότητα επιλογήςτης αναγέννησης ή του ξυπνήματοςστο ίδιο σώμα, ή ακόμα και της αι-

ώρησης, της δυνατότητας του «νε-κρού» να μεταφέρεται αστρικά όπουθέλει και να λαμβάνει γνώση τωνπάντων.

Πόσα από αυτά, όμως, είναι αλή-θεια και πόσα υπερβολές; Στις με-λέτες των φαινομένων οι απόψειςδιχάζονται και ενώ κάποιοι αναφέ-ρουν ότι στην μεταθανάτια εμπειρίαυπήρχε εξέλιξη αυτών που ζούσαν,άλλοι δηλώνουν να θυμούνται μόνοκάποια από τα παραπάνω στάδια ήμόνο ένα.

Οι ψυχολόγοι και ψυχίατροι,ωστόσο, που έχουν ασχοληθεί μετο θέμα συμφωνούν πως το πρώτοπου παρατηρείται κατά την near-death experience είναι ένας δυσά-ρεστος ήχος και μετά η αίσθησητου θανάτου.

Τα δυσάρεστα συναισθήματα με-ταβάλλονται σε μία ευχάριστη αί-σθηση της γαλήνης, ηρεμίας. Μετάπαρατηρείται η πρώτη «εξωσωματικήεμπειρία», η αίσθηση μετεώρισης,σαν αστρική προβολή, κατά τηνοποία το άτομο βλέπει το σώμα τουκαι τους γιατρούς (ή όποιον άλλον)να προσπαθούν να το επαναφέρουν,ενώ αιωρείται στον χώρο. Ακολουθείη κλασσική ιστορία με το τούνελκαι το φως, στο οποίο εισέρχεταιτο άτομο.

Προχωρά σε ένα μακρύ μαύρουτούνελ, προς ένα μπλε ή λευκό έν-τονο φως. Συνήθως το τούνελ συμ-βολίζει τη μετάβαση από την ζωήστον θάνατο και η ύπαρξη λευκούφωτός προμηνύει την γαλήνη καιτην ηρεμία που επικρατούν στηνάλλη πλευρά.

Εκεί συναντά αποθανόντες συγ-γενείς, φίλους ή αγαπημένα πρό-σωπα γενικά, με τα οποία μιλάεικαι έπειτα έρχεται σε επαφή με έναανώτερο ον και βιώνει μία σύντομηανασκόπηση της ζωής του. Αυτό εί-ναι το φαινόμενο «περνάει η ζωήμπρος στα μάτια σου σε δέκαταδευτερολέπτου». Μετά φτάνει σεένα σύνορο και επιστρέφει στο σώματου, συνήθως χωρίς να θέλει. Οτανξυπνάει έχει την αίσθηση ζεστασιάςακόμα και αν σε πολλές περιπτώσειςείναι γυμνό.

Αυτά σε γενικές γραμμές είναιτα στάδια που περνάνε όσοι πι-στεύουν ότι θυμούνται τι ζήσανεκαι ότι οι εμπειρίες αυτές δεν ήτανπαραισθήσεις ή παιχνίδια του μυα-λού. Υπάρχει, βέβαια, και η περί-πτωση όσων λένε ότι επέστρεψανμε γνώσεις και ικανότητες. Αλήθειαή ψέματα; Οι επιστήμονες συνεχί-ζουν να προσπαθούν να δώσουνλογικές εξηγήσεις και να επιχειρη-ματολογήσουν με πραγματικά γε-γονότα.

Πέρα, όμως, από τους ερευνητέςπου συμφωνούν με τις παραπάνωαπόψεις και με το γεγονός ότι ηnear-death experience είναι ένα αμι-γώς ψυχολογικό φαινόμενο πουπροκύπτει από ένα μυαλό που δενοξυγονώνεται, υπάρχει και άλλη μίαομάδα ερευνητών που είναι κάθετηστο ότι καμία θεωρία δε μπορεί ναβασιστεί απλά στην λειτουργία τουμυαλού και ότι θα πρέπει να ανα-λογιστούμε την προοπτική η συνεί-δηση να υπάρχει ανεξάρτητα απότην λειτουργία του μυαλού ή του-λάχιστον να είναι πιο σύνθετη απόό,τι φανταζόμαστε. Σε πρόσφατοσυνέδριο σχετικά με τις near-deathexperiences, μάλιστα, μία ομάδααφοσιωμένων στο θέμα ερευνητώνκατέληξε ότι παρόλο που οι ndeπροκύπτουν από βιοχημικές αλλαγέςτου εγκεφάλου, «το εκπληκτικάπλούσιο και σύνθετο περιεχόμενότους δε μπορεί παρά να αναχθεί σεαπλές ψευδαισθήσεις». Αν είναι,

Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Ξέρει κανείς;


όμως, έτσι προς τι όλη αυτή η φα-σαρία;

Πού... «καταλήγουμε» τελικά; Το 1901 πρώτος ο φυσικός Dun-

can MacDougall προσπάθησε ναπείσει για την ύπαρξη της ψυχήςμετρώντας το βάρος ατόμων πρινκαι μετά τον θάνατο και βρήκε ότιαυτοί ζύγιζαν 21 γραμμάρια λιγό-τερο. Ο Charles Tart ήταν ο πρώτοςπου ασχολήθηκε με τα πειράματατων «εξωσωματικών εμπειριών»,ώσπου φτάσαμε στις μέρες μας,στην πρώτη ουσιαστικά μεγάλη έρευ-να από τον Σαμ Πέρνια και το επι-τελείο του.

Στο Ιατρικό Κέντρο Weill Cornellτης Νέας Υόρκης, ο κορυφαίος για-τρός στην επιστημονική έρευνα τουθανάτου ο δρ. Σαμ Πάρνια, μαζί μετους συνεργάτες του στο «ΣχέδιοΑνθρώπινης Συνείδησης» ανέλαβαννα φέρουν εις πέρας μια μεγάλητρίχρονη έρευνα για το τι συμβαίνειστις περιπτώσεις που κάποιος ζειμια «εξωσωματική» εμπειρία. 25 ια-τρικά κέντρα από τον Καναδά, τηνΕυρώπη και τις ΗΠΑ θα συνεργα-στούν στην εξέταση 1500 ατόμωνπου επέζησαν μετά από καρδιακήανακοπή. Είναι όμως αυτή η σωστήπροσέγγιση στο φαινόμενο;

Είναι γνωστό ότι όταν κάποιοςπαθαίνει καρδιακή προσβολή τοαίμα σταματάει να πηγαίνει στονεγκέφαλο, ενώ οι γιατροί προσπα-θούν να τον επαναφέρουν.

Εκείνα τα δέκα δευτερόλεπτα,περίπου, που μεσολαβούν, παρα-δόξως το 10%-20% από όσους έχουνεπιστρέψει στη ζωή μέχρι σήμερα,αναφέρουν ότι είχαν συνείδηση. Οσκοπός είναι να ανακαλύψουν οιεπιστήμονες εάν είναι παραίσθησηόσα αναφέρουν τα άτομα αυτά ήπραγματικές μεταθανάτιες εμπειρίες.

Η έρευνα για να ανακαλύψουντι πραγματικά συμβαίνει βασίζεταιστο εξής απλό σχέδιο: Οσοι λένεότι βλέπουν αιωρούμενοι τους για-τρούς να προσπαθούν να σώσουντα σώματά τους, λογικά -εάν υπάρχειίχνος λογικής σε όλο αυτό- πρέπεινα είναι σε θέση να δουν και κάποιεςεικόνες που έχουν τοποθετήσει στοπείραμα οι γιατροί σε τέτοια θέσηώστε να είναι εμφανείς μόνο σε κά-ποιον που αιωρείται ψηλά. Σίγουραπρόκειται για μια πρωτοποριακήκαι τολμηρή έρευνα με αποτελέ-σματα που θα ιντριγκάρουν και θαεγείρουν αντιδράσεις. Σε κάθε πε-ρίπτωση, πάντως, θα περιμένουμετα αποτελέσματα αυτά με ανυπο-μονησία.

Γιατί; Τι θα αλλάξει στην αντί-ληψή μας ή στην ζωή μας αν ξέρου-με; Ισως την απάντηση να έχουν οιίδιοι οι άνθρωποι που επανήλθανπ.χ. από καρδιακή ανακοπή καιαυτή είναι η θέληση για ζωή, ηαγάπη προς τους άλλους και η αί-σθηση ότι τους δόθηκε μια δεύτερηευκαιρία την οποία θέλουν να αξιο-ποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο.Ισως, πάλι, η γνώση περί θανάτουνα μας βοηθήσει να γίνουμε λίγο

πιο ανοιχτόμυαλοι απέναντί του.Οπως λέει και ο κορυφαίος ψυχία-τρος Karl Jansen «είναι καλό ναέχει κανείς ανοιχτό μυαλό, αλλάόχι υπερβολικά ανοιχτό για να μηνπέσει το μυαλό έξω».

Επιστημονικές έρευνεςΥπάρχει άραγε ζωή μετά το θά-

νατο; Τι συμβαίνει και που πάμεόταν πεθαίνουμε; Υπάρχει παρά-δεισος και κόλαση; Το αιώνιο ερώ-τημα της ζωής μετά θάνατον είναιπάντα καίριο και αποτελεί ένα μυ-στήριο που απασχόλησε και απα-σχολεί εκατοντάδες χρόνια τους αν-θρώπους...

Οσες ταινίες και να βλέπουμε,όσα θρησκευτικά βιβλία και να δια-βάζουμε, όσο πίστη και αν διαθέ-τουμε ο φόβος για το τέλος και τοάγνωστο αλλά και η ελπίδα ότι τί-ποτα δεν τελειώνει όταν κλείσουμεγια πάντα τα μάτια μας έχουν πάνταεξαιρετικό ενδιαφέρον.

Τι ακριβώς όμως συμβαίνει ότανπεθαίνουμε;

Υπάρχει μεταθανάτιος ζωή;Ο Δρ. Eben Alexander υπήρξε

νευροχειρουργός και καθηγητήςστην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντγια 25 χρόνια. Το 2008, αντιμετώ-πισε μια εξαιρετικά σπάνια μορφήβακτηριακής μηνιγγίτιδας και έπεσεσε βαθύ κόμμα.

Μετά από επτά ημέρες που είχεπρακτικά εγκεφαλικό θάνατο, ο Δρ.Alexander συνήλθε από το κώμα,πραγματικά άθικτος. Οι αναμνήσειςτου από το κώμα ποικίλουν απόένα όραμα ενός σκοτεινού καφέ μέ-

χρι ένα ταξίδι μέσα από τον «πυρή-να», όπου αντιμετώπισε τη θέα τουΘεού. Οταν ξύπνησε είχε συνειδη-τοποιήσει πως υπήρχε μια άλλουείδους ύπαρξη πέρα από αυτή πουήξερε και μελετούσε.

Οι περισσότεροι επιστήμονες θε-ωρούν ότι «όταν ο εγκέφαλος πε-θαίνει, αυτό συμβαίνει και στο νουή ψυχή ή εαυτό».

Αλλά η εμπειρία του Δρ. Alexan-der δείχνει ότι αυτό δεν είναι όληη αλήθεια, πώς είναι δυνατόν ναπεθαίνει η ψυχή μαζί με τον εγκέ-

φαλο όταν τη στιγμή που κάποιοςείναι εγκεφαλικά νεκρός έχει μιαπλούσια πνευματική εμπειρία;Ο νους μπορεί να λειτουργήσει

χωρίς το φυσικό σώμαΟ Δρ. Bruce Greyson, ψυχίατρος

στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια,είναι ένας από τους σημαντικότερουςειδικούς στις επιθανάτιες εμπειρίες,έχοντας μελετήσει πάνω από 100περιπτώσεις επεισοδίων κοντά στοθάνατο.

Από τη δουλειά του έμαθε ότιαρκετοί ασθενείς αφηγούνται τη

βίωση ενός αισθήματος ειρήνης,αγάπης και αίσθησης αποχώρησηςαπό το φυσικό σώμα. Κάποιες φορέςυπήρχαν ακόμα και συναντήσεις μεθεότητες ή με αποθανόντα αγαπη-μένα πρόσωπα.

Αν και οι περισσότεροι επιστή-μονες αποπέμπουν τέτοιες «εμπει-ρίες» ως τίποτε περισσότερο απόψευδαισθήσεις που πυροδοτούνταιόταν ο εγκέφαλος βρίσκεται κάτωαπό φοβερή πίεση, ο Greyson πι-στεύει ότι αυτές οι επιθανάτιες εμ-πειρίες υποδηλώνουν ότι ο νουςμπορεί στην πραγματικότητα να λει-τουργήσει χωρίς το φυσικό σώμα.Οπως και ο Δρ. Alexander, λέει ότιαυτή η «απίστευτα φωτεινή» εμπει-ρία συμβαίνει συχνά όταν ο εγκέ-φαλος κλινικά δεν λειτουργεί.

Δεν πεθαίνουμε ποτέ πραγματικά

Ο Robert Lanza, ο επιστήμοναςπου ανέπτυξε τη θεωρία του Βιο-κεντρισμού (Biocentrism), ισχυρί-ζεται ότι εφόσον ο χώρος και ο χρό-νος υπάρχουν μονάχα ως εργαλείαγια να καταλαβαίνουμε τον κόσμογύρω μας, χωρίς τη συνείδηση οχώρος και ο χρόνος δεν υπάρχεικαι συνεπώς στην πραγματικότηταποτέ δεν πεθαίνουμε. Χωρίς τηνστερεά ύπαρξη του χρόνου, μπορείνα πάρει κανείς οποιαδήποτε στιγμήτου χρόνου, είτε το παρελθόν είτετο μέλλον, ως το νέο πλαίσιο ανα-φοράς. «Ο θάνατος είναι μια επα-νεκκίνηση που οδηγεί σε όλες τιςλανθάνουσες δυνατότητες».

Οι ιδέες αυτές του Lanza είναιστενά δεμένες με τη θεωρία πουέχει εισηγηθεί, σύμφωνα με τηνοποία, η ζωή και η βιολογία είναικεντρικές έννοιες στην ύπαρξη, στηνπραγματικότητα και στον κόσμο καιαυτό που συμβαίνει είναι ότι η ζωήδημιουργεί το σύμπαν και όχι τοσύμπαν τη ζωή. Σύμφωνα με τονΒιοκεντρισμό, οι σύγχρονες θεωρίεςγια τον φυσικό κόσμο δεν λειτουρ-γούν και δεν θα μπορέσουν να λει-τουργήσουν εάν δεν εξηγήσουν πλή-ρως τη ζωή και τη συνείδηση.

Δε συμβαίνει τίποτε το «φανταστικό»

Οπως πολλοί από την επιστημο-νική κοινότητα, έτσι και ο Δρ. WendyWright, νευρολόγος από το Πανε-πιστήμιο Emory, πιστεύει ότι οι επι-θανάτιες εμπειρίες είναι καθαρά ένααποτέλεσμα της απελευθέρωσης εν-δορφίνης στον εγκέφαλο.

«Ετσι όταν απελευθερώνονταιαυτές οι χημικές ουσίες, αυτά ταδιαφορετικά είδη φαινομένων μπο-ρούν να συμβούν: ένα άτομο μπορείνα δει ένα φως, ή να βιώσει μια αί-σθηση ειρήνης ή ηρεμίας. Να νιώ-σουν ότι περιβάλλονται από αγα-πημένα πρόσωπα».

Τέτοια οράματα, αν και εν δυνά-μει ανακουφιστικά για το άτομο,δεν είναι τίποτε περισσότερο απόκόλπα του εγκεφάλου, σύμφωνα μετον Δρ. Wright.

Πηγές: ΤΑ ΝΕΑ, in2life, star


Οι υπόδικοι νεκροίΓέροντα, όταν πεθάνει ο άν-

θρωπος, συναισθάνεται αμέσωςσε τι κατάσταση βρίσκεται;

Ναι, συνέρχεται και λέει «τι έκα-να;», αλλά «φαϊντά γιόκ» (έκφρασητης τουρκικής γλώσσας που σημαίνει«δεν υπάρχει όφελος, δεν υπάρχειχαΐρι»), δηλαδή δεν ωφελεί αυτό.Οπως ένας μεθυσμένος, αν σκοτώσειλ.χ. την μάνα του, γελάει, τραγου-δάει, επειδή δεν καταλαβαίνει τιέκανε, και, όταν ξεμεθύσει, κλαίεικαι οδύρεται και λέει «τι έκανα;»,έτσι και όσοι σ’ αυτήν την ζωή κά-νουν αταξίες είναι σαν μεθυσμένοι.Δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεναισθάνονται την ενοχή τους. Οτανόμως πεθάνουν, τότε φεύγει αυτήη μέθη και συνέρχονται. Ανοίγουντα μάτια της ψυχής τους και συναι-σθάνονται την ενοχή τους, γιατί ηψυχή, όταν βγει από το σώμα, κι-νείται, βλέπει, αντιλαμβάνεται μεμια ασύλληπτη ταχύτητα.

Μερικοί ρωτούν πότε θα γίνει ηΔευτέρα Παρουσία. Για τον άνθρωποόμως που πεθαίνει γίνεται κατά κά-ποιον τρόπο η Δευτέρα Παρουσία,γιατί κρίνεται ανάλογα με την κα-τάσταση στην οποία τον βρίσκει οθάνατος.

Γέροντα, πως είναι οι κολα-σμένοι;

Είναι υπόδικοι, φυλακισμένοι,που βασανίζονται ανάλογα με τιςαμαρτίες που έκαναν και περιμένουννα γίνει η τελική δίκη, η μέλλουσακρίση. Υπάρχουν βαρυποινίτες,υπάρχουν και υπόδικοι με ελαφρό-τερες ποινές.

Και οι Αγιοι και ο ληστής;Οι Αγιοι και ο ληστής είναι στον

Παράδεισο, άλλα δεν έχουν λάβειτην τέλεια δόξα, όπως και οι υπόδι-κοι είναι στην κόλαση, άλλα δενέχουν λάβει την τέλεια καταδίκη.Ο Θεός, ενώ έχει πει εδώ και τόσουςαιώνες το «μετανοείτε ήγγικε γαρ ηβασιλεία των ουρανών», παρατείνει- παρατείνει τον χρόνο, επειδή πε-ριμένει εμάς (εννοεί την ανθρωπό-τητα στο σύνολό της) να διορθω-θούμε. Αλλά εμείς παραμένονταςστις κακομοιριές μας αδικούμε τουςΑγίους, γιατί δεν μπορούν να λάβουντην τέλεια δόξα, την οποία θα λά-βουν μετά την μέλλουσα Κρίση.Η προσευχή και τα μνημόσυνα

για τους κεκοιμημένουςΓέροντα, οι υπόδικοι νεκροί

μπορούν να προσεύχονται;Ερχονται σε συναίσθηση και ζη-

τούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούννα βοηθήσουν τον εαυτό τους. Οσοιβρίσκονται στον Αδη μόνον έναπράγμα θα ήθελαν από τον Χριστό:να ζήσουν πέντε λεπτά, για να με-τανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμεπεριθώρια μετανοίας, ενώ οι καη-μένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούνπια μόνοι τους να καλυτερεύσουντην θέση τους, αλλά περιμένουν

από μας βοήθεια. Γι’ αυτό έχουμεχρέος να τους βοηθούμε με τηνπροσευχή μας. Μου λέει ο λογισμόςότι μόνον το δέκα τοις εκατό απότους υπόδικους νεκρούς βρίσκονταισε δαιμονική κατάσταση και, εκείπου είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οιδαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλάκαι δεν δέχονται βοήθεια. Γιατί, τίνα τους κάνει ο Θεός; Σαν ένα παιδίπου απομακρύνεται από τον πατέρατου, σπαταλάει όλη την περιουσίατου και από πάνω βρίζει τον πατέρατου. Ε, τι να το κάνει αυτό ο πατέρας

του; Οι άλλοι όμως υπόδικοι, πουέχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονταιτην ενοχή τους, μετανοούν και υπο-φέρουν για τις αμαρτίες τους. Ζητούννα βοηθηθούν και βοηθιούνται θε-τικά με τις προσευχές των πιστών.Τους δίνει δηλαδή ο Θεός μια ευ-καιρία, τώρα που είναι υπόδικοι,να βοηθηθούν μέχρι να γίνει η Δευ-τέρα Παρουσία. Και όπως σ’ αυτήντην ζωή, αν κάποιος είναι φίλος μετον βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήσεικαι να βοηθήσει έναν υπόδικο, έτσικαι αν είναι κανείς «φίλος» με τονΘεό, μπορεί να μεσολαβήσει στονΘεό με την προσευχή του και ναμεταφέρει τους υπόδικους νεκρούςαπό την μια «φυλακή» σε άλλη κα-λύτερη, από το ένα «κρατητήριο»σε ένα άλλο καλύτερο. Η ακόμημπορεί να τους μεταφέρει και σε«δωμάτιο» η σε «διαμέρισμα».

Οπως ανακουφίζουμε τους φυ-λακισμένους με αναψυκτικά κ.λπ.που τους πηγαίνουμε, έτσι και τουςνεκρούς τους ανακουφίζουμε με τιςπροσευχές και τις ελεημοσύνες πουκάνουμε για την ψυχή τους. Οι προ-σευχές των ζώντων για τους κεκοι-μημένους και τα μνημόσυνα είναι

η τελευταία ευκαιρία που δίνει οΘεός στους κεκοιμημένους να βοη-θηθούν, μέχρι να γίνει η τελικήΚρίση. Μετά την δίκη δεν θα υπάρχειπλέον δυνατότητα να βοηθηθούν.

Ο Θεός θέλει να βοηθήσει τουςκεκοιμημένους, γιατί πονάει για τηνσωτηρία τους, αλλά δεν το κάνει,γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει ναδώσει δικαίωμα στον διάβολο ναπει: «Πως τον σώζεις αυτόν, ενώδεν κοπίασε;». Οταν όμως εμείςπροσευχόμαστε για τους κεκοιμη-μένους, Του δίνουμε το δικαίωμα

να επεμβαίνει. Περισσότερο μάλιστασυγκινείται ο Θεός, όταν κάνουμεπροσευχή για τους κεκοιμημένουςπαρά για τους ζώντες.

Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας έχειτα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνη-μόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγόροςγια τις ψυχές των κεκοιμημένων.Εχουν την δυνατότητα και από τηνκόλαση να βγάλουν την ψυχή. Κιεσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία ναδιαβάζετε κόλλυβο για τους κεκοι-μημένους. Εχει νόημα το σιτάρι.«Σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εναφθαρσία», λέει η Γραφή. Στον κό-σμο μερικοί βαριούνται να βράσουνλίγο σιτάρι και πηγαίνουν στην εκ-κλησία σταφίδες, κουραμπιέδες, κου-λουράκια, για να τα διαβάσουν οιιερείς. Και βλέπεις, εκεί στο ΑγιονΟρος κάτι γεροντάκια τα καημένασε κάθε Θεία Λειτουργία κάνουνκόλλυβο και για τους κεκοιμημένουςκαι για τον Αγιο που γιορτάζει, γιανα έχουν την ευλογία του.

Γέροντα, αυτοί που έχουν πε-θάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύ-τερη ανάγκη από προσευχή;

Εμ, όταν μπαίνει κάποιος στηνφυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύε-

ται πιο πολύ; Να κάνουμε προσευχήγια τους κεκοιμημένους που δενευαρέστησαν στον Θεό, για να κάνεικάτι και γι’ αυτούς ο Θεός. Ιδίως,όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν σκλη-ρός -θέλω να πω, ότι φαινόταν σκλη-ρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότιήταν σκληρός, αλλά στην πραγμα-τικότητα να μην ήταν- και είχε καιαμαρτωλή ζωή, τότε να κάνουμεπολλή προσευχή, Θείες Λειτουργίες,Σαρανταλείτουργα για την ψυχήτου και να δίνουμε ελεημοσύνη σεφτωχούς για την σωτηρία της ψυχής

του, για να ευχηθούν οι φτωχοί «ν’αγιάσουν τα κόκκαλά του», ώστενα καμφθεί ο Θεός και να τον ελε-ήσει. Ετσι, ό,τι δεν έκανε εκείνος,το κάνουμε εμείς γι’ αυτόν. Ενώένας άνθρωπος που είχε καλοσύνη,ακόμη και αν η ζωή του δεν ήτανκαλή, επειδή είχε καλή διάθεση,με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.

Εχω υπ’ όψιν μου γεγονότα πουμαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοιβοηθιούνται με την προσευχή πνευ-ματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθεστο Καλύβι και μου είπε με κλάματα:«Γέροντα, δεν έκανα προσευχή γιακάποιον γνωστό μου κεκοιμημένοκαι μου παρουσιάσθηκε στον ύπνομου. «Είκοσι μέρες, μου είπε, έχειςνα με βοηθήσεις με ξέχασες καιυποφέρω». Πράγματι, μου λέει, εδώκαι είκοσι μέρες είχα ξεχασθεί μεδιάφορες μέριμνες και ούτε για τονεαυτό μου δεν προσευχόμουν».

Οταν, Γέροντα, πεθάνει κάποι-ος και μας ζητήσουν να προσευ-χηθούμε γι’ αυτόν, είναι καλό νακάνουμε κάθε μέρα ένα κομπο-σχοίνι μέχρι τα σαράντα;

Αμα κάνεις κομποσχοίνι γι’ αυτόν,βάλε και άλλους κεκοιμημένους.

Γιατί να πάει μια αμαξοστοιχία στονπροορισμό της με έναν μόνον επι-βάτη, ενώ χωράει και άλλους; Πόσοικεκοιμημένοι έχουν ανάγκη οι καη-μένοι και ζητούν βοήθεια και δενέχουν κανέναν να προσευχηθεί γι’αυτούς!

Μερικοί κάθε τόσο κάνουν μνη-μόσυνο μόνο για κάποιον δικό τους.Με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθιέταιούτε ο δικός τους, γιατί η προσευχήτους δεν είναι τόσο ευάρεστη στονΘεό. Αφού τόσα μνημόσυνα έκανανγι’ αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως καιγια τους ξένους.

Γέροντα, με απασχολεί μερικέςφορές η σωτηρία του πατέρα μου,γιατί δεν είχε καμιά σχέση μετην Εκκλησία.

Δεν ξέρεις την κρίση του Θεούτην τελευταία στιγμή. Πότε σε απα-σχολεί; Κάθε Σάββατο. Γιατί αυτήντην ημέρα την δικαιούνται οι κε-κοιμημένοι.

Γέροντα, οι νεκροί που δενέχουν ανθρώπους να προσεύχον-ται γι’ αυτούς βοηθιούνται απότις προσευχές εκείνων που προ-σεύχονται γενικά για τους κεκοι-μημένους;

Και βέβαια βοηθιούνται. Εγώ,όταν προσεύχομαι για όλους τουςκεκοιμημένους, βλέπω στον ύπνομου τους γονείς μου, γιατί ανα-παύονται από την προσευχή πουκάνω. Κάθε φορά που έχω ΘείαΛειτουργία, κάνω και γενικό μνη-μόσυνο για όλους τους κεκοιμημέ-νους και εύχομαι για τους βασιλείς,για τους αρχιερείς κ.λπ. και στοτέλος λέω «και υπέρ ων τα ονόματαουκ εμνημονεύθησαν». Αν καμιάφορά δεν κάνω ευχή για τους κε-κοιμημένους, παρουσιάζονται γνω-στοί κεκοιμημένοι μπροστά μου.Εναν συγγενή μου, που είχε σκο-τωθεί στον πόλεμο, τον είδα ολό-κληρο μπροστά μου μετά την ΘείαΛειτουργία, την ώρα του μνημοσύ-νου, γιατί αυτόν δεν τον είχα ολό-κληρο γραμμένο με τα ονόματα τωνκεκοιμημένων, επειδή μνημονευότανστην Προσκομιδή με τους ηρωικώςπεσόντες. Κι εσείς στην Αγία Πρό-θεση να μη δίνετε να μνημονευθούνμόνον ονόματα ασθενών, αλλά καιονόματα κεκοιμημένων, γιατί με-γαλύτερη ανάγκη έχουν οι κεκοι-μημένοι.

Το καλύτερο μνημόσυνογια τους κεκοιμημένους

Το καλύτερο από όλα τα μνημό-συνα που μπορούμε να κάνουμεγια τους κεκοιμημένους είναι η προ-σεκτική ζωή μας, ο αγώνας που θακάνουμε, για να κόψουμε τα ελατ-τώματά μας και να λαμπικάρουμετην ψυχή μας. Γιατί η δική μαςελευθερία από τα υλικά πράγματακαι από τα ψυχικά πάθη, έκτος απότην δική μας ανακούφιση, έχει ωςαποτέλεσμα και την ανακούφισητων κεκοιμημένων προπάππων όλης

Γέροντας Παΐσιος: Η μετά θάνατον ζωή


της γενιάς μας. Οι κεκοιμημένοινιώθουν χαρά, όταν ένας απόγονόςτους είναι κοντά στον Θεό. Αν εμείςδεν είμαστε σε καλή πνευματικήκατάσταση, τότε υποφέρουν οι κε-κοιμημένοι γονείς μας, ο πάππουςμας, ο προπάππος μας, όλες οι γε-νεές. «Δες τι απογόνους κάναμε!»,λένε και στενοχωριούνται. Αν όμωςείμαστε σε καλή πνευματική κατά-σταση, ευφραίνονται, γιατί και αυτοίέγιναν συνεργοί να γεννηθούμε καιο Θεός κατά κάποιον τρόπο υπο-χρεώνεται να τους βοηθήσει. Αυτόδηλαδή που θα δώσει χαρά στουςκεκοιμημένους είναι να αγωνισθούμενα ευαρεστήσουμε στον Θεό με τηνζωή μας, ώστε να τους συναντήσουμεστον Παράδεισο και να ζήσουμεόλοι μαζί στην αιώνια ζωή.

Επομένως, αξίζει τον κόπο ναχτυπήσουμε τον παλαιό μας άνθρω-πο, για να γίνει καινός και να μηβλάπτει πια ούτε τον εαυτό τουούτε άλλους ανθρώπους, αλλά ναβοηθάει και τον εαυτό του και τουςάλλους, είτε ζώντες είναι είτε κε-κοιμημένοι.

Η παρρησία των δικαίων προς τον Θεό

Γέροντα, στην προς ΑρχαρίουςΕπιστολή σας γράφετε: «Παρόλοπου καταλαβαίνουν οι αληθινοίμοναχοί ότι αυτό που απολαμβά-νουν σ’ αυτήν την ζωή είναι μέροςτης χαράς του Παραδείσου καιότι στον Παράδεισο θα είναι πε-ρισσότερη, εν τούτοις από πολλήαγάπη προς τον πλησίον τους θέ-λουν να ζήσουν επί της γης, γιανα βοηθούν τους ανθρώπους μετην προσευχή, να επεμβαίνη οΘεός και να βοηθιέται ο κόσμος».

Γράψε: «Θέλουν να ζήσουν επίτης γης, για να συμπάσχουν με τουςανθρώπους και να τους βοηθούν μετην προσευχή».

Στην άλλη ζωή, Γέροντα, έναςσωστός μοναχός πάλι δεν θα βοη-θάει με την προσευχή του τουςανθρώπους;

Και στην άλλη ζωή θα βοηθάειμε την προσευχή του, αλλά δεν θαυποφέρει, ενώ τώρα συμπάσχει δενπερνάει χαρούμενα εδώ, «με χα-ρούμενη την όψη και με βλέμμαλαμπερό»! Οσο όμως υποφέρει γιατον πλησίον του, τόσο ανταμείβεταιμε θεία παρηγοριά, και αυτό είναικατά κάποιον τρόπο και η πληρο-φορία ότι βοηθιέται ο άλλος. Αύτηη παραδεισένια χαρά είναι η θείαανταμοιβή για τον πόνο που νιώθειγια τον αδελφό του.

Δηλαδή, Γέροντα, οι Αγιοι πουεπικαλούμαστε να μας βοηθήσουνδεν συμπάσχουν μαζί μας;

Εκεί δεν έχει πόνο, βρε παιδάκιμου! Στον Παράδεισο υποφέρουν;«Ενθα ουκ έστι πόνος ου λύπη ουστεναγμός» δεν λέει;

Υστερα οι Αγιοι έχουν υπ’ όψιντους την θεία ανταμοιβή που θαλάβουν όσοι άνθρωποι βασανίζονταισ’ αυτήν την ζωή και αυτό τουςκάνει να χαίρονται. Μα και ο Ιδιοςο Θεός που έχει τόση αγάπη, τόση

ευσπλαχνία, πως αντέχει αυτόν τονμεγάλο πόνο των ανθρώπων; Αντέ-χει, γιατί έχει υπ’ όψιν Του την θείαανταμοιβή που τους περιμένει. Οσοδηλαδή βασανίζονται εδώ οι άν-θρωποι, τόσο τους αποταμιεύει εκείουράνιο μισθό. Ενώ εμείς αυτά δεντα βλέπουμε και συμπάσχουμε μεόσους υποφέρουν. Γι’ αυτό, ότανκάποιος τα βλέπει λίγο αυτά καιέχει υπ’ όψιν του την ανταμοιβήπου θα λάβουν, δεν υποφέρει τόσοπολύ.

Οταν, Γέροντα, παρακαλούμετον Θεό να βοηθήσει κάποιον κε-κοιμημένο που δεν έχει ανάγκη,πάει χαμένη αυτή η προσευχή;

Πως να πάει χαμένη; Οταν λέμε«ανάπαυσον τον τάδε» και αυτόςείναι σε καλή θέση στην άλλη ζωή,δεν παρεξηγείται, ίσα - ίσα συγκι-νείται. «Για δες, λέει, εγώ είμαι σεκαλή θέση και εκείνοι αγωνιούν»,οπότε φιλοτιμείται και μας βοηθάειπιο πολύ, πρεσβεύοντας στον Θεόγια μας. Αλλά που να ξέρεις σε τικατάσταση βρίσκεται ο άλλος; Φυ-σιολογικά κάνεις ευχή πρώτα γι’αυτούς που γνωρίζεις ότι με τηνζωή τους λύπησαν τον Θεό και εύ-χεσαι και για άλλες ανάλογες περι-πτώσεις και ύστερα εύχεσαι και γιαόλους τους κεκοιμημένους.

Η μέλλουσα ΚρίσηΓέροντα, πως εξαγνίζεται η

ψυχή;Οταν ο άνθρωπος εργασθεί τις

εντολές του Θεού, κάνει δουλειάστον εαυτό του και καθαρισθεί απότα πάθη, τότε ο νους φωτίζεται,φθάνει σε ύψος θεωρίας, και η ψυχήλαμπρύνεται και γίνεται όπως ήτανπριν από την πτώση των Πρωτο-πλάστων. Σε τέτοια κατάσταση θαβρίσκεται μετά την ανάσταση τωννεκρών. Μπορεί όμως ο άνθρωποςνα δη την ανάσταση της ψυχής τουπριν από την κοινή ανάσταση, ανκαθαρισθεί τελείως από τα πάθη.Το σώμα του τότε θα είναι αγγελικό,άυλο, και δεν θα νοιάζεται για τροφήυλική.

Γέροντα, πως θα γίνει η μέλ-λουσα Κρίση;

Στην μέλλουσα Κρίση θα απο-καλυφθεί σε μια στιγμή η κατάστασητου κάθε ανθρώπου και μόνος τουκαθένας θα τραβήξει για ’κει πουείναι. Καθένας θα βλέπει σαν σετηλεόραση τα δικά του χάλια καιτην πνευματική κατάσταση του άλ-λου. Θα καθρεφτίζει τον εαυτό τουστον άλλον και θα σκύβει το κεφάλικαι θα πηγαίνει στην θέση του. Δενθα μπορεί λ.χ. να πει μια νύφη πουκαθόταν μπροστά στην πεθερά τηςσταυροπόδι και η πεθερά της μεσπασμένο πόδι φρόντιζε το εγγο-νάκι: «γιατί, Χριστέ μου, βάζεις τηνπεθερά μου στον Παράδεισο κι εμέ-να δεν με βάζεις;», επειδή θα έρχεταιμπροστά της εκείνη η σκηνή. Θαθυμάται την πεθερά της που στεκό-ταν όρθια με σπασμένο πόδι καιφρόντιζε το εγγονάκι της και δενθα έχει μούτρα να πάει στον Παρά-δεισο, αλλά ούτε και θα χωράει

στον Παράδεισο. Ή οι μοναχοί θαβλέπουν τι δυσκολίες, τι δοκιμασίεςείχαν οι κοσμικοί και πως τις αντι-μετώπισαν και, αν δεν έχουν ζήσεισωστά, θα σκύψουν το κεφάλι καιθα τραβήξουν μόνοι τους για εκείπου θα είναι.

Θα δουν εκεί οι μοναχές, πουδεν ευαρέστησαν στον Θεό, ηρωίδεςμάνες, που ούτε υποσχέσεις έδωσαν,ούτε τις ευλογίες και τις ευκαιρίεςτις δικές τους είχαν, πως αγωνίσθη-καν και σε τι κατάσταση πνευματικήέφθασαν, και εκείνες, καλόγριες, μετι μικροπρέπειες ασχολούνταν καιβασανίζονταν, και θα ντρέπονται!Ετσι μου λέει ο λογισμός ότι θαγίνει η Κρίση. Δεν θα πει δηλαδή οΧριστός: «έλα εδώ εσύ, τι έκανες;»η «εσύ θα πας στην κόλαση, εσύστον Παράδεισο», αλλά ο καθέναςθα συγκρίνει τον εαυτό του με τονάλλον και θα τραβήξει για εκεί πουθα είναι.

Η μέλλουσα ζωήΓέροντα, έφερα γλυκά να κε-

ράσετε.Δες πως χαίρονται! Στην άλλη

ζωή θα λέμε: «Με τι χαζά χαιρόμα-σταν! Τι μας συγκινούσαν τότε!».Ενώ τώρα σκιρτάει η καρδιά γι’αυτά.

Γέροντα, πως θα το καταλά-βουμε αυτό από τώρα;

Αμα το καταλάβετε αυτό απότώρα, δεν θα το πείτε μεθαύριοστην άλλη ζωή. Πάντως, όσοι βρί-σκονται εκεί επάνω, καλά περνούν.Ξέρεις τι εργόχειρο κάνουν εκείστον Ουρανό; Συνέχεια δοξολογούντον Θεό.

Γέροντα, γιατί το σώμα Τουνεκρού λέγεται «λείψανο»;

Γιατί είναι ό,τι μένει εδώ στηνγη από τον άνθρωπο μετά τον θά-νατο. Ο κυρίως άνθρωπος, που είναιη ψυχή, φεύγει στον Ουρανό. Στηνμέλλουσα Κρίση θα αναστήσει οΘεός και το σώμα, για να κριθή μεαυτό ο άνθρωπος, γιατί με αυτόέζησε και αμάρτησε. Στην άλλη ζωήόλοι θα έχουν το ίδιο σώμα -πνευ-ματικό σώμα-, το ίδιο ανάστημα,και οι κοντοί και οι ψηλοί, την ίδιαηλικία, και οι νέοι και οι γέροι καιτα μωρά, αφού η ψυχή είναι ίδια.Θα υπάρχει δηλαδή μια αγγελικήηλικία.

Γέροντα, στην άλλη ζωή όσοιθα είναι στην Κόλαση θα βλέπουναυτούς που θα είναι στον Παρά-δεισο;

Κοίταξε, όπως αυτοί που είναιτην νύχτα έξω στο σκοτάδι βλέπουνόσους είναι μέσα σε ένα δωμάτιοφωτισμένο, έτσι και όσοι θα βρί-σκονται στην κόλαση θα βλέπουνόσους θα είναι στον Παράδεισο. Καιαυτό θα είναι μεγαλύτερη κόλαση.Οπως πάλι όσοι την νύχτα είναι στοφως, δεν βλέπουν αυτούς που είναιέξω στο σκοτάδι, έτσι και αυτοί πουθα βρίσκονται στον Παράδεισο δενθα βλέπουν αυτούς που θα είναιστην κόλαση. Γιατί, αν έβλεπαν τουςκολασμένους, θα πονούσαν, θα θλί-βονταν για την ταλαιπωρία τους,και δεν θα απολάμβαναν τον Πα-ράδεισο, αλλά εκεί «ουκ εστί πό-νος...». Και όχι μόνο δεν θα τουςβλέπουν, αλλά ούτε θα θυμούνταιαν είχαν αδελφό η πατέρα η μητέρα,αν δεν είναι και εκείνοι στον Πα-ράδεισο. «Εν εκείνη τη ημέρα απο-λούνται πάντες οι διαλογισμοί αυ-τού» λέει ο Ψαλμωδός. Γιατί, άματους θυμούνται, πως θα είναι Πα-ράδεισος; Αυτός μάλιστα που θα εί-ναι στον Παράδεισο, θα νομίζουνότι δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρω-ποι, ούτε θα θυμούνται τις αμαρτίεςπου είχαν κάνει. Γιατί, αν θυμούνταιτις αμαρτίες τους, δεν θα αντέχουναπό φιλότιμο στην σκέψη ότι λύ-πησαν τον Θεό.

Η ποσότητα πάλι της χαράς τουκαθενός στον Παράδεισο θα είναιδιαφορετική. Αλλος θα έχει μια δα-χτυλήθρα χαρά, άλλος ένα ποτήρι,άλλος μια ολόκληρη δεξαμενή. Ολοιόμως θα αισθάνονται πλήρεις καικανένας δεν θα ξέρη το μέγεθοςτης χαράς, της αγαλλιάσεως, τουάλλου. Τα κανόνισε έτσι ο ΚαλόςΘεός, γιατί, αν γνώριζε ο ένας ότι οάλλος έχει περισσότερη χαρά, δενθα ήταν τότε Παράδεισος, επειδήθα υπήρχε το «γιατί εκείνος να έχειπερισσότερη χαρά και εγώ λιγότε-ρη;». Δηλαδή καθένας θα βλέπειστον Παράδεισο την δόξα του Θεούανάλογα με την καθαρότητα τωνοφθαλμών της ψυχής του. Η ορα-τότητα όμως δεν θα καθορισθεί απότον Θεό, άλλα θα εξαρτηθεί απότην δική του καθαρότητα.

Γέροντα, μερικοί δεν πι-στεύουν ότι υπάρχει κόλαση και

Παράδεισος.Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κό-

λαση και Παράδεισος; Πως είναιδυνατόν οι νεκροί να μείνουν στηνανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; ΟΘεός είναι αθάνατος και ο άνθρωποςείναι κατά χάριν αθάνατος. Επομέ-νως αθάνατος θα είναι και στην κό-λαση. Υστερα τον Παράδεισο καιτην κόλαση τα ζει η ψυχή μας σεέναν βαθμό και από αυτήν την ζωή,ανάλογα με την κατάσταση στηνοποία βρίσκεται. Οταν κάποιος έχειτύψεις συνειδήσεως και νιώθει φόβο,ταραχή, άγχος, απελπισία, ή είναικυριευμένος από μίσος, από φθόνοκ.λπ., τότε ζει την κόλαση. Ενώ,όταν μέσα του υπάρχει αγάπη, χαρά,ειρήνη, πραότητα, καλοσύνη κ.λπ.,τότε ζει τον Παράδεισο. Ολη η βάσηείναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι πουαισθάνεται και την χαρά και τονπόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένοκαι πες του τα πιο ευχάριστα πράγ-ματα, λ.χ. «ήρθε ο αδελφός σουαπό την Αμερική» κ.λπ., δεν θα κα-ταλάβει τίποτε. Αν Του σπάσεις ταχέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα κατα-λάβει. Επομένως η ψυχή είναι πουαισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προ-βληματίζουν; Η, ας υποθέσουμε,βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστοόνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά ηκαρδιά σου και, δεν θέλεις να τε-λείωση. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι,γιατί ξύπνησες. Η βλέπεις ένα άσχη-μο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπα-σες τα πόδια σου, και υποφέρεις,κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάςμε δάκρυα στα μάτια, βλέπεις ότιδεν έπαθες τίποτε και λες: «Ευτυχώςόνειρο ήταν!». Δηλαδή συμμετέχειη ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρουποφέρει κανείς περισσότερο απόό,τι στην πραγματικότητα, όπως καιο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ τηννύχτα απ’ ό,τι την ημέρα. Ετσι καιόταν πεθάνει ο άνθρωπος, αν πάειστην κόλαση, θα είναι πιο οδυνηρό.Σκεφθείτε να ζει κανείς ένα αιώνιοεφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεταιαιώνια! Εδώ δεν μπορείς να αντέξειςγια λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο,άντε τώρα αιώνια -Θεός φυλάξοι-να είσαι μέσα στην θλίψη. Γι’ αυτόκαλύτερα να μην πάμε στην κόλαση.Εσείς τι λέτε;

Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνου-με αγώνα να μην πάμε στην κό-λαση λέτε, εκεί να καταλήξουμε;

Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θαπάμε. Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Πα-ράδεισο ή κανένας στην κόλαση...Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ,μετά από όσα έκανε ο Θεός για μαςτους ανθρώπους, να πάμε στην κό-λαση και να Τον λυπήσουμε. Ο Θεόςνα φυλάξει, όχι μόνον άνθρωπος,αλλά ούτε πουλί να μην πάει στηνκόλαση.

Ο Καλός Θεός ας μας δώσει καλήμετάνοια, για να μας βρει ο θάνατοςσε καλή πνευματική κατάσταση και,να αποκατασταθούμε στην ΟυράνιαΒασιλεία Του. Αμήν.

Πηγή: Ι.Μ. Παντοκράτορος


Δεν μπορούμε να απομακρύνουμετη θλίψη από τη ζωή των παιδιώνόταν κάποιος πεθαίνει. Αυτό πουμπορούμε όμως να κάνουμε είναινα τα στηρίξουμε στην οδύνη τους,αντί να τα απομονώνουμε και να ταεγκαταλείπουμε στη μοναξιά τους.

Λόγια μητέρας

Θάνατος αγαπημένου προσώπουΟ θάνατος ενός γονιού, αδελφού,

παππού, γιαγιάς ή κάποιου άλλουαγαπημένου προσώπου είναι οδυ-νηρό γεγονός στη ζωή των παιδιώνκαι των εφήβων. Οσοι βρισκόμαστεκοντά τους, συχνά ερχόμαστε σεδύσκολη θέση καθώς αναζητούμετον καλύτερο τρόπο να τα βοηθή-σουμε. Αναρωτιόμαστε τι καταλα-βαίνει ένα παιδί για το θάνατο, πώςαισθάνεται όταν χάνει κάποιον πουαγαπά, ποιες επιπτώσεις θα έχει ησημαντική αυτή απώλεια στην εξέ-λιξή του και ακόμα τι να πούμε καιπώς να το στηρίξουμε.

Τι καταλαβαίνουν τα παιδιά για το θάνατο;

Συνήθως τα παιδιά έχουν μεγα-λύτερη εξοικείωση με την έννοιατου θανάτου απ’ όσο νομίζουμε. Οθάνατος υπάρχει μέσα στα παρα-μύθια, στα παιχνίδια τους και στηνκαθημερινή τους ζωή.

• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας,ενώ αντιλαμβάνονται την απουσίαενός σημαντικού προσώπου από τοπεριβάλλον τους, δεν κατανοούντην οριστικότητα του θανάτου. Πι-στεύουν ότι αυτός που πέθανε μπο-ρεί να γυρίσει ή ότι εξακολουθεί ναζει, να σκέπτεται, να αισθάνεταιεκεί που βρίσκεται.

• Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κα-τανοούν ότι ο θάνατος είναι μη ανα-στρέψιμο γεγονός, αλλά πιστεύουνότι συμβαίνει μόνο στους άλλους.

• Οι έφηβοι συνειδητοποιούνότι όλοι οι άνθρωποι -όπως και οιίδιοι- είναι θνητοί. Επίσης, είναι σεθέση να δώσουν μεταφυσικές καισυμβολικές ερμηνείες στο θάνατο.

Ομως, εκτός από την ηλικία, ση-μαντικό ρόλο στην κατανόηση τηςέννοιας του θανάτου παίζει η νοη-τική και συναισθηματική ανάπτυξητου παιδιού, η προσωπικότητά του,το περιβάλλον όπου ζει καθώς καιοι εμπειρίες που είχε στη ζωή του.

Πώς θρηνούν τα παιδιά;Κάθε παιδί έχει το δικό του τρόπο

να θρηνεί. Δεν υπάρχει σωστός ήλάθος τρόπος. Ο θρήνος είναι ηαπόλυτα φυσιολογική αντίδρασητου παιδιού καθώς προσπαθεί νααποδεχθεί την πραγματικότητα τηςαπώλειας και να προσαρμοστεί σ’αυτήν.

Τα παιδιά θρηνούν κατά δια-στήματα: Καθώς δεν μπορούν ν’αντέξουν για μεγάλο χρονικό διά-στημα τα οδυνηρά συναισθήματα,τα παιδιά θρηνούν με δόσεις. Ετσι,

ενώ τη μια στιγμή μπορεί να είναιθλιμμένα, την αμέσως επόμενη παί-ζουν ή γελούν. Αυτό δεν σημαίνειότι αδιαφορούν ή ότι το έχουν «ξε-περάσει».

Ο θρήνος είναι μακρόχρονηδιεργασία: Δεν έχει καθορισμένοχρονικό τέλος. Αναβιώνει σε επόμεναστάδια της εξέλιξης του παιδιού.Σημαντικές αλλαγές στη νοητικήανάπτυξη, στη συναισθηματική καικοινωνική ζωή, ξαναφέρνουν στηνεπιφάνεια το θρήνο, δίνοντας στοπαιδί τη δυνατότητα να βρει νέονόημα στην απώλεια που έζησε.

Τα παιδιά εκφράζουν το θρήνοτους με έμμεσο τρόπο: Στα παιδιάη ικανότητα του λόγου δεν είναιτόσο ανεπτυγμένη. Γι’ αυτό εκφρά-ζουν το θρήνο τους κυρίως μέσααπό το παιχνίδι, τις ζωγραφιές καιτις αλλαγές στη συμπεριφορά τουςστον ύπνο, στο φαγητό, στο σπίτι ήστο σχολείο.

Τα παιδιά δυσκολεύονται ναζητήσουν στήριξη: Συνήθως οιστενοί συγγενείς είναι απορροφη-μένοι από το δικό τους πόνο και,κατά συνέπεια, λιγότερο διαθέσιμοι.Τα ίδια τα παιδιά, σπάνια αναζητούνστήριξη από τους συνομήλικούς τουςκαθώς φοβούνται ότι θα απομονω-θούν επειδή διαφέρουν.

Πώς εκδηλώνεται ο θρήνος στα παιδιά;

Ο θρήνος εκδηλώνεται μέσα απότο σώμα, τη σκέψη, τα συναισθήματακαι τη συμπεριφορά του παιδιού.

Μερικές από τις συχνότερες -καιαπόλυτα φυσιολογικές- εκδηλώσειςθρήνου στα παιδιά τον πρώτο καιρόμετά την απώλεια είναι:• η θλίψη • τα ξεσπάσματα θυμού ή δακρύων(πολλές φορές για ασήμαντο λόγο) • διάφοροι φόβοι (φόβος αποχωρι-σμού από αγαπημένα πρόσωπα, φό-βος για το σκοτάδι, κ.τ.λ.) • αλλαγές στις συνήθειες του ύπνουκαι του φαγητού

• αλλαγές στη συμπεριφορά (απο-μόνωση, εσωστρέφεια, επιθετικό-τητα, μείωση της απόδοσης στο σχο-λείο, ριψοκίνδυνη συμπεριφορά) • η εκδήλωση συμπεριφορών προ-ηγούμενων σταδίων ανάπτυξης (πι-πίλα, ενούρηση, εξάρτηση από ενή-λικες) • η επίμονη αναζήτηση του ατόμουπου πέθανε και συνεχείς σκέψειςγύρω από το θάνατό του • ενοχές για το θάνατο του αγαπη-μένου προσώπου • αίσθημα ανακούφισης, όταν έχειπροηγηθεί παρατεταμένη περίοδοςάγχους εξαιτίας του επικείμενου θα-νάτου • σωματικά συμπτώματα (πονοκέ-φαλοι, στομαχικές διαταραχές, ανα-πνευστικά προβλήματα, έξαρση αλ-λεργιών, κ.τ.λ.).

Ποιες είναι οι ανάγκες ενός παιδιού που θρηνεί;

• Να κατανοήσει ακριβώς τι συνέβηστο αγαπημένο του πρόσωπο. • Να μπορέσει να εκφράσει τα συ-ναισθήματά του για την απώλεια. • Να διατηρήσει ζωντανή την ανά-μνηση του αγαπημένου του προ-σώπου. • Να δέχεται στήριξη από το περι-βάλλον του.

Πώς στηρίζουμε ένα παιδί που θρηνεί;

• Ενημερώνοντάς το έγκαιρα, αξιό-πιστα και με απλά λόγια. • Ενθαρρύνοντάς το να εκφράσειτα συναισθήματά του. • Διευκολύνοντάς το να διατηρήσειτην ανάμνηση. • Ενισχύοντας τη συμμετοχή τουστο οικογενειακό πένθος. • Εξασφαλίζοντας τη συνέχεια καιτη σταθερότητα στη ζωή του. • Παρέχοντας υποστήριξη σε στα-θερή βάση.

Πώς ενημερώνουμε ένα παιδί για το θάνατο αγαπημένου προσώπου;

Δεν αποκρύπτουμε το γεγονός:

Η απόκρυψη της πραγματικότηταςή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών,αντί να προστατεύει τα παιδιά, τουςδημιουργεί πρόσθετα προβλήματα.Η σιωπή τα κάνει να αισθάνονταιμόνα και αποκομμένα από την υπό-λοιπη οικογένεια, τα αναγκάζει νακλειστούν στον εαυτό τους και ναδώσουν τις δικές τους ερμηνείεςπου, συχνά, είναι πιο τρομακτικέςαπό την ίδια την πραγματικότητα.

Ενημερώνουμε όσο το δυνατόνπιο έγκαιρα: Η καθυστέρηση δη-μιουργεί σύγχυση, παρερμηνείες,ανασφάλεια και φόβο. Εξηγούμε μεακρίβεια και ειλικρίνεια τι συνέβη,πώς συνέβη και προσαρμόζουμε τολεξιλόγιό μας στο επίπεδο κατα-νόησης του παιδιού. Ενημερώνουμεόλα τα παιδιά της οικογένειας ανε-ξάρτητα από τις όποιες διαφορέςστην ηλικία, χωρίς να αποκλείουμεκανένα παιδί, όσο μικρό κι αν είναι.

Διαλέγουμε με προσοχή τις λέ-ξεις που χρησιμοποιούμε: Τα παι-διά προσχολικής ηλικίας δεν μπο-ρούν να κατανοήσουν τις μεταφο-ρικές ή μεταφυσικές ερμηνείες, ούτενα ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύψυχής και σώματος. Το αποτέλεσμαείναι να μπερδεύονται περισσότερο,γεγονός που γεννά διάφορους πα-ράλογους φόβους και συμπεράσμα-τα. Αν, για παράδειγμα, πούμε σεένα παιδί 4 ετών «ο παππούς έφυγε»το πιθανότερο είναι να νομίσει ότιο παππούς του έφυγε από το σπίτι

και το εγκατάλειψε. Για το λόγοαυτό, ειδικά στα πολύ μικρά παιδιάπρέπει να μιλάμε με τρόπο πολύαπλό, σαφή και κυριολεκτικό. Χρη-σιμοποιούμε λέξεις όπως «πέθανε»,«θάνατος» και όχι διφορούμενες,ασαφείς εκφράσεις όπως «χάθηκε»,«τον πήρε ο Θεός», κ.τ.λ. Οταν έναπαιδί είναι λίγο μεγαλύτερο (π.χ.σχολικής ηλικίας) κάθε οικογένειαμπορεί να συζητήσει μαζί του τιςδικές της ιδιαίτερες θρησκευτικές,πνευματικές και φιλοσοφικές πε-ποιθήσεις γύρω από το θάνατο.

Λέμε στο παιδί ότι δεν φταίει

γι’ αυτό που συνέβη: Διαβεβαι-ώνουμε ότι τίποτα απ’ όσα έκανε,σκέφτηκε ή είπε (αταξίες, απαγο-ρευμένες πράξεις ή σκέψεις) δενπροκάλεσαν το θάνατο του αγαπη-μένου του ανθρώπου. Επίσης, τονί-ζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα πουθα μπορούσε να κάνει για να απο-τρέψει αυτόν το θάνατο.

Ακούμε προσεκτικά και απαν-τάμε στις ερωτήσεις: Δεν... βομ-βαρδίζουμε το παιδί με πληροφορίες.Του δίνουμε χρόνο να εκφράσει τασυναισθήματά του. Απαντάμε στιςερωτήσεις του και αν δεν γνωρίζουμεκάτι λέμε απλά «δεν ξέρω». Επανα-λαμβάνουμε τις πληροφορίες ότανρωτούν επανειλημμένα να μάθουντι συνέβη στην προσπάθεια να αφο-μοιώσουν το γεγονός.

Συζητάμε με το παιδί τι θασυμβεί από δω και πέρα: Τα παιδιάανησυχούν για το μέλλον (ποιοςθα τα φροντίσει, θα τα διαβάσει,κ.τ.λ.). Ενημερώνουμε για τις αλ-λαγές που πρόκειται να συμβούνστη ζωή της οικογένειας όπως καιγια τις συνήθειες που θα παραμεί-νουν σταθερές.Πώς ενθαρρύνουμε ένα παιδί ναεκφράσει τα συναισθήματά του;

Αφήνουμε το παιδί να εκφρά-σει τα συναισθήματά του όποιακαι αν είναι: Είναι σημαντικό νατο ενθαρρύνουμε να μιλήσει γι’αυτό που αισθάνεται. Ομως, σεβό-μαστε και τη σιωπή του, όταν επι-

λέγει να μη μοιραστεί αυτό πουνιώθει.

Δείχνουμε κατανόηση και απο-δοχή: Ακούμε με προσοχή χωρίςνα κρίνουμε και χωρίς να λέμε πώς«πρέπει» ή «δεν πρέπει» να αισθά-νεται και να σκέφτεται ένα παιδί.Δείχνουμε κατανόηση απέναντι σεσυναισθήματα θυμού, ή αρνητικέςσκέψεις που μπορεί να έχει. Τονί-ζουμε ότι όσα αισθάνεται είναι φυ-σιολογικά.

Μοιραζόμαστε συναισθήματακαι σκέψεις: Μπορεί να κλάψουμεμαζί με το παιδί, αν έτσι νιώθουμε.

Οταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του...


Αυτό το μοίρασμα συχνά το βοηθάεινα εκφραστεί και να αισθανθεί ότιδεν είναι μόνο του. Αναγνωρίζουμεκαι το δικό μας πόνο. Παράλληλαόμως, δίνουμε χώρο και χρόνο στονεαυτό μας να θρηνήσει, ζητώνταςαπό συγγενείς, δασκάλους ή φίλουςνα στηρίξουν και να ανταποκριθούνστις ανάγκες του παιδιού.

Επιβεβαιώνουμε στο παιδί ότιτο αγαπάμε: Με λόγια, με μια αγ-καλιά ή με ένα χάδι, δείχνουμε τοενδιαφέρον και την αγάπη μας, σεόλα τα παιδιά -μικρά και μεγάλα.Πώς διατηρούμε την ανάμνηση

του αγαπημένου προσώπου;Αναφερόμαστε στο πρόσωπο

που πέθανε: Καλλιεργούμε ένα κλί-μα όπου το παιδί νιώθει ότι μπορείνα εκφραστεί ελεύθερα. Συζητάμετις δικές του και τις δικές μας ανα-μνήσεις. Μερικές αναμνήσεις μπορείνα είναι καλές, άλλες άσχημες, όπωςσυμβαίνει σε όλες τις σχέσεις. Απο-φεύγουμε την υπερβολική εξιδανί-κευση του ατόμου που πέθανε.

Επιτρέπουμε στο παιδί αν θέλεινα συμμετέχει σε οικογενειακέςεκδηλώσεις πένθους: Η συμμετοχήτου παιδιού στις εκδηλώσεις πένθουςαπαιτεί καλή προετοιμασία. Εξηγή-στε με απλό τρόπο τι είναι η κηδείαή το μνημόσυνο και τι ακριβώς θασυμβεί στη διάρκεια της τελετουρ-γίας. Ρωτήστε το αν θα ήθελε ναπαρευρεθεί στην τελετή και, σε πε-ρίπτωση που το επιθυμεί, φροντίστενα βρίσκεται μαζί με κάποιον πουθα είναι σε θέση να το στηρίξει καινα ανταποκριθεί σε όποιες ανάγκεςπροκύψουν.

Θυμόμαστε τις επετείους καιτις γιορτές: Σε γενέθλια, διακοπές,γιορτές, ή στην επέτειο του θανάτου,δημιουργείται συνήθως μεγάλη συ-ναισθηματική φόρτιση στην οικο-γένεια. Στην περίπτωση αυτή, απο-φασίστε από κοινού τι θα κάνετεμαζί με τα παιδιά.

Πώς προωθούμε τη σταθερότητα

της οικογενειακής ζωής;Διατηρούμε όσο μπορούμε

σταθερό το περιβάλλον και τιςσυνθήκες ζωής: Αποφεύγουμε τηνάμεση αλλαγή σχολείου ή σπιτιού,καθώς δημιουργεί μια αίσθηση ασυ-νέχειας στη ζωή του παιδιού καιπροκαλεί νέες απώλειες τις οποίεςκαλείται να αντιμετωπίσει.

Διατηρούμε τους κανόνες πει-θαρχίας και συμπεριφοράς: Οικανόνες και τα όρια είναι πηγήασφάλειας και σιγουριάς όταν όλαστη ζωή αλλάζουν.

Υποστηρίζουμε το παιδί σε συ-νεχή βάση: Επειδή ο θρήνος είναιμακρόχρονη διεργασία, είναι ση-μαντικό να υπάρχει διαρκής υπο-στήριξη, τόσο από τα μέλη της οι-κογένειας, όσο και από τα άλλα ση-μαντικά πρόσωπα στη ζωή του παι-διού.

Ενθαρρύνουμε το παιδί να συ-νεχίσει τη ζωή του: Δεν πρέπει ναπιέζουμε τα παιδιά να ακολουθήσουντον «ενήλικο» τρόπο θρήνου, ούτε

να περιμένουμε ότι θα θρηνήσουνμε βάση τους κοινωνικούς κανόνες.Τα ενθαρρύνουμε να συμμετέχουνσε κοινωνικές εκδηλώσεις, σε εκ-δρομές, σε γιορτές, στη σχολικήζωή, ώστε να ξαναβρούν ένα φυ-σιολογικό ρυθμό, χωρίς να αισθά-νονται ότι προδίδουν αυτόν πουπέθανε. Ο χρυσός κανόνας της στή-ριξης στις δύσκολες αυτές στιγμέςείναι να ΑΚΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ.

Πως στηρίζουμε έναν έφηβο που θρηνεί

Οι ίδιες αρχές που ισχύουν γιατα παιδιά ισχύουν και για τους εφή-βους. Ωστόσο, οι έφηβοι βοηθιούνταικαλύτερα όταν οι ενήλικοι τούς συν-τροφεύουν στο ταξίδι του θρήνου -αντί να προσπαθούν να τους καθο-

δηγήσουν- παίρνοντας ένα ρόλοακροατή και παραμένοντας διαθέ-σιμοι απέναντί τους.

Τι είναι αυτό που πρέπει ναμας ανησυχήσει στο παιδί ή στονέφηβο που θρηνεί; • η παρατεταμένη απουσία οποι-ασδήποτε εκδήλωσης θρήνου • η παρατεταμένη αποχή από τοπαιχνίδι και τις σχέσεις με τους συ-νομηλίκους • οι επίμονες κατηγορίες που απευ-θύνονται προς τον εαυτό του ή άλ-λους τους οποίους θεωρεί υπεύθυ-νους για το θάνατο • τα παρατεταμένα, σοβαρά προ-βλήματα στη σχολική επίδοση, ήστη σχέση με τους συμμαθητές καιτους δασκάλους • η πλήρης ταύτιση με το άτομοπου πέθανε και η συστηματική προ-σπάθεια να καλύψει το κενό πουδημιούργησε ο θάνατος στην οικο-γένεια • οι παρατεταμένες διαταραχές στηδιατροφή ή τον ύπνο και οι επανα-λαμβανόμενοι εφιάλτες • οι έντονες και παρατεταμένες σω-ματικές ενοχλήσεις ή συμπτώματα • η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά(ναρκωτικά, ανορεξία, ροπή για ατυ-χήματα) και οι σκέψεις αυτοκτονίας

Αναζητήστε στήριξη για το παιδί ή τον έφηβο

Τα περισσότερα παιδιά, οι έφηβοικαι οι οικογένειές τους διαχειρίζονταιικανοποιητικά το θρήνο τους ειδικά

όταν μιλάνε γι’ αυτό που συμβαίνει,μοιράζονται τις σκέψεις και τα συ-ναισθήματά τους και συζητούν γι’αυτόν που πέθανε.

Ομως, οι αντιδράσεις τους τονπρώτο καιρό ποικίλουν και συχνάπροκαλούν ανησυχία στους γονείς.Τις περισσότερες φορές αυτές οι αν-τιδράσεις υποχωρούν με την πάροδοτου χρόνου. Παρόλα αυτά, αν γιαοποιοδήποτε λόγο ανησυχείτε, μηδιστάσετε να αναζητήσετε στήριξηκαι συμβουλή πριν προκύψει οποι-οδήποτε πρόβλημα ή δυσκολία.

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θε-ραπεία. Η συζήτηση με τον ψυχο-λόγο που ειδικεύεται σε θέματαπένθους μπορεί να διευκολύνει τηνπροσαρμογή του παιδιού, του εφή-

βου αλλά και ολόκληρης της οικο-γένειας.

Σοβαρή αρρώστια μέσα στην οικογένεια

Η σοβαρή αρρώστια αναστατώνειτη ζωή ολόκληρης της οικογένειαςκαι δημιουργεί ερωτηματικά για τοτι και πόσο τα παιδιά θα πρέπει ναγνωρίζουν σχετικά με την αρρώστιακάποιου αγαπημένου τους προσώ-που. Παρόλο που οι γονείς πολλέςφορές προσπαθούν να κρύψουν τησοβαρότητα της αρρώστιας, τα παι-διά αντιλαμβάνονται από το κλίματης οικογένειας ότι κάτι σοβαρόσυμβαίνει. Προσπαθούν να κατα-λάβουν τις μεταβολές που συμβαί-νουν στο σώμα και την εμφάνισητου αγαπημένου τους, παρατηρούντις διαφορές στη συμπεριφορά τωνοικείων τους και τις αλλαγές στιςκαθημερινές συνήθειες και συχνάρωτούν χωρίς όμως να παίρνουν ει-λικρινείς απαντήσεις.

Είναι σημαντικό οι γονείς να ενη-μερώνουν τα παιδιά ότι υπάρχειένα σοβαρό πρόβλημα υγείας καινα προσπαθούν με απλά λόγια ναεξηγήσουν τι είναι αυτή η αρρώστια,πώς επηρεάζουν τα φάρμακα τοσώμα, ποιες αλλαγές θα προκύψουνστη ζωή της οικογένειας και ότι ηαρρώστια δεν είναι μεταδοτική. Ταπαιδιά, επίσης, είναι καλό να εν-θαρρύνονται να εκφράζουν την αγά-πη τους και το ενδιαφέρον τουςπρος το άρρωστο μέλος της οικογέ-

νειας και να διατηρούν την επικοι-νωνία μαζί του ακόμα και όταν νο-σηλεύεται. Επειδή η διάγνωση μιαςσοβαρής αρρώστιας σε κάποιο μέλοςτης προκαλεί μεγάλη αναστάτωσησε κάθε οικογένεια, μη διστάσετενα ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού γιανα σας συμβουλεύσει στο πώς ναστηρίξετε τα παιδιά στη δύσκοληαυτή περίοδο.

Οταν συμβαίνει ένα καταστροφικό γεγονόςΚαταστροφικό γεγονός είναι ένα

ακραίο γεγονός που προκαλεί πολ-λαπλές απώλειες, έντονο τρόπο,φόβο, αίσθηση αδυναμίας και συχνάβιώνεται ως τραυματικό (π.χ. σει-σμός, πυρκαγιά, πολύνεκρο ατύχη-μα). Κάθε καταστροφικό γεγονόςεπηρεάζει μικρούς και μεγάλους.

Από τι εξαρτάται η αντίδρασητου παιδιού ή εφήβου σε ένα κα-ταστροφικό γεγονός;

Η αντίδραση ενός παιδιού ή ενόςεφήβου εξαρτάται από το: • πόσο πολύ εκτέθηκε στο γεγονός • αν απειλήθηκε η ζωή του ή η ζωήτων δικών του (π.χ. αν εγκλωβίστηκεστη φωτιά) • αν βίωσε απώλειες (π.χ. αν κάποιοςδικός του πέθανε, αν αναγκάστηκενα αλλάξει σχολείο, τόπο κατοικίας,αν αποχωρίστηκε τους φίλους του) • πόσο διαταράχθηκε η λειτουργίατης οικογένειας και της κοινότητάςτου • πόσο κατανοεί τι έχει συμβεί καιτι νόημα αποδίδει στο γεγονός • πώς αντέδρασαν και αντιδρούνοι σημαντικοί άνθρωποι του περι-βάλλοντός του, όπως οι γονείς, οδάσκαλος του, κ.τ.λ. • πόσο και με ποιον τρόπο στηρίζε-ται από το περιβάλλον του

Ποιες αντιδράσεις πρέπει ναμας ανησυχήσουν;• Οταν το παιδί ξαναζεί, επανει-λημμένα και χωρίς να το θέλει, στιγ-μές από το τραυματικό γεγονός(αναμνήσεις, εικόνες, αισθήσεις, συ-ναισθήματα και σκέψεις) • Οταν αποφεύγει συστηματικά ο,τι-δήποτε συνδέεται με το τραυματικόγεγονός (συζητήσεις, δραστηριότη-τες, τόπους) • Οταν βρίσκεται σε υπερδιέγερση,έχει παρατεταμένο και γενικευμένοάγχος, φοβίες • Οταν απομονώνεται και αποσύ-ρεται από το παιχνίδι, τους φίλουςή το σχολείο • Οταν έχει σοβαρά προβλήματαστον ύπνο (επαναλαμβανόμενα όνει-ρα σχετικά με το γεγονός, εφιάλτες)ή στη διατροφή (ασυνήθιστη απώ-λεια ή αύξηση βάρους) • Οταν έχει αυτοκαταστροφικέςσκέψεις, τάση για ατυχήματα • Οταν έχει παρατεταμένες σωμα-τικές ενοχλήσεις.

Ενώ τα περισσότερα από αυτάτα συμπτώματα είναι αναμενόμενατον πρώτο καιρό μετά το γεγονός,όταν η διάρκεια και η έντασή τουςείναι μεγάλη (περισσότερο από έναμήνα), τότε θα πρέπει να αναζητηθείεξειδικευμένη βοήθεια.

Ποιες είναι οι ανάγκες τωνπαιδιών και των εφήβων μετάαπό ένα καταστροφικό γεγονός;• να νιώθουν ασφάλεια • να κατανοήσουν τι συνέβη (ειδικάτα μικρότερα παιδιά) • να εκφράζουν τα συναισθήματα,τις σκέψεις και τις απορίες τους • να συμμετέχουν ενεργά στην ανα-συγκρότηση της οικογενειακής ζωήςκαι της ζωής της κοινότητάς τους • να συνεχίσουν τις συνηθισμένεςτους δραστηριότητες • να δέχονται σταθερή και μακρο-χρόνια στήριξη

Πώς στηρίζουμε το παιδί καιτον έφηβο μετά από ένα τραυ-ματικό ή καταστροφικό γεγονός;

1. Διατηρούμε τη ψυχραιμία μας.Αφού πάρουμε τα αναγκαία μέτραδίνουμε στο παιδί το μήνυμα ότι εί-ναι ασφαλές.

2. Συζητάμε μαζί του για το γε-γονός. Το ακούμε με ιδιαίτερη προ-σοχή και προσδιορίζουμε τι θα ήθελενα μάθει.

3. Το ενημερώνουμε απλά καικατανοητά και με ειλικρινή τρόπογια το τι έχει συμβεί και διορθώνουμετυχόν λανθασμένες αντιλήψεις του.

4. Αποφεύγουμε ή περιορίζουμεσημαντικά την έκθεση του παιδιούσε ειδήσεις και σχετικές εκπομπέςστα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

5. Το ενημερώνουμε για πιθανέςαλλαγές που αντιμετωπίζει άμεσαη οικογένεια και η κοινότητα.

6. Το ενθαρρύνουμε να εκφράσειτα συναισθήματα και τις απορίεςτου χωρίς να το λογοκρίνουμε. Δεντου λένε πώς «πρέπει» ή «δεν πρέ-πει» να νιώθει (π.χ. οι άντρες δενκλαίνε). Παίρνουμε σοβαρά τουςφόβους και τις ανησυχίες του.

7. Μοιραζόμαστε και τα δικά μαςσυναισθήματα χωρίς όμως να το κα-τακλύσουμε με τις προσωπικές μαςανησυχίες.

8. Θυμόμαστε ότι λειτουργούμεως πρότυπο για το παιδί. Η δικήμας στάση θα επηρεάσει τη δικήτου.

9. Ενισχύουμε την αίσθηση ότιέχει κάποιον έλεγχο σε όσα συμ-βαίνουν, ενθαρρύνοντας τη συμμε-τοχή του σε δραστηριότητες καιαποφάσεις που αφορούν την ανα-συγκρότηση της οικογενειακής ζωής.

10. Προωθούμε όσο είναι δυνα-τόν τη συνηθισμένη ρουτίνα της οι-κογενειακής ζωής, όπως, για παρά-δειγμα, τις συνήθειες φαγητού καιύπνου, τους κανόνες πειθαρχίας.

11. Δεν παραγνωρίζουμε την έν-ταση και τη διάρκεια των δυσκολιώνπου μπορεί να παρουσιάσει και ανα-ζητούμε συμβουλή όταν παρατη-ρούμε ανησυχητικές εκδηλώσεις.

12. Ενθαρρύνουμε τη συμμετοχήτου παιδιού στις εκδηλώσεις μνήμηςή σε άλλες συλλογικές δραστηριό-τητες σχετικές με το γεγονός, εφόσοντο επιθυμεί.

Πηγή: Μέριμνα (Εταιρία για τηφροντίδα παιδιών και οικογενειών

στην αρρώστια και το θάνατο)


Της Σαμάνθα Χάουαρντ*

«Το πόσο ψυχοφθόρο είναι ότανχάνεις το παιδί σου μπορεί να τοκαταλάβει μονάχα κάποιος που υπέ-φερε από αυτό. Εχουν περάσει τέσ-σερα χρόνια τώρα, και ακόμη κοι-τάζω τον τάφο της κόρης μου, αδυ-νατώντας να το πιστέψω. Το να επι-σκέπτομαι τον τάφο του παιδιούμου είναι κάτι εξωπραγματικό. Νιώ-θω να βγαίνω από το σώμα μου καινα κοιτάζω κάποια άγνωστη να αφή-νει εκεί τα λουλούδια.

Είναι στ’ αλήθεια η δική μου ζωή;

Μόνο ένας γονιός μπορεί να κα-ταλάβει το δυνατό δεσμό που έχειςμε το παιδί σου - την απόλυτη,άσβεστη αγάπη που έχεις και τηνυπέρμετρη επιθυμία να προστατέ-ψεις το παιδί αυτό με κάθε κόστοςνα καίει μέσα σου με πάθος. Πολλοίλένε πως ένας γονιός θα δώσει καιτη ζωή του για το παιδί του, αλλάμέχρι να αποκτήσεις το δικό σουδεν μπορείς να καταλάβεις πραγ-ματικά τα έντονα αυτά συναισθή-ματα. Το να είσαι γονιός σε κάνεινα φοράς την καρδιά σου έξω απότο σώμα σου. Οπως κι αν φαντάζεστεπως είναι να χάνεις το παιδί σου,πολλαπλασιάστε αυτό που νιώθετεένα τρισεκατομμύριο φορές και πάλιδεν είναι αρκετό.

Στην επιφάνεια, η κοινωνία μαςφαίνεται να αποδέχεται αυτή τηνανείπωτη στενοχώρια και οι άνθρω-ποι δείχνουν να θέλουν να σε στη-ρίξουν και είναι πρόθυμοι να σεακούσουν. Παρ’ όλ’ αυτά, στη δικήμου περίπτωση μου έκανε τόση εν-τύπωση η ειλικρινής καλοσύνη καιη ενσυναίσθηση των ανθρώπων,όσο με σόκαρε και με απογοήτευσεη έλλειψή τους. Είναι απαραίτητογια τους γονείς που θρηνούν ναμπορούν να μιλήσουν και περισσό-τερο από όλα, να μπορούν να μιλή-σουν ανοικτά. Εμαθα πως αυτό είναιτο μόνο πράγμα που μπορεί να ξε-γελάσει τον πόνο.

Σίγουρα, οι φίλοι και η οικογένειαμού στάθηκαν, αλλά όπως αποδεί-χτηκε στη δική μου περίπτωση,υπάρχει ένα όριο στο πόσο χρόνοθα σου παρέχουν τη στήριξη, τηνυπομονή τους, την κατανόηση, τηνανησυχία τους και την ενσυναίσθησήτους.

Η αλήθεια είναι πως το γεγονόςείναι τόσο τραγικό που μπορεί ναεξαντλήσει ψυχολογικά τον καθένα.

Η συνειδητοποίηση πως δεν μπο-ρούν να σε βοηθήσουν να απαλλα-γείς από τη στεναχώρια σου αρχίζεικαι γίνεται αντιληπτή, η αγανάκτησηολοένα και μεγαλώνει επειδή ούτεεκείνοι δεν μπορούν να διακρίνουνένα τέλος στη δυστυχία αυτή, αρχίζεισιγά-σιγά να στέκεται εμπόδιο στηδική τους ευτυχία. Δεν είναι αυτοίπου έχασαν το παιδί τους γιατί λοι-

πόν να ξοδέψουνόλο τους το χρό-νο στο να στενα-χωριούνται για τοδικό σου;

Θα γράψω πα-ρακάτω δέκαπράγματα που θαήθελα να γνωρί-ζουν οι άλλοι γιατο πώς είναι ναχάνεις το παιδίσου. Ισως ένααπό τα δέκα αυτά πράγματα ναβοηθήσει έναν γονιό που θρηνείγια το παιδί του.

1. Τέσσερα χρόνια έχουν περάσεικαι εγώ ξυπνάω κάθε μέρα με τηνίδια στεναχώρια που είχα τη μέραπου πέθανε η Ella. Η μόνη διαφοράείναι πως πλέον μπορώ να το κρύψωκαλύτερα και έχω συνηθίσει τονπόνο της πληγωμένης μου καρδιάς.Το σοκ έχει κάπως μετριάσει, αλλάακόμη πιάνω τον εαυτό μου να σκέ-φτεται πως δεν είναι δυνατόν ναέχει συμβεί. Πίστευα πως συνέβαινεμονάχα σε άλλους ανθρώπους. Ρώ-τησες πώς ήμουν στην αρχή καιτώρα δεν με ρωτάς πια, γιατί; Ποιοςσου είπε πότε θα ήταν καλό να στα-ματήσεις να με ρωτάς αν είμαι καλά;

2. Σας παρακαλώ, μη μου λέτεπως το μόνο που θέλετε από μέναείναι να είμαι και πάλι ευτυχισμένη.Κανείς δεν το θέλει αυτό περισσό-τερο από μένα, αλλά είναι κάτι πουμπορώ να το καταφέρω μόνο μετον καιρό. Εκτός αυτού, πρέπει ναβρω μια νέα ευτυχία. Η ευτυχίαπου ένιωθα κάποτε, εκείνο το συ-ναίσθημα της ανεμελιάς, δεν πρό-κειται ποτέ να επανέλθει αυτούσιο.Βοηθάει επίσης να δείχνουν υπο-μονή και κατανόηση οι άνθρωποιπου αγαπάς.

3. Σας παρακαλώ, μη λέτε: ‘Θέλωπίσω την παλιά Sam!’ ή ‘Νομίζωπως επιστρέφει η παλιά Sam!’. ΗSam δεν επιστρέφει. Ετσι είμαι πια.Αν ξέρατε τον τρόμο που έζησα καιυπέφερα, θα καταλαβαίνατε πως εί-

ναι αδύνατο για έναν άνθρωπο σανεμένα να ξαναγίνει αυτός που ήταν.Το να χάνεις το παιδί σου σε αλλάζει.Μου έχουν πει πως τα μάτια μουδείχνουν στοιχειωμένα.

Είναι παράξενο να πει κάποιοςκάτι τέτοιο σε μία μητέρα που θρη-νεί, αλλά είναι αλήθεια -είμαι στοι-χειωμένη. Εχει αλλάξει η άποψήμου για τον κόσμο, πράγματα πουκάποτε μου φαίνονταν σημαντικάάρχισαν να μου φαίνονται ασήμαντακαι το αντίστροφο. Είναι σα να μουλέτε δύο πράγματα. Πρώτον, δενσας αρέσει ο άνθρωπος που είμαικαι δεύτερον, αν δεν επιστρέψει ηπαλιά Sam εσείς θα φύγετε. Πι-στέψτε με σε κανέναν δε λείπει η«παλιά Sam» όσο λείπει σε μένα!!Θρηνώ δύο θανάτους: της κόρηςμου και του παλιού μου εαυτού.

4. Αν θυμήθηκες τα γενέθλια ήτην επέτειο του θανάτου της κόρηςμου τον πρώτο χρόνο, είναι φρικτάοδυνηρό όταν δεν τα θυμάσαι τοδεύτερο, τον τρίτο ή τον τέταρτοχρόνο. Νομίζεις πως δε στεναχω-ριέμαι το ίδιο σε κάθε επόμενο γε-νέθλιο; Αυτή η στάση μού δείχνειπως έχεις ήδη ξεχάσει την κόρημου και έχεις προχωρήσει παρακάτω.

5. Σταμάτα να σχολιάζεις συνεχώςτο πόσο τυχερή είμαι που έχω ταάλλα μου παιδιά, ιδιαίτερα την κόρημου. Στο λέω εγώ αυτό; Γιατί μουτο λες εσύ; Εχω θάψει την κόρημου, λες πως είμαι τυχερή;

6. Δεν είναι υγιές να κλαίω μπρο-στά στα παιδιά; Κάνεις λάθος. Είναι

απόλυτα υγιές να βλέπουν πως είμαιστεναχωρημένη από το θάνατο τηςαδελφής τους. Οταν κάποιος πεθαί-νει είναι φυσιολογικό να κλαις. Τοαφύσικο θα ήταν να μεγαλώσουντα παιδιά μου και να σκεφτούν ‘Δενείδα ποτέ τη μαμά να κλαίει για τοθάνατο της Ella’. Αυτό θα τους μά-θαινε πως είναι υγιές να κρύβεις τασυναισθήματά σου, κάτι που φυσικάδεν ισχύει.

7. Εχω τέσσερα παιδιά, δεν έχωτρία. Αν θέλετε να αγνοήσετε τηνElla ως τρίτο μου παιδί επειδή έχειπεθάνει, κάντε το, αλλά μην το κά-νετε για μένα. Εγώ έχω τέσσερακαι όχι τρία παιδιά!

8. Υπάρχουν ακόμη ορισμένεςμέρες, ακόμη και τέσσερα χρόνιαμετά, που θέλω να κρυφτώ απόπροσώπου γης και να σταματήσωγια λίγο να υποκρίνομαι πως όλαείναι υπέροχα και πως αισθάνομαιπολύ καλύτερα.

Μη θεωρείτε πως παρέδωσα ταόπλα ή, ακόμη χειρότερο, μη σκε-φτείτε ασυναίσθητα ποιο είναι τοπρόβλημά μου. Ξέρω και γω πωςήταν κελεπούρι ο άντρας μου καιπως τα παιδιά μου είναι υπέροχακαι πως έχω ένα πανέμορφο σπίτι,αλλά θρηνώ.

Είναι τόσο ψυχοφθόρο, ειδικάνα μεγαλώνεις τρία μικρά παιδιάκαι να εκτός αυτού να πρέπει ναδιατηρήσεις το γάμο σου. Δεν τοξέρετε, αλλά έχω να διαχειριστώ τηθλίψη που νιώθει και ο άντρας μουκαι τα δύο μου αγόρια.

Θα ήταν καλύτερο αν μου δίνατεσυγχαρητήρια για το πόσο καλάσυντηρείται η οικογένειά μας, γιατο πόσο σταθερή και αγαπημένηείναι, γιατί είναι σκληρή δουλειάνα το καταφέρω αυτό.

9. Και βέβαια το πρόσεξα. Σεόλους τους συγγενείς και φίλουςπου δεν άντεχαν να διαχειριστούντη θλίψη μου και που οργάνωνανδιάφορα πίσω από την πλάτη μας,λέγοντας ψέματα, σε όσους σταμά-τησαν να μας καλούν σε εκδηλώσειςπου πάντα μας καλούσαν και έληξανσιωπηλά τη σχέση μας πιστεύονταςπως δεν θα το καταλάβω.

Και βέβαια το κατάλαβα. Ο μόνος

λόγος που δεν είπα ποτέ τίποταείναι επειδή δεν θα ήθελα να σπα-ταλήσω τα λόγια μου στην επαί-σχυντη συμπεριφορά τους. Είμαιευγνώμων για κάτι όμως - δεν σπα-τάλησα άλλα χρόνο σε ανθρώπουςτόσο ρηχούς και τόσο σκληρούς.Μη φοβάστε. Αν συνέβαινε και σεεσάς κάτι τέτοιο, θα ήμουν η πρώτηπου θα έτρεψε στο πλευρό σας.Τόσο απαίσιο είναι αυτό που νιώθω.

10. Το να θρηνείς για το παιδίσου δεν σταματά μέχρι να το ξανα-δείς. Κρατάει μια ζωή. Αν αναρω-τιέστε πόσο θα πρέπει να θρηνούνοι φίλοι και η οικογένεια για αυτό,η απάντηση είναι για πάντα. Μην

τους πιέζετε, μη θε-ωρείτε τη θλίψη τουςασήμαντη, μην τουςκάνετε να αισθάνον-ται ένοχοι που στε-ναχωριούνται καιόταν σας μιλούν,ανοίξτε τα αυτιά σαςκαι ακούστε τους,ακούστε προσεκτικάτα όσα έχουν να σαςπουν. Ισως να μάθετεκάτι. Μην είστεσκληροί μαζί τους καιμην τους αγνοείτε,να θυμάστε πως δενέχει να κάνει με εσάς

αλλά με αυτούς.Ενιωσα πολλές φορές πληγωμένη

όταν φίλοι που αγαπούσα πραγμα-τικά και δεν πίστευα ποτέ πως θαμε εγκατέλειπαν με έβαλαν στο πε-ριθώριο, με θεώρησαν τρελή. Τατηλεφωνήματα σταμάτησαν, μαζίμε τα μηνύματα, τα σχόλια στο Fa-cebook. Η απάντηση που παίρνωκάθε φορά είναι η ίδια: ‘Συγγνώμηγλυκιά μου, είμαι πολύ κουρασμένη’,‘Να τα πούμε σύντομα’ και ‘Μουλείπεις’. Ευτυχώς δεν έχω να ζήσωεγώ με τη δική τους συνείδηση.

Οι περισσότεροι δεν ξέρουν πωςόποτε γνωρίζω κάποιον άνθρωποαμέσως αισθάνομαι άβολα και πα-νικοβάλλομαι. Ξέρω πως κάποιαστιγμή στη συζήτηση θα έρθει ηερώτηση που φοβάμαι, σχετικά μετην οικογένειά μου και το πόσαπαιδιά έχω. Μακάρι να μη χρειαζό-ταν να απαντήσω. Η ζωή θα ήτανπολύ πιο εύκολη αν μπορούσα νατο κάνω. Αλλά έχω ένα ακόμη παιδί.Το όνομά της είναι Ella. Θα ήταντεσσάρων σήμερα αλλά πέθανε ότανήταν 19 ημερών. Δεν χάθηκε - ξέρωακριβώς πού είναι, είναι νεκρή».

* Η Σαμάνθα Χάουαρντ είναι μη-τέρα τεσσάρων παιδιών, από τηνΑυστραλία. Πριν από 4,5 χρόνιαέχασε την κόρη της Ella σε ηλικία19 ημερών από μη διαγνωσθείσαιογενή μυοκαρδίτιδα. Το κείμενότης δημοσιεύτηκε στον Αυστραλιανόγυναικείο ιστότοπο mamamia στις22 Ιουλίου 2013.

Πώς να μιλήσεις σε έναν γονιό που έχασε το παιδί του


Ο θάνατος είναι η μεγάλη αλήθειατης ζωής. Ο άνθρωπος στάθηκε πάνταμπροστά σ’ αυτό το σημαντικό γεγο-νός με δέος και μόνο άνθρωποι βαθιάθρησκευόμενοι ή άνθρωποι με φιλο-σοφικές τάσεις μπόρεσαν να συμφι-λιωθούν με αυτή την τραγικότηταπου περικλείει η ζωή.

Ο άνθρωπος είναι ταυτόχροναζωή και ψυχή. Η ψυχή εγκαταλείπειτο σώμα μόνο όταν αυτό πάψει ναείναι ζωντανό.

Η λέξη ψυχή κυριολεκτικά ση-μαίνει πνοή, διότι προέρχεται απότο ρήμα ψύχω, που σημαίνει πνέω,δηλαδή είναι η ένδειξη της ζωής στοσώμα η οποία εκδηλώνεται μέσω τηςαναπνοής. Εντούτοις ο όρος χρησι-μοποιήθηκε για να δηλώσει πολύ πε-ρισσότερα, ιδίως όσον αφορά τη μετάθάνατον ζωή, τόσο που κυριάρχησεστη θρησκεία και τη φιλοσοφία.

Η λέξη θάνατος σημαίνει η παύσητης λειτουργίας ενός οργανισμού. Μετο θάνατο η θερμοκρασία του σώμα-τος πέφτει στους 20 °C, η αναπνοήμαζί με τους χτύπους της καρδιάςσταματά και το πρόσωπο κιτρινίζει.Ορισμένα κύτταρα του σώματος ζουνκαι δυο μέρες μετά το θάνατο του.

Επειδή οι άνθρωποι αγαπούσαντη ζωή και φοβούνταν τον θάνατο,για να παρηγορούνται πίστεψαν ότιυπάρχει η ψυχή που είναι αθάνατη,γι αυτό κηδεύουν τους πεθαμένουςανθρώπους με τιμές.

Με τη λέξη κηδεία ονομάζουμετο σύνολο των τελετών που γίνονταιμετά το θάνατο. Ετυμολογικά η λέξηπροέρχεται από το ρήμα «κήδομαι»που σημαίνει στη νεοελληνική φρον-τίζω, επιμελούμαι.

Η τελετή της κηδείας αποτελείτρόπο έκφρασης της αγάπης των ζων-τανών προς τον εκλιπόντα. Οι χρι-στιανοί πιστεύοντας ότι το σώμα είναιπροορισμένο να αναστηθεί θάβουντον νεκρό με όλες τις τιμές. Για αυτότο λόγο πριν από την ταφή τον λού-ζουν, τον στολίζουν, τον ντύνουν μετη καλή στολή και τον τοποθετούνακάλυπτο σε φέρετρο.

Σύμφωνα με τα έθιμα και το νόμοο νεκρός θα πρέπει να παραμείνειάταφος τουλάχιστον 24 ώρες από τηδιάγνωση του θανάτου. Ισως ο λόγοςνα είναι για τις περιπτώσεις της νε-κροφάνειας, ώστε να μην υπάρχειπερίπτωση να θάψουν κάποιον ζων-τανό.

Υπάρχει συνήθεια να φυτεύονταιλουλούδια στο τάφο ώστε να αγαλ-λιάσει η ψυχή του νεκρού και ναεξαγνιστεί το έδαφος.

Μετά το θάνατο γίνονται μνημό-συνα για να ενθυμούνται τον νεκρό.Σε αυτά προσφέρονται κόλλυβα στουςπαρευρισκόμενους στην εκκλησία.Η λέξη κόλλυβα προέρχεται από τηναρχαία ελληνική λέξη «κόλλυβος»που σημαίνει σταθμικό μέτρο γιατον προσδιορισμό του βάρους τουχρυσού, όπως επίσης και κάθε νόμι-

σμα μικρής αξίας, δηλαδή το πολύλεπτό σε πάχος και αξία νόμισμα.Με τη λέξη κόλλυβα εννοείται κάθεείδος μικρού γλυκού από σιτάρι καιτο έθιμο των κολλύβων οφείλεταιστην παλαιά συνήθεια της διανομήςνομισμάτων κατά τα μνημόσυνα. Ηδιανομή νομισμάτων - κολλύβων συν-δέονταν με την ελεημοσύνη κατά ταχρόνια του χριστιανισμού. Αυτές τιςελεημοσύνες ελάμβαναν, από ταυπάρχοντα του αναπαυομένου, οιπτωχοί, οι συγγενείς και οι φίλοι τουμεταστάντος, οι πρεσβύτεροι και οιδιάκονοι. Σήμερα το έθιμο της προ-σφοράς νομισμάτων στους παρευρι-σκομένους σε κηδεία το έχουν οιΜουσουλμάνοι.

Σύμφωνα με ...δεισιδαιμονίες τουλαού:

Οταν κάποιοι χαροπαλεύουν ολό-κληρες μέρες και δεν βγαίνει η ψυχήτους και τυραννιούνται, σημαίνει οιάνθρωποι αυτοί θεωρούνται κριμα-τισμένοι. Αν έχει καμιά μεγάλη έχθραμε κάποιον, στέλνουν και τον καλούνενα συγχωρεθούνε και κατ’ αυτόν τοντρόπο επιταχύνεται ο θάνατος.

Οταν το λείψανο βραχεί κατά τηνμεταφορά του στο νεκροταφείο, πι-στεύουν ότι κι άλλος θα πεθάνει.

Οι γυναίκες προσέχουν τα μαλλιάτους να μην ακουμπήσουν στο πρό-σωπο του νεκρού, γιατί πέφτουν.

Αν φτερνιστεί κάποιος μπροστάστο νεκρό, ξηλώνει μια ραφή απόένα ρούχο, γιατί αλλιώς πεθαίνει.

Σαν βγάλουν το λείψανο, πετάνεέξω από το παράθυρο διάφορα αντι-κείμενα όπως πιάτα και ποτήρια, έτσιπετούν το θάνατο.

Η μάνα, που της πεθαίνει το πρώτοπαιδί, δεν κάνει να ακολουθήσει τηνκηδεία στην εκκλησία, γιατί υπάρχεικίνδυνος και για άλλο.

Σαν περνάει η κηδεία από τις γει-τονιές, κλείνουν τις πόρτες για να

μην μπει ο χάρος στα σπίτια. Αλλα νεκρικά έθιμα

Η αγωνία του ετοιμοθάνατου:Συμβαίνει πολλές φορές ο ετοιμοθά-νατος να μην ξεψυχά και να βασανί-ζεται και να αγωνιά ενώ καταλαβαίνειότι θα πεθάνει, αλλά η ψυχή του ναμην βγαίνει, και αυτό αυτό να παρα-τείνεται για μέρες χωρίς να επέρχεταιτο τέλος. Πιστεύουν ότι αυτό συμ-βαίνει γιατί ο ψυχορραγών αμάρτησενκαι για να επισπεύσουν τον θάνατον,τοποθετούν στον λαιμόν του το όρ-γανον με το οποίον αμάρτησε. Π.χ.αν ήταν ζυγιστής και ξεγελούσε τουςπελάτες του στο ζύγισμα, του έβαζαντο καντάριν (όργανον ζυγίσματος)στο λαιμό και ευθύς ξεψυχούσε. Ανήταν υφασματοπώλης και έκλεβε στομέτρημα, του έβαζαν τον πήχη κτλ.

Οταν ο ετοιμοθάνατος αναζητείπεθαμένους οικείους του: Κάποιεςφορές ο ετοιμοθάνατος αναζητεί επί-μονα να δει κάποιον δικόν του οοποίος όμως είναι ήδη πεθαμένος.Οι συγγενείς για να τον καθησυχά-σουν και να τον παρηγορήσουν, το-ποθετούν στο στήθος του μικρά κλα-διά λεμονιάς, λέγοντας του ότι τουτα στέλλει αυτός που απουσιάζει. Ήτον ποτίζουν τρεις γουλιές χλιαρόνερό λέγοντας του ότι τον ποτίζει οαγαπημένος του που απουσιάζει καιεπέστρεψε. Μ αυτό τον τρόπο ησυ-χάζει ο ετοιμοθάνατος, και ξεψυχάκαθησυχασμένος.

Η επιθυμία του ψυχορραγούν-τος: Πολλές φορές οι ετοιμοθάνατοιζητούν επίμονα κάποιο φαγητό τοοποίον όμως τους βλάπτει ένεκα τηςκαταστάσεως τους, οπότε οι οικείοιτους δεν εκπληρώνουν την επιθυμίαντους. Αν ο ετοιμοθάνατος το επιζητείμέχρι της τελευταίας του πνοής, μετάτον θάνατον του οι συγγενείς τουεναποθέτουν επί των εσταυρωμένωνχεριών του το φαγητό που επιθυ-

μούσε. Το καντήλι του νεκρού: Πεθαί-

νοντας ο άρρωστος τοποθετείται απότους συγγενείς του σε μακρουλό τρα-πέζι με την κεφαλήν στραμμένηνπρος την ανατολή και τον ευπρεπίζουνκαι τον μιζαρώνουν με τα σάβανα.

Ο νεκρός και η βλασφημία: Οσοο νεκρός μένει άταφος, θεωρείταικακό να διαπληχτίζονται και να μα-λώνουν στην οικία του. Επίσης είναικακό κάποιος να βλασφημεί, διότιαυτό είναι επίκληση του διαβόλου,και έχει ως αποτέλεσμα το στοίσιωμαντου νεκρού.

Το κρεβάτι και τα ενδύματατου νεκρού: Σε ορισμένα μέρη τυ-λίγουν το κρεβάτι του νεκρού επίτης κλίνης και τοποθετούν πιάτο γε-μάτο με λάδι από το ευχέλαιο καιένα φιτίλι να ανάβει. Μετά από σα-ράντα μέρες φέρουν το κρεβάτι στηναυλή και τοποθετούν πάνω τα ρούχαπου φορούσε την ώρα που ξεψυχούσεο νεκρός. Τα ραντίζουν με νερό καιύστερα τα πλένουν και τα δίδουν σεοποιονδήποτε φτωχό συναντήσουνπρώτον, ή τα αποστέλλουν σε κάποιονφτωχό που έχουν υπ όψιν τους.

Αλλοι άνθρωποι καίνε το κρεβάτικαι τα ρούχα από φόβο μεταδόσεωςμικροβίων ή ασθενειών.

Το πόσιμον ύδωρ: Μετά την εκ-πνοή του αρρώστου, οι νοικοκυραίοιχύνουν όλα τα πόσιμα ύδατα από ταοικιακά σκεύη, διότι θεωρείται ότι διαυτών ο χάροντας έπλυνε την ρομ-φαία του (το σπαθί του) με τηνοποίαν αφαίρεσε την ψυχή του πε-θαμένου. Σε ορισμένους τόπους δενχύνουν τα ύδατα μόνο στο σπίτι τουνεκρού, αλλά εις όλην την κοινότητακαι τα αντικαθιστούν με φρέσκα,διότι θεωρούνται ύδατα του πεθαμέ-νου και ότι είναι μολυσμένα και δενείναι πλέον πόσιμα.

Κηδεία: Λέγοντας κηδεία εννο-

ούμε το σύνολο των φροντίδων καιτελετών που γίνονται μετά το θάνατοκάποιου. Ετυμολογικά η λέξη προ-έρχεται από το ρήμα «κήδομαι» πουσημαίνει φροντίζω, επιμελούμαι.

Δυο μέρες μετά την ταφή οι συγ-γενείς κάνουν μνημόσυνο που ονο-μάζονται τριήμερα, ενώ οχτώ μέρεςμετά την ταφή ακολουθούν τα ενι-αήμερα. Επιπλέον πραγματοποιούνταιεπιμνημόσυνες τελετές στις 40 μέρες,στους 3, 6 και 9 μήνες και στονχρόνο, και μετά κάθε χρόνο στηνημερομηνία του θανάτου. Οι συγγε-νείς του νεκρού για σαράντα μέρεςβρίσκονται σε πένθος εκδηλώνονταςτο φορώντας οι γυναίκες μαύρα ρούχακαι οι άντρες μένοντας αξύριστοι καιφορώντας μαύρο περιβραχιόνιο.

Οταν περνά κηδεία στο δρόμο, οινοικοκυραίοι κλείνουν τις πόρτες τωνσπιτιών και των καταστημάτων καιχύνουν νερό στο κατώφλι τους πι-στεύοντας ότι έτσι ανακουφίζεται ηψυχή του πεθαμένου. Οταν επιστρέ-ψουν στα σπίτια των μετά την κηδεία,έξω από τις πόρτες τους πλένουν ταχέρια τους πιστεύοντας ότι έτσι διώ-χνουν τον θάνατον από τες οικίεςτων. Αυτό το έθιμο είναι υγιεινό διότιμε το πλύσιμο καθαρίζονται από ταμικρόβια και τις ασθένειες τα χέριατους τα οποία κρατούσαν ή άγγιζαντον νεκρόν.

Παρηορκά: Μετά την ταφή, επίτου τάφου οι συγγενείς προσφέρουνοινοπνευματώδες ποτό μετά προδορ-πίου (συνήθως χαλούμι, ελιές καιψωμί). Σε διάφορους Ελλαδικούς χώ-ρους ονομάζεται μακαριά, δηλαδήπαρηγοριά.

Καθαριότης: Μετά την έξοδο τουνεκρού το σπίτι σαρίζεται ολόκληροαρχίζοντας το σκούπισμα από τηνκύρια είσοδο προς τα εντός της οικίας,πιστεύοντας ότι έτσι κανείς άλλοςόταν εξέρχεται δεν πεθαίνει. Επίσηςραντίζουν και καπνίζουν το σημείοστο οποίο εξέπνευσε ο νεκρός.

Στο χωριό Ζώδκια θεωρείται δυ-σοίωνο να εκπνεύσει ο ασθενής επίτης κλίνης, γι αυτό τον κατεβάζουνκαι τον ξαπλώνουν σε στρωσίδι στοπάτωμα για να μην αφήσει την τε-λευταία του πνοή στο κρεβάτι. Στοτόπο που έστρωσαν και εξέπνευσεσκουπίζουν, ραντίζουν και θυμιάζουνεπί σαράντα μέρες. Το έθιμο τουραντίσματος και του θυμιάματος επίσαράντα μέρες το εφαρμόζουν καισε τόπους εκτός οικίας όπου εκεί πέ-θαναν άνθρωποι, πχ. από πτώση δέν-δρου ή γκρεμού.

Ο νεκρός τη νύχτα: Σε παλαι-ότερες εποχές, ουδέποτε ο νεκρόςαφηνόταν μόνος και αφύλαχτος τηνύχτα. Οφειλε κάποιος συγγενής ήκάποιος επί πληρωμή να αγρυπνήσεικαι να φυλάξει το πτώμα να μην τοπλησιάσει γάτος, διότι πίστευαν ότιστοίσιωνε ή μετενσαρκωνόταν.

Πηγή: chlorakasefimerida

Δοξασίες και πραγματικότητες για το θάνατο


Κατά τις εποχές που επικρατούσετο έθιμο της καύσης των νεκρών, ταπροσφερόμενα τρόφιμα καιγόντουσανμαζί με τα άλλα αναθήματα και με τοσώμα του νεκρού στην πυρά. Ετσιπίστευαν ότι ο νεκρός τα έπαιρνεμαζί του στον άλλο κόσμο. Η αντίληψηότι εξακολουθούσε να ζει σε μια άλληζωή και να έχει όλες τις ανάγκες τωνζωντανών ανάγεται σε πανάρχαιαεποχή. Οι αρχαίοι πίστευαν στη μετάθάνατο επιβίωση των νεκρών, πουαπαιτούσαν απ’ τους ζωντανούς όλεςτις φροντίδες που χρειάζεται ο άν-θρωπος στη ζωή του: τροφή, νερόκαι διάφορα αντικείμενα κοινής χρή-σης. Απ’ αυτή την αντίληψη προήλθεη λατρεία κοντά στο πτώμα και πάνωστον τάφο. Το ότι έργα ζωγραφικά ήπλαστικά υποκαθιστούσαν συχνά ταπραγματικά αντικείμενα είναι κι αυτόεκδήλωση της ίδιας αντίληψης.

Η συγκριτική έρευνα για τα νε-κρικά έθιμα διαφόρων λαών έδειξεότι τα έθιμα αυτά πηγάζουν από ταίδια πάντα αισθήματα: το φόβο μήπωςο νεκρός, στερούμενος τα υλικά αγαθά,εκδικηθεί τους ζωντανούς. Αλλά καιαπό αισθήματα στοργής προς αυτόν,που ήταν ένα αγαπητό μέλος της οι-κογένειας. Πριν απ’ όλα πρέπει νατου προσφερθούν τρόφιμα και ποτά,γιατί όπως το ανθρώπινο σώμα, έτσικαι το είδωλό του έχει ανάγκη τροφήςγια να επιζήσει. Δεν αρκεί, λοιπόν,κανείς να βάλει μια μόνο φορά στοντάφο τα απαραίτητα, αλλά πρέπει σεπεριοδικές θυσίες να προσφέρονταιστους νεκρούς τρόφιμα και ποτά, οιλεγόμενες «χοές» από νερό, κρασί,γάλα, μέλι και λάδι. Με το έθιμο τωνχοών εξηγήθηκε η οπή που παρατη-ρείται συχνά στο κάλυμμα των τάφωνή στον πυθμένα του αγγείου που πε-ριείχε τη στάχτη από την καύση τουνεκρού.

Η αντίληψη για τις υλικές ανάγκεςτου νεκρού και το έθιμο της απόθεσηςστερεών τροφών (αυγών, ψωμιού,καρπών) πάνω στον τάφο ανήκουν,όπως είπαμε, σε πανάρχαιες παρα-δόσεις. Είναι γνωστό ότι κατά τηναρχαιότητα ήταν ακριβώς καθορισμέ-νες οι μέρες του έτους οι αφιερωμένεςστη λατρεία των νεκρών, όπως λ.χ.τα νεκρόδειπνα. Γιορτές ανάλογες μετα δικά μας Ψυχοσάββατα έχουμεκατά τη ρωμαϊκή εποχή τα Rosalia,μέρα καθιερωμένη για το στολισμότων τάφων με λουλούδια, ταParentalia, που γιορτάζονταν το Φε-βρουάριο, και τα Lemuria, που γιορ-τάζονταν στις 9-13 Μαΐου. Στην Ελ-λάδα τα διονυσιακά Αγριόνια είχαντον ίδιο χαρακτήρα και γιορτάζοντανένα μήνα ύστερα από τα αττικά Αν-θεστήρια. Αυτές ήταν μόνον οι επί-σημες γιορτές. Γιατί, καθημερινά, οι-κογένειες και σύλλογοι (θίασοι) συγ-κεντρώνονταν στους τάφους για να

γιορτάσουν μεδείπνο και άλλεςτελετές κάποιαεπέτειο.

Φιλολογικέςπηγές, όπως η«Περί πένθους»συγγραφή τουΛουκιανού, μαςδιδάσκουν πόσοη ζωή των αρχαί-ων ήταν στενάδεμένη με τη λα-τρεία των νεκρώνκαι πόσο πιστάτηρούσαν τις πα-ραδόσεις αυτές,που η αρχή τουςχάνεται στη σκο-τεινή περίοδο τηςπροϊστορίας.

Στο τελετουρ-γικό μέρος τηςταφής και της λα-τρείας των νε-κρών ανήκε τοθυμίαμα και οκαθαρμός. Η τε-λετή του καθαρ-μού πήγαζε απότην αντίληψη ότιτο νεκρό σώμαμπορούσε να μιά-νει όσους μετεί-χαν της κηδείαςή τους παρόντεςκατά τη διάρκειατης νεκρικής λα-τρείας. Οργανο καθαρμού ήταν τοπεριρραντήριο, που χρησίμευε γιατο ράντισμα. Οπως καταμαρτυρείταιαπό πολλές πηγές, τα κεριά και οιλαμπάδες χρησιμοποιούνταν ευρέωςστα νεκρικά έθιμα των αρχαίων. Στουςνεκρούς που κατοικούσαν μέσα στοσκοτάδι του τάφου, το φως ήταν τόσοαπαραίτητο όσο και η τροφή. Η χρήσητων λαμπάδων εξηγείται από την αν-

τίληψη για την υλική επιβίωση τουανθρώπου μετά το θάνατο. Αλλά καιάλλες θρησκευτικές αντιλήψεις εξη-γούν το έθιμο. Πίστευαν δηλαδή ότιτο φως έδιωχνε τα κακοποιά πνεύματακαι προστάτευε τους νεκρούς εναντίοντους. Μαρτυρείται, επίσης, η μυστικήπίστη στη δύναμη του φωτός να δώσειζωή στο άψυχο σώμα. Μέσα στουςτάφους βρίσκουμε συχνά πήλινους

λύχνους και μετάλ-λινους λυχνοστά-τες. Μόνο το αν-τικείμενο, η πα-ρουσία του λυχνο-στάτη, αρκούσεστην εκπλήρωσητου σκοπού, δη-λαδή να διαλύσειτο σκοτάδι του τά-φου. Για τους λύ-χνους, λοιπόν, καιγια τις λαμπάδεςισχύει ό,τι για ταομοιώματα τωνπροσφορών, υπο-κατάστατα τωνπραγματικών ανα-θημάτων.

Η ΧριστιανικήΕκκλησία στηναρχή καταπολέμη-σε τα αρχαία νε-κρικά έθιμα ως ει-δωλολατρικά, ιδι-αίτερα δε τις εκ-δηλώσεις που πή-γαζαν από την αν-τίληψη για τηνυλική επιβίωσητου νεκρού σώμα-τος. Γι’ αυτό είχεκαταδικάσει και τηχρήση των κεριώνκαι των λαμπά-δων. Μα όταν ηειδωλολατρία νι-κήθηκε οριστικά,

οι πατέρες της Εκκλησίας δέχτηκανή ανέχτηκαν πολλά από τα αρχαίαέθιμα, όπως και τη χρήση των κεριώνστην κηδεία και στον τάφο, ερμη-νεύοντάς τα βέβαια με το πνεύματου Χριστιανισμού. Οι προσφορέςτων τροφίμων δεν προορίζονταν πιαγια τους νεκρούς, μα ήταν εκδηλώσειςτου πνεύματος της ελεημοσύνης καιτης αλληλεγγύης των χριστιανών

προς τους φτωχούς. Παρόλο το δια-φορετικό πνεύμα, μπορούμε να δια-πιστώσουμε ότι τα αρχαία νεκρικάέθιμα έχουν επιβιώσει σε μας και σεάλλους λαούς ως σήμερα.

Προσφορές τροφίμων και ποτώνστους τάφους, που πήραν αργότερατην έννοια της ελεημοσύνης, νεκρό-δειπνα την ημέρα της κηδείας, μνη-μόσυνα σε καθορισμένες μέρες τουέτους, είναι αρχαία έθιμα που επέ-ζησαν σε πολλούς λαούς ιδιαιτέρωςμάλιστα στον ελληνικό λαό. Εχουνχάσει βέβαια την προτινή έννοιάτους.

Οι αντιλήψεις και οι δοξασίες απότις οποίες πήγασαν ξεχάστηκαν, μαη δύναμη της παράδοσης διατήρησετα έθιμα αυτά ζωντανά μέχρι σήμερα.Ο καθηγητής Κ. Ρωμαίος στην εργασίατου για τις λαϊκές λατρείες της Θράκηςασχολείται διεξοδικά με την επιβίωσητων αρχαίων νεκρικών εθίμων. Ση-μειώνει ότι η αρχαία γιορτή των διο-νυσιακών Αγριονίων συμπίπτει επο-χικά με τα μνημόσυνα των νεκρώνπου καθιέρωσε η Ορθόδοξη Εκκλησία,τα τρία Ψυχοσάββατα, οπότε κάνουντα κόλλυβα και άλλες προσφορές:της Κρεοφάγου, της τελευταίας βδο-μάδας των Απόκρεω, και των ΑγίωνΘεοδώρων, πρώτης βδομάδας τωννηστειών. Εκτός από τα κόλλυβα,προσφέρονταν και άλλα τρόφιμα:ψωμί, τυρί, κρέας ψητό, βρασμένασκόρδα και ζυμαρικά, που πήραντην ονομασία «μακαρώνια». Ο Φ.Κουκουλές πρότεινε την ετυμολογίατης λέξης από τη συνεκφορά μακαρία+ αιωνία. Μακαρία σήμαινε πρώτατο μνημόσυνο ως έννοια αφηρημένη,έπειτα τις προσφερόμενες κατά τομνημόσυνο τροφές. Μακαρώνια δή-λωναν αρχικά τα περίδειπνα, κατάτα οποία προσφέρονταν συνήθως ζυ-μαρικά. Τέλος, η λέξη έμεινε μόνογια τα ζυμαρικά.

Στα μνημόσυνα λοιπόν, προσφέ-ρανε κόλλυβα, μακαρώνια, μα καιάλλα τρόφιμα: στη Σαλαμίνα πρίφτε-λα, στη Μάνη φάβα, στην Ανδρια-νούπολη και στη Χίο πιλάφι και υπάρ-χει μαρτυρία ακόμα και για ψάρια.

Οσον αφορά στη λέξη κόλλυβακαι στη σχέση της με τον αρχαίο κόλ-λυβο (κόλλυβος: μικρό νόμισμα, κέρ-μα) διαφωτιστική είναι η εργασία τουMarcus N. Tod, που απέδειξε τη με-ταφορά της έννοιας κόλλυβος τουενικού στη σημασία «τρόφιμα» πουπαίρνει ο τύπος του πληθυντικούκόλλυβα ή κόλλυβοι: «σύγκειται δετα κατασχύσματα από φοινίκων, κολ-λύβων, τρωγαλίων, ισχάδων, και κα-ρύων» και πάλιν «κατέχεον κόλλυβακαι ισχάδας και φοίνικας και τρωγάλιακαι άλλα τριγήματα» (Σχόλια στον«Πλούτο» του Αριστοφάνη, στίχ. 768).

Πηγή: emprosnet

Τα αρχαία νεκρικά έθιμα και η ενσωμάτωσή τους στο χριστιανικό εορτολόγιο

ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 39

Προσεχώς από τον «Εθνικό Κήρυκα»

Δ Ε Λ Τ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Γ Ε Λ Ι Α Σ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ BOOK CLUB

Στην τιμή συμπεριλαμβάνονται έξοδα διεκπεραίωσης και ταχυδρομικά. Εσωκλείστε επιταγή ή moneyorder πληρωτέες στη διεύθυνση: National Herald, Inc. 37-10 30th street, L.I.C, NY 11101-2614ή με χρέωση στην πιστωτική κάρτα: o American Express o Master Card o Visa o Discover

ΑCCOUNT ΕxPIRATION DATE

ΝΑΜΕ

ΑDDRESS

CITY STATE zIP CODE

PHONE FAx

CELL: E-MAIL:

SIGNATURE

Ο δρόμος του φεγγαριούΌμηρος Aβραμίδης

$28.99

Η πρόβα του νυφικούΝτόρα Γιαννακοπούλου

$31.99

Το φθινόπωρο της μάγισσαςΚαίτη Οικονόμου

$39.99

Η Μεγάλη ΧίμαιραιM. Kαραγάτσης

$34.99

Το μενταγιόνΝτόρα Γιαννακοπούλου

$33.99

Συνταγές με ιστορίαΜαρίκα Μητσοτάκη

$34.99

Το νούμερο 31328Ηλίας Βενέζης

$33.99

Χορεύοντας στη σιωπήΓιώργος Πολυράκης

$34.99

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 201440

Το ελληνικό κοιμητήριο «ΜΟΡΦΕΥΣ» ακολουθεί πιστά την παράδοση και τα θρησκευτικά πιστεύω των Ελλήνων. Εχει αγιαστεί από τον π. James Rousakis,Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο της Μητρόπολης Ατλάντα για την περιοχή Tampa Bay.

Διαθέτουμε προνομιούχα και οικογενειακά μνήματα.

Σάββατο 22 Φεβρουαρίου, στις 12 το Μεσημέρι.Σας προσκαλούμε να συμμετάσχεται στην καθιέρωση της αφιερωματικής αψίδας (Archway)

με αναμνηστική πλακέτα και τις εντυπωσιακές ελληνικές κολώνες. Θα προσφερθούν αναψυκτικά.

Join us for the Archway Dedication Ceremony Saturday, February 22 at 12 noonRefreshments will be served

Το μοναδικό Ελληνικό κοιμητήριοστη Φλώριδα

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ - Americans...Ιωάννης Μπούρας Απεβίωσε σε...

Documents

Transcript of ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ - Americans...Ιωάννης Μπούρας Απεβίωσε σε...