Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα...

69
Εκπαιδευτική Έρευνα: Μέθοδοι Συλλογής και Ανάλυσης ∆εδοµένων Εβδοµάδες #3 και #4 Επιµέλεια: Άγγελος Μάρκος, Λέκτορας ΠΤ∆Ε, ∆ΠΘ

Transcript of Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα...

Page 1: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

Εκπαιδευτική Έρευνα:Μέθοδοι Συλλογής και Ανάλυσης ∆εδοµένων

Εβδοµάδες #3 και #4Επιµέλεια: Άγγελος Μάρκος, Λέκτορας ΠΤ∆Ε, ∆ΠΘ

Page 2: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-2

4. Συλλογή των δεδοµένωνστην Ποσοτική Έρευνα

Page 3: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-3

John W. Creswell Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, third edition

6.3

Πληθυσµός και ∆είγµα Πληθυσµός: µια οµάδα υποκειµένων που

έχουν κοινά χαρακτηριστικά.

∆είγµα: µια υπο-οµάδα του πληθυσµούτην οποία πρόκειται να µελετήσει οερευνητής µε σκοπό τη γενίκευση τωνευρηµάτων του στον πληθυσµό. Οι µετρήσεις στο δείγµα είναι εκτιµήσεις των

πληθυσµιακών µετρήσεων.

Η διαφορά ανάµεσα σε µια εκτίµηση ενόςχαρακτηριστικού του δείγµατος και στην αντίστοιχητιµή του χαρακτηριστικού στον πληθυσµόονοµάζεται «σφάλµα δειγµατοληψίας».

Page 4: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-4

John W. Creswell Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, third edition

6.4

∆είγµα

Πληθυσµός-στόχος

∆είγµα

Πληθυσµός- Όλοι οι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης σε σχολεία της Αλεξανδρούπολης.

∆είγµα- Οι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης σε τρία γυµνάσια της πόλης.

Πληθυσµός και ∆είγµα

Page 5: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-5

Αντιπροσωπευτικότητα του ∆είγµατος

Η ακρίβεια της γενίκευσης των αποτελεσµάτων από το δείγµαστον πληθυσµό από τον οποίο προέρχεται, εξαρτάται από τηναντιπροσωπευτικότητα του δείγµατος.

Για να µπορούν να γενικευτούν τα αποτελέσµατα µιας έρευναςαπό το δείγµα που µελετήθηκε στο συνολικό πληθυσµό, πρέπεινα έχουν ακολουθηθεί οι αρχές της δειγµατοληψίας (sampling).

Η δειγµατοληψία είναι η διαδικασία µε την οποίαεπιλέγουµε ένα δείγµα από τον πληθυσµό επιδιώκονταςαυτό να είναι κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερο(δηλαδή, να διαθέτει κατά προσέγγιση τα χαρακτηριστικά τουπληθυσµού στον οποίο ανήκει).Εποµένως, ο ερευνητής πρέπεινα επιλέξει ένα όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικό δείγµα.

Page 6: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-6

Η αντιπροσωπευτικότητα του δείγµατος καθορίζεται απόδύο στοιχεία κυρίως: α) τη µέθοδο επιλογής τωνυποκειµένων που θα αποτελέσουν το δείγµα, καιβ) το µέγεθος του δείγµατος.

Εποµένως, τα βασικά προβλήµατα που καλείται νααντιµετωπίσει ένας ερευνητής σχετικά µε τηδειγµατοληψία είναι:

α) να είναι το δείγµα όσο το δυνατόν πιο όµοιο µε τον πληθυσµό ώστε να εξασφαλίζεται µια ικανοποιητικότερη προσέγγιση στις εκτιµήσεις για την αληθή τιµή του πληθυσµού

β) να επιλέξει το µέγεθος του δείγµατος έτσι ώστε να είναι εφικτή η έρευνά του (πχ. από πλευράς κόστους, χρόνου).

Αντιπροσωπευτικότητα του ∆είγµατος

Page 7: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-7

∆ειγµατοληπτικό Σφάλµα (Sampling Bias) Στην περίπτωση που το επιλεγµένο δείγµα δεν είναι

αντιπροσωπευτικό του πληθυσµού από τον οποίοπροέρχεται, στα συµπεράσµατα θα εµφανιστείµεροληψία ή σφάλµα (bias) ως αποτέλεσµα τουµεροληπτικού δείγµατος (biased sample).

Πρέπει να τονιστεί ότι ο όρος "µεροληπτικό" δενυπονοεί ανεντιµότητα του ερευνητή, αλλά µόνο ότι ταχαρακτηριστικά του δείγµατος δεν είναιαντιπροσωπευτικά του πληθυσµού.

Το σφάλµα δειγµατοληψίας δεν είναι απαραίτητααποτέλεσµα σφαλµάτων που έχουν γίνει κατά τηδιάρκεια της δειγµατοληψίας. Αντίθετα, µπορεί ναπροκύψει και λόγω της τυχαίας επιλογής διαφορετικώνατόµων.

Page 8: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-8

Το δειγµατοληπτικό σφάλµα µπορεί να οριστεί ως ηδιαφορά ανάµεσα στα αποτελέσµατα µιαςδειγµατοληψίας και µιας απογραφής (100% τουστατιστικού πληθυσµού).

Πχ. Είναι το περιθώριο σφάλµατος που αναφέρουν οιεταιρείες δηµοσκοπήσεων όταν κάνουν πρόβλεψη γιατο ποσοστό που θα “πάρει” ένα κόµµα, το “συν πλην3 ποσοστιαίες µονάδες”.

Μπορεί να υπολογιστεί µόνο εάν έχει χρησιµοποιηθείκάποια µέθοδος δειγµατοληψίας πιθανοτήτων.

∆ειγµατοληπτικό Σφάλµα (Sampling Bias)

Page 9: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-9

John W. Creswell Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, third edition

6.9

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας

Πιθανοτήτων Μη Πιθανοτήτων

ΕυκολίαςΑπλή τυχαία

Συστηµατική τυχαία

Κατά στρώµατα

ΑναλογίαςΚατά επίπεδα

(συστάδες)

Page 10: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-10

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας

Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες µεθόδωνδειγµατοληψίας. Η επιλογή του δείγµατος µπορεί να γίνει(α) τυχαία ή (β) µε σκοπιµότητα (όχι τυχαία).

Στην περίπτωση (α) (δείγµατα πιθανοτήτων) κάθε µέλοςτου πληθυσµού έχει την ίδια πιθανότητα να επιλεγεί και η

ένταξη ή ο αποκλεισµός του από το δείγµα είναι καθαρά θέµα

τύχης. Προϋπόθεση: ο πληθυσµός να είναι γνωστός

Στην περίπτωση (β) (δείγµατα µη πιθανοτήτων) κάποιαµέλη του πληθυσµού θα αποκλειστούν σκόπιµα από το

δείγµα, ενώ κάποια άλλα θα περιληφθούν οπωσδήποτε σε

αυτό (δηλαδή δεν έχουν όλα τα υποκείµενα την ίδια

πιθανότητα να επιλεγούν). Ο ερευνητής δεν γνωρίζει το

ακριβές µέγεθος του πληθυσµού και µεροληπτεί υπέρ

συγκεκριµένων υποκειµένων.

Page 11: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-11

Μέθοδοι για ∆είγµατα Μη Πιθανοτήτων(δηλαδή µέθοδοι που δεν στηρίζονται στη Θεωρία Πιθανοτήτων)

- δειγµατοληψία ευκολίας ή συµπτωµατική δειγµατοληψία- δειγµατοληψία αναλογίας ή ποσοστιαία δειγµατοληψία

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας

Page 12: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-12

Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλητου συνολικού πληθυσµού δεν είναι διαθέσιµα ή δεν είναιπρόθυµα να πάρουν µέρος σε µια έρευνα.

Επιπλέον, επειδή η διαδικασία επιλογής ενός τυχαίου δείγµατοςαπό ένα µεγάλο πληθυσµό είναι χρονοβόρα και δαπανηρή, οιερευνητές αναγκάζονται να χρησιµοποιήσουν δείγµατα απλώςκαι µόνο επειδή είναι διαθέσιµα (π.χ., φοιτητές πουπροσφέρονται εθελοντικά ή "υποχρεώνονται" να συµµετάσχουνσε µια έρευνα).

Τα δείγµατα αυτά δεν έχουν την ίδια διάρθρωση µε αυτή τουγενικού πληθυσµού και για το λόγο αυτό θεωρούνταιµεροληπτικά.

H δειγµατοληψία ευκολίας (1)

Page 13: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-13

Για παράδειγµα, έχει διαπιστωθεί (Rosenthal & Rosnow, 1969)ότι οι εθελοντές συµµετέχοντες έχουν υψηλότερους δείκτεςνοηµοσύνης, ανώτερη επαγγελµατική θέση, µεγαλύτερη ανάγκηεπιδοκιµασίας, είναι λιγότερο αυταρχικοί και καλύτεραπροσαρµοσµένοι από τους µη εθελοντές.

Εξυπακούεται ότι τα συµπεράσµατα ισχύουν µόνο για τουςπληθυσµούς εκείνους που έχουν χαρακτηριστικά όµοια µε αυτάτου δείγµατος της έρευνας.

Η επιλογή του «βολικού» δείγµατος µπορεί να γίνει και κατάστρώµατα για να εξασφαλιστεί η εκπροσώπηση υποοµάδων τουπληθυσµού στο δείγµα (ωστόσο όχι αντιπροσωπευτικά).Ονοµάζεται και δειγµατοληψία αναλογίας.

H δειγµατοληψία ευκολίας (2)

Page 14: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-14

Μέθοδοι για ∆είγµατα Πιθανοτήτων(δηλαδή µέθοδοι που βασίζονται στη Θεωρία Πιθανοτήτων)

- απλή τυχαία δειγµατοληψία-συστηµατική τυχαία δειγµατοληψία

- τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα- τυχαία δειγµατοληψία κατά συστάδες- τυχαία δειγµατοληψία κατά επίπεδα

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας

Page 15: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-15

Η απλή τυχαία δειγµατοληψία (1)

Κάθε µέλος του πληθυσµού (α) έχει την ίδια πιθανότητα ναεπιλεγεί και (β) κάθε µια επιλογή είναι τελείως ανεξάρτητη απότην άλλη. Για παράδειγµα, αν για έναν πληθυσµό 100 ατόµων,κάθε άτοµο έχει την ίδια πιθανότητα να επιλεγεί, τότε ηπιθανότητα αυτή είναι 1/100.

Βήµατα εφαρµογής

1. Σαφής ορισµός του πληθυσµού από τον οποίο θα επιλεγεί το δείγµα

2. Απαρίθµηση και καταγραφή όλων των µελών του πληθυσµού µία λίστα.

3. Επιλογή των υποκειµένων του δείγµατος µε τυχαίο τρόπο.

Η τυχαία επιλογή µπορεί να γίνει µε: ζάρι/α, νόµισµα, κλήρωση, πίνακες τυχαίων αριθµών

Page 16: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-16

Η απλή τυχαία δειγµατοληψία (2)

Πίνακες Τυχαίων Αριθµών

- Ο απλούστερος και πλέον αξιόπιστος τρόπος επιλογής ενόςτυχαίου δείγµατος βασίζεται στη χρήση πινάκων τυχαίωναριθµών.

- Ένας πίνακας τυχαίων αριθµών περιέχει ψηφία από 0 έως 9οργανωµένα σε πεντάδες. Ο πίνακας είναι κατασκευασµένος µετέτοιο τρόπο ώστε ξεκινώντας από οποιοδήποτε σηµείο του καιακολουθώντας οποιαδήποτε διαδροµή, τα ψηφία πουσυναντώνται προκύπτουν τυχαία, έχοντας όλα την ίδιαπιθανότητα εµφάνισης.

Page 17: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-17

Ένας Πίνακας Τυχαίων Αριθµών

Η απλή τυχαία δειγµατοληψία (3)

RAND Corporation, 2001

Page 18: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-18

Η απλή τυχαία δειγµατοληψία (4) Η απλή τυχαία δειγµατοληψία καταλήγει σεαντιπροσωπευτικό δείγµα διότι κάθε επιλογή προκύπτειστην τύχη, όπως όταν ρίχνουµε ένα νόµισµα αρκετέςφορές και τελικά κάθε ενδεχόµενο (κορώνα ήγράµµατα) εµφανίζεται µε πιθανότητα 50/50.

Η απλή τυχαία δειγµατοληψία πρέπει να γίνει µεεπανατοποθέτηση για να είναι ίδια κάθε φορά ηπιθανότητα επιλογής για κάθε µέλος του πληθυσµού.Συνήθως, όµως για πρακτικούς λόγους η δειγµατοληψίαγίνεται χωρίς επανατοποθέτηση.

Το βασικό της µειονέκτηµα είναι ότι ο πληθυσµόςπρέπει να είναι εκ των προτέρων γνωστός στονερευνητή. Χρησιµοποιείται σπάνια στην εκπαιδευτικήέρευνα.

Page 19: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-1919

H συστηµατική τυχαία δειγµατοληψία (1)

Σε αρκετές περιπτώσεις ο πληθυσµός είναι τόσοµεγάλος που η απαρίθµηση όλων των µελών του, ηκαταχώρησή τους σε πίνακες και η επιλογή δείγµατοςµε την απλή τυχαία δειγµατοληψία καθίσταταιεξαιρετικά επίπονη και πρακτικά αδύνατη.

Όταν όµως υπάρχει µια ενηµερωµένη λίστα µε ταµέλη ενός πληθυσµού και ο πληθυσµός παρουσιάζειοµοιογένεια στη σύστασή του, τότε συχνάχρησιµοποιείται η απλή µέθοδος της συστηµατικήςδειγµατοληψίας.

Η µέθοδος αυτή απαιτεί πρώτα να επιλέξουµε τυχαίατο πρώτο µέλος του δείγµατος και τα επόµενα µέληνα επιλέγονται από τον ίδιο κατάλογο µετά από κάθεσταθερό διάστηµα διαδοχικών µονάδων.

Page 20: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-2020

Παράδειγµα

Ν=100 (ολόκληρος ο πληθυσµός)

και θέλουµε δείγµα n=20

Ν / n = 5 (άρα χρειαζόµαστε έναν ανά πέντε)

Επιλέγουµε τυχαία έναν αριθµό από το 1 έως το 5 (π.χ. το 4)

Ξεκινάµε από τον #4 και επιλέγουµε κάθε 5ο

(9ο, 14ο, 19ο, 24ο, …. µέχρι τον 99ο)

H συστηµατική τυχαία δειγµατοληψία (2)

Page 21: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-21

Για παράδειγµα, αν ένας ερευνητής θέλει να επιλέξει από ένααλφαβητικό κατάλογο 100 µαθητών ένα δείγµα 20 µαθητών.Επιλέγει τυχαία ένα αριθµό µεταξύ 1 και 5 (π.χ. το 4) και στησυνέχεια επιλέγει κάθε πέµπτο µαθητή (τον 9ο, τον 14ο κ.ο.κ.ως τον 99ο).

Η συστηµατική δειγµατοληψία είναι µια πολύ απλή καιεύχρηστη µέθοδος που επιτρέπει την επιλογή ενός δείγµατοςακόµα και όταν τα στοιχεία του πληθυσµού που είναικαταγεγραµµένα σε ένα κατάλογο δεν έχουν αριθµηθεί.

Ωστόσο, για να µπορεί να χρησιµοποιηθεί η συστηµατικήδειγµατοληψία στη θέση της τυχαίας δειγµατοληψίας, τοσύνολο των µελών του πληθυσµού πρέπει να είναικατανεµηµένα µε εντελώς τυχαίο τρόπο. Αλλιώς, υπάρχει οκίνδυνος το συστηµατικό δείγµα να είναι µεροληπτικό.

H συστηµατική τυχαία δειγµατοληψία (2)

Page 22: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-22

H τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα (1)

Ένας κοινωνιολόγος πρόκειται να πραγµατοποιήσει µιαέρευνα σε µία µεγάλη πολιτεία της Αµερικής. Μέρος τουερευνητικού του σχεδίου είναι να καταγράψει τη γνώµησυµµετεχόντων από τέσσερις διαφορετικές εθνικότητες:Ασιάτες, Αφρο-Αµερικάνους, Ισπανόφωνους καιΛευκούς.

Αν χρησιµοποιήσει την απλή τυχαία δειγµατοληψία γιανα επιλέξει 300 άτοµα µε τυχαίο τρόπο, το δείγµαµπορεί να περιέχει λίγα µόνο άτοµα από κάποια ήκάποιες από τις τέσσερις οµάδες (υπο-εκπροσώπηση).Κατά συνέπεια, δεν µπορεί να προχωρήσει σεσυγκρίσεις µεταξύ των οµάδων.

Το πρόβληµα αυτό αντιµετωπίζεται µε την «κατά-στρώµατα τυχαία δειγµατοληψία».

Page 23: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-23

H τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα (2)

Τα µέλη του πληθυσµού χωρίζονται σε δύο ή περισσότερεςοµοιογενείς οµάδες, που ονοµάζονται στρώµατα, έτσι ώστε κάθευποκείµενο να ανήκει σε µια µόνο οµάδα.

Η διαστρωµάτωση του πληθυσµού γίνεται µε βάση ορισµένεςµεταβλητές που σχετίζονται άµεσα µε τη µεταβλητή που αποτελείτο αντικείµενο της έρευνας. Για παράδειγµα, σε πολλές έρευνεςστην ψυχολογία η ακριβής αντιπροσώπευση της µεταβλητής τουφύλου µέσα στο δείγµα παίζει σηµαντικό ρόλο στην αξιολόγησητων αποτελεσµάτων. Σε αυτές τις έρευνες ο πληθυσµός χωρίζεταισε δύο στρώµατα - άνδρες και γυναίκες.

Στη συνέχεια από το κάθε στρώµα γίνεται τυχαία επιλογή τωνµελών του δείγµατος (πχ µε πίνακα τυχαίων αριθµών ή µεσυστηµατική δειγµατοληψία). Ο αριθµός των µελών πουεπιλέγονται από το κάθε στρώµα µπορεί να είναι ανάλογος προς τοµέγεθος του συγκεκριµένου στρώµατος στον ευρύτερο πληθυσµόστον οποίο ανήκει.

Page 24: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-24

Παράδειγµα

Υποθέστε ότι σε µια επιχείρηση υπάρχει το ακόλουθοπροσωπικό:

άντρες, µόνιµη απασχόληση: 90

άντρες, µερική απασχόληση: 18

γυναίκες, µόνιµη απασχόληση: 9

γυναίκες, µερική απασχόληση: 63

Σύνολο: 180

και καλούµαστε να επιλέξουµε ένα δείγµα 40 ατόµων,που στρωµατοποιείται σύµφωνα µε τις παραπάνωκατηγορίες.

H τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα (3)

Page 25: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-25

Το πρώτο βήµα είναι να υπολογιστεί το ποσοστό κάθεστρώµατος.

Άντρες, µόνιµη απασχόληση (90/180) x 100 = 50%

Άντρες, µερική απασχόληση (18/180) x100 = 10%

Γυναίκες, µόνιµη απασχόληση (9/180) x 100 = 5%

Γυναίκες, µερική απασχόληση (63/180) x 100 = 35%

Αυτό µας λέει ότι από τα 40 άτοµα του δείγµατός µας,

50% πρέπει να είναι άντρες, µόνιµη απασχόληση (20)

10% πρέπει να είναι άντρες, µερική απασχόληση (4)

5% πρέπει να είναι γυναίκες µόνιµη απασχόληση (2)

35% πρέπει να είναι γυναίκες µε µερική απασχόληση (14)

H τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα (4)

Page 26: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-26

H τυχαία δειγµατοληψία κατά στρώµατα (5) Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι, για να

εφαρµοστεί η δειγµατοληψία κατά στρώµατα, πρέπει ναείναι από πριν γνωστή η κατανοµή των χαρακτηριστικώντου πληθυσµού που σχετίζονται µε τη µεταβλητή πουαποτελεί το θέµα της έρευνας.

Πιθανές πηγές πληροφοριών για τη διάρθρωση τουπληθυσµού µπορεί να είναι κάποιες προηγούµενεςµελέτες που καλύπτουν παρόµοια θέµατα ή τααποτελέσµατα µιας έρευνας πιλότου (pilot study).Αν όµως δεν υπάρχουν οι απαιτούµενες πληροφορίεςσχετικά µε τη διαστρωµάτωση του πληθυσµού, τότεπρέπει να αποφεύγεται η χρησιµοποίηση της µεθόδουαυτής αφού, σε αυτή την περίπτωση, είναι δυνατό ναεπιτευχθεί ένας ίσος βαθµός ακριβείας χρησιµοποιώνταςτην τυχαία δειγµατοληψία.

Page 27: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-27

H τυχαία δειγµατοληψία κατά συστάδες Οι προηγούµενες µέθοδοι δειγµατοληψίας βασίζονται στην

επιλογή των µελών ενός πληθυσµού ένα-προς-ένα. Ωστόσο,συχνά οι συµµετέχοντες ανήκουν ήδη σε οµάδες-συστάδες και οερευνητής µπορεί να επιλέξει µε τυχαίο τρόπο οµάδες αντί γιαυποκείµενα.

Παράδειγµα: Ένας ερευνητής θέλει να επιλέξει ένα δείγµα 300µαθητών της ΣΤ’ δηµοτικού. Αντί να επιλέξει τους µαθητές ένανπρος έναν, µπορεί εναλλακτικά να επιλέξει τυχαία 10 τάξεις (µε30 µαθητές σε κάθε τάξη). Αυτή ονοµάζεται δειγµατοληψία κατάσυστάδες.

Πλεονεκτήµατα: 1. Είναι ένας γρήγορος τρόπος να επιλέξουµεµεγάλο δείγµα 2. Οι µετρήσεις µπορούν αν γίνουν κατά οµάδες.

Μειονεκτήµατα: Κάθε παρατήρηση δεν είναι τελείως ανεξάρτητηαπό την άλλη (παρόµοια συµπεριφορά µεταξύ παρατηρήσεωντης ίδιας συστάδας).

Page 28: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-28

Η τυχαία δειγµατοληψία κατά επίπεδα ή στάδια (1) Θέλουµε να ερευνήσουµε τις προτιµήσεις των µαθητών

του Γυµνασίου για τα προγράµµατα της εκπαιδευτικής τηλεόρασης, χρησιµοποιώντας ένα δείγµα 500 µαθητών.

- Σε πρώτο επίπεδο από τις 60 σχολικές περιφέρειες επιλέγουµε τυχαία τις 12 (20%). Στις 12 αυτές περιφέρειες λειτουργούν 610 σχολεία.

- Σε δεύτερο επίπεδο από τα 610 σχολεία επιλέγουµε τυχαία τα 91 (15%). Στα 91 αυτά σχολεία λειτουργούν 820 τάξεις

- Σε τρίτο επίπεδο από τις 820 τάξεις επιλέγουµε τυχαία τις 82 (10%). Στις 82 αυτές τάξεις φοιτούν 2.100 µαθητές

- Σε τέταρτο επίπεδο από τους 2.100 µαθητές επιλέγουµε τυχαία τους 500, οι οποίοι θα αποτελέσουν το δείγµα µας.

Page 29: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-29

Βήµατα

O πληθυσµός χωρίζεται σε έναν ορισµένο αριθµό οµάδωνπρώτου-ευρύτερου επιπέδου. Κάθε οµάδα πρώτου επιπέδουχωρίζεται σε έναν ορισµένο αριθµό οµάδων δεύτερου-στενότερου επιπέδου. Κάθε τέτοια οµάδα χωρίζεται σε ένανορισµένο αριθµό οµάδων τρίτου-στενότερου επιπέδουοµάδων κ.ο.κ.

Από τις οµάδες του πρώτου επιπέδου επιλέγουµε τυχαία ένανορισµένο αριθµό οµάδων δεύτερου επιπέδου κ.ο.κ. Τέλοςαπό τις επιλεγείσες οµάδες του τελευταίου επιπέδουεπιλέγουµε τυχαία από κάθε µια τον αναλογούντα αριθµόπεριπτώσεων.

Η τυχαία δειγµατοληψία κατά επίπεδα ή στάδια (2)

Page 30: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-30

Το δειγµατοληπτικό σχέδιο της έρευνας PISA

Page 31: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-31

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας (συγκεντρωτικά) [1]

Είδος ∆ειγµατοληψίας Περιγραφή Πλεονεκτήµατα / Μειονεκτήµατα

∆είγµα Πιθανοτήτων

1. Απλή Τυχαία(Simple)

Το δείγµα επιλέγεται µε τυχαίοτρόπο από µια λίστα µε όλα ταµέλη του πληθυσµού, ο οποίοςεξασφαλίζει ότι κάθε υποκείµενοέχει την ίδια πιθανότητα να επιλεγείκαι κάθε επιλογή είναι ανεξάρτητηαπό την άλλη.

Η διαδικασία επιλογής είναιδίκαιη και αµερόληπτη.∆ύσκολο να εφαρµοστείδιότι δεν είναι συχνάγνωστός ολόκληρος οπληθυσµός.

2. Συστηµατική Τυχαία(Systematic)

Το δείγµα συντίθεται µε τηνεπιλογή κάθε ν-οστού υποκειµένουµιας λίστας µε όλα τα µέλη τουπληθυσµού, µετά από την πρώτητυχαία επιλογή.

Απλή και εύχρηστηµέθοδος, αλλά η επιλογήδεν είναι πραγµατικάτυχαία και η ανεξαρτησίαδεν εξασφαλίζεται.

Page 32: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-32

Είδος ∆ειγµατοληψίας Περιγραφή Πλεονεκτήµατα / Μειονεκτήµατα

3. Τυχαία Κατά Στρώµατα(Stratified)

Το δείγµα επιλέγεται µε τη διαίρεσητου πληθυσµού σε στρώµατα καιτην τυχαία επιλογή ενός αριθµούυποκειµένων, ανάλογου τουποσοστού τους στον αντίστοιχοπληθυσµό.

Ικανοποιητική προσέγγισητης αληθούς τυχαίαςδειγµατοληψίας.Εξασφαλίζει ότι η σύνθεσητου δείγµατος θα είναιαντιπροσωπευτική τουπληθυσµού (σε σχέση µεδιαστρωµάτωσή του), αλλάµερικές οµάδες ενδέχεταινα υπο-εκπροσωπούνταιστο δείγµα.

4. Τυχαία Κατά Συστάδες(Cluster)

Αντί να επιλέγονται υποκείµενα,επιλέγονται συστάδες υποκειµένων(προϋπάρχουσες οµάδες) από µιαλίστα όλων των συστάδων τουπληθυσµού.

Απλή και εύχρηστηµέθοδος για την επιλογήµεγάλου, σχετικά τυχαίουδείγµατος, αλλά επιλογήδεν είναι πραγµατικάτυχαία και η ανεξαρτησίαδεν εξασφαλίζεται.

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας (συγκεντρωτικά) [2]

Page 33: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-33

Είδος ∆ειγµατοληψίας Περιγραφή Πλεονεκτήµατα / Μειονεκτήµατα

5. Τυχαία Κατά Επίπεδα(Multi-Stage)

Ο πληθυσµός χωρίζεται σε επίπεδακαι το δείγµα επιλέγεται τυχαία απότο τελευταίο επίπεδο, αφούεπιλεγούν τυχαία οι οµάδες τωνπαραπάνω επιπέδων.

Απλή και εύχρηστηµέθοδος, αλλά δεν δίνεισε όλα τα µέλη τουπληθυσµού την ίδιαπιθανότητα ναπεριληφθούν στο δείγµα.

∆είγµα Μη Πιθανοτήτων

1. Ευκολίας(Convenience)

Το δείγµα επιλέγεται µε τρόποβολικό στον ερευνητή.

Απλή µέθοδος αλλάµεροληπτική.

2. Αναλογίας(Quota)

Το δείγµα επιλέγεται µε τρόποβολικό στον ερευνητή, αλλάδιατηρείται η αναλογία τωνυποκειµένων στα στρώµατα τουπληθυσµού.

Βελτιώνεται η σύνθεσητου δείγµατος αλλά είναιµεροληπτική.

Μέθοδοι ∆ειγµατοληψίας (συγκεντρωτικά) [3]

Page 34: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-34

Σε µια δειγµατοληπτική ή πειραµατική έρευνα το µέγεθος τουδείγµατος αποτελεί τον κρισιµότερο παράγοντα πουεπηρεάζει:

α) τη σηµαντικότητα των αποτελεσµάτων της έρευνας και τη δυνατότητα γενίκευσής τους

β) την απορρόφηση και την κατανοµή των διαθέσιµων χρονικών και οικονοµικών πόρων

γ) την αποδοχή της αποτελεσµατικότητας και της χρηστικής αξίας της έρευνας σε σχέση µε τους δεοντολογικούς και ηθικούς κανόνες, οι οποίοι διέπουν το συγκεκριµένο επιστηµονικό πεδίο

Το µέγεθος του δείγµατος (1)

Page 35: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-35

Η επιλογή ενός πραγµατικά τυχαίου δείγµατος είναι δύσκολη (κόστος vs ακρίβεια)

Ανοχή στις δειγµατοληπτικές παρεκκλίσεις: διαφέρει ανάλογα µε το είδος της έρευνας (το δείγµα «ευκολίας» σε ορισµένες περιπτώσεις είναι αναπόφευκτο, προσοχή στα βαρύγδουπα συµπεράσµατα)

Ο διαρκής έλεγχος της αντιπροσωπευτικότητας του δείγµατοςείναι αναγκαίος.

- µεγάλη η σηµασία της πιλοτικής έρευνας (αν είναι εφικτή)

- ανάλυση του δηµογραφικού προφίλ µικρού αριθµούυποκειµένων από αυτούς που αρνήθηκαν να συµµετάσχουνστην έρευνα

Το µέγεθος του δείγµατος (2)

Page 36: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-36

Το µέγεθος του δείγµατος (3)

Μια ακριβής απάντηση στο ερώτηµα «Πόσο πρέπει να είναι το µέγεθος του δείγµατος» είναι αδύνατη.

∆ιότι:

α) Η πιστή τήρηση κανόνων της τυχαίας δειγµατοληψίας

αδύνατη.

β) Το σφάλµα δειγµατοληψίας δε µπορεί να εξαλειφθεί πλήρως

αλλά….

το µέγεθος του δείγµατος µπορεί να εκτιµηθεί µε βάση τοείδος της ποσοτικής ανάλυσης στην οποία θα υποβληθούντα δεδοµένα σύµφωνα µε εµπειρικά αλλά και στατιστικάκριτήρια.

Page 37: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-37

Οι ακόλουθες εµπειρικές υποδείξεις στοχεύουν νααπαντήσουν στο ερώτηµα «ποιο είναι το ελάχιστοαπαιτούµενο µέγεθος του δείγµατος για µια συγκεκριµένηποσοτική ανάλυση;»

Στις έρευνες που συγκρίνονται οι µέσοι όροι ή οιτυπικές αποκλίσεις δύο ή περισσότερων οµάδων, οι50 συµµετέχοντες για κάθε οµάδα είναι µια καλή βάση.Καλό είναι να µην είναι λιγότεροι από 30.

Στις έρευνες που εφαρµόζεται η ανάλυση παραγόντωνσε ψυχοµετρικές κλίµακες απαιτούνται τουλάχιστον 5 έως10 συµµετέχοντες ανά πρόταση της κλίµακας.

Στις έρευνες που υπολογίζονται δείκτες συσχέτισης ήσυνάφειας, οι 100 συµµετέχοντες είναι µια καλήαφετηρία. Καλό είναι να µην είναι λιγότεροι των 50 καιασφαλώς όχι λιγότεροι των 30.

…..

Το µέγεθος του δείγµατος µε εµπειρικά κριτήρια

Page 38: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-38

Το µέγεθος του δείγµατος µπορεί να εκτιµηθεί πρινπραγµατοποιηθεί µια έρευνα µέσω µιας µεθοδολογίας πουονοµάζεται εκ των προτέρων Ανάλυσης Ισχύος (a prioriPower Analysis).

Το βασικό ερώτηµα που τίθεται εδώ είναι «ποιο είναι τοελάχιστο απαιτούµενο µέγεθος δείγµατος έτσι ώστε ναµπορώ µε µεγάλη πιθανότητα να θεωρήσω ως σηµαντικήµια προκαθορισµένη διαφορά, επίδραση ή σχέση που έχεινόηµα να ανιχνευτεί;»

Για παράδειγµα, θέλουµε να δούµε τα επίπεδα κατάθλιψηςµεταξύ δύο γκρουπ πχ µεταξύ των πρωτοετών φοιτητώνκαι φοιτητριών του ΠΤ∆Ε Αλεξ/πολης, χρησιµοποιώνταςτο εργαλείο BDI. Θέλουµε να αποφασίσουµε πόσα άτοµαθα χρειαστούν για το κάθε γκρουπ. Ποιά διαφορά στασκορ θα ήταν αξιόλογη ψυχολογικά και θα άξιζε να τηνανιχνεύσουµε;

Το µέγεθος του δείγµατος µε στατιστικά κριτήρια

Page 39: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-39

Προσδιορισµός

µεταβλητής

Λειτουργικός

ορισµός τηςµεταβλητής

Εντοπισµός δεδοµένων

(µετρήσεις, παρατηρήσεις καιέγγραφα µε ερωτήσεις και κλίµακες)

Συγκέντρωση δεδοµένων

µε εργαλεία που δίνουναριθµητικές τιµές

Ροή δραστηριοτήτων

Αυτοαποτελεσµατικότητα για τηµάθηση από άλλους

Επίπεδο σιγουριάς όσον αφορά στο ότι ένα άτοµο µπορεί να µάθεικάτι όταν διδάσκεται από άλλους

13 δηλώσεις σε µια κλίµακα αυτοοαποτελεσµατικότητας

(Bergin, 1989)

Τιµές για κάθε δήλωση από το 0 ως το 7, µε το 7 να σηµαίνει

«απόλυτα σίγουρος»

Παράδειγµα

Η ροή των δραστηριοτήτων στη συγκέντρωση δεδοµένων

Page 40: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-40

Είδη ∆εδοµένων Είδη Εργαλείων για τη συγκέντρωση δεδοµένων

Παραδείγµατα

Μετρήσεις Ατοµικής Επίδοσης

Τεστ επίδοσης, νοηµοσύνης, ικανότητας, προσωπικότητας

Iowa Tests of Basic Skills, Weschler Intelligence Scale, Stanford-Binet IQ Scale, Strong Interest Scale, Minnesota Multiphasic Personality Inventory

Μετρήσεις Ατοµικής Στάσης

Κλίµακες συναισθηµάτων Attitudes Toward Self-Esteem Scale, AdaptiveBehavior Scales

Παρατήρηση Ατοµικής Συµπεριφοράς

Κατάλογος αναφοράςσυµπεριφορών

Flanders Interaction Analysis Category System – FIAC

Αντικειµενικές Πληροφορίες

∆ηµόσια έγγραφα ή σχολικάαρχεία

Απογραφικά δεδοµένα,Σχολικοί έλεγχοι

Είδη Ποσοτικών ∆εδοµένων και Μετρήσεων

Page 41: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-41

Wechsler Intelligence Scale for Children IV- Practice Questions

1. Ποια από τις τέσσερις εικόνες που βρίσκονται στα δεξιά ταιριάζει στοκενό που βρίσκεται στο κάτω µέρος του τετραγώνου, µε την ίδια λογικήπου ταιριάζουν οι δύο εικόνες που βρίσκονται στο επάνω µέρος τουτετραγώνου;

2. Τρία ζευγάρια βγήκαν για φαγητό στο ίδιο εστιατόριο και παρήγγειλανακριβώς τα ίδια. Ο λογαριασµός ήρθε 54,94€. Σκόπευαν να µοιράσουν τοποσό στα τρία, αλλά το ένα από τα ζευγάρια χρωστούσε ένα τραπέζι σεένα από τα άλλα ζευγάρια. Πόσο πλήρωσε τελικά το ζευγάρι πουχρωστούσε το τραπέζι;

Page 42: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-42

Το Πολυδιάστατο Ερωτηµατολόγιο Προσωπικότητας τηςΜιννεσότα (MMPI-2) είναι το πιο διαδεδοµένο τεστ γιατην αξιολόγηση της ενήλικης ψυχοπαθολογίας στονκόσµο.

To MMPI-2 χρησιµοποιείται στην κλινική πράξη γιαδιάγνωση ψυχοπαθολογίας:

Αξιολόγηση συµπτωµάτων κοινωνικής καιπροσωπικής δυσλειτουργίας

∆ιαµόρφωση κλινικών διαγνώσεων Σχεδιασµό στρατηγικών αποτελεσµατικής

θεραπείας Αξιολόγηση συµµετεχόντων σε προγράµµατα

απεξάρτησης και επιλογή των κατάλληλωνθεραπευτικών προσεγγίσεων

∆ιατίθεται σε ψυχολόγους που έχουν λάβει σχετικήεκπαίδευση.

MMPI – 2

Page 43: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-43

Υποχονδρίαση (hypochondriasis)Κατάθλιψη (depression)Υστερία (hysteria)Ψυχοπαθητική απόκλιση (psychopathic deviance)Ταύτιση µε το φύλο (masculinity-femininity)Παράνοια (paranoia)Αγχώδεις αντιδράσεις (anxiety reactions)Σχιζοφρένεια (schizophrenia)Υποµανία (hypomania)Κοινωνική εσωστρέφεια (social introversion)ΆγχοςΑπώθησηΙσχύς του ΕγώΚυριαρχίαΚοινωνική ΕυθύνηΚολεγιακή ∆υσπροσαρµοστικότητα∆ιαταραχή Μετα- Τραυµατικού ΣτρεςΚλίµακα Συζυγικού ’γχουςΕχθρότηταΥπερ- Ελεγχόµενη ΕχθρότηταΚλίµακα Αλκοολισµού του MacAndrew- Αναθεωρηµένη

MMPI – 2 (Τι Μετράει…)

Κλίµακα Παραδοχής της ΕξάρτησηςΚλίµακα Λανθάνουσας ΕξάρτησηςΚλίµακες Ρόλου του ΦύλουΕπιθετικότηταΨύχωσηΈλλειψη ΚινήτρωνΑρνητικό Συναίσθηµα / ΝευρωτισµόςΕσωστρέφεια ∆ιόρθωση

Page 44: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-44

Σύστηµα καταχώρησης δεδοµένων µέσω δοµηµένης παρατήρησης πουαφορούν το διδακτικό στιλ του/της εκπαιδευτικού (δασκαλοκεντρικό ήµαθητοκεντρικό) είναι το σύστηµα κωδικοποίησης Flanders. Το σύστηµα αυτόπεριλαµβάνει δέκα κατηγορίες που σχετίζονται µε την αλληλεπίδρασηεκπαιδευτικού και µαθητών/τριών. Οι κατηγορίες αυτές παρουσιάζονται πιο κάτω:

Αποδοχή συναισθηµάτων'Επαινος και ενθάρρυνσηΑποδοχή και χρήση ιδεών που προέρχονται από τα παιδιάΕρωτήσειςΠαράδοσηΟδηγίεςΚριτική - αιτιολόγηση χρήσης εξουσίαςΑνταπόκριση παιδιώνΠρωτοβουλία παιδιώνΗσυχία ή σύγχυση

Μια συστηµατική µέθοδος συλλογής δεδοµένων µέσωπαρατήρησης: Το σύστηµα Flanders (FlandersInteraction Analysis Category System - FIAC)

Page 45: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-45

Οδηγίες χρήσης: Ο παρατηρητής έχει ένα φύλλο παρατήρησης µε 20 στήλες και 30γραµµές. Κάθε 3 δευτερόλεπτα, ο αριθµός της κατηγορίας που αντιπροσωπεύεικαλύτερα ό,τι συµβαίνει την συγκεκριµένη εκείνη χρονική στιγµή στην τάξηκαταγράφεται. Κάθε γραµµή αντιπροσωπεύει ένα λεπτό (20 κουτάκια επί 3δευτερόλεπτα). Οι τριάντα γραµµές αντιπροσωπεύουν τριάντα λεπτά παρατήρησης. Ηχρήση ενός ρολογιού/χρονοµέτρου είναι απαραίτητη για να θυµίζει στον παρατηρητήνα καταχωρεί µια κατηγορία κάθε 3 δευτερόλεπτα.

Page 46: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-46

http://www.amarkos.gr/courses/quest/Synaisthimatiki%20Noimosini.doc

Κλίµακα Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης (Wong & Law Emotional Intelligence Scale-WEILS, 2002)

http://www.amarkos.gr/courses/quest/Autoektimisi.doc

Κλίµακα Αυτοεκτίµησης του Άγχους (Spielberger CD, StateState – Trait Anxiety Inventory - STAI)

http://www.amarkos.gr/courses/quest/Burnout.docx

Κλίµακα Αξιολόγησης Επαγγελµατικής Εξουθένωσης (Maslach Burnout Inventory - Maslach & Jackson, 1986)

Άλλα Παραδείγµατα…

Page 47: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-47

Το Εργαλείο Συλλογής ∆εδοµένωνΤρεις Επιλογές

Να αναπτύξετε ένα δικό σας

Φάση Ι: Σχεδιασµός

Φάση ΙΙ: Κατασκευή

Φάση ΙΙΙ: Ποσοτική Αξιολόγηση

Φάση IV: Επικύρωση

Να εντοπίσετε κάποιο και να το τροποποιήσετε

Να εντοπίσετε κάποια και να το χρησιµοποιήσετε στοσύνολό του

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνει: Έλεγχος της Αξιοπιστίας και Εγκυρότητας των Μετρήσεων

Page 48: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-48

Τα Στάδια στην Ανάπτυξη ή στην Κατασκευή ενός Εργαλείου

Page 49: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-49

4. Συλλογή των δεδοµένωνστην Ποιοτική Έρευνα

Page 50: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-50

Πέντε Βήµατα στη ∆ιαδικασία Συλλογής ∆εδοµένων Προσδιορίστε τους συµµετέχοντες και τον τόπο της

έρευνας

Αποκτήστε πρόσβαση στους συµµετέχοντες και τον

τόπο της έρευνας

Εντοπίστε τι είδους δεδοµένα επιθυµείτε να λάβετε

από τους συµµετέχοντες για να απαντήσετε στα

ερευνητικά σας ερωτήµατα

Σχεδιάστε το ερευνητικό πρωτόκολλο και τα

εργαλεία συλλογής δεδοµένων

Χορηγήστε τα εργαλεία συλλογής δεδοµένων

Page 51: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-51

Επιλογή των συµµετεχόντων -Σκόπιµη ∆ειγµατοληψία

Τυχαία “Ποσοτική” ∆ειγµατοληψία

Επιλογή αντιπροσωπευτικού δείγµατος…µε σκοπό τη γενίκευση των ευρηµάτων από το δείγµα στον πληθυσµό

Για να διατυπωθούν “ ισχυρισµοί” για τον πληθυσµόΓια να ελεγχθούν “θεωρίες” που εξηγούν τον πληθυσµό

Σκόπιµη “Ποιοτική” ∆ειγµατοληψία

Επιλογή ατόµων ή χώρων που µπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του φαινοµένου….για την ανάπτυξη µιας λεπτοµερούς κατανόησης

που µπορεί να εξασφαλίσει «χρήσιµες» πληροφορίεςπου µπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να «µάθουν» για το φαινόµενοπου µπορεί να δώσει φωνή σε άτοµα «αναγκασµένα» να σιωπούν

Page 52: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-52

Είδη Σκόπιµης ∆ειγµατοληψίαςΠότε πραγµατοποιείται η δειγµατοληψία

Πριν την συλλογή των δεδοµένων Μετά τη έναρξη της συλλογής των δεδοµένωνΠοιος είναι ο σκοπός;

Η ανάπτυξηπολλών προοπτικών

∆ειγµατοληψία

ακραίων περιπτώσεων

Τυπική ∆ειγµατοληψία

Η περιγραφή µιαςπερίπτωσης που αποτελεί ένα «δραµατικό» παράδει-γµα κατάστασης

Ποιος είναι ο σκοπός;

Αξιοποίηση τηςόποια περίπτωσης

ξεδιπλώνεται

Ευκαιριακή δειγµατοληψία

∆ειγµατοληψία

Χιονοστιβάδα

∆ιερεύνηση πε-ριπτώσεων που

επιβεβαιώνουν ήδιαψεύδουν

∆ειγµατοληψία

Επιβεβαίωσης / ∆ιάψευσης

∆ειγµατοληψία

µέγιστης διακύµανσης

Για τη γενίκευσηµιας θεωρίας ή έννοιας

Σηµαντικά υποκείµενα

Να περιγράψει σε βάθοςµια συγκεκριµένη οµάδα

Οµοιογενής ∆ειγµατοληψία

Για να διατυπωθεί

µια θεωρία ή γιανα διερευνηθείκάποια έννοια

∆ειγµατοληψία Θεωρίας ή Έννοιας

Για να εντοπιστούν άνθρωποι ή χώροι για µελέτη

Για να περιγραφούνιδιαίτερα προβληµα-τικές ή διαφωτιστικές

περιπτώσεις.

Page 53: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-53

Το µέγεθος του δείγµατος

Μικρό, αλλά µελέτη σε βάθος 1 άτοµο 4 άτοµα 20–30 άτοµα (για οµάδες εστίασης)

Page 54: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-54

Μορφές Συγκέντρωσης ∆εδοµένων Είδη ∆εδοµένων Ορισµός Είδους ∆εδοµένων

Παρατηρήσεις Σηµειώσεις πεδίου και σκίτσα

Μη δοµηµένα δεδοµένα κειµένουκαι φωτογραφίες τραβηγµένες κατά την παρατήρηση από τον ερευνητή

Συνεντεύξεις και ερωτηµατολόγια

Μεταγραφές ανοιχτώνσηµειώσεων ή ανοιχτώνερωτήσεων σεερωτηµατολόγια

Μη δοµηµένα δεδοµένα κειµένου που προέρχονται από τη µεταγραφή µαγνητοφωνηµένων συνεντεύξεων ή µέσω της µεταγραφής ανοιχτών απαντήσεων σε ερωτήσεις ερωτηµατολογίων.

ΈγγραφαΣηµειώσεις γραµµένες µε το χέρι σε έγγραφα ή έγγραφα οπτικής σάρωσης

∆ηµόσια και ιδιαωτικά αρχεία διαθέσιµα στον ερευνητή.

Οπτικοακουστικό υλικό Εικόνες, φωτογραφίες, βιντεοκασέτες, αντικείµενα, ήχοι

Οπτικοακουστικό υλικό πουαποτελείται από εικόνες τόπων ήήχους καταγραµµένους από τονερευνητή ή κάποιον άλλο.

Μορφές Συγκέντρωσης Ποιοτικών ∆εδοµένων

Page 55: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-55

Παρατήρηση (1) Η παρατήρηση είναι η διαδικασία συγκέντρωσηςανοιχτών πληροφοριών από πρώτο χέριπαρατηρώντας τους ανθρώπους και τα µέρη σε έναντόπο έρευνας.

Πλεονεκτήµατα: οι πληροφορίες καταγράφονταιόπως εµφανίζονται, µπορεί να µελετηθεί ηπραγµατική συµπεριφορά, να µελετηθούν τα άτοµαπου δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τις ιδέεςτους (π.χ. παιδιά προσχ. ηλικίας).

Μειονεκτήµατα: περιορισµός σε εκείνους του χώρουςκαι καταστάσεις στις οποίες έχετε πρόσβαση,δυσκολία ανάπτυξης επαφής µε άτοµα, απαιτείαυξηµένες δεξιότητες ακρόασης και µεγάλη προσοχήστις λεπτοµέρειες.

Page 56: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-56

Παρατήρηση (2) Ρόλοι Παρατήρησης

Ο ρόλος του συµµετέχοντος παρατηρητή: Υιοθετείται όταν οι παρατηρητές συµµετέχουν σε δραστηριότητες στο περιβάλλον που παρατηρούν.

Ο ρόλος του αµέτοχου παρατηρητή: Επισκέπτεται ένα χώρο και κρατάει σηµειώσεις χωρίς να συµµετέχει στις δραστηριότητες.

Οι ρόλοι παρατήρησης µπορεί να αλλάξουν.

Page 57: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-57

Η διαδικασία της Παρατήρησης

Επιλέξτε έναν τόπο για παρατήρηση ο οποίος

µπορεί να σας βοηθήσει µε τον καλύτερο τρόπο να

κατανοήσετε το κεντρικό φαινόµενο. Μπείτε στο χώρο αργά κοιτάζοντας γύρω. Αποκτήστε µια γενική αίσθηση του χώρου και κρατήστε περιορισµένες σηµειώσεις.

Προσδιορίστε στο χώρο ποιον ή τι θα παρατηρήσετε, πότε και πόση ώρα.

Καθορίστε, αρχικά, το ρόλο σας ως παρατηρητής.

Page 58: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-58

Η διαδικασία της Παρατήρησης(συνέχεια)

Πραγµατοποιήστε πολλές παρατηρήσεις µέσα στο χρόνο για να εξασφαλίσετε την καλύτερη κατανόηση του χώρου και των ατόµων.

Σχεδιάστε κάποιον τρόπο καταγραφής σηµειώσεων από την παρατήρηση. Περιγραφικές σηµειώσεις πεδίου: περιλαµβάνουν την περιγραφή γεγονότων των δραστηριοτήτων και των ανθρώπων (π.χ. τι συνέβη).

Στοχαστικές σηµειώσεις πεδίου: Καταγράφουνπροσωπικές σκέψεις που κάνουν οι ερευνητές καισχετίζονται µε ενοράσεις, προαισθήµατα, γενικέςιδέες ή θέµατα που αναφύονται κατά τηνπαρατήρηση.

Μετά την παρατήρηση, αποσυρθείτε αργά από το χώρο.

Page 59: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-59

Συνεντεύξεις

Είδη

Προσωπικές

Τηλεφωνικές

Μέσω ηλ. Ταχυδροµείου Σε οµάδες εστίασης

Page 60: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-60

∆ιεξαγωγή Συνεντεύξεων Προσδιορισµός των ατόµων από τα οποία θα πάρετε συνέντευξη.

Προσδιορίστε το είδος της συνέντευξης που θα χρησιµοποιήσετε.

Κρατήστε σύντοµες σηµειώσεις κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.

Εντοπίστε ένα ήσυχο, κατάλληλο µέρος για τη διεξαγωγή της συνέντευξης.

Εξασφαλίστε τη συναίεση του ατόµου για τη συµµετοχή στη µελέτη.

Page 61: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-61

∆ιεξαγωγή Συνεντεύξεων(συνέχεια)

Να έχετε ένα σχέδιο αλλά να είστε ευέλικτοι

Χρησιµοποιείστε βολιδοσκοπήσεις (probes) για να εξασφαλίσετε επιπλέον πληροφορίες. Είναι υποερωτήµατα που θέτει ο ερευνητής για να αντλήσει περισσότερες πληροφορίες.

Φερθείτε µε ευγένεια και επαγγελµατισµό όταν η συνέντευξη τελειώσει.

Page 62: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-62

∆οµηµένες, µη δοµηµένες και ηµιδοµηµένες συνεντεύξεις

Προσέγγιση στη

συλλογή

δεδοµένων

Είδη ερωτήσεων

Είδη συνεντεύξεων

Είδος δεδοµένων

Ποσοτική Κλειστού

τύπου

∆οµηµένες/Ηµιδοµηµένες

Κωδικοπ/νεςαπαντήσεις

Ποιοτική Ανοικτού

τύπου

Μη δοµηµένες Κείµενο

Page 63: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-63

Έγγραφα

∆ηµόσια και ιδιωτικά αρχεία Καλή πηγή κειµένου (λέξεις) Λάβετε άδεια για τη χρήση τους Καταγράψτε τις πληροφορίες από τα έγγραφα (π.χ. µε οπτική σάρωση)

Page 64: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-64

Οπτικοακουστικό υλικό

Προσδιορίστε ποιο οπτικό υλικό µπορεί ναπαρέχει τις πληροφορίες που απαντούν σταερευνητικά σας ερωτήµατα

Προσδιορίστε το οπτικό υλικό που είναιδιαθέσιµο και πάρτε άδεια για να τοχρησιµοποιήσετε

Ελέγξτε την ακρίβεια και την αυθεντικότητατου οπτικού υλικού αν δεν το καταγράψετε οιίδιοι.

Συγκεντρώστε τα δεδοµένα και οργανώστετα.

Page 65: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-65

Χρήση Πρωτοκόλλων Πρωτόκολλο συνέντευξης: Ένα έντυπο σχεδιασµένοαπό τον ερευνητή, το οποίο περιλαµβάνει οδηγίες γιατη διαδικασία της συνέντευξης, τις ερωτήσεις που θατεθούν και χώρο για να σηµειωθούν οι απαντήσεις

του ατόµου που δίνει τη συνέντευξη. Πρωτόκολλο παρατήρησης:Ένα έντυπο σχεδιασµένοαπό τον ερευνητή πριν τη συγκέντρωση δεδοµένων

και χρησιµοποιείται για να κρατούνται σηµειώσεις

πεδίου κατά τη διάρκεια µιας παρατήρησης.

Page 66: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-66

Πρωτόκολλο συνέντευξης Κεφαλίδα: Καταγραφή ουσιαστικών πληροφοριών για τη συνέντευξη.

Ανοιχτού τύπου ερωτήσεις “Ice-breaker” Κεντρικές ερωτήσεις που αφορούν σηµαντικά ερευνητικά ερωτήµατα.

Βολιδοσκοπήσεις για να αποσαφηνίσουν

Page 67: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-67

Page 68: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-68

Πρωτόκολλο παρατήρησης

Στην κεφαλίδα, καταγράψτε την ώρα, τον τόπο τοπλαίσιο και το ρόλο σας ως παρατηρητή.

Φτιάχνετε σε δύο στήλες κάτω από την κεφαλίδα. στη στήλη αριστερά καταγράψτε µια περιγραφή των δραστηριοτήτων

στη στήλη δεξιά καταγράψετε συλλογισµούς πάνω σε θέµατα, παραθέσεις και προσωπικές εµπειρίες του ερευνητή

Ζωγραφίστε ένα σχέδιο της τοποθεσίας

Page 69: Εκπαιδευτική Έρευνα - amarkos|gr · Πολύ συχνά, ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική έρευνα, πολλά µέλη του συνολικού

3-69