ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο

29

Μάθημα 8ο – Lectio octava «Όταν βγεις για κυνήγι , πάρε μαζί σου μολύβι και χαρτί»

① Μετάφραση κειμένου

Κείμενο στα λατινικά Μετάφραση στην ελληνική

Gaius Plinius Ο Γάϊος Πλίνιος (dicit)salute στέλνει τις ευχές του

suo Cornelio Tacito. στον Κορνήλιο Τάκιτό του. Ridebis. Θα γελάσεις.

Ego cepi Εγώ έπιασα tres apros feroces. τρεις άγριους κάπρους (τρία φοβερά αγριο-

γούρουνα). “Ipse?” interrogabis. «Ο ίδιος;» θα ρωτήσεις.

Ipse. «Ο ίδιος». Ad retia Κοντά (δίπλα) στα δίκτυα

sedebam; καθόμουν. erat in proximo Πλάι μου υπήρχε non venabulum όχι λόγχη

sed stilus et pugillares ; αλλά γραφίδα και πλάκες (αλειμμένες με κερί). cogitabam aliquid Σκεπτόμουν κάτι

enotabamque ; και το σημείωνα (το έγραφα). etsi retia vacua, Αν και (είχα) τα δίκτυα άδεια,

habebam tamen ceras plenas. είχα όμως γεμάτες τις πλάκες. Silvae et solitudo Τα δάση και η μοναξιά

sunt magna είναι μεγάλα incitamenta cogitationis. ερεθίσματα της σκέψης. Cum eris in venationibus, Όταν βρεθείς σε κυνήγι

licebit tibi θα είναι δυνατό και σε σένα adportare quoque να φέρεις εκεί

pugillares : τις πλάκες: videbis θα δεις errare να περιπλανιέται

in montibus στα βουνά non Dianam όχι η Άρτεμη

sed Minervam. αλλά η Αθηνά. Vale! Υγίαινε!

② Γραμματική κειμένου

1) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

ουδέτερα γ’ κλίσης ουσιαστικών : τα ουδέτερα τριτόκλιτα σε - al /- ar/ - e σχηματίζουν αφαιρετική ενικού σε - i, ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού σε - ia και γενική πληθυντικού σε - ium.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο

30

πτώση Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

NOM. ret – e ret – ia GEN. ret – is ret – ium DAT. ret – i ret – ibus ACC. ret – e ret – ia VOC. ret – e ret – ia ABL. ret – i ret – ibus

2) ΕΠΙΘΕΤΑ

επίθετα γ’ κλίσης : σε προηγούμενα μαθήματα εξετάσαμε τα επίθετα της β’ κλίσης. Σ’ αυτό το μάθημα θα διδαχθούμε τα επίθετα της γ’ κλίσης τα οποία σε γενικές γραμμές κλίνονται κατά τα ουσιαστικά της γ’ κλίσης και διέπονται από τους αντίστοιχους γραμματικούς κανόνες ως προς την κλίση τους. Τα τριτόκλιτα επίθετα περιλαμβάνουν και τα τρία γένη και διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες : α) τριγενή και τρικατάληκτα : acer – aceris – acre β) τριγενή και δικατάληκτα : brevis – brevis – breve γ) τριγενή και μονοκατάληκτα : ferox – ferox – ferox

☞ α) τριγενή και τρικατάληκτα

Ενικός αριθμός – Singularis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. celer celer – is celer – e GEN. celer – is celer – is celer – is DAT. celer – i celer – i celer – i ACC. celer – em celer – em celer – e VOC. celer celer – is celer – e ABL. celer – i celer – i celer – e

Πληθυντικός αριθμός - Pluralis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. celer – es celer – es celer – ia GEN. celer – ium celer – ium celer – ium DAT. celer – ibus celer – ibus celer – ibus ACC. celer – es celer – es celer – ia VOC. celer – es celer – es celer – ia ABL. celer – ibus celer – ibus celer – ibus

☞ β) τριγενή και δικατάληκτα

Ενικός αριθμός – Singularis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. brev – is brev – is brev – e GEN. brev – is brev – is brev – is DAT. brev – i brev – i brev – i ACC. brev – em brev – em brev – e VOC. brev – is brev – is brev – e ABL. brev – i brev – i brev – i

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο

31

Πληθυντικός αριθμός – Pluralis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. brev – es brev – es brev – ia GEN. brev – ium brev – ium brev – ium DAT. brev – ibus brev – ibus brev – ibus ACC. brev – es brev – es brev – ia VOC. brev – es brev – es brev – ia ABL. brev – ibus brev – ibus brev – ibus

☞ γ) τριγενή και μονοκατάληκτα

Ενικός αριθμός - Singularis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. fero – x fero – x fero – x GEN. feroc – is feroc – is feroc – is DAT. feroc – i feroc – i feroc – i ACC. feroc – em feroc – em fero – x VOC. fero - x fero – x fero – x ABL. feroc – i feroc – i feroc – i

Πληθυντικός αριθμός – Pluralis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. feroc – es feroc – es feroc – ia

GEN. feroc – ium feroc – ium feroc – ium

DAT. feroc – ibus feroc – ibus feroc – ibus

ACC. feroc – es feroc – es feroc – ia

VOC. feroc – es feroc – es feroc – ia

ABL. feroc – ibus feroc – ibus feroc – ibus

3) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

☞ η δεικτική αντωνυμία ipse – ipsa – ipsum : η δεικτική αυτή αντωνυμία χρησιμοποιείται κυρίως με

οριστική σημασία και μεταφράζεται «αυτός ο ίδιος, αυτή η ίδια, αυτό το ίδιο». Κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο με εξαίρεση την ονομαστική ενικού του αρσενικού και τη γενική και δοτική και των τριών γενών. Δεν σχηματίζει κλητική πτώση.

Ενικός αριθμός - Singularis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. ipse ipsa ipsum GEN. ipsius ipsius ipsius DAT. ipsi ipsi ipsi ACC. ipsum ipsam ipsum VOC. - - - ABL. ipso ipsa ipso

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο

32

Πληθυντικός αριθμός – Pluralis πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

NOM. ipsi ipsae ipsa GEN. ipsorum ipsarum ipsorum DAT. ipsis ipsis ipsis ACC. ipsos ipsas ipsa VOC. - - - ABL. ipsis ipsis ipsis

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ salutem : το τριτόκλιτο ουσιαστικό δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό, γιατί δηλώνει μια αφηρημένη

έννοια. retia : αφαιρετική πληθυντικού σε ret – e (- i). pugillares : προσοχή! Ενώ στον ενικό αριθμό το τριτόκλιτο ουσιαστικό σημαίνει «κερί», στον πληθυντικό

αριθμό μεταφράζεται «πλάκες αλειμμένες με κερί». Προσοχή στη κλίση του ρήματος licet – licuit (και licitum est) – licere (2) το οποίο είναι και απρόσωπο

ρήμα. montibus : το ουσιαστικό είναι κατά κανόνα γένους αρσενικού και σχηματίζει τη γενική πληθυντικού σε –

ium.

vale : προσοχή στη μετοχή του μέλλοντα που σχηματίζεται valiturus. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

« ipse?» : ευθεία ερωτηματική πρόταση που εισάγεται χωρίς ερωτηματικό μόριο, για περισσότερη έμφαση (απλή ολικής άγνοιας) και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου. Ως ρήμα εννοείται το cepisti.

in proximo : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το πλησίον.

etsi retia vacua : δ/α εναντιωματική πρόταση που εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική παρατατικού. Δηλώνει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

plenas : κατηγορούμενο στο ceras. incitamenta : κατηγορούμενο στο silvae et solitudo.

cogitanionis : γενική αντικειμενική στο incitamenta. cum in venationibus eris : δ/α χρονική πρόταση που εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο cum και

εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, γιατί μας πληροφορεί απλά για το χρόνο που θα γίνει κάτι. in venationibus : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης ή του τόπου. licebit : απρόσωπο ρήμα, οπότε και έχουμε απρόσωπη σύνταξη.

tibi : δοτική προσωπική. adportare : υποκείμενο του απρόσωπου ρήματα licebit.

te : (εννοείται) υποκείμενο του απαρεμφάτου adportare. quοque : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.

in montibus : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο.

© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.

thanosstavropoulos@yahoo.gr