Η εξομολόγηση ενός Χρυσαυγίτη. Στα όρια των παραδόσεων Ευρωπαϊσμού και καθ΄ημάς Ανατολής. Η πολιτική σχιζοφρένεια και η απονομιμοποίηση του πολιτικού στην 3η

Ελληνική Δημοκρατία.

Ελίνα Ζάγγου Υπάλληλος Ειρηνοδικείου Κατερίνης

Φώτης Ζυγούλης Προϊστάμενος Προγραμματισμού στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής

Η οικονομική κρίση και οι κοινωνικές συνέπειες της.

Ερώτηση: Τι φταίει και αναδύθηκε η Χρυσή Αυγή στο πολιτικό προσκήνιο;

Οι Έλληνες έφθασαν στο σημείο να τρώνε από τα συσσίτια, εκεί όπου παλαιότερα έβλεπε κανείς μόνο μετανάστες η περιθωριοποιημένα άτομα. Όλοι κατηγορούν την ελίτ στην Ελλάδα, την πολιτική και οικονομική ελίτ. Πολλοί που υποστηρίζουν την Χρυσή Αυγή δεν υποστηρίζουν τις πολιτικές της αλλά προσκολλώνται σ΄αυτήν από αγανάκτηση και αντίδραση. Καθώς η μεσαία τάξη καταρρέει, το μέλλον της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα αρχίζει να κινείται περιοριστικά μεταξύ των άκρων. Την ίδια ώρα το πολιτικό σύστημα απαθές κοιτά την άνοδο της Χρυσής Αυγής.

Η Ελλάδα ζει τη Μεγάλη Κρίση του 1929. Η κρίση αυτή δεν είναι όμως μόνο οικονομική αλλά πρωτίστως κοινωνική και πολιτική. Πολλοί νέοι απογοητευμένοι από τη διαφθορά στους χώρους αυτούς καταφεύγουν στη Χρυσή Αυγή διοχετεύοντας κατά τον τρόπο αυτό το θυμό και την αγανάκτηση τους. Η αγανάκτησή τους δεν είναι πολιτική πράξη-στάση.

Η Χρυσή Αυγή προσπαθεί να αποτελέσει θεσμοποιητικό εργαλείο της αγανάκτησης. Παρατηρούμε έναν institutionalism του φασισμού απέναντι σε ένα πρόβλημα νομιμοποίησης του θεσμικού οικοδομήματος της Ελληνικής Πολιτείας.

Οι Έλληνες αποζητούν αλλαγές σε θεσμικό και προσωπικό επίπεδο. Η Χρυσή Αυγή αντιμετωπίζεται μόνο μ ε αλλαγές στο πλαίσιο της Δημοκρατίας, του Κράτους Δικαίου και του Κράτους Πρόνοιας.

Ο συνδυασμός των ακολούθων παραγόντων :

Οικονομικός (λιτότητα, ύφεση, ανεργία)

Κοινωνικός (μετανάστευση)

Πολιτικός (απαξίωση κομμάτων και συνόλου πολιτικού συστήματος)

Πολιτισμικός (ανυπαρξία δομών, έλλειψη εκπαίδευσης στο πολιτικόν)

Οδήγησε πολλούς Έλληνες να ψηφίσουν τη Χρυσή Αυγή.

Παρόμοιοι παράγοντες οδήγησαν τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης σε παρακμή. Βέβαια τότε η Γερμανία έβγαινε από το πόλεμο στον οποίο ηττήθηκε και οι δημόσιοι υπάλληλοί της επιδίωκαν να γίνουν υπουργοί. Η αυτοσυνειδησία των Γερμανών συγκροτούνταν στο πλαίσιο της καθυστερημένης μετάβασης της Γερμανίας στη βιομηχανική εποχή.

Οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής είναι απογοητευμένοι με τους πολιτικούς γιατί οι τελευταίοι δεν συγκρούσθηκαν με τα κατεστημένα συμφέροντα. Το κόμμα της Χρυσής Αυγής αυτοπροβάλλεται ως αντισυστημικό. Η ανάδυση της Χρυσής Αυγής από το ελληνικό πολιτικό περιθώριο είναι ανάλογη της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα.

Ο νέος, ο άνεργος, ο απόφοιτος Λυκείου είναι αυτός που ψηφίζει Χρυσή Αυγή. Είναι αυτός που απογοητεύθηκε από το πολιτικό και θεσμικό οικοδόμημα στην Ελλάδα. Είναι αυτός που πιστεύει περισσότερο στο Στρατό, στην Εκκλησία και στην Αστυνομία παρά στο Κοινοβούλιο. Είναι αυτός που θεωρεί εαυτόν στο περιθώριο των ευκαιριών.

Αυτοί οι αγανακτισμένοι και οι περιθωριοποιημένοι αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια οικογένεια ψηφίζοντας τη Χρυσή Αυγή. Αγανακτισμένοι όμως είναι και οι Αριστεροί . Στην Ελλάδα της κρίσης η διαμαρτυρία έχει ιδεολογικό χαρακτήρα. Τον χρυσαυγίτη τον ενοχλούν πολλά.

Η μετανάστευση, η ανεργία, η εγκληματικότητα είναι μεταξύ τους συνδεδεμένα στη σκέψη τους. Ο μετανάστης προσωποποιεί τα αίτια της κακοδαιμονίας. Είναι ο πλησίον ο οποίος δεν μπορεί να αγαπηθεί και να βοηθηθεί (σύμφωνα με το χριστιανικό πρότυπο) από τους χρυσαυγίτες. Οι χρυσαυγίτες υποστασιοποιούν το μίσος προς το συνάνθρωπο.

Η μνήμη του χρυσαυγίτη δεν ανακαλεί τους Έλληνες μετανάστες ανά την υφήλιο. Ο χρυσαυγίτης δεν είναι ο Έλληνας κοσμοπολίτης. Ο χρυσαυγίτης αισθάνεται έχθρα απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην παγκοσμιοποίηση. Την τελευταία την εξορκίζει μέσω ενός εσωστρεφούς εθνικισμού τύπου «η πτωχή πλην τίμια Ελλάς» του 19ου αιώνα πλαισιωμένου από μυθολογικές παραστάσεις ανωτερότητας των Ελλήνων.

Ο χρυσαυγίτης δημιουργεί το μύθο του για να ζήσει στη πραγματικότητα. Σε μια εποχή απομυθοποίησης των πάντων ο χρυσαυγίτης αναζητά στογικό χάδι στην εσωστρέφεια του λαϊκισμού και του εξτρεμισμού.

Η Χρυσή Αυγή εξαπλώθηκε την πόλη της Αθήνας αρχικά, κατά το πρότυπο των ταγμάτων του Adolf Hitler το 1930 στη Γερμανία. Δημιουργήθηκαν ομάδες περιφρούρησης χώρων δημόσιων σε ευαίσθητες περιοχές με το σύνθημα « Ο έλληνας σε κίνδυνο». Πραγματοποιήθηκε δηλαδή διείσδυση σε κοινωνικά στρώματα του αστικού περιβάλλοντος λόγω της οικονομικής κρίσης.

Οι αντιλήψεις των οπαδών της Χρυσής Αυγής πηγάζουν από τη συγχώνευση τριών ιστορικών συγκυριών: τον διαχωρισμό μεταξύ των βασιλοφρόνων και των φιλελευθέρων κατά το Β παγκόσμιο πόλεμο, τον αποκλεισμό της Αριστεράς κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 και την τρομοκρατία του εμφυλίου στην Ελλάδα μετά το 1945. Η κατηγοριοποίηση που πραγματοποιήθηκε τότε στις τάξεις του ελληνικού λαού ενυπάρχει στο συλλογικό ασυνείδητο του χρυσαυγίτη.

Εθνικισμός ακραίος και λαϊκισμός είναι τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της Χρυσής Αυγής.

Η άρνηση των συστημικών κομμάτων να προσδώσουν νομιμοποίηση στο υπαρκτό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής ταυτίζεται σχεδόν με τη στάση που είχαν κρατήσει τα συστημικά κόμματα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στη Γερμανία του μεσοπολέμου.

Βέβαια οι ιστορικές αναλογίες διαφέρουν. Η Χρυσή Αυγή επιδιώκει τη νομιμοποίηση και τη στήριξη από το λαό χωρίς να διαφημίζει τις φασιστικές πρακτικές της.

Η Χρυσή Αυγή παρουσιάζεται ως:

Αντι αστική

Αντι καπιταλιστική

Αντι κομμουνιστική

Αντι δημοκρατική

Αντι φιλελεύθερη

Οι οπαδοί της Χρυσής Αυγής δεν ασπάζονται τις στάσεις αυτές καθολοκληρίαν. Αποδέχονται το δημοκρατικό – φιλελεύθερο πλαίσιο όσο αυτό προσδίδει ελπίδες συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων στη πολιτική. Αυτό σημαίνει όμως ότι η έλλειψη διαφάνειας και συμμετοχικότητας οδήγησε πολλούς στο Χρυσή Αυγή. Αυτό καταδεικνύει ότι δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που οδήγησε πολλούς ψηφοφόρους στη Χρυσή Αυγή αλλά η κοινωνική και πολιτική κρίση.

Η απονομιμοποίηση του πολιτικού – πελατειακού καθεστώτος στην Ελλάδα από το 1974 και μετά οδήγησε στο 2010 και την επίσημη χρεοκοπία του Ελληνικού Κράτους. Χρεοκοπία οικονομική –κοινωνική και πολιτική.

Η απονομιμοποίηση του πολιτικού καθεστώτος οδήγησε στη κοινωνική θεσμοποίηση της Χρυσής Αυγής, στη περιβολή της με θεσμικό κέλυφος.

Μνημόνια και οικονομικοί στόχοι παραγκώνισαν ιδιαιτερότητες και κοινωνικά δικαιώματα και τέθηκαν στόχοι που δεν θα μπορούσαν ν α υλοποιηθούν από χώρες με χρόνια προβλήματα όπως η Ελλάδα. Οι λανθασμένες και επιπόλαιες επιλογές των Ελλήνων πολιτικών επέφεραν την απογοήτευση των συμπολιτών μας. Το αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών διαφάνηκε στο πρόσφατο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 όπου η συγκριτική πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού σε ποσοστό 60% απέρριψε τις μεταρρυθμιστικές προτεινόμενες θέσεις των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων.

Όταν ο παππούς λαμβάνει τη σύνταξή του και ο εργαζόμενος το μισθό του και τον διανέμουν σε 3 οικογένειες (παιδιά και εγγόνια) τότε και η παραμικρή μείωση επηρεάζει όλους αρνητικά. Η μικροαστική τάξη υποφέρει. Η κρίση αξιοπιστίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος δεν περιορίζεται μόνον στο πεδίο της οικονομίας ή της κοινωνίας. Διατρέχει όλους τους θεσμούς.

Το προφίλ του ακροδεξιού ψηφοφόρου της Χρυσής Αυγής

Ερώτηση: Ποιοι είστε εσείς που ψηφίζετε τη Χρυσή Αυγή;

Το τέλος της Μεταπολίτευσης συμπίπτει με το τέλος των ψευδαισθήσεων και την ανάδυση στην επιφάνεια του πολιτικού συστήματος ακροδεξιών ιδεολογικών μορφωμάτων.

Στις εκλογές του 2007/2009 και 2012 φάνηκε καθαρά η δύναμη της ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Ο χρυσαυγίτης ψηφοφόρος είναι ο περιθωριοποιημένος της κοινωνίας. Δεν ακολούθησε τη κοινωνία στον εκσυγχρονισμό της. Δεν απολαμβάνει τα καλά του εκμοντερνισμού. Απογοητεύθηκε εξάλλου από το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα. Ο χρυσαυγίτης είναι ο άνεργος, ο μισθωτός του ιδιωτικού τομέα, ο αυτοαπασχολούμενος του οποίου το έσοδο μηνιαίως δεν ξεπερνά τα 500 ή 700 ευρώ. Στις τάξεις των χρυσαυγιτών δραστηριοποιούνται κατεξοχήν άνδρες ηλικίας 18-34 ετών. Ο χρυσαυγίτης είναι κατά μέσον όρο απόφοιτος λυκείου.

Οι στάσεις των οπαδών της Χρυσής Αυγής σε θέματα της κοινωνίας στην Ελλάδα

Ερώτηση: Ποιες ιδέες πρεσβεύετε;

Το κίνητρο για να ψηφίσει κάποιος Χρυσή Αυγή είναι η διαμαρτυρία για το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα. Η αγανάκτηση όμως δεν είναι πολιτική πράξη. Δεύτερο έρχεται το θέμα των μεταναστών στο οποίο προβάλλεται η αδυναμία εύρεσης εργασίας. Last but not least έρχεται στο πρόγραμμα της Χρυσής Αυγής ο εθνικισμός.

Οι στάσεις των οπαδών της Χρυσής Αυγής καλλιεργήθηκαν σε αυτό το τρίγωνο του πολιτικού περιθωρίου. Διαμαρτυρία, ξενοφοβία και υπερεθνικισμός συνθέτουν ένα πλαίσιο ιδεολογίας εσχατολογικού χαρακτήρα. Ο ψηφοφόρος της Χρυσής Αυγής περιμένει τη σωτηρία σε μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από ένα μεσσία χαρισματικό ηγέτη με έκτακτες εξουσίες. Η δημοκρατία απέτυχε παταγωδώς για τον ψηφοφόρο αυτό. Σειρά έχει τώρα ένα άλλο πολίτευμα. Η διέξοδος από το θλιβερό παρόν οδηγεί στη Χρυσή Αυγή. Το συναίσθημα υπερισχύει της λογικής.

Οι στάσεις των οπαδών της Χρυσής Αυγής υπέβοσκαν σε άλλα πολιτικά κόμματα όπως το ΛΑΟΣ και η ΕΠΕΝ παλαιότερα. Οι συγκεκριμένες στάσεις των οπαδών της Χρυσής Αυγής συγκεκριμενοποιήθηκαν μετά το 2007 αλλά οι εσωτερικές σχέσεις μεταξύ των οπαδών του εθνικισμού και κρατικών θεσμοθετημένων δομών εξουσίας όπως η αστυνομία η ακόμη και παραθρησκευτικές οργανώσεις υπήρχαν για πολλά χρόνια.

Στα όρια των παραδόσεων εκσυγχρονισμού- ευρωπαισμού και της καθ΄ημάς Ανατολής. Ο ακροδεξιός εθνικισμός, η κομμουνιστική εσχατολογία και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των Ελλήνων.

Ερώτηση: Ποιο παιχνίδι παίζετε στο ελληνικό πολιτικό σύστημα τώρα;

Στην Ελλάδα εδώ και 180 χρόνια κυριαρχεί η πάλη μεταξύ 2 τάσεων πολιτισμικών: η εκσυγχρονιστική τάση και η τάση της παραδοσιακής καθ΄ημάς Ανατολής. Δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε τα αίτια και τους φορείς των δύο αυτών τάσεων αλλά μπορούμε να προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τη θέση της Χρυσής Αυγής στη πάλη αυτή.

Ο εκσυγχρονισμός της Ελλάδας μετά τη Μεταπολίτευση ταυτίσθηκε με την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια και στον σταδιακό κοινωνικό μετασχηματισμό της. Παράλληλα αμβλύνθηκαν οι διαφορές και οι εντάσεις μεταξύ των ιδεολογικών απογόνων αντιπάλων του ελληνικού εμφυλίου 1945-1948.

Η κρίση του 2009 αποκάλυψε τα σαθρά θεμέλια του κοσμικού (sic) κράτους εν Ελλάδι, τον παρασιτισμό, τον κρατισμό, το patron-client system. Τα παραπάνω ήταν γνωστά από καιρό, οι πνευματικοί ταγοί όπως ο Χρήστος Γιανναράς, ο Νικηφόρος Διαμαντούρος και η Βασιλική Γεωργιάδου είχαν προειδοποιήσει.

Όλοι όμως ικανοποιούνταν με το καθεστώς.

Το καθεστώς της διαφθοράς και της πολιτικής πατρωνείας κατελύθη ουσιαστικά το 2010 αλλά οι φορείς του ακόμη φυτοζωούν. Το θεσμικό έλλειμμα σοβεί οδυνηρό και οι Έλληνες που δεν πιστεύουν πια στα σαθρά θεμέλια του συστήματος πιστεύουν στη Χρυσή Αυγή.

Γιατί όμως οι ψηφοφόροι της δεν ήταν οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ το οποίο έχει μια εξίσου σοβαρή ιδεολογία αντι-παγκοσμιοποίησης και αντι-ευρωπαισμού;

Η ΝΔ προσπάθησε με επιτυχία να αφομοιώσει πολλά μέλη της προερχόμενα από ακροδεξιά κόμματα κατά τη περίοδο 1974-1981. Το ΠΑΣΟΚ επίσης έκανε το ίδιο για τους κομμουνιστές-αριστερούς οπαδούς τη δεκαετία του 1980. Μετά όμως την οικονομική κρίση του 2009 ο δικομματισμός πέθανε και ήλθε στη ζωή μια πολυθεία πολιτικών αξιών και ιδεολογιών.

Παρατηρείται μια συμπόρευση αξιών εναντίον της παγκοσμιοποίησης και του ευρωπαϊσμού οπαδών της Χρυσής Αυγής και ακροαριστερών. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι οπαδοί της Χρυσής Αυγής διακατέχονται από ένα μεσσιανισμό εσχτολογικού χαρακτήρα με θρησκευτικές καταβολές όμοιο με αυτό που διέπει τη συλλογική στάση ακραίων παραθρησκευτικών κύκλων της χώρας μας παραδοσιακά οπαδών της ΝΔ παλαιότερα.

Που οφείλεται αυτή η ομοιότητα;

Ένας θρησκευτικός μεσσιανισμός που αγγίζει τα όρια μιας εσχατολογίας στην οποία επίκεντρο είναι η Ελλάδα της καθ΄ημας Ανατολής απαντάται τόσο στην θρησκευτική υποκουλτούρα εν Ελλάδι οργανώσεων όσο και σε τάξεις κομματικών οργανώσεων όπως η Χρυσή Αυγή. Ίσως είναι το πνευματικό διέξοδο μιας εσωστρεφούς Ελλάδας απεναντι στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Ίσως είναι το τελικό αποτέλεσμα πολιτισμικών ζυμώσεων που αναδυθηκαν λόγω της οικονομικής κρίσης. Ίσως είναι απλώς η κραυγή των περιθωριοποιημένων. Αυτή η κραυγή όμως συναντά τις φωνές της άκρας αριστεράς σε πολλά σημεία εκτός του θρησκευτικού. Τη συναντά στον αντιευρωπαϊσμό, στη πολιτική εσωστρέφεια και σε ένα ιδιότυπο κοινοτισμό. Κοινοτισμό που αντιτίθεται στη φερόμενη ως προτεσταντική ηθική του νεοφιλελευθερισμού που πρεσβεύει ο εκσυγχρονισμός στη χώρα μας.

Ο παραδοσιακός οικουμενισμός της Ελλάδας που διέπρεψε με τα ελληνικά κέντρα στη διασπορά κατήντησε πια ένα εσωστρεφές αδύναμο κρατίδιο αποικία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η απονομιμοποίηση του πολιτικού η διαφορετικά: « αναλαμβάνουμε τη πολιτική ευθύνη των εκτός νομιμότητας πράξεων»

Ερώτηση: Γιατί αναλάβατε την πολιτική ευθύνη δολοφονιών;

Μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης το «πολιτικόν» απονομιμοποιείται διότι δεν υφίστανται οι θεσμοί για να το ενδυναμώσουν και να το υποστασιοποιήσουν. Μια σειρά δεκαετιών διαφθοράς και αδιαφάνειας, η εδραιωμένη μη πίστη στη νομιμότητα έφεραν τη χώρα μας μπροστά στην πλήρη αποδόμηση των πολιτικών στοιχείων που συνθέτουν μια κοσμικότητα.

Φάνηκε η γύμνια μας και ο κόσμος στράφηκε σε πολιτικά υποκατάστατα που έχουν όμως ισχυρό πολιτικό έρεισμα στο ελληνικό στερέωμα. Ακόμη και όταν αγνοείς τη Χρυσή Αυγή διαπράττεις σκόπιμη πολιτική πράξη.

Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης μιας δολοφονίας έχει μεγάλη πολιτική σημειολογία. Επιχειρεί να μεταλλάξει το πολιτικό σύστημα εκ των έσω. Αυτός είναι ο πραγματικός εχθρός, η άλωση εκ των έσω. Αυτό το γνωρίζει η Χρυσή Αυγή και οι παράγοντες αυτοί που τη στηρίζουν.

Είναι η δολοφονία πολιτική πράξη;

Για τη Χρυσή Αυγή είναι και αυτό είναι το σημαντικότερο όλων. Ο μεσσιανισμός της Χρυσής Αυγής εδράζεται πάνω στα ερείπια σαθρού κοινοβουλευτικού συστήματος της 3ης

Ελληνικής Δημοκρατίας. Ποιο κομματικό μόρφωμα θα αντιμετωπίσει τη Χρυσή Αυγή;

Ποιο κομματικό και ιδεολογικό μόρφωμα θα υπερνικήσει τις αμφιβολίες των πολιτών για τον ορθολογισμό.

Η γοητεία ενός ανορθολογισμού επισκιάζει πάλι την πολιτική ζωή της Ελλάδας και όχι μόνον. Οι αθώες ημέρες πέρασαν. Έρχεται το καινό. Αλλά μήπως είναι το παλαιό;

Βιβλιογραφία

Η βιβλιογραφία θεμελιώνεται στα κείμενα της Βασιλικής Γεωργιάδου καθηγήτριας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Για το λόγο τούτο και αφιερούται το παρόν άρθρο σ αυτήν.