ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης

Μάθημα επιλογής Ε' εξαμήνου

Χειμερινό εξάμηνο 2015-2016

Διδάσκων: Αριστείδης Ν. Χατζής, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μεθοδολογίας, Ι-

στορίας & Θεωρίας της Επιστήμης, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο

Αθηνών, τηλ. 210-7275565, fax 210-7275530, email: ahatzis@phs.uoa.gr, προσω-

πική ιστοσελίδα: http://www.aristideshatzis.net

Ώρες μαθήματος: Τετάρτη 17.00-19.00 (Δ11), Πέμπτη 17.00-19.00 (Δ21)

Ώρες γραφείου: Πέμπτη 19.00-20.00 (γραφείο Ι. Πεπελάση – μόνο κατόπιν συνεννόησης)

Ιστοσελίδα μαθήματος: http://www.phs.uoa.gr/~ahatzis/law_econ_aueb.htm

Blog μαθήματος: http://www.economicanalysisoflaw.org

Facebook: https://www.facebook.com/groups/law.economics/

E-class: https://eclass.aueb.gr/courses/OIK234/

Email μαθήματος: lawecon@phs.uoa.gr

Περιγραφή μαθήματος. Στο μάθημα αυτό θα παρουσιάσουμε την οικονομική ανάλυση του

δικαίου (law & economics), ένα σχετικά νέο διεπιστημονικό κλάδο που, αξιοποιώντας τα εργαλεία

και τη μεθοδολογία της οικονομικής επιστήμης, μελετά το δίκαιο και τους θεσμούς γενικότερα.

Θεμέλια λίθος της προσέγγισης αυτής αποτέλεσε το θεώρημα του Coase και μεθοδολογικά ε-

μπνεύστηκε από το έργο του Gary Becker – ιδιαίτερα από τη χρήση των οικονομικών στη μελέτη

των μη αγοραίων συμπεριφορών (non-market behavior). Η επιτυχία της νέας προσέγγισης στη

μελέτη των θεσμών αναγνωρίστηκε με την απονομή επτά βραβείων Νόμπελ σε θεράποντές

της (Ronald Coase, Gary Becker, James Buchanan, Douglass North, Vernon Smith, Elinor Ostrom,

Oliver Williamson). Σύμφωνα με την οικονομική προσέγγιση στο δίκαιο, τα άτομα δρουν ορθο-

λογικά και μεγιστοποιητικά, άρα η συμπεριφορά τους μπορεί να προβλεφθεί και να ρυθμιστεί

πιο αποτελεσματικά αφού το δίκαιο μπορεί να διαχειριστεί πλέον (με τη βοήθεια των οικονο-

μικών) τα κίνητρα.

Αφού παρουσιάσουμε τα βασικά εργαλεία και τις θεωρίες της οικονομικής ανάλυσης του δι-

καίου (ουσιαστικά μια επανάληψη των οικονομικών της ευημερίας), θα εξετάσουμε πώς αυτά

εφαρμόζονται στην ανάλυση κλάδων δικαίου (όπως το δίκαιο των συμβάσεων και το ποινικό

δίκαιο) και πώς χρησιμεύουν στη θεμελίωση ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου κατάλ-

ληλου για οικονομική ανάπτυξη. Τέλος, θα συζητήσουμε και την κριτική που έχει ασκηθεί στην

οικονομική προσέγγιση από οικονομολόγους αλλά κι από φιλοσόφους.

Διδακτικά εγχειρίδια

Πέτρου Α. Γέμτου, Οικονομία και Δίκαιο. Τόμος Β´ Οικονομική Ανάλυση Βασικών Θεσμών

του Ιδιωτικού Δικαίου (Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2001)

2

Douglass C. North, Θεσμοί, Θεσμική Αλλαγή και Οικονομική Επίδοση (Αθήνα: Παπαζή-

σης, 2006). [Institutions, Institutional Change and Economic Performance (Cambridge University

Press, 1990)].

Σημειώσεις. Οι σημειώσεις υπάρχουν ήδη στην ιστοσελίδα του μαθήματος σε μορφή

PDF. Θα μοιραστούν και σε έντυπη μορφή.

Στην ιστοσελίδα του μαθήματος θα βρείτε όλες τις σχετικές πληροφορίες για το μάθημα, ανα-

κοινώσεις, απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων, κλπ.

Στο blog του μαθήματος θα βρείτε σχετικά κείμενα, τεκμηρίωση, links και άλλο υλικό που ίσως

σας ενδιαφέρει. Μπορείτε να κάνετε FOLLOW/ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ για να εγγραφείτε κανο-

νικά. Αν χρειαστείτε βοήθεια, στείλτε μου ηλεκτρονικό μήνυμα.

Εάν έχετε προφίλ στο Facebook μπορείτε να μπείτε στο κλειστό group του μαθήματος. Αν το

όνομά σας στο Facebook δεν θυμίζει το πραγματικό σας όνομα, στείλτε μου ένα μήνυμα για να

σας κάνω δεκτές/ούς.

Διάγραμμα Παραδόσεων

1. Η Οικονομική Προσέγγιση στην Ανθρώπινη Συμπεριφορά

2. Δίκαιο και Οικονομικά: Μια Ιστορική Εισαγωγή

3. Βασικά Εργαλεία και Θεωρίες

4. Τα Οικονομικά των Περιουσιακών Δικαιωμάτων

5. Τα Οικονομικά των Συμβάσεων

6. Τα Οικονομικά των Ατυχημάτων (Αδικοπραξίες)

7. Τα Οικονομικά του Εγκλήματος

8. Τα Οικονομικά του Γάμου και της Οικογένειας

9. Δημόσια Επιλογή και Συνταγματικά Οικονομικά

10. Το Θεσμικό Πλαίσιο για την Οικονομική Ανάπτυξη

Τρόπος αξιολόγησης. Οι εξετάσεις θα είναι γραπτές. Κατά τη γραπτή εξέταση, οι φοιτή-

τριες/τές θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το διδακτικό εγχειρίδιο και τις σημειώσεις τους για

την ανάπτυξη των θεμάτων. Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο διεξαγωγής των εξετά-

σεων θα βρείτε στο σχετικό κείμενο που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του μαθήματος.

Όσες/οι φοιτήτριες/τές το επιθυμούν και παρακολουθούν συστηματικά το μάθημα, μπορούν

να εκπονήσουν εργασία με θέμα που θα τους δοθεί από τον διδάσκοντα. Η εργασία θα παρου-

σιαστεί προφορικά και μπορεί να προσθέσει στη τελική βαθμολογία έως και 2 βαθμούς.

Περισσότερες πληροφορίες για τις γραπτές εργασίες θα βρείτε στο σχετικό κείμενο που θα α-

ναρτηθεί στην ιστοσελίδα του μαθήματος σύντομα. Η τελική ημερομηνία για εκδήλωση ενδια-

φέροντος είναι η 22/10. Μετά την λήξη της προθεσμίας καμία αίτηση δεν θα γίνει δεκτή.