ΑΙΓΙΑΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

Εργασία του Μιχάλη ΤσιάραΑ3

Οι Αιγαιακοί πολιτισμοί είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για τους πολιτισμούς της εποχής του Χαλκού στον αιγιακό χώρο. Στην πραγματικότητα ο όρος καλύπτει τρεις περιοχές: τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα. Η Κρήτη από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού συνδέεται με το Μινωικό πολιτισμό, ενώ στις Κυκλάδες και στην ηπειρωτική Ελλάδα υπάρχουν διάφοροι πολιτισμοί. Οι Κυκλάδες βρέθηκαν σε στενή επικοινωνία με την κυρίως Ελλάδα κατά την πρωτοελλαδική περίοδο και με την Κρήτη τη Μινωική περίοδο. Από περίπου το 1450 π.Χ., ο πρωτοελληνικός Μυκηναϊκός πολιτισμός εξαπλώνεται στην Κρήτη.

Οι πολιτισμοί που γεννήθηκαν στα νησιά του Αιγαίου και στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την εποχή του χαλκού, παρά τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις, παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που οφείλονται στη γεωγραφική θέση, στο γεωλογικό ανάγλυφο και στις πρώτες ύλες που διέθετε η κάθε περιοχή.

Ο πολιτισμός του βορειοανατολικού Αιγαίου στη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ. με κέντρα τα νησιά Λήμνο, Λέσβο, Θάσο, Σαμοθράκη αλλά και μεμονωμένες θέσεις στη Θράκη και την ανατολική Μακεδονία αναπτύχθηκε ένας πολιτισμός που παρουσιάζει ομοιότητες με το λεγόμενο τρωικό πολιτισμό της βορειοδυτικής Μ.Ασίας. Τη «φυσιογνωμία» αυτού του πολιτισμού γνωρίζουμε καλύτερα από τις ανασκαφικές έρευνες και τη μελέτη των αρχαιολογικών δεδομένων της Πολιόχνης στη Λήμνο. Το γεωλογικό ανάγλυφο του νησιού ευνόησε την ανάπτυξη μιας γεωργοκτηνοτροφικής οικονομίας με πλεόνασμα στην παραγωγή, πράγμα που δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για ανταλλακτικό εμπόριο.

Η Λήμνος φαίνεται ότι από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. ήταν ένας σημαντικός σταθμός των δρόμων μεταφοράς μετάλλων - χαλκού, κασσίτερου, αργύρου – από και προς τον ασιατικό χώρο, μέσω των οποίων πρέπει να διοχετεύθηκε και η γνώση επεξεργασίας τους στον αιγιακό χώρο. Οι έρευνες στην Πολιόχνη έφεραν στο φως στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια οργανωμένη πόλη, όπως πολεοδομικό σχεδιασμό, αμυντικό τείχος, αποχετευτικό δίκτυο και χώρους κοινοτικής συγκρότησης. Η Πολιόχνη της Λήμνου πρέπει να θεωρείται, από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η αρχαιότερη πόλη της ευρωπαϊκής ηπείρου

Στην αρχή, οι Αιγαίοι τεχνίτες αγνοούσαν τον κεραμευτικό τροχό και κατασκεύαζαν αγγεία, που ήταν μάλλον χοντροκομμένα, αλλά με τον καιρό τελειοποίησαν την τέχνη τους μέχρι το σημείο να επινοήσουν και να κατασκευάσουν τα θαυμάσια αγγεία της Μεσομινωικής περιόδου, που σήμερα είναι γνωστά σαν καμαραϊκά.Εκτός από την κεραμευτική και τη γραφική τέχνη, οι Αιγαίοι ασχολήθηκαν και με τη γλυπτική και τη χαρακτική και έφτιαξαν θαυμάσια έργα από πέτρα, πηλό και ελεφαντόδοντο, όπως τα ειδώλια της θεάς των φιδιών από φαγιάντσα, το κεφάλι του ταύρου από στεατίτη, το άγαλμα του ταυρομάχου από ελεφαντόδοντο και διάφορα άλλα κομψοτεχνήματα.

Οπωσδήποτε δεν είναι δυνατό να θεωρήσουμε όλες αυτές τις εκδηλώσεις της θαυμάσιας αιγιακής τέχνης σαν αποκλειστικές επινοήσεις και κατορθώματα των αρχαίων κατοίκων της Κρήτης. Πρέπει να υποθέσουμε πως οι αρχαίοι τεχνίτες και αρχιτέκτονες διδάχτηκαν πολλά από την Αίγυπτο, που μ' αυτή βρίσκονταν σε επαφή και χωρίς αμφιβολία τελειοποίησαν σε άφθαστο βαθμό όλα τα στοιχεία που δανείστηκαν απ' αυτήν.

Τα αρχαία ερείπια και τα πλούσια, σπουδαία ευρήματα βοήθησαν τους ερευνητές να γνωρίσουν πολλά για τον τρόπο ζωής, για το βαθμό του πολιτισμού και για τις αιτίες της τόσο ξαφνικής εξαφάνισης των Αιγαίων κατοίκων, παρ' όλο που δεν μπόρεσαν ακόμα να διαβάσουν και να ερμηνεύσουν τις πολυάριθμες επιγραφές με τη γραμμική γραφή που βρέθηκαν στην Κρήτη.

Ο αιγαίος πολιτισμός αναπτύχθηκε κάτω από την ηγεσία των δυνατών βασιλιάδων της Κρήτης, που, με τη ναυτική δύναμη που είχαν, εξασφάλιζαν στους κατοίκους ειρηνική και άνετη ζωή, χωρίς εξωτερικούς κινδύνους για πολλούς αιώνες. Στη διάρκεια αυτών των ειρηνευτικών αιώνων οι κάτοικοι ασχολούνταν εκτός από τις τέχνες και με όλες εκείνες τις ασχολίες που θα τους εξασφάλιζαν την άνετη ζωή, όπως τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία. Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισε η ναυτιλία και το θαλασσινό εμπόριο των Αιγαίων, όπως δείχνουν οι πολλές αποικίες που είχαν στις ακτές της Μ. Ασίας και της Ελλάδας και από τη μεγάλη διάδοση που είχαν τα καλλιτεχνήματα και τα άλλα προϊόντα τους στις χώρες αυτές. Από επιγραφές και από αιγυπτιακούς τάφους φαίνεται ότι οι Κρήτες έκαναν πολλές πολεμικές επιχειρήσεις, για να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στα μακρινά παράλια και να υποστηρίξουν την αποικία τους που κινδύνευε.

Πηγές: www.wikipedia.com www.papyroslarous.com http://odysseus.culture.gr www.digitalschool.gr