Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των...

15

description

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Transcript of Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των...

Page 1: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος
Page 2: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

71

Τοάλμασεύψοςαποτελείένααγώνισματουκλασικούαθλητισμού,τουοποίουητεχνικήέχειτροποποιηθείκαιεξελιχθείσημαντικάκατάτονπροηγούμενοαιώ-

να(Dapena,2002).Ητεχνικήμετηνοποίαεκτελείταικυρί-αρχατοάλμασεύψοςείναιητεχνικήτουFosburyFlop.ΤαστοιχείατεχνικήςτουFosburyFlop,ταοποίατηδιαφορο-ποιούναπότιςπροηγούμενεςτεχνικές,είναιτοτρέξιμοτηςφόραςσεκαμπύλη,τοπάτημαμετο«εξωτερικό»,ωςπροςτονπήχη,πόδικαιτηνυπερπήδησητουπήχημετηπλάτη(Schiffer,2009).

Σύμφωναμεμιαπρόσφατημελέτη,ηεπίδοσητωναν-δρώνστοάλμασεύψοςστουςΠανευρωπαϊκούςΑγώνεςΕθνικώνΟμάδωνέχειβελτιωθείμετηνεισαγωγήτωννέωνκανονισμών από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ΚλασικούΑθλητισμού, καθώςπαρατηρήθηκεμεγαλύτερημέση επί-σημηεπίδοση,μεπερισσότερεςεπιτυχημένεςκαιλιγότερεςαποτυχημένεςπροσπάθειες(TheodorouandSkordilis2009).Ημεθοδολογικήπροσέγγισηπουπεριγράφεικαιαξιολογείτηναθλητικήτεχνικήονομάζεταικινηματικήανάλυσηκαιδιακρίνεταιστηνποιοτικήκαιποσοτικήανάλυση.Ηποιο-τικήαξιολόγησηαφοράταχαρακτηριστικάτωνπαραμέ-τρωνπουτιςδιακρίνουν,τηδιαβάθμισήτουςκαιτοβαθμότηςτελειότηταςπουμπορείναέχειμιαπαράμετρος,ενώηποσοτικήαξιολόγησησυνίσταταιστονορισμότηςιδιότη-ταςτηςπαραμέτρουμέσωαπόδιαδικασίαμέτρησηςκαιμε

Περίληψη

ΠΑΝΟΥΤΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣΒ.,ΘΕΟΔΩΡΟΥΑ.καιΚΟΛΛΙΑΣΗ.Τρισδιάστατηκινηματικήανάλυσητηςτεχνικήςτωνκορυφαίωνελλήνωναθλητώντουάλματοςσεύψος.Kινησιολογία,Τομ.5,Τεύχος2,Σελ.71-84.ΣκοπόςτηςπαρούσαςεργασίαςήτανηεξέτασητωντρισδιάστατωνκινηματικώνπαραμέτρωνκαιησυσχέτισήτουςμετηνεπίδοσητωνκορυφαίωνΕλλήνωναθλητώντουάλματοςσεύψος.ΟιοκτώπρώτοιαθλητέςτουτελικούτουάλματοςσεύψοςτουΠανελληνίουΠρωταθλήματοςΣτίβουτου2009βιντεο-σκοπήθηκανμεδύοσταθερέςψηφιακέςβιντεοκάμερες(συχνότηταδειγματοληψίας:50πεδία/sec).Οιτρισδιάστατεςκινηματικέςπαράμετροιτωναλμάτωνεξήχθησανμεμέθοδο3D-DLTανάλυσης,χρησιμοποιώνταςτολογισμικόA.P.A.S.-X.P.(ArielDynamicsInc.,TrabucoCanyon,CA).Ησυσχέτισητηςκάθεκινηματικήςπαραμέτρουμετηνεπίδοση,καθώςκαιησυσχέτισημεταξύτωνκινηματικώνπαραμέτρωνπουβρέθηκανναέχουνστατιστικάσημαντικήσυσχέτισημετηνεπίδοσημετιςλοιπέςπαραμέτρους,εξετάσθηκεμεγραμμικήσυσχέτισηκατάPearson,χρησιμοποιώνταςτολογισμικόSPSS10.0.1(SPSSInc.,Chicago,IL).Οιδιαφορέςμεεπίπεδοσημαντικότηταςa=.05θεωρήθηκανστατιστικάσημαντικές.Ημέση(±τυπικήαπόκλιση)επίσημηεπίδοσητωναλ-μάτωνπουαναλύθηκανήταν2.13m±0.07,ενώτουψηλότεροσημείοτηςτροχιάςτουΚέντροΜάζαςτουΣώματος(ΚΜΣ)τωναλτώνήταν2.18m±0.07.Απότααποτελέσματαφάνηκεότιoιεξεταζόμενοι,παρότιανέπτυξανμεγάλεςμέγιστεςταχύτητεςτωνμελώναιώρησης,εμφάνισανμεγάληεπιβράδυνσητωνμελώναιώρησηςτηστιγμήτηςαπογείωσης,μεσυνέπειατηνκαταγραφήτιμώνκατακόρυφηςταχύτηταςκαιγωνίαςαπογείωσηςτουΚΜΣ4.2m/sec±0.1και44.6°±2.1αντίστοιχα.Ηεπίσημηεπίδοσηείχεσημαντική(p<.05)υψηλήσυσχέτισημετομήκος(r=.76)καιτημεταβολήτηςοριζόντιαςταχύτηταςτουΚΜΣστοντελευταίοδιασκελισμό(r=.86),τηγωνίατουγόνατοςτουποδιούώθησηςστημέγιστηκάμψητουκατάτηφάσηπατήματος-απογείωσης(r=.91)καιτούψοςαπογείωσηςτουΚΜΣ(r=.73).Τασυχνότεραπαρατηρούμενασφάλματατεχνικήςήτανοτρόποςτοποθέτησηςτουπέλματοςτουποδιούστήριξηςστοντελευταίοδιασκελισμό,ημικρήπροςταπίσωκλίσητουκορμούκατάτηντοποθέτησηστηφάσηπατήματος-απογείωσης,ηθέσητωνμελώναιώρησηςκατάτηνανύψωσηκαιτηνυπερπήδησητουπήχη,ηαπουσίαπλήρουςέκτασηςτουγόνατοςτουποδιούώθησης,καθώςκαιηαδυναμίαλήψηςκατακόρυφηςθέσηςτουκορμούτηστιγμήτηςαπογείωσης.Συμπερασματικά,οιεξεταζόμενοιάλτες,παρότιείχανικανοποιητικήτεχνικήυπερπήδησηςτουπήχη,απέτυχανναλάβουντηνενδεδειγμένηθέσηαπογείωσης,καθώςδεναξιοποίησαναποδοτικάτηνκίνησητωνμελώναιώρησης.Στοδεδομένοαυτόμπορείνααποδοθείτογεγονόςότιυπολείποντανστιςτιμέςτωνκινηματικώνπαραμέτρωνπουάπτονταιτωνικανοτήτωνφυσικήςκατάστασηςσεσχέσημετουςκορυφαίουςάλτεςδιεθνώς.Προτείνεταιη εκπόνησηαποτελεσματικώνπροπονητικώνπρογραμμάτων,μεέμφασηστηντεχνικήεκτέλεσηςτουτελευταίουδιασκελισμού,τηςτοποθέτησηςγιατοάλμακαιτηςλήψηςτηςθέσηςαπογείωσης.

Λέξεις κλειδιά:KΛΑΣΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ, 3D-DLT ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛυΣΗ, ΑξΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΗΣ, ΘΕΣΗ ΑΠΟΓΕΙΩΣΗΣ, ΜΕΓΙΣΤΟ υΨΟΣ ΑΛΜΑΤΟΣ

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κο-ρυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Βασίλειος Πανουτσακόπουλος1, Απόστολος Θεοδώρου2 και Ηρακλής Κόλλιας1

1 Εργαστήριο Βιοκινητικής, Τομέας Αγωνιστικών Αθλημάτων, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης2 Τομέας Κλασικού Αθλητισμού, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επικοινωνία Κόλλιας Η: [email protected]

Page 3: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

72

τηνοποίαπαρέχεταιηακριβήςαριθμητικήποσότητάτης(Κόλλιας1997).

Ηπλειοψηφίατωνδεδομένωνγιατηνποσοτικήαξιο-λόγησητηςτεχνικήςέχουνπαρασχεθείαπότρισδιάστατεςκινηματικέςαναλύσειςτωνπροσπαθειώντωναθλητώνσετελικούςΟλυμπιακώνΑγώνων(ConradandRitzdorf1990,Dapena2000)καιΠαγκοσμίωνΠρωταθλημάτων(Aeetal.2008,BrüggemannandConrad1986,BrüggemannandLoch1992,BrüggemannandArampatzis1997α,Iiboshietal.1993,Isolehto et al. 2007, Killing 2009). Πέρα από τα κινηματι-κά,έχουναναφερθείκαιποσοτικάδεδομένασχετικάμετιςκινητικέςπαραμέτρους(ώθηση,στροφορμή)πουκαθορί-ζουν το ύψος του άλματος (Brüggemann and Arampatzis1997β, Coh and Supej 2008, Dapena 1980, Dapena et al.1990,Dapena1992,Leesetal.2000).

ΟικρίσιμεςκινηματικέςπαράμετροιτουΚέντρουΜά-ζαςΣώματος(ΚΜΣ),οιοποίεςχαρακτηρίζουντηφάσητηςφόρας, είναιηοριζόντιαταχύτητάτου (BrüggemannandArampatzis1997α,GreigandYeadon2000),ηπλάγιακλίσητουκορμούπροςτοκέντροτηςκαμπύληςτηςτροχιάςτου(Aeetal.1986,Dapena1980,TanandYeadon2005)καιημείωσητουύψουςτουστοντελευταίοδιασκελισμό(Aeetal.1986,DapenaandChung1988).Αντίστοιχα,απαραίτη-ταγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτωνικανοτήτωντουάλτη κατά τη φάση πατήματος-απογείωσης θεωρούνταιη κλίσηπρος ταπίσω του κορμού και η θέση τουποδι-ούαιώρησηςκατάτηντοποθέτηση(Aeetal.1986,DapenaandChung1988,GreigandYeadon2000,Hay1985,TanandYeadon2005),ηαρχικήμηχανικήενέργειατουάλτηκατάτην έναρξη της ώθησης για το άλμα (Brüggemann andArampatzis1997β),ημετατροπήτηςοριζόντιαςταχύτηταςτουΚΜΣσεκατακόρυφη(Dapena2000),ηώθησηστονκα-τακόρυφοάξονα(CohandSupej2008),ησυμμετοχήτωνμελών αιώρησης για τη δημιουργία στροφορμής γύρωαπότουςάξονεςπεριστροφήςτουσώματος(Dapena1980,Dapenaetal.1990,Dapena1992,Leesetal.,2000),καθώςκαιτούψοςκαιηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣ (Brüggemann and Arampatzis 1997α, Coh and Supej2008,Dapena2000,Hay1985,Isolehtoetal.2007).Ολοκλη-ρώνοντας, ηβελτιστοποίησητης επίδοσηςστηφάσητηςυπερπήδησης τουπήχη εξαρτάταιαπότηδιαχείρισητηςαποκτηθείσαςστροφορμής, καθώςκαιαπότο εύρος τηςυπερέκτασηςτουκορμούκαιτοσυγχρονισμότωνκινήσε-ωνγιατηνεπίτευξήτης(Dapena1992).

Η ποιοτική αξιολόγηση της τεχνικής των αθλητώνπραγματοποιείται με τη χρήση Φυλλαδίων ΑξιολόγησηςΤεχνικής(ΦΑΤ).ΣεένατυπικόΦΑΤδιακρίνεταιηδομή(κι-νητικέςφάσεις)τηςαθλητικήςκίνησηςκαιπεριλαμβάνειτιςαντίστοιχεςαπεικονίσεις(σκίτσοήφωτογραφία)τηςκάθεκινητικέςφάσηςκαιτηνπεριγραφήτηςθέσηςήτηςκίνη-σηςτωνμελώντουσώματοςγιαμιαεπιτυχημένητεχνικήεκτέλεσητηςαθλητικήςκίνησης(κριτήρια).ΗταύτισηήόχιτηςπεριγραφήςενόςκριτηρίουτουΦΑΤμετηνκίνησηπουεκτελέστηκεσυντελείστηνποιοτικήαξιολόγηση(επιτυχία–αποτυχία)τηςτεχνικήςτουεξεταζόμενου(Tidow1989).ΗχρησιμότητατωνΦΑΤέγκειταιστογεγονόςότιηπληθώ-ρατωνκριτηρίων,σεσυνδυασμόμετιςυψηλέςταχύτητες,μετιςοποίεςσυντελούνταιοικινήσειςτωνμελώντουσώ-

ματοςγιατηνεκτέλεσητηςαθλητικήςτεχνικής,έχουνκα-ταστήσειωςαπαραίτηταπροπονητικάεργαλείατηχρήσηοπτικοποιημένωνμέσωνγιατηναξιολόγησητηςτεχνικής(Tidow1989).

Τηντελευταίατριετία,Έλληνεςαθλητέςπέτυχανσπου-δαίεςδιακρίσειςσεΠαγκόσμιακαιΠανευρωπαϊκάΠρωτα-θλήματακλειστούκαιανοιχτούστίβου.Ωστόσο,ελάχιστοιείναιοιΈλληνεςάλτεςτουύψουςπουέχουνδιακριθείσεκορυφαίεςδιοργανώσειςκαιπουέχουναναλυθείκινημα-τικά (π.χ. ο Λ. Παπακώστας από τους Brüggemann andArampatzis 1997α). Βάση των παραπάνω, προκύπτει οπροβληματισμόςαναφορικάμετοεπίπεδοκαιτηναποτε-λεσματικότητατηςτεχνικήςπουχρησιμοποιούνοιΈλληνεςάλτες του ύψους. Σκοπός της εργασίας ήταν η ποσοτικήκαιποιοτικήαξιολόγησητηςτεχνικήςκορυφαίωνΕλλήνωναθλητώντουάλματοςσεύψοςμεχρήσητρισδιάστατηςκι-νηματικήςανάλυσης.

Μέθοδος

Στοιχεία πειραματικού δείγματος.Εξετάσθηκανοιοκτώ(n=8) πρώτοι στην κατάταξη αθλητές του τελικού τουαγωνίσματοςτουάλματοςσεύψοςτουΠανελληνίουΠρω-ταθλήματος Ανδρών 2009 (Καυτανζόγλειο Εθνικό ΣτάδιοΘεσσαλονίκης,1ηΑυγούστου2009).Ημέση(±τυπικήαπό-κλιση)ηλικία,σωματικόανάστημα,μάζασώματοςκαιεπί-δοσητωνεξεταζόμενωνήταν22.3έτη±3.8,1.95m±0.04,75.0kg±5.1και2.13m±0.07αντίστοιχα.Ηεργασίαπραγ-ματοποιήθηκε με τη συγκατάθεση των εξεταζόμενων καισύμφωναμετιςδιατάξειςτηςαναθεωρημένηςΔιακήρυξηςτουΕλσίνκισχετικάμετηνέρευνασεανθρώπους.

Πρωτόκολλο. Καταγράφηκαν οι προσπάθειες όλωντωνσυμμετεχόντωναθλητών,αλλάαναλύθηκανμόνοταέγκυραάλματατωνοκτώπρώτωνστηνκατάταξηαθλη-τών.Τακριτήριαγιατηνεπιλογήτουάλματοςπουαναλύ-θηκεγιατονκάθεεξεταζόμενοάλτηήταννααποτελούσεεπίδοσηπάνωαπό2.05mκαινααποτελούσετοάλμαπουκαθόριζετηντελικήτουκατάταξηστοαγώνισμα.

Όργανα και τεχνική μέτρησης. α) Ποσοτική ανά-λυση. Οιπροσπάθειες τωναλτών καταγράφηκαν με δύοσταθερέςψηφιακέςvideo-κάμερες(JVCGR-D720EκαιJVCGR-D815, Victor Co., Japan), οι οποίες λειτουργούσαν μεσυχνότητα καταγραφής 50πεδίων/sec και με ταχύτηταφωτοφράκτη 1/4000.Οι κάμερες ήταν τοποθετημένες σεσταθερούςτρίποδεςστηνκερκίδα,σύμφωναμετηδιάταξηπουαπεικονίζεταιστηνΕικόνα1,καισεύψος5.7mαπότοέδαφος.Ηαπόστασητωνκαμερώναπότηβάσητουδεξιούστυλοβάτηήταν44.8m.

Σεκάθεεπιλεγμένοάλμα,βιντεοσκοπήθηκανοιακό-λουθες φάσεις: οι δύο τελευταίοι διασκελισμοί της φό-ρας,ηφάσηπατήματος-απογείωσης,ηυπερπήδησητουπήχη και η προσγείωση στο στρώμα. Ο συγχρονισμός(οοποίοςπραγματοποιήθηκεμετηχρήσητωνκαταγε-γραμμένων ηχητικών σημάτων, χρησιμοποιώντας τηναντίστοιχηλειτουργίατουλογισμικούανάλυσης),ηψη-

Page 4: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

73

φιοποίησητωνανατομικώνσημείων,ηεξομάλυνσητωνδεδομένωνκαιηεξαγωγήτωναποτελεσμάτωνπραγμα-τοποιήθηκανμετολογισμικόA.P.A.S.-XP(ArielDynamicsInc.,TrabucoCanyon,CA).

Ηπεριοχήπουπεριλήφθηκεστοπεδίολήψηςτωνκα-μερώνδιαβαθμίστηκεμετηντοποθέτησηράβδωνδιαστά-σεων2.5m±0.02m±0.02mκαιμεσημείααναφοράςανά25cm.Οιράβδοι τοποθετήθηκανκατακόρυφασεπροκα-θορισμένασημείατουεδάφους,ταοποίαπεριέκλειαντηνπεριοχήόπουεκτελέστηκανοιδύοτελευταίοιδιασκελισμοίτης φόρας και η φάση πατήματος-απογείωσης. Σημείααναφοράςεπίσηςελήφθησανστουςστυλοβάτες,τονπήχηκαιτοστρώμα.Ταπαραπάνωσημείααναφοράςχρησιμο-ποιήθηκαν για την εξαγωγή τρισδιάστατων συντεταγμέ-νων, μέσω μιας μεθόδου 3D-DLT κινηματικής ανάλυσης(Kollias,1984).ΟάξοναςΥήτανπαράλληλοςμετονπήχη,μετιςθετικέςτιμέςναβρίσκονταιαπότοδεξίστυλοβάτηπροςτοναριστερόστυλοβάτη(Εικόνα1).ΟάξοναςΧήτανκάθετοςστονάξοναΥ,μετιςθετικέςτιμέςναβρίσκονταιαπότονπήχηπροςτοστρώμαπροσγείωσης,ενώοάξοναςΖήτανκατακόρυφοςκαικάθετοςστουςάξονεςΧκαιΥ,μετιςθετικές τιμές ναβρίσκονταιαπό το έδαφοςπρος τονουρανό.Υιοθετήθηκανωςσημείοαναφοράς(Χ,Υ,Ζ)=(0,0,0)τουτρισδιάστατουΚαρτεσιανούσυστήματοςηβάσητουδεξιούστυλοβάτηκαιωςάξοναςαναφοράςοΥ.

β) Ποιοτική ανάλυση.ΓιατηναξιολόγησητηςτεχνικήςτωνεξεταζόμενωνχρησιμοποιήθηκετοΦυλλάδιοΑξιολόγη-σηςΤεχνικής (ΦΑΤ)γιατοάλμασεύψος(Τidow1993),στοοποίοείχανπροστεθείκριτήριααξιολόγησηςπροτεινόμενααπότονTansley(2004).Τακριτήριααξιολόγησηςαφορούσαντους δύο τελευταίους διασκελισμούς της φόρας, τη φάσηπατήματος-απογείωσης, τηςανύψωσης, τηςυπερπήδησηςτουπήχηκαι τηςπροετοιμασίαςγια τηνπροσγείωσηστοστρώμα (Εικόνα 2).ΤοΦΑΤσυμπληρώθηκε έπειτααπό τηναναπαραγωγή, πεδίο προς πεδίο, της καταγεγραμμένηςπροσπάθειαςτουκάθεεξεταζόμενου.Ωςπροςτηντεχνικήυπερπήδησηςτουπήχη,υιοθετήθηκεηδιαβάθμισησεπολύαποτελεσματική, ικανοποιητικήκαιμη-αποτελεσματικήτε-χνικήόπωςπροτάθηκεαπότονDapena(1992).

Ανάλυση δεδομένων

α) Ψηφιοποίηση – εξαγωγή κινηματικών δεδομένων.Η κινηματική ανάλυση των αλμάτων πραγματοποιήθηκεμε τη δια χειρός και σε κάθε καταγεγραμμένοπεδίοψη-φιοποίηση δεκαοκτώ ανατομικών σημείων του σώματοςτωναλτών(δάκτυλαποδιών,σφυροί,γόνατα,ισχία,ώμοι,αγκώνες,καρποί,μετακάρπια,βάσητουαυχένακαικορυ-φήκεφαλιού),καθώςκαιεπιλεγμένωνσημείωνστοχώρο,τουςστυλοβάτεςκαιτονπήχη.ΟισυντεταγμένεςτουΚΜΣγια το κάθε πεδίο υπολογίσθηκαν χρησιμοποιώντας τααδρανειακάχαρακτηριστικάτουσώματοςπουπρότεινεοPlagenhoef(1985)καιτηνεξίσωση(Κόλλιας1997):

όπουCΚΜ:ησυντεταγμένητουκέντρουμάζαςτουσώ-ματος,Pi:ησυντεταγμένητουκοντινούσημείουωςπροςτοστέρνοτουiουμέλους,Di:ησυντεταγμένητουμακρινούσημείουωςπροςτοστέρνοτουiουμέλους,qi:τομήκοςτηςαπόστασηςτουκέντρουμάζαςτουiουμέλουςαπότοκοντι-νόσημείοωςπροςτοστέρνο,mi:ημάζατουiουμέλουςσεσχέσημετηνολικήμάζατουσώματος,n:οαριθμόςτωνμελών τουσώματος (=14: κεφαλή+αυχένας, κορμός, δύοβραχίονες,δύοπήχεις,δύοπαλάμες,δύομηροί,δύοκνή-μες,δύοάκροιπόδες).

Για την εξομάλυνση τωνδεδομένωνχρησιμοποιήθη-κεψηφιακόκατωδιαβατόφίλτροButterworth2ουβαθμούμεσυχνότητααποκοπής6Hz,ηοποίαεπιλέχθηκεαξιολο-γώντας το θόρυβο που υπολογίσθηκε χρησιμοποιώνταςτημέθοδοτουαθροίσματοςτωνδιαφορών(Winteretal.1974).Ηακρίβειατηςανασυγκρότησηςτωντρισδιάστατωνσυντεταγμένωντουχώρουκίνησηςαξιολογήθηκεμετημέ-θοδοτηςρίζαςτωνμέσωντετραγωνικώνδιαφορών(RMS)τωνσυντεταγμένωναπότιςψηφιοποιημένεςβιντεοταινίεςκαιτωναντίστοιχωνσυντεταγμένωνπουεξήχθησανμετάτην επαναψηφιοποίηση του 5% των καταγεγραμμένωνπεδίων.Διαπιστώθηκεσφάλμα3.2cm,1.4cmκαι1.1cmγιατονΧ,ΥκαιΖάξονααντίστοιχα.

Εικόνα 1. Κάτοψη της διάταξης και του πεδίου λήψης των δύο βιντεοκα-μερών.

CKM = ς(Pi − (Pi − Di) × qi) × mi

n

i = 1

Page 5: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

74

Εικόνα 2. To Φυλλάδιο Αξιολόγησης Τεχνικής του άλματος σε ύψος (Tidow, 1993; με τροποποιήσεις σύμφωνα με Tansley, 2004), που χρησιμοποιήθηκε για την ποιοτική ανάλυση των αλτών (: επίτευξη κριτηρίου, : αποτυχία). Το Φυλλάδιο Αξιολόγησης Τεχνικής μεταφράστηκε και χρησιμοποιήθηκε με την άδεια της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού New Studies in Athletics.

Page 6: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

75

β) Ορισμός κινηματικών παραμέτρων ανάλυσης. Βάσειτωνσυντεταγμένωντωνσημείωνπουψηφιοποιή-θηκανκαιμεχρήσηβασικώνεξισώσεωντηςκινηματικήςκαιτηςγεωμετρίας,υπολογίσθηκανταπρωτογενήκινη-ματικάδεδομένα,όπωςτασημείατοποθέτησηςτωνκάτωάκρων,τούψοςτουΚΜΣκαιοιγωνίεςτωναρθρώσεων.Απόταπρωτογενήκινηματικάδεδομέναυπολογίσθηκανοικινηματικέςπαράμετροιόπωςηοριζόντιακαικατακό-ρυφη ταχύτητα του ΚΜΣ, η κατακόρυφη ταχύτητα τωνμελώντουσώματος,ηγωνίααπογείωσηςτουΚΜΣκαιηγωνιακήταχύτητατηςάρθρωσηςτουισχίουκαιτουγό-νατος.Πιοσυγκεκριμένα,οικινηματικέςπαράμετροιπουεξήχθησανγιαανάλυσηήταν:τομέγιστούψοςτηςτροχιάςτουΚΜΣ(HMAX),καθώςκαιτούψοςτουΚΜΣτηνστιγμήτηςτοποθέτησης(Η0)καιτηςαπογείωσης(Η1),ωςηκατακόρυφηαπόστασητηςθέσηςτουΚΜΣμετοέδαφος,

ηκατακόρυφημετατόπισητουΚΜΣαπότηστιγμήτηςαπογείωσηςέωςτουψηλότεροσημείοτηςτροχιάςτου(Η2),ωςηδιαφοράστονκατακόρυφοάξονατηςθέσηςτουΚΜΣσεαυτέςτιςχρονικέςστιγμές,

ηκατακόρυφηαπόστασημεταξύτουπήχηκαιτουυψηλότερουσημείουτηςτροχιάςτουΚΜΣ(Η3),ωςηδιαφορά στον κατακόρυφοάξονα του υψηλότερουσημείουτηςτροχιάςτουΚΜΣκαιτηςθέσηςτουκέ-ντρουτουπήχη,

ηαπόστασημεταξύτωνδακτύλωντουποδιούώθη-σης και του δεξιού στυλοβάτη (TP),ως η οριζόντιααπόστασηστονάξοναΥμεταξύτωνδύοσημείωντηστιγμήτηςτοποθέτησης,

ηαπόστασημεταξύτωνδακτύλωντουποδιούώθη-σηςκαι τουκέντρουτουπήχη (TB),ωςηοριζόντιααπόστασηστονάξοναΧμεταξύτωνδύοσημείωντηστιγμήτηςτοποθέτησης,

η απόσταση μεταξύ του ΚΜΣ και του κέντρου τουπήχηκατάτηστιγμήτηςαπογείωσης(BBΤΟ)καικατάτηστιγμήτηςεπίτευξηςτουμέγιστουύψουςτροχι-άςτουΚΜΣ(BBΗmax),ωςηοριζόντιααπόστασηστονάξονα Χ μεταξύ των δύο σημείων στις αντίστοιχεςχρονικέςστιγμές,

τομήκοςδιασκελισμού(S),ωςηαπόστασηστοεπί-πεδοΧΥμεταξύτωνδακτύλωντουποδιούστήριξηςποδιώνμεταξύδύοδιαδοχικώντοποθετήσεων,

ηοριζόντιαταχύτητααπογείωσης(VH)ωςησυνιστα-μένη ταχύτητα του ΚΜΣ στους άξονες Χ και Υ στιςχρονικέςστιγμέςτουπατήματος(ΤD)καιαπογείωσης(ΤΟ),

ηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσης(VZ)ωςηταχύ-τητατουΚΜΣστονάξοναΖστιςχρονικέςστιγμέςτουπατήματος(ΤD)καιαπογείωσης(ΤΟ),

η κατακόρυφη ταχύτητα των μελών αιώρησης καιειδικότεραωςηταχύτηταστονκατακόρυφοάξονατουέξωσφυρούτουποδιούαιώρησης (L)καιωςομέσοςόροςτηςαντίστοιχηςτιμήςτουδεξιούκαιαρι-στερούκαρπού(Α),

ηκλίσηδιεύθυνσηςτουδιασκελισμούωςπροςτονεπιμήκηάξονατουπήχη(θS),ωςηγωνίαπουσχημά-τιζεοεπιμήκηςάξοναςτουπήχημετηνεφαπτομένη

τηςτροχιάςτουΚΜΣκατάτηναπογείωσηστοντελευ-ταίοδιασκελισμό,

ηγωνίααπογείωσηςτουΚΜΣ(AngPr),ωςητιμήτηςτο-ξοεφαπτομένηςτουλόγουτηςκατακόρυφηςπροςτηνοριζόντιαταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣ,

ηκλίσητουποδιούώθησης(φ),ωςτηγωνίαπουσχη-μάτιζεηευθείαέξωσφυρός-ισχίομετοοριζόντιοεπί-πεδοκατάτηντοποθέτησηστηφάσηπατήματος-απο-γείωσης,

ηγωνίατωναρθρώσεωντουγόνατος(θK)καιτουισχί-ου,καθώςκαιτοεύροςκίνησηςτωναρθρώσεωναπότημέγιστηκάμψητους(ΑΜ)έωςτηντιμήτουςτηστιγ-μήτηςαπογείωσης(ROM),

ηγωνιακήταχύτητας(ω)τηςάρθρωσηςτουισχίουκαιτουγόνατοςτουποδιούαιώρησηςστηφάσηπατήμα-τος-απογείωσης.

Για την αξιολόγηση της ικανότητας περάσματος τουπήχη,οιπαράμετροιΗ0,Η1,Η2καιΗ3υπολογίσθηκανκαιωςποσοστότοιςεκατότηςεπίσημηςεπίδοσης(Η0%,Η1%,Η2%καιΗ3%αντίστοιχα).

γ) Στατιστική Ανάλυση.Γιατονκάθεεξεταζόμενοπα-ρέχεταιηατομικήτιμήπουκαταγράφηκεστηνκάθεκινη-ματικήπαράμετρο.Ακόμα,παρέχεται ομέσοςόρος± τυ-πικήαπόκλισηγια τοσύνολο τωνοκτώαλτών.Ηπιθανήσυσχέτισητηςκάθεκινηματικήςπαραμέτρουμετηνεπίδο-σηελέγχθηκεμεγραμμικήσυσχέτισηκατάPearson.Επιπρό-σθετα,σεδεύτερηφάση,εφαρμόσθηκεεξέτασηγραμμικήςσυσχέτισηςκατάPearsonμεταξύτωνκινηματικώνπαραμέ-τρωνπουβρέθηκανναέχουνισχυρή(−1<r≤−0.7ή0.7≤r<1)στατιστικάσημαντικήσυσχέτισημετηνεπίδοσημετιςυπόλοιπεςκινηματικέςπαραμέτρουςπουεξήχθησανγιατηνπαρούσαανάλυση.Οιδιαφορέςμεεπίπεδοσημαντικό-τηταςa=.05ορίσθηκανωςστατιστικάσημαντικές.ΌλοιοιστατιστικοίέλεγχοιδιεξήχθησανμετολογισμικόSPSS10.0.1(SPSSInc.,Chicago,IL).

Αποτελέσματα

Κινηματικοί παράμετροι.ΣτονΠίνακα1παρουσιάζο-νταιηεπίσημηεπίδοσηκαιταεπίμέρουςύψηκάθεεξετα-ζόμενουαθλητή.Ημέσηεπίσημηεπίδοσηήταν2.13m±0.07ενώτομέσομέγιστούψοςτηςτροχιάςτουΚΜΣήταν2.18m±0.07.Απότούψοςαυτό,περίπουτοένατρίτοδιανύθηκεκατά τηνπτήση.Παρατηρήθηκε έναςάλτηςπου εκμεταλ-λεύθηκεβέλτιστατομέγιστούψοςπτήσης,καθώςοπήχηςήταν μόλις 2cm κάτω από το μέγιστο ύψος της τροχιάςτουΚΜΣ.Αντιθέτως,παρατηρήθηκεκατακόρυφηδιαφοράύψους17cmμεταξύτουπήχηκαιτουμέγιστουύψουςτρο-χιάςτουΚΜΣγιατονόγδοοάλτη.

Απότααποτελέσματαφάνηκεότιοιμισοίάλτεςυπερ-πήδησαντοπήχηβρισκόμενοιστηνφάσητηςκαθόδουτηςπτήσης της τροχιάς του ΚΜΣ (Πίνακας 2). Οι δύο πρώτοιάλτεςτοποθετήθηκαν0.13-0.20mπριναπότοστυλοβάτη,ενώ ο τρίτος τοποθετήθηκε περισσότερο προς το κέντροτουπήχη (0.80mαπό το στυλοβάτη).Με μίαακραία τιμή

Page 7: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

76

ωςεξαίρεση (0.51m),οιάλτεςτοποθετήθηκαν0.68-0.94mεξωτερικάτουπήχη(Πίνακας2).

ΣτονΠίνακα3φαίνεταιότιημέσημείωσητουμήκος

διασκελισμού ήταν 0.04m ± 0.09. Η οριζόντια ταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣστοντελευταίοδιασκελισμότηςφό-ραςήτανελαφράμικρότερη(-0.1m/sec)απότηναντίστοι-χητουπροτελευταίουδιασκελισμού.Ηδιεύθυνσητηςτρο-χιάςτουΚΜΣκατάτοντελευταίοδιασκελισμόσχημάτισεγωνία20.8°±4.8μετονεπιμήκηάξονατουπήχη.

Στηφάσηπατήματος-απογείωσης,ηοριζόντιαταχύ-τητατουΚΜΣμειώθηκεκατά2.9m/sec±0.3,ενώηκατα-κόρυφηταχύτητατουΚΜΣαυξήθηκεκατά4.3m/sec±0.3(Πίνακας4).Κατάτηντοποθέτηση,οιμισοίάλτες,εκτωνοποίωνκαιοιτρειςπρώτοι,είχαναρνητικήκατακόρυφηταχύτητα τουΚΜΣ.Ημέσηγωνίααπογείωσης τουΚΜΣήταν44.6°±2.1.

Ημέσηελάχιστηγωνίατηςάρθρωσηςτουγόνατοςτου ποδιού στήριξης κατά τον τελευταίο διασκελισμόήταν126.0°±10.1,μετονόγδοοάλτηνασημειώνειτημεγαλύτερη κάμψη της άρθρωσης (106°). Η μέση κλί-σητουποδιούώθησηςκατάτηντοποθέτησηστηφάσηπατήματος-απογείωσηςήταν63.3°±2.5(Πίνακας5).Ηγωνίατηςάρθρωσηςτουγόνατοςτουποδιούώθησηςκατά την τοποθέτηση ήταν πάνω από 160° για τουςτέσσεριςπρώτουςάλτες,ενώοιεπόμενοιτέσσεριςση-μείωσανμεγαλύτερες τιμέςκάμψης.Αντίθετα,δενπα-ρατηρήθηκε παρόμοια τάση στην ελάχιστη γωνία τηςάρθρωσης του γόνατος του ποδιούώθησης,ως προςτηντιμήτηςκατάτηναπογείωσηήωςπροςτοεύροςκίνησηςτηςάρθρωσης.

Ωςπροςτησυνεισφοράτωνμελώναιώρησηςστηνκατακόρυφη ταχύτητα απογείωσης, πέντε άλτες είχανυψηλότερη μέγιστη κατακόρυφη ταχύτητα των άνωάκρωνσε σχέση με αυτή των κάτωάκρων (Πίνακας 6).

Πίνακας 1. Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για την επίσημη επίδοση (HOFF), το μέγιστο ύψος της τροχιάς του Κέντρου Μάζας Σώ-ματος (ΚΜΣ), (HMAX), το ύψος του ΚΜΣ την στιγμή του πατήματος (Η0), το ύψος του ΚΜΣ τη στιγμή της απογείωσης (Η1), την κατακόρυφη μετατόπιση του ΚΜΣ από τη στιγμή της απογείωσης έως το υψηλότερο σημείο της τροχιάς του (Η2), την κατακόρυφη απόσταση μεταξύ του πήχη και του υψη-λότερου σημείου της τροχιάς του ΚΜΣ (Η3), καθώς και των επί μέρους υψών Η0, Η1, Η2 και Η3 εκφρασμένοι ως ποσοστό τοις εκατό της HOFF (Η0%, Η1%, Η2% και Η3% αντίστοιχα). Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενων μελετών.

ΑΘΛΗΤΗΣ ΘΕΣΗ HOFF (m) H0 (m) H1 (m) H2 (m) H3 (m) HMAX (m) H0 (%) H1 (%) H2 (%) H3 (%)

ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ 1 2.25 0.97 1.49 0.81 0.05 2.30 42.2 64.8 35.2 2.2ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ 2 2.18 1.01 1.51 0.70 0.03 2.21 45.7 68.3 31.7 1.4ΓΚΙΩΣΗΣ 3 2.14 0.92 1.41 0.78 0.05 2.19 42.0 64.4 35.6 2.3ΜΑΣΤΟΡΑΣ 4 2.14 0.99 1.51 0.65 0.02 2.16 45.8 69.9 30.1 0.9ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ 5 2.10 0.92 1.41 0.72 0.03 2.13 43.2 66.2 33.8 1.4ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ* 6 2.10 0.95 1.46 0.68 0.04 2.14 44.4 68.2 31.8 1.9ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ 7 2.05 0.92 1.37 0.72 0.04 2.09 44.0 65.6 34.4 1.9ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ 8 2.05 0.87 1.41 0.81 0.17 2.22 39.2 63.5 36.5 7.7

Μέσος όρος 2.13 0.94 1.45 0.73 0.05 2.18 43.3 66.4 33.6 2.4Τυπική Απόκλιση 0.07 0.05 0.05 0.06 0.05 0.07 2.2 2.2 2.2 2.2

Προηγούμενες 2.31 0.89 1.35 1.02 0.07 2.39 38.5 56.8 43.2 3.0μελέτες (μέσος όρος)α

α: Ae et al. (2008), Brüggemann and Arampatzis (1997α), Brüggemann and Conrad (1986), Brüggemann and Loch (1992), Dapena (2000), Isolehto et al. (2007) Killing (2009).*: Κύπριος άλτης που αγωνίστηκε για τον Ο.Σ.Φ.Π.

Πίνακας 2. Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για την οριζόντια απόσταση μεταξύ των δακτύλων του ποδιού ώθησης και του δεξιού στυλοβάτη (TP)*, την οριζόντια απόσταση μεταξύ των δακτύλων του ποδιού ώθησης και του πήχη (TB), την οριζόντια απόσταση μεταξύ του Κέντρου Μάζας Σώματος (ΚΜΣ) και του πήχη κατά τη στιγμή της απογείωσης (BBTO) και την οριζόντια απόσταση μεταξύ του ΚΜΣ και του πήχη κατά τη στιγμή της επίτευξης του μέγιστου ύψους τροχιάς του ΚΜΣ (BBHmax), στην οποία ο μέσος όρος αναφέρεται στις απόλυτες τιμές της παραμέτρου. Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενων μελετών.

ΑΘΛΗΤΗΣ ΤP ΤΒ BBTO BBHmax

(m) (m) (m) (m)

ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ (2.25m) -0.20 0.80 0.79 0.05ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ (2.18m) -0.13 0.89 0.85 -0.07ΓΚΙΩΣΗΣ (2.14m) 0.80 0.90 0.91 -0.04ΜΑΣΤΟΡΑΣ (2.14m) 0.30 0.51 0.46 0.25ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ (2.10m) 0.55 0.68 0.53 0.05ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ (2.10m) 0.28 0.86 0.74 -0.06ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ (2.05m) 0.45 0.68 0.70 0.08ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ (2.05m) 0.00 0.94 0.89 -0.16

Μέσος όρος 0.26 0.75 0.73 0.10Τυπική Απόκλιση 0.35 0.15 0.16 0.07

Προηγούμενες μελέτες 0.89 1.15 (μέσος όρος)α

α: Bruggemann and Conrad 1986, Dapena 2000.*: από τον αριστερό στυλοβάτη για τον Πουλουπάτη.

Page 8: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

77

Πίνακας 4. Η Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για τη γωνία απογείωσης (AngPr) του Κέντρου Μάζας Σώματος (ΚΜΣ), την οριζόντια (VH) και κατακόρυφη (VZ) συνιστώσα της ταχύτητας του ΚΜΣ στις χρονικές στιγμές του πατήματος (ΤD) και απογείωσης (ΤΟ) καθώς και τις αντίστοιχες δια-φορές (Δ) αυτών μεταξύ TD και TO, καθώς και ο συντελεστής ΔVH προς ΔVZ (RΔV). Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενων μελετών.

ΑΘΛΗΤΗΣ VHTD VHTO ΔVH VΖTD VΖTΟ ΔVΖ RΔV AngPr (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (o)

ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ (2.25m) 7.12 4.13 -2.99 -0.28 4.27 4.55 0.66 46.0ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ 2.18 7.32 4.22 -3.10 -0.48 4.13 4.61 0.67 44.4ΓΚΙΩΣΗΣ 2.14 7.46 4.17 -3.29 -0.38 4.06 4.44 0.74 44.2ΜΑΣΤΟΡΑΣ 2.14 6.91 4.50 -2.41 0.11 4.17 4.06 0.59 42.8ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ 2.10 7.14 4.00 -3.14 0.19 4.23 4.04 0.78 46.6ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ 2.10 7.07 4.61 -2.46 0.26 3.94 3.68 0.67 40.5ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ 2.05 6.92 4.22 -2.70 -0.10 4.36 4.46 0.61 45.9ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ 2.05 6.95 3.95 -3.00 0.00 4.16 4.16 0.72 46.5

Μέσος όρος 7.11 4.23 -2.89 -0.09 4.17 4.25 0.68 44.6Τυπική Απόκλιση 0.20 0.23 0.33 0.27 0.13 0.32 0.06 2.1

Προηγούμενες 7.36 3.72 -3.71 -0.41 4.48 4.91 0.75 49.9μελέτες (μέσος όρος)α

Κατάτηφάσηπατήματος-απογείωσης,ηγωνιακήταχύ-τητατουγόνατοςτουποδιούαιώρησηςήτανμεγαλύτερηαπότηγωνιακήταχύτητατουισχίουτουιδίουσκέλουςσεπέντεαπότουςεξεταζόμενουςάλτες.

Σύμφωνα με την Εικόνα 3, η μείωση του ύψους του

ΚΜΣ, από την τοποθέτηση στον τελευταίο διασκελισμόέως την τοποθέτησηγια τοάλμα, ήταν0.06m±0.05. Τηστιγμήτηςτοποθέτησης,τούψοςτουΚΜΣαντιστοιχούσεστο53.4%±2.8τουσωματικούαναστήματοςτωνεξετα-ζόμενωναλτών.Κατάτηδιάρκειατηςφάσηςπατήματος-

Πίνακας 3. Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για το μήκος διασκελισμού (S) και την οριζόντια ταχύτητα απογείωσης (VH) του Κέντρου Μάζας Σώματος (ΚΜΣ) και τη διαφορά τους (Δ)* ανάμεσα στον προτελευταίο (2LS) και στον τελευταίο διασκελισμό (1LS)*, καθώς και για την κλίση διεύθυνσης του διασκελισμού ως προς τον επιμήκη άξονα του πήχη (θS). Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενων μελετών.

ΑΘΛΗΤΗΣ S2LS S1LS ΔS θS VΗ2LS VΗ1LS ΔV (m) (m) (m) (o) (m/sec) (m/sec) (m/sec)

ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ (2.25m) 2.24 2.05 -0.19 27.7 7.94 7.48 -0.46ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ (2.18m) 2.17 2.16 -0.01 21.8 6.89 6.96 0.07ΓΚΙΩΣΗΣ (2.14m) 2.16 2.04 -0.12 22.3 7.79 7.64 -0.15ΜΑΣΤΟΡΑΣ (2.14m) 1.91 1.97 0.06 22.2 7.27 7.27 0.00ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ (2.10m) - - - 22.8 - 7.36 -ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ (2.10m) 1.95 1.91 -0.04 13.2 7.99 7.45 -0.54ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ (2.05m) 1.87 1.94 0.07 14.2 7.06 6.69 -0.37ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ (2.05m) 2.03 1.96 -0.07 22.4 7.66 6.95 -0.71

Μέσος όρος 2.05 2.00 -0.05 20.8 7.51 7.23 -0.31Τυπική Απόκλιση 0.14 0.09 0.09 4.8 0.44 0.33 0.29

Προηγούμενες 2.06 2.08 +0.02 32.0 7.42 7.33 -0.16μελέτες (μέσος όρος)α

α: Bruggemann and Αrampatzis 1997α, Bruggemann and Conrad 1986, Dapena 2000, Isolehto et al 2007.* δεν αναφέρεται για τον Πουλουπάτη εξαιτίας ενός τυχαίου γεγονότος τη στιγμή της καταγραφής.

α : Ae et al. 2008, Bruggemann and Αrampatzis 1997α, Bruggemann and Conrad 1986, Bruggemann and Loch 1992, Dapena 2000, Isolehto et al 2007, Killing 2009.

Page 9: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

78

απογείωσης,τοΚΜΣανυψώθηκεκατά0.50m±0.03,μετούψοςαπογείωσηςτουΚΜΣνααντιστοιχείστο75.7%±1.8τουσωματικούαναστήματοςτωνεξεταζόμενωναλτών.

Συσχέτισηκινηματικώνπαραμέτρωνμετηνεπίδοση.

ΑπότηγραμμικήσυσχέτισηκατάPearsonφάνηκεότιηεπί-σημηεπίδοσηείχεστατιστικάσημαντική (p< .05)υψηλήσυσχέτιση με το μήκος του προτελευταίου διασκελισμού(r= .77), τημεταβολή τηςοριζόντιας ταχύτητας τουΚΜΣ

Πίνακας 6. Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για τη μέγιστη τιμή (ΜΑΧ) και για την τιμή κατά την απογείωση (ΤΟ) της κατακόρυφης ταχύ-τητας (VΖ), η μεταξύ τους διαφορά (Δ) για το πόδι αιώρησης (L) και τα άνω άκρα (Α) κατά τη φάση πατήματος-απογείωσης, όπως επίσης και για τη μέγιστη τιμή της γωνιακής ταχύτητας (ω) της άρθρωσης του ισχίου (HIP) και του γόνατος (KNEE) του ποδιού αιώρησης κατά τη φάση πατήματος-απογείωσης. Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενης μελέτης.

ΑΘΛΗΤΗΣ HOFFVZLMAX VZLTO ΔVZL VZΑΜΑΧ VZΑΤΟ ΔΖVA ωΗΙΡ ωΚΝΕΕ

(m)(m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (m/sec) (rad/sec) (rad/sec)

ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ 2.25 7.33 4.97 -2.4 7.97 7.37 -0.6 7.8 5.9ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ 2.18 8.78 5.33 -3.5 7.98 5.22 -2.8 6.9 14.3ΓΚΙΩΣΗΣ 2.14 7.22 4.32 -2.9 7.80 6.02 -1.8 12.4 12.9ΜΑΣΤΟΡΑΣ 2.14 7.15 4.35 -2.8 6.78 5.79 -1.0 6.4 12.7ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ 2.10 7.81 3.58 -4.2 8.40 7.63 -0.8 13.3 13.5ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ 2.10 6.74 3.84 -2.9 7.37 5.79 -1.6 10.7 7.4ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ 2.05 7.68 5.81 -1.9 6.90 6.44 -0.5 6.6 10.6ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ 2.05 6.44 6.44 0.0 7.36 5.22 -2.1 14.1 12.4

Μέσος όρος 7.39 4.83 -2.56 7.57 6.19 -1.39 9.8 11.2Τυπική Απόκλιση 0.7 1.0 1.3 0.6 0.9 0.8 3.2 3.0

Προηγούμενες μελέτες 6.35 5.19 -1.16 7.02 6.61 -0.49(μέσος όρος)α

Πίνακας 5. Ατομικές τιμές, μέσος όρος και τυπική απόκλιση για τη γωνία του γόνατος (θΚ) του ποδιού στήριξης τη στιγμή της τοποθέτησης (TD), της μέγιστης κάμψης της άρθρωσης (ΑΜ) και της απογείωσης (TO) στον τελευταίο διασκελισμό (1LS)* και στη φάση πατήματος-απογείωσης (ΡΟ), για το εύρος κίνησης της άρθρωσης του γόνατος από τη μέγιστη κάμψη της έως τη στιγμή της απογείωσης (θΚROM), καθώς και για την κλίση του ποδιού ώθησης (ευθεία έξω σφυρός-ισχίο) ως προς το οριζόντιο επίπεδο κατά την τοποθέτηση για τη φάση πατήματος-απογείωσης (φ). Σημειώνονται και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι προηγούμενων μελετών.

ΑΘΛΗΤΗΣ θκΑΜ1LS (o) φΤDPO (o) θκTDPO (o) θκAMPO (o) θκTOPO (o) θκROMPO (o) ΜΠΑΝΙΩΤΗΣ (2.25m) 131 63 162 138 175 37ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ (2.18m) 123 64 164 136 172 36ΓΚΙΩΣΗΣ (2.14m) 123 62 164 136 178 42ΜΑΣΤΟΡΑΣ (2.14m) 132 61 165 137 170 33ΠΟΥΛΟΥΠΑΤΗΣ (2.10m) - 65 151 134 168 34ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ (2.10m) 137 68 156 135 173 38ΣΥΝΤΖΑΚΗΣ (2.05m) 130 64 150 134 167 33ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ (2.05m) 106 60 147 133 170 37

Μέσος όρος 126.0 63.3 157.4 135.4 171.6 36.3Τυπική Απόκλιση 10.1 2.5 7.3 1.7 3.7 3.0

Προηγούμενες μελέτες 117.6 165.2 143.3 173.2 29.9(μέσος όρος)α

α: Ae et al. 2008, Bruggemann and Αrampatzis 1997α, Bruggemann and Conrad 1986, Isolehto et al 2007.* δεν αναφέρεται για τον Πουλουπάτη εξαιτίας ενός τυχαίου γεγονότος τη στιγμή της καταγραφής.

α: Bruggemann and Loch 1992.

Page 10: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

79

Εικόνα 3. Η μεταβολή στο χρόνο (t, όπου t = 0.0sec η απογείωση) του ύψους (H) του Κέντρου Μάζας Σώματος των εξεταζόμενων αλτών από την απογείωση του προτελευταίου διασκελισμού ως το μέγιστο ύψος του άλματος. Στο γράφημα διακρίνονται η διάρκεια της φάσης στήριξης του τελευταίου διασκελισμού (1LS – λευκό πλαίσιο) και της φάσης πατήματος-απογείωσης (ΤO – σκουρόχρωμο πλαίσιο). Η παράλληλη γραμμή υποδηλώνει το ύψος του πήχη.

στοντελευταίοδιασκελισμό(r=.86),τηγωνίατουγόνατοςτουποδιούώθησηςστημέγιστηκάμψητουκατάτηφάσηπατήματος-απογείωσης(r=.91)καιτούψοςαπογείωσηςτουΚΜΣ(r=.73).

Συσχέτιση κινηματικών παραμέτρων μεταξύ τους.Απότιςκινηματικέςπαραμέτρουςπουσυσχετίζοντανστα-τιστικά σημαντικά (p < .05) με την επίδοση, στατιστικάσημαντική(p<.05)συσχέτισημεταξύτουςπαρατηρήθηκε

Page 11: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

80

Εικόνα 4. Το κινησιόγραμμα των εξεταζόμενων αλτών κατά τη στιγμή της απογείωσης. Διακρίνονται επίσης οι άξονες αναφοράς (όπου το βέλος δείχνει την κατεύθυνση των θετικών τιμών), ο πήχης, ο εγγύς στυλοβάτης και η τροχιά του Κέντρου Μάζας Σώματος.

Page 12: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

81

στήριξης,διεύθυνσηώθησης)καιτηςτοποθέτησηςγιατοάλμα(κλίσηποδιούώθησης,κλίσησώματος,θέσηκαικί-νησητωνμελώντουσώματος).ΣτηδιαφοροποίησηαυτήμπορούννααποδοθούνοιδιαφορέςμεταξύτωνΕλλήνωνκαιτωνκορυφαίωνδιεθνώςαλτών,καθώςστιςπαραπά-νωχρονικέςστιγμέςδημιουργούνταιοιπροϋποθέσειςγιατηνανάπτυξη,κατάτηστιγμήτηςαπογείωσης,τωνευνο-ϊκώνσυνθηκώναναφορικάμετιςπαραμέτρουςπουκαθο-ρίζουντην επίδοση.Ησυχνότερηαρνητικήποιοτικήαξι-ολόγηση,δηλαδήηαδυναμίαλήψηςκατακόρυφηςθέσηςτουκορμούαπότουςΈλληνεςάλτες,μπορείνααποδοθείστηλανθασμένηκίνησητωνμελώναιώρησης,ηοποίαέχειυποστηριχθεί ότι μία σημαντική αδυναμία του σώματοςγιατηλήψημιαςαποδεκτήςθέσηςαπογείωσης(Hay1985).

Οι εξεταζόμενοι παρουσίασαν μεγαλύτερη ανύψω-ση του ΚΜΣ στη φάση πατήματος-απογείωσης (0.50m±0.03ή75.7%±1.8τουσωματικούαναστήματος)σεσχέσημεάλτες επιπέδουΟλυμπιακώνΑγώνωνκαιΠαγκοσμίωνΠρωταθλημάτων,οιοποίοιανύψωσαντοΚΜΣκατά0.45-0.53m (BrüggemannandConrad1986,BrüggemannandLoch1992,BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990,Isolehtoetal.2007)καιείχανύψοςαπογείω-σηςτουΚΜΣπουαντιστοιχούσεστο68-73%περίπουτουσωματικούτουςαναστήματος(Dapena1980,Dapena2000,Isolehtoetal.2007).Ωστόσο,παρατηρήθηκεμειωμένηπο-σοστιαίααναλογίατηςκατακόρυφηςμετατόπισηςτουΚΜΣαπότηστιγμήτηςαπογείωσηςέωςτουψηλότεροσημείοτης τροχιάς του ΚΜΣ (33.6% των Ελλήνων έναντι 43.2%τωνκορυφαίωνδιεθνώςαλτών.

Ταπαραπάνωαποτελέσματαοφείλονταιπιθανάστοσυνδυασμότηςμικρότερηςγωνίαςαπογείωσηςμετημει-ωμένηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣστουςΈλληνεςάλτες.Ηγωνίααπογείωσηςστηνπαρούσαμελέτη(44.6°±2.1)ήτανμικρότερηκατά5°περίπουσυγκριτικάμεαυτήπουέχειαναφερθείσεπροηγούμενεςμελέτες(Aeetal.,2008;BrüggemannandConrad,1986;BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990, Iiboshietal.1993,Isolehtoetal.2007).Ωστόσο,ήτανσεσυμφωνίαμεάλ-τεςπαρόμοιωνεπιδόσεων(Dapena1980).Ακόμα,σεσχέσημεάλτεςδιεθνούςεπιπέδου,ημέσηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσης του ΚΜΣ των εξεταζόμενων ήταν μικρότερηκατά 0.3m/sec περίπου (Ae et al. 2008, Brüggemann andConrad1986,BrüggemannandLoch1992,BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990,Dapena2000,Iiboshietal.1993,Isolehtoetal.2007,Killing2009).ΚαθώςηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣθεωρείταιοσημαντικότεροςπαράγονταςπουκαθορίζειτηνεπίδοσηστοάλμασεύψος (CohandSupej2008),ημειωμένηεπί-δοσητωνΕλλήνωναλτώνμπορείνααποδοθείστιςμικρό-τερεςτιμέςπουκαταγράφηκανγιααυτήντηνπαράμετρο.ΣτηνκατακόρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣσυμβά-λειηκατακόρυφηταχύτητατωνμελώναιώρησηςκατάτηδιάρκειατηςφάσηςπατήματος-απογείωσης(BrüggemannandLoch1992,Dapenaetal.1990,Dapena2000).Ημικρό-τερη τιμή κατακόρυφης ταχύτηταςαπογείωσης τουΚΜΣμπορείνααποδοθείστοεύρημαότιοιΈλληνεςάλτες,πα-ρότιανέπτυξανμεγαλύτερεςμέγιστεςκατακόρυφεςταχύ-τητες των μελών αιώρησης, εμφάνισαν μεγαλύτερη επι-

ανάμεσαστηγωνίατουγόνατοςτουποδιούώθησηςστημέγιστηκάμψητουκατάτηφάσηπατήματος-απογείωσηςκαιστούψοςαπογείωσηςτουΚΜΣ(r=.75).Επιπλέον,στα-τιστικάσημαντικέςσυσχετίσεις (p< .05)παρατηρήθηκανμεταξύτηςγωνίαςτουγόνατοςτουποδιούώθησηςστηντοποθέτησηκαιτηςγωνίαςστημέγιστηκάμψητουκατάτηφάσηπατήματος-απογείωσης(r=.89),καθώςκαιμετα-ξύτηςμεταβολήςτηςοριζόντιαςταχύτηταςστοντελευταίοδιασκελισμόκαι της γωνίαςαπογείωσης (r= -.91). Τέλος,αρνητικήσυσχέτισηδιαπιστώθηκεμεταξύτηςκατακόρυ-φηςταχύτηταςτουΚΜΣτηστιγμήτηςτοποθέτησηςστηφάση πατήματος-απογείωσης και της ελάχιστης γωνίαςτηςάρθρωσηςτουγόνατοςτουποδιούστήριξηςστοντε-λευταίοδιασκελισμότηςφόρας(r=-.77,p<.05).

Αξιολόγηση τεχνικής.Απότηνποιοτικήαξιολόγησητωναλμάτωνφάνηκεότιυπήρξείσηκατανομήτωναθλη-τώνωςπροςτηχρήσηδρομικής(αιώρησηχεριώνεναλλάξ)καιδυναμικήςτεχνικής(αιώρησητωνδύοχεριώνμαζί).Τασυχνότερασφάλματατεχνικήςπουπαρατηρήθηκανήτανοτρόποςτοποθέτησηςτουπέλματοςτουποδιούστήριξηςστοντελευταίοδιασκελισμό,ημικρήπροςταπίσωκλίσητουκορμούκατάτηντοποθέτησηστηφάσηπατήματος-απογείωσης,καθώςκαιηθέσητωνμελώναιώρησηςκατάτηνανύψωσηκαιτηνυπερπήδησητουπήχη.Σταπαραπά-νωσφάλματα,προστίθενται, γιατηστιγμήτηςαπογείω-σης,ηαπουσίαπλήρουςέκτασηςτουγόνατοςτουποδιούώθησης,ηαδυναμίαλήψηςκατακόρυφηςθέσηςτουκορ-μούκαιηθέσητουπέλματοςμπροστάαπότογόνατοτουποδιούαιώρησης(Εικόνα4).ΣύμφωναμετηνκατακόρυφηαπόστασημεταξύτουπήχηκαιτουυψηλότερουσημείουτηςτροχιάςτουΚΜΣ,έξιάλτεςπαρουσίασανικανοποιητι-κή,έναςπολύαποτελεσματικήκαιέναςμη-αποτελεσματικήτεχνικήυπερπήδησηςτουπήχη.

Συζήτηση

Ηεπίσημηεπίδοσητωναλμάτωνήταν2.13m±0.07,ηοποίαήτανχαμηλότερηκατά0.18mαπότηναντίστοιχηεπίδοσησε προηγούμενες μελέτες από Παγκόσμια Πρωταθλήμα-τα καιΟλυμπιακούςΑγώνες (Ae et al. 2008, BrüggemannandConrad1986,BrüggemannandLoch1992,BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990,Dapena2000, Iiboshietal.1993, Isolehtoetal.2007,Killing2009).Ημέσηκατακόρυφηαπόστασημεταξύ τουπήχηκαι τουυψηλότερουσημείουτηςτροχιάςτουΚΜΣστηνπαρούσαμελέτηήταν0.05mκαιυποδηλώνειικανοποιητικήτεχνικήυπερπήδησης τουπήχη (Dapena 1992).Οι Έλληνες άλτεςφάνηκεότιυπερτερούνσεαυτήντηνπαράμετροσυγκρι-τικάμεάλτεςεπιπέδουΠαγκόσμιωνΠρωταθλημάτωνκαιΟλυμπιακώνΑγώνων,γιατουςοποίουςέχειπαρατηρηθείμέσητιμή0.07m.

Απότηνποιοτικήαξιολόγησητηςτεχνικήςτωνεξετα-ζόμενωναλτώνδιαπιστώθηκεότιαποκλίσειςαπότιςβα-σικέςαπαιτήσειςτεχνικής (Hay1985,Tansley2004,Tidow,1993)εμφανίστηκανκατάτηνεκτέλεσητουτελευταίουδι-ασκελισμού(αιώρησηάκρων,κάμψηγόνατοςτουποδιού

Page 13: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

βράδυνσητωνμελώναιώρησηςτηστιγμήτηςαπογείωσης,μεσυνέπειαμικρότερεςτιμέςκατακόρυφηςταχύτηταςτωνμελώναιώρησηςστηναπογείωσησεσχέσημεκορυφαίουςδιεθνώςάλτες(BrüggemannandLoch1992).Ηβελτιστοποί-ησητηςχρήσηςτωνμελώναιώρησης,ωςπροςτημέγιστησυνεισφοράστηνεπίδοση,απαιτείτησυναρμογήτωνκι-νήσεώντουςκατάτηντοποθέτηση,τοσυντονισμόαυτήςτηςκίνησης,τηνέντονηπροςταπάνωκίνησήτουςκατάτηδιάρκειατηςώθησηςκαιτηνολοκλήρωσητηςκίνησήςτουςακριβώςπριντηναπογείωση(Leesetal.2000).Τααί-τιατηςμηαποδοτικήςαιώρησηςτωνάνωάκρωνκατάτηνώθησηεντοπίζονταιστηλανθασμένηθέσηκαικίνησήτουςκατά τη διάρκεια του τελευταίου διασκελισμού (Dapena2000).Γιατηναποτελεσματικότερηεκμετάλλευσητηςενέρ-γειαςτωνάνωάκρων,οιάλτεςθαπρέπειναεκτελέσουνμιαεκρηκτικήαιώρησητωνχεριώνπροςτακάτωκατάτηστιγμήτηςτοποθέτησηςγιατοάλμα(Leesetal.2000).

Επιπρόσθετοςπαράγοντας για τη μειωμένη κατακό-ρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣστουςΈλληνεςάλτεςπιθανάνααποτέλεσεομειωμένοςσυντελεστήςμετατρο-πήςμείωσηςτηςοριζόντιαςταχύτηταςτουΚΜΣπροςτηναύξηση της κατακόρυφης ταχύτητας του ΚΜΣ στηφάσηπατήματος-απογείωσης, καθώς διαπιστώθηκε ότι μόνοταδύοτρίταπερίπουτηςοριζόντιαςταχύτηταςτουΚΜΣστην τοποθέτηση των Ελλήνων αλτών μετατράπηκαν σεκατακόρυφη ταχύτητα του ΚΜΣ στην απογείωση, ενώ ηαναλογίαγιατουςκορυφαίουςδιεθνώςάλτεςείναιτατρίατέταρτα.ΈχειαναφερθείότιηπεριορισμένημετατροπήτηςοριζόντιαςταχύτηταςτουΚΜΣκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςαποτελείτεκμήριομιαςαναποτελεσματικήςδιαμόρ-φωσηςτηςφόρας(Dapena2000).

Αύξηση της κατακόρυφης ταχύτητας και του ύψουςαπογείωσηςτουΚΜΣπροκαλείταιαπότηναποτελεσματι-κήλειτουργίατουκύκλουδιάτασης-βράχυνσηςστουςμύεςτουποδιούώθησης (DapenaandChung1988,Dapenaetal.1990),τηςοποίαςένδειξηαποτελούνοιμεταβολέςστηγωνία τηςάρθρωσης τουποδιούώθησης κατά τηφάσηπατήματος-απογείωσης (GreigandYeadon2000).Αναφο-ρικάμετηγωνίατηςάρθρωσηςτουγόνατοςτουποδιούώθησης κατά την τοποθέτηση για τοάλμα, για τουςΈλ-ληνες άλτες καταγράφηκαν τιμές 147-165°. Αντίστοιχεςτιμέςείχανκαταγραφείκαισεάλτες ιδίουπερίπουεπιπέ-δου (Ae et al., 1986). Αντιθέτως, έχουν καταγραφεί τιμές151-174°στουςκορυφαίουςδιεθνώςάλτες(Aeetal.2008,BrüggemannandConrad1986,BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990,Iiboshietal.1993,Isolehtoet al. 2007), με το ιδανικό να αποτελεί η ελάχιστη δυνα-τήκάμψητηςάρθρωσης(GreigandYeadon2000).Ημέσηγωνία (135.4°±1.7) τηςάρθρωσης τουγόνατοςστημέ-γιστη κάμψη του στη φάση πατήματος-απογείωσης γιατουςεξεταζόμενουςάλτεςήτανμικρότερηκατά8°περίπουαπότιςτιμέςπουέχουνκαταγραφείσεάλλεςμελέτες(Aeetal.2008,BrüggemannandConrad1986,BrüggemannandArampatzis1997α,ConradandRitzdorf1990, Iiboshietal.1993,Isolehtoetal.2007),ενώήτανόμοιαμεαυτήαλτώνιδίουεπιπέδου(Dapena1980).

Από τα αποτελέσματα προηγούμενων μελετών σεαθλητές υψηλού επιπέδουφάνηκε ότι η οριζόντια ταχύ-

τητα του ΚΜΣ στο τέλος της φόρας συσχετίζεται με τηνκατακόρυφη ταχύτητα απογείωσης (Dapena et al. 1990,Dapena2000),ηοποίαμετησειράτηςέχειβρεθείνασυ-σχετίζεται με το ύψος τουάλματος (Isolehto et al. 2007).Αυτέςηαλληλουχίασυσχετίσεωνδιαπιστώθηκεκαιστηνπαρούσα έρευνα, αλλά η οριζόντια ταχύτητα του ΚΜΣκατά τη φόρα των Ελλήνων αλτών ήταν μικρότερη συ-γκριτικά με αποτελέσματα άλλων ερευνών (Brüggemannand Conrad 1986, Brüggemann and Arampatzis 1997α,ConradandRitzdorf1990,Dapenaetal.1990,Dapena2000,Iiboshi et al. 1993).Η υιοθέτηση της τεχνικής «μεγαλύτε-ρος προτελευταίος-μικρότερος τελευταίος διασκελισμός»στοτελευταίοτμήματηςφόρας,καθώςκαιτομήκοςτουτελευταίουδιασκελισμούείναισεσυμφωνίαμεπαλαιότε-ρες έρευνες (Brüggemann and Conrad 1986, BrüggemannandArampatzis1997α,Dapena1980,Dapena2000,Isolehtoetal.2007).ΗυιοθέτησηαυτήςτηςτεχνικήςσυντέλεσεσεμειωμένηκατακόρυφηταχύτητατουΚΜΣκατάτηντοπο-θέτησηστηφάσηπατήματος-απογείωσης,όπωςέχειπρο-ταθείαναφορικάμετηναποτελεσματικότητατουάλματος(Aeetal.2008).

Ηκλίσητηςδιεύθυνσηςτουτελευταίουδιασκελισμούτωνεξεταζόμενωναλτώνήτανμικρότερησεσύγκρισημεάλτες διεθνούς επιπέδου (Brüggemann and Arampatzis,1997α,Dapena1980, Isolehtoet al. 2007),αλλάμέσαστοπροτεινόμενοεύροςτιμών(20-40°)σύμφωναμεπροηγού-μενουςερευνητές(CohandSupej2008,Dapena2000,Hay1985). Στηνκλίσητηςδιεύθυνσηςτουτελευταίουδιασκε-λισμούθαμπορούσενααποδοθείμερικώςτομεγαλύτερούψοςτουΚΜΣτωνεξεταζόμενωναλτώνκατάτηντοποθέ-τησηστηφάσηπατήματος-απογείωσης,καθώςτοποθετή-θηκανγιατοάλμαμετοΚΜΣναβρίσκεταισεύψοςαντί-στοιχομετο53.4%τουσωματικούτουςαναστήματος,ενώηαντίστοιχητιμήσεάλτεςδιεθνώςδενυπερβαίνειτο49%(Dapena1980,Dapena2000,Isolehtoetal.2007).Άλλημίαπαράμετροςπουσυνέβαλεστοπαρατηρούμενομεγαλύτε-ρούψοςτουΚΜΣκατάτηντοποθέτησηγιατοάλμαήτανπιθανόνημικρότερηκλίσητουποδιούώθησηςτηστιγμήτηςπροσγείωσηςγιατοάλμα.Ημέσητιμήτηςκλίσηςτουποδιούώθησηςήταν63.3°,μετις56°ναέχουνυποδειχθείσε μελέτες εξομοίωσης ως η ιδανική κλίση τοποθέτησης(GreigandYeadon2000).

Ηπροςταπίσωκλίσητουσώματοςκατάτηντοπο-θέτησηγιατοάλμαεπιτρέπει τηνεκμετάλλευσητηςορι-ζόντιας ταχύτητας του ΚΜΣ που αποκτήθηκε στη φόρα,τημεγαλύτερηκατακόρυφημετατόπισητουΚΜΣκατάτηφάση πατήματος-απογείωσης και τη συναρμογή των κι-νήσεωντωνμελώναιώρησης(Hay1985).Είναιεπιθυμητόηκατακόρυφηταχύτητα τουΚΜΣνα έχειθετική τιμή τηστιγμήτηςτοποθέτησης,έτσιώστεναείναιαποτελεσμα-τικήημετατροπήτηςοριζόντιαςσεκατακόρυφηταχύτητατουΚΜΣστηδιάρκειατηςφάσηςπατήματος-απογείωσης(Iiboshietal.1993).Τοδεδομένοαυτόπαρατηρήθηκεστουςμισούςαπότουςεξεταζόμενουςάλτεςκαιδιαπιστώθηκεότιαποτελούσεκαιαυτήμιαπαράμετροπουσυσχετίσθηκεμετηνεπίδοση.Όμως,οιμικρότερεςτιμέςπουκαταγράφηκανστηνπαρούσαμελέτησεσύγκρισημεκορυφαίουςδιεθνώςάλτεςυποδηλώνειτηνμηευνοϊκήαξιοποίησητηςμετατρο-

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

82

Page 14: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Bιολογική Κατεύθυνση Νοέμβριος 2014

83

πήςαπότουςΈλληνεςάλτες.Έχειυποστηριχθείότιηβελτίωσητουύψουςτουάλ-

ματοςσυνδέεταιμετομειωμένούψοςτουΚΜΣστοτελευ-ταίοτμήματηςφόραςκαιστηντοποθέτησηγιατοάλμα(DapenaandChung1988)καιταακόλουθαστοιχείατεχνι-κήςπροτείνονταιναυιοθετούνται,έτσιώστεναβελτιστο-ποιηθείηεπίδοση.Πιοσυγκεκριμένα,τοχαμηλόύψοςτουΚΜΣστηντοποθέτησηέχειβρεθείότισυσχετίζεταιμεαυξη-μένηκατακόρυφηταχύτητααπογείωσηςτουΚΜΣ(Dapenaetal.1990, Isolehtoetal.2007).ΜετοΚΜΣσεχαμηλότε-ρηθέσηαναφορικάμετηθέσηπουείχεκατάτηφόρα,οάλτης αποκτά πλεονέκτημα αναφορικά με την αποτελε-σματικότητατουκύκλουδιάτασης-βράχυνσηςστουςμύεςτουποδιούώθησης,μεεπακόλουθοτηναύξησητηςκατα-κόρυφηςταχύτηταςκαι τουύψουςαπογείωσηςτουΚΜΣ(DapenaandChung1988,Dapenaetal.1990).ΣτοχαμηλόύψοςτουΚΜΣστοτελευταίοτμήματηςφόραςσυνεισφέ-ρεικαιητεχνικήχρησιμοποίησηςτηςαιώρησηςτωνάνωάκρων,καθώςέχειδιαπιστωθείότιηχρήσητηςδρομικήςτεχνικήςαιώρησηςτωνάνωάκρωνεπιτρέπειτηνπεραι-τέρω μείωση του ύψους του ΚΜΣ κατά την τοποθέτηση(Isolehtoetal.2007).Όμως,γιατημείωσητουύψουςτουΚΜΣστοτέλοςτηςφόραςείναιαπαραίτητηημεγαλύτερηκάμψη της άρθρωσης του γόνατος του ποδιού στήριξηςστοντελευταίοδιασκελισμότηςφόρας.Αυτόέχεισαναρ-νητικόεπακόλουθοτηναύξησητουχρόνουστήριξηςκαι,γιανααποφευχθείημείωσητηςταχύτηταςτουΚΜΣ,έχειπροταθείηχρησιμοποίησητηςτεχνικήςμεταυτόχρονηαι-ώρησηςτωνδύοχεριώνστουςλιγότεροταχείςάλτες(Aeetal.1986).Επιπρόσθετα,στηνσυντελούμενημείωσητουύψουςτουΚΜΣσυμβάλλειηκλίσητουσώματοςπροςτο

κέντρο της καμπύλης της φόρας (Ae et al. 1986, Dapena1980).ΗαυξημένηκλίσητουσώματοςεπιτρέπειτοτρέξιμοσεκαμπύληχωρίςμείωσητηςταχύτηταςτουΚΜΣκαιαπο-τελείπαράγονταδημιουργίαςστροφορμήςκαιαυξημένηςκατακόρυφηςταχύτηταςτουΚΜΣκατάτηστιγμήτηςαπο-γείωσης(DapenaandChung1988,Dapena2000,Hay1985,TanandYeadon2005).

Συμπερασματικά,απότααποτελέσματαφάνηκεότιοικορυφαίοιΈλληνεςάλτεςτουύψους:παρουσίασαν ικανοποιητικήτεχνικήυπερπήδησηςτουπήχη,

απέτυχανναλάβουντην ενδεδειγμένηθέσηαπογείω-σης,

δεναξιοποίησαναποτελεσματικάτηνκίνησητωνμελώναιώρησης.Σε σχέση με τους κορυφαίους διεθνώς άλτες του

ύψους,οιεξεταζόμενοιΈλληνεςαθλητές:διαμόρφωσαντουςδύοτελευταίουςδιασκελισμούςτηςφόραςμετονίδιοτρόπο,

υπολείποντανστιςτιμέςτωνκινηματικώνπαραμέτρωνπου άπτονται των ικανοτήτων φυσικής κατάστασης(ταχύτηταΚΜΣ,γωνίεςτηςάρθρωσηςτουγόνατοςτουποδιούώθησης).Ωστόσο,φάνηκεπωςοικορυφαίοιΈλληνεςάλτεςδια-

φοροποιήθηκαν: στιςποσοστιαίεςαναλογίες τωνεπίμέρουςυψώντηςτροχιάςτουΚΜΣ,

στημετατροπήτηςοριζόντιαςσεκατακόρυφηταχύτητατουΚΜΣστηφάσηπατήματος-απογείωσης.Καθώςητεχνικήενόςαθλητήδενείναικάτιπροκαθο-

ρισμένο,κοινόκαισταθερό,αλλάκάτιπουσυνεχώςαλλά-ζει,ανάλογαμετηφάσητηςαθλητικήςτουεξέλιξης(Κόλ-λιας1997),οιπροσαρμογέςστηντεχνικήτουάλματοςθαπρέπεινασυνοδεύονταικαιαπόμιααντίστοιχηβελτίωσηστιςικανότητεςφυσικήςκατάστασης.

ΕυχαριστίεςΟι συγγραφείς ευχαριστούν τον κ. Κοσμά Χατζιόπουλο για τη συμβολή του στη βιντεοσκόπηση.

Βιβλιογραφία

aE M, M saKatani, t yOKOi, y hashihara and K shiBuKaWa. Biomechanical analysis of the preparatory motion for takeoff in the Fosbury Flop. int J sport Biomech 2(1):66-77, 1986.

aE M, r nagahara, y OhshiMa, h KOyaMa, M taKaMOtO and K shiBayaMa. Biomechanical analysis of the top three male high jumpers at the 2007 World championships in athletics. new stud athl 23(2):45-52, 2008.

BrüggEMann g-p and t cOnrad. Άλμα σε ύψος. ςτο: Βιομηχανι-κή Έρευνα στον Κλασικό άθλητισμό: 1ο παγκόσμιο πρωτάθλημα Εφήβων, άθήνα 1986, p susanka, g-p Brüggemann and E τσαρούχας (συντονιστές). aθήνα: ς.Ε.γ.ά.ς.-Ε.Κ.ά.Ε., 1986, σσ. 121-148.

BrüggEMann g-p and M lOch. the high jump. new stud athl 7(1):67-72, 1992.

BrüggEMann g-p and araMpatzis a. Men’s high jump. in: Biomechanical research project at the vlth World championships in athletics, athens 1997: preliminary report, h Müller and h hommel (eds). new stud athl 12(2-3):66-69, 1997α.

BrüggEMann g-p and a araMpatzis. Όρια αθλητικών επιδόσεων: άλμα σε μήκος και ύψος. Kινησιολογία 2(2):103-114, 1997β.

cOh M and M supEJ. Biomechanical model of the take-off action in the high jump – a case study. new stud athl 23(4):63-73, 2008.

cOnrad a and W ritzdOrF. Biomechanical analysis of the high jump. in: scientific research project at the games of the xxivth Olympiad,

seoul 1988, g-p Brüggemann and B glad (eds). london: international amateur athletic Federation, 1990, pp. 177–217.

dapEna J. Mechanics of translation in the Fosbury-flop. Med sci sports Exerc 12(1): 37-44, 1980.

dapEna J and cs chung. vertical and radial motions of the body during the take-off phase of high jumping. Med sci sports Exerc 20(3):290-302, 1988.

dapEna J, c McdOnald and J cappaErt. a regression analysis of high jumping technique. int J sport Biomech 6(3):246-261, 1990.

dapEna J. Biomechanical studies in the high jump and the implications to coaching. track Field q rev 92(4):34-38, 1992.

dapEna J. the high jump. in: Biomechanics in sport, v zatsiorsky (ed). Oxford: Blackwell publishing, 2000, pp. 284-311.

dapEna J. the evolution of high jumping technique: biomechanical analysis. in: scientific proceedings of the xx international symposium on Biomechanics in sports, KE gianikellis (ed). Extremadura: universidad de Extremadura, 2002, pp. 3-7.

grEig Mp and Mr yEadOn. the influence of touchdown parameters on the performance of a high jumper. J appl Biomech 16(4):367-378, 2000.

hay Jg. the biomechanics of sports techniques (3rd ed). Englewood cliffs, nJ: prentice-hall, 1985.

iiBOshi a, M aE, J tKaMatsu, M nagasaWa, h-p tang and M yuuKi. techniques of elite high jumpers at the 3rd iaaF World

Page 15: Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων Eλλήνων αθλητών του άλματος σε ύψος

Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση της τεχνικής των κορυφαίων ελλήνων αθλητών... Β. Πανουτσακόπουλος και Η. Κόλλιας

84

championships in athletics. abstracts of the xiv isB congress, paris – France, 1993, pp. 608-609.

isOlEthO J, M virMavirta, h KyrÖläinEn and p KOMi. Biomechanical analysis of the high jump at the 2005 iaaF World championships in athletics. new stud athl 22(2):17-27, 2007.

Killing W. zweimal bronze für deutschlands höhenjäger. leichtathletik training 20(10-11):26-35, 2009.

KOllias, i. three-dimensional analysis of hammer throwing. unpublished doctoral dissertation, university of alberta, canada. 1984.

ΚOλλιάς ηά. Βιοκινητική της άθλητικής Κίνησης. Θεσσαλονίκη: Εκ-δόσεις Χριστοδουλίδη, 1997.

lEEs a, J rOJas, M cEpErO, v sOtO and M gutiErrEz. how the free limbs are used by elite high jumpers in generating vertical velocity. Ergonomics 43(10):1622-1636, 2000.

plagEnhOEF s. patterns of human motion: a cinematographic analysis. Englewood cliffs, nJ: prentice-hall, 1985.

schiFFEr J. the high jump. new stud athl 24(3):9-22, 2009.tan Jcc and Mr yEadOn. Why do high jumpers use a curved approach?

J sports sci 23(8):775-780, 2005.tanslEy J. high jump biomechanics. in: the 16th international track

& Field coaches association congress proceedings, gg dales and l Mead tricard (Eds). Kalamazoo, Mi: i.t.F.c.a., 2004, pp. 198-205.

thEOdOrOu a and E sKOrdilis. consequences of the new competition rules for the high jump at the European team championships. new stud athl 24(3):23-30, 2009.

tidOW g. Model technique analysis sheets. part viii: the Flop high Jump. new stud athl 8(1):31-44, 1993.

tidOW g. Models for teaching techniques and assessing movements in athletics. new stud ath 4(3):43-45, 1989.

WintEr da, hd sidWall and da hOBsOn. Measurement and reduction of noise in kinematics of locomotion. J Biomech 7(2):157-159, 1974.