Οι Αθλιοι τόμος Β - Βίκτορ Ουγκώ - Παγκόσμια Λογοτεχνία...

832

~ΤΟ ΜΕΤΑΞΥ

Κα.ι σ' α.uτές τlς ώρει;; τijι;; &.να.μονijς τί γιν6τcχν; Πρέπει ν~ το ποσμε, για.τ! είνα.ι κι' α.ότο ιστορία.

'Ενώ οί &ντpες eψτια.να.ν ψuσέκια. κι' οι yuνα.ϊκες ξα.ντό, ένώ μι~ μεyιiλη χuτρrχ, yεμriτη λuωμένο κασσίτερο κα:! μολίι6ι, eογα.ζε &.τμοtις πά.νω σ'

i1νcx ψοuρνέλο, κ' &νω ot σκοποί ιiyρuπνοσσα.ν πιiνω στο δδόψρrχyμα., με το δ

πλο στο χtρι, κ' ένω δ Ένζολωριiς, τοίί δπο!οu τ'ήν προσοχ'ή τίποτε δεν ή

τα.ν [κα.νο Υ~ τ'ήν ά.ποσπιiσει Ιiπό τό Εργο, ιiγρuπνοuσε πάνω στο\ις σκοπούς,

δ Κομπεφέρ, δ Κοuρφεριiκ, δ Προuοcχ!ρ, δ Φεγό, δ 'Αετός, δ Ζολό, δ Βα.χο· ρελ κα:! μερικοί ά.λλοι, σuγκεντρώθηκα.ν οπως στlς πιο εtρηνικeς κ' εi)θuι.Ι.ες

μέρες τijς ψοιτητικijς τοu~ ζωης κι' άψοu κιiθησ~ν σε μι!Ζ yωνι!Ζ τοu κα:πηλείοu, &.π' δποu μποροuσα.ν ν& ολέποuν τl γινότcχν στο δρόμο, με τι~ κα.ρα.μπί

νες τοuς ετοιμες, οί ώρα.ϊοι α.uτοί νέοι, τόσο κοντ~ στον εσχα.το κίν8uνο, &ρχt· σα.ν ν" τρcχγουδοσν κα.l ν' <iπcχγγέλουν έρωτικο\ις στίχους ...

Ή &ρα:, δ τόπος, οι νεα.νικές &.να.μ.νήσεις, μ.ερικ" &στρα. πο\ι &ρχιζα.ν Υ~

λιiμ.πουν στον οόρcχνό, ή νεκρικi) ήσuχία. των εpημων εκείνων δρόμων, fδινα.ν

μιά. πα.θητική γοητεία. στο\ις στίχους α.ότοός, πο\ι το\ις τρα.γουδοuσα.ν με χα.μη

λi) φωνή, :η το\ις ιiπά;yyελλε δ Προuοα.ίρ, ποό, 15πως είπα.με, -fιτσ.ν τρυφερός

ποιητfιι;;.

Στο μετα.ξu, στο μικρο δδόψρα.yμα. &.νιΧψα.νε i1να. ψα.νιΧρι, κα.t σ'tο μ.εyι1.λο

μιά διiδrχ, περιτοιχισμένη ιiπό τίς τρείς πλεuρες με πλά.κες, eτσι ποtι ν" προ·

φuλά.yετα.ι &.πό τόν &.έρα. κα.ί νά. ρίχνει το ψω~ της πιiνω στή σrιμ.rχία.. Ό δρόμος κα.! το δδόφρα.γμα. lμενσ.ν 6υθισμένσ. στό σκοτά.δι κα.l μόνο ή κόκκινη ση·

μα.ία. ψωτιζότα.ν ψο6ερά κιiπως, γιατί πρόσθετε στb κόκκινο χρώμα: τijς ση

μα.ία.ς μ.ιά.ν &γρια. πορψuρότητα..

Ζ'

Ο ΥΨΗΛΟ~ ΕΘΕΛΟΝΤΗ~

ΤΗ ταν πιά νuχτα. κα.ί κα.νένα:ς δε φα.ινότα:ν. , Ακοuες, κάποu - κά.ποu, ε να:

&.κα.θόριστο 6οuητο κα.! ιiρα.ιοός, ιiλλ~ μα.κρινοtις πuρο6ολισμούς. Ή ήσuχία., πο\ι παρατεινόταν, εδειχνε. πwς ή κu6έρνηση δ€ 6ια:ζ6τα.ν κα.l 15τι συγκέντρωνε τlς δuνά.μεις της. or πενfιντα: τοu δδοψρcίγμα:τος περίμενα.ν νά τοuς έπιτε

θοuν έξήντα. χιλιά.δες.

Ό Ένζολωρ~ς α.ισθα.νότα.ν ν~ τόν κuριεόει 'ή ά.νuπομον7Jσία. ~κείν7J, ποu σuνοφπά:ζει τίς ουνα.τές ψuχές στ~ πρόθυρα. των μ.εγά:λων γεγονότων. Πfjγε και 6ρ'i)κε τδ Γιχ6ρtά., zκεί ποu είχε στρωθεί κ' εψτια.χνε ψuσέκια., κά:τω &.πό το θιφ.πό ψως ouo κεριών, ΠΟU γι~ προψόλα.ξη τα ε!χα.ν κι' α.uτ~ σ' ά.πόστα.

Ο'ΥJ, γtα.τl πά.νω σ' ολα. τά τρα.πέζιιχ εiχα.ν σκόρπιο μπιχροότ ι . Τό ψως των δuο κεριιίJν δε ψlhινότα.ν ά.π' ~ξω . Ο! έπα.v!hστά:τες ε!χlhν ψροντίσει ν~ μην όπά.ρχει ψώς οuτε στ~ πά:νω πα.τ(i>μα.τα..

Ό Γrk6ρι~ς κιχτα.γ•νότα.ν μέ τα ψuσέκια. τοu κα.t ~τα.ν προσψωμ.ένος στο εργο -.ou.

Ό &νθρωπος ποu στό ορόμο ι.ιπηκε μέσα. στό πλijθος, εrχε μπεϊ στήν κά:τω α.rθουσα. κα.ί κα.θότα.ν σ' €να. τρα.πέζι ποu ψωτιζότα.ν λιyώτερο &π' 8λα.. Tou είχα.ν δώσει ενα. μ!hκpόκα.ννο τοuψέκι ποu τό κρα.τοuσε ά.νά:μεσα. στ~ σκέλη τοu. Ό Γα.οριά.ς, &πορροψ'Υ)μένος &πό τ~ «οια.σκεοα.στtΚCt» πρά.yμα.τα., οέν εrχε προσέξει, &ς έκε(v'Υ) τη στιγμη α.uτ,?ν τόν &νθρωπο.

Άλλα 8τα.ν μπήκε στό κα.π7Jλεϊο, δ Γα.βρι~ς ;;ον πα.ρα.;tολοόθησε μηχα.νικα μ~ τα. μά:;;ια., μα.γνητισμένος ά.πο το μα.κρu τοuψέκι τοu. Ul'στερα., μόλις

κά.θησε στήν κα.ρέκλα., το πα.ιδt σηκώθηκε ά.πότομα..

"Αν πα.ρα.κολοuθοuσε κα.νείς α.uτbν τον &νθρωπο, θ~ πρόσεχε δτι δλα., &ν

θρώποuς κιχί πρά.γματα, μέσα. στο δ6όφpα.γμα., τιΧ περιεργαζόταν με μιά. ά.λλό

κοτrι προσοχ~ . ΆΠό τη σ;;ιγμ7J δμως ποu μπ'ijκz μέσα. στό κα.πrιλεtο κα.l κά:

θφε στό ·φχπέζι, ψα.ινότα.ν βυθισμένος στίς σκέψεις του κ' εμοιιχζε ν~ μην

προσέχει τίποτε ά.π' δ,τι γινότα.ν.

Ό Γα.βρι~ς πλησία.σε α.u;;όν τό σκεφτικό άνθρωπο κι' &ρχισε ν~ κά.νει βόλτες γόρω ά.π' α.ότ6ν, περπα.τώντα.ς μέ τίς μότες των ποοιων, δπως κά:νομε

δτα.ν ψο6όμα.στε μ'ij ξυπν'ήσομ.ε κα.νένα.. Τα.uτόχρονα. πά.νω στ'ijν πα.ιδικ'ή τοu

μορψή, τήν τόσο ξένοια.στη κα.ί μ.ιχζί τόσο σοβα.ρή, της έπιπόλα.ιrις κα.ί μα.ζί

τόσο 6αθειάς, την τόσο εuθuμrι κα.ί μα.ζί τόσο θλιβερή, περνοuσιχν δλοι έκείνοι

οι μορψα.σμοί, ποu σ'ήμαινα.ν: «Μπά.! δεν είνα.ι δuνα.τό! Όνεφεύομα.ι! Μ ω ρ' α.u

τός εΙ να. ι! 'Όχι οέν εΙ να. ι! Αότός εΙ να. ι! ... ».

Το πα.ιοί στριφογύριζε πά.νω στίς φτέρνες του, εσφιγyε τίς γροθιές τοu

μέσα. στις τσέπες τοu πα.ντελονιοG τοu χα.ι χοuνοίίσε τό λα.φό τοu σ~ν τά. ποu

λά.κιιχ, t} κρεμοuσε όπεp6ολικόι το κά.τω χείλι Σ' α.ότή τήν κιχτά.στα.σ'ΥJ τον

6ρ~χε δ Ένζολωpά.ς.

-" Ακοuσε, τοu είπε δ Ένζολωρ~ς, έσu είσα.ι μικρο; κα.t δε ψα.ίνεσα.ι.

Βγές; !ξω &.πb -.' δοόψριχγιιιχ κα.ι τοίχο - τοίχο, πήγα.ινε ν~ ρίξεις μ.ιdt μ.α.τιdt σ' ολοuς το•Jς 6ρόμοuς κα.t γόρισε yρ~γορα. ν?χ μοίί πεϊς τί yίνετα.ι.

Ό Γα.6ριά.ς τέντωσε τό κορμί τοu, σήκωσε τό κεψά.λι κι' ά.πιiντφε:

- ΝιΧ, ποu κα.l ο[ μικροl χpφιμεόουν. Κιχλά.! πά.ω τώρα. &μέσω;. Πρώ

τα. δμως θέλω νά. σοu πω κιiτι. Ν&χεις έμπιστοσύνr στοu~ μικροuς κ~t <;..4 φιt

λά.γεσα.ι Ιiπό τοuς μ.εγά.λους.

5'

834

Κιχί δ Γιχ6ριά.ς, χιχμ:ψώνοντιχς τ~ ψωνΎj, lοειξε τον !νθρωπο 'ΠΟU κιχθό-

το:ν στο τρο:πέζι.

- Τόν ολk-πε'ς έκεϊ:νον έκεϊ: τον ψηλό;

-Να. ι, γιΙJ.τί;

- Ε!νι:ι.ι κΙΧτά.σκοπος;.

- Ε!σο:ι 6έ6ο:ιος;;

- Δέν ε!νΙJ.ι οεκΙΧπέντε μέρες, ΠΟU μ' επιιχσε &.πό τ' ιχδτt κιχί μέ κα.τέ-

6ιχσε &.πό τ~ 6ο:σιλικ'ή γέψuρα., δποu κα.θόμοuν κ' επα.ιpνιχ τον &.έρα. μοu.

Ό Ένζολωρά.ς πλησίιχσε ενιχν έργά.τη, ποu στεκότα.ν ποφzκει κα.t κιiτι

τοϋ ε!πε σιγά. στ' α.uτι. Ό έργιiτης 6γijκε ιΧμ.έσως κιχί σέ λίγες στιγμές, ξιχνιχγόρισε μ.α.ζl μέ τρείς ιiλλοuς. Ol τέσσεροι α.ότοl !ντρες, δλοι ιiχθοψόροι μ.έ

ψοφδιοu; ιi>μοuς, προχώρησσ.ν κσ.t κά.θησσ.ν πίσω &.πό τό τροιπέζι τοϋ ιiγνωστοu.

Τότε δ Ένζολωρά.ς; τον πλrισίιχσε κα.ί τον ρώτησε:

- Ποιός είστε ; Ό άγνωστος τι νά.χτrικε στ~ν &πότομη ιχότή έρώτηση, κοίτοιξε κα.τά.μα.τοι

τον Ένζολωρά. κα.ι -rιiνηκε δτι κα.τ~λα.6ε τή σκέψη τοu, χα.μογέλιχσε περιψρο

ν'ΙΊτικcΧ. κι' ιiποκριθηκε ~γέρωχιχ:

- Κα.τα.λα.6α.ίνω τί ρωτiς ... 'Έτσι ε!να.ι. - ΕΙσιχι κοιτά.σκοπος ;

- Εlμ.ΙΧι ~νθρωπος της έξοuσίοις;.

- Κιχί λέγεσσ. ι;

-'Ια.6έρ)'jζ .

Ό Ένζολωρά.ς εκrzνε νόημιχ στοuς έρyά.τες κα.ί πρίν δ 'Ιιχ6έρΥjς κιχτιχλιΧ-

6ει τί σuνέ6ιχινε, τον &ρπιχξα.ν ~ τον έρριξα.ν κιiτω, τον !δεσα.ν κα.t τον ~ψαξοcν.

Του 6ρήκα.ν μιά. μικρή στρογγuλή κcipτct, κολλΥ)μέν'Υ) &.νά.μεσα. σέ δuό

γuα.λιά.. Άπό τ'ή μιά. ε!χε τυπωμένα. τοc έθνόσ~μα. τf,ς Γcι.λλ ίοις μέ την έπιγρα.ψΎj, «tπιτ'fιρησις κοιt καταδίωξις» κ ι' οcπό τ,ijν ιiλλη, «ΙΑΒΕΡΗΣ ά.στuνομ.ικος

έπιθεωρητ1)ς, ~λικίοcς πεν'ήντα. δόο έτών» κα.ί κά.τω τΥjν όπ()jρΙΧψή τοϋ διεuθuντη της ciστuνομίΙΧς Ζισκέτ.

Ε!χε ά.κόμ.η δ ΊΙΧ6έρης, τό ρολόι τοu κιιt τό πορτοφόλι του με μερικb. χpuσcX. νομ.ίσμ.α.τα.. Αδτχ τοu τ' &ψησιχν. Πίσω ιiπο τό ρολόι, aτό 6ά.θος τijς

τσέπης, 6pijκoιv εvrx. χrχ.pτί, γprχ.μμένο μέ τδ χέρι τοu ίδιοu τοίί 8ιεuθuντή τής

~στuνομ.ίΙΧς.

«'Αμέσως μετ& τ~ν έκπλΎjρωση τi)ς πολιτικης τοu ιiποστολijς, δ έπ:θεω

ρητ~ς Ίιχ6έρΥ)ς όφείλει νά. έξα.κρ ι6ώσει, &ν &.ληθεύει δτι, κα.κοποιοί &.να.πτύσ

σοuν &.νιχτρεπτικ~ ορά-ση στ~ 8εξιi 5χθrι τοϋ Σηκοuά.vα., στ'ή γέφuρα. της Ί

ένοις».

Σήκωσα.ν τόν Ία.6έρη κα.ί τοίί ~δεσα.ν τ& χ&ρια. πίσω σ' ενα. στύλο, στ'ή

μέση της α.rθοuσα.ς .

835

Ό Γcχ6ριιi~, ποu πα.ρα.κολοuθοuσε δλη α.ίιτΥj τ~ σκην-ή, ζύγωσε τον Ία.οέΡ'f/ κcxi τοu εlπε:

- Δ·ηλα.δ~, σ~ ν~ λέμε, τό ποντίκι α.uτij τη ψοριΧ. ~πια.σε τό γά.το ... Ό Ίιι.6έp1Jς δέν εογα.λε λέξ1J. Ό Κομπεφέρ , δ Ζολu, δ Άετόζ, δ Kl)up

ψεp~κ κι' ιiλλοι, ~τpεξcχν ν~ τον οοuν. Τόσο σψιχτ~ ήτιχν δεμένος, wστε δέν

μποροuσε ν~ κινηθεΊ, μόνο τό κεψά.λι σήκωσε μ.έ ήρεμ.ίcχ, &ψο6ος, σ~ν tiνθpω

πος ποlι δέ φοο'ήθηκε ποτέ τ~ν dλήθεια..

- Είναι κcχτιΧσκοπος, είπε δ Ένζολωρά.ς.

Kcxi, γuρίζοντα.ς προς; τον Ία.6έρη: -θ~ -.οuψε-κισ-.εϊς, ~;ojj εtπε, δυο λεπτα. πρίν πέσει το δδόφpαγμα. - Κα.ι για.τί οχ ι τώρcχ !Χμέσως; ρώτ"ησε !Χγέpωχα. δ 'Icx6έp'flς.

- Για.τί μα.ς; χρε ιιiζετα.ι το μπαρούτι.

- Δόστε μοu τό-.ε μια. μα.χcχιριά..

- Κιχτιiσκοπε, είπε δ ιhρα.τος ΈνζολωpιΧς, ~μ.εtς εtμcχστε οικcχστές, οχι

ψιονιά.δες.

'Έπε ι τα. ψώνΙΧξε τό Γιι.6ριιi: - Πήγα.ινε στij οοuλειιΧ σοu, έκεt ποu σοϋ εlπα..

-Άμέσω;, aποκρίθ'r)Κε το πα.ιδί.

ΣτιΧθηκε μι:Χ στιγμ~ κιχt κοίταξε τον Ένζολωρά..

-Μ' ά.ρέσει το τοuφέκι τοu! Σοu &ψ'ήνω τόν όργcι.νοπcι.ίχτ'f/, &λλ~ θέλω

τό κλαρίνο τοu . Μ' αίιτij τij σuμφωνία..

Κι' δ .Γα.6ρι6.ς, α.ψοu . χιχφέτφε στριι.τιωτικά., εφuγε τρέχοντα., .

Η'

EPQTHMAT Α ΚΑΙ AΠOPIEi ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΒΟΥΚΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΓΟΤ ΑΝ ΚΑΒΟΥΚΗ~

Άνά.μεσΙΧ στοlις δtΙΧοά.τες, ποlι είχαν dκολοuθήσει τijν δμά.δα. τοu Ένζο

λωpιΧ, τοu Κ/)μπεψέp κcxt τοο Κοuρψερά.κ, ήτα.ν κ' ενα.ς σ:Χν &.χθοφόρος, μέ

έ ά. ' Υ ' ~ r ' r ζ ' >r' τριμμ νο σα.κκ κι στοuς ωμοuς, ποu ι::κα.νε χειpονομιες και φωνιχ ε σαν εφ-

γριωμέvος μεθόιηα.κα.ς. Ό ιiνθρωπος α.uτός, ποu τ' δνομά. τοu fι το παpα.

τσοόκλι τοu fιταν Κα.6οόκης, μεθuσμένος η όποκρινόμενος το μεθυσμένο, είχε

κα.θίσει μι;ι.ζί μέ &λλοuς σ' ενιχ τpα.πέζι, ποu τό εrχα.ν τρα.6ήξει εξω ά.πό το

κα.πηλεϊο. Ό Κα.6οuκης λοιπόν, ένώ ~πινε πα.pα.τηροσσε tπιμονα. ενrι: μεγ~λ<ι

πεντα6ροφο σπίτι, στb οιiθος τής δοοu Μοντετοόρ. ~cι.ψνικ~ ψώνcχξε στοuς γύ

ρω τοu:

83'6

- Σuντροφοι, ~πρεπε νaχοuμε Πt~σει &κείνο έκεί τό σπίτι. "λ ν π:ιiσοu

με κείνα τά ψΊJλά π~ριiθυρ~ κ~ί ρίχνουμz &.π' ιχότά., οuτε δ διά.6ολος δέ θά. · μπορεί νά. Qγiλει ·;ή μότη τοu !

-Καλά. , εlπε ενσ.ς; &π' σ.ότοός ΠΟQ πίνο:νε μο:ζί το•J , ιiλλά. τό σπίτι ε!vο:ι

κλειστό.

-Ν~ χτuπ~σομε κα.t μπορεί ν' dνοίξοuν.

- Δέ θ' ιiνοlξοuν.

- Σπfλμε τijν πόρτα.!

Κιχι χωρtς νά. χά.νε ι κιχιρό, δ Κα.6οuκης ετρεξε στήν πόρτα., ~ρπα.ξε τ.?

6α.pί.ι χεpοόλι κα.t χτόπφε 8uνα.τά;. Ή πόρτα. sεν &νοιξε. Χτόπησε οεότ:φη φορά., κα.μμιrl dπά.ντησΊ). Χτuπα. τρ(τΊJ ... Σιγ1).

- Δέv κο:τοικετ κο: νένα.; έδώ j φών!l.ξε δ Kll.OOUΧ1jζ. Οuτε φωνij, οuτε

&χ.ρόιχσ1j.

Πήρε τότε εvα. τουφέκ ι κι' άρχισε νά. χτυπα. τΥ)ν πόρτα. μέ τb κοντιiκι. 'Αλλ ' .$, ;, ~ ' '=' ' λ ' ' • λ ' ι;;ι; •ι πcιρτα. ητα.v yεp1j, uputY1j , χο:ι.ι-rι 'rl• στενη, στερεη, προφu α.γμενη

ιiπb μέσα. tl1 λcψ.ηίνες κα.ί κλεισμέv'r/ μέ σUρτες - ιiμπά.ρες. QΟλο το σπίτι

τοcρetζότα.ν, ιiλλ~ ~ πόρτα. έμενε ιiκοόν'rjτη.

Φ&.νηκε δμως φιίις στό τρίτο πά.τωι.Ι.ΙΧ κα.l σχεδόν ιiμέσως πρό6etλε στb

πα.ρά.θuρο 'ή τρομα.γμένη μορφΥ) ένός ιiνθρωπιiκου, κρα.τώντα.ς ενα. κερt στό

χέρι. τΗτ:.ι.ν δ Οuρωρός.

- τι θέλετε: ; ρώτφε δ θuρωρός.

--" Ανοιξε, ιiποκρίθηκε δ Krzooόκ.rJς.

- Κuριοι, σ.ότο ·ο! μπορεί νά. γίνει .

-" Ανοιξε λέω! - Ατ:'ιτό είνα.ι ά.Μνατο.

Ό Κιχ6οόκης πήρε τό τοuψ1κι το:ιυ κιχί ση~~ά.δεψε τό θuρωpό. Άλλιi, !πειδή κά.τω -1jτσ.ν σκοτά.δι κι ' δ θupωρός οpισκότα:ι ψηλά., δ δuστuχής ο~τε τόν

e6λεπε κ.α.θόλου.

--θ' ιiνοίξεις 1ι όχι;

-'Όχι, κύριοι, δέν ιiνοίγω.

-'Όχι λέ'Ο!; -Λέω οχ ι, κetλοί μοu κuριοι .

Δε'Ι πρόψτ~σε δ θupωpδς νά τελειώσει κι' ό πuρο6ολισμός ρίχτηκε. Ή

σψ~ίρ~ μπηκε ~πό το σα.γόνι κα.t 6γijκε στο σ6έρκο. Ό γέρος έπεσε &κεϊ ποu 6ρισκότ~ν χωρίς νά. 6γά.λει &χν~. Το κερί έπεσε ά.πο το χέρι τοu κ' eσ6-ησε.

Τό μόνο ποό έμ.~ινε στο πρεοά.ζι τοσ πα.ρα.θuριοσ ήτα.ν ενσ. ά.κίνητο κεψ~Χλ:

κσ.l λίγος κσ.πvός πο•) :iγέο~ινε κα.τα. τη σκεπiι.

-- ΝιΧ! είπε δ Κα.6οόκης κ:' ~κοόμπησε το κοντιΧκι στή γfι.

Μόλις ομως πρόφερε ,α << vά,» α.uτό, ενοιωσ~ ΕΥΙΧ χέρι νά. τον ά.ρπiζει ιiπό

τbν ώμο κσ.t μι~ ψωνη ν ;ι τοu λέει &πι τetκτικά.:

837

- Γονάτισε &.μισως!

Ό φονι~ς yόρισε πίσω καί είοέ τ~ λεuκ~ και ψuχρ~ μορφ~ τοu Ένζολωρα.. Ό Ένζολωρ~ς κρατοuσε στο χέρι τοu πιστόλι.

"Ακοuσε τόν πuρο6ολισμό κ' lτρεξε.

Ε!χε πιιiσει μέ τ' ciριστερό τοu χέρι τόν Κα6οόκη d:πό τb yιοι.κιΧ κι' οcπδ τδ σβέρκο μιχζ ι.

-Γονάτισε yρ'ήyορα., τοu έπα.νά.λα.6ε.

Και, μέ μιά. χειρονομίιχ, δ λεπτός έκεϊνος νέος τιiJν είκοσ~ χρόνων, λuyισε σά_y κα.λ&.μι τον οuνα.τό, μέ τίς ψΙΧροιές πλιi'tες &νψΙΧ ΚΙΧt τay yονιiτισε Πιi

yω στη λάσπη τοu δρόμοu. Προσπάθησε δ Κα:6οόκης ν' &ντιστα.θεί, &λλά. φαιvό'tΙΧν σ~ νά. τον κρΙΧτοQσε οα. !μονιχς κι' δχι fλνθρωπος.

Ό ΈνζολωριΧς είχε ~κεlν'Υj τ-ή στιγμ-ή κιiτι 5μοιο με 't'ήν &.ρχιχ(ιχ θέιιιοιχ .

UΟλοι ά.πb το δδόφραγμιχ ετρεξα.ν κοντιΧ σ' α.uτ~ τΥ) σκην-ή. Υ Ανοιξα.ν κό

κλο yόρω ιiπ' ΙΧU't'ήν, νοιώθοντιχς δ'tι ήτιχν &.ΟόνΜο νιΧ προφέρουν λέξ'Υ) μπροc

στιΧ σ' α.uτο πο•:ι θιi6λεπιχν τιΧ μάτια. τοuς.

Ό Κα.6οόκης, ιiφοu νικf,θηκε, δέν προσπαθοuσε πι~ ν' ιiντισταθεί, ιiλλ~

lτρεμε δ λόκλ'Υ)ρος. Ό Ένζολωρά.ς τόv &ψφε κ.' ~6γιχλε 'tό ρολόι τοu .

- Ιlροσεuχ'ήσοu! τοu ε!πε, οcν θέλεις νά. προσεuχηθε!ς. "Εχεις EVIX λεπ'tό .

-'Έλεος! ψιθόρισε δ φοvιιiς. urστερα ~σκuψε 'tό κεφιiλι καί 'τραόλισε

κάτι ~να.ρθρα. λόyιιχ.

Ό Ένζολωρ~ς κοιτοuσε το ρολόι, μόλις πέρασε το ),επτό, τδ6σ.λε πιiλι

οη)ν τσέπη 'tOU. "Επιιχσε δσ'tεριχ 'tόν Κα.6οόκη &.πb -~ μιχλλιιΧ, ποu ε,ρεμε γονα.τιστός: κιχ! οίJρλια.ζε κιχ!. στ-ήριξε τ'ήν κ&.νν'Υj τοu πιστολιοίί στ' α.ότί τοu.

Πολλοί ά.πό τοuς yεννιχίους ~κείvοuς άντρες, ποu συγκεvτρώθ'Υ)ΚΙΧΥ &φο6ιχ μπρο

στά. στόv κ{νοuνο , yόρισα.v &λλοu τά. κεψά.λια..

Άκούσt'Ι)ΚΕ ό πuρο6ολισμ6ς. Ό ψονιιΧς lπεσε μπρούμuτα. π&.νω στό λιθό

στρω'tο. Ό ΈvζολωριΧς ά.vα.σηκώθηκε κ' ~ρριξε μιά. αuστηρ~ κσ.!. γεμιiτη πε

ποιθ'ΥJσ'ΥJ μα.τιιΧ γόρω τοu.

'Έπειτα., εσπρωξε μ.έ τό π6οι τό πτώμιχ κα.ί είπε:

- Πετάξτε το εξω α.uτb το πpα.γμα..

Τpείς &ντρες σ'ήκωσα.ν το πτι<ψ.α. τοu ιiθλιοu, κα.θώς σπα.ρτα.pοίίσε &.κόμ'Υj

μ'Ι)χα.vικα. &.πb τοuς τελεuτα.!οuς σπσ.σμοuς τijς ζωης, Κ('lL τό πέτιχξα.v πtivω

άπb τό μικρο δΜψρα.ηια., στήν δδό Μοντετοuρ. Ό Ένζολωρ~ς ~μεινε γι~ λίγο σκεψτικός. Τό πλijθος σώπα.ινε γύρω το•J .

Ξα.ψνικα. εσπα.σε τη σιωπ~:

- Πα.τριώτες! &.κοΜt'Υ)κε ~ ψων~ τfJu Ένζολωροc. Ή προcξ'Υ) σ.ότοu τοσ &.νθpώποu ·ljτα.ν &νόσια., &.λλ& ΚΙΧ! ή οικ'ή μοu ε!να.ι ψpιχτ'ή. Έσκ6τωσε, γι' α.ότο κα.ί τbν σκότωσα.. •r ποχρεώθ·ηκα. νά. κά:νω ~τσι, για. τ( κι' ή έπα.ν&.στιχσ"Υj

πρέπει νiiχει τ'ήv πειθα.ρχία. της. Ό ψόνος είνιχι ~γκ.λ'ΙJιισ., πολύ περισσότερο

έοώ πού 6ρισκόμιχστε κά.τω &πό -ca βλέμμα. της έπιχv&.σ-cα.σrις. Εtμιχστε !εpείς

838

τη~ 8Υjμ.οκρΜ1~;, ε!ι.ι.Μτε ή θεί~ μ.ετά.ληψη, δ ~ρτος κ~ι δ ο!νος τοu καθήκοντος, δέν πρέπει να. έπιτρέψοuμε σέ κ~νένα. να. οuσφ'Υ)μίσει κα.i να. συκοφαν

τήσει τον aγών~ μ.α. ς . ~οσο γι& μένιχ , ποu ή ά.νά.γκη μ' δδήγφε να. κά.νω

α.ότό ποu ~κ~ν~ , &λλα. α.lσθά.νομα.ι &.πα.ίχθεια. γι' ~ότή μοu τήν πρ&.ξη, ο ίκ~

σιχ έπίσΥjς και τόν έιχuτό μοu, κιχ! σέ λίγο eα. δείτε σε ποια. ποινΥ) καταδι

κ&.στ'Υ)ΚΙΧ.

~οσοι ά.κοuσα.ν, κuριεuτ'f)κα.ν &πό φρίκ'f/.

- Σuμ.μ.εριζόμ.α.στε τ'ήν τύχ'Υ) σοu, ψώναξε δ Κομπεψέρ.

-'Έστω, είπε δ Ένγοχωρα.~. 'Ακόμα. μ.ιά λέξη. Έκτελώντα.ς α.ότόν τόν

άνθρωπο, όπά.κοuσα στ'ήν Ιiνα.γκα.ιότ'ητα.. Άλλά. ~ ά.ναγκσ.ιότΎ)τα είναι τέρας

τοσ πα.λι<:ισ κόσιι<:ιu κα.t λέγεται πεπρωμένο. nΟμως δ νόιι<:ις της προόδο•J θέλει

να έξα.ψα.νlζοντα.ι τα τέρα.τα. μπροστα. στοuς &γγέλοuς και y(t σ6ήνε ι το. πz

πρωμένο μπροστά. στ'ήν &.οελφοσόνΥ). Άγά.ΠΥ)! το μέλλον &.ν'ήκει σε σένα . θά.ν~τε! σέ μετα.χειρίζομ.α.ι τιίιρα., ά.λλιΧ σέ μισώ . Άδέλψιιχ, στο μέλλον δέν θα.

ύπά.ρχει οuτε σκοτά.οι, οuτε κεραuνοl, οuτε άγριιχ &μ&.θεια., οuτε α!ματ'Υ)pά

&.ντίποινα.. Άψοu πια. δέ θιΧ όπά.ρχει σσ.τανά.ς, οέν eα. ύπιiρχιι κα.! Μιχαήλ

&pχιΧγγελος. Στό μέλλον κανένer.ς ο!ν θΟι. σκοτώνει ~νθρωπο, ή γij θ' iχτ ι

νο6ολά καl τό ά.νθρώπινο γένος θ' ά.γα.π& μόνο. 'Αδέλφια., αότ-Ιj ή ήμέpα. θάp

θη, καl για. ν~ρθη eα. πεθά.ν<:ιuμε ~μεϊς σήμερα..

Ό Ένζοχωpα.ς σώπ<ΧΟε. Κλεlστ'Υ)ΚΙΧΥ τ~ πα.ρθενικα. τ<:ιu χείλη ·Κ' lμεινε

λ!γες στιγμές ορθιος κ' ά.κίνητος σα.ν μά.ρμα.ρο, στb μέρος δποu εχuσε το α.!μα..

Ό Πpοu6α.ίρ κα.t δ Κομπεψέρ εσψιγγα.ν τα. χέρια. δ έ:να.ς τοσ ά.λλοu σιω

ΠΥJλci, οcΧοuμπισμένοι σέ μιά γωνιά. τοu δδοφpά.γμα.τος, κα.l κοίταζαν μέ θαu

. μα.σμό τόν Ένζοχωρά.. ~Ας ποuμε &π6 τώρα. , δτι οταν τά. πτώματα. α.uτ-ης τ-ης έξέγερσΥjς, μετα

φέρθηκαν στό νεκροτομείο και ψιΧχt'Υ)'ΚΙΧν, στον Κσ.6ούκη 6ρ-9)κα.ν εγκuρο ση

μείωμα. 8τι ήτα.ν πpά.κτορα.ς της aστuνομία.ς.

Καl ά.Χ6μ'Υ) οτι, σίιμψωνα. μέ μια. πα.ρι:i8οση τΥ)ς &στuνομlαζ, δ κ~~ΟUΚ'Υ)ζ

α.ύτός ~τα.ν δ :Μα.γκοπα.ριχδια.ς Τδ 6έ6α.ιο είνα.ι δτι ά.πό τότε πο•) σκοτώθψ:a

δ Κα.6ούκης, οέν &.κούστηκε πι~ δ Μαγκοπα.ρα.8 ι~ς; , χriθηκα.ν τ~ !χνη τοu. Ή

ζωΥ) τοu fιταν σκοτά.οι , τό τέλος τοu νύχτα.

'Όλο τό πλήθΙJς 6ρισκότα.ν &.κόμη κά.τω ά.πό τ'ή σuγκ(νηση τΙJiJ τρα.γι

'ΚΟU έΧείνοu θzά.μα.τος, δτα.ν δ Κοupψερriκ ξανα.zίδε μέσα στό δδόφριχyμα τόν

νεα.ρό, ποu ήρθε το πρωt στο σπίτι τοu κα.! ζητοuσε τό Μάριο .

Ό νέος α.Jτδς ήρθε τΎj νύχτα. να. !νωθε! μέ τοuς έπα.να.στά.τες . Φα. ινό

τα.ν τολμηρδς και ξέyνο ι~στος ά.νιiμεσιΧ τοuς.

ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΙ\ΑΤΟ ΤΡΙΤΟ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΔΟ ΠλΟΥΜΕΤ ΣΤΗΝ ΣΥΝΟΙΚΙΑ

ΑΓΙΟV ΔΙΟΝVΣΙΟV

Ή φωνή έχείνrι πDό, με~· στό σκDτιiοι, εlχε χα.λέσει τό Μά.ριο στό δΜ

φρα.γμα. τijς δδDu Καννα6ίδας, ti')\J φιΧνrικε σ&ν 'ή φωνη της μο[ρι:ις τοu. Ό

Μιiριος ο~ ν rιιθελε ν&. ζ ή σε ι, καt ν& ποu τ~Ju παρουσιαζόταν ~ εόκαtρία ν& πεθιiνει . Έν6> χτuποuσε τΥjν πόρτα τοu τά.φοu, ενα χ~ρι τοu πρόσφερε τ~

κλ~:::~ τ7Jς;.

Ό Μάριος παραμέρισε το σιδερένιο κάγκελο τijς πόρτας ποu τόσες φο

ρές π&ρι:ι.σ~, καί Gγijκε &πό τόν κijπο, λέγοντας : - Έμπρος λοιπόν!

·π όδόνη κα.t fJ ά.πόγνωση τον gκι:ιναν νά. μη σκέφτεται . "Αpχισε νά.

τρέχει. 'Έτuχε μάλιστα καί δπλισμένος, είχε πάνω τοu τα πιστόλιι:ι τοσ Ία-

6έρ'Υ).

Τά. πρ6>τα μα.γα.ζι& ποtι σuνιiντ'Υ)σε ό Μά.ριος στb ορόμο, ~τα.ν 6;κόμ.'Υ) iνr;ιχτά. ΚQ\t ψωτισμ.ένιχ. Στής στοές της δ8ι:ισ Pιf.loλi, ι:ιΕ γuvοιίκες ψώνιζαν στ&

κα.τι:ι.στ~μα.τα, στό καφενείο καθόταν κόσιιος κι' ~τρωγε τό πllγίστό τοu.

Πιb πέρσ. τα μcι:γcι:ζια. fιτcι:ν κλειστ<i , or κα.τα.στημα.τrί.ρχες κοu6έντια.ζαν

μπροστά. στίς πόρτες τοuς, ιiλλά. ο ε 8ια.Μτες κωtλοψοροuσα.ν, τα. ψα.νά.ρια. ήταν

ά.vαμέvα. κσ.ί σ' δλα. τά. πα.ρά.θupα. φα.ινότα.ν φώς, 15πως σuvήθως. Στ~ν πλα

τεία. τοu ΙΙιχλαί - Ροuα.γιαλ δ Μά.ρ ιος είδε σuγκεντρωμένο ίππικό.

"Uσο &.ποιια.~ρuνόταν ιiπό τήν πλατεία, τα. ψωτισμένα. πιχρά.θuρα. λιγόστεuαν, τά. μαγαζιά. κλειστα., κανέν11.ς δέν στεκόταν ν& κοu6εντιά.ζει στίς

πόρτες, δ δρόμος φο:ινότο:ν σκοτεινότερος κο:ι ταuτόχροvlλ. ot διΙλ.οιΧ;-tες; γίνοντlλ.Υ

πuκνότεροι. Καν~νοις; &π' οιότοός ~έ ψαινόταν ν& γελa., κ' &.κ6μ'Υ) lνα 6οu'Υ)

τό 6ο:ρu κα.ί ίιπόκωψο ~6γlλ.ινε ά.π' δλοuς; μαζί.

840

Λίγο πιό πέpιχ, ε!οε δμά:οες &νθρώπων ά;κίνητες ά.ν&μεσιχ στό πΗjθο;

των διιχ6ιχτων, δμοιιχ δπως τα. 6ρά.χια. στέκcιντα.ι κ!l.τα.μεσης στο ποτ&μι.

Προχώρησε πιό πέpll. Κll.t 6ρΎ)κε τόσον κόσμο, ώστε ~μεινε &.κίν'Υjτι:ις, ήταν σχεδόν &.δόνα.το ν& περά.σει. Μιλοσσα.ν σιγ&, ενα.ς κόσμος μέ πρόσωπα.

&.γριεμένα., μ.ε σκοtίφους κ' έργα.τικ& ροσχα. κυμά.τιζε μπερδεμ.έν~ μεσ• στό

σκοτιχcίι. Πέρα. &.π' α.ότό τό πλΎ)θος, στοtις πλησιέστερους δρόμους πρός τ~ν

όδό 'Αγίου Διονυσίου, τα. πιχριiθυρα. ήτα.ν σκοτεινιΧ, οέν έ6λεπες πουθενα.

φως, ο! ?ρόμοι ομως δέν Ύjτιχν ~ρ'Υ)μΟt, τουφέκια. ξυφολόyχες οια.κp(νοντα.ν σ' δλο τό μijκος τοσ δρόμου, στρα.τιωτες &νιχσά.λευιχν, μονά.δες ποu στριχτοπέδευιχν

στο uπιχιθρο. Κανένας περίεργος δεν περνοuσε τό 8ριο α.ότό. 'Εκεί στιχμιχτοuσε

κά.θε κυκλοφορία.. 'Εκεί τελείωνε το πλijθος κι' ά.ρχιζε δ στρα.τός. Ό Μιiριι:ις

ήθελε ν& προχωρ~σει μέ τήν &.ποφα.σιστικότητα. τοu ιiπελπισμένου. Τόν κά.

λεσιχν , gπρεπε να. πά.ει. Βρijκε τρόπο ν& περάσει μέσα. &.πό τό πλήθος, ν& πε

ρά.σει ά.πό τοuς πλά.γιο()ς δρόμους, τά, στpατεtίμΜΙΧ , ν' ά.ποφόγει τοuς σκοποuς

να. κρυφτεί &.πό τ& περίπολα..

Κα.! τότε 6ρέθrικε σε μέρη ποtι ijτocν &.λ~θεια. τρομα.χτικ& . . Έκετ ο1:ίτε

οιιχ6ά.της πια. φαινότιχν, οΙJτε στριχτιιbτrις, ο1:ίτε κιχt ίχνος φως. Κά.θε δρόμο ποu

άλλαζε Ύjτιχν σα. να. μπιχίνει σέ ύπόγειο.

Έξα.κολοtίθησε yά, προχωρεί.

'Έκσtνε ΙJ.ε?ικ& 6ήμιχτα, κά.ποιος πέρασε άπό ;ιοντα. 't(I!J t>pέχοντα.ς.

"Αντριχς Ύjτα.ν; γυνα.ίκα.; Ύjτα.ν πολλοί; οε μπόρεσε νά. κα.τιχλά.6ει.

Άπό τετράγωνο σέ τετράγωνο, ~φτα.σε σ' ένα. δρομά.κο στενό. Στή μέσ1J α.ότοσ τοu δρόμου !πεσε πιΧ.νω σ' έμπόοιο. "Απλωσε τά, χέρια. του . τΗ τα. ν

ενιχ φορτηγό ά.μά.ξt, &.ναποοογυρισμένο. Τα.υτόχρονσt νοιώθει Πίί)ς πα.τ~ σε

λάσπες, σέ λά.κκους μικροtις γεμά.τους νερό κιχ! πλά.κες σκόρπιες . και σω

ριιχσμένες. τΗτα.ν gyα. &.pχινημένο κα.ί πα.ριχτημέvο δδόφροcγμοc. Προχώ

ρησε Ψrιλα.φητα. τοίχο • τοίχο κα.t λίγο μα.κρότερα. &.πό τό δοόψρα.γμα. τοσ

ι:ριiνηκε 8τι ε!δε κά.τι ποv aσπριζε.

"()σο πλησία.ζε, τό πρ~γμα. ~πα.tΙpνε σ-.ι(ήμ.«,. ''Ήτ~y τ~ οοο α.σπρα.

&λογ~ τοu λεωφορε!ου, ποu περιπλα.νήθηκ«ν &.πο δρόμο σ~ δρόμο κα.ι κιχ· τιiληξα.ν v<k στιχμα.τήσουν έκεί, με τΥ)ν κουροcσμέvrι θλι6ερi) ύπομονi) των ζώων. "Αθλια. ζG')σ., ποu δέν κσ.τσtλα.6α.ίνουν τtς πρά.ξεις των !Χνθρώπων,

δπως δ &vθρωπος οεv κιχτιχλιχ6ιχίνει τtς πρά.ξεις τής θεlα.ς Πpόνοια.ς .

Ό Μά.ριος &ψησε τ' &λογα. π(σω του . Κα.θι!>ς προχωροuσε σ' ενιχν &λ

λο δρόμο, σκοτεινό επίσης, μιιΧ σψα.!ρα. δια.σχlζοντ~ς στην τόχ7j 'tO σκο·

τά.οι τjjς νόχτας, . πέροcσε σφuρίζοντοcς πιiνω &.πb τό κεφ&.λι του κοιι τρόπησε μι& μπροtίτζιvrι λεκιiνη, ποu κρεμότιχν πά.νω ά.πό τΥ)ν πόρτα. ένδς

κλειστού κουρείου.

Κι' ιχότό ά.κόμιχ ~τιχν ενα σημά.οι ζωijς. Πιό πέρα. οέν συνάντησε πι&

τίποτε.

841

'Όλ'Jj α.uτij πορείιχ τοu Μιiριοu, !μοια.ζε μέ κιiθοοο μιχόρων σκα.λο-πα.τιών. 'Αλλ~ α.uτός προχώρrισε κα.l πιό πέρα. .

Β'

ΤΟ ΓlΑΡΙ~Ι ΤΗ ΝΥΧΤ Α

Υ Αν κα.ν~ίς; πετοuσε !κείνη τη στιγμ-ή πιiνω &.πό , τό Πα.ρίσι, θ~ ε!χε κά.τω &.πό τ~ μά.τια. τοu θέα.μιχ ψρ ιχτό , πένθιμο .

'Όλες &κείνες ο! πσιλιές σuνοικ(ες τijς &.γορ<Χ.ς, ποu &.ποτελοuν πόλη μέσα. στijν πόλ'Ι) , ποu τij οια.σχίζοuν &πειροι Sρόμοι κα.ί ποu ο! έπα.να.στιiτει;;

τοuς ε!χσιν κά.νει ψροόρια. κα.ί πολεμικij ζώνη, θrk τοσ ψα.ινότα.ν σ~ν ενιχς

τερ&στιος λιiκκος, σκα.μμένος στό κέντρο τοu Πcφισιοu.

'Εκεί τό 6λέμμ.ιχ χιχνότιχν μέσα. σε μι.ιΧν · &Sυσσο. Ό &όρσιτος dργος τijς έξέγερσ'Jjι;; &.γρuπνοί.Ισε τηρώντσ;ς πσ;ντοu τijν

τ~'Ι), δ1Jλσ;δ-Υj το σκοτάδι τijι;; νύχτα.ς.

Άνσ;γκα.!α. τα.κτικ-Υ) μι<Χ.ς έξέγερσης ε!νσ; ι, ν&; πνίγει τό μικρό &.ρι

θμό τ-ης μέσοι στ• &.πέρα.ντ σκοτάοι κα.t νά. πολλα.πλσ;σι&ζει κά;θs: μα.χητή της

μe τίι;; δuνα.τότητες ποu προσψέρει τό σκοτά.δι .

Μόλις νόχτωσε κliθε πιχpliθuρο πού ~φεyγε οεχότιχv μι& σφιχfpα/. ·Το ψώς !σΟηνε &.μέσως κσιί κσ;μμι4 ψορά. τύχα.ινε νά σκοτωθεί κι• σ;uτός ποu

lμενε έκεϊ, γι· α.tιτό κα.νένα.ς οεν κινιότα.ν μέσα. στιΧ σπίτια., ποu Κuρια.ρχοϋσε φ66ος κα.ί πένθος κιχ! φρίκη. Στοίις ορόμοuς 6ιχσίλεuε ενα. είδος ίεροϋ τρόμου .

Γύρω &.π' α.uτόν τόν έρ"ημο κα.ί &.ν"ησuχα.στικό λα.6ύρινθο, σ• 8σες σuνοι

κ!ες 'ή κυκλοφορία. δέν είχε στα.μα.τ'ήσει κα.ί οποu uπijρχα.ν &.κόμ'Υ) φα.νιiρ ια.

&.νσ;μμένσ; δ ένα.έριος πα.ρα.τ'Υ)ρητ-Υ)ς θά μποροuσε νά διο:κρ ίνει τήν μετα.λλ ι

κij λιiμψ'Υ) τών λογχών κα.Ι. τών σπσ;Ιfιών, τό δπόκοφο κύλισμα. τοϋ πuρο-

6ολικοu κα.ί τή σuγκέντρωσrι στρα.τεuμά.των, πο& σ'Jνεχως πλ'ήθα.ινα.ν . Ζώ

ν"η φο6ερή, σά.ν πλοκά.μι γιγά.ντιο ποu σψιγγότrχν &ργ~ ιjρω &πό τοuς έπα.

να.στά.τες.

Ή συνοικία. ποu ε!χα.ν οΕ έπα.να.στιiτες, ~μοια.ζε μέ τερα.τώ8'1) σπ7Jλιά.,

μέσα. στijν δπο(α. 8λα. ήτα.ν Κι->ιμισμένα. κα.ί ά.κίν'Ι)τΙΧ. u0πως είπα.με, κάθε

δρόμος ποu θa μποροϋσε κα.νείς να. περάσει ήτα.ν χιiος σκοτεινό.

'Εκεί, σ• α.ότό τόν προσδιορισμένο τόπο, κu6έρν'Ι)ση κιχ!. έξέγερση, έθνο

φροuριΧ και λαϊκ!ς; οργανώσει; , &.στική τάξη κα.ι έπανιΧστtχa"η , εμελλαν ν~ σuγκροuσ'tοuν ψ"ηλιχφών'tιχς. Κσ;t γι~ τοuς μ.έν κα.t γι~ τοuς δέ 'tO χρέος ήτα.ν τb ίδιο . Ή μόνη διέξοδος fιτα.ν νά 6γοuν aπό κεί η νιΚΥjtές η σκοτωμένοι .

Κι' &πό τij μι~ κ' &πό τijν &λλ'Υj πλεuρά., μιχνια., πά.θος, &.ποφα.σιστt•

842

κότητrχ έκ~ψώνοντrχν το•ίοιcι. Ot στριχτιώτες 6ά.οιζιχν ίσιχ πρός τό θά.νιχτο κι'

εμως κιχνένιχς δε σκεφτόταν νrt όπισθοχωρήσει. οι &λλοι μένcιντιχς έκε:t πε:

pίιιεvrχν το θά.νιχτcι χ' ομως κιχνένιχς οέ σκεφτδτιχν να φόyει.

ΆνιχyκαστικιΧ τΥ;ν &λλη μέριχ ολιχ έπρεπε: να. έχοΙJν τελειlί.1σει. Ό ενιχι;

Ιίπδ τοtις οuό ~πρεπε vfι. θριαμοεuσει. Ή έξέyε:pση lπρεπε ν(ι !ξελιχτεt σ'

έπιχνά.στα.ση η σ' &.ποvε:νοημέvο κίνημα.. Ή κu6έpvΎ)ση :ο συναισθανόταν κα

θιJ.Ις καl τα κόμματιχ. Κι' δ &ψελέστερο; &στ?ς τοολεπε . ΑίσθΎ)μα ά.yωνίιχς

κuριιχρχοΟσε σ' δλοΙJς, τ6 ά.6έ6ιχιο 7.upιo τάριχζε τlς σκέφεις. Κανένας δε μπcι

ροuσε: νιΧ πεϊ -::ί θα ξηιιεpιί>σει ή α!Jpιο. Έvιχ πρσ.yμιχ κιχτιχλά.6ιχινιχv ολοι.

uοτι έκείvη τΎj vόχτα. κρινόταν το μέλλον, κι' ιχότδ πpοστιθέιιεvο στή νεκρι

κή σιγή ΚΙΧί στο ΠUΚ'ΙΟ σκοτά.οι, [καν~ ιiκ6μα μεyιχλότερη τΥ)ν &γωνία. κα.t

πολu. &.ν-Ιισuχιχ τ~ πρόσωπιχ ποu πεpίμενα.ν πότε θιχρθε:ί ή κα.τιχστροφή.

UΕvιχς μόνο ~χος &κοu6ταν, κ ι' αότbς πένθψος, σπιχριχχτικός, ποtι ~ι~σιχ

στή σιγή, στό σκcιτά.δι κα.t στ"ijv ά.γωvίιχ, προκα.λοuσ~ φρίκη κι' &.να.'!ά.pα.ζε

τlς ψυχές. τΗτιχν &.πb τήν κα.ι-ι,π&.να. τcιϋ Άγlοu Μερρό, ποu χτuποuσε ά.διά.

κοπα πέvθιμιχ, σαν &πειλψικΥ; κιχτά.ριχ. Τίποτε δέv είνα.ι τόσο πα.γερό, τόσο

&ποyοητεuτικό, οσr; δ &.πελπισμένος ijχος τi')ς κιχμπά.νας , ποu θp"ηνοuσε μέσιχ

στο σκοτάδι.

Ή ψόση, δπως σuμοα.ίvει σΙJχνά, φαινότιχν σύμφωνΎJ μέ τίς &ποψ&σεις

ΠQU πijρα.ν α.Ότοι ο[ άνθρωποι. Τίποτε δέν ένοχλοuσε τijν όλέθριιχ οcρμονίιχ

α.uτοu τοσ σuvόλοΙJ.

Τ' &στρα. είχαν zξα.ψανιστεϊ, 6ιχρια. σ•)ννεφα. σαν τεράστιο μα.upο πέπλο,

σκέπαζα.ν τον δρίζοντα.

Καl ένώ ολοι α.uτοι έτοιμά.ζονταν γιά. ενα.ν έμψόλιcι σπα.ρα.γμό, στην

ίδια. &κείνη θέση, ποu μέχρι τότε είχε δ:::ί τόσιχ ~πανιχστατικ!Χ yεyονότσ., zνG)

ή νεολα.ία., οί μuστικές όργιχνώσεις, οί σχολέ;, έν όνόμα.τι τιi>ν Υjθικών ά.ρ

χών, κα.ι ή &.στικij •ά.ξη εν όνόμ.ατι τιί>v συμφερόντων τη:;;, τριχ6οuσα.ν !σα.

στΎj σύγκpcιuση, στό &.λληλοψά.γωμα., στο στραγγαλισμό, στο θά.νιχτο , ένώ δ

κιχθέν1.ς 6ιαζότα.ν ν&. φτά.σεt -ή &ποφιχσιστικ~ κ~ι τελειωτικ~ στιyt.ι.ή τijς κρί

σης, μιχκριά;, εςω ιiπο τij σuνr;ιΥ.ία., στα. πιο &.πόκρuψα μέρη τοσ πα.ρισινοu

μεyαθήpιοu, πο•) σκεπά.ζοντιχι &πb τήν α.'ίγλη τοu εΌτΙJχισμένοu κα.ί πολuτε

λέστα.του Παρισιοu, ιiκοuότα.ν ύπόκωφα. δ ορuχηθμbς τοu λrxou. Φωνή τpcιμε

ρή κιχι ίερή, κραψι. κτηνώοικοv οpuχηθμοσ κα.ί θείας λιχλιοcς, φωνij πσtι τpο

μά.ζει τοu.ς &δόνατοuς κα.t εl·οσποιεί τοuς γνωστικούς, ψωv+ι πr;•) έρχεται τα.u

τόχρcινα. ιΧπδ τη γij, δπως δ 6ρηχuθμος λιονταριοu κι' άπό πά.νω &.πο τον

οΌρα.νό, ί.Ιπως δ κεροωνός, ή οροντή.

843

r·

Ο MAPIO~ ΔΙ~Τ ΑΚτΙΚΟ~

Ό Μ~ριος ~φτσ.σε στΥ)ν ιΧ.γορ~.

'Εκεί τ~ π&.ντΙΧ ~τΙΧν πιο ~σuχΙΧ, πιο σκοτειν~ κΙΧt πιο &κίνrιτσ.. &πο τοuς γειτονικοuς δρόμοuς.

ΆλΗ μπροστ~ τοu, πιiνω &πο τlς στέγες, οιιχκρινότιχν μι~ κοκκινάδα.

στόν δρίζοντα., ~τα.ν ή ά.ντα.uγεια. τ~ς δ~δα.ς πι:ιt) εκα.νε π~νω στό δδόφρα.γμα. της ΚΙΧΥΥΙΧ6ίοιχς. Ό Μιiριος προχώρφε προς εκείνrι τΥjν Μκκιν&.δα. κ' gφτα.

σε χωρ!ς δ σκοπος των &πσ..vο:.στα.τG')Υ, ποu σ-.εκότα.ν στην ~λλη ~κρη, Υ~ τον

πά.ρει είδφrι.

Κά.θrισε, δ ~τuχος νέος, στο κα.τώφλι μι!Χς π6ρτας, σταόρωσε τιΧ χέριΙΧ

κα.l θuμήθrικε τόν πα.τ!ρα. τοu~ Τόν ήρωικό συv-cσ.γμα.τά.ρχrι Πομερσό, πού ,_ I ~ ' I ' ' I ~ ,.. 'Α t ..), Ε' I " c.<.νΙΧλ(ι>σε τα. νια. τα; τοu στην •Jτ:ηpεσια της π'Χτριοα.ς. ΛΠο τ • 1 ν < uρωπη ως

τΥιν 'Ασία πότισε μέ τό ΙΧfμα τοu 8λα τά 1tεδίΙΧ τιi>ν μαχG>ν. Συλλr;γίστ"Ι)κε πώς ήρθε καt ή δική τοu σεφ~ καt δτι ήρθε ή ώρα: ν' &.νΙΧ8ειχτεί κι' ιχuτος

ι:rάν τον Π!ΧτέρΙΧ τοu, γενναίος, &:::pόμητος, νά προ-.ά.ξει το στΎ)θος τοu στtς

λόγχες, ν~ χ όσε ι το α.rμα. τοu, ν' &.να.ζ ψ-ήσε ι τόν zχθp6, ν?χ pιχcεί στο θά.να.

-.ο, κσ.:t τοωτόχρονΙΧ σκέψτηκε πι\>ς δ πα;τέριχ; τοu πολει.~οοuσε στ~ πεδ(σ.. τf)ς

μά.χ'ης κ' εναντίον στρατεuμάτων ~λλων έθνιjΊν, ενιί) αuτός στη μά.χ"Ι) ΠΟ'J

θ~πα.ιpνε μέρος θα γι νότα. ν στό δρόιιο κα.t λεγότα.ν εμφύλιος πόλεμος r Φρ1κrι τόν κupίεuσε.

θu:ιήθηκε κείνι:ι το ξίψος τοu ΠΙΧτέρΙΧ τοu, ΠΟ!J δ .ΠΙΧΠΠΟύς τι:ιu το z!χε

πr:ιυλήσει σ' ε να. ν_ πα.λια.τζ ή, κά.τι ποu τον ε!χε λυπήσει πικρά.. Τώρα. ομως,

eλεγε ι.~οέ τό νοσ του, εΙνα.ι καλλίτερα: ποu εγινε ετσι, εΙνσ.:ι προ-πμδτψ'J ποu

χά:θηκε, τό ~ρωικb κα.l τιμrιμένο σπαθl, &.πό τ?χ χέρια μοu. Σ~ ν~ προαισθανότΙΧν τ.Χ σrιμερινa γεγονότα, τον Ξμψύλtο πόλεμο, τόν πόλεμο τοu λιθόστρω

του, τ.Χ χτuπήμα.τα πο•) δίνομε κα.l πα.ίρν'Jμε στijν πλά:τ"Ι) μετΙΧξύ μσ.ς, τ' &.

δέλφια. . Τό σπα.θl Ε:κείνο προερχότα.ν &.πο τ?χ [νδοξα. πεδία. τοϋ :Μαpiγκο, τοϋ

Φρήντλα;ντ, οέν ~θελε να. χοφηλώσει στην δοb Κα.vν.α.61οσ.ς, δστερσ.. &.πο το•)ς

&θλοuς ποu eκανε το χέρι τοu πατέρα., δεν ~θελε ν~ π&.ρει μέρος σ' α•'ιτα.

ποu εμελλε νσ. γίνοuν, στο χέρι τοu γuιοο. "Αν ύπήρχε α.uτό τό σπαθt κσ.l

τοπαιρνε α.uτή τή νuχτα. &.π/; τ/; vuχτερινο προσκέφαλο τοu πα.τέρα τοu κα.l τολμοΟσε να. τό φέρει στό νυχτερινό μα.κελιό ά.ν~μεσσ.: στοuς; Γάλλοuς, &.σφα

λwς θά. τοuκα.ιγε τα. χέρια., θ' ά.να.φλεγότσ.ν μπροστά. στα. μ,ιiτια τοu, οπως ή

ρομψΙΧία. τοu &.pχΙΧγγέλοu! τ π ταν εuτUχrιμΙΧ λοιπόν ΠI)!J χά.θψε σ.uτο τό σπα.

θί. 'U πα.πποός τοu ~γινε δ φόλοcκσ.ς τjjς τιμi')ς τοu πατέρα. του, f)τα.ν χίλιε;

ψοpές προτψότεpο ποu ποuλήθηκε σ' ~νσ.ν πιχλισ.τζ fι κσ..l ρίχτrικε &.νά.μεσιχ στα.

844

διάφορα. πα.λια. σιδερικ", π~ρ!Χ ν!Χ τρuπ'ήσει σ'ήμεp~ τb πλευρό τ-η; πα.τρ!δα.~. ~Επειτιχ άρχισε ν~ κλα!ει πικρά. .

Άλλa πά.λι τί ν?.ι. κάνε ι ; .,.Ητιχν φριχτό. Ν& ζήσει χωρtς τi)v Τιτίκα.; Δέ μποροuσε. Άφοu έφυγε κείνη, &λλη έκλογi) δέν είχε, μόνο το θά.νατο. Δεν της είχε δώσει τό λόγο της τψης του νά πεθά.νε ι ;· Ή Τιτίκ~, φεuγοντοις, τοξερε α.ίιτό, &ρ~ δέν τον &.γα.ποuσε, οέν &νοια.φερότα.ν κ' d.v πεθά.νει, &φοu εφυγε χωρlς να. ε18οποιήσει, χωρtς να. στείλει ενα. γράμμα., χωρίς ν'

&.φήσει ενα. σημάδι, ένώ ήξερε τ~ διείιθυνσή του! Τί τήν Υjθελε πια. τή · ζω~, γιατε να. ζήσει &.πb οω κ~ι πέρ~! Κ' επειτα! vαρθεϊ &; έοω κα.t να. γυρίσει

π(σω! Ν~ ψτά.σει κοντά στόν κίνδυνο κα.l νά. φύγει! Na 6ρίσκεται μπροστ& στο δδόφρα.γμ~ κα.l να. δραπετεύσει! ν& το οά.λει στα. πόδια., λέγοντα.ς: <<Φτά.

νει αοτό! .,.Η ρ θα. κα.t ε ίο~. Είν~ι έμφuλιος πόλεμος, φεύγω! ». Να. έγκα.τα.

λείψει τοuς φίλους του &νω τον περίμενα. ν κα.t ίσως είχα. ν τΥ)ν ά.νιiγκη του!

&νω ήτα. ν μια χούφτα. άνθρωποι ένά.ντια σέ μιά δλόκληρη στρΜιά.! Να. φα

νεί λιποτά.χτης, νόι τα. πpοοιl)σει δ λα, έρωτα., φιλία., λόγο τιμ ης! Να. πα.σα.λείψει τi). δειλία του μέ πα.τριωτισμ.ο νόι μ. ή ψα.(νετα.ι! 'Αδύνατο! ~Α ν τό φά.ν

τα.σμα. τοu πα.τέρα. του πα.pουσια.ζότCGν έκεί, μέσα. στο σκοτά.οι, κα.t τον ει;λεπε

να. φεύγει, θα. τοίί χτuποίίσε τα. πλευρόι μέ τό πλα.τu τοu σπιχθιοu του και θά.

τοu φώναζε; :

-Έμπpός! δειλέ!

'Έσκuψε πάλι το κεψάλι πάνω στο στi')θος τοu κα.ι ουθίστηκε σέ μύρ ι~ς

σκέψεις. ~Εμεινε ετσι &ρκετ~ &ρα., ύστεροι σήκωσε &πότομ.οι τό κεφάλι. Κά

ποιο ξεκαθάρισμα εγινε στό ιιυα.λό τοu , σα. νιiδωσε &.πά.ντηση σ' ΙSλα. τα. έ

ρωτημα.τικιΧ..

'Αλ'ήθεια., θ' &γα.να.χτοuσε κα.t θόι δργιζόταν δ πα.τέpα.ς του; Κα.ι για. τ!;

Για.τt όπά.ρχουν περιπτώσεις ποu 'ή έπιχ.νά.στα.ση γίνεται κιχ.θijκον! Γιατt πρό

κειται γιά. ίερή 1οέα! Ή πα.τρίοοι θρηνεί , έστω! ιi.λλ?.ι. 'ή ιi.νθρωπι?.ι. χειρο

κροτεί, ιiγά.λλετιχι . Κι' &ραγε εΙ να. ι &.λήθεια. 3τι ~ πα.τρίοα. θpψεί; Ή Γαλ

λία ματώνει, ά.λλιΧ 1J eλευθερία. χα.μογελΙΧ . Καί μπροστα. στο χα.μόγελο τής ' Ηεuθεpία.~, η Γα.λλίοt. ξεχν~ τήν πληγή της. Κ' έπειτα, δ. ν έξετά.σομε τα. πρά.γμ~τιχ 6αθότερα κι' ά.πο ψηλότερα., γιά. ποιόν eμψύλιο πό,λεμο κά.θοντοιι

κα.ί μιλοσν;

Τί σημα.ί·,ιει έμ.ψόλιος πόλεμος; TL έννοοuν; 'fπά.ρχει κα.t πόλεμος ένα. ν

τ ίον ξένων; Μfιπως κά.Ιtε πόλεμος μετα.ξu των ά.νθρώπων, οεν ε! ναι πόλεμος

&.νά.μεσα. σ' &·δέλψια.; ~Ενα. πpα.γμι:Χ κσ.θοpίζει τόν χα.pα.χτfιpα τοu πολέμου,

δ σκοπός. Δέν δπά.ρχει μ.ετα.ξίι ξένων, οuτε έμφuλιος. 'fπriρχει πόλεμος άδι

κος κα.t πόλεμος δίκα ιος . Μέχρι τΥ)ν rιμέριχ ποu θ~ σuντα.χτεϊ τό μεγάλο

σόμ.ψωνο ψιλία.ς κι' ά.δελφοσύνης της ιi.νθρωπότητσ.ς, δ πόλεμος, έκείνr:ις του

λά.χιστον δ πόλεμος ποίι &.ντιπροσωπεόει τόν &γώνα. τοu οια.στικοu μέλλον

τος κσ.t τοu α.ργοποpοuντος παρελθόντος, μπορεί νά. εlνα.ι ά.να.γκα.tο~. Σέ ,ι

845

μποροuν να. τόν κιχτιχκρίνοιιν; Τότε μόνο το ξίφος γίνεται δολοψονικο στι

λtτο, οτιχν σκοτώνει το δίκιο τοu ά.νθpώποιι, την πρόοδο, τη λογική, τον πολιτ-ισμό, •Υιν cΚ.λ-ήθεια.. Τότε, είτ-ε &.νιiμ.εσα. σ' δμ.οψόλοuς εϊτε &.νιiμ.εσα. σ' ~λλοφόλοιις, δ πόλεμοζ ιχότος ε!να.ι t(τιμος, στιιγν6ς. Λέγετα.ι έγκλημα. κα.ί μάλιστα. είaεχθές. 'Έξω tiπo τ'ήν €ννοια. τοu ιεροσ πpά:.γμιχτος, της δικιχιοσόνΥJς,

μέ ποιό δικα.ίωμα. ενα. είδος πολέμου μπορεί ν&: κα.τηγορεr ε να. &λλο είδος j Ποιός ε! να. ι δ tiνώτερος; Ό Λεωνίδα.ς πολεμώντα.ς κα.τά: τοσ εΕσ6ολέα. :η δ

Τιμολέων κα.τ-&; τ~ ς τ-υρα.ννία.ς; Ό ενα.ς ε!να.ι' όπερα.σπισi-ής, δ &λλος &λειιθερωτ"ής. θέλετε να στιγμα.τ-ίσετ-ε κά.θε ένοπλη &ξέγερσ'Ι) σ' α.ότη τΥjν πόλΥJ;

Τότε στιyμα.τίστε κιχι το Bpouτo, τό Μ~pκελλο . τόν "Αpνολν-i, τόν Κολινu. 'Όπως ή &πίθεσ'ΙJ ξένων πσιρα.6ι~ζει τα. γεωγρα.ψικα. σύνορα. τ-ης χώρα.ς, ετ-σ:

κα.ί δ δεσποτισμός πιχριχ6ιά.ζει τα ~θικά. της σuνοριχ. 'Ή τοuς 'Άγγλοιις διώ

ξαμε ά.πό τη Γιχλλίιχ, i) τό ντόπιο τόριχννο, ξιχνιχπιχίρνομε ιχuτ?ι. ποu μ~ς ανήκουν, &να.κτοuμε τ-ο l8α.ψος τijς Γα.λλία.ς. "Ερχετα.ι CJρα. ποu οί 8ια.μα.ρτuρίες

δεν ά.ρκοuν πι~, ϋστεριχ ά.πό τ'ή φιλοσοφία χρειά.ζετιχι ~ δρά.σ'Υ). Ή δόνιχμη

κά.νει πριiξη κι' aποτελειώνει α.ότο ποu προσχεδία.σε ή !δέα.. Ό Δεσμώτης

Προμrιθέα.ς &ρχίζει, δ Άριστογείτων &ποτελειώνει . Ή &γκuκλοπα.ίδεια. ψω

τίζει τίς ψ:.ιχές, ή 10η Auyouστou τlς ijλεκτρ(ζει . Μετ~ τόν Αισχόλο δ θριχ

σtί€/οuλος. Μετ-α. τδ Ντuντερο δ Δα.ντών. Ί'α. πλήθη 'έχουν πά.ν>α. μια. τά.ση ν'

ιiνέχοντιχι τοuς δεσπότες, fι ιiπιiθεια. είνα.ι χα.ρα.χτ-ηριστικό τijς μά.ζα.ς. Χρειιi

ζετα.ι να. τ' tiνα.τα.ρά:.ζεις, νά. τά. σπρώχνεις, εστω κα.ί 6ία.ια.. Νά. τοuς ρίχν::.ις

το &κτ-υψλω't'ικο ψώς τ-~ς &λήθειιχς στ&: μά.τ-ιιχ κι' ~ν τα πληγώσεις, ιΧς πονz

σοιιν, δέν πειρά.ζει. Να τούς ρίχνεις δεσμίδες φως, ~στω κιχί δδtιν'Υ)ρές. Τδ

θά.μπωμα. ιχuτδ ξυπν~ το λιχό, ~ς τον μιχστιγώσει λιγάκι ή ιδιιχ του ή σω

t'Υ)pίιχ. Νά. yια.τί χρειά.ζοντα.ι οι &πα.να.στά.σεις κα.ί οί πόλεμοι. Είνιχι ιiνιiγκΥJ

νά. σηκώνοντιχι μεγά.λοι μιχχ'Υ)τές, μεγά.λοι πρωτοπόροι κα.l νά. ψωτiζοuν με τό

θ&.ρρος τοuς, μέ τ~ν &.6όψσ.στ'Ι) τ6λμ'Ι) τοuς τCG ~θνη, ν' &.νσ.τ~ρ&.ζοuν τ~ θλι-

6ερij μά.ζιχ τijς ιiνθpωπότητας, πού τij σκεπάζει fι δμίχλη τοu «~λέω θεοu»

6ασιλι~, ή κιχισα.ρικη 5όξιχ, ή οlιχ, b ψο:να.τισμ.ός, ή ~νεtίθυν'Υ) &ξοuσία, ποu

κα.τ~ντat νιΧ θ~uμά.ζει τlς; μεγα.λει6τ'Υ)τές; τοuς; μέ τή λα.μπ6τΎ)τά. τοuς;.

Κά.τω δ τuρα.ννο~. Άλλα τί &ννοοuμε ;. Όνομά.ζομε το Λοuδο6ίκο - Φίλιππο τόρα.ννο; ~Οχ ι. Τό Λοuοο6ίκο ·δέκιχτο εκ το; Οuτε. Είνιχι κι' οί ουb

μάλιστα. &π' ~οτ-οuς ποu ή ίστορία. σuνήθως όνομά.ζει κα.λοuς 6α.σιλιά.δες.

Άλλ& οί i;θικές &pχές δεν κομμα.τιά.ζον-:α.ι, ή λοyικΎ) τij; ±λήθειιχς εΙ

ναι εuθεία και χαρα.χτ'Ι)ριστικό τ1Jς είνα.ι vα. μη χαρίζετσ;ι σέ κα.νένα., να. μη δέχετα.ι συμοιβιχσμ.ό. Κα.μ.μι!Χ ύποχώρηση λοιπόν. Κά.θε κσ.τα.πίεση τοu

&.νθριόποu πρ~πει νά καταπολεμηθεί, νi κα.τα.pγηθεί. Στο Λοιιδο61κο δέκατο

εκτο uπάρχει το «Ελέω Θεοu», στο Λοιιοο6ίκο - Φίλιππο το «f:πειδη είνα.ι

Βοuρ6όνο;,, Κα.t οί οuό έκπροσωποuν &ς ενα. σημ::.ϊο >ήν κα.>ά.σχο:ση τη; ~ζ-:..J

σί~; κ:χl 't'OU δίκιου. Κα.ί, yιιΧ να σα.ρωθεί ή πα.yκ6σμια. &ρπιχγή, δ γενικός

846

σφετερισμός; , πρέπει νit χτuπ"ηθοuν. Στi) Γαλλfα, ποu εlνczι ιiφετ"ηpία. πέφτει

οα.ρότερο καθΥ)κον, έπωμlζεται μεγαλύτερες εuθόνες . 'Όταν δ δεσπότης πέ·

φτει στ~ Γαλλlοι , πέφτει ποιντοu. Μ1 λίγοι λόγιοι, πρέπει ν' &ποκα.τα.στα.θεί ή

κοινωνικη !Χλi)θεια, vit δώσομε στην έλ!uθερία τό θρόνο της , ν' ά.ποδοθεί δ

λαό~ σ•ο λιΧ.ό, ν' ά.ποοGιθet ~ κuριαρχία στόν !νθρωπGι, νit ντuθε! π~λt ~ Γαλ·

λία τ~ν πορφόροι τ'ηι;;, νιΧ έπczνα.φέpGιμε &μέσως τ~ λογικ-Υj καί ·~ Sικαιοσό

νη, νit λείψει κά.θε σπέρμα ά.ντα.γωνισμοϋ, νit φτά.σε: δ aνθρωπος στi]ν dπο

σ'tGιλή 'tGιu, νιΧ. 6pεt •iJν ιiνθpωπ ι~ 'tGιu, νit έκμηοενισ'teί καt νit παpαμ.εpισ'teί

κιiθε έμπόδιο ποu 6ιiζει ~ 6α.σιλεία στi]ν dπέραντη δμόνοια τΥjς οtκοuμένης.

Ποιός ιiyώνας καt πιό ί·δα.νικο είναι ιiνώτερο κrxt δικιχιότερο ιiπ' αότό; κα.ί,

κα.τιΧ. σuνέπεια., ποιός πόλεμος lχει λα.μπρότερο μεγα.λείο; Αότοt οί πόλεμοι

θεμελιώνοuν γερα. τi]ν ε tρ'ijν'Υ) . Πελώριο φρούριο dπο προλ1jψεις, προνόμια.,

οεισιοα.ψον(ες, ψέμα, λrιστεϊες, καταχρήσεις, οιιχ.ιοπραγίες κιχ.t ιiνομlες, στέ·

κετα.ι &κόμη πιiνω &.πό τον κόσμο, με πόργοuς γεμ&.τοuς; μίσος . Πρέπει νιΧ.

τινα.χτεί σ-;.Ί:ιν ά.έρα αότό το ψροόριο, νιΧ ξεθεμελιωθεί αότός δ τερατώδης κο·

λοσσ6ς. Ή νίκη 'tOU Άοuσ'tεpλιτς είναι πραγματtκ!Χ. μεγ~λη, ιiλλ7.. τ ο γκρέ·

μισμα. της Βαστίλλης είναι λαμπρό.

ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕ1 ΑΡΤΟ

ΤΟ ΜΕΓ ΑλΕΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΓΝΩΣΗΣ

Α'

Η ~HMAIA, ΓlΡΑΞΗ ΓlPQTH

Κ~νέν~ς ο! ψ~ινότ~ν &.κ6μΎJ, !νω είχε κιόλ~ς χτuπήσει δέκ~. Ό Ένζολωρά.ς κι' δ Κομπεφέρ, μέ τi)ν κ~ρ~μπίνα. aτό χέρι, πijγα.ν κα.ί κά.θφα.ν κον

τά. aτή διοδο τοϋ μεγά.λοu δδοφρά.γμ~τος. Δε μιλοσσ~ν. Ε!χα.ν τεvτωμένο τ' αότί ν' ιiκοόσοuν lστω καί τ~ πιό μακρινά 6~ματα .

:Εα.φνικιi, μέσα. στΥ]ν πένθιμη σιγ'ή, ά.κοuετα.ι μιά. κα.θα.ρ'ή φων'ή, νεα.νικη, ιiπό τb μέρος της δ8οσ 'Ayίou Διονuσίοu, νά. τραγοu8α. gyα πσι.λιb 81Jμο

τικο ψχ:yοόοι.

Οί οuό ψοιtΎJ~ές εσψιξα.ν τά. χέρια..

- Εrν~ι δ Γοι6ριά.ς, ε!πε δ Ένζολωρά.ς.

- Μιiς εlδοποιεϊ, πρόσθεσε δ Κομπεψέρ. Τ~uτόχροΥ~, ο'ή~τ~ ι}.yθρώΠΟΙJ ΠΟU !τpεχε, τά.ροιξοιy τόν έ:p1jμ.Ο 8ρόμο .

Φά.νηκε &.μέσως δ Γ~6ριά.ς, ποu πιο εόλόγιστος &.πο τον πίθηκο σκ~ρφά.λωσε aτό όi5όψρ~γμα. κ~ι πήοφε μέσ~ λσ.χ!l.vισ.σμ~vος.

-Το τοuψέκι μοu, τοuς λέει. Νά. τοι, lρχοντ~ι.

'Ένα &νατρίχιίχσμα &.να.τά.ραξε δλο ις στο δδόφρα.γμα. κι' ά.κοόστηκε μια.

κίνηση χεριών ποu εψα.χνα.ν γι~ τά. δπλα. τοuς.

-θέλεις τήν κσι.ροιμπiνα μοu; είπε δ Ένζολωρ&ς στο παιδί. -Το μεγά.λο τοuφέκι θέλω, &.ποκρίθηκε δ Γα6ριά.ς.

κ~ ι πήρε το τοuψέκι. τοϋ 'Ι~6έρ'Υ). Σχεδόν μαζί μέ τό Γοι6ριά., μπijκ~ν στο δΟόψροιγ~ καί δuο ιiπό τοuς

τρεΊι;; σκοπούς. Ό τρίτος δέ ψα.ινότα.ν, πρ~γμα. ποu lδειχνε ο•ι &.πο τη μεριά. . τηι; ιiγοp«ς 8έν έρχότοιν κοινείς.

Καθένας &.πό τοuς έπα.να.στιiτες πήρε θέσΎJ.

848

Σαρά.ντιχ τρείς, ιiνά.μεσά. τοuς δ Ένζολωρά.ς, δ Κομτ-..zψέρ , δ Κοuρψερά.κ, δ Άετός, δ Βα.χορέλ κι' δ Γιχ6ριά.ς , f ;σ.ν γονα.τισμένοι μέσοι &.πό το μ.ο.γά.λο

δδόψριχγμιχ, μέ τ~ κεψά.λιιχ λίγο σrικωμένιχ πά.vω &π' α.ότό , γιά. νά. βλέπουν. 7Ητιχν ετοιμοι, μέ τlς μποuκες στριχμένες κιχτ~ το 8ρόι.~ο , προσεχτικοί, !Χμί

λrιτοι. "Αλλοι εξrι, με ιiρχηγο . το Φεγu, είχαν πιά.σει τά. πιχρά.θυριχ στ~ δυό

πιχτιtψι~τιχ της «Κορίνθου».

Πέρα.σα.ν &κόμrι λίγες στιγμές, ~πειτιχ &.κοόστηκε θόρu6ος 6ημά.των,

ρuθμικός, 6α.ρίις, &πό πολλοuς μα.ζί, ποίι έρχονταν προς τΥjν δδό Κιχννιχ6!διχς. ΤιΧ 6~μιχτιχ ιχuτιΧ πλησίιχζιχν, ζόγωσιχν ιj.κόμη κιχt στιχμά.τησιχν . Στό με

τα.ξtί, διιχκρινότα.ν στο 6ά.θος τοu δρόμου, &.μυδρά. μέσ' στο σκοτά.δι, πλήθος

μετιχλλικές κλωστές, δμοιες μέ κείνα. τ~ ψωσψορικά. δίχτυα., ποu δέ μποpοu

με ν?:ι. περιγρά.ψομε, ποtι τ~ 6λlπομε κ&.τω ιlπο τ~ κλειστ11. 6λέψιχριi. μιχς,

λίγο πρlν κοψ:ηθοuμε. τΗτσ.ν οί λόγχες καί οί κά.ννες τGΊν τουφεκιών , πά.νω

στtς δπο!ες &ντιχνQr.κλοuσε &πό μιχκpιά. τό ψώς της δά.δα.ς.

'Επακολούθησε πά.λ ι σιγ~, σ11. ν~ περίμεναν κι' !Χπο τlς δυο μεριές.

Ξαφνικά., ά.πb το 6ά.θος έκείνης της μιχuρ!λQr.ς, &.κούστηκε μι~ ψων7],

ψωνrι ψρικιιχστική, επειδή δέν !6λεπες ά.νθρωπο, φωνή ποu νόμιζε κα.νείς

δτι 6γijκε &πο τό rοιο το σκοτάδι.

-Τίς εί;

Κα.ί ταυτόχρονα. κρότος δπλων ποu σηκώνονταν κιχί σημά.δευιχν κιχτ&

τοσ στόχου.

Ό Ένζολωράς &.ποκρίθηκε με &.ρρενωπb κιχt &.γέρωχο 'tόνο:

- ΓιχλλικΥj Έπα.νά.στα.σΥJ.

- Πσρ! διά.'tιχ.ξε ή ψων~.

Μια. &στριχπή πορψuρωσε τά. σπίτια. κα.ί τό δρόμο, σ& ν' &νοιξε κ' εκλει

σ:l ιiμέσως ή πόρτιχ κιχμινιοu.

Ή δμο6pοντίιχ επληξε τό δδόψριχγμιχ. Ή κόκκινη σημιχίσ. ~πεσε. Τό χQr.

λά.ζι ιiπό μολύβια. 1jτα.ν τόσο ά.γριο κΙΧί πuκνό, wστε έκοψε τb κοντά.pι στ&

Sυό. Κά.μποσες σψιχίρες ποu χτόπησιχν πά.νω στlς πέτρες, &ξοστρα.κίστηκιχν

κα.l τριχυμά.τισα.ν πολλοίις &πb τοuι: ιiντρει;:.

Ή πρώτη ιχότή δμο6ροντία. τοuς π~γωσε. Κα.τά.λιχ6ΙΧν δτι μπροστά. τοuς

όπά.ρχει μεγά.λΥJ δόνιχμΥ).

-'Αδέλφια., ψώνιχξε δ Κουρψεpά.κ, μij σπιχτα.λοuμε &δικα. τό μπσ.ροότι .

θ~ τοtις &.ψήσοιι-ε νδ: ιι-ποuν κσ.λ~ μέσα. στό δρόμο κα.t τότε θ~ τοuς cΧ.πΙΧν.

τήσομε.

-Κ~ πpώτ' aπ' ολα., εlπε δ Ένζολωρά.ς, νά. ξιχνα.στήσουμε τη σημα.ίιχ!

'Έσκυψε κιχl σήκωσε τή σημιχία., ποu είχε πέdέι μπροστά. στά. πόδιΙΧ του . "Εξω iκουότσ.ν δ θόpυ6ος ά.πό -τ1ς 6έργες μέ τlς δποίες ο! στριχτ:G1τιος

ξιχνα.γέμιζσ.ν τά. τουφέκια..

Ό Ένζολωρδ:ς ψώνιχξε:

"Αδικα θιΊ. μiο nηκι;Jσετε άπο ΜΊ, ε[πε ή ΈποΥίνη. Νι'ι σιiς πίίΊ έγώ πίiΊς θι'ι μοίi

δέσετε το χέρι καλλ(τερα κι ' ιiπο γιατρό. Κηθείστε έδ<7:ι κοντά μου, πάνω σ' αύ

τi] τ1Jν πί>τρα.

849

- Ποιόζ lχει έδώ μέσα. πσ.λληκσ.ριά.; Ποιός μπορεί νCι ξσ.νσ.ση]σει τή σημα.ία. μα.ς πιiνω στο δΜψρα.γμα.;

Σιγή I κσ.νένσ.ς δέν ά.ποκρlθrι~ε. Ν' ά.νέ6εϊ κσ.νείς πά.νω στό δδόψρσ.yμσ., τη στιγμη ποlι οί στρατιώτες τό σ'Υ)μά.δεuσ.ν πά.λι, .ητα.ν σίγοuρος θά.νατοζ. Κι' δ πιό γεννσ.ϊος διστιiζει νrι κα.τα.δικιiσει δ ίδιος τόν ια.uτό τοu. Κι' δ ίδιος δ Ένζολωρ&ς σ.ίσθσ.νότσ.ν ψρ lκη.

η έπα.νά.λα.οε:

- Κα.νένσ.ς;

Β'

Η ΣΗΜΑΙΑ : flPAΞH ΔΕΥΤΕΡΗ

Άπο "tήν &p~ ποu ~ψ"t~σ~y οι επ~ν~σ"tιi"tες σ"tήΥ δ8ο κ~νν~6ί8~ς κι'

&ρχισσ.ν ν& ψτιά.χνοuν τό δδόψρσ.γμσ. , κσ.νένσ.ς πι~ δέν lδωσε προσοχi} στό

γέρο - ΒοϊΜ. Κι' ομως α.ότος τούς &κολοuθησε ως έκεϊ. Μπηκε μέσα. στο κα.πηλεϊο κ~t κ'*.Οησε πίσω ~πο "tOY πιiγκο "tijς κuρ~ - Λόκ~ιν~ς. Σuγκεντρώ

θ'Υ)κε στόν έα.uτό τοu κα.ί φα.ινότα.ν 6uθισμένος στίς σκέψεις του. Ό Κοuρφεpά.κ κα.ί μ.<:ρικοί ~λλοι τόν πλησία.σα.ν έπσ;νειλημ.μ.ένα. κα.ί τόν πα.ρα.κ!l.λ~

σα.ν Υ~ ψόγει &.πο τον κίνδuνο, ά.λλ' σ.οτός ψά.ν-ηκε σ& ν& μήν ά.κοuσε. Μόνο

δτdν .ητα.ν μόνος κα.l δεν τοίί μιλοίίσε κα.νείς, τα. χείλη τοu σιiλεuα.ν, σα. ν'

&.πα.ντοuσε σέ κά.ποιον. Άλλα μόλις τοu μιλοuσε κσ.νείς τ& χείλη τοu lμενσ.ν

ιiκίν-ητα. κσ.ί τCι μιiτισ. το:; εμ.οισ.ζσ.ν νά. μη 6λέποuν, μ:iτια. νεκpοu ά.νοιχτά..

Λίγες ώp~ς πρίν &.pχίσε ι ·η . έπlθεση, πήρε μι~ στά.ση, ποu &ς το τέλος _8έν

τ-Υjν &λλα.ξε. 'Ακούμπησε τ& χέρια. τοu στ& γόνατα., εσκuψε τb κεψιiλι πρός

τα. μπpός σα. να. κοίταζε σε 6ά.ρα.θρο. Τίποτε δε μποροuσε να. τόν κά.νει ν'

α.λλ"ξει θέση. ~οτα.ν δ ΚΙϊ:θένα.ς πήγε κα.t πήρε θέση γι~ τή ι.ιά.χη, μέσα. στο κσ.π'J)λείο εμεινσ.ν τρεϊ; , ό Ία.6έp1Jς, 8εμένος στο στύλο, ενα.ς έπσ.να.στά.

της, με γυμνό ξίφος γιά. να. τόν ψuλά.ει κι' δ γέρο - Βοϊοά.ς. 'Αλλ~ μέ τον

κρότο τijς δμ.ο6ροντία.ς ενοιωσε ενσ. τίνσ.γμ.α. σα. να. τον ξuπνησε ά.πότομα..

ΣΥ)κώθηκε, πέρσ.σε την α.ίθοuσα. κα.ί, τη στ ιγμή πο>J δ Ένζολωρά.ς Ελεγε: «κα.νένα.ς j», ό γέρο - Βοϊδ!Χς πα.ροuσιάσtΎJΚΕ στο κσ.τώ::ρλι τοu κα.πηλειοu. Ή

πα.ροuσίσ. τοu ~κσ.νε εκπληξΥ) στις δμά;δεζ.

-- Νά;! α.οτός ό γέρο; είνα.ι πα.λιοζ έπα.να.στά.t'Υ)ς. Είνα.ι &πό τούς &ντι

πpόσωποuς ποu ψ"ή::ρισα.ν 'YJ θα.ν~τtκή κ~τ~8ίκη τοu Λ?u8ο6ίκο•J 8εκόtτοu

εκτοu .

Πολu πιθα.νό, δ γέρος νrχ μήν άκουε τ ίποτε ά.π' α.ότά..

Προχ<ίψησε ίσια. στον Ένζολωρά.. Οι &πα.να.στά.τες πα.p:ψlρ::ια.ν. -: ~·) 7.-54

850

νοιξ~ν τόπο μέ. θρrισκεuτικό σε6~σμό. "Αρπιχξε τ~ σ'Ι'jμιχίιχ. &.πό •ιΧ. χέρι~ τοϋ

ΈνζCΙλωρ~, ΠQU έμεινε κιχ.τιiπλrιχτος, κ~ί. χωρtς νοc τολμ4. ΚΟtΥεt~ νιΧ. τόν έμ.ποδίσει, ~ νιΧ. τόν οοψήσει, δ γέρος τών δγδόντοι χρονών, μέ. τρεμιiμ.ενο κε

ψά.λι, ιiλλιΧ. στέρεο 6ημιχ., tipχLσε ν' ιiνε6οιίνει τb δδόψριχγμ.ιχ. Τόσο έπlσημ.ο

κιχ.ί τριχγικό ψά.νηκε α.ότό, πο\ι δλCΙι δλόγuριχ., ψώνιχξιχν:

-' Αποκιχλuψτε!τε! Χιχφετίσ'tε!

~οτά.ν riνέ6rικε τb τελεuτ~ίο σκ~λοπιiτι, δτα.ν τό γέρικο κορμt μέ. 't &σπριχ μ.ιχλλιιΧ. στό κεψά.λι ποu έτρεμε, π~pοuσιιiστrικε στ~ν κι:ψρ~, μ.έ. τ~ν

κόκκινrι σ-rιμιχίιχ στ~ χέρια., φωτιζόμενο aπb τό κόκκινο ψως της διiο~ς. ιΧ.ν

•ίκρu στ~ χίλισ. δισ.κόσια. τeιuφέκια, &.vτίχ.ρu στό θ6.να.το, τb δδ6ψριχγμ.α. πήρε μι~ν οψη ίιπερψuσική. Γενικ1j σιγ'ή ιiπλώθηκε, δπως μπροστοc σ' εν~ θ~uμα. .

Κιχ.l μέσα σ' ~uτ1j τ'ή σιγ~, δ γέρος, κοuνώντα.ς τήν κόκκινrι σημαία.

ψώνα.ιξε:

- Ζήτω ή ~πα.νά.στιχ.ση! ζήτω ij Δημοχ.ρ~τίοι! Άδελψότητα.! ίσότrιτιχ.!

κα.ι θά.ν~τος!

Άπό τό δδόψρα.γμrχ /iχ.οuσα.ν τόν ~χο λ~λιiς. Φιχίνετα.ι δτι δ &.ξιωμ.α.•ι

κός τijς &θνοψuλιχκής, ε~ινε τίς σχετικές δια.τα.yές στijv tiλλ'Υ) tiκp'Y) τοϋ δρό

μου.

~rστερα. ιiπ' α.uτό, ή ίδια. ψων1j ποu ε!χε ψωνά.ξει, «τίς ε!;» , ξιχνιχφώ

ναξε:

- Τρα.6~ξοu! ... Ό γέρο - ΒοϊΜ.ς, εξιχλλος, μ.έ. τ~ μιiτια. κόκκιν~ κα.ι 6λοσuριi, σ~κωσε

tή σ'Υjμα.ία. Πιiνω &.π' τό κεψοcλι tOU κ' eπιχνά.λιχοε:

- Ζ~τω ή δημοκρα.τίοc!

- Πσρ! διά.ταξε ή φωνή.

Δεuτερrι δμο6ροντία. επεσε πά.νω στό δSόψριχγμ.α., νέο χιχλά.ζ ι μέ. μο

λΜιιχ.

Ό γέρος λόγισε πά.vω στ~ γόνα.τιi τοu, ϋστεριχ ξα.να.σηκώθrικε, tiφφε

τη 'σημοcίιχ ιiπό τοc χέρια τοu κ' ' έπεσε ~νιiποδιχ πιiνl!) σ~ό λ:θόστρωτο, σοc σα.νίδα., μ.έ τdι. χέριιχ τεvτωμ.έvιχ .σέ. στ11.uρό.

Αuλιiκι11. ιχfμ.οc κuλοuσε κά:τω <iπό τό κορμί τοu . Τό γέρικο πρόσωπό

τοu χ λωμ.ό κιχί θλψένο, ψα.ινότα.ν ν~ κοιτιiζει τον ο>)pα.νό.

ΜπρCΙστ~ σ' ιχοτό τό θέιχμ.α., τόση σuγκίvΎjσΎj ενοιωσα.ν οί έπ!Χ.να.στιiτες,

ό)στε ξέχιχσιχν γι!Χ μι~ στιγμ.i) Χ!Χt τον Χt'iOUVO ΠΟU τοu; ~πειλοuσε, κα.t ζό

γωσιχν τό πτιiψll. μέ. δέος κ~ί ιεpο σ<:6οcσμ6.

- Τί &ντρες ήτ11.ν ο! τψχvνοκτ6νοι! είπε δ Ένζολωpά.ς.

'U Κοuρφεριiκ τόν πλ'Ι'/σίι:ι..σε· κα.ι τοu μ.ίλφε στ' α.uτί:

-" Ακοuσε, ιχuτό τό λέω ίδιιχίτεpα. σε σένα. , γ'α.τί δε θiλω νιi μειώσω

τον ένθοuσιιχσμ.ό ποιJ έπικριχτεϊ. Αότός δ ιivθρωπ-:;ς α.πέχει πυλU, iπο τοσ

ν~ ε!να.ι τuριχννοκτό'~ος, δπως νομίζεις. Τόν yvιiψιζα.. Λεγότα.ν ΒCΙϊΜς. Δέν

851

ξέρω τί τοίίρθε σ~μεριχ, &.λλ~ ~τιχν ~νιχ~ &.γιχθό~, &.λιχψρόμuιχλος γέρο~. Ν&.,

κοίτοοξε τό κεφ~λι τοu νιΧ κιχτιχλ~6ει~!

-ΆλιχψρόμυιχλQ~! ίσως, ιiλλ~ μέ κιχ ρ οι~ Βροότου, ιiπιiντφε δ Ένζολωριi~.

Kctί χωρίς; νά. χri.νει κctφό, Οψωσε τ~ φων~: -Άδέλψιιχ! σ.ότά εrvσ.ι tQ πιχρcΧ.οειγμιχ ΠQU o(yQυy οι γέροι σtQUς vέοuς.

'Εμείς διστάζαμε! Αuτος προχιlψησε ~φο6ιχ, &.δlστιχχτιχ. Νιi τί διδά-σκουν οι γέροι ποίι τρέμουν ciπo γηριχτειιi, στοuς νέους ποu τρέμοuν ιiπο φ66ο! Ό

πρεσ6ότ1)ς ιχuτος στέκετιχι μπροστ~ στ~ν πιχτρίδιχ γεμιΧ.τQς μεγσ.λείQ. Φ()ρ

τωμένος χρόνια, πέθοcνε μέ μεγι>:λ()πpΞπειιχ . 'Εμείς &ς προψυλιiξομε τώριχ τb

λείψσ.νο σ.ότό. Ό κσ.θένσ.ς &.πο μ~ς a.ι;; όπερσ.σπιστε! το νεκρο γέροvτσ., δπως

θ~ ίιπεριχσπιζότιχν τον πιχτέριχ του ζωντιχνο κ' ~ ποι.pουσίιχ του &.νιiμεσά. μιχς,

δ.ς κιiνει ιiπόρθητο τό δδόψpctγμιχ!

Γενικός ψίθuρος έπιδQκιμσ.σίσ.ς δισ.δέχτηκε ιχότ~ τά. λόγιιχ. Ό Έvζολω

ριΧς ~σκυψε, ciνα.σijκωσε το κεψά.λι τοϋ γέροντα. κιχl τον ιiσπιiστηκε στο μέ

τωπο, 'Έπειτα. μετα.κίνησε τ~ χέpιct τau ι.ι' εόλιi6ειct κα.ί μέ τρu::ρερ~ προσο

χ-ή, σά. vά. ψο6όταv μ~ τον κιiνει καl πονέσει, τοΜyαλε το σιχκκcΧ.κι, lδειξε

σέ δλους τίς μα. τωμένες τρόπε ς τοu κα.ί εtπε:

- Τώριχ, ν&. ~ Ο'ημα.ία μοι.ς!

Γ'

ΚΑΛΛΙΤΕΡΑ ΘΑΚΑΝΕ Ο Γ ΑΒΡΙΑΣ ΝΑ ΕΠΑΙΡΝΕ

ΤΗΝ ΚΑΡΑΜΓ11Ν,Α ΤΟΥ · ΕΝΖΟ.λQΡ,Α

Σκέπασαν τό λείψιχνο μ' ενιχ μα.κρίι σ~λι τ'Υjς κuριΧ - ΛιJκαινα.;. ~Εξη ιivτρες σχημ.ά.τισα.v μέ tά. τaυψέκιιχ τQυς ψ()ρείο, Μιχλσ.Υ ιiπά;νω το yεκpb

κιχί τόν μετόtφεριχν &.σκεπείς, πιiνω σ' gνιχ μ.εγιiλο τριχπέζι, στ~ν κιiτω ιχί-

θουσct.

rιΟτα.ν τb πτώμcκ. πεpνοϋσε μ.προστcΧ. aπό τόν Ίσ.Βlρη, πού στεκότα.ν &.παθ~ς π~ντιχ, δ ΈνζολωριΧς εrπε στον κctτιiσκοπο:

-Έσένct, σέ λίγο! Στά μ.ετιχξίι, δ μικράς Γιχ6ριιiς, δ μ.όvaς πο\ι δέν έγκα.τιiλειψε τ~ θέση

τοu στό δδόφρα.γμιχ, προσέχοντιχς διιχρκώς τόν έχθρό, διri.κpιvε μέσιχ στό σκοτcΧ.δι &;yθρώπους Υ~ ζυγώνουν στο δχυpό. S:σ.ψνικ~, tO πα.ιοt ψι~νιχξε:

- Προσέξ-iε! ~Εpχοντα.ι!

·ο Κουρψερά:.κ, δ 'Ενζολωριiς, δ Πρoυl3rk1p, δ Κ()μπεψέρ, δ Ζ::~λό, δ R?;χορέλ κιχl δ 'Αετ6ζ, πετ~χτηκιχν ~ξω με θ6ρu€iο. Σχεδόν δlν -:ο~.; εμενz κ~~-

8fJ2

ρό~. Δισικp1νοντι:ιν κιόλσις πλi)θος ξιψολόγχες ν& κuμ.σιτίζοuν πιivω στό δ86-ψραγμα. Μερικοi είχαν dvε6εr πηδώντας τό λεωψορεrο, άλλοι ~μπιχινσιν &πό

τό ~vοιγμ.σ. που ε!χσιv ά.ψήσεt κοvτα. στόν τοίχο, σπρώχνοvτιχς μπροστιi τοuς

τό χαμίνι, που όπtσθοχωροίίσε &λλα. όέν ~ψιωγ~ .

Ή στιγμή ~τσ.ν κρίσιμη. Ή !φοδος έμοια.ζε με πλημμύρα. χειμιiρροu,

ποu τ~ νερά. τοu Κ'.Jλά.vε πιl.νω &πό τ~ ψριiγμ.σι:σι. ~Εvσι δευτερόλεπτο ά.κόμα

κσ.ι τό δδόψριχγμιχ θοc κuριεuότιχv.

Ό Βαχορέλ δρμ.φε πιiνω στόν πρώτο στρατιώτη πού εμπσ.ιvε κσ.ι τόν σκότωσε έξ έπιχψijς μ.έ τijv κσιρα.μ.πίvσι τοu. Ό οεό-.ερος σ'tpα'tιώ'tης σκότωσε

τό Βα.χορΗ με τ~ Ειφολόγχ'Ι) τοu. "Αλλ()ς, εlχε κιόλσις plξ~ι κιl.τω τόν Κοup

ψεριiκ, που ψώvσιζε <<βοήθεια!». Ό πtό μεγιχλόσωμος &.π' δλοuς, ~νιχς κολοσ

σός, οιiδιζε κσιτοc τοίί Γιχ.6ριιi, μέ τij λόγχη κσιτ~ πιivω τοu. Τό πιχιδί, π'ijρε

στ~ μπριiτσσ. τοu τό μακρύ τοuφέχ.ι τοίί Ία:6έρ'Υ), σ'Υ)μιiδεψε &ποψιχσιστικό

τό γίγσιvτσι κσιi τριi67Jξε •ή σκιχv8ιiλ7J, ά.λλ~ τό δπλο δέν πήρε φωτιά.. 'C 'Ισι6έρ'Ι)ς Sέν το είχε γεμciτο. Ό κολοσσός ~6σιλε τ& γέλισι κα.ί σήκωσε τ1,

μπσιγιονέτσι ν~ χτuπήσει τό χιχμίvι.

Προτοu 3μως ~ ξιφολόγχη &.γγίξε ι tQ Γι;ιοριιi, •ό δπλο τοίί στρσιτιώτi

έπεσε &πο -.ά χέpισι τοu. Μι~ σψσι1pσι σψηvώθrικε στο κοότελό •ou κσιl το

ξιiπλωσε ά.νli;σκελσι. Μι& δεότερrι σψσιίpσι χτόπφε κσι•ιiστrιθσι τόv dλλο στpα

τιώt'Υ) ποu εlχε ρίξει κιiτω τόv Κοuρψεροcκ κιχt τόv ξάπλωσε στο λιθόστρωτc

Ot σψιχrρες που lπεσιχν ~τσιν τοu Μιiριοu, ποu εj.ιπιχινε κείνrι τij στιγμ~ στό δδόψρσιγμσι.

Δ '

ΤΟ ΒΑΡΕΛΙ ΜΕ ΤΟ ΜΓlΑΡΟΥτι

Ό Μιiριος, &ς έκείν"Ι) τή στιγμ:fι , δ1στο:ζε. Κο:θισμένος στό κσ.τώψλι έ

v(/ς σΠι-.ιοσ στήv δοό Μοv•ετοόρ , π01ριχκολοόθφε τijv πριίηrι φιiση της μ.ά;

χrις μ' ciνσ.τριχίλισι κι' &vσιποψιiσιστος . Μπροστόι στbv lσχσιτο κίvδuνο, μπρο

στ~ στό θιiνσ.το τοu γέρο - Βοϊδά, μπροστ~ ατό σκοτωμένο Βιχχοpέλ, στόν Κοuρ

ψερά.κ ποu κιχλοuσε «6οήθειιχ! », στό μικρο Γpιχ6 ιά. ποu κινδόvεuε κσ.t τούς

ψίλοuς τοu ποlι ε!χCΧν &.νά.γκη ν& τοlις 6οηθήσει 1) ν& έκοικηθο.ί τb · θιiνCΧτό

τοuς, κά.θε δισ•σ.γμ(ις εσ6ησε, sε μπόρεσε ν' &.ντέξε ι στο μuστικό κι' &.κσ.τιχ

νίκητο έκο.ίνο rλιγγο, ποu θιΧ μ.ποροίίσε κοινείς v~ όνομ.ιiσει «πρόσκληση 'ti)ς

'Α6όσσοu» . Μπijκε &ποφιχσιστικ~ στήν πσ.λσ.ίστρCΧ μέ τ& δu6 τοu π ιστ6λιο:

στ~ χέρια.. Με •ήv πρώτη ξά.πλωσε κιiτω τον κολοσσό κιχι γλότωσε τό Γιχ-

6ριιi, μέ τij δεότεp'Υ) λευτέρωσε τόν Κοupφερά.κ.

853

Τα.υτόχρονα. με τlς πιστολιες κα.t τlς φωνες των τρα.υμιχ.τισμένων στρα.

τιωτων, ~γινε έψοοος &.πέξω κα.τιΧ τοu δοοφρά.γμιχ.τος κ' ένα. πλήθος ξιφο

λόγχες, έθνοφυλά.κων, στρα.τιωτων καl χωροφυλά.κων πα.ρουσιά.στηκε στην

κορφη τοu δχυροu, είχrι..ν κrι..τα.λά.6ει τό χrι..ρά.κωμα.. Δέν πηοοuσα.ν 3μως μέσα., στέκοντrι..ν οιστrι..χτικο!, σιΧ νιΧ φο6οuντα.ν μ:Υjν uπά.ρχει κrι..μμιιΧ ένέδρα..

Κοlτα.ζα.ν μέσα. στό σκοτά.δι 6λοσυρά., σα νCι. στέκοντrι..ν στσ. χείλη λά.κ9υ λιον

τοψιG>ν. Τό φι7Jς της Μοα.ς φώτιζε τlς λόγχες, τιΧ πιλήκιά. τους κα.t τ' ά

νήσυχσ. κι' ιiγριεμένα. πρόσωπά. τους.

Ό Μάριος εμεινε χωρίς δπλα., &.ι:pou σ.οειασ,ε τ~ πιστόλια. του και τσ.

πέτοcξε. Είχε οετ το 6α.ρέλι με τό ιιποψοότι κοντιΧ στήν πόρτσ. τijς α.tθουσα.ς.

Κα.θώς γόριζε νιΧ κοιτάξει κσ.τιΧ κείνη τη μεριά, ~wχ.ς στρα.τιώτης τον

σημά:οευε. T'ijy ίδια. στιγμ.Ύj ενα χέρι &.κοόμπησε πάνω στη JJ.Ποόκα. τοσ δ

πλου κιχt τοφρσ.ξε. Ποισ.νοu ήτα. ν τό χέρι; τΗ τα. ν δ νεrι..ρός &ργά.τ'Υ)ς μέ τό

6ελοόοινο παντελόνι. Ή σφα.ίρα πέρα.σε τό χέρι τοu έργά.τ'Υ), rσως κιχt τον

rοιο τον έργά.τη, γιιχτt δ νέος ~πεσε κά.τω, &λλιΧ ~ σφιχίριχ &φησε τό Μά.

ριο &.πείρα.χτQ.

'Όλ' α.ότά. ~γιναν μέσα στόν κα.πνό κα.ί στό σκοτάδι κι' δ Μά.ριος ποu

6ιΧδιζε για. τδ ισόγειο τοu ΚCΧ.Π'Υjλειοu, μόλις τσ. οιά.κρινε. Ε!οε 8μ.ως, ά.μυορά. 6έ6αια., κα.l. το στρα.τιώτη ποu σκόπευε κατ~ πά.νω του κα.l το .χέρι πού

μπijκε μπροστά., οπως άκουσε καί τόν πuρο6ολισμ6. Άλλσ. σ' α.uτες τtς ιίJ

ρες δλα τιΧ πράγμα.τα., ψα.ίνοντα.ι σΓι.ν ιiτμός, στριψογuρίζουν, φεόγουν γρή

γορα., κα.l εεν προσέχει κα.νεlς σε τίποτα.. Αίσθά.νετιχι δ ~νθρωπος να. σπpώ

χνετιχι .σ' &.κ6μα πυκνότερο σκοτά.δι, κι' δλιχ γίνονται γόρω του σUννεψο.

Ot ~πα.να.στά.τες ξrι..ψνιά.στηκαν &.λλιΧ οέ οείλισ.σα.ν. Άνσ.συντά.χτηκσ.ν

γρήγορα. κι' δ Ένζολωρά.ς φώνα.ξε:

-Περιμένετε πα.ιδιά.! μη ρίχνετε στην τόχ'Υ)!

Πρα.γμrι..τικά., μέσα. στήν πρώτ'Υ) σUγχιση ΙJ.ποpοuσrι..ν ν' &.λλ'Υjλοχτυπηθοuν.

οι περισσότεροι είχαν ιiνε6εί στα. πα.τώμα.τιχ κα.t π9jρα.ν θέσεις στσ. πα.ριi

θυρα, &.π' δπου έδέσποζα.ν πά.νω στοuς στριχτιωτe:ς. ΟΕ πιο ιi;ποψrι..σιστικοί, οί

πιο γεννα.ίοι μ.έ τόν Ένζολωρά., τόν Πρου6α.1ρ, τό'λ, ΚουρψεριΧκ καt τδν Κομπε

φέρ, ιiφοu :στήριξαν τlς πλά.τες τους στον τοίχο, πρότα.ξαν τ~ στ"ήθ'Υ) τους tiκά.λυπτοι κrχτιΧ των στρrι..τιωτων, πού στέκοντοιν πά.νω στην κορφ~ τοu δοο

ψρά.γμιχτος.

'Ότιχν δλα ήτα.ν ετοιμ~ ν!Χ eκρ~γοuν, εν~ς ιi;ξιωμ~τικbς πρότεινε το ξτ-

ψος του κα.l ψώνσ..ξε στοuς έπrι..νrι..στά.τες:

- Κά.τω τα δπλα..! · - Πuρ! εΙπε δ Ένζολωριiς.

Δυό δμοοορντίες &.κοόστηκα.ν τα.υτόχρονrχ κι' ολοι χιΧθηΧα.ν μέσ' στόν κα.

πν6. Κσ.πνός πνιγ'Υ)ρός ιiνά.μεσα. στόν δποίο σέρνονταν μ.~ 6ογγ1Jτ& uπόκωψα

οί τρcιυμrι..τίες κrι..l ot ψυχοppσ.γοuντες.

8Μ

'Ότα.ν οια.λuθ'Υ}κ~ δ κα.πνόζ, ξσινσιψι!ινηκσιv οε &.vτ(πσιλοι &.p~ιωμένοι τιίι-ρ~, &.λλ~ πιiντα. στtς ίδιες θέσεις ξα.να.yεμ.ίζοντσις τά τοuψέκισι τοuς σιωπηλοί.

Ξαψνικά., ιιιά. οuνrχτή ψωvή τιipαξε τήν fισυχί~:

- Φuyετε! θ~ f'Jά.λω ψωτιά ν.Χ τι νιΧξω στδν &.έpα. τό δοόψpα.γμα.!

"Ολοι γόpισα.ν προς το μέρος ά.π' δποu ά.κοuσt'Υ}ΚΕ ~ ψων~. Ό Μά.ριο; z!χε μπεί στο 1σόγειο, ιiπ' δποu πηpε τό 6ιχρέλι, uστερα. iπω

φελ"ήθ1Jκε &.πο c:bv ΚΙΧΠΥΟ ΚΙΧί το σκοτά.οι, ποίι σκέπιχζαv τόv πeριωρισμ.tvο

χιί>ρο, προχι~ρψ:ιε στο όδό:ρραγμα, ίιίς τό σ'Υ)μείο ποu 6ρισκότα.ν ~ ά.ναμέν"Ι)

δά.δα. Άστραπιι.:tα &ρπσιξe τή οά.οα, τοποθέτησε τό 6αρέλι, κόλησε πά.νω τοu

τίς πλά:χ.ες ποu προφuλαγα.ν τή Μοιχ κ' ~6γιχλe τό καπάκι τοσ 6αρeλιοu.

'Όλοι μπρι:ιστ~ στο τρομεpο θέ~μα, ά.ξιωματικοt κα.t στρα.τιώτες, στιiθ"Ι)κιχν Χαt κοίτcιια.ν τδ Μ&ιριο σαστισμένοι.

Μετ~ τον δγδοντά.χρονο γέρο δ Μιiριος καθώς στεκότα.v εκεί μ.' &γριωπό

πp6σωπο ΚΟ\( σηκωμένοι τά. μοιλλιιi, jjτΙΧΥ το δpιχμα τfjς έΠΙΧΥά.σtΙΧσ"Ι)ζ μ€ tijY όπτ!Χσ!α της πιχλι~ς. "

- Τινc;;ζεις στον &.έρα. τό δδόφριχyμα., &.λλιΧ θά τι•Jαχτ~ίς ΧΙΧί σU μιχζί,

φώναξε ενιχς λοχίας!

Ό ΜιΧριος άποΧρίθ"Ι)ΧΕ:

-Κ' &γώ!

Κιχί ζuγωσε τή Μδα. στb &.νοιχτb 6σφέλι.

Είχαν κιόλα.ς Π"Ι)Ο~ΙJει ά.πδ το δδόφριχyμα., σε 6ρισκ6τα.v κα.νείς ά.πιΧνω.

Στρατιιiιτες κα! &ξιωμ.οιτικοί, 5.cp-ησ~v τοίις τρα.uμ~τίες καί τούς νεκρούς κ~ί

εφεuγα.ν ~τα.χτ~ προς τήν άκρη τοσ ορόμ.οu, /;ποu χιiθηκ~v μ.έσ' στό σκοτιiδι.

η δδόψραγμα ιiπα.λλά.χτ1)Κε, fιτσ.ν λεuτερο.

Ε'

ΤΕΛΟi TQN ΣτΙΧQΝ ΤΟΥ ΠΡΟΥΒΑΙΡ

υΟλοι περικόκλωσ~v το "Μά.ριο. Ό Κοuρψερ~κ χuθηκε στο λα.ιμ6 του.

-'Επί τέλους σ' εχομε κοντά. μας! .

-Τι χαρά.! είπε δ Κομπεφέρ.

-'Ήρθες &.κρι6ώς στήv κα.τά.λληλη στιγμ~! εfπε δ 'Αετός.

- Xωpt; Ξσiς θ~ με εΙχιχν στείλει, πρόσθεσε δ Γα.6ριά.ς.

Ό :Μά.ριος ρώτησε:

- Ποιόι;; είνα.ι &ρχ'Υ}yός;

-'Εσι) είσα.ι &.ρχ'Υ]γός, &πά.ντφε δ Ένζολωρά.ς.

Ό Μά.ριος, δλη έκ~(vη τΎjv ήμέρα., ε!χε !vα. κα.μίvι μ.tσrι. στό κεψά.λι τι:;•J,

855

τώρα. είχε ενα.ν ά.νεμοατρ66ιλο κ' ένω ~τα.ν μέσα. τοu, τοu ~δινε τΥ)ν έντόπω

ση δτι ~τcχν &πέξω κιχ! τόν πcχρ<kσερνε. Τοσ ψα.ινότα.ν δτι 6ρισκότσ.ν κιόλα.ς

άπειρα. μα.κριά. &.πο τΥ) ζω~. Of δuο ψωτεινοί μ'ijνες ποu πέρασε εότυχισμέ

νος, τον ε6γα.λαν ξα.ψνιχά. κι' ιiπότομα μέσα σ' α.ότο το τρομερό 6ά.ρα.θρο. Ή

Τιτίκσ. ποό χά.θΥjΚε πι& γι' αuτόν, δ γέρο - Βοϊδά.ς ποu σκοτώθ'Υjκε ψωνά.ζοντα.ς «Ζ~τω ~ Δ'Υ)μοκρα.τία! », α.uτος δ lδιο:;; &.ρχηγος των έπα.ναστατών, δλ' α.ό

τ.Χ τοσ ψσ.ίνοντα.ν σά.ν τερα.τώδ1jς έψιά.λτ'Υjς: Χρειά.σt'Υjκε νά. συγκεντρώσει το

νοu του, νά. Μλει τίς σκέψεις του σ( κ<kποια. τά.ξη, γι& y' &.ντtλ'Υ)ψτε! δτι δλα. α.ότιi ποu τόν τριγύριζα.ν δεν ~τα.ν δνεφο, ~τα.ν πρα.γμα.τικότητα..

Ό Μά.pιος ~τσ.ν &.κόμ1J πολίι νέος, είχε μικρΥ} πειρα. ιiπό τΥ} ζωΥ} κα.ί ιiγΥ')ΟUσε 1:\τι, τ(ποτε οέ 6ρ(σκετα.ι πιό κοντά. μcχς, &.π' α.ότό ΠΟU tμείς Υομ(

ζομε δτι είνα.ι ιί.πίθα.νο κι' &:οuνατο κι' δτι α.uτά. ποu πρέπει νά. προ6λέπομε,

ε!νσ.ι τ' &.προσΜκ1Jτα., τ~ ά.πρ66λεπτσ.. Πσ.ρσ.κολοuθοuσε τό ίδιο τοu τό δρaμσ.,

σά. μ.ιά. θεα.τρικ~ πcχρά.στcχΟ'Υ), ποό τ~ 6λέπει κcχνεις και Sέν τ~ν ΚQtτaλα.οα.ίνει.

Μέσα. σ' α.uτΥ) τΥ)ν δμίχλ'Υj τοu μu~λοσ τοu, δεν ά.να.γνώριαε τόν 'Ια.6έρ'Υ),

ποι) δ:::t.ιένος στο στύλο, δέν ε!χε κοuν~σει οuτε τ.ό κεψά.λι τοu δση ώρα. κρά.

τφε ~ πρώτ'ΥJ μάχη κσ.! ποu πσ.ρακολουθοuσε τΥ)ν ά.νταρσ!α. με καρτερία. ένός

μιiρτιψα. Χα.! μεγσ.λείΌ δικσ.στ'i).

οι στp11.τιώτες, στο με-.α.ξό, !μεy(l,y κι' (Ι.ύτοι ά.κ!ν'ΥjτΟι. Άκοuότσ.ν δ θό

pυeiος τιίΊν 6ημά.των τους στΥ)ν !κρη τοσ δρόμου, &.λλ& Sέν lμπσ..ινcχν, ή γιιχτ!

περίμενα.ν δια.τα.γ€ς ~ γιιχτί, πριν έπιχεψ~αοuν νέα. !φοδο, περίμενιχν zνισχu

σεις. Οί ~πιχνιχσ-.ιiτες τοποθέτφσ.ν σκοποuς κσ.t μερικοt ψοιt'Υjtές τijς tα.τρι

κijς, άρχισαν ν& δένουν κα.ι νά. περιποιοuντα.ι τοuς τριχuμcχτ!ες.

Είχαν 6γά.λει δλα. τα. τρα.πέζιιχ ~ξω, έκτός &.πο ouo, πά.νω στα. όποία. εr

χα.ν ψuσέκια. κα.! ξσ.ντο κιχ! κε'ίνο μέ τό λε!ψα.νο τοu γέρο - Βοϊοά.. 'Έβα.λσ.ν

τοuς τρα.υματίες πά.Υω στα. στρώματα. τijς κυρά. - Λόκσ.ιyσ..ς κσ.! τι;Ίν ύπΥ)ρε

τριων t'Yjς, ποu ε!χσ.ν κι' ο~ τρε'ίς κρuψτε'ί στο uπόyειο.

Τ~ χιχρά. &.πό τή λότρωση t')U ιδοψρά.yμιχτος, ~ρθε νά. σκοτεινιά.σει ιιιά.

μεγά.λ'ΥJ λόπ'Υ). 'Έλειπε ενα.ς έπα.να.στάτ'Υ)ς. Κοcι ποιός; Ό πιό προσφιλΥ)ς κι' δ πιο γεννιχ~ος: Ό Γι~νν'Υj<; Προ•J6~ιρ. Τόν &.ν~ζήτησcχν Ιiνιiμεσcχ στοuς τpαuμιχ

τίες, στοu:;; νεχpeιuς, δέν τό 6pijκocν πουθενά.. Όπωσδ~ποτε ζωγp~θηκε δ Πpου-

6οcίρ.

- Πιά.σα.νε τό ψίλο μας, είπε στον Ένζολωρ&. δ Κοι-ιπεψέp, ιiλλά. κ' !με'ίς lχοιιε τόν κιχτά.σκοπό τοuς. Τί θά. τόν κά.νομε ιχότό τόν κιχτά.σκοπο; θέ

λεις το θά.να.τό του;

- Να.ί, ά.ποκρ!θ'Υjκε δ Ένζολωρά.ς, ά.λλά. περισσότερο θέλω τή ζωή τοu

Πρου6οc1ρ.

Ή συζiJτ'ΥJΟ'ΥJ yινότα.ν μέσα. στΥ} χιχμ1Jλ'Υj α.tθοuσοc, κοντιi στο στύλο ποu ~

τιχv οεμένος δ 'Ια.6έρ'Υ)<D·

-Λοιπόν, ε!πε δ . Κομπεφέρ, θά δέσω τό μαντ~λι μοu π~νω α' lνoc 'ιιον-

856

τά.ρι κα.l θά πάω vrι. τοuς προτεlvω ν' &.ντα.λλά.ξομε τον Προu6α.ιρ μ~ τον !ν

θρωπό τοuς.

- ΣτιΧσοu! είπε ιiπότομα. δ Ένζολωρά.ς, ιiκοuμπώντα.ς το χέρι τοu πά.νω στό μπράτσο τοu Κομπεφέρ .

.Στ6 βάθος τοσ δρόμοu &.κοuότα.ν θόρu6ος δπλων, Πι')U στον Έvζολωρ~

φά.νψε δποπτος.

Τα.uτόχρονιχ σχεδόν &κοuσα.v μι& ρωμα.λέα. ψωνή:

- Ζήτω ή Γα.λλ ία.! ζήτω το μέλλον!

ΤΗτα.ν ~ φών~ τοu Προuοα.ίρ, ot ψlλοι τοu τ~ν ιiνα.yνώρισα.ν. Ό δρόμος φωτίστηκε κα.l 6ρόντrιξε.

'Ύστερα. ~yινε πά;λι σιy1j.

- τόν σκότωσα. ν! φώνα.ξε δ Κομπεψέρ.

Ό Έvζολωp~ς yόpισε πρbς τbν Ία.6έρη κα.l τοσ ε!πε: - Q[ ψίλοι σι')U ... σέ τοuψέκισα.ν.

Η .AΓQNI.A ΤΟΥ Θ.ΑΝ.ΑΤΟΥ ΜΕΤ .Α ΤΗΝ .AΓQNI.A

ΤΗΣ ΖQΗΣ

Ή προσοχή ολων είχε στρα.φεί προς το μεyά.λο δΟόφρα.yμα., έπειδ~ α.uτδ

fιτα.ν ψα.νερά. κα.l ά.διά.κοπα. &πειλοόμενο. Ό Μάριος θέλησε ν?J. ρίξει μtά μα

τι~ στο μικρό δοόφρα.yμα. τΥ)ς δδοu Μοντετοόρ, δποu &πικρα.τοuσε &κρα. ήσu

χία.. Έπιστρέψοvτα.ς λοιπον μετ~ τ~ν έπιθεώρφη, &κοuσε να. τον φωνάζει κά

ποιος μέσtl. στο σκοτά.δι.

- Κόριε Μά.ριε!

Άνα.yνι:ψ ισz τή φων-ή ποu ΚΟ\t πplν οuό ώρες τbv είχε ψωνά.ξει &.πb

τη σιδερόπορτα. -::Υ)ς δδοσ· Πλοuμέτ, μόνο ποu ή ψωνή τώρα. ήτ01ν έξα.σθενη

μένη, λεπτ-ή σιΧν πvo1j.

Κοίτα.ξε yupω τοu κα.l δέν είδε κα.νένα..

- Κόριε Μά.ριε! έπα.νά.λα.6ε ή φων1j.

Κοιτά.ζει πά.λι yόρω τοu κα.l πά.λι δε 6λέπει τίποτε.

-Έοω στά. πόδια. σα.ς, ξα.ν&πε ή ψωvή.

'Έσκuψε τότε κα.l είδε μέσ' στό σκοτάδι κά.τι ποlι σερνότα.ν πά.vω στό λι-

θόστρωτο.

-Δε μ~ γνωρίζετε , κόριε Μά.ριε; ~"Οχ ι.

- Ε!μα.ι ή Έπονlνrι.

857

Ό Μάριος ~σκυψε &.μέσω~. Πρα.γμιχτικιi, ~τα.ν ~ δuστuχισμένη α.ότ~ κο-πέλλα., με ~ντρικ~ ροuχα..

-Πώς 6ρ(σκεσα.ι έδώ;

- Πιοθα.ίνω, τοσ &:ποκρ(θ'r)ΚΕ.

-Πώς! εrσα.ι πληγωμένη; Στά.σοu νlι. σε μετα.ψέρομε μέσα. νιΧ σοσ δέ-σουν τίς πληγές σοu, α.1σθά.νεσα.ι νιΧ ε!σα.ι πολύ χτυπημένη; Από ποίί ν~ σε πιιiσω νdt μ-ΥJν πονέσεις; ποσ πονάς; 'Έ, sεν ε!να.ι κα.νένα.ς, έκεί Υ~ σε 001)

θ~σει; θεέ μοu! τί ~ρθες νiι. κιiνε(ς έδώ; τ( γuρεuες;

Κα.ί προσπα.θοσσε νlι. περάσει τό χέρι τοu &.πό κάτω t'r)ς, για. ν& τ-ΥJ σηκώσει.

Σψ.ώνοντιiς τψ, liγyιξε τό χέρι tΎ)ς.

Ή Έπονίνη g6γα.λε μια. ~δύνα.τ'r) ψων~ πόνου.

-Σ' εκα.να. κα.t πόνεσες; ρώτησε δ λΜριος.

-Λίγο.

-ΆλλιΧ έγώ μόνο τό χέρι σου ~γyιξα..

Σ-ήκωσε τότε τό χέρι της πρός τιΧ μάτια. τοσ Μιiριου. Κοlτα.ξε κα.l στ~

μέσ'rj τ'i)ι;; πα.λά.μηι;; ε!χε μιά. μα.όpΎ) ΠΑΎJΎfι·

- Τί lχειι;; στό χέρι; τ~ ρώτησε τα.pα.γμένος . - Τρυπ'ήθηκε.

- Τρuπ'ήθηκε! -Να.ι

-Πώς;

-Μι&. σψα.lpα. πέρα.σε.

-Πότε;

- Δεν εϊδα.τε ε να. τουφέκι πού σ&ς σημάδευε;

- Να.ί, κα.l ε να. χέρι ποu μπijκε μπροστlι. Χα.ί τδψpα.ξε.

-τΗτα.ν τό δικό μου χέρι.

Ό Μιiριος α.ίσθιχνότιχν ρίγος.

-"Αχ, δυστυχισμένο κορ{τσι! τί τρέλλα. ήτα.ν α.ότή ποu ~κα.νες! 'Άν

ε!να.ι μονάχα. α.uτό δεν πειρά.ζει. 'Άφησε να. σε μετα.φέρω σ' ενιχ κρε6&.τι να.

σοσ δέσουν τ-ΥJν πληγΥj κα.t ν' &.να.πα.υτεϊς. Δeν πεθα.ίνει δ ά.νθρωπaς &.πό ενα.

τρα.uμα. στό χέρι.

- Να.ί, ψιθύρισε έκείνη, &.λλlι. 'ή σψα.ίρα. τρύπησε το χέρι κιχt 6γηκε &.πό τήν πλά.τη μ.οu. 'Άδικα. eα. με σηκώσετε &.πο δω. Ν!Χ σάς πώ έγώ πώς

θ&. μοu δέσετε τό χέρι κα.λλiτερα. κι' &πό για.τρό. Κα.θ'Υjστε έδώ κοντά. μ.οu, πά.

νω σ' α.uτή τ'ήν πέτρα..

Ό ΜιΧριος όπ!Χκουσε. Ή Έπονίνη &:κοόμ.πησε το κεφ!Χλι της πιΧνω στα.

γόνα.τά; τοu κα.t χωρίς νιΧ τόν κοιτιΧζει, ε!πε:

-Τι κα.λά.! ΝιΧ, τώρα. δεν α.1σθά.νομα.ι κα.νένα. πόνο.

858

Σταμάτφε λίγο νά. μιλ!Χ. "fστερα, yuρlζοντας μέ κόπο τό κεψιiλι της, κοίταξε τ? Μάριο.

-Ξέρετε, κόριε Μάριε; Μέ πεlρaζε πολύ ποu σdς έ:6λεπα. νά. μπα.ίνετε 7έ κ::ίνο τbν κ'Υjπο. 'Ήταν &.νοφίΙΧ, &.φοu έyώ σ!Χς ε!χιχ δείξει τό σπlτι. Kat ταος, επρεπε νά. τ? σκεψτώ δτι ενιχς νέος σά.ν κ' έσ~ς ...

Στιχμιiτησε. 'Ύστεριχ πρόσθεσε μέ σπα.ριχχτικb χιχμόγελο:

- Σaς ψaιν6ιιοuν &σκημ:η , οέν ε!ναι ιiλήθεια.; Άκοuστε: Έδ6J ε!στε χιχμένος. Δε θά. ογεΤ ΧΙΧνένσ.ς ζωντσ.νός &.πό τό δ86ψραγμa. Έπlτηοες σdς έ:ψε

ρa &Μι. θά. σκοτωθείτε, είνιχι σίγοuρο. Κι' δμως, δταν ε!οα. νά. σάς σημα.Sεύ

οuν έοΙΧλΙΧ τό χέρι μοu στb στόμσ. τσu τσuφεκιοu. Σ~ς ψιχίνετιχι rσως παρ&.οοξο.

"'ΙΙθ~λα ν~ πεθάνω πρ!ν &πb σάς. ~οτσ.ν χτuπ~θηκα., σύρθηκιχ μέ κόπο &ς έ

οGι, χωρίς κανείς νά. μέ οεί καί χωρίς κα.νείς νά. μέ ΟΟ1Jθήσει. Σdς περίμενα.

κ' ελεγσ.: Δέ θάpθει άραγε &πό ΟGΙ; 'Ώ! α.!σθα.ν6μοuν τόάr; οuνα.t01Jζ πόνοuς!

Διiγκωνα. τά. ροuχα. μοu. Τιίιριχ εΙμιχι κα.λά.. θuμ~στε τ~ν fιμέpα. ποu μπij

κα στ-ή ν κιiμοι.ριi σ<Χς κα.ί κο ι -;ιiχτηκα. σ-.όv κα.θρέψτη σα.ς; Κιχt τ'ήν 'ήμέριχ

ΠΟΙ) σiς συνά.ντησιχ έκεί πού πλένανε οί γuνιχίκες; ΠG)ς κελα:ηοοuσοι.ν τά. ποu

λιiκια.! πόσος καιρός είνα.ι &π? τότε; Μοσ είχιχτε διίJσει ε να. πεvτόφριχyκο

κιχί σάς ε!πιχ: Δε θέλω τά. λεψτά. σα.ς. Τό π~ριχτε &πό κά.τω τοuλά.χιστοv;

S:έpω πώς οέν είστε πλσuσιος. Δέ σκέφτηκιχ va σiiς πώ ν&. τό πά.ρετε . τπτοι.ν

τόσr; 11ψιχίr;ς δ fιλιος! θuιιi.στε κuριε Μά.ριε; ~Α! τώριχ είμιχι εδτuχισμέvη!

"Ολοι Ξ.οGι θi πεθιiν(Jμε.

Ό Μάριος κr;;ίτα.ζε τή δuστυχισμΞvη κόp·η μέ οιχθειά. θλίψη. Τό οι.rμιχ

ετρεχε &13ιιiκσποι..

-"'Αχ! φιίJνΙΧξε ξσ.φνικά. 1) Έπονίνη, νά., πά.λι lpχετιχι ~ λιποθuμίιχ. Χά.

νομα.ι, χά.νr;ιια.ι &π~ τr;uς πόνοuς!

Κιχί οά.yκωνε τό πανωφόρι τ1Jς. Τά. πόδια. της τεντώθηκα.ν στό λιθό

στρωτο.

Έκείνη τ'iJ στιγμή, σ.ντήχησε ή φωνή τοσ μικροu Γιχ6ριci. Ε!χε &νε6εί

πάνω σ' Ε'/ΙΧ τριχπέζι κα.ί γέμιζε το μα.κρu τοuψέκι τοu κιχl τpα.γουοοuσε μέ

κέψι ε να. λαϊκό τpα.γοόδι:

Σά.ν 6λέπ' δ χωpοψόλιχκας μπpοστ~ τόν Λιχψαγιέτ,

Κρά.ζει -:ών ~λλωv τιίιv πα.ιοιιί>ν:

«Φεuγι6 , μωρέ παιοιά., ψεuγι6! "·

Ή Έποvίνη a·η.σηκώθηκε λίγο, ~κουσε κα.ί δστεριχ ψιθupισε:

-Έκείνο; είνιχι.

Κσ.ί γuρίζοντσ.ς στό Μά.ριο:

- Είvα.: ~ ά.δελψ6; μc.υ α.δτ6ς. Μ θέλω νά. μ1 οεϊ, θ~ με μιχλώσει.

-·ο ~δελψ6ς σοu! εrπε δ Μι:Υ.pιος, κα.t θυμήθηκε με πίκpa τήv !ντολή

859

πο•) &φ'Υjσε δ πσ,τέρσ,ς τοu, γιά. τούς θψ,ισ,8ιέροuς. Ποιός ε!να.ι δ ιiοελψός σου;

- Αuτδς ~ μικρ?ις ποu τραγοuοa.

Ό Μιiριος εκα.νε μ.ιά. κίνφ'Υj. "QΙ .}, ' Ι ' 'Ε ' Τ λ ' • - . μ,1 φuγετε, ε πε 'Yj ~ πονιν'Υj. ε ειωνω yp'Υjγορσ,.

Πραyμσ,τικά:, ή φωνή t'Yjς κο6όταν κάθε τόσο ιiπδ λόξuγγα τοu θσ,νοcτοu.

Πλφlα.ζε δσο μποροuσε το πρόσωπό τ'Υ/ς στο πρόσωπο •ou Μά.ριοu.

-Άκοuστε, τοu λέει. 'Έχω έπ&:νω μοu &πb χθές ενα γρ&:μμσ, γιά. σάς.

Mou είπαν ν~ τδ ρίξω στο τα.χuοpaμεϊο, ιiλλ~ το φuλαξα. Δέν ήθελα νά το λιΧοετε. Άλλά. θά. μέ μισοόσα.τε rσως, δτα.ν δστερα. &.πο λίγο σuνα.ντηθοσμε έκεί, yια.τί οί ψuχές ξ(f.vα.νταμώvοuν μετά. τ?ι θ& να το, δέν είναι &λ~θεισ,; Π&:ρτε

το γρ&:μμσ, σα.ς..

υ Αρπιχξε σπασμωδικά. το χ&ρι τοσ ΜιΧριοu και τ06α.λε στ~ ν τσέπη τrjς

μπλοuζα.ς της. '() Μά.ριος α1σθά.νθηκε πρα.yμα.τικιΧ ένα. χιχρτί μέσσ, στ'ήν τσέπη. - Πά.ρτε το, είπε ή Έπονίνη.

Ό Μά.ριος π'i)ρε τ~ν επιστολή. - Τιόρα. γιά. τον κόπο μ.οu, όποσχεθεϊτε μοu ... Άλλά. σώπσ,σε.

- Τί; ρώτησε δ Μ&:ριος.

- Πριϊ)τα. ν~ ιιοu όποσχεθείτε! - Σοu όπόσχομαι.

- Κuριε Μά.ριε, νά. μοu δώσετε εvα. φιλί έδω, στο μέτωπο, οτιχν μέ δείτε

γε;..ρή. θά. το αίσθα.νθώ.

"Αφησε το κεφάλι τr;; vά. πέσει πάλι στά. γ6να.τα τοu ΜιΧριου κ' !κλει

σε τά. μά.τια.. Ό Μά.ριος νόμ.ισ~ οτι εψ•ηε ή ψuχή tΎJς. ΊΙ ΈπονίvΎJ εμενε ιiκίνψη. ΆλλιΧ, έκεί ποίι δ -Μάριος τή θεωροuσε &.ποκοψισμένη γιά. πriντα.,

ά.νοιξε apγα. τά. μά.τια της, πού πά.νω τοuς καθόταν 6αρύς δ θά.να.τος, καί μέ

τόνο γλuκό, &.έρινο, ποu ψα.ινότοιy σόι. νά. προέρχετοιι &.πο τον &λλο κόσμο,

τοu είπε: - Κα.ί, θ:Χ οnς το πω πιιi, κupιε Μά.ριε, μοu φα.ίνετοcι οτι ε!χσ. για. σάς

κιiποιον lρωτα..

Προσπάθησε πιiλι νά. χα.μογελά:σει, ιiλλά. ξεψuχησε.

860

Ζ'

Ο Γ .ABPI.A~ ΥΓ10ι\ΟΓΙ~ΤΗ~ TQN ΑΓlΟ~Τ A~EQN

Ό Μriριος κριiτησε τήν uπόσχεσή του. 'Έσκυψε κ~ι &.σπά.στψε το χλι,ομδ &κείνο μέτωπο, ποu γυάλιζα.ν πάνω του πα.γωμένες στα.yόνες ίδρώτα.. Δεν lκα.νε &.πιaτί~ στ~ν Τιτίκ~. Άποχ~ιρέτησε, γι~ τελευτ~ι~ ψcιρά., ιιιά. δυστυχισμένη ψυχΎ}.

Τ~ν έπιστολΥj ποu τοΜωσε ή Έπονίνη, τήν πi'jρε δχι χωρις auyκίνηση. Άνuπομονοuσε νά. τΥι δια.6ιiaει. 'Έτσι εlνα.ι πλα.σμέν'Υj ή κα.pοι~ τοϋ &.νθρώπου. Μόλις είχε κλε!σει τά. μάτια. της 'ή δυστυχισμένη κοπέλλοc, ό Μιipιος 6ια.ζ6τα.ν

ν' &.νοίξει τό ypά.μμ~. Άκοόμπησε λοιπόν ιΧπα.λά. τή νεκρή κά;των κ' lψuyε.

Μπήκε στb κα.πηλείο κα.l πλησίασε σ' gνα ψwς. Ή οιεόθυνση ijτ~ν γρα.μ

μένη ά.πό γuνα.ιΚείο χέρι κ' "έγρα.φε;

«Πρός τόν κόρ ισν Μά.ρισν Πομερaό, οίκίσ. κ. Κοuρφερά;κ, δδός Ύα.λουρ

γε ίων &.ριθ. μ6» .

'Έσκισε τδ φά.κελλσ κα.l διά.6σ.σε:

«'Αγα.πημένε μου, δυ:ηυχGJς δ πα.τέρο:ς μσΙJ θέλε ι νά. φuγομε &π' σ.ίιτό

τδ σπίτι. 'Απόψε λσιπδν θά. μετα.φερθοuμε στήν δδό Ένόπλοu &.ριθ. 7. "Υστεριχ &.πό όχτώ μέρες θά. 6ρισκόμα.aτε στό Λονδίνο.

Τιτίκα., 4 'Ιουνίου».

Ό Μιiριος gf5λεπε yι?:ι.. πρώτη φορά. -::ό γριχφικό χιχρα.χτ'ήρα. τijς &.γα.πη

μένης του.

Αiιτ~ ποι) μεσολιΧ6ησ~ν μποροuμε ν& τ& ποuμε με λίγα. λόγια..

'Όλα. ~τα. ν ερyσ. . της ΈπονίνΎJς. 'Από τή 6ρα.οιά. της 3 'Ιουνίου, ouo πρά.yμα.τα. ε6α.λε στό μυα.λό της κα.ι 6ιΧλθηκε ν& τ?:ι.. πρ~γμα.τοποι'ήσει. Τό lf.vα.

ν' ά.πστρέψει τα. σχέδια. τοσ πιχτέριχ της κιχl τ6Jν κ~κοποιών κσ.τά. της δοοu

Πλσυμέτ, κα.l το &λλο να. χωρίσει το ΜιΧριο &.πό την Τιτίκα. ΒρΥ)κε πpιi>τα.

Ιf.να.ν &.λα.φρόμυα.λο νέο, πσv τοσ ψά.νηκε δια.σκεοα.στικο ν' &.λλάξει τ&:. ροuχα.

του κα.l νά ντυθeί γυνΙΧικεία., ετσι ή Έπονίνη ντύθηκε ~ντpα.ς . "rσ-tερ' &.π' α.οτ6 , ή Έπονίνη πΊ)yε στό Πεδίο τοu ~ Αρεω; κσ.ι πέτα.ξε το χσ.ρτάκι στό

Γιά.ννΎJ Άyι&.ννη . Πρα.yμα.τικ~ δ Γιά.ννης Άγιά.ννης, μόλις γόρισε στο σπίτι

του ε!πε στήν Τιτίκα;:

<<'Απόψε πρέπει ν' &.r:ρ~σομε α.uτό τό σπίτι κσ.ι να. μετσ.φερθοuμε στ~ν δ

δό Ένόπλοu, μα.ζt μ.ε την Ποινα.γιώτα.. Τήν ~λλη 6οομά.ο~ ψεόγομε γιά. τό

Λονδίνο» .

'R Τι-.ίκα. μόλις &κοuσε τό &.νοι.πά.ντεχο, κά.θησε κ' εγρα.ψε 6ιοι.στικ~ δυο

λόγιοι. aτό Μ&ριο. Άλλδι με ποιόν νδι τό στειλει; Μονοι.χ-ή της οέν !6γσ.ινε

861

ποτέ. Νι% στείλει τΥjν Πα.να.γιώτα. νι% τb τα.χuδρομ~σει, &.σφαλώι;: θιΧ παραξεvεuότrχν κrxt θdδειχvε τό γρc*.μμιχ. στόv κόριό τ1Jς. Μέσιχ. σ' Qtό-.η τ1jv Ιi.μ1)

χrχvία., ή Τιτίκιχ. εlδε &.νά.μεσα. &.πό τι% κά.γκελα. τ~~ σιδερ6πορτοις τοu κ~ποu τ'ήν Έπονίν1J μ' &.ντρικιΧ ροuχα, ποu τρ ιγύριζε &.διιiκοπα γύρω &.πο τον κήπο γιιΧ ν~ πα.ριχκολοuθεϊ κά.θε κίνφrι. Τή ψώνιχξε λοιπον ή Τιτίκα., νομίζοvτιiς

τψ γιιΧ vεα.ρό €ργά.τΥJ κα( τής εοωσε πέντε φράγκα ΚΙΧt τήv &πιστολ~, λέγοvtιiς τrις: «Σ~ς πιχριχκιχλώ, ιχότή τήν έπιστολή πrιγιχίνετέ τψ έκεϊ ποu γρά.

ψει ή διεύθuνσψ. Ή ,ΕπονίΚ1J εοιχ.λε τό γρά.μμα. στήν τσέΠ1) τrις κα.ί τήν &λλΥJ μέρσι. 5 Ίοuν!οu, πήγε στο σπίτι τοu Κοuρφεp~κ ν~ ζrιτ'ήσει το Μιipιο,

δχt δμως κ~ί yQ; τοϋ δώσει τήν έπιστολ~, ήθελε μόνο «Υ~ δεί» ,

Περίμενε να.ρθεϊ δ Μc*.ριος rι τοuλά.χιστοv δ Κοuρψερά.κ, γι~ Υ~ Sεϊ πά.ν

τοτε. υΟτα.ν δ Κοuρψερ~κ τijς εiπε: «π~ με στ~ δδοψριiγμrχτιχ», ή Έπονίv1J

φωτίστrικε &.πό μι~ lδέα κι' &.μέσω; τρά.6rιξε γι !Χ τήν πpαγμιχτοποίφ~ τrις.

Ν~ ρίξει τον έιχ.uτο τrις σέ κείνον τό θά.να.το, &πως θ~ τον ερριχνε κα.ί σ' δποιον

δήποτε &λλον, κrχί νιΧ σπρώξει καί τb Μάριο σ' αότόν. Άκολούθrισε λοιπόν τόν

ΚοuρψεpGtκ κrχί σuvέχεισι. το πλijθος, ως έκεί ποu θιΧ σήκωvσι.ν τό δοόψρα.γμrχ

κι' rlψοϋ πα.ρά.μεινε λίγο σ' α.ότό, έπειδή ήτα.ν 6έ6οt.ι'1) δτι δ Μιiριος δεν εiχε

ίδέιχ γιa τijν &.νιχχώpηση της Τιτ(κας θa πήγιχινε κι' ~πόψε στον κijπο, δπως

κά.θε 6ρά.8ι, τρά.6ηξε γι~ τΥ)ν δ8ό Πλοuμe-. κσι.l περίμενε έκεί τό Μιipιο. Ή

Έπονίν'Υ) εiχε σωστιΧ ύπολογίσει τήν &.πογο~τεuση ποu θιΧ δοκίμrχζε δ Μιiριοι;:,

δτα.ν θ&βpισκε κλειστό τό σπίτ~ . Στήν κα.τιiλληλη λοιπόν στιη~ή κά.λεσε τb

Μιiριο, έξ όνόμrχτος τών φίλων τοu, στό δΟδψρα.γμα. τijς δοοu Κα.ννrχ6ίδα.ς .

ΕίδιΧμε τί εγινε έκεr. Πέθανε μέ τijν τρα.yικ'ή έκείνη εότuχίιχ ποu οοκιμιiζει

ή κα.ρδιa ποu ζηλεύει καί ποu παρασέρνει στον rοιο θά.νιχτο κrχί τb &.γα.πη

μένο της πρόσωπο, λέγοντσι.ς: «'Έτσι τουλάχιστον δε θ~ σ' εχει κιχί κιχμμιa

&λλη!»,

Ό Μάριος φίλrισε κιχί ξιχνιχψίλησε τό . γριiμμα. τij~ Τιτίκιχς. Τόν &.γα.

ποuσε λοιπόν! Tou ήρθε, γιιΧ μι~ στιγμή, ή σκέψη δτι τώρα δεν πρέπει

ν~ πεθιiνει. Άλλ' &.μέσω~ σκέφτrικε: Άφοu ή Τιτίκα. φεύγει. Ό πιχτέρα.ς της την πιχίρνει στην Άγγλίιχ. κσ..ί δ ΠQtπποός μοu δέ σuμψώνφε σ' σι.ότό τό yιΧμο.

Ή &θλtQt μοίρα. μοu δέν &.λλά.ζει. Τί τ~ θέλω λοιπόν τij ζωή; Προτιμότερος

δ θιi νιχ τος;.

Σκέψτηκε -.ό-.ε οτι ε!χε δuό όποχρεώσεις νιΧ έκπληpώσει : νι% πληρο

ψορήσει τ'ήν Τιτίκα. γι~ το θιiνιχτό τοu, στέλνοντά.~ της τον τελεuτιχϊο τοu χαι

ρετισμό, κιχt y(ι.. σώσει ά.πό τ~ν κα.τα.στροψ~ τό 8uστuχισμ.ένο πσ..ιδί, τόν &.δελψο τijς Έποvίν1Jς, το γιο τοu θεpνα.Sιέροu .

'Έκοψε ενα. φύλλο ά.πό τό σημειωμα.τιiριό τοu κ' ~γριχψε με μολu6ι τά. πσι.-

pα:κιiτω:

«NGt ένωθοuμε ε!να.ι &.δόνσι.το. Έζ ~τη σα. τ~ ν ίiδεια. καί τ'ή 6οήθε ια. τοίί πα.πποu μοu κα.! μοu τ' &.ρνήθηκε. Εlμrχι φτωχός, δπως κιχt σό. ΥΗρθα. σ•σν

862

κ'ijπο &.λλ& 8έ σέ ορήκιχ. Σοuδωσιχ τό λόγο μοu. Πεθα.ίνω κα.l σ' tiγα.πω. ~οτα.ν

θιi δια.6~ζaις α.uτb τb σημείωμα, ~ ψuχ~ μοu θ~ 6pίσκετιχι κοντά: σοu κιχί θ& σοσ χιχμ.ογελd».

Άφοu δέν εlχε φιiκελλο ν& τό κλείσει, τό δίπλωσε στ& τέσσερα. κ' l· γρα.ψε στή μι~ πλεuρά. τή οιεuθuνσ'Υ):

«Πρό~ τijν δεσποινίδιχ Τιτίκιχν θερσιχνέμ:η, δοος 'Ενόπλου ιiριθ . 7». ~Εμεινε γιi. λίγο σκεφτικός, uστερα. ξα.νιi6yιχλε τό σrιμειωμιχτιiριό του

κ' lγριχψz στΥjν πρώτrι σελίοιχ:

«Όνομά.ζομα.ι Μιiριος ΠομερσU. Τό πτωμιχ μ.οu νa μετιχψερθεt στό σπίτι

τοσ π:χπποίί μοu, κ. Γιλνορμιiνδου, δδός Κιχλογρα.ιών &ριθ . 6». ~Εκρυψε τb σrιμειωμιχτιiριό τοu μέσα. στΥjν τσέπ!J τοu κ' uστερα. φώνα.ξε

το Γιχ6ριά.. · Το πα.ιδ1. lτρεξε πρόθυμοι κιχί μέ τήν εόγνωμ.οσUνrι ζωγρα.ψισμ.έ

νη στο πρόσωπο.

- θέλεις νa μο\ί κά.νε~ς μ.ιa χά.ρrι j -~ Ακου λέει, δ,τι θέλετε! ε!πε δ Γα.6ριά.ς . Χωρίς έσσ.ς, τώριχ θa ~μουν

μα.κα.ρίτrις.

- Βλέπεις α.ότό τό γρά.μμιχ;

-Να.ί.

- Πά.ρ ' το. Κα.ί tίγές tiμ.έσως tiπό τό δΟόψρα.γμα.. Ό Γα.6ριιΧς tiρχισε

ν~ ξuνει τ' α.uτί τοu μ' ά.'.Ι'Υ)συχίσ.. Αuριο τό πρωί , ,aς κα.t τό δίνεις έκετ ποu

γρt1-ψει, οές ... στήν δΟό Ένόπλοu ιiριθ. 7. - Κιχλά., &.ποκρίθηκε τό fιpωικb πιχιο(, ιiλλά. ~ν α.ύτοt κα.τα.λά.6οuν τό

δδόφριχγμα. κ' !γω λείπω;

- τό δΟόψρα.γμ.α. οέ θιΧ tό χτuπ'ήσοuν πρl\1 ξrιμερώσει, κα.θως φσ.ίνετα.ι,

κα.ί OUtε μπορο\ίν νat τό κα.τιχλά.οουy πpίν &.πό το μεσημέρι.

-~Ε, ~έ y!\Ιετα.ι νά. πιiω το γρά.μμ.α. σα.ς α.upιο τό πρωί; ρώτφε δ Γα.

tίριιiς.

- Αuριο τό πρωί ίσως ε!vα.ι ιiρyά. . Τό δδό:pρα.γμιχ θ& κuκλωθετ &.πό πα.ν

τοσ, θιi κλείσουν οι δρόμοι κα.ί δέ θιi μπορείς ν~ 6yείς d.πό πουθενά.. Τώρα. ιiμέσως πρέπει .

·ο Γιχ6ριά.ς έμε ινε στή θέσrι τοu ιiνα.ποφά.σιστος κ' lξυνε λυπrιμiνος τ'

α.uτί του. Ξα.ψνικ!Χ &ρπr1.ζει τό γρti.μμα. &.πό τά. χέρια. τοσ Μιiριοu κα.ί τοu λέει:

-Καλά.! ψεόyω.

Κ' εψuγε τρέχοvτα.ς &.πό τό στενό δpομά.κο Μοvτετοup .

Ό Γα.οριά.ς 'jκέψτηκε:

- Εrν:χι μόλις μεσιi'.Ιuχτα., rι δδός 'Ενόπλου οέ'.Ι είνα.ι κα.ί πολίι μα.κριti..

θά. πιiω το γριiμμιχ κα.t νιΧ προλr1.6ω νιΧ γυρίσω.

ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΟΔΟΣ ΕΝΟΠΛΟΥ

Α'

ΤΟ ~ΤΥΠΟΧΑΡΤΟ ΠΡΟΔΙΝΕΙ

Ένω -ή πόλ'Υ) τοίi Παρισιοίi 6ρισκόταν σ' αύτο τόν ιiνα6ρασμ6, δ Γιά.ννη;; Άγιciν'ιi'Υ)ς ε!χε μέσα τοu μεγciλη τσ.ρα.χ'ή. Μέσα σέ λίγες ώρες 'ή μοίρα τοu

κα.ί fι ψuχή τοu σκεπά.στψα.ν μέ μα.ίίρ11 σύννεψ!l.

Τ'ήν πα.ρα.μοy'ή της 5 'Iouyίou, δ Γιciννης Άγιciνν'Υ)ς μ~ζt μέ τ'ήν Τιτί

κα κα.ί τήν Π11να.γιώτα, έγκα.τα.στά.θηκε '3τήν δοον Ένόπλοu, οποu τόν περίμενε νέα περιπέτεια.

Ή Τιτίκα δεν έφuγε ciπδ τ'ήν δδό Πλοuμετ χωρίς ιiντίστα.σ'ΥJ. Πρώτη

φορά., ά.π~ τότε ποu ζοίiσαν μαζί, ή θέληση τοσ Γιά.ννη Άyιά.ννη καt ή θέλη

σrι τi'jς Τιτίκας ~ρθα.ν σ' &.ντ1θεσrι. Εrχε φο6rιθεϊ πολu δ Γιά.ννrις Άγιά.ννrις

d:πb τb σ'Υ)μείωμα ποu τον εiδοποιοοσε να. μετακομίσει κι' δ φό6ο;; αuτός τbν

εκανε :Χι.ιετά:πειστο. Νόμιζε πwς εlχε ιiyακα.λuφτεϊ καί καταδιωκόταν. Ή Τι

τίκα. :iναγκά:στηκε ν~ όποχωρήσει.

'Έφτασα•ι κι' οί δub στον όδb Ένόπλοu, χωρiς ν' d:νοίξοuν τά. χείλ'Υ) τοuς,

χωρίς ν' ιiντα.λλά.ξοuν μιά. λέξη, ~ταν ιiπορροψημένοι δ καθένας τοuς στίς

δικές τοu σκέψεις. Ό Γιά.ννrις Άγιά.νν'Υ)ς ~ταν ciν'ήσuχος, ώστε δεν έ6λεπε

τή θλίψΎJ της Τιτίκα.ς κ' ή Ίιτίκα. τόσο θλιμ.ένΎ), ιlιστε δέν l6λεπε τijν dνη

σuχία. τοίi Γιά.ννrι Άyιά.ννη.

'Ο Γιά.ννης Άyιά.ννrις, δπως; εrο11με, πήρε μαζί τοu και τ~ν Παναγιώ

τα, πράγμα ποu δεν είχε κά.νει στίς προηγούμενες ιiποuσίες τοu. Προαισθανό

ταν δτι sε θά. ξαναγύριζε στ'ήν δδδ Πλοuμέτ, καί δε μποpοσσε οi.ίτε ν' &.ψήσει

πίσω τοu τ'ήν Ιlαναγιώτα, οίίτε καί νά. τi'jς πεί το μuστικό τοu.

Κατά. τ'ήν ιiναχώρφrι ιiπb τ'ήν δδο Πλοuμiτ, ποu περισσότερο sμοια.ζε μέ

864

ψυγή, δ ΓιιΧννης ΆγιιΧννης οεν πi)ρε τίποτε &λλο μα.ζί τοu, έκτος άπο τ~ μικρ~ έκείνη 6α.λίτσα , ΠΟΙJ ή Τιτίκα τ~ν είχε όνομ.ιΧσει «~ &.χώριστψ>. τ~ μπα.οσλα. με τα. ροuχα. για. να. μετα.ψερθοuν, !πρεπε νσ.. χρ-ησιμοποιηθοuν &.χθοψόροι,

κα.t οι &χθοψόροι είνα.ι τόσοι μ.ά.ρτυρες. Κά.λεσα.ν · λοιποv ενα. Ιiyορα.ϊο ά.μά.ξι

κ' εψυyα.ν μ' α.uτό.

"fστερα. &.πο μεγά.λη έπιμ.ονή ή ΙΙα.να.γιώτα. πijρε τήν άδεια. να. πιiρει ενα. μπόγο με μερ ικα. ψορέμα.τα.. Ή Τιτίκα. πηρε μόνο τα. χαρτιά. της.

Για. περ ισσότερη προψuλα.ξη εψuγα.ν ορciδι άπό τ~ν δδό Πλουμέτ κ' ~ Τι

τίκα. opijY.Z χρόνο να. γρά.ψει στο Μά.ριο. Στην δδο Ένόπλου εψτα.σοcν νuχτοc. 'Έπεσα.ν κα.ι κοιμ'fιθηκα.ν σιωπηλά; .

Τό σπίτι σ' έκείν'Υ) τήν δοο 6ρισκότα.ν σέ μια. πίσω α.όλή, στο δεύτερο

πιiτωμα. κα.t εlχε δυο κρε6α.τοκά.μα.ρες, μια. τρα.;τεζοcρία. κα.ί μια. κουζlνrι, κον

τα. στrιν τρα.πεζα.ρία.. Ή κουζίνα. είχε χώρο γι~ να. κοιμliτα.ι ή Πα.να.γιώτα.. Ή τρα.πεζcφ(α. Υjτα.ν μα.ζ ί. κα.t ιΧντιθά.λα.μο; κrι.t χώριζε τί.ι;; δυο κρε6Μοκά.

μα.ρει;;.

UΟτοcν εφτοcσα.ν έκεί, δ ΓιιΧννrι; Άγιά.ννη~ &.νά.πνευσε. Κα.ί πρώτ' &.π'

δλα. ψρόντισε νrι. πά.ρει κpντά. του «τ'ijv ιΧχώρ ιστψ . Κοιμ'fιθηκε κα.λιΧ. Ή νύ

χτα. είνα. ι κα.λbς σόμοουλος, κα.θwς λένε, &.λλrι. κα.τευνιiζει κιόλα.ς. Την &λλη

μέρα. ξuπνησε εuθυμ.ος . Βρijκε πολu κα.λή τήν τρα.πεζα.ρία , ένώ ήταν έλεεινrι,

έπιπλωμ.ένη μ.' ενα. πα.λιό σψογγυλδ τρα.πέζι, ενα. χα.μηλο μποuφέ μ' εvrιν κα.

θρέψτη με κλίση &.πb τ(ι. πά. 'ιω, με μια. σα.ρα.κοψα.γωμένη πολυθρόνα. κα.ί. με

ρικες πα.λιές έπίσης κα.ρέκλες, ποu πά.νω τοuς είχε &.κουμπ'fισει τσ.. πράγμα.τα.

ποu μ.ετά.ψερε &.πό τ' ~λλο σπίτι ή Πανα.γιώτα.. Μέσα. σ' αuτά. δια.κρινότα.ν ή

στολή έΟνοφuλα.κα., ποu είχε δ Γιά.νν'Υ)ς Άγιά.ννης. Ή Τιτίκα. εtχε ζητήσει dπb τήν Παναγιώτα. ν& τijς ψέρει λίγο ζωμο

στο οωμά.τιό της κα.ί μόνο το 6ρά.οι έμψαν(στηκε .

Κα.τα. τις πέντε τ' ά.πόγευμ.ο:, ή Πα.νο:γιώτrι ποu ·Π'Υ)γα.ινοερχόταν &.πα.

σχολημένη μ.έ την τακτοποίηση τοσ νοικοκυριοσ, δ.ψ'Υ)σε πιΧνω στό τρα.πέζι

μια. κότα. κρόα., ποu rι Τιτίκα. πλησίσ.σε νόι τη οεt, μόνο γιόι να. μή χα.λά.σε ι

τb χατήρι τοσ πατέρα. της, δέ θέλησε δμως ν&. φάει, προψα.σίστ'Υ)κε πονοκέ

cpα.λο, κα.ληνόχτησε καί κλείστηκε στο οωι1ά.τι6 τ'Υjς .

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννηι;; έψα.γε μια. ψτεροόγα μ.έ δρεξη. Άπορροψημένοι;; &.πο τlς σκέψεις του μόλις είχε dκοuσει τήν Πα.να.γιώτα. ποu τοσ είπε:

- Κόριε, στο Πα.ρ ίσι εχει τοιρα.χές. Χ τυπιοΟντα.ι.

Σηκιj)Οηκε ά:πο το τραπέζι κ ι' &ρχισε ν1ι. περπα.τa. ιiπό το πα.ρά.θυρο στΥjν

πόρτα. κι' &.πο τήν πόρτα. στό πα.ριiθυρο, δλο κοιt πιο ήσuχοισμένος.

uΟσο Ύjρεμ.οuσε κοιt συγκέντρωνε τίς σκέψεις του, ή Τιτίκα., ή μόνΎJ του

φροντίδα. επα.νερχότα.ν στο νοu το~. 'Όχι πwς τον &.νησυχοuσε έκείνος δ πονοκέψα.λος, ποu τbν πηρε γιat μ.ικρή νευρική κρίση , συνηθισμένη στην 'ήλικ(α.

της, γιfι. Ο'jννεψο τr1 ς στιγμής, &.λλόι σκεφτόταν τb μέλλον της, κα.ί, δπως

Οί fπrι.ναστάτFι; )}τα·γ 6έ6αιοι. γιά τό σ(.γο,ιρο Α(ινατσ ποt το~tς: περlμΕνε. tΤπε

ρασπίζονταν τιΊ δΜφρrιγμιί τοι•ς Αrιρρrtλfrι. ι'tποφωτισμένοι νό. πέσουν μαζi μ' αίrrό.

865

πά.ντιχ, μέ τρuψερότητιχ κιχt φuχριχιμία.. Δέν i!6λεπε τίποτε πιιΧ ποu μ.ποροuσε

νΓι. στιχθεϊ εμπόδιο στο νά ξα.να.οροσν την πιχλιά ιiρμονικ~ τοuς ζω~. Είνα.ι

στιγμες ποu δλα ι.ι~ς ψαί•;οντα.ι μαuρα. κι' &δόνατα, κι' ιiλλες πά.λι στιγμές

δλα. εi.ίκολα. κ' εόχά.ριστιχ . Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης 6ρισκότα.ν σέ μ.ιιΧ &.π6 τίς

κα.λΕς στιγμές . Σuν~θως α.ότές έρχοντα.ι uστερα &.πό τίς κα.κές, 8πως ή μέρα.

μετά τη νόχτιχ, για.τί α.ότος ε!να.ι στο 6ά.θος δ νόμος τijς ψόσης, fι οια.οοχΎ),

~ ένα.λλα.γrι. Μελετοuσε τίς λεπτομέρειες τοσ τιχξιδιοu τοu μέ τήν Τιτίκα. στην

'Αγγλία, δποu κα.ί πίστευε δτι θά ορεί τήν ~ρεμίιχ τοu κα.ί τήν είιτuχίιχ τοu.

~Ετσι, κα.θι!)ς περπα.τοuσε &pγα. χα.ί σχεψτότα.ν ιχίιτΟι. τα. πρ&.γμοιτα, τό μ&.τι

τοu έπεσε σέ κά.τι πα.ρά.ξενο.

Είδε μπροστά. τοu μέσα. στον χα.θρέψτ'Υj, ποu κρεμόταν πά.νω &.πό τό μποu

ψέ γυρτός τίς πα.ρα.χά.τω γριχμμές :

«'Αγαπημένε μοu, δuστuχώς δ πατέρας μοu θέλει νδι ψύγοuμ.ε &μέσως aπ'

α.ίιτο τό σπίτι. Άπ6ψε λοιπόν θά. μετα.ψεpθοuμε στήν όδΟ Ένόπλοu cί..ριθ. 7, κα.ί σε όχτdJ μέρε ·; θ~ ορισκόμα.στε στην 'Αγγλία..

Τιτίκα, 4 'Ιοuνίοu» .

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης i!μεινε κα.τά.πληκτος.

Ή Τιτίκcι είχε ά.ψ~σει τό στυπόχαρτο πά.νω στο μποuψέ κα.ι είχε ξεχά.

σε ι δτι στεγνιί)νοντα.ς τή μ.ελά.νη μ' α.uτό, είχα.ν ά.ποτuπωθεί τΓι. γρ&.μμοι1:α.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης είχε τώρα. μ.προστδι στdι μά.τια. τοu τό γρά.ι.ιμα ποu

εγρα.φε fι Τιτίκα. τΥjν προηγούμενη μέρα. πρός to Μά.ριο .

Πρα.γμιχ &πλδ, &.λλά γ ι~ το Γιά.ννη Άγιά.ννη κερα.uνο66λο.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης πλησίοr.σε πιό κοντά., ξσ;yα.οιά.οα.σε α.ότό τό γρά.μ

μα. κα.ί δέν 1jθελε νΓ.ι. πιστέψει στα. μά.τια. ._ω, τοu φα.ινότα.ν σα.ν δφθα.λμιχπά.τη.

Π~pε στιΧ χέρια. τοu τb στuπόχα.pτο, το κοίταξε, είδε δτι πρα.γμα.τικά.

ε!νιχι δ γρα.ψικός χα.ριχχτήpα.ς της Τιτίκ11.ς, 6ε6α.ιώθηκε, κ11.τά.λα.6ε καλ τ' ά

φησε πά.λι πά.νω στο μπουφέ, κά.τω &.πο τον κα.θρέψτη, 8πως ~τα.ν κα.l πρίν.

'Έπεσε πά.νω σε μιΓ.ι. κα.ρέκλα. σuντpιμ.ένος . Κά.θε ά.λλη σκέψη έξα.ψα.νίστηκε, &ι:pησε κατιΧ μέρος δλοuς. τοuς κ~νSuνοu; κσ;t το μόνο ποu σκεςρ-.6τσ;ν

πικρά fιτα.ν δτι "έχα.νε ενα. πλά.σμιχ, στο δποίο συγκεντρωνόταν δλη τοu fι &.γ«πη π&.νω στή γη.

Ό οuστuχισμένος Γιιiννηc: Άγιά.νvης, δέν &.γα.ποuσε 6έ6α.ια. τήν Τιτίκα

δια.φοpεtικιΧ d.π' o,tt ενα.ς πα.τέpα.ς. Άλλά μέσα σ' αuτο το πα.τρικο α.rσθημ.α. σuγκεντρωνότcι;ν κά.θε λογής &.γά.πη, ποu ·οέν είχε νοιώσει σ' 8λη τοu τή ζωή .

Άγα.ποuσε την Τιτίκα σ&'Ι κόρη τοu, τΥjν ιiγα.ποuσε κα.ί σ&ν &.οελψή τοu κ'

έπειδη θέν :.!χε γνωρίσει ποτέ οi.ίτε ερωμένη, οi.ίτε σίιζuγο κα.ί fι ψόση ε!να.ι

δανειστης ποu οε οέχετα.ι κιχνένιχ οιοιμαρτυρη:.ι.ένο γρα.:.ιμ&.τιο, uπηρχε καί

τό α.ίσθημα. α.uτό, τό &.να.πολλοτρίωτο, το ~σ6ηστο, &.να.κα.τεμένο με τ' άλλα &:μ.u8ρdt, &.όριστα., &.νίοεα., &.γνό, οόρό:ν~ο, &.γγελικό, θείο, &λλιi πραγμ.cιτ ικ6.

55

866

"Ώστε οιuτο ποu κuρ!ω\; λέμε !ρωτο:. 6ρισχ6το:.ν μέσο:. στο ~πειρο της στορ

γης τοu κα.t της dγάπ'Υ)ς τοu προς τ~ν Τιτίκα., dλλά. 8πως 6ρ1σκετο:.ι ~ ψλέ-

6ο:. το χρuσά.ψι μέσ' στο 6οuνό, σκοτεινη κα.t πα.ρθενικ~.

UΟτο:.ν εlδε οτι τά. πά.ντοι ε!χο:.ν τελειώσει πιά., δτι ~ Τιτίκα. εψεuγε, δτι γλuστροuσε μέσα. ιiπb τά. χέρια. τοu, δτι ~τα.ν σύννεψο, δτι ~το:.ν νερό, δτο:.ν 6ε-

6ο:.ιώθrικε δτι &λλο\; ~το:.ν δ πόθοι;; της κο:.ροι~ς τη\;, &λλος δ σκοπός της ζωής

τ'Υ)ς, α.ότος ~τα.ν μόνο πα.τέρο:.ς, ενοιωσε δριμύ, &.νuπόψορο πόνο στην κο:.ρ8ιci.

Νά. κά.νει δ,τι !κα.νε γι' ο:.ότ'ήν κο:.t τελικά. νά. μ.'ήν εlνα.ι τίποτε σ' ο:.ότ~ν!

Άνο:.τρίχιοr.σε! ~ρθε σ' ci.γωνίο:., eπο:.νο:.στciτησε δ εγωισμός τοu κα.ί μ.οόγκρισε &γρια. μέσα. στην &6uσσο α.uτrι τοσ &.νθρώποu.

Πηpε πά.λι σt~ χέρια. τοu το στuπόχα.ρτο κα.t 6ε6α.ιώθηκε ιiκόμ.η μια. φορά.. ~Εμ.εινε μα.ρμοφωμένος, κερα.uνά.πληκτος, ιιέ τό μ.ά.τι κο:.ρψωμένο πά.νω

σέ κείνες τlς λέξεις. Τόσrι σκaτεινια. lδειχνε ~ εκφρα.σrι, ώστε &ν τόν l6λεπε κα.νεtι;; θ&λεγε δτι δλο:. μέσο:. τοu γκρεμ(στ'Υ)κο:.ν, δτι μέσα. στ'ήv ψuχij τοu 4-νοιξε Μρο:.θρο.

'Έφερε στο voG τ?ιJ δρισμένο:. περιστα.τικιi, ~μερομrινίες, κοκκινίσμα.τα.,

χλωμιciσμο:.τα. της Τιτίκσ;ς κ11.l είπε μέσα. τοu: Αuτος είνα.ι! θuμ~θrικε το Μά.ριο. Δέ γνώριζε τ' ονομά. τοu, &.λλdt 6ρi)κε ιiμέσωι;; τόν ά-νθρωπο. Άνο:.

πόλφε τον ά.γνωστο νεα.νίιχ, ποu περιφερότα.ν στον κijπο τοu Λοuξεμ6οόργοu,

τον &θλιο zκεϊνον, τό μηοο:.μινο κιχt Ίιλίθιο, τον &vιχvορο, για.τt ιiνα.νδρία. είνα.ι

νά. κάνει κα.νεiς γλuκά. μάτια. σέ κορίτσια. ποu. 6ρίσκοντα.ι κοντά. στόv ci.ψο

σιωμένο πιχτέρα. τοuς.

Ό Γιά.vνης Άγιά.νvης, ιiφοu σχ1jμά.τισε πεποίθφη δτι τ& πά.ντα. προέρ

χοντα.ν &πό κείνον, κοίτα.ξε μέσα. τοu. κα.i 8ιά.κρινε ιν11. ψά.σμα.: Το μ!σος.

Οι μεγάλοι πόνοι φέρνοuν τήv ιiπόγνωση. Ό &νθρωπος ποu τοuς δοκι

μάζει, νοιώθει v~ τοG φεύγει ή Ούvιχμ.η, vΓι. τον έyκα.τα.λείπει τό θάρρος.

Κ11.τa τij νεότψο:. rι έπίσκεψή τοuς ε!να.ι θλι6ερή, &.ργ6τψ" ε!νοιι τροιγική.

Άλλοίμονο! κι' οτα.v τό α.ίμα. είvο:.ι ζεστό, τιΧ ~λλι&. ~Gρα., τό κεφciλι στέ

κετα.ι lσιο πά.νω στb κορμ1, 8πως ή ψλ6γσ. π<Χνω στη λσ.μ.π<Χ8σι. , δτσι.ν το κοu-

6ά.ρι τής ζωής ε!να.ι &κ6μ'Υ) ci.ξετόλιyο, δτοιν ~ κοιρδιά. χτuπιi δuνα.τά. &.πό

τοuς πα.λμοuς τής ιiγ~πης, ποu μποροuν y' ά.vτα.ποδοθοuv σ' ~ότ~ν, δτ~ν lχεt

κα.νείς δλο τον κα.ιρο μπροστά. τοu YOt &πσ.ΥΟ?θώσει τijν κα.το:.στpοψή, /;ίτα,y

ολες οί γuvα.ίκες κ' δλιχ τα. χα.μόγελα. μα.ς οίνοuν ηπίοες, δτα.ν ολο το μέλλον

κ' δλος δ δpίζοντα.ι;; ε!να.ι ά.νοικτ&., δτο:.v ή Οόvα.μη της ζωής βρ(σκετα.ι στην ιiκ

μή τ-ης, κιχί τότε &.Κόμη fι ιiπελπισία είvα.ι πρα.γμσ. φριχτό, πολu περισσότερο

στdι. γερά.μα.τα. δτα.ν τΓι. χρόνια. εχοuν κά.vει φτερ!Ζ κ' ιiρχίζει δ ά.νθρωπο~ ν&

δισ.κρίνει τ' . &στέρια. τοu θα.νά.τοu!

'Ενώ ~τα.ν 6υθισμένος σ' α.ότες τίς μσ.uρες σκέψεις, μπijκε μέσα. ~ Ιlο:.

να.γιώτα.. Σηκώθηκε δ Γιάννης Άγιά.ννη~ κα.t τη ρώτησε: - Κοιl σέ ποι6 μ.έροι;; ε!να.ι, ξέρεις;

"Εκπληκ~71 ~ Π~ν~γιώτ~ ~όν ρώτφe κι' ~ότ'ή: - τι πpdγμα., κύριε;

-Δε μοσ ε!πες πρό όλιγοu, πώς κriπou χτuπιοσν~~ι;

867

-"Α! ν~ί, κύριε, ιiποκρίθηκε ~ π~ν~γιώτ~. 'Εκεί κοιτ& τόν &γιο Μεppύ.

Πολλέ<ii φορές ιiπό τ~ 6άθη τfί'ii σuνεί8ησij<ίϊ μ~ς !ρχετοιι, χωρlς ν~ τό

κοιτοιλιΧ6ομε, μιά. μ'Υ)χοινικ~ ένέργει~. 'Έτσι, κιiτω &.πό Πjν ι'J}θηση μι&ς τέτοι~ς, δίχως ά.λλο, ένέργειοις, ύστεροι dπο πέντε λεπτ& 6ρισκότοιν στο δρόμο.

'Ήτα.'/ χωρίς κα.πέλλο, κ~θισμένας πιiνω σέ μι~ μ.εγιiλη πέτρ~, !ξω ιiπό

τΎjν πόρτοι τοu, ψιχινότοιν σά. ν& πρόσεχε κιΧτι ν' &.κοόσει.

Ε!χε πιά. νυχτώσει.

Β'

ΓlΟΛΕΜΟ iTA ΦΑΝΑΡΙΑ

Πόση &ρ~ !μεινε στη θέσrι έκείνη, μέσ~ στί<ίi τρ~γι~~ς; σκέψεις; 'tou, ο1Jτε κι' δ ϊδιοι;; δε μποpοuσε ν& πεί.

Ό ·δρόμος 'ijτοιν ερημος. Μερικοt γείτονες, ποu γόριζοιν 6ιαστικοt στ!Χ.

σπί.ιοι τοuς, οuτε τόν πρόσεξ~ν σχεδόν. Σέ &ρ~ κινSόνοu δ κ~θένοις φρον

τίζει μόνο γιά. τον έα.uτό τοu. ΈΧείνοι;; ποu α,νοι6ε τά. φοcνιiριοι ~pθε ΧΙΧL &νοιψε ~ότό πού 'ijτα.ν ιiκρι6ώς ιiπένοιντι iπό τ'ijν πόρτα. τοσ Γιriννη Άγιιiν

νη κ' !φuγε.

Στό μετοc.ξu σ~μοιινε ~ κιχμπιiνιχ τοu κινδύνGu κοιt ιiκοuότιχν θόpu6Gς dπό φωνές; σά.ν ψικuμι~. Μέσα. σ' 8λη α.ότή •ήν. τα.ρα.χΎj ιiκοόστηκe •ό ρολόι

τfίς κοντιν~ς ~κκλησ(~ς ποu χτuποσσε lντεχιχ ώρες 6ιχρι& χα.ί χωρίς νιΧ 6ιιi

ζεται, γιατί 'ή cpων'ij tGO κινδόνοu ε!ν~ι δ α,yθpωπος, ~ ώ~ ε!νοιι ~00 θεοΟ. Ό Γι6.ννη~ Άγι&;ννης lμ.ενε κε! <iκlνη'tος, μ' δλο ποu ή {J)pσ. ~τσ.ν πpο

χωp'Υ)μένη. Σχεδον την 'ίδιοι ίiιροι ιiκοuστηκε δuνοιτΎj δμο6ροντίοι &.πο το μέρος

τΥ)ς ιiγGpdς κι' ιiμέσως μι!Χ. δεύτερη σcpGδpό'tεpη ιiπό τi)ν πρώτη. 'Ήτοιν,

κα.θιbς φ~ίνετσι.ι ~ ~πίθεσ'Υ/ χα.•& τοu δοοφpιΧγμοιτος τ~ς δοοσ Κοιννσι.οlδοι<ii.

<Ο Γιιi.ννης Άγιιi.νΨης ξαφνιιi.στηκε, γόρισε και κοίταξε πρός τό μέρος ά.π'

8ποu ιiκοόσ'tΥjΚΕ δ κρότος, uσ'tερ~ σ'tσι.όρωσε πιiλι τ& χέρισι., lγειpε το κεφάλι πάνω σ'tό στήθος τοu κ' !πεσε σ'tίς όδuνηpές σκέψεις τοu.

'Εκεί, 6uθισμένGς στοuς σuλλGγισμGuς τοu, α,κGuσε 6~μα.τοι στό δρόμο,

κοντά τοu, ~κωσε τό κεφιiλι κ~ι στό φώς τοσ φ~νσι.ριοσ ε!δε lνσι. πσι.ιδt ε!)θuι.ιο ποu ~pχότσ.ν, ήτοιν δ Γοι6pιιiς.

Ό Γοc6ριά.ς ΚGίτ~ζε στόν ιiέρ~, σά. ν' ιiνα.ζηtGΟσε κriτι, uστεροι χοιμi)λω-

868

σε τά. μάτια., σηκωνότιχν · στtς μότες των ποδιών τοu κ~ί π~σπά:τεuε τίς πόρ

τες κιχ.ί τά. π~ρά:θuριχ., δλιχ. κλειστά. κι' ά.μπα.ρωμένιχ.

Άφοu κοίτ~ξε πέντ' εξ~ πόρτες κα.ί πα.ρ&.θuριχ., ά.να.σήκωσε τούς ι!ιμοuς

κσ.ι μουρμούρισε:

- Νά. π&.ρ' -iι όpγή!

:Ε:σ.νιχκοίτιχξε ψηλά..

Ό Γιιiννη~ Άγιιiννη~ μπήκε σέ περιέργεια.. - Τί θέλεις μικρέ; τί ζ~τaς;

- Μικpόζ εlσιχι σό! Πεινώ, ιiποκρίθηκε δ Γσ.6ρι&.ς.

Ό Γιιiννης Άγιιiννης εψσ.ξε στ~ν τσέπη του κ' !6γιχλε ενιχ πεντόφριχγκο.

Άλλά. , στο , μετ~ξό, δ r~6ριά.ς εlχε σκόψει κιχ.ι πηρε μιά. πέτρα. ά.πό

τό δρόμο. Εlχε δεί τό ά.νιχ.μένο φσ.νιiρι. -Μ π&.! είπε, lχετε κσ.t ψσ.νιiριιχ ά.νιχμένιχ! Αuτό ε!νιχι ά.τιχξlιχ. Ή τά.

ξη επι66.λει δποu uπά.ρχει φα.νά.ρι ά.να.μένο νά. τό σπά.ζομε.

Κ' lρριξε τ'ήν πέτρα. του στό φιχνάpι, τά. yυιχ.λιά. του lyινα.ν θρόψα.λα. κ' lπεσα.ν στο λιθό:1:pωτο μέ μεγιiλο κρότο.

Τό φα.νάρι κιν'ήθηκε δuνιχτa πέρα. - δώθε κ' lσ6~σε. Ό Sρόμος σκο'tε!

νια.σε ά.μέσως .

'Έτσι! Τώρα. ε ίσα. ι &ντά.ξει γέρο - ορ6με , πού ψόpεσες το νvχτικό σου

σκοσφο.

Κα.ί γuρίζοντ~ς προς •ο Γιά.ννη Άγιιiννη, τοσ ε!πε:

-'Εκείνες εκετ τtς κολώνες τοu Άpχείου, ήτιχν ιiνιiγκη νσ. 6ρεθεϊ κιΧποιος •p6πος νά. 'tίς κά.νομ.ε δδόφρα.γμιχ.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης πλησίιχ.σε τό Γιχ.6ριa ψιθuρ ίζοντα.ς, σά. νά. μιλοuσε

στόν έα.υτό του.

- Φτωχό πα.ιδί! πεινιΧς.

κ~ι τοΜ~λε στο χέρι τό νόμισμα..

Ό Γιχ.Ι!iριά.ς σήκωσε τη μότη, ξιχ.ψνια.σμένος ά.πό τό μέγεθος τοu νομί

σματος, τό νόμισε για. χά.λκινο τών τεσσά.ρων σολδίων . Το κοίτιχ.ξε μεσ' στο

σκοτά.8ι κ' fι γuσ.λά.~ιχ. 'tOU 'tόν θά.μπωσε. 'Ήξερε μόνο «έξ ά.κο'Υjς>> τa πεν

τόφρα.γκα., χά.ρηκε λοιπόν πολό, 6λέποντα.ς ενα. ά.π' ιχ.&τά. στην πιχ.λιiμη τοu.

ΊΌ κοίτα.ξε μέ θιχυμιχ.σμό λίγες στιγμές κα.t γυρίζοντιχς προς το Γιά:ννη Άγιά.ννη, τοQ πρότεινε πίσω το νόμισμιχ. κιχ.ί 'tOV ε!πε μέ μεγα.λοπpέπειιχ;

- Ilά.p' το, κόριε το πεντόφρα.γκό σοu, έμένα. μ' ά.ρέσει Κιχ.λλ€τερ«- νά.

σπιiω ψrχ.νιiρια.. Αuτδ eοω ε!να.ι θεριό μέ πέντε μεγιiλσ. νuχισ.., ά.λλά. εμένα. οέ μέ γρσ.τσοuνa. Αότά. οέ μέ πσ.ρα.πλσ.νοσν .

- " Ακουσε, πα.ιδί μου, οέν εχεις μ&.να.; - Μά.να.; μπορεί ν&χω κιχί περισσότερο ά.πο σένιχ, ά.πά.ντησε .δ Γα.6ρι6.ς.

- Φόλιχ.ξέ το λο ιπόν γιa τη μά.νίi σοu. Τα. λόγια. ιχ.ότ!Χ εκα.να.ν εντύπωση στο Γα.6ριά:.

-'Αλήθεια. τό λές; θέν μοσ τό θίνεις για. να. μij σπά.ω τα. φανά.ρια; - Σπά.σε ο,τι θέλειι;.

-Είσαι κα.θwς πρέπει άνθρωπος! φώναξε δ Γα6ριάς.

Κ' lχωσε το vόιιισιια σ-τ;Υjv τσέπη 'tOI),

-Είστε γείτονα.ι; &οιί>; ρώτησε το πα.ιοC.

-Να.!, για.τι:

-Μπορείτε να. μοu δείξετε τόv &ριθ. 7; - Τίν τον θέλεις;

869

Τό πα,ιθl δίστασε, ν' d.πα.ντijσει, φο6ijθηκε μijν είπε πολλά στόν &γνωστο

&vθρωπο. 'Έχωσε τα. οά.χ-tυλά. tου, μέσα. στα. μα.λλια. τοσ κεψα.λιοσ του κα.t περιορίστ'Υ)κε νά. πεί :

-Τίποτε, ετσι ρωτώ.

0[ όποψ(ες Χά.ΥΟUΥ πολλ~ς φορές τΟΥ &νθpωπο μά.ντη. -Μήπως: σο σ οι(>σα.vε vα. μοσ φέρ'Υ)ς ε να. γρά.μμα. ΠΟΙJ περιμένω; Ρώτ'Υ)σε

δ Γιά.vvης Άγ~ά.vvης το πα.ιοί.

- Σέ σiς; είπε δ Γα.6pιά.ς . Κα.t γuνα.ίκα. είσ-τ;ε σείς!

-Το γρά.μμα. είνα.ι γιά. τη δεσποινίδα. Τιτίκα., lτσι οέ γράφει &.πάνω;

κοίτα.ξε νά. θείς.

-Τιτίκα. ... να.ί, νοιιίζω πιhς ε!να.ι gνα. τέτοιο πα.ριΧξενο 1\νομα..

-Κοίταξε a.ν είνα.ί α.uτό, θά. μοu το θώσεις έμ.ένα., έγw θά της το πά.ω.

- Τό-τ;ε λοιπbν πρέπει ν&:. ξέρετε δτι μ' ~στειλα.ν &πό τό δΟόφραγμα..

- Βέ6α.ια., είπε δ Γιά.ννης Άγιά.vνΥ)ς.

Ό Γσ.6pιά.ς, εχωσε τb χέρι σε μιά τσέπη κ' ε6γα.λε ενσ. χαρτί διπλωμένο

στά τέσσερα..

-Κοίταζε κα.λά., είπε στο Γι&.νvΥj Άγιά.νΥΥj, α.ότό τό γρ&.μμα. θέλει σε-

6α.σμ6, Ιtρχετα.ι &.πο τ-Υ)ν προσωριν-Υ) κu6έpYYJO'YJ.

- Δό; μοu τι:>, είπε δ ΓιιΧvνΥjς ΆγιιΧννης.

Ό Γα6ριά.ς κρα.τοuσε τό χα.ρτt πά.νω &.πό τό κεφά.λι τοu.

- M'i) νομίσεις οτι α.uτό τό χαρτί εrνσ.ι κσ.νένιχ έρωτικό ριχ6ιχσιiκι Άπεuθuvεται σε μι&:. γuναίκα., δμως είναι γι&:. τό λα.ό. 'Εμείς πολεμοuμε, &λλ&:. σε66μα.

στε τίς γυναίκες. Δεν ε!μαστε σάν τόν uψΥ)λό κόσμο πού τΥj 6λέπει σάν κο

τόπουλο κ' ά.νοίγει ~ δρεξij του νά. τij τρα.γα.νίσει.

- Δός μοu το.

- Σέ 6λέπω &νθρωπο τίμιο κα.ί χρ~σιμο ,

- Δός μοu τό γρά.μμα..

-Πά.ρε.

Κ' εδωσε τό χα.ρτt στό Γιά.νν'Υ) Άγιά.ννη.

- Κα.t κά.νετε γρήγορα. νil. της τό οώσετε, κύριε, πώς σδίς λένε, πρό·

σθεσε δ Γα.6ριά.ς, για.τί τό περιμένει ~ κuρα - πιί>ς τ~ν είπεζ;.

- Στό α.γιο Μερρu πρέπει νil. στειλει ιiπά.ντηση;

870

-"Αν τήν στέλνα.τε ~κε'ί θ& κlivα.τε μι& τρuπ~ στο νερό. Αότό τό γρ«μ·

μα έρχεται &πό το δδόψρα.γμα. τi'jς δSι:ιu Κα.ννα.6ίοα.ς. Έκετ ξα.να.γuρίζω τώ

ρα.. Κα.λη νuχτα., κuριε. Καλη νόχτα!

Κ' &ψοu τ~ είπε α.ότά., δ Γα.6ριά.ς εψuγε τρέχοντας και χά.θΎJκε στό σκοτcΗ3ι τοu δρόμοu. Έπα.νijλθε ή kρημιό\ κα.ί ή σιωπή στην δοό Ένόπλοu.

θά.λεγε κα.νένα.ς πwς διαλόθrικε σlJ.ν σuνεψο, ~ πcl>ς εσ6φε, &.ν flστερα. &.πό λίγα. λεπτό\ 8έν &.κοuότα.ν, &.πο τήy κα.τεύθuνση ποu εrχε dκολοuθ'ήσει,

ενας τρομερός πά.τα.yος &.πό yuα.λt-Χ πι:ιu σπ&ζα.νε πά.νω στb λιθόστρωτι:ι τοσ

8ρόμοu, π&τα.γος ποu ξύπνησε δλην τη συνοικία..

Ό Γα6ριάς εσπασε το πρώτο ψα.νά.ρι ποu 6ρfίκε μπροστ~ τοu κα.ι ξε· σήκωσ~ στο πόδι τοuς οcy~νΙΧκτισμ.ένοuς ΚΙΧtοίκοuς.

r·

ENQ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕ1: ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ

Ό Γι&ννης Άγι&ννης μπηκε στο σπίτι κρΙΧτώντ~ς τό γρά.μ.μ.ΙΧ τοu Μά.ριοu.

Ά νΗ.iψε τή σκά.λα. ψηλα.ψητά., εόχα.ριστ-rιμένος &.πο το σκοτά.δι, δπως

δ γύπα.ς ποu κρΙΧτά. σο~ νόχιΙΧ τοu τό θήραμά τοu. "Ανοιξε κ' ~κλεισε &.θό

ρu~α. τ-ήν πόρτα., στ&θ-ηκε μ:ήπως &κοuσει κΙΧνένΙΧΥ θόρu6ο, 6ε6α.ιώθ'Υ)κε δτι

'ή Τιτίκα. καt 'ή π~ναγιwτα. κοψοuντα.ι κα.i άν~ψε τό κερί μέ χέρι~ ποu ετρε

μΙΧν, ~τα.ν χιiτι σσ.ν κλοπή αuτό ποu ~κανε. Τέλος κ&:θΎJσε κοντ& στο τρ~πέζι, στ~pιξε πά.νω σ' ΙΧότό τοuς &.yκώνες τοu, ξεο(πλωσε tO χα.ρ-.t κα.l οιά.6ΙΧσε.

aοταν δ άνθρωπος συνέχετα.ι &.πό οuνα.τή σuγκ(νηση, οέ δια.6&.ζει,

κά.νει ciς ποσμ~, fψοδο στο χα.ρτί ποu κρα.τα., το σψίγγει σ&ν θήρα.μΙΧ, τό τσΙΧ· λα.κώνει, χώνει τό\ vuχιιχ τij; όρy-νjς ~ τΥ)ς χα.ρaς. Πη8a στb τέλος, ξα.να.γu

ρ!ζει στην &ρχή, ή προσοχη τοu ε!νΙΧι πuρετικΎ). ΚΙΧτα.λα.6α.ίνει το νότιμιχ, τ'ήν οόσία. περ(ποu, l::να. σημείο μόνο κρα.τa, τ' ~λλα. έξα.ψΙΧν(ζeινtΙΧι.

Στο γρά.μ.μ.α. t'JU . Μά.ριοu πρός τήν Τιτίκα., δ Γιά.νν-rις Άγι&.ννης ιχ.uτές

· τίς λέξεις μόνο ε!δε κΙΧί κα.τά.λιχ6ε : « ..• ΠεθΙΧίνω. 'Ότα.ν θα. οια.6ά.ζεις α.δτό τό γρά.μμα., ~ ψuχή μοu θα.

6ρ(σκετα.ι κοντα σοu)}.

Μπpοστό: σ' ΙΧότές τίς δuό σειρές ενοιωσε ενα. θά.μ6ος ψρικτ6. "Εμ.εινε γι& λίγο ά.κίνψος;, κιiτω ά.πQ, το 6ά.ρος τ-ης ά.λλα.γijς, ποu lπεσε &.πότομιχ ή ψu·

χικ~ τοu συγκίνησ-η. Κοίτα.ξε το γρά.μ.μ.ιχ τοu Μά.ριοu μ.' ~κπλ'Υ)ξ'Υ) &νθρώποu μεθuσμιfνοu. Ε!χε μπροστ~ στά. μά.τια. τοu ενα. νέω ψως, τό θά.να.το τοu ιiν

θρώποu ποu μισοuσε.

'Έογα.λε μιdι ψωνή έvδόμuχΎJς χα.ρaς. 'Έτσι λοιπόν 1jσόχα.ζε. Τό πλά.-

871

σμσι πο•) !μπσιινε έμπόοιο στή μοίρσι τοu έξσιψσιvιζότσιν. 'Έψεuγε γι& πά.ντσι

κσιt μιiλιστοι έλεt:ίθεροι, μέ τήν θέλησij του. Πijγα;ινε νά. πεθιi'νει χωρίς

δ Γιιiννης Άγιά.vvης ν& σuντελοuσε σ' οιοτό, νά. ε!vοιι κοιί στο έλά.χιστο !νοχος. ''Ισως μά.λιστοι να. ήτοιν κσ.t νεκρος σ.οτήν τήν ώροc.

Έδω iρχ~σε μέσοι στον πυρετό του ν~ κιiνει ύπολογισμοuς.

-'Όχι. Δέν πρέπει &.κόμη vά. [χει σκοτωθεί. Ή έπιστολ~ ε!vοιι ψσι

νε~~ ΠWζ γρά.φτηκε για. νά οια.6rχ.στεί τήν -&λλη μέροc το πρωt. Μετά. τις 8ub δμο6ροντίες ποu &κουσε ά.νά.μ.εσσι στίς έντεκα κσιι στίς δώδεκα δέν μεσολά.Gησε τίποτε ιiλλο. Τό δ06ψρσιγμσι θά. τό χτuπήσοuν &.ποψσισιστικά. κοιτά. τά.

χαρά.ματri. ΆλλΙJ. ά.ψοu σιuτός δ &νθρωπος μπλέχτ'Υ)κε σ' α.uτij τij σύyκρουσ'Υ), δπωσδijποτε erv~ι χσιμ.ένος πιά.στηκε στδ γροιvά.ζι της μηχσιvης.

Ό Γιάννης Άγιιiννης !νοιωσε λuτρωμένος, το μέλλον ξσ.νά.ρχιζε. Δ~ν

χρειιχζότιχν ν7. κιiνει τίποτ' ιiλλο, πιχρά. νά. φυλιiξει οιύτό τό γριiμμα στήν

τσέπη τοu. Ή Τιτίκσι οέv θά. μ&θα.ιvε ποτέ τι &.πόγιvε «έκείνος δ ψιλός». «Τά.

πpά.γματιχ θά τpιχ6ijξοuν το δρόμο τοuς. Αότός δέν ε!νοcι ουνιχτο νά. yλυθώ

σει. Κιχt α.ν δέν σΚοτώθΎJκε ώς τώροι, ε!νοιι 6έ6οιιο δτι θά. σκοτωθεί. Πρα.yμ.ατι κ ή εότuχ ίσι ! »

ΆψοΟ τά. είπε ιχότά. μe τόν ~οιυτό του, lγινε σκυνθρωπ6,.

'Έπειτσι κοιτέ6ηκε κα.ί ξύπνησε τδ θυρωρό.

Δέν πέρα.σε μιά. ώρσι κα.ι δ Γι&νν~ς Άγιά.ννης lογα.ιvε &.πδ τό σπ(τι τοu,

ντυμένος έθνοφuλιχκιχς κοιί δπλισμένος. Ό θυρωρός τοu 6ρ7jκε δτι χρειιχζό

τοιν γι& νά. σuμπληρώσει τίς &λείψεις του. 'Έψυγε λοιπόν μ' lνοι δπλο γεμ«

το κα.t μιά. φυσιγγιοθήκ'ΥJ δλο φυσέκια.. Τριi6Υ)ξε γιά. τΥ)ν ά.γορά..

Δ'

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΣ ΖΗΛΟΣ

Στο μετιχξu, δ Γιι6ριά.ς ά.σίγαστος πά.ντα. είχε μιά. περιπέτεια.. Άψοu !σποισε κα.ί τό ψοινά.ρι τοu γειτονικοu δρόμου, προχώρφε κοr.ι

6ρέθΥJΚε σέ πυκνδ σκοτά.δι κ' έρ'Υ)μtά., 6ρ'ijκε λοιπόν κιιτά.λλ'Υ)λ'Υ) τΥ)ν ώριι νά.

τδ στριίJσει στο τρσιγοuδι μ' δλη τοu τΥ) ouvctμ'Y). τα. 6ήμσ.τσι του μέ τό τροr.γοu8ι γfνοντα.ν πιό γρήγορα.. 'Έτσι πpοχωροόσε μέ τσιχu 67jμα. κσιl σκόρπιζε μέ τή

δυνοιτή ψωνή του στ&. κοιμισμένοι ~ εντρομιχ σ'!t(τιιι .τ~ύς ποιριικάτω στ(χους :

«Μeσ' στά χιιμ.6κλοι8α. τρίοι πουλιά. τt λέν ά.κοόσοιτε γιά. τή Μηλιά.;

Μέ κ~ποιον !ψυγε σΠjν ξενιτι~.

872

Πώς πάν καl χά.νονται σ' αότές τlς χώρες

οι δμορφες κόρες! Πως πιΧν κα.t χά.νον<tαι μωρέ παιδιά. .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » Καl είναι οί άθλιες ολο φωτι~. Άπό τό μά.τι τοuς μια. σα.ϊτιιi

Σέ κιΧνει κ' &ξα.ψνα κρεμιΧς τ' αίηιιΧ .

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • t ••••• • •••• .: ••••

Έγw τόν ~ρωτσ <tόν λαχταρώ.

θέλω τήν "Αννα κα.ί τή Λενιώ,

Κ' δλες τ!ς ομ.ορψες, τl να. σοu πω

...... .. ........... .................... Ή Μά.ρω ζ YJ't'f/σε μέ πονηρισ.. Ν' άνάψει τάχατε σ' έμέ φωτι&.

Κ' &ναψε μόνη της κα.l τl 6α.θειά!

Τραγοuοώντα.ς δ Γαβρι:Χ;; σuνtfJoεuε τίς λέξεις κα.ί μέ χειρονομίες. Τό

πρόσωπό τr;u, ά.νεξάντλητη πηγη μορφα.σμ(ον , παρίστανε πρQσωπεία. ψα.ντα

στικιίιτερα άπό ΕΥ(Χ τρύπιο uφασμα ΠΟ'J το ΠtΙpα.δΕ:pνει δ &νφος. Δuστuχώς

ήτα.ν μόνος κα.t μεσ' στο σΥ.οτάοι δλα α.ότιΧ εμεινα.ν άόρα.τα.. Πόσοι θησιχuροί

πάνε χαμένοι!

Ξα.φνικa σταμάτησε τό τpα.yοόδι κ' [μεινε &.κίνητος.

-"Ας μείνει το τραγοuοι, ε!πε. Tb πα.μπόνηρο μάτι τοu είχε διακρίνει κ&τω ά.πb το τόξο μιιΧς ~ξώ

πορτα.ς gνα. ά.καθόριστο σχ'ijμα.. Πλησίασε κα.l μεσ' σ:ό σκοτά.οι ε!δε οτι το

σχήμα. -lιτα.ν Ε:να. κσ.ρότσι χεφοκίνψο, &.π' α.uτα. ποlι κά.νοuν μετα.ψορές κιχί

πά'ιω σ' α.ότο κοιμότα.ν [νιχς &νθρωπος, δ ά.χθοφόρος .

Τ~ χεpοόλιιχ τοQ άμαξιοu &.κοuμποuσαν στ·ή γη, κα.ί το κεψάλι 'tOU &.χθο

φόpου στηριζόταν στο Μθος τοίί &μα.ξιοίί. Τό σώμα. τοu μόλις χωροuσε στό

zσωτερικf; κιχt τιΖ πόδια τοu ιΧπλώνοντα.ν κάτω στο δρόμο.

Ό Γα.ορι&ς , ποlι εΙχε μεγάλΎJ πείρα. ά.π' α.ό'tσ.. τα. πράγματα., κα.τιiλα.tiε

&μέσως δτι δ &χθοφόρος ~τα.ν στοuπί στό μεθόσι.

Αότό το Χα.λο 1f.χοuν ο! νόχτες τοu κιχλοκα.ιριοu, ε!πε ό Γα.βριΟ:ς μέ τό

νοu τοu. Κοιμd.τα.ι τώρα α.ότος στό δίτροχο εξω στό δρόμο. Tt γίνετα.ι; Παίρν~ις ειιορψα., ομορψιχ το ά.μ.!Χξι γιά. τη δημοκρα.τία. χ' &φ'ήνεις το 6α.στάζο

στή μ?να.ρχία. Αότό το &.ιιά.ξι μιΧς χρει!Χζετα.ι γιΟ: το δοόφριχγμ.ιχ, &ς τό πά

ροuμε λοιπόν.

'Ο &χθοψόρος ροχά.λιζε.

Ό Γα.βρι&ς τρά.βηξε το &μ.&ξι ά.πό το πίσω μ.έρος κιχ! τόν &.χθοψόρο &.πό

873

μπρος, οΎ)λα.οη ά.πο τά. πόδια.. Μέσα. σε λίγες στιγμες δ ά.χθοφόρος 6ρεθηκε

ξαπλωμένος &.να.πt1.υτικώτοιτοι στο λιθόστρωτο. Τδ κοιρότσι ~τοιν !λεόθερο. Ό Γαβριά.ς έφοδιασμένος πά.ντιχ μέ τ' &πιχριχlτ'ητα. γιιΧ κά.θε περίσταση,

εψα.ξε στην τσέπrι του, εογα.λε ενα. ιΧγρα.φο λερωμένο χαρτί κ' ενα. κομμα.τά.κι μολύβι κόκκινο, &ρπα.γμένο, ποιός ξέρει, &.πό ποιον μοφιχγκο, κ' ~γρα.ψε :

ΓΑΛΛΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑτΙΑ

<<ΠΑΡΕΛΗΦθΗ ΤΟ ΑΜΑΈΙ ΤΟΥ ΕΠΙΦΕΡΟΝΤΟΣ»

rΠΟΓΡΑΦΗ: «ΓΑΒΡΙΑ:Σ,

'Έοα.λε το χα.ρτί στην τσέπrι τοu γιλέκου τοu ά.χθοφόροu, ποu έξα.κολου

θοίίσε νιΧ ροχα.λlζει, ~πια.σε το κα.ρ6τσι &.πο τιΧ χεpοόλια. κ' ~ψυγε καλπά.ζον

τα.ς προς την ά.γορά. μέ θρια.μ6ευτικο θόρυβο.

Αότό ήτrχν έπικ!νδυνο. Πιο κετ ορισκότα.ν το 6rχσιλικο τυπογρα.φε!ο, στο όποίο 6ρισκότα.ν πά.ντα. στρα.τιωτικη φρουρά.. Ή φρουρά. είχε &.pχίσει κιόλας νιΧ

ξυπνα.. 'Ανησύχησε πρώτα. ά.πb το σπιkσ ιμο τΓ~ν ψt1.νrχριων, σέ συνέχεια. ά.πb τb

τρα.γοίιδι, ποu ό Γrχοριάς τρrχγουδοuσε με τόσο δυνατή φωνή, ώστε οια.τά.ρα.ξε

τον uπνο 15χι μόνο έκ~ίνΎ)ς τijς συνοικία.ς, &λλά. κα.ί των π~ριξ. Μιά. όλόκλ'Ι)p'η

ι'r>ρα. το χα.μίνι ά.νησυχοίjσε τοuς φιλήσυχους κrχτοίκους της περιοχής, ποu συνή

θως κοψοuντα.ι μέ το ήλιοβα.σίλεμα.. Ό ι'ιπα.ξιωμ.α.τικός τijς φρουράς &κουε. Πε

ρίμενε. 7Ιlτα.ν στοχα.στικδς &νθρωπος.

Άλλά. το ξέφρενο έκ.είνο κόλισμrχ "COU κrχρο-cσιοu πά.νω σ-cό λιθόσψωτο, σέ

τέτοια. &ρα., ξεπέρασε -;:/; μ~τρο τΎjς ι'ιπομονΎjς τοίί όπα.ξιωμrχτικοu κrxt τον ~

κα.νε γ' 7.ποφα.σίσει μιά.ν ά.νcιγνι\Jpιση, νά. οεί τί συνέ6α.ινε. - Φα.ίνετα.ι πώς είναι συι.ψορία. <<&π' α.ότοuς» σuλλογ1στηκε.

Χωρίς ιiμφιοολία. ~ λερνα.ία. ϋδpα. τΥjς &.να.pχία.ς, 6γijκε &.πδ τδ άντρο tYJς

κcιί περιφερόταν μ(Χνια.σμένη στη συνοικία.

Προχώρησε λοιπόν δ όπα.ξιωι1ιχτικος ιιε :προψόλα.ξη, προσιiχον~ιχς νιΧ μήν

κά.νει τόν Ηά.χιστο θ6ρυ6ο μέ τ& 6-ήματιi του.

Κοιθιi>ς δ Γα.6ριά.ς εσπρωχνε θορu6ωδιίJς το κα.ρ6τσι τοu κ' ~στρι6ε τη γω

νιά. ένος δρ6μοu, 6ρέθηκε ξα.ψνικά. rlντιμέτωπος μιciς στρα.τιωτικi')ς στολi')ς, μι&ς

περικεψα.λαία.ς, ένός ψτεροu κ' ένος τοuφεκιοu.

Στα.μ~τησε ~πότομα..

- Mπri, είπε, 1) ά.π' α.uτ'ήνΥ) ... ή οΥ)μόσια τάξ·η καί ταυτόχρονα ~ξuνε τό κεφάλι του.

Οί &.πορίες τοu Γα.βριa δεν κρατοuσα.ν πολό, οιαλuοντα.ν ά.μέσως.

- Ποu π&ς, 6ρε &ΑήτΥJ; φώναξε ό λοχίας.

-Μη Η~ &λήτη! έγώ δε σ' ~6ρισα., πώς μοίί 11ιλ&ι;: μ' ιχότb τbν τρόπο;

- Ποu π&ι;:, μωρ€ μά.γκα.;

- Κtίpιε λοχία ως χθές μπορεί νιΧ ijσouν aνθpωπος με μ.uιχλό, σήμερrχ

874

δμω~ ψ~ίνετ~ι πω~ τdψ'Υ)σες στό κοuρετο.

-Μωρέ σ' &ρωτώ, χα.μένο ποσ π~ς;

- Μπρά6ο! σύμψων~ μl τ~ν ~λικίσ. σοu, κσ.λ& μιλάς, ά.ποκρίθrικε δ Γιχ-6ρι~ς;.

-Μωρέ κσ.τερyά.ρΥ), σ' &ρωτώ ποσ πάς; ποσ π!ς;

-ΥΑ! κα.ί κιχτερyά.ρ'Υ)! πώ, πώ, άσχ'Υ)μα. λόyι~. ~οτα.ν ~σοuν μωρό κα.ί

6όζιχ.ινες επρεπε νΟι. σοσ σψοuyγίζοuν κά.πως καλλίτερα. το στόμ~.

Ό uπ~ξιωμα.τικός πρότεινε τ~ν ξιψολόyχrι τοu.

-Μωρέ, θ~ μοσ πείς ποσ π~ς. α;λιτi)ριε!

- Στpα.τηγέ μ.οu, ε!πε δ Γα.6pιά.ς 1 ποσ ν~ π-ηγ~(yω; πά.ω y~ ψων~ξω τό yι~τρό, κοιλοπονά ~ yuνσ.ίκιχ μοu.

-Στ~ δπλα.! ψώνα.ξε ό uπα.ξιωμα.τικός .

Χιχρα.κτ'Υjρ~στικό των μεyά.λων &νορwν ε!να.ι νΟι. σώζοντα.ι σέ ι'iΊρα. κινΟό

νοu ι-eε τό ίδιο πράyμιχ ποu eγινε ά.φορμ-η νά. κινδuνεuοuν νά. χιχθοuν. •ό Γιχ-6ριά.ς &να.μέψ1Jσε μέ μιά. μα.τιά. δλ1J τ~ν κα.τιiστα.σrι. Το κα.ρότσι τον ιψερε στον κίνοuνο, το κιχρ6τσι lπρεπε κιχ.l νά. τον σώσει.

Τή στιγμή ποu δ όπα.ξιωμα.τικός προχώρ'Υ)σε κα.τ& τοu Γσ.6ριά, τό χσ.ρότσι κόλισε σά. οολίοα. κα.ί χώθ1JΚΕ στά. σκέλ'Υj τοϋ όπ~ξιωμα.τικοϋ. 'Ήτα.ν τό

σο ·οuνα.το το χτuπ~μιχ, ι;Ίστε ιχuτος ~πεσε ά.νά.σκελιχ. σά.ν &.φuχο &.ντικείμενο

μέσα. aτ' ~uλιiκι τοσ ορόμοu, τ~uτόχρονα. τό τουφέκι τοu μέ τό χτύπ'ημ~ κάτω

πijρε ψωτιιΧ.

Στiς φωνές τοu uπιχξιωμιχτικοu, οί στριχτιώτες της ψροuρ&ς πετ&:χτrικιχν

εξω ι:ρuροψ μίyοφ. Μόλις &.κοόστ'Ι)ΚΕ δ πuρο6ολισμός τr.ισ &.νωτέροu τοuς, πu

ρο66λ'Ι)σΙΧν κι' ιχ.uτοί 8λοι μιχ.ζt στ~ν τόχ'Ι). Άμ.έσως ξα.νιχ.yέμ.ισα.ν τά. δπλα. κα.l

ξα.νιiρριξ~ν.

Αίιτσι ot πuρο6ολισμοt στ& σκοτειν& κα.ι στήν τύχ'Υ), κριiτ'Υ)σα.ν ι'i>ι; εν~ τέ

ταρτο τijς &ριχς; κ' eσπιχaιχν &.ρκετΟι. τζ&:μια..

Στό μετα.ξύ, δ Γα.6ριάς, ποu ε!χε 66.λει φτερa στα. πόδια. τοu, στιiθrικε

μερικά. τετριiγων~ πιο πέρα. κα.t λα.χα.νια.σμ.ένος εστ'Ι)σε τ' α.ίιτί τοu.

Άψοσ 'Πijρε λίγο &.νά.σα. κα.l ~ε~α.ιώθ'rjΚS δτι οέν τόν κuν'Ι)γοuν, γόρισε

πρός το μέρος ποu ά.κοu6τ~ν τό τουφεκίδι, σi)κωσε τό ά.ριστερό τοu χέρι στό

δΦος τijς ι..ι.ότΎJς τοu κα.ί, κα.θιbς σuνΎJθίζοuν τΟι. χα.μίνια. τοσ Πιχ.ρισιοίί, Βτα.ν

θέλοuν νά. είρωνεuτοuν κά.τι, το πέτ~ξε τρεί:;; . φσρέ:;; προς τά. μπρός, χτuπιi>ν

τα.ς τα.uτόχρGνα. ιιε τό Sεξt τpείς ψοpΕς τό σ6έρκο τοu. Αuτό γιά. τά. πο:ι'οι~ &κείνα ~ταν ~ ά.νJy:ερ'Υj ειρωνεία..

Τότε ομως θuμ"ι)θ'Ι)κε δτι ξεστράτισε πaλU ά.πδ τό δρόμο τau κα.i κατσού

ψια.σε.

- Φτ'rjνά. τη γλuτώσα.μ.ε, συλλοy(στ'Ι)κε, &.λλά. τώριχ. θά. χpειιχ.στε! νά. κά.

νω μεyά.λο κύκλο, γι& Υ~ φτάσω στο δδόφp~yμιχ και ίσως Υ~ ε!ναι και ά.ρyά., 8τα.ν ψτ~σω.

'Ενώ !τpεχε, ξιχvιχ6p~κε τό κέψι τοu. -Ά.λ~θειιχ, ποσ τp ά.ψησιχ το τριχγοόδι μοu;

Κιχt χωρί~ ν& χά.νει κιχφό, ξιχνά.ρχισε -ν& τριχγοu8a.

875

Ή &νιχ.στ&τωσ'ΥΙ έκείνη τ~ς φροuριΧς τοσ 6ιχσιλικοσ τuπογριχ.φείοu, δέν !μειvε χωρίς συνέπειες. Τό κιχρότσι κιχτιχσχέθηκε, δ μ.εθuσμέvος &χθοψόpος πι&

στηκε κιχt κλείστηκε στη ψuλιχκij κι' &pγότεpιχ πέριχσε &πό στριχ.το8ικείο @ς

συνεργός. Ή κu6έρνΥjση lδειξε σ' ιχ.uτ~ τ~ν περ!στιχσΥj μέγιχ ζf)λο γι& τ~ν όπεpιiσπιση τ'i'jς κοινωνίας κιχt την ιiσψιiλεια. τώv πολιτιiΊv.

Tb !πεισό8ιο ιχδτb τοu Γα.~pι& lμειvε ~Jτ~v ~rιp6.8tJσ'Yj '!:~~ mιvr;ι~ίrt~ έκείνΥjς κιχ.t ε!νιχ~ μι& &πό τtς έφιιχλτικές ιiνιχμν~σεις τών κιχτο(κων σ& «vuχτε

ριν'ή έπtθεση των σ'tα.σια.σ'tών ~va.v't(ov τ'ijς ψpoupaς τοϋ Ga.σιλικοϋ τuπογρa.

ψείοu».

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΙΑΝΝΗΣ

,

ΒΙΒΛ/0 ΠΡΩΤΟ

ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΝΑΜΕΙΑ ΣΕ ΤΕΙΙΕΡΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ

Α'

ΑΓlΟ ΤΗ ΙΚΥ ΛΛΑ εΤΗ ΧΑΡΥΒΔΗ

Τ~ Suό περισσότερο <iξιομ.νημ6νεuτσ. δ8οψpιiγμσ.τιχ οέν <iνήκοuν στήν πε

ρίοδο ποu ά.νιχφέρετιχι ιχότο το 6t6λίο. τ~ δuο έκείνιχ δδοφριiγμ.ιχτιχ, σUμοολα.

κιiτω ιiπό δtιχψορετικές οψεtς, ά.λλ~ μ.έ ψο6εp~ ιiποτελέσμ.ιχτιχ, ξεπ~οησσ.ν τό

τε ποu lγινε ~ όλέθρισ. !ξέγερση τοtί 1848, δ μ.εγιχλίιτερο~ έοχ.ε!νο~ πόλεμος

τών δρόμων, ά.π' δσοuς μν'Υ)μ.ονεόει ~ ίστορίιχ.

Σuμ.6ιχίνει κα.μμι~ ψι;ψ~ fι τιiξη ποu λέγετσ.ι δχλο~ ν~ 8ισ.μσ.ρτόpετα.ι κσ.ι

νά. ξεσψi.ώνετα.ι σέ πόλεμο ένιχντίον τοtί λιχοσ, ιiκόμ.ιχ κι' ιiντίθετιχ στtς 6ιχσι

κές ' Ύjθικές ιiρχές, κιiτω ά.πό τόν 15yκο της ά.γωνία.ς, τijς ψτώχεια.ς, τfίς γU

μνια.ι;, τη; ό:μιiθεια.ι;, της μολυσμένης <iτμ6σψα.ιρα.ς κιχί τής μσ.όpης τοu μοί

ριχς, νά. στρέψετιχι iκόμ.η κα.ί ένιχντiον της έλεuθερία.ς τοu, της ϊσότητα.ς, της

ιiοελψότητιχς, ιiκόμ.η κιχί ένα.ντίον της κοpωνίδα.ς τοu, τi'jς κιχθολιΚ:ijς ψηψοψο

pίιχς, &νιχντίον μι&ς κuSέρνησης ποu 6γi)κε ά.π' δλοuς γιΓι. δλοuς.

Σ' α.ότές τίς περιπτώσεις οι έξα.θλιωμένοι κιi.νοuν έπiθεση στο κοινό 6ί

κιχιο. Ό οχλος ξεσηκώνετα.ι ένοr.ντlον τοσ 8-ήμ.οu .

Τά. γεyονότιχ α.ότά. &ψήνοuν Χ'ηλίδες ποtι οέν έξοr.λείφοντιχι, εϊκόνιχ ιiπιχί

σιιχ. ~Εχοuν κά.τι το πολtι πένθιμο κor.t όδuνηpό, ιiλλ~ μσ.ζί κοr.ί κιiποιιχ 86σ-rι

δίκιοu &.κόμη κor.t μέσα. σ' α.ότή τήν ιiλλοψροσόνη κοr.ι στο πιχρα.λ~ρημιΧ τοuς.

Στή μονομα.χία. α.uτij ύπιiρχει ενιχ · ε!οος α.uτοκτονίιχς. Κιχt ο! λέξεις οr.uτές, ποu

τίς χα.ριχχτηρίζοuμ.ε 6pισιές, κοινωνικά. &.πο6ριiσμοr.τσ., 15χλος, ή όχλοκpσ.τίσ.,

ά.ποδείχνοuν' &,λλοίμονο! πι δ κσ.θα.ρά. τό &δίκημ.ιχ τ'i'jς έξοuσίιχς κιχ ι τις !λεί

ψεις έκείνων πού 6ιχσιλεύοuν. Το &μιipττιμα. κα.ι τό σψιiλμ.ιχ τών προνομιού

χων, πα.ρά. τό σψιiλμ.Qt. τών &.ποκλ~ρων.

880

Έμ.εtς τίς λέξεις ~uτές δέν τίς προφέρομε ποτέ χωρίς πόνο κα.ί σεοα.σμό ,

για.τί εκείνος ποu σκέψτετα.ι, οτα.ν 6uθομ.ετρ~ τ~ γεγονότα., στά. δποίσ. &.ντ ι

στοιχοuν έκεrνες, 6ρίσκει άπειρο μεγαλείο σ' α.οτη την &.θλι6τητιχ. Την Ά

θ~να. την κu6έρνησε δ οχλος. Την Όλλα.νοία. την εφτισ.σαν οι εξα.θλιωμ.ένο: .

Ό 5χλος περισσότερο ά.πο μ.ι~ ψορ~ ~σωσε ,η Ρώμ.η κα.t οι πα.ρίες &.κολουθοσσα.ν τον 'Ι ησοσ.

Ή άγα.νιΧχτηση α.ότοu τοu πλήθους ποu ματώνει κα.ί οεινοπα.θεt, το δδ'Υ)γεϊ στίς βιαιότητες ενά.ντια. στίς &.ρχές ποu &.ποτελοuν την ίδια. τη ζωή του.

0[ &.πόπειpές 'tΟυ ένα.vτ(ον τοu οίκιΟU εlνα.ι &.ντιλσ.ϊκ!Χ Πpα.ξικοπήμα.τα. κα.t ε!

να.ι &.νά.γκη νtι. κα:tα.στέλλοντα.ι. Οι τίμ.ιοι ά-νθρωποι ποu &.ντιτά.σσοντα.ι σ' σ.Ότό

τον &.γώνα. κα.t τbν κατα.πομελοuν, δείχνουν την &.γ&.πΥ) ταuς γι~ το πλήθος, γι'

α.ότό το πολεμοσ·f. Τπά.ρχοuν στιγμές ποu ένώ τb πολεμ.οuν &.πδ κα.θijκον , το

σέ6οντα.ι κα.ι α.[σθά.νοντα.ι κά.τι ποu τοuς εμποδίζει να. τpσ.οήξουν πολtι τό σκοι

νί, κat τότε επιμένει 6έ6α.ιet γιetτί ετσι οφείλε ι να. κάνει , &.λλα. ή !κα.νοπο ι ημ.έ

νη συνείδηση θλί6ετα.ι, γισιτί ή έκπλήρωση τοσ κetθήκοντος συγκρούετα ι μέ

τό σφίξιμο τrjς ψuχης.

τ~ γ~γονότα. τοu 1848 όπrjρξαν εργο έντελώς ξεχωριστό, κα.ι σχ~δον

δέν έπιδέχε'tα.ι ίσ'tοpικη ερεuνα.. UΟλες οι λέξεις ποu &.να.φ.iρcφε δέν πρέπει

νΓJ. ληφθΟU\1 UΠ' δψη, πpοκεψένου γιtJ. την eΚ'tCt.Κ't1j κσ.t ξεχωρισ'tη έκε(νη έξέ·

γ~pση, κα.τά. την δποία. [γινε γιά. πρώτη φορά. σ.1σθη't1j ή [ερη &.γωνία. 'tOU ίρ

γά.τη, ποu διεκδικεί τα. δικα.ιώμ.α.τά. του. Χpειά.στηκε νσ. κα.τα.πνιγεί, γισ.τι α.ύτό

έπέ6α.λε ή δπιορά.σπιση τής δημ.οκρα.τία.ς.

"Ας ερθουμε τώρα. στά. δuό δδοφρά.γμα.τα. πeι.J δίνουν τό χσ.ρσ.χτηρισμό

ίκείνης της έξέγερσης.

Το · δδόφρα.γμσ. τoii Άγίου Άντωνίοu ή'tα.ν ενιh γιyά.ντιο τέρα.ς. Εrχε τρι~ πσ.τώμα.τα. uψος κσ.ι πλά.τος έψτα.κόσιιχ πόδισ.. 'Έφpιχζε &.πο τ'ή μιιΧ &κρη &ς

τ~ν &λλη δλόκληρη σuνοικ(α., οηλα.οη τρείς ορόμοuς, κα.νονικό &.πόρθητο φρού

ριο, με τις ~πά.λξεις του, 'ttς πολεμίστρες του, το.Jς προμα.χώνες του, τοuς

πύργους τοu, 'tίς προεξοχές του, τις εσοχές τοu, σαν κόλποι κσ.ι &.κpωτ~ρια..

Δεκσ.εννιtι. δδοφρά.γμ.ιχτα. ε!χα.ν στηθεί πίσω &.πό τον κολοσσο OCll'tO τοσ

Άγίοu Άντωνίοu. ΚΙΧt μόνον Ύι θέα. τοu σοuοινε νά. κσ.τα.λά.6εις δτι ~ τά.ξη ποu δεινοπα.θοuσε μέσα. σέ κείνη τij σuνοικ(et κσ.l είχε ~ξεγερθεϊ, 6ρισκότΙΧν

στο εσχα.το δριο τi'j~ δυστυχ(οcς κα.ι της &.πελπ ισ(σις, ε'tοιμ.η να. δδηγηθεί στην

κσ.τα.στροφή.

Πώς κατα.σκεuά.στηκε &κείνο 'tO γιγά.ντιο όδόψρα.yμσ.; 'Από 'to γκρέμισμα. ψιών έξαόροcρων σπιτιών, ποu κσ.τεδcr.cp(στηκα.ν έπ(τηδες, ελεγσ.ν μερικοί, &.· πο τό ξεχείλισμα &.yιχνά.χ'tησης κα.ί όργης, ελεyα.ν άλλοι. Εlχε τ'ήν οίκτρΥj

οψη της κσ.τα.στροcρi'jς κα.l τijς έρήμωσης ποu φέρνει 'tQ μίσος, τήν 5ψη ένός

&πει λ ητικοϋ κολοσσοu. Ποιός τοχτισε α.ότό; ΤΗ τα. ν εργο κοχλά.ζουσσ.ς όργης

κι' άνσ.~pσ.σιιοu ποu οι~το:.ξα.ν: Έμ.πρός! Σπα.στε τα δλσ., ρ(χτε τα. δλσ. &.πά.-

881

νω! Πόρτες, σιδεpι~ς. στέγες, χuτρες, μαyκά.λια., κορνίζες. 'Αναποδογυρίστε,

γκρεμίστε, κυλίστε, σκiψτε. ΣυνεpγΙΧσίG: τοΟ λιθόστρωτου, της πλά.κα.ς, τοΟ

κουρελιοΟ, τοΟ δοκαριοΟ, τοΟ δέντρου, τοΟ σπασμένου τζα.μιοu, τοu κοτσανιοu

a;πQ το Μ.χα.νο κα.l τής κα.τriρα.ς. Συνα.δελφιί)θηκα.ν δλα.. μικρά. κα.i μεyriλα., τε· ρr!ι.στι<Χ κ<Χt μικροσκ<:ιπικr!ι..

'U ,., , τ '""" ' ... ~~ e , - t 'Ι' e. ~, ,... , λ' ... ισuφος ειχε ριζει εκει ενα. ορα.χο κα.ι ο ωu ενα. κουρεΑι, ενα. γuα. ι

iπό σπα.σμένη q;ιά.λη. Μέ μι!Χ λέξη δεινό κG:ί iπειλητικό τεpα.τοuργημα, iκρό·

πολη -:ών ξυπόλuτων. Άνα.ποοοyuρισμένα. κά.ρα. είχα.ν ποικ1λει τό οα.οuλώνειο

δα.ίδα.λο, άξονες όχημά.τωv προεξείχαν σχ λόγχες yιyά.ντων, δλόκλ'1)ρο λεωφο

pεtο δια.κρινόταν στήν κοpψή τοi.ί ~ψυχου γίγαντα..

'U ' ' ' ' 1 ~ ',. ι ~ ~ 1 1 τεpοιστιος αυτος σωpος, πpuχω~ τrις εςεγεpσ'Υ)ς, ι;;οινε > ;I ε ΚοΥΙΧ

τi)ς "Uσσα.ς νά κάθετα.ι πά.νω στο Π~λιο δλων τών επα·ι!Χστά.σεω·ι. Τό 1793 πά.νω στο 1789, ή 9 θερμιδιίψου πάνω στή 10 Αίιyοuστου, ή 18 Όμιχλώδrι πά.νω σ'ήν 21 Ία.νουα.ρίου, το 1848 πά.νω στο 1830. Το δδόψριχyμ.α. α.uτο ετ:ρεπε νά. στ'Υ)θεί στο (οιο μέρο; ποu εζαφα.νίστ'Υ)ΧΕ ~ Βαστίλλ'Υ).

Το δδόψpα.γμα. τοΟ Άyίοu Άντωνίου ήτα.ν μι~ δλόκλ'Υ)pη πα:ιοπλία, ποu

6 ~μφuλιος πόλεμο; μπορεί νά. ρίξει πά.νω στο κεφά.λι τijς κοινωνία.;, σ?.χ.ν τήν

πιο σ:υyερή οzα.τά.ρα. τοu. Δέν ήταy μά.χΎJ, ήταν παροξυσμός. Οι καραμπίνες

ποu uπεpr!ι.σπιζ:χ·ι α/ιτο τον προμ.α.χώνα., lρριχνα.ν σuντpίμμ<Χτα. &πb πορσελά.

V'Υ), κ6κκσ.λα., Κ':ιυμπιά., ιiκόμα καl τροχοuλια. &πο κομοδίνα. το δδ6φρα.yμα αΟ·

το Εστ:::λνε στιΧ σuyνεψΙΧ iπερίγρα.πτο 6pυχΎJθμό. 'Ότα.ν πpοκΙΧλοuσε το σψrι.-1 ζ ' ' • λ~ θ . ~ ~ ' UE • ' 1 το σκεπα. οταν απο π rι ος και ςεσποuσε τρικυμια. να.ς σuναγερμος οιπο κε-

φά.λια. ποu πετοuσα.ν φωτιές στεφά.νωνε τό δοόφραγμΙΧ κα.t μιά. zνοπλη μυρ

μηγκιά., ιιέ πtιpο6όλα, μέ σπαθιιi, μέ ρ-)πrχλα, ιιέ τσεκούρια, ιιέ κοvτιiρι<Χ, μέ

ξιφολόγχες κα.ί μέ τουφέκια.. Μι:Χ τεpά.σ-::ια. κόκκtΥ'Υ) σημα.ία. κυμά.τιζε στόν ά.

έρα.. Ιlαpα.γγέλμα.τα ά.κοuονταν, θούρια πολεμικά., τύμπανιχ., λυγμοί γuνιχ.ικών

και &πα.ίσια γέλια. ά.νθpώπων πο!l λυσσ<iνε τijς πε1να.ς. THτoc·i κά.τι &.να.μέ-:pη

το κα.ι ζώyτα.ς ζωΥ) κολασμένου, εpριχνε κεραυvοuς. Τ6 πvεuμα. τ'Υ)ζ επα.νά

στα.σης σκέπαζε μ.έ τό σUνΥεψό του &κείνο τδ δψωμα., oΠQU 6ρυzιότCGν ή ψωνή

τοu λα.οu ποu μοιιΧζει με τη ψωνΥj τοu θεοu. 'Αλλόκοτο μεγα.λειο κα.τω)γα.ζε

το τιτιΧνειο κα.t γριχ.νιτώοες ~κεtνο σuνολο. ΤΗταν σωρος σκουπιδιών καί μαζt

το ορος Σιv~.

υοπως εϊπα.με, το δδόφpα.γμα πολεμοuσε τήν lδέα τής &πα.νιΧστασης μέ

τ· 5νομα. της έπα.νά.στα.σΎJς. Έκείνο τό δδόφpα.yμα., YJ τύχη, 'ή ά.-::α.ξία., δ :pό·

μος, YJ πα.pεξ~rrιση, τό &γyωστο, είχε &ντίπιχ.λό του τήν εθΥQΙ1'JΥέλευση, τή

λαί'κή κυριαρχία, τήν κα.θολική ψηφοφορία., τδ f:θνος, τi) Δημοκρα.τ~α. Ή λαι·

μ ψόμος ποlι &.ποτροπιαζόταν τή Μασσαλιώτιδα. ... Α

, , r , , ι:Η- r ' • , 1 ' περισκεr.τος, α.κατανοητος αποτροπιασμο;. σuΨ.itκια. κα.ι το φρουριο

τΎJς &λλΎJλο6ο'Υ)θοuνταν. Ή σuvοικία προστα.:εuόταν &πό τό φροόρtο κα.t το φροuριο iκουμποοσε στrι συνοικία.. Το τερά.σ-::ι() δοόψprχγι~χ &.πλω·ι6•:χ'Ι σ:Χ·ι

56

882

Φ'Υ/λbς 6ρά.χος πά.νω στ?ν δποίο zσπα.ζε ~ στρ(Χτ'Υ)ytχ.ή τών στριχτηγών τ1jς Ά

ψριχ.tjς.

Οί κοιλό-.ητες, τ~ έξογΧώψι.τ(Χ, τ~ σι~ερένιιχ οια.ζώμιχτιχ, οί έπά.λξεις το•J

κιχl ο[ πόpγοι τοu, &ιι6ρψσ.ζσ.ν κα.l χα.σκογΈλοiJσοcν Κ~'tω ιΧπό 'tόν χ.α.πνό. τ~ μuδpά.λλια. ~σ6ηνα.ν μέσα. σε κείνο τόν κολοσσό. οι ό618ες χώνοντοιν

σ' α.uτόν κα.t κα.τα.6ροχθίζοντα.ν, χ~νοντιχν. Πρός τl λοιπον δ κα.νονιο6ολισμός

κιχτCl τοi} χι.ίοuς;

τ~ σuντliγμrιτα. μ' δλο ποu ~τσ.ν iξοικειωμένιχ με τά. πιό άγρια. θέιχτρσ.

τοσ πολέμοu, l6λεπα.ν &.ν-ήσuχι:ι. κείνο το μεγα.θiιριο, τον &γριο προμοcχ<iJνα., ιi

ποθηριωμ.ένο; ~α.>jρος στf)ν ιiγριά.δα, τφiστιο oouνb στb μέγεθος.

Σ' οcπόστα.ση zνός τετά.pτοu τijς λεόγιχς &πό τb μέρος α.uτό, στή γωνιά.

tfjς δοοu 'Γέ:ιπελ, ΠΟ1J ε!χε ΕξΟΟΟ στ'ij λεωψόpο, σ_γ !6γσ.ζε Κ'J.Υείς tO ΚΕψιiλι

τοu θα.ppετά. !Χπό τ~ν προθ-ήκη τοσ κα.τι:ι.στrιι.ι:χ-;ος Ν"tοιλεμliνιε, θ~ολεπε μα:

κριιi, πέρα. iπό -.ό κα.νι.ίλι, στό δρόμο ποίι iνηφορlζει πρ6ς -;ήν δδό l\fπzλ-

6lλ χα.l στ? ψηλότερο :ιέρος τής &.νηφοριiς, ενα.ν ιiλλόκοτο -.οίχο ποίι εψτα.νε

wς τό δεύτερο πι.ίτωμσ. τών σπ~τtG>ν, νά. σuνοέεt τά. δεξιά. μέ τ' ά.ρtστερά. σπ(τιι:ι..

~Ηtιχν :σ:-Jς, κα.λοχτισμένCίς , ψuχρός, κάθετ(j;, &.λ:pα.δ:ιχσμένος, τοu zλzι

πz μόνο ή λ:ί-:ϊτ;η, ιiλλCl χωρίς νά. δtιχτιχρι:ι.χτzί η οιuστηρή aρχιτεκτονικ-ή τοu,

δπως σέ ιιερικι:ιuς ipχα.ίι;ιuς pωμιχϊκοuς τοίχοuς. 'Από το uψο; τοu μποροuσε Κ:Χ

νείς νά. μα.ντέψει κιχt τό πά.χος τοu. Τό επιστέγα.σμα. ήτιχν μα.θημα.τικιΧ 6;νά.

λογο πρός τή 6ιiσ'η.

Στ.Υi γκρίζα. tO'J iπι:;Λ.νε:α. διά.κρινε χ~νεί; πολεμίστp~;, σχεδόν .Χ6ρα.τzς,

πο~ εμι:ιι~ζι:ι.ν ιιε μ~σρ~ :τ.)ρμ~τ~ κα.ί σέ ίσ~ς &.ποστιiσεις. Ό δρόμος ~τσ..ν εp'YJ· μος 8>; &κεί πο-J ~ψ-.ιχνε τό μιΧ.τ:. ~Ολε; ο( π6pτες κ~t τχ π:χ.pιΧ.θuριχ Ίjτσ.ν κλει

στιi. Σ-;ό 6ιiθος όpθωνότσ.ν έκείνι:ι -::ό φρά.γμα. χ' εχσ.νε τό δρ6μο ν!Χ ψα.ίνετι:ι.ι

&.διέξοδος, iΔν'ηtο; κ~ί .Υjσ·;χος. Κα.γείς δέ ψ~ινότ~ν, τίποτε δi·ι iκι::ιuότιχν,

οi)τε φωνή, ο•)τε U6pu6o; , οi)τε πνοή. "Ολα. νεκρά..

Ό θα.ιιπωτtκ6; fιλ:':Jς τ-:ισ Ίοuνίοu ελοuζε μέ τό cpώς τοu τό τρομφό ιχότό

κιχτα.σκεόοισμα..

τllτι:ι.ν τό δ5όψρα.γμα. τής δδοΟ Τέμ.πελ.

Φτ~νοντι:ι.; κα.νzίς έκεϊ Χ'Χl ολέποvτιiς το, δσο θα.ppσ..λέ?ς κt' iν ~ταν, δέ

μποροσ.,ε ν~ μ~ σu·ιοψρuωΟεt μπροστ~ στ~ μuστηp:ώδη ι:ι.!}τή όπτσ.σίσ..

Σ:.ιμμετptκ6, εuθuγpαμμ'), με τέχνη προσσ.pμοcψένο κα.t πένθιμο. Σuνδuά.

στηκσ.γ rι έπt-:ϊ-;rιιJ.η κα.! τό σκοτιΧ.δι .

Α1σθα.ν6τ7.'1 &μir.ω; οτt δ &ρχηγbς σ.ότοu τοσ δδοψρά.γμσ.τος θ~πρεπε Υ~

fιτσ.ν ~ γεωμέτρ'η;, fι cpιiντσ.σμιχ .

Ί'δ6λεπε; χ' ~μενε; iiψωνο;, ~έ κuρίευε ψ66eις κα.t ϊλιγγος.

"Οτσ.ν τόχσ.ινε ν7. πφiσεt κά.ποιο; στρσ.τιώτης, r) &.ξ:ωμσ.τικl.iς η πeιλίτ·ιις

ά,τ;i;, τόν έpημικ6 δp6:.ιο, ιl.κοuό-;σ.•ι ενα. λεπτ·) κα.ί όξu σψuptγμα. Κα.i Κείνος ΠΟ'J

περνοuσε ~πεψτε πλr1γωμένος ή νεκρ6;, r1 aν γλότωvε Ηlλεπσ.ν v~ χώνεtσ.ι

883

μ.ιιΧ σψα.ίpο: στό σ~u6~ κά;ποιοu τοίχου fι στό πο:τζοuρ ι κiπo:'Ju κλειστοσ πo:pi

θupou. Κο:μ.μ.ιά. ψαρά. ή σψα!pο: γινότο:ν ό6ίοα., για.τί οί ~Π~pο:σπιστeς τοσ δδοψριiγμ.ο:τος εlχα.ν κα.τα.σκ.οuιiσε ι είδος κανονιών ιiπ~ τr;\ις σωλήνες τr;Ο ~ω

τα.έριοu.

Κοψμ.ιά. &σκοπη σπα.τιΧλη στο μπα.pοuτι. Κι7.θε 6λijμα. τοu; ήτα.v σχzobv ιiλά.θεuτο. ΈοG) ΚΟ:l κzί 6πήρχ~v πτώματα. κα.ί λιμνούλες α.'ιμα.τα. πά.νω στο λι

θόστρωτο.

Τριγύρω μέσα. iπο τί; α•'ιλόπορτες ίιπήρχσ.ν σωροί ιΧπό τραuματίες.

'Εκεί εvοιωθε; πwς κriπο:ο; σi σΎ)μriδεuε Μρα.τα. κα.ί δλο το μ'ijκος τοu ορόμοu σΎ)μα.οεuότα.ν άλιΧθητα. Υ.:' ιiοιciκοπα..

Σuγκεντpωι_ιένο : στην εισοοGΙ της σuνοικ(α.ς τοΟ Τέι_ιπελ , οί στρατιώτες ε

νος λόχοu πσ.ρσ.τηροGσα.ν σο6α.pοί κα.ί συλλογισμένοι τόν iπα.ίσ:ο α.6τ6 τ:pομ~

χώνα., τ~ν &κινησία. κα.ί τ"ήν ιΧπriθεια. έκείνη, ιiπ' δποu στελνότα.v &.όρα.τα. δ

θά.να.τος. Μερικοί σ&ρνο,;τα.ν γιά. νά. ψτά.σοuν wς το uψωμα. . τij; aνη:pο:ιριiς,

προσέχοντα.ς νά. μ-ή φσ.νεί οiίτε το πηλίκιό τοuς.

Ό γενναίος σuντα.γμο:τ&.ρχης Μσvτεον~p θα.ύιια.ζ~ τ~ 6δόψρα.γμ:χ α.lιτο ά.να.τpι χ ιά.ζοντοις .

-Πως είν~. : κσ.τα.σκεuα.σμένο! έλεγε σ' εν!l. oouλεuτij. Οuτ~ μ:χ πέτρα.

οέν προεξέχει. Θα.ppείς πι\)ς ε!να.ι τείχος ά.πο πορσελciνη.

'Εκείνη τή σ-.ιηιή, μια. σψα.ίp'Χ. τοuσπα.σε τό στα.uρ~ ποu ψοροϋσε στ!.ι

στ'ijθος κ' επ.οσε.

-~Ε, το\.ις Sειλοuς , >ο\.ις &τιμ.οu;! "Ας πα.pοuσια.στοuν λοιπον μιά. ψορά.

νά. τοuς οοuιιε! Δ.! ν τολμ'Jιjy! κρΜ/οντΙΧι! ψιόνα.ζε.

το δδόφρι:χγμα. τr;Ο Τέμπελ, με (ιπeρ:>:.σπ:σ~ες όγδόντσ. ±πσ.ν:>:.στriτε; iπέ

να.ντι σέ οέκα. χιλισ.ο~ς, α.ντ~στ~θηκε τρείς μέρες.

Τήv τετciρτη ιιέpσ. , ~Χ'/.Υσ.Υ δπω; στrιν Ίσι7.ξα. κα.ί τrιν Κωνστσ. ·ιτiνη. Τρύ

πφα.ν τ~ σπίτια. κα.1 iπ6 τiς στέγε; κuρ(εuσ7.ν το δδόψρα.γμα.. Κα.νένα.; ~π6

κείνeιu; τοlις «δειλο•);, δz δ ι χ•ιο.Υιθηκε νά φύγε ι , σκοτώθηκαν δλοι έκτb; άπό

το., άρχηγό , το Μπα.p~λεμύ, γ:~ τον δποίο θιΧ μ.:λiισοuμz άμέσως .

Τό δθόψpσ.ηι'Χ •ο:ϊ 'Λγί'Ju 'Αν•ων!οu fιτα'Ι προσωποποίηση τij; οροντής

ποlι έξα.πολόει κερσ.τι'Ju;. 'Γ6 δ06ψρσ.γμα. τοσ Τέμπελ ήτσ.v ή σιγή.

Άνά.μεσιχ στα. δuCι δδ'?:ppά.γμ.α.τα. ή δια.ψορ~ fιτα.ν, 6τ~ τ~ ~ν'J. fιτα.ν ψ?6ε

ρό, το &λλο fιτα.ν τρα.γικό. 'Γό gyα, ~μ.ο:α.ζε με σπηλι& γειιά.τη 6ρuχόμ.ενσ. θη

ρία., το α.λλο με προσωπείο.

"Αν πα.ρα.δεχτcΛ)με δτι τrι γιγιΧντιιχ κιχί σχ?τεtνΥ) έξέγεpση τoiJ 'louνίou σψupηλ~τησο:ν μ.ιά, opγYJ κ' [να. α.ϊνιγμα, πίσω άπό tb ΠptiHO δ8όψρα.γμα. Uπijρχε δ ορ&κος τijς εξόντωσης κα.i τοi} δρuμα.γοοu κα.ί πi:1ω ιiπό τό δεύτε

ρο ενα. τέρο:ς, ή Σψ iγγα..

Τά. oub ο:ότά οχuρά κα.τοcσκεuασσ.ν δuο &νθρωπο: Κ:Χl τό κα.θένα. ~ταν 'ή

είκόνα. έκείνοu πο\ι τοψτια.σε.

884

Ό ενα.ς, ποu εχτισε τb πρώτο, όνομ.αζότα.ν Κcιuρνi, ψηλός ι~έ πλα.τιοuς

ώμοuς, μi πuρόξα.νθο πρόσωπο κα.i yροθια. οοντριπτικ~, με τολμηρή κοφοια.

·.ια.i ολέμμα. γεμά.το είλικρίνεια.. Άτρόμητος, ορα.στ'Ιjpιο;, &καμπτος, θuελλώοη;. Ό συμπαθέστερος &.νά.μεσα. στοuς &.νθρώποuς κα.t ψο6ερbς π-:ιλεμιση'ι<e·

Ό πόλεμος, δ &γώνα.ς, ή εξέγερση ~τα.ν δ ά.έρα.ς ποu α.uτός μποροuσε ν' ιiνα.πνέει. 'rπijρξε &ξιωμα.τικος τοίί να.uτικοϋ . 'Από τtς κινήσεις τοu κα.i τή

ψωνή τοu μiντεuες δτι ε6yσ.ινε &.πό τον wκεα.ν6 , δτι προερχότα.ν &.πό την τρι

κuιιία. κα.t τήν κα.τα.ιγίδα., γισ. να. οονεχίσει τη λα.ίλα.πα. στο πεδίο τi')ς μά.χης.

Στbν Κοuρνε σ&. μεγα.λοφuία. όπijρχε κά.τι &.πb τb Ντα.ντbν κι' ~Υ &ψα.φέσομε τή θεότητα ~τα.ν aλλος Ήρακλrjς.

Ό Μποcρτ::.λψu ήτσ.:ν aδόγα.τος, χλωμός, σιωπηλός, εvα. εlδος τpα.γικοσ

χα.μινιοiί. Στα. δεκα.πέντε τcιu χρόνια. τbν χα.στοόκισε gyα.ς χωροψόλα.κα.ς, α.u

tbς tοuστησε ε·~έδρα., τον περίμενε κα.l τόν σκότωσε. Πα.ιοi ρίχτηκε στο κά.

τ~ργο.

Άργότ~ρα., πpΧγμα. ιiπα.ίσιο, προyρα.μμένοι κι' οί Suo ορίσχοντα.ν στο Λονδίνο &ξόριστι:ιι, δ Μπα.ρτελεμu σκότωσε τον Κοuρνέ. Λίγο κα.ιρό i.ίστεpα. δ .Μπαp

τελεμ•) συνελ·/Jψθη γιi:ι. σuμμετοχή σέ κά.ποιΙΧ σuνωι.ιοσί(l; κα.l κα.τα.Sικά.στηκε

σ~ θά.να.το. '() χ.οινωvικος κυκεώνα.; εlvα.ι ετσι φτια.γμέvος, &στε &νω το ~τuχο cι.ότb πλά.σμα., πού zστερzίτ'i τι.iιy πά.ντων κα.i ~τr;.ν σχεδόν &γpά.μ.μα.το, ~κλει

νε μέσα. τοu κσ.ί νοημοσύνη κα.i δόνcι.μη θέλrιση; ιiοά.μ.ΙΧστη, ϊσως κrx.l μεγά.λr;,

κσ.τά.ντησε 'I' αρχίσε~ τΎ; ζω-Ιι τοu στη Γσ.λλίσ. με το κά.τεργο κoci να. τελειώ

σει στ-Υjν 'Λγγλ1α. ι.ιέ τi)ν &.γχόνη.

Β '

ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΊΙΠΟΓ ΑΛΛΟ

ΜΕ~Α ~ΤΗΝ ΑΒΥ~~Ο. ΚΟΥΒΕΝτΙΑΖΟΥΝ

Μπpοστ~ στ~ δu6 γ:yά.ν:ια. δδοφρά.yμα.τα., yιά. τά. όποία. μιλ~σα.με, τb δοόφpα.γμα. τi'jς δοοσ Κα.ννα.6 1 δα.ς -lιτα.ν eνα. ~μ.6pΙη, iλλ?.G δπωσδ'Ιjποτε ψο6ερ6.

ΊΙ νuχτσ. προχωροuσε, ο: έπσ;νσ.στιiτε;; δεν ~χσ.σσ.ν τήν εuκσ.ιρία. κσι.ί χιiτω

&π~ -;Yjv έποπτ~ί::ι: -;οϋ Ένζολωρ~ , γ ια.τί δ Μά.ριος, μ' δλι; πο~ ε!χε dνοιχτά.

τ:Χ μά:τ ι?. , δεν Ε:6λεπε, τελειο?tοιοuσσ.ν τfι δδόψρα.γμά. τοuς.

τ9 έπισχεuα.σα.ν, 'Ο σήκωσαν ιiκδμη OUO πόδια., crt-'YjYWrJIXY στ~ γή σιοε

ρ~νια. ρι:ι.6διά. , ποu ~μ.οι::ι:ζα.v μέ · λόγχες στρΙΧμέν~~ κ~τχ τοσ &χθρι;u.

ΊΌ όχuρ6 έπισκεuά.στψ~ μέ -:έχvη, ετσι έvω ιiπiξω ή-:σ.ν &ληθινή ζοuγ

κλσ., δUσ6α.το, iπό μέσα. έπισκεuσ.σσ.v &κόμ'Υ) καί τα. σκσ.λοπ&:.τιcι. γι&. ν' &.νε-

6σ.ίνουν μ' εόκολίσ., δπως σέ σκιl.λΙΧ.

885

Φρόντισ~ν για τοuς τρ~uματ1ες τοuς, το>)ς ~6α.λα.ν, οσο γινότ~ν πιb &.να

πα.uτικά., ΙJ.έσα. στο κα.πηλεϊο κα.ί δέσα.νε τχ τρα.uμα.τιi τοuς. Μά.ζεψοι.ν το μποι. ·

ροότι πο>) ~τα.ν σκορπισμένο στ& τροι.πέζια., [χυοα.ν i"ι' &λλε; σψα.ίρ$ς, ~ψτιοι.

ξαν ψυσέκια, έ:ο1μα.σα.ν ξ;ι.ντό, μο!pασα.ν τ-Χ δπλα. κε!νων πού πέσανε, κα.θά.pι

σα.ν άπο κ&.θε έμπόθιο το έσωτερικο τοu δχuροu κα.ί σuγκlντρωσα.•i τ& πτJ>

μοι.τα. στΥ) στενΥ) δδο Μοvτετοόρ, ποu fιτα.v· πάντα στΥ)ν κυριότ"Ι)τιi του;. Το λι

θόστρωτο σε κείνο τό μέρος φ~ινότ~ν γιά. πολuν κιχιρό κα.τα.μιχτωμένο. Άνά.μεσ~

στο•)ς νεκροuς ~ταν και τέσσεροι στρα":ιίi>τες. Ό Ένζολωρ&ς !οωσε &ντολ~ Υ~

6γά.λοuν τlς στολές τους, τις δποϊες κα.ί φόλ~ξε.

Ό Ένζολωρ!Χς τοuς συμ6οuλεψε νtk κοιμ"Ι)θοuν oub ώρες, για. ν' &ν~νεώ·

σουν τίς οιηιiμεις τους. Ή συμ6οuλή τοu Ένζολωp:Χ ~τα.ν δια.ταγή, άλλ(ι, ~!ν

πειθιiρχ"Ι)σαν σ' α.ίιτ-ήν πάνω άπο τρετς τέσσεροι. Ό Φεγu χρειιiστψε ουb ώ

ρες γιi νσ. χαράξει πά.νω στον το!χο, iπέναντι ά.πο τiJν Κ6ρινθο μ' ενrι. κrι.ρψί:

ΖΗΤΩ ΟΙ ΛΑΟΙ!

Οί τρεϊς α.ότές λέζεις οια.6ά.ζοντetν π&.νω σέ κείνο τον τοίχο ώς τ& 1848. οι γuναίκες τοu κα.πηλειοu 6ρfjκα.ν τήν εuκ~ιρ(~ κ~τά τή νuχτεριν'ij 1ι·

σuχίσ. ν' ιΧπομα.κpuνθοuν κσ.ι οί έπα.να.στιiτες ενοιωσetν πιο ~νετα..

οι περισσότεροι άπb το•)ς τρcωιJ.α.τίες ιιποροuσα.ν κα.ί -Υjθελαν ν& πολε

ιι'ήσοuν. Πέντε aντρες ήτα.ν 6σ;ρι~ τρα.uμα.τισμένοι κα.ί τοuς ε!χα.ν ξα.πλι:>σει π&.νω σέ στρ6ψσ.τοι κσ.ί &χuροι , auo &.π' σ.ότοός ~τσ.ν στρσ.τιιi>τες. Τοόι; στρσ.

τιώτες τοuς πεpιποι'ήθηκα.ν πρώτοuς.

Στ'i)ν α.ϊθοuσιχ δέν ~μενε πια. άλλος, δ 6ο'ί0ά.ς, νεκρός κιχι σκεπασμένος

tJ.έ μαΟpο πέπλο, κα.ί δ 'Ια.6έρη; οψένο; στο στόλο.

Τό -:ψόνι τοu λεωψορείο•J, a.v κα.ί σπα.σμ~νο ιΧπό τί; σφα.ίpε(;, εΙχε &.κόtJ."fJ

&.ρκετο uψο; γ~ιΧ ·/ &να.pτ'ή~ο~ν τη σημetία. τοuς . Ό Ένζολωp~ς π'i)ρε το τpu

πημένο κι' αίμοι-:όοpεχτο σα. κ κ&. κι τοu νεκροu Βοϊο~ κοιt τδοεσε στο κοντιiρι.

Τροψε; π~& aεν εfχαν μείνει. Ο πενijντιχ 5.ντρες; τοu δοοψρά.yματος, μέσα

~ε 13εκιiξη ώρες ποu 6pίσκοντα.ν έκεί, είχσ.ν κetτα.να.λώσει δ,τι προμ-ήθειες

6p~κα.ν στ'fιν &.ποθ~κη τoiJ μ.αγεtpείοu.

Λίγzς ιrψες άργότεριχ σ' ί!.να ~λλο δΜφρα.γμα, τοu Σα.tν - :Μερρό, μι& γu

·ηίκα., 'Ιωά:ννα. τ' δνομά. της, τp ιγuρισμένη iπb έπα.νιχστά.τες πο1'.ι τi)ς ζητοu·

σα. ν ψωμί, φιόν~ξε:

-θέλετε ν& ψ~ τε; Γιοιτί; εfνcιι τρείς ή &ρα., στίς τέσσερες θ& εϊμα.στε

δλοι νεκροί.

ΆφοQ 13εv {ιπijρχε τροφή, δ Ένζολωρaς ιiπα.γόp::uσε τό κpα.σ( .

Στο uπ6γειο 6ρi')κ~ν μεptΥ.ές φιά.λε; κρα.σί σφραγισμένες. Ό ΈνζολωριΧς κι' δ Κψπεψερ τl; έξέτα.σα.ν. 'Ανε6α.(νοντα.; δ Κομπεφέρ ε!πε:

- θιΧ είναι πσ.λι6 κα.λb κρασι τοu γερο - Λι)κοu.

886

- "Κιzt θιΧ ε!Ύιzι έξιzιρετικό, πρόσθεσε b 'Αετός. Καλ<Χ και κοιμάται δ

Γκpι;;.Jtιχίp, &λλοιώς Μσκολιz θά. τίς γλuτώνιzμ.ε.

Ό Ένζολωράς είπε νά τις φέροuν &πάνω, ~ταν δεκαπέντε κιχ!, γι~ ν~

μ~ν τίς &yyίξει κσ.νείς, σ~ν ίερές, τtς ~6αλε κάτω άπό τό τραπέζι, δποu δ νεκρός τοίί γερο - Ποϊδti.

Κοιτά. τlς Οόο μετ<Χ τ~ μεσάνυχτα μεψήθηκσ.ν. τΗτα.ν τριάντα. έφτά..

Πρίν ξημερώσει κα.λά. !σ6ησα.ν τη δ!Χδα..

- Καλα. ποu τή σ6~σα.με, είπε δ Κομπεφέρ στό Φεγό. Αι'ιτη fι δ!Χδα.,

κα.θιhς τη ψuσοσσε δ &.έρα.ς κ' !τpεμε τό φως της, φα.ινόταν σα. νιΧ. φο6άτα.ι.

Το φιi>ς τijς Μδα.ς μοι&.ζει μ.έ τ'ή σκέψ~ τιi>ν δειλών, φωτίζει δ.σκημα., για.τl τρέμει.

Ή rι.όγη ξuπvα. τά. πνεόι~α.τα. δπως ΚΙΧl τ<Χ ποuλιά. τ' οuρανοίί.

Ό Ζολι) 6λέποντα.ς μιά. γά.τα ποδ τριγύριζε πά.νω σ' ενrι. λούκι στη στέγη

τοσ &.πένα.ντι σπιτιοίί, τ5ρριξε στ-η φιλοσ'Jφ1α. για. να. &ξΥjy~σει το φα.ιν6μενο.

-τι ε!να.ι fι γ!Χτα.! φώyσ.ξε. Είνα.ι g'IIΧ iπα.ν'Jρθωτικό. Φτιά.νοντα.ς δ θε

ός τόν ποvτικό ε!πε:

- Βρέ τί επια.σα. κ, εκανΙΧ! Λότό είνα.ι μι& &νοΥ)σίΙΧ. Κ' lφτιασε τή γά.

τα. Ή γά.τα. πα.ρ6ραμα. τοσ λά.θοuς.

'() Κομπεφέρ περιστοιχισμένος aπό φοιτητές κα.ί &ργάτες μιλοϋσε γιdι. τοίι~ Jεκ.ροός, γιΟι τό Γιά.vνη Προ•Jοσ.ίp, τό Βα.χορέλ, το Rοϊδά., ιiκόιιΥ) κα.l γισ. τον

Κα.6οόκΥ), κα.θιhς κα.ί γιdι τΎjν α.όστΥ)ρ-1 σκοθpωπ6τητα. τοσ Ένζολωρ!Χ.

- Ό Άρμ.όδιος κι' δ 'Λριστογείτων, Ηεγε, δ Βροuτ'Jς κι' δ Χα.ιρέα.ς, δ

Κρόμγοuελ κ' fι Κα.ρλιΧττιχ Κορντιχί, ολοι τοuς ενοιωσαν στιγμές &.γωνίας μετα.

τb κατόρθωμά τοuς. Ή κα.ρδιtι 6λέπετε τοίί &.νθρώποu εlνιχι τόσο εόιχίσθητη,

iι ζωΥj είνα.ι τέτοιο μuστ"ήριο, ώστε κα.ι α.ν &.κόμΥ) σι;)σεις ενα.ν κόσμο σκοτt~

νοντα.ς ενrι.ν &νθρωπο, fι τόψη δπερτεpεί στη χιχρdι. δτι λύτρωσες δλο τό &ν

θρώπινο γένος.

Τη σuζ ήτηση Ο:~κι;;ψε δ 'Αετός, ΠΟΙJ δέσποζε στοt)ς φοιτητές, Κα.θwς στεκ6τα.ν πά:νω σ' ί!.να. σωρο πέτρε;, ψωνά.ζοντα.ς:

-τΩ Πα.να.θήνα.ια., ώ 'Ολύμπια., ώ χιiριτες τ~ ς Α!α.ντί9ος! ποιος θ~ μοu

Οώσει -::ό χά.ρισμ.α. ν' &.πιχyyείλω τdι. !πη τοϋ Όμήροu σάν VΕλληνΙΧς τ~ς 'Ιωνί

ας η τrjς Α!ολίδος!

887

ΕΥθΥΜΙΑ I<AI ΚΑΤΗΦΕΙΑ

Ό Ένζολωρ~ς π'i)yε ν~ κά.νει &.να.yνώρtσ'Ι). Βy'i)κε άπό τ~ν δδό Μοντετοόρ, κα.ί προχώp'Ι)σε σουρτ& κα.τ~ μr;κος τιί>ν σπιτιtί>ν.

Οί έπιχνΜτ&τε; ~τοι.ν yεμ&τοι έλπ(Sε;. Ό τρ6πο; πο,) ε!χιχν &ποκpό&σει τ~ νυχτεριν~ !ψοδο, τοuς ένθά.ρρυνε κιχί πίστευαν δτι τό 'ίδιο θ~ yινό~ν

κα.ί στίς !ψόοοuς τijς ήμέρσ.ς Περίμενσ.ν λοιπόν τ~ν !ψοοο μέ περιφρονητικό

χεμόyελο. Πίστεu-χν χωρίς διστα.yμδ στ~ν έπιτυχία., κσ.θι\)ς πίστεuσ.ν κιχί στό O(Χ(l.tQ ιf.γώΥΙΧ i:'JIJζ,

Δισ.ιροσσσ.ν tJ.έ πεπο!θφη τ~v ήμέρα. σέ τρεϊς ψά.σ:.ις. Στίς lξ'η τό πρωί

Ιtνιχ σόντσ.γμα., τb δποίο ~τσ.ν μιλ'ημiνο, θσ.ρχότσ.ν .μσ.ζ( τοuς. Κσ.τιΧ τb μεσΥJ

μέpt ~λη ~ πόλη τοσ Πσ.ρισιοσ θά στσ.σίσ.ζε. Κσ.ί μέ τ~ δόση τοσ ijλιou γε

νικ~ έπcχ.ν<Χστσ.σ'η.

Ή κcχ.ιJ.πά.νσ. τοσ Σα.ίν - Μερρό, πού οέν ε!χε στα.μcχ.τ~σει οuτε στιyμ~

&.πb. τ~ν προ'ι')γοόμεΨη, άκοuότα.ν άδιιiκοπα. να. σ't)μσ.ίνει κίνοuνο. Αίιτδ ~τα.ν

&πόδειξη 5τι τό &λλο δδόψρα.γμα., ·τό μεγά.λο τ'ijς Ίωά.ννσ.ς, κρα.τοσσε &.κόμη .

Ό Έvζολιοψ~ς ξα.vα.ψά.νηκε. Γόpιζε &.πό τό σκuθρωπό περ!πα.το, πο•) ~πι

χ:zίρφε σιΧν &.ετός στο σκοτά.οι, ~ξω άπο το δδόφρα.yμσ.. "Ακοuσε τ~ν εuθu

μη σuζ~τηση με στα.uρωμένα. τχ χέρια.. ·rστερσ. ζωηρός κσ.ί ρόδιyος μέσα. στb

ψώς τοσ πρωινοσ, είπε:

- 'Όλ<Χ τ& στρσ.τεόμ<Χτ<Χ τοu Π<Χρισιοu κtΥ'Υjτοποι~θηκ<Χν. Τό ~να. τρίτο α.•'ι

τών ε!νσ.ι στρα.μένο στδ δδόφρα.γμσ. ποu 6ρίσκεστε, έκτο~ άπο τ~ν έθνοφuλα.κ~. Σέ μιά ώρα. θά σοcς έπιτεθοuν. 'Όσο γι& τό λα.ό, χθές 6ρισκότ<Χν σ' ιiν<Χ6pα.σμ6,

&.λλά σ'ήμερα. fισόχα.σε, δέν κινείτα.ι. Άπδ κ<Χνέν<Χ μ:ήν περιμένετε 6οfιθεια., σέ

κσ.νένσ. μ~ στr;ρίζετε ελπίδες. Οuτε σόντσ.yμσ., ο!Jτε λσ.ός, σdς έγκσ.τιiλειψα.ν. τα. λόγια. α.ύτ& επεσσ.ν πά.νω στοuς σuγκεντρωμένοuς 9α.ρι& κα.ί είχ<Χν

τό άποτέλεσμσ. ποι) φέρνει σ' ίtν!'Ι. μελίι:ισι 'ή πρώτrι στιiλσ. μιοcς κσ.τσ.ιγίδσ.ς.

uΟλοι ~μεινσ.ν &ψωνοι. Έπικρ!Χτησε γι& μι& στιγμ~ τέτοια. σιωπή, ι'rιστε νό

μιζε κσι.νείς gtι &κοuε τό χ&.pο ν& φτεpοuγίζει.

Άλλ~ fι στιηι-Υj -ητιχν σόντομη.

Μι& φων~ dπό τb Μθοζ τιί!Υ σuyκεντpωμένων έπα.να.στοcτιί>ν σηκώθηκε

κσ.ι τιiρα.ξε τ~ν πένθψ'Υj σιγή.

- 'Έστω. Έμεί~ θ& σηκώσομε τό δaόψρα.γμσι. ε!κοσι πό8ισ. φψ& Χα.ί θ& με!νομε δλοι ~δω. θ~ δισ.μ.σ.ρτuρηθοuμ.ε μ.t τ~ πτώμσ.τιi μcχ.~. ΆδiλψLα., ~~

888

8~1ξοuιιε /\τι a,y δ λιχ/;ς &γκσ;το:λείπει τοt)ς 01)\10Κpά.τες, Οί δΥjμΟΧpά.τες δεν έyΧΙΧτο:λε(ποuν ποτέ τ/; λσ.6.

τα. λόγιο: ο:uτα. 6ρi)κtzνε φαίνεται σύμφωνες τίς ψuχές 3λων, γισ.τl 3λοι

έπεucρήμ. η σα. ν μ.' ένθοuσιι1.σμό.

Δέν έγινε ποτέ γνωστό τό ονομοι τοσ &ντpσ. ποίι μlλησε. Ποιός ξέρει,

κ&. ποιος μ.έ ροuχσ. έργά.τη! χ&. ποιος ξεχασμένος περαστικδς Υίρωσ.ς, δ μεγά.λος

iνώνuμος, δ πά.ντοτε παρι:)ν στίς κρίσψες στιγμές τi')ς ιiνθρωπότητιχς κο:ί στίς

κοινωνικές γενέσεις, α.uτ/;ς ποu μ.έ uπέρτα.το ucρος λέει τήν &ποcριχσιστική λέ

ξη καί χά.νετσ.ι στ/; σκοτά.δι.

Έκλείπει, &.ψοu σε μι~ στιγμ~ &ντ~προσώπεuσε στ~ λά.μΦrι μιliς στιyμijς το λιχο κο:t τό θεό.

Αότή ή &.μ.ετιΧτρεπτη ιiπόψα.ση 6ρισκότο:ν σε πλijρη ά.ρμονία. μέ τήν

&.τμόσφο:ιρο: τijς 6 'Ιοuνίοu 1832. Σχεοbν τ-Υjν ίδιοι ώριχ κα.l στο δδόψρα.γμα. τοΟ

Σι1.ίν - Μερρύ, οι έπαναστά.τες ~6γιχζσιν τήν πιψι.κά.τω κρα.uγή , ποίι lμεινε !στορική καl κσ.τσ.γρά.ψηκε στ~ πριχκτικ~ μ.ια.ς δίκης.

-«"Ας .ερθοuν ~ ά.ς μήν ερθοuν νΓι. μα.ς 6οηθήσοuν, οέν εχει σημα.σία..

Έ8ι7J θ& πεθά.νομε δλοι ιiπό τον πρώτο ως τον τελεuτο:ϊο! ».

'Όπως 6λέπει b &.νσιγν6Jστ'r)ς, τ~ Suo δSοψpά.γμσ.τσ. μ' δλο ποu fjτσ.ν ιiπο

μονωμένα., έπικοινωνοuσο:ν . ψuχικά..

Δ'

Γ1ΕΝΤΕ ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ Γ1ΡΟΣΘΗΚΗ ΕΝΟΣ

Άψοu ιιlλησε δ &γνωστος ποu ά.ποψcΧ.σισε τη διο:μο:pτup (σι τ6Ίν πτωμά.των,

&κφρά.ζοντα.; τίς δισ.θέσεις όλων , &π' δλσι τ~ στ6μσ.τσ. 6γijκε μιά. κρσ.uγή πι1.

pά.ξενα. ίκα.νοπΙJιψική, πένθιμη στ'ijν έννοια. κο:ί θρtα.μ6εuτική στ/;ν τόνο. - Ζήτω δ θά.νσ.τσς! uΟλσι έδώ θck με!νομε.

- Για.τί ολοι; pι:)τ"f/σε δ Ένζολωρά.ς.

-uω.οι! 'ΌλΙJι!

Ό ΈνζολωρΟις είπε:

-Ή θέση είνα.ι καλij κα.ί τb δδόφpα.γμα &ξα.ίρετο. Φτliνοuν τριliντσ. ~ν

τρες, για.τί νά. θuσια.στοuν σο:ρά.ντα.;

-Γιατί κανένα.; δέ θ& θελ~σε ι ν& ψόγει, ψώνα.ξε τό πλijθος.

- Σύγτροφοι! φώγα.ξε δ ΈνζολωpιΧς, ή δημοκρατία. οεv lχει τόσ"f} &φθο-

νία. σέ &ντρες, ώστε νΟι τοίις σπσ.τα.λσ. ιl.νώφελσ.. "Α ν για. μ.εpικοuς ά.πό σά.ς ε!

να. ι ιiνάγκ"f} νΓι. γuρίσοuν στόι σπίτισ. τοuς, πρέπει κι' σ.ότό τό κα.θijκον νά. ~κ

πληρωθεί, δπως κα.ί κά.θε fί.λλο.

889

Ό Ένζολωρά.ς, &νθρωπος μέ &.ρχ$ς, &.σκοϋσε πάνω στοuς δμοϊοεό:τες τοu

τ~ν π<ΧντοSuνσ.μί<Χ έκείνη πού πηγάζει &.πό τό &.πόλuτο , &.λλά. πσ.ρά. τ~ν π<Χν

τοουνα.μίιχ ο:uτ~, &.κοuστηκιχν μεμψιμοιρίες.

Ό Ένζολωρ~ς, &ρχηγος &ς τιΧ νuχι<Χ, 6λέποντ<Χς τ'ή 8uσφορ!<Χ, ~πέμεινε

έντονώτερα και μέ ύφος &γέρωχο πρόσθεσε:

- "Οσοι φο6οϋνται μη μείνουν μόνο τριάντα, i?,ς τό ποϋν.

Ή ουσφορίσ. κσ.ί τ~ μοuρμοuρητ~ οuνό:μωσσ.ν .

- Κ' ~πειτιχ., &.κούστηκε μιά. ψωνή: λές νά. φύγοuν gσοι θέλοuν σά.ν αότό

να. εlνα.ι εuκολο. Τό δΜφραγμιχ εlνα.ι κυκλωμένο &πό πο:ντοσ.

'Από το μέρος της &;γψ7.ς δχι , &;ποκρlθηκ~ δ Ένζολωράς. Ή δ8ος Μον

τετούρ ε!να.ι έλεύθερη .

-Να.(, &.λλα. πιb πέρα.; Είνα.ι σίγουρο δiι θ&. πια.στεί δποιος δοκιμάσει νιΧ ι:ρuγει. Μόλις δοuν ~νθρωπο μe μπλοόζ<Χ κιχ.l κιχ.σκέτο στο κει:ρά.λι, ε!νιχι &.Ούνιχ.το νά. μη τον ρωτήσουν:

-Άπb ποσ ~ρχεσοcι; μην είσοcι &πό κείνους τοίί δδοψρά.γμα.τος; ·Επ;ιτα.

πιάνοuν τ!Χ χέpισ. σοu . Μuρίζοuν μποcροuτι, τελείωσε. Σε τοuψέκισσ.ν.

Ό Έvζολωρά.ς χωρ(ς να. δώσε ι ιiπά.ντηση , ιiκούμπησε τόν ό>μο τofJ Κομ

πεφέρ κα.ι μπ'Υjκα.ν κι' ι:ι[ oub στην α.ίθοuσα. .

"fστεριχ &πδ μι!Χ στιγμ.Ύj ξαν<Χ6γrjκιχν. Ό Ένζολωρά.ς κp<Χτοuσε στά. χέ

pι<Χ τοu τέσσερες στρ<Χτιωτικές στοΗς , πού εlχε φuλ&.ξει. Ό Κομπεφέρ έρ

χότα.v π!σω του μέ τlς έξα.ρτόσεις .

-Μ' <Χότές τlς στολές &ν<Χκ<Χτώνεστε μ.έ τούς στp<ΧτιG")τες κιχl δέ σάς

ρωτa κσ.νείς, ε!πε δ Ένζολωρά.ς. Είν<Χι τέσσερες

Kocl τlς ~pριξε πά.νω στο λ:θόστpωτο.

Κα.νένα.ς &.πό τοuς στωικοu~ ά.κροιχτές 8έν κ ινήθηκε . Πijρε τότε τό λόγο

δ Κομπεφέρ:

-Συμπολίτες, χρειάζεται και κάποια. ~όσπλα.χvία.. Ξέρετε γιά. ποιό πρayμα y1νετιχι λόγος σ' α.ότ~ τήν περίσταση; Γιά. τlς γuνα.ίκες. Αότb πρέπει

νά. το σκεφτείτε. Τπ~ρχοuν γuναίκες η οχ ι ; Ύπόφχοuv μικρά. Π<Χιδιά. η δχι;

'fπriρχοuν μητέρες ποu ~χοuν στlς κοuνιες ι~ωpά. κocl ε!νοcι τριγυρισμένες &πδ

ε να. σωρό άλλα &.νήλ ικα;

>> 'Όποιος &.πb σας δέν είδε τον κόpφα τ-ης μά:να.ς νά. σηκιί)σει το χέρι.

θέλετε -;ά_ Ο"ΚΟτωθείτe:, κα.λά . Κ' έyw ΠΟΙJ σα.ς μιλώ , το θέλω yιά. τον έα.uτό

μου . Άλλά. σε θέλω να. νσ~ώθω φα.ντιiσψιτα α.πελπtσμένων yuνα.ικιϊΊν, ποu θ&

δέρνουν τά στήθη ι~ε λuγμοuς. Σκοτωθείτε , ~στω , Ηλά. μην πά.pετε κι' άλλους

στό λα.ψ6 σ!Χς.

»Αuτοκτον ία. σα.ν α.•)τij ποu θά. σuντελεστε: σ' α.uτό έδώ τό μέρος , ε!νοcι

κά.τι uψηλό κα.l όπέροχο, &λΗ ή α.uτοκτονία. ~χει στενά. &.τοιιικά. δριοι , δέν

παίρνε ι zπέκ":αση , δτοιν ciπλώνε τα.ι και σ' ~λλ(Juς , τότε δεν ε!να.: πιά. α.uτο

κτον!α, ς;'(yσ. ~ φ~vσ;, !yχλημ:χ. Σuλλι:ιyιστείτε τά. πα.ι8 ικά. κεψα.λά:κια., σuλλQ-

890

γιστε!τε κ~ί τ' &σπρ~ μ.α.λλι~. Άκοuστ~! Λίγο πρίν, ό Ένζολωράς μοu ηεyε

δτι είδε '1' ενα. πα.ρά.θuρο φτωχικό, πού φωτιζ6τα.ν &.πό Ιtνα. λuχν~ρι, μι~ γρι~ καρψωμένΥJ έκεϊ κα.ί κοιτοuσε σuνεχιί:ις στ~ δpόμc, φαινόταν νιΧ μfιν είχε κλείσει μά.τι, ολΥJ τ-ή νύχτα. κα.i ν~ περίμενε κά.ποιον.

» ~Ισως α.uτΎ) ~ γριιΧ είναι μψέρα. ένbς; &πb σάς. Είναι ΗJιί> κοντιΧ στΎ)ν

δοό Κύκνοu . Λοιπόν, &.οέλψια., &.ς πιiει α.uτός, δποιος κι' &.ν ε!να.ι. ~Ας τρέξ:η

νιΧ πεί στ-ή μΥ)τέρα. ti')U: - ΜιΧν~! ήρθ~, ήσι)χα.σε!

» 'Άς είναι i'jσuχος δτι έδιίJ θά. κιiνοuμε κα.λιΧ τΥ] δοuλειιΧ μας. Άνθρωπος πού σuντ'Υ)ρεί τοlις οαούς τοu με τΥjν έρyιχσία. :ou, δεν εχει δικαίωμα. νά θu-

- Δ~ ' 'ζ ' ' 6 "Α ' ' ' λ ι ' ' ~ 1· σιαστει . ..ν ορι ει τον εα.uτ τοu. ν το κα.νει εγκιχτιχ ειπει τ'Υ)ν οικογ .. νει~ τοu, τό &μιiρτ'Υ)μα είναι 6α.ρύ!

» Σκεψτείτε κα.λa δσοι έχετε θυγατέρες, ιiδελψές! -Σεϊς σκοτώνεστε, πέφτετε νεκροί, ώρcιία! Άλλά α./jριο τi θά γίνει; Κορίτσι~ ν~ μ-Υjν lχοuν ψωμ.ί!

α.uτb ~!νιχι τρομ~pό. 'Ο &.ντρα.ς ζ-η:ια.νεύει, τδ κορίτσι πouλii τΥjν τιμή τοu!

, Τι θέλετε νά σα.ς πω! Ύπιiρχ~ι κιiποιο πα.ζιiρι σ' α.uτδν τό κόσμο ποu

πουλιέται ά.νθρι{JπιΨη σιiρκα.! 'Εκεί ποuλιέτσιι κσιi fι σιiρκcι τιί>ν παρθένων, ποu

γεμ.ίζοuν χα.pα. τδ σπίτι μοcς με τΥjν &.γγελικΥj τοuς dγνότrιτα. Κα.ι σείς μέ τa

6puκολcικισισμένα. χ:!ρια σtχς, ποlι θιΧ τρέμοuν &πδ ψρίκrι κoci όργ1j, δεν θιΧ μπο

ρείτε νa εμποδίσετε α.uτb τb ά.νοσιοόργrιμα.!

» Σκεφτείτε τά. πεζοδρόμια., τά κοcτα.στ1jμα.τcι πά.νω κcιt μπροστά. στιΧ δποία.

πηγαινοέρχοντα ι γuνα.ϊκες ι.ιε τα. στfιθη σχεδόν &νοιχτα. στη λιΧσπrι. Κι' α.δτές

οί δuστuχισμένες ~ταν έπίσ'Υ)ς παρθένες κι' &γνές.

Σ ' - ' "' λ ι • " ·~ ~ ,ι - .}, » uΑCιγιστειτε τι; οιοε ψες σσις, οσοι εχετε α.uει.ι:ρ,.ς, σκεψτειτε τες στ.,ν

&θλιότ-ητα., στ-Υjν πορνεία., στοuς χωροφύλιχκες, στ"fι φuλα.κη της Λα.ζσψέττα.ς!

Νά. ποιά. τύχΥJ περιμένει τά. λεπτά., τά είι~ίσθ'Υ)τ~, τά ώρα.ία. πλriσμ~τσ.! ΝιΧ ποu

eα. κuλιστοuν τ' ά.pιστοupγήμ~τα. της χ~ρης κα.ι της δμ.ορψια.ς, τά. οροσερότεροc

λοuλοuοια. τοu Μά.'Υ). Μένετε στδν κίνuδον, σχοτώνεστε! Να.ί, ά.λλ~ lπειτα.; θε

λήσ~τε ν' ά.πα.λλιiξετε τ6 λαό ιiπό τ-ή Βα.σιλεία κ~ί πα.ρσ.δ[νετε τtς ιiοελφές,

τίς κόρες σα.ς στ'ήν &.στuνομία., στό 6oupxo! >> Προσέξετε φίλοι, λ'JΠΊ)θείτε. 'Όσοι ιiπb σi; έχετε οικογένειες, ιΧς ~ρθοuν

νά. μaς σ:ρίξο'Jν τά. χέρια χι' &ς ψύγοuν! 'Εμείς έοιί:ι θά κ!Χνοuμε τδ κα.θ1jΧΟν μα.ς.

Γνωρίζω πώς χρειάζεται μεγιiλο κοuριiγιο γιά. νά. γόγει χα.νεiς ιiπb οώ, χσ.τα.

λcι.6οι!νω π6σο δύσκολο ε!να.ι, ά.λλά. δσο πιb Ούσκολο ε!να.ι, τόσο μεγα.λύτερrι

&.ξία. lχει.

» Προτε!νομε νά. φόγοuν ι:ι.uτοί πού προστα.τεόοuν ο!κοyένειες, γισιτί lpχον

τα.ι στr; σκέψη τ " iπp?στriτεuτcι ά.νήλιχ~. Φα.νταστείτε ενα. νήπιο, ενσ. πα.ιΜχι

μέ μάγοuλα σά.ν το μijλο, με γλιiJσσα. ΠOtJ τιτιο(ζει, ψλόσtp!Χ σά.ν τό Ποuλοcκι

κα.ί σου γεννa τ-fιν έπιθuμία ν~ τ' &ρμπιiξεις στ~ν ιiγκσιλι!Χ σοu, νιΧ τό ψιΗς __ cϊ::ιά:Χοπα., νά τό κρόψεις στόν κόρψο σοu, ψα.ντ~στεί-:ε το έγκα.τα.λειμtνο, ~προ

.,τ<Χ.τεuτο!

891

» Ε!δα. lνα. τέτοιο μικρό. Ό πα.τέρα.ς τοu είχε πεθάνει, ~ ψτώχεια. οιχσί

λεu~ στο σπίτι. 'Γο παιδί πεινοuσε. ΤΗταν χειμιUνσ.ς. Δεν ~κλα.ιε το δuστuχισμένο.

ΤtJολεπιχ.ν ν& πηγιχ.ίνει κοντ& στη θερμ.άστρcι, ποu ποτέ δέν ε!χε ψωτι& κιχ.t

ξέρετε τl ~κανε; ξεκολλοuσε με τα. μικριΧ τοu δα.χτuλ&:κια. έκείνη τ~ν κίτρινη

λάσπη τής θερμάστρας κιχ.t τΥjν lτρωγε.

» Ή &να.πνο-ΥJ ~τα.ν 6ρα.χνή, τb προσωπάκι τοu κίτρινο, τιΧ ποοα.ρά.κια. τοu

πλαδαρ6., ή καιλ!τσα τοu πρισμέν'r). Tb εlδα στb νοσοκομείο ποu τδψερα.ν νιΧ

πεθ&:νει, για.τί είμιχ.ι ψοιτψΥjς τής ία.τρικής .

» Τώρα., είπε 8ια.κ6πτοντα.ς τό λόγο τοu, &ν uπ&.ρχοuν &νά.μ.εσ&. σας πα.τε

ράδες, ποu έχοuν τΥjν εδτuχία. κ6.θε Κuρια.κΥj ν!Χ κρα.τοuν στό πσ.τρικό τοuς

χέρι τό πσ.ιο&.κι τοuς κα.t νιΧ τό ογάζοuν περίπσ.το, &ς; ψα.ντα.στοuν δτι το πα.ιδι

α.ότό ε!να.ι δικό τοuς και τι θ& στοιχίσει σ' α.ότό δ θ&:να.τ6ς τοuς.

» Mou ψα.ίνετσ.ι πwς 6λέπω &.κόμη τό άτuχο ~κεtνο πα.ιδά.κι, δτοcν, ιiφοu

πέθανε, τό ψέρσ.νε γuμνb πάνω στό τρα.πέζι τής &να.τομ.ία.ς . τα. πλευρ&: τοu

μ.ποροuσες χωρtς κα.μμιιΧ δυσκολία. νιΧ τ!Χ μετρ~σεις, για.τt πpοεξεϊχ!Χν ιiπό τό

δέρμα.. Μέσα. στb στψάχι τοu 6ρέθηκε κάτι σιΧν λά.σπη κα.t στ& 86ντια; τοu στάχτη.

» Έπα.νιχλα6α.ίνω, πρόκειτα.ι γι~ τtς κόρες, γι~ τlς &.δελφές, γι~ τ~ μωριi. Τί είστε οέν θ& τό δείξετε μέ τόν Μνιχτό σσ.ς. Κσ.νένα.ς δέν μπορεί ν' &.μψι

σ6Ύ)t'ήσει δτι είστε γενναίοι iiντρες .

» Ε!να.ι πι& γνωστό δτι χωρίς διστα.γμό θέλετε να δώσετε τΥ) ζω-ή σα.ς

σ-:ό μεγ&:λον &γώνα.. Κι' &κ6ι•-"Ι) είναι γνωστό 8τι θέλετε νιΧ θuσια.στείτε με

γιχλόπρε7:α., νά. μετέχετε στΥ) δόξσ. κα.t στό θρίιχμ6ο, πεθα.ίνοντα.ς γι& τό κα.λό

το\ί λ«οu, στόν δποίο &:νfικετε.

, Άλλά., δέν είστε ιι6νοι σ' σ.i)τόν τον κόσμο "F.ιχετε κι' άλλους, γι& τοuς

δποίοuς είνα.ι μέγιστη i·1ά.γκη να. μεριμν-ήσετε. Mijν είστε έγωϊστές! »

'Όλοι εσκuψα.ν μ.ελα.γχολικα τα κεψά.λια..

Π«ρ&.ξενες &ντ~ψ&.σει; τής. &.vθρι:ιπι vης κσ.ρδιά.; στίς όψηλές στιγμι!ς τη\i!

'() Κσμπεφέρ ποu μιλοίίσε ~-:σι, οεv Υjτιχ.ν δpφαν6ς. Μιλοuσε για τlς μανάδες τιϊ>ν άλλων καt ξεχvοuσε τή δικ-ή τοu. Βάδιζε στ~ν θά.νατο, ήτα.ν έγωϊστ-ής.

'() Μάριο;, νηστικ6;, με πυρετό, χ&.νοντα.ς τ~ν μιιΧ μετ& τΥjν &λλη, ίlλες

τοu τlς Ελπίδες, νrχurχγός, ποτισμέvος με μίιριες συyκιν'ήσεις κα.t αισθανόμενος

δτι πλφ!αζε τ~ τέλος τοΙJ, ήταν σχν ~λίθιΙJς.

Ό Μάριο; ήτ«ν π«ρwν σ' δλ~. , τά. ~6λεπε κ~ι τ' &κο•Jε ίlλ« σιΧν ν& 6ρισκ6-

τα.ν &πέξω. ΤιΧ γεγονότα. ΠI)!J ξετuλίyοvτα.ν μπpοστα_ στ~ μάτια τοu, τοίί φα.ι

yοντα.ν πολU μ:κκpιν6.. Κάτι κα.ταλιi6α.ινε &πο το σuνολο, &λλιΧ ο! λεπτομέpιες τοu

ξέφεuγαν έντελιiις. 'Έ6λεπε τ'.J•)ς &νθριJιπους πο\ι πηγαινοέρχονταν σά.ν μέσα

ιiπ);ι τlς φλόγες. 'Άκοuε τ!ς φωvες έκείνων πο•:ι μιλοuσαν σα. •,ιii6γαινα.ν ιiπ/.)

τfιν &6uσσο.

Οι λόγοι ομως τοu Κομπεψέp τόν σuγκlν-rι:1α.ν . Σ' ιχότ~ν τή σ-χ.-rινiι ύπi'jp-

892

χε κ~τι ποu τόν κέντρισε καί τόν ζuπνφε . Μια. μόνο σκέΦ'νJ είχε : vά. πεθ&.vει καί σ' οιuτδ έμενε στΙΧθερά. &μετ~πιστος. Άλλά μέσα σ' έΧείν'ν) τf;ν πένθιμ'νj uπνο6ασίΙΧ τοu, σχέφτ'Υ)ΚΕ δτι επειοf; σ.ότός !χει &π6φασ'Υ) νά. πεθ~νει οΕ:ν Ο'Υ)μΙΧίνει πως ιiποιγορεόεται νά. βοηθήσει στη σωτηρίΙΧ κdποιοu dλλοu.

Σήκωσε τf; φωνή τοu.

- Ό Ένζολωρtς κι' δ Κομπεφέρ !χouv ο!κιο, ε!πε. 'Όχι &νώφελε; θu

σίες. Είμσ.: σόμψωνος ι.ισ.ζί τοuς κα.t προσθέτω δτι πρέπει ν~ 6ιαστείτε, δέν πρέπει να. χά:νετΙΧι χρόνος. Ό Κομπεφeρ σ&ς μίλησε μΕ: σΙΧψήνειΙΧ. 'Όσοι &.νά:μι:σά. σσ.ς έχοuy οίκογένειι:ς , μητέρες, ιiδελφές , ΠΙΧιδιιi , νά. 6γοuν ιiπό τ!ς γpιψμ.ές,

ν' &ποαuρθοuν.

ΚανένΙΧς δέν Χιν~θΥJκε. - Ν' <iποσuρθοuν &.μέσως οί παντρεμένοι Κ(1. ( ο[ προσ-r~τες τών οlκογενειών

τοuς, &πα.ν~λσ.6ε δ Μά.ριος.

Ή έπι6ολf; ~τΙΧν μεγά:λΥJ 'ΉτΙΧΥ 6έ6ΙΧια. &.ρχηγός δ Ένζολωρά.ς , &.λλά. δ Μά.ριος είχε σώσι:ι τό δδόφρΙΧγμΙΧ.

- Σά.ς οιΙΧτά:σσω! φώναξε δ Ένζολωρά.ς.

- Σ~ς; παρακαλώ, εΙπε δ Μά:ριος.

Τότε οί ~ρωικοt εκεΊνοι άντρες, σuγκινrιμένοι άπό τά. λόγιa τοίί Κομπε

φέρ, κλονισμένοι &πό τΥjν οισ.τα.γΥj τοv ΈνζολωριΧ, εεν μπόρεσΙΧΥ y' &.ντέξοuν

στf;ν παρ6:κλΥ)σΥ) τοϊi Μά:ριοu, λόγισα.ν κι' &ρχισσ.ν νά. κσ.τσtγγέλοuν δ ένσ.ς

τον &.λλον.

- Άλ~θειΙΧ, είπι: !νΙΧς νέος σ· !να.ν ιί>ριμο άντρα.. ΈσU ε!σα.ι οίκογενειιi.ρ

ΧΥJς, φόγε. - Κσ.ί δΕ:ν φεύγεις έσι:ι κΙΧλλfτερσ., πού έχεις δuό &δελφές κσtί τ!ς συντη

ρείς;

Κι' άρχισε μιιΧ &.νήκοuστ'Ι) φιλaνικεία.. Ποιός νά. βγε! &.πό την πόρτσt τοv

τά.ψοu. Ό καθένα.ς ~θελε νά. μι:ίνει έκεί μέσcι..

- Κ&.νετ~ γρ-ήγορα , ε!πε b Κοι.ιπεψέρ, Gστερα &.πό Seκαπέντε λεπτά. θά.

είνα.ι &.ργ6:.

-Πατριώτες, πρόσθεσε δ Ένζολωρά.ς, έδώ ιχοuμε δrιμοκρα.τία., 6α.σι

λεuει δ γενικός φηφaς. Προτείνετε σείς ποιοι πρέπει ν& ψόγοuν.

Οί έποιναστά.τες όπά.κοuσα.ν. ΣΕ: λίγες στιγμές ε!χα.ν προτε!νει δμόφωνΙΧ

πέντε, πού 6γijκσ.ν κι' 15λσ.ς &π' τtς γραμμές.

- Εfστε πέντε! φώνα.ξε δ Μιiριος.

Στολες όπijρχΙΧν μόνο τέσσερες.

-Λοιπόν, ε!πσ.ν οί πέντε &ντρες μ' εν~ στόμα., πρέπει Υ~ μείνει ενιχ.ς ά.πο ι.ιιΧς. Κι, άρχισε νέΙΧ φιλονικει~. Ό κ~:tθένΙΧς πρaσπ~:tθauσε ν& πε(σει δτι

ε!να.ι μεγιχλύτερη ά.ν~γκη ν!i φόγη δ άλλος.

- Σύ !χεις γuνσ.ίκοι πού περιμένει παιο!.

- Νιχ.ί, ιiλλιJ. έ01:ι ~χεις μια. γριά. μιΧνιχ. πού δέν fχει κα.νένΙΧν άλλον.

893

-'Εσύ, 8!ν lχε:~ οuτε μά.ν~, οuτε πατέρ~, τι θ' ~πογίνοuν τ~ τρί~ μικρά. σοu &.8ελψά;κιΙΧ ;

Πραγματικά., τ~ Μο α.uτΔ: έπα.να.στα.τικά. δδοφρά.yμα.τα. ~τα.ν τόποι ~ρωι-

σμοσ. Το &.π!θα.νο, έκεϊ ψα.ινότα.ν εuκολο κα.t ιiπλό.

- Κ&;νετε yρ~yορα., έπα.ν&;λα.οε δ Κοuρψερά;κ.

Ο! έπα.να.στά.τες ιiπεuθόνθ'tjκ~ν στο Μάριο.

'fπόοειξε σύ, ποιος &.π' τrΛς πέντε νά. μείνει.

- Να.ί, ψώνα.ξα.ν κι' ο[ πέντε, κά.νε σU τ~ν έκλοy~.

Ό :ΜιΧριος οέν πίστεuε πιά. δτι μποροuσε κιΧτι νά. τόν σuγκιν~σει. Άλλά.

στ~ν tΟέΙΧ 3τι ΙΧότός ώψειλε Υ~ οια.λέξει ~ΥΙΧ'Ι ttνθpωΠΟ yι~ τον θά.να.το, 8λο

τδ α.fμα. τοu μα.ζεuτ't)κε στ~ν κα.ροιιi τοu. "Αν δπijρχε περιθώριο ν~ χλωμιιi

σει, θά. χλώμιΙΧζε εξάπΙΧντaς.

Προχώρησε πρός τοtις πέντε &ντρες, ποtι "toO χrι.μaγελοΟσιχ.ν μέ μιi.•ια.

yεμά.τα. &.πδ τ~ μεyά.λη zκείνη φλόγα. ποu 6Ηποuμε στο οά.θος τijς 1στορία.ς των

θερμοπuλών. Κι' δλοι μα.ζί ψώνα.ζα.ν • • • 'ΈμένΙΧ! έμένα.! !μένΙΧ! Ό Μά.ριος, στ~ν ιiμ't)χΙΧν(α. τοu, τοtις μiτρφε. τΗτα.ν πιiντaτε πέντε. 'Έρι

ξε u:Ηiφα. το 6λέμμα. στlς τέσσεpες στολές, κι' α.uτές Qέy ήτα.y περισσότερες.

ΈκείνΥJ τί στιyμ~, πέφτει σι1.ν ιiπό τόν οόp!Χ·,δ κιι.ί μιι1. πέμ.πτ'f) στολ~

πά.νω στίς τέσσερες.

Σωζ6τοr.ν κι' δ πέμπτος &νθρωπος.

Ό Μά.ριος σ-ηκωσε τα. μά.τια. κι' &.νtιγνώρισε τbν κ. θερσα.νέμ'f).

Ό Γιάννης Άγιιiννης μπήκε στο δ/.iόψρα.γμα. tk.πό τήν δοό Μοντετοόρ,

ποιbς ξέρει πώς! Τuχα.ίΙΧ ~ ζ~τφε πληροψορίες. Χάρη στ~ στολ~ τοΟ έθνο

ψuλα.κα., πέρα.σε χωρίς δuσκολία..

Ό σκοπός, ποtι εrχα.ν τοποθετ~σzι οί έπα.να.στά.τες στ~ν δΜ Μοντετοuρ, εr-6ε 6έ6ΙΧιΙΧ τό Γι~Χννrι Άγι~Χννrι ποu περνοtίσε, &:λλ& 6έν θεώρrισε ό:.να.yκα.ίο ν&

εtδοποι~σει yιι1. ενα.ν έθνοψuλα.κα.. 'Έκα.νε τη σκέψΥJ δτι ~ προσχωρεί στοuς έπ~

ν~στά.τες ~ στ~ν ~ντiθετrι πεpiπτωσrι θά. πιιχστεί ~lχμ.άλωτος. "Αλλωστε ~ στιγμ:ή ήτοιν κρίσιμη κα.t 6έν έπιτρεπότα.ν νόt έyκα.τα.λείψει τ-ή θέσΥj τοu yιόt Ιtνα.ν

έθνοψόλα.κιχ.

Τή στιγμή ποu δ Γιά.ννης Άγιά.νvrις μπήκε στό δSόψρα.γμσ., κιχ.vένα.ς δέν τόν πρόσεξε, γιιχ"tί 8λα. τά. μriτιιχ ~τιχν κα.ρψωμένιχ πά.νω στοuς πέντε !ντρες χα.l στlζ τέσσεpεζ στολές. Αότbς δμως εraε κσ.t Ιiκοuσε περί τίνος έπρόχειτο

κα.ί, σιωπrιλά., !6γα.λε τή στολή τοu κιχί τήν !ρριξε π!Χ.νω σ"tό σωρό τών &λλων. Άπερίγρα.πτη σuγκίνrιση κuρ(εuσε δλοuς.

- Ποιός ε!να.ι α.uτός δ &νθρωπος; ρώτφε δ Άετ6ς . - Αοτός, ψίλε μοu, εlπε δ Κομπεψέρ, εlνα.ι ~να.ς ~νθρωπος ποu σώζεt

τοuς !λλοuς.

Ό Μά.ριος πρόσθεσε ;

894

- Ε!να.ι γνωστός.

Αuτ6 ~τσ.ν ιiρκετ~ γι& δλοuς.

Ό Ένζολωριiς γύρισε τότε πρός το Γιά.ννrι Άγιά.ννrι.

- Κα.λώς ήρθες, πολ(τ'Ι).

Κι' &.μέσ ως πρόσθεσε : :Ε:έρε:ς, ~δω 6ρισκόμα.στε yιά. νά. πεθά.νοuμε. Ό Γιά:ννη; Άγιά:ννης, χωρίς ν~ διί>σει κ~μμία. α.πά.ντφη, 6ο'ήθ-ησε τον

&πα.να.στά.τη πο>) έσωζε, ν&. φορέσει τ~ στολή το•;.

Ε'

Ο ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ. ΓΊΑΝQ ΑΓ10 ΤΟ ΟΔΟΦΡΑΓfνΑ.Α

Ό Έvζολωρά.ς στεκότσ.ν όρθιος π!Χ.νω στή σκά.λσ. ποu σχημά.τιζα.ν οί πλά.

κε; στο zσωτεp~κο τσu δδσφριiγμοιtQς, ιιέ τον evοιν ιiγκώνοι στηριγμένο πά.νω

στήν κ7.pοιμ.πίνοι τοu. Σuλλογ:ζότχν κι' 7.π? τά. μά.τισ. τοu ε6γσ.ινσ.ν λ&.μψεις. οι

τόποι δπσu τpιyuρίζει ό θιΧνα.tος εχt;uν tY(I tδιότητα. νιi &μπνέοuν σά.ν μσ.ντικοί

tρίποδες. ΆπότCίμσ.. λοιπδν σrικωσε τό κεφά.λι, κούνησε τ& ξοινθ& μσ.λλιιi τσu,

δπως to λιοντά.ρι ti] χα.ίτη τοu, κσ.i λέει στοuς σuντρόφοuς τοu.

« Μπορείτε νά. r:γα.vτσ.στείτε tl θ& είνοιι tb μέλλον ti)ς &.·;θρωπότrιτα.ς; οι

ορόμt;ι των πόλεων πλημμuρισμένοι ά.πi:ι φG>ς , στά. κσ.τώφλισ. τών σπιτιών πρά.·

σινσ. κλσ.ριά., τό: εθνη &.δελψωμένοι, οι &vθρωποι ο(κα.ιοι. οι γέpονω; νό: εόλο

yοuν τό: πσ.ιδιά., το πσ.pελθόν ν' &.γκσ.λι&.ζει το ποιρόν, οι σtοχσ.στές &.πόλuτσ.

Ηεόθεροι.

)) οι πιστοί ολοι ισοι, ό οόρα.νος θρησκεία., δ θεός ιiμεσ'J; tερέα.ς , νσ.ός ~

σuνε(δηση τoij ά.νθρώποu~ οχι πιά. μίση , ιiδελφοσύνη &νιiμεσσ. στο έρyα.σtήριο

κσ.ί σtό σχολείt;. Σ' 5λοuς &ρyσ.σία., γιά. δλους το δίκιο, γιά δλοuς τ-ήν είρήvη,

δχι πι& πολέμοuς, μσ.νά.δες εότΙJχισμένες!

» Τό πρώτο 6Ύjμσ. είνα.ι νά. δσ.μά.σοuμε τήν δλη. Ή πρσ.yμσ.τοποίησ'Ι) τοΟ

1δσ.νικοu εlνσ.ι το δεόtερο. Σuλλσγιστείτε tl fκσ.νε μέχρι σήμερα. ή πρόοδος! , Οί πρG>τες ιiνθρώπινεc φuλές · ~Βλεποιν μέ ψρίκη να. πεpνοσν u.πpoσt<X.

άπi:ι τά. μά.τ:σ. τής ψσ.ντσ.σίσ.ς τοuς τά. διά.ψοpσ. εκείνα. τέpσ.τσ.. Τήν uδpcι,

ΠΟU διά.σχιζz ψuσομcινώντσ.ς t~ νεριΧ, τον opιXMYtCX. πού ΠΕtΟΟσε μέ τήν dνσ.

ΠνfJή tou ψωtιiς, ΙΧλλσ. τέρα.τσ. ποu πετοσσα.ν aτόν &έρσ. μέ ψτερά &ετοu κ!i.t

νύχισ.. τlγρης , ψοβεριχ tέp~τσ. σ..ίωρούμενα. πιiνω α.πό τον 5.νθρωπο.

» 'Εν tΟUτΟ:ς δ άνθρωπος ~σtησε τlς; π~y(8ες τοΙJ, tlς !εpες πσ.γίοες τοQ

πγεόμσ.tος κ~ι &πι τέλοuς επισ.σε μέσα. σ' σ.ότές τα. τέρσ.τσ..

» Δσ.μά.σσ.με τ~ν uδρσι. κσ.ί tώpσ. όνομά:ζεtσ.ι ιitμόπλοιο. Δσ.μιiσα.με τον

895

οριiκοντα. κα.ί τώρα. όνομιiζεtσ.ι &τμομηχσ.ν'ή. Πλησιάζαμε νά. οα.μιiσοuμε κσ.ί τό

τέpα.ς τοσ &.έpα. , το κpα.τοuμ.~ κ ~' 8λα.ς κι' όνομά.ζετα.ι &.εpόστα.το.

» ΤΎ)ν ~μέρα ποu το zρyo τοu Προμ'Υjθέα. θά. lχει &:τ:οπ;:ρατωθεί και δποu

δ άνθρωπος θά. Εχει όποτιiξει ατή θέλησή τοu τήν τριπλή &.ρχα.ία. χίμαιρα., τήν

δΟρα., το δρά.κ~ντα. κα.! τ? γύπα., θdι. γίνε: οηλσ.δ.Υ.ι κ•.Jρ:~ς της :ρωτ~a. ;, τ~σ νεροu

κα.ί τοu &έρα., Οά. εrνι:ι.ι γιά. τά. όπόλοιπι:ι. ζωντα.νά. οντι:ι., δ,τι f)τι:ι.ν α.λλοτε γι'

α.ότόν οι θεότητες.

, Κοupά.γ:~ λοιπδν κα.! π~ ντα. &μπρός! Hou 6α.8ίζοuμε; Προς τήν πα.ντο

δύνrψη έπιατ'ήμη, στfι δόνα.μη τ~• πρα.γμιiτων όποτα.γμένη ατfι δημόσια Μνα

μη, ατό ψuαικό νόμο ποtι τιμωρεί κι ' έπι6ρα.6Εuε:, ατήν εξα.ραη της &.λήθεισ.ς,

5πως στήν &.να.τ~λή τής -Jιμέρα.ς . Βα.οίζοuμε προ~ τήν lνωσ-η 8λων των λσ.ων ,

προζ τήν &νότητσ. ποu θά. κu6εpνιέτα.ι &.πb τήν iλ'ήθε ισ. , σ.uτος είνα.ι δ σ-ι..οποζ

μας. Ό πολιτιαμος θά. έγκα._θιορuθεϊ ατrιν κορψi) τής Εuρώπης κα.ί αέ σuνέχεια. στά. σπλliχνα. των ijπείρων μέσα. στόν έξr:ιχο θρόνο τοϋ πνzuμα.τος .

» Κιiτι πα.ρόμοιο, σέ μικρογρα.φίι:ι. , γινότα.ν κι' άλλοτε. Οί d.μφικτόονες σuνεορία.ζα.ν δuό :ρορές τό χρόνο, τ+ι μ:i στ~/ις Δελψοιίς , στΎjν εδpα. τών θεών καί

τήν άλλη ατίς θερμοπuλες, στήν εορα. τι!Ν 'ήρώων . Κα.ί 'ή Εuρώπη θάχει τούς

ά.μψ:κτuονέ;; •η;;. Ή Γα.λλία. εχε ι τό όπέρr:ιχο α.uτb μέλλr:ιν στ!i. σπλιiχνα. της,

κu~:peιρείτα.~ &.πb τον δέκατο ένα.το α(ώνα.

, 'Ό,τι έχάρα.ξε 'ή Έλλά.; &.ξ ίζει νά. δλοκληpωθεί &.πδ τfι Γα.λλία.. Φεyu ,

άκουσέ με. Είσα.ι γεννα.ίος lpγιiτης, α.νθpωπος τοϋ λΜϋ, C!.ντpα.ς των λα.ων. Σε αέ6ομα.ι. Βλέπεις κα.θα.pά. τά. χρόνια ποu έpχοντα.ι. 'Έχεις δίκιο . ΈσU Φzγu , οέν είχες πατέρα. , οijτε μητέρα. ~Εκανες μηψ:ια αοu τήν ανθρωπότητα. κα.ί

πα.τέρ~ σοu τό δίκιο. Και O'J &δω θ~ πεθιiνεις, 8-ηλα.οη θ~ θρια.μβεuσεις.

" Πολίτες, δ,τι κι' &ν γίνει σήμεριχ , η μέ τή νίκη μα.ς η μέ τΥjν κα.ταστρο

ψij μα.ς, κάνοuμε έπα.νιiστα.ση. ~σπω; οί πuρκα.·cες φωτίζουν όΜκληpη τ"ijv

πόλη, lτσι κα.t οί έπα.vα.στ<l.σ~ ις ψωτίζοuν bλόκλ-ηρ-η τήν aνθρωπότητα. . Κσ.l τί

&πανιiσ-;:αση κιiνοuμε ; τδ είπα. πρb δλίγοu. την &πα.νάατ~ση τή; aλ'ήθεια.ς .

)) Άπό πολιτικΥι α.ποψη μι~ καt μόνη aρχή όπ~ρχει : Ό &vθρωπος Υ~ εtvα.ι Q(.u-.εξοόσιος. Ή κuρισιρχία. α.ότή έπt τοu &σιuτοu μσις , ονομά.ζετα.ι έλεuθε

ρία.. 'Εκεί δποu δub η πολλέζ τέτοιες ΧΙJριαρχtε; σuνα.δελφιονοντα.ι, aρχίζε ι τό κράτος . ΆλλΓι. ~τσι οδδέποτz ~στω κα.ί στb έλά.χ ιστο οέν μειιίιν~τα.ι ~ κuρισ.ρχία.

τοv. Κάθε κuρισ.ρχία πσ.ραχωρεί ενα μ:iρο.; yιά. τόν σχηματισμό τr:ιΟ κοινοΟ δι

κα.ίοu. Μόνο ποu πα.ρα.χωρείτα.ι &.πb τον καθένα., είναι ίσο. , 'Η ϊση σuιψετοχή τοσ κσ.θενbς δνοιιά.ζεται 1σ6τητα.. Tb κοιvb δίκα.ιο

ε!ναι .;1 πpοστα.σία. 8λων πο!J :Χκτινο6ολετ &.τ:b τδ δίκιο έvb; έκά.στοu . Ή προ

στα.σία. δλων πάνω στον κα.θένα. όνομά.ζεται &.δ~λψσσUν-η. Το οε σ-ημεϊ~ δποu σuν

να.ντιώντα.ι 5λες αuτε;; οί κuρια.ρχ1ες όvομιiζεται κοινων ικός δεσμ6; . Μερικοί

λένε κοινωνιΥ.Ο σΙJμ6όλαιο, πού είνα.: τό rοιο, iψoQ 1j λέξΊj Ο'J! \Ο~λσ. ιο &τ•Jμ':Ι

λοyικά. είνα.: φτ ια.yμένη α.πό τήν 1 οiσ. τοσ οεσμοίί.

896

>> Άλλά., ~ς έζηγηθοuμε κιχλa π&.νω στό ζ~τημrχ. της 1σότητrχ.ιο, για.τί ~ν

~ ηεuθερ!rχ. εlνrχ.ι ή κcψuψ~, ή !σό:ητrχ είνα.ι ~ 6!Χσ'Υj.

» Πολίτες! 'Ισότητα οέν ση• · ·ι !νε ι μιa ολ~σηιση ποu ~νε6αίνει στό

ϊδιο tπίπεδο , 8έν είνιχι κοινωνίrχ cl.πu ' ·~rιλά. χόρτα. καi χαμηλές δρuς. 'Όχι. 'Ισότητα είναι, 8ταν τδ κοινωνικό σόστημιχ &νοίγει τίς πόρτες σέ δλες τις tκα.νό

τητες, δτα.ν πολιτικά. δίνει σε δλοuς τοuς. φψροuς τό ίδιο 6ά.ρος κιχί 8τrχν στ~ θρησκείrχ. δλες οι σuνε:δήσεις εχοuν το ϊοιο δικα.ίωμα.. Ή ίσότητα εχει ενα 6ρ

γσ.νο, τr1 ν ύποχρεωτικij κrx.t οωρειΧ.ν ποιιδεία.. Τδ δικrχίωμ.rχ στο riλψιi.6rJτo. Άπb

κεϊ πρiπει ν' ripχίσοuμε . Tb δrJμοτικο σχολείο όποχρεωτικό για. ολοuς. Το &.νώτερο προσ:τb σέ 8λr.ιuς. Αίιτδς είνσ.ι δ νόμος. 'Από τή σχολική 1σότητσ. &.παρ

ρω Υι κοινωνικ'fι 1σ6τητα.. Νιχl, ~κπιχlaεuση! Φώς! ψώς! Τά. πά.ντrχ &πο το φως ερχοντιχι κrχί σ' α.ίιτό ξαναγuρίζοuν.

, Ό οέκrχ.τοιο εvοπος ιχ!ώνιχς ε!νσ.ι δ μέγιχς, ά.λλ& δ εικοστός θά. είνιχι δ

είιτuχισμένος. Τότε, τίποτε πιά. οέy θιΧ. Ο •Jι.ιίζει την πιχλλιά. tστοpίrχ, δέν θά. έχει

πιά. κrχν~lς ·ι7. ψο6"Ι)θεί, δπως σήμερα, κατάκτ-ηση, ξενικ-fι ε1σοολή , σψετερισμ.ό,

&.ντιχyωνισμb έθνιϊ,ν, &.ναστολij τοσ πολιτισμοσ ~π' &.ψορμή ενα. γάμο 6ιχσιλιά

δων, rι μιχ yέννφη κληρονομικοu τuριχννlσκοu, ή ιιοψrχ.σιά. λrχ.ών πο\ι ν' riποψα.

σίζετιχι σ' ενα. συνέδριο. Διιχμελισμb riπo το γκρέμισμιχ μια.ς δuναστείσ.ς, &.γώνα

θρησκειι;)v, λψ.?κτονίιχ , έκμετiλλε•Jση, έκπόρνευση ά.πb ενδειιχ, iνεργίσ., μέ

τ(ς ολέθριες σ!Jνέπειες, η λιχιμητόμος, η ρομψιχlιχ; οί πόλεμοι κιχ( οί κ!Χθε εί

οοuς Sιrχ.ρποιγές Κ!Χt ληστείες, μέσ~ στό χάος τής ιiνθρώπινης περιπέ-rεισ.ς;.

» Μποροϊiμε να. ποuμε δτι δέν θά. όπ~ρχοuν πιά. τέτοιιχ γzγονότσ.. ~Ολοι θά.

εfνιχι είιτuχισμένοι. ΊΌ ά.νθρώπινο γ&νος θ& &κπληρώνει τ~ν ~ποστολή του,

8πως ή γήινη σψσ.ίρ~ έκπληρώνει τή δική της. θ' ά.ποκσ.τσ.στσ.θεί &ρμονίοι

ά.νάμεσσ. στfιν φuχ-1) κrχ.ί στb &στρο κοιl δπως τό &στρο περιστρέψετα.ι κσ.νονι

κά. γύρω ά.πb τόν fίλιο, ετσι κσ.t η φuχη γύρω &.πο τήν &λ~θειιχ.

,, φίλοι, ή &ροι rχ.ίιτ~ πο•) σ~ς μιλώ, εrνιχι ώpσ. σκοτεινή, περιμένουμε τb

θά.να.το, &.λλα. μόνο με τέτοιες τριχγικές στιγμές έξσ.γοριΧζετα.ι το φωτεινό μέλ

λον. Ή έπσ.ν!Χστιχση z[νιχι τ :Χ διόδια.. "Ω! ή &.νθρωπότψα θοc λυτρωθεί, θιΧ. tιγεί

&.πο τη σημερινή ταπείνωση, θ' ά.νuψωθεί καl eα. νι;ιιώσει α.νιχκοόφιση κσ.ι πα

ρηγοριά.. Τό δpκιζόμιχστz πά.νω σ' σ.uτο τό δδόφρσ.γμα.. Κα.ί &.πδ ποσ &.λλοσ

μπορεί ν ' ιiκοuστεί ειλικρινά. ~ κpαuy~ της ά.γάπης, &.ν δχι ιiπο το uφος α.ότό

τοu θuσια.στηρίοu;

»'Αλήθεια, έτοστι;ις έδώ δ τόπος είνα.ι ή κι;ινίστρα. έκείνων ποu σκέπτοντα.ι

κα.ί κε ίνων ποlι lιποψέροuν. το δδόψρα.γμ.~ σ.ύ'tο κα.μ.ωμέvο ά.πb πέτρες , ιiπb ξύλα. κ ι' ά.πb σίδΙ;pα.. Ε[νrχ.ι φτιrχ.γμ.ένο &.πο ouo σωρ-:;uς, riπό ενrχ. σωρό 1δέες

κι' ά.πο gνα, σωρό πόνους κσ.ί θλίψεις. Ή ά.θλιότητ~ σuνιχντιΧ έδω τοc ίδεώδη

1διχνικιΧ της. Ή ήμέρσ. ά.γκrχ.λιιΧζει τ~ νύχτα. κιχ! τής λέει: τώριχ θχ πεθά.νω

μαζί σου κσ.ί σlι ίίστεpΙΧ θοc ξιχνιχγεννηθείς μιχζ( μοu. Άπδ τό &.γκά.λ ιοισμ.rχ. δ

λων τών δεινών γεννιέτ~ι 1ι πίστη. τα. δεινά. ψέρνουν έδώ τήν ά.γων(rχ. τους

897

κ~ί οί tοέες τήν ~θσ.ν~σία. τοuς. Ή ~γωνία. α.uτή ~να.κα.τφένη μέ τήν ~θα.ν~

σίiΧ, θ' &.ποτελlσοuν το θά.να.τ6 μα.ς.

»'Αδέλφια, αlιτος ποu πεθα.ίνει &δώ, πεθαίνει yιά. νά. φωτίσει το μέλλον κα.ί μ.πα.(νει σ' ενrι.y τά.ψ() ΠΟU Χα.ί κείνος λά.μπεt Χ~ί ψωτ(ζεt»,

Ο M.APIO~ Ek!T .Α τlkO!, Ο I.ABEPH! .AAkQNII<O!

Είπαμε κιόλας τί γινόταν μέσα στή σκέψη τοu Μά.ριοu. Τά. πά.ντα. τοu

φrι.(νονtα.Υ σfι.y όπτα.σ(α.. ()( κρίσεις tO'J γιά. δ,τι γινόtΙJ.Υ γύρω tOU ·tjτrι.y θο

λές. Βρισκόταν κά.τω ά.πο τή σκι&: πο\ι κά.νοuν ο! μ.εγά.λες tJ.ΟιίJρες ψτεροuγες

πά.νω ~πο τοuς μελλοθά.ιιατοuς. Α1σθαvότα.ν τον έα•Jτό τοu δτι είχε μπεί μέσα

στον τά.ψο, ψα.ινότιχν δτι 6ρισκότα.ν κιόλα.ς πίσω ά.πο το δδόψρα.γμ.α. της ζωης

κα.ί yι' α.lιτο ~6λεπε τα. πρόσωπα. τών ζωντιχνών με μιiτιιχ νεκρού.

Πώς βρέθηκε &κεί δ κ. θεpσσ.νέμ.ης; Γισ.τι ήρθε; Τ! ήρθε ν?;. κιivει; Ό

Μι!φιος οiίτε κ' zνδια.ψέρθψε γι' ιχότά.. "Άλλωστε , εl!fα.ι χ<Χριχχτrιριστικο της

ά.π6yνωσης vά. σκεπά.ζει κιχl τοuς γόpω μας μέ το ίοι6 πέπλο ποu σκέπα.σε κ' εμΙΧς τούς ίδιους. 'Έτσι, στό Μά.ριο ψrι.ιvότα.v σ7.ν ψuσικb πρΙΧγμrι., δτι ~pθα.v

ολο: εκεί ν?ι.. πεθά.νοuν.

Μόνο τijν Τιτίκα θuμ1jθηκε μέ ψυχικό πόνο.

"Αλλωστε δ κ. θεpσα.vέμ.ης οiJτε του , μ.ίλησε, οuτε τον κοίτα.ξε, κι' οuτε

Ιtδειξε πwς τον ~κοuσε, οταν δ Μά.ριος είπε: .:Είναι γνωστός».

Ή στάση α.lιτij του κ . θερσανέμη ιiνακοόψιζε το Μάρ ιο και μiλλον, θ&.

λέγαμε, τον εοχcι.pιστοuσε, γιΜι π&.ντcι. α.1σθcι.ν6τcι.ν οτι 't'OU ε!ναι ιiπόλuτα ιi

ΟUΥΙΧτΟ ν' &.πευθόνει το λόγο στον α.ιvιγμα.τικο α.uτδν &νθρωπο, τόν &.μφ!6ολο

και μα.ζl dξιοσέ6α.σ-;;ο.

οε πέντε &ντρες, &.φοίί ντύθηκαν, ογ'ijκα.ν &.πb το δδόφpαγμα &.πο τ~ στε-

Υ~ δδό Μοντετοup, ιiπα.ριiλλα.χτοι &θνοφuλοcκες. υΕνα.ς ιiπ' α.ότοuς ~φυγε κλα.ί

οντας.

ΆφοΟ έφυγαν οί πέντε &ντpες, !πα.vερχόμεvο ι στη ζωή , δ Ένζολωpάς

θυμ1jθηκε τον κα.τσ.οικα.σμέvο σέ θάνατο και μ.π'ijκε στο κα.πηλετο. Βp'Υjκε τον

'Ιcι.6έρη οεμένο σ-;;ο στόλο κα.ι σκεφτικό.

-θέλεις τίποτε; τόν ρώτησε δ Ένζολωρά.ς.

-- Πόtε θά. p.' !κ τελέσετε; aποκρίθηκε δ 'Ια.6έpης. - Περ(μενε. Αοτή τή στιγμη μiiς χpειά.ζοντα.ι 5λα τά. φυσέκια.. -Τότε λοιπόν, δόστε μου λίγο ν?ι. πιώ, είπε δ 'Ια.6έρης.

57

898

"Ο Ένζολωpά.ϊ; τοu ~8ωσε l.να. ποτ~ρι νερό κα.l, έπει8ή τιΧ. χέρι~ του fιτ~ν

δεμένα., τόν 6οήθφε νά πιεί.

. - Σοu χρειά.ζετα.ι τίποτ' &λλο; ρώτησε δ Ένζολωριiς.

-Τποψέρω πολί.ι σ' ~ύτόν !δω τό στuλο, &ποκρίθrικε δ Ία.6έρ'Υjς. Δέν

εfνα.ι &.νθρωπιστικό ν~ ~ι' ιiψήσετε Υ~ περιiσω έδιί> ολτι τή νuχτα.. Μπορείτε

ν~ μέ δέσετε δπως; θέλετε, &.λλά. τοuλά.χιστον ξα.πλώστε μ.ε πιiνω σ' Ι!.ν11. τp11.

πέζ ι , δπως !κεί.νον έκεί .

Καl δ Ία.οέρ'Υj; ~8ειξε τό πτιίψα. τοΟ Βοϊδi.

Μέ δια.τοcγi) τοu Ένζολωρi, τέσσεροι &πα.να.σ'τά.τες lλuσα.'Ι τόν Ίσι6έp'Υj

α.πο τό στUλο , ένιί> Ι!.ν~ς πέμ.πwς κp11.τοuσε μιά. ξιψολ6γχ'Υj &κοuμ.πισμ.ένη πιΧ

νω στό στ~θο~ του. "Αψησοcy 't~ χέρι~ τοu δεμένα πίσω στ~ pιiχ'l), 8πω~: ήταν , τοϋδεσσ..ν κσ..t τ~ πόδια. σέ τρόπο ποί.ι μόλις νά. μπορεί νά. 6α.οίσει, δπως

οί κα.τά.οικο: π~:ι μετα.ψέροντσ; ι στή λα.φ.ητόμο, χ' ετσι περπιiτφε ως τό τρ~

πέζι στό 6ά.θο; τij; α.rθοuσιχς , δποu τόν ξιiπλωσα.v κα.t τbv εaεσα.ν σψιχτιi.

Ένω Ι!.οενσιν τον 'Ι11.6 έρη . ενσις; &νθρωπος στεκότα.·ι στό κα.τώψλι τ'ijς πόρ

τα.; κιχί τόν κοίτσ..ζε μέ πα.ριiξενη περιέργε:ΙΧ. Ό 'ίσκιο; πο-J εκ11.νέ 11.ύτός δ

δ.νθρωπος τριi6ηξε τf;ν προσ~χf; τοu 'Ια.οέρη κα.ί γύρισε ,α κεψά.λι 'tou ν& κοιτά.ξει. Μόλις σήκωσε τά. μιiτι11. &να.γνώρισε τb Γιά.νν'Υj ΆγιιΧννη. Δεν lοειξε

οϋτε εκπ):ηξrι , ο1Jτε τσιρα.χή , χα.ι.ιήλωσε ι.ιόvο ciγέρωχα. τ.Χ 6λέψα.ρά. τοu κσ.ί

εrπε:

- Είνα.ι ψυσικ6.

Ζ '

Η ΚΑΤ AiT AiH ΕΠΙΔΕΙΝQΝΕΤ ΑΙ

Ή μέρα. ' προχωροΟGε γρ.Υιr;;ρσι , Ιiλλιl. οiίτε gy(]. ΠΙΧpιiθυρο, οuτε μιά. πόρτα.

δzν !Χνοιγε. Στήν &κρη τή; 6δοο Κσιννα.6ίδα.ς , &.π έ·ιιχ.·.ιτ ι στο δΟόψρα.γμοι, δέ ψα. ι

νότα.ν πιιl. στρα.τός. Κα.ί ή δδCις 'Αγίοu Διονuσίοu ~τα.ν σιωπηλ'ή, δπως iι δ

δος τι!>ν Σφιγγών, στiς α.ίγuπτια.κiς θij6ες. Κσι.μιJ.ι~ ψuχrι ζωντσ.vη στ~ στσ.u

ροορόμ~σι κσ.t στtς πλα.τείες, πού α.σπρ ιζα.ν οcπό tb φιίις τοu ~λ ιου. Δέν εολεπσιν τίποτε , &λλά. &κουσ.v . Σέ κ&:.ποια.ν &πόστ:;ι.ση γιν6t11.Υ κίνηση

μuσ~rιριώδrίς· Σίγοupα. πλησία.ζε ή κρίσψη στιγμfι. Το όΜψpσ.γμα. ~τα.ν ισχυρότερο τώρα. . Ότα.ν εφuγα.v ο [ πέντε τό σήκω

σα.ν κι' &.λλο.

Ό Ένζολωpά.ς γιά. ν' &.ποψuγει τό έV'Οεχόμενο τοu α.ίψνιδ ια.σμοu &.πό τiι

μέρος 'tijς ιiγοp~ς, εοωσε ~ντολij yιl, ψρά.ξουν ΚΙΧt τi)·ι δ.λλ·η δi.Κp'f) τijς στενi) ι;;

ό δοu Μοντετοup , ποί.ι &ς τότε είχε μείνει ιiνοιχτή. ~Ετσι +, θέσ"Ι) τώγ έπσι.vι:χ-

89\J

στα.τG)ν προφuλα.γμένη, μπροστχ πρδ; τήν δδό Κα.ννα.οίδα.ς ά.πδ τδ μεγά.λο

δδόψρα.γμ.α., δεξιά. πρός τήν δδδ Κι)κνοu κα.ί ιiριστερά. πρός τήν δδό Μοvτε

τοuρ ιiπό τά. δuδ μικρότερα. δδQφρά.γμ.α.τα., φα.ινότα.v ά.π6ρθητη.

Άλλfι. μοφα.ίr.t κλείσt'Υ)κα.ν μέσα. χωρίς κα.μμιά. εξοδο. Φροuριο κα.ί παγίδα. μ.α.ζί.

- Ί'ώρα. κλειστήκα.μc;; έοώ μeσα. σά.v τά. ποντίκια. στή φά.κα., είπε γελώντα.ς δ Κοuρcpερά.κ.

'Ο Ένζολωpά.ς &:δωσε ιiκδμη Ε.ντολή κα.t σώρια.σα.ν κοντά. στi)ν πόρτα. τοσ κα.πηλε!οu κα.μμιά. τρια.vτα.ριά. πέτρει;, ογα.λμ.ένες &.πδ τό λιθόστρωτο.

'Έπειτα. μοφ&:στηκε σ' δλοu~ &.πb λίγο ρα.κl γι& να. συνέλθουν &.πb τήν κοuρα.ση.

Δεν uπά.ρχει πιο περίεργο κα.l πιό πα.pά.ξεν'J πpα.γμα. ά.πό eνα. δΟόφρα.γμα., ΠΟΙJ περιμένει !Ιφοδο. Ό κα.θένιχς διαλέγει την κα.τά.λληλη θέση, δπως στο

θέα.ψ'J. Σπρώχνzι π:ό κzί δ εvα.ς τbv άλλο, μερικοί κά.νοuν κερκίδες με πέ

τρες γιά. ν-Χ πολψοuv κα.θιστeιί, προψuλα.γμένοι ά.πό -τ:' ά.ρι:περδl yιά. v&χouv

τό δεξιό Ηεuθερο κλπ. 01 ζερ6οχέρ·ηδες σ' α.>)τ~ς τίς π:ψιπτώσεις εΙvα.ι πο

λuτιμο:, yια.τί πιά.νοuv θέσεις ποu δε 6oλεuouv τοuς άλλους κα.ί δέν τίς θέλουν.

'Αλλ' iμέσως, μόλις δ ά.pχηγός οια.τά.ξει zνα.ρξη τi)ς μά.χΥ)ς, κά.θε ά.κα.

τά.στα.τη Χίvηση πα.uει. Πρίν ιiπδ τόν κίνδuνο τό δδόcpρα.γμα. ε!να.ι κuκεώνα.ς,

iλλά. την wpα. τοu κινδι)νοu uπά.ρχει ά.πόλuτη πειθαρχία..

Μόλις δ Ένζολωρ&~ πήρε τη δ!κα.ννη κα.ρα.μ.πlνα. του κα.l ~πια.σε κι' α.ό

τός τi) θέση του, 8λοι σώπα.σα.v. Είχα.v θά.ρρος κα.ί ψα.ίvοντσ.ν ά.τρόμ.ητοι, είχε

εκλείψει ιΧπb μέσα. τους κά.θε ελπίδα. κ' rι ά.πόyνωση, τzλεuτα.ίο δπλο, δίνει

κά.ποτε τη νίκη, δπως είπε δ Βιργiλιος. Πολλές ψορές -τ:ό σκέτ;α.σ[Jοα. τοΟ ψε

ρέτροu γίνεται σα.νίοα. σωcηρία.ς.

Ή προσοχi] δλων ·f;ϊ.αν στρα.μέν'Υ) προς τi]v ά:χ.pη της δδοu Κα.vνα.6ίδα.ς.

Άπό τήν κα.τεόθuνση έκείνη ά.κ<Juότα.ν θόρu6ος 6α.ρός, όπόκωψος, Ιtνα. ιi

Ψησuχα.στικό ΟΟU't)τό, ποu εμeιια.ζε νδ.νοcι ά.πό οοcριιΧ σιδερέν ια. &.ντικείμενα. ΠΟU σέρνοντα.ν ή κuλιόντα.ν τ;άνω στο λιθόστρωτο. Βα.θμ.ια.ϊα. δ κρότος πλησία.ζε κα.ί

τά.ρα.ζε τήν ~σuχlα. -;.Gn δρόμων, ώσποu ο! έτ;zνα.στ&τες ένοιωθα.ν το έοα.ψος

ν?.ι. κοuνιέτα.ι σ?.ι. ν?.ι. γινότα.ν κά.ποu σεισμός.

τσ. μriτιrχ. τώy ά.yωνιστώy κα.pψ~)θηκα.ν 6λοσuρά. στήν ιΧκρη τοσ ορόμοu,

&τ;' δποu δ κρότο~ ζόγωvε.

Κα.t vά, φάνηκε if.Ψ:ι. κα.νόνι ποu τδσπρωχνα.ν πuροοολψές. 'Έvα.ς ά.π' α.ίι

τοuς κρα.τοuσε σ.να.μμένο τό ψuτίλι, οί &πα.να.στά.τες το6λεπα.ν ποu κά.πνιζε.

- Jluρ! ψώ•ια.ξε δ Ένζολωρά.~ .

'Όλο το όδόψρα.γμα. πuρc66λησε. 'Ένσι. σύννεφο κα.πνοu σηκώθηκε ποu σκέπα.σz κα.t τό κα.vόνι κα.ί τοuς πuρο6ι:ιλητές .

"fστερα. ά,τ;ο λίγες στιγμε;; οια.λύθ7jΚΖ το οοννεψο tOU Κα.ΠVΟU κα.ί 't'O Κα.

νόνι μέ τού; πupο6ολ't)τέι: ζα.vσ.φά.ν't)κε. Κσ.vένα; d:π' α.uτοuς θΞ.ν π;::φά.χ:ηκz,

9QO

ιiλΜ. έξα.κολοuθοuσα.ν δλοι ν~ σπpιUχνοuν τό κα.νόνt &.pγά., κα.νονικά., χωρίς σuγχισ'Υj. 'U ipχYjy6ς τοuς πα.ρα.κολοuθοuσε τrιν τοποθέτΥjΟ1) 'tOU κα.νονιοt} κα.t

κα.νόνιζε τ~ σκόπευσΎJ, μέ τ~ν ί'δια. &πά.θεια. κα.ί σο6α.ρ6τψα. ποu δ &.στρονό

μος κα.τεuθύνει τό tΎJλεσκόπ,ιό τοu.

- Εδyε, πuροβολητές! ψι!ηα.ξε δ Άετός.

Κα.ί δλο τό δδόφρα.γμα. τοι'.ις χειροκρ6τφε.

-'Έ, τωρα. πα.ιοιά., όγεία. κα.ί κέφι! ε!πε δ Κοupφεpά.κ. Μiς ήρθα. ν τά.

χοντρά.. "Ως τι!ψχ εlχα.ιιε "yρα.τζοuνίσμα.τα.» , τωρα. θά.χομε γροθιές.

-· Είνα.ι κα.νόνι των όχτω, πρόσθεσε δ Κομπεψέρ, μπρούτζινο κα.ινούργιο μοντέλο . Ή ιivα.λογία. είνα.ι έ-κα.τδ μπροστζος κ~t οέχα. κα.σσίτεpος. 'Άν ή &να.λογία. πσφσ.6ια.στεί μ~ μεγσ.λότερη πeισ6τητα. κα.σσίτεροu, δ σωλήν<;tς κ~νει

6α.θοuλωμα.τα..

-Το ο&κ~το εκτο α.ίιUνα., ε!πε δ Άε-.6ς, !κα.να.ν α.όλα.κωτά. τά. χα.vόνια..

- Νο:ί, &.ποκρίθηκε δ Κομπεψέρ, α.δτό α.όξά.νει τb 6εληνεκές, ιiλλά. έλσ.τ-

τώνει τ~ν ~κρί6εια. της 6ολης, Κι' &κόμα. δέ μπορείς νΙΖ κά.νεις ~π' εuθεία.ς

6ολή ιi.πο ΚΟΥ"tά., εχοuν Ύ.α.μπuλη τροχιά.. τί τά. θέλεις, το Χα.Υόνι, δ οεσπότΎJς

α.ότ6ς, δέ μπορεί να κά.νει δ,τι θέλει. Tb 6λ~μα. τeιu κά.νει έξσ.κόσιες λεuγες τήν wρα., ένώ τό ψώς έ6δομ~ντα. χιλιά.δες λεuγες το δευτερόλεπτο. Ν~ 1ι όπεροχή

τοu ΧριστοΟ πά:νω στό Να.πολέοντα..

-Γεμίστε τιΧ δπλα., φι!ηισι.ξε δ Ένζολωρά.ς.

θ&ντεχε ά.pσι.γε το δδόψριχγμα. στίς ό6ίοες; θά. τοσ δ.νοιγα.ν pijyμα.; α.uτή

ήτσ.ν -ή &.ποpία. .

Ή ιiγωνία. fιτα.ν μεγά.λη μέσα. στο δδόφρv:γμα..

Τέλος fι κ~νονιιΧ !Χντ"ήχησε.

- Πα. ρ ων! φωνa.ξ~ μι& εuθuμ-η φωνή . Κα.t ταυτόχρονοι μz τήν δ6ίοα. ποu επεσε π&.νω στο δοόψριχyμιχ, πήδφε

μέσα. κιχί δ Γα.6ριιΧς. ·'Ερχότα.ν ιiπό τ'ή μεριά. τΎjς δδοu Κόκνοu, πήδ·ησ:; μ~ σοελ τοσUνη τb μι

κρο δδόψρα.γμσ. κσ.ί 6piθηιr.s ·στο μεγ~λο της δδοΟ Κα.ννα.6ίδοις.

Περισσότερη &ντόπωqη· [κα:νε μέσσ. σ"tb δi36ψpσ.γμrχ. δ Γσ.6pιtkς, <iπ' 8σ1)

fι Μίδα. τeιu κα.νονιeιu.

ΊΙ ό6ίδα. -χώ9ψε μέσrt aτGt μupιl); πριiγμα"tα. ποι'.ι ιiποτελοuσα.ν τό δδό-, :!' , , , , τ1 1 , J. .~ • • ,

ψροιγμet. κ ψεινε μεσα. σ οιu·τ:α.. ι; μuνο ποu κ/Χτζ;ζ;ψφε, 7jtΙΧΥ νοι σπα.σει τον

ενα. τροχό τοf} λ~ωφοpείeιu κα.ι νοc χαλάσει ενσ. κάρο. Οί επα.να;στ<Χτες [οιχλιχν τιΧ. γέλια..

-Έξα.χ.ολοι.ιθείστε, φιUνα.ξε δ Άετb~ στοuς πυροβολητές.

901

Η'

ΟΙ ΓlΥΡΟΒΟΛtΗ€~ ΔΕΝ Γl.AIZOYN

Πολλοί περικόκλωσιχν τό fιχ6ριά, ι7.λλ~ ο!ν πρόλιχ6ε νi οιηy7Jθεϊ τlποτε. Ό Μ&ριος, ι.ι' &.νυπομονησίιχ, τον πήρε πα.ράι.ιεριχ.

- τι ήρθες ν~ κάνεις έοώ;

- :Μπi! είπε τό πα. ιοί. Κα.ί ή &.ψεντιi σr)') τ( ήρθε ν~ κιΧ ν ει;

- Π ο ιός σοu είπε νά έπιστρέψεις; ξα.να.οώτησε σσοα.ρ& δ Μάριος. 'Έδω-

σες τουλάχιστον τό ypιΧμμιχ στij διείιθυνσ·η ποu ~yριχψε;

Σ' α.•)τό ό Γιχf3ρι~ς δέν ~τιχν ά.πιχλλα.yμένος ά.π? τύψεις. Μέ τή 6ια.σύνη

ν~ επιστρέψει στb δδόψριχyμα, μliλλον τό ξεψο9τώθηκε παρ~ τό εοωσε, δπως

εrχε κιχθ'ί'jκον. Αισθανόταν δτι τό έμπιστεότ7JΚε έπιπόλι:tt!Χ σέ Χείνον τον d· γνωστο, ποlι οΙ)τε τό πρόσωπό το>J μπόρεσε νά οια.κρίνει J.Ι.Εσα. στο σκοτά.οι.

Φο6ήθηκε μή τόν έπιπλήξει δ Μά.ριος κα.ί μεταχειρίστηκε τό &πλό μέσο: ε!πε

μi ά.να.ίδεια. ψέμα.τα..

- Τό εδωσα., στό θυρωρό τb !οωσα.. Ή κυρ~ κοψό ·tα.ν έκείνη τήν ίf>ρα..

Τοίi εlπα ν~ τ-ης το δώσει μόλις ξυπν"ήσει.

Ό Μάριος είχε στείλει τb Γ(l6pι~ μέ τό γpάJψΙΧ γι~ ουb σκοποuς. Ό

ενοις ν' &.ποχιχιρετ~σει τήν Ί'ιτίκιχ, δ δείιτερος να. σώσει τό Γα6ριά.. Άπ' &'JάyκYJ &ρκέστr;κε στό μισό.

Το yράμ.μ.α. κα.! ή πα.ρουσ(α. 1οίi κ. θερσα.νέμη στο C.δόψρα.γμα., οέ ψά.νη

κα.ν δίσχετα. στή σκέψη τοσ Μάριοu. 'Έδειξε λοιπόν στο Γα.6ριά τόν κ. θερ

σανέμ'Υ). - Τόν γνωρίζεις α.uτbν τόν άνθρωπο;

-'Όχι, ιiποκρίθψε τό παιδί.

Κα.ί πριχγμιχτικά., δ Γα6ρι~ς δiν Ελεγε ψέμα.τιχ.

Τά. θολδ:. σuμπεράσμα.τα. τοu Μά.ριοu Sια.σκεSά.σtΎjκιι.ν. Κα.t μήπως ~ξερε

τά. πολιτικ~ φρονήματα τοίi κ. θερσανέμη; Μπορεί 'Jα 'ijτιxv δηι.ιοκρα.τικός

Χι:tί ήρθε ν!Χ πά.ρε: μέρος στον ~yώνα..

Στο ιιετα.ξύ, δ Γα.f3ριιΧς 6ρισκότιι.ν στήν &λλη !κρΎj τοu δοοψρciγμοcτοι:,

ψωνά.ζοντα.ζ:

- Το τουφέκι μου!

Ό Κοuρφερ&κ εοωσε έντολ-Υ) ν& τοu τό Μσουν.

Ό Γα.6ρια.ς μόλις πi)ρε τb τουφέκι τοu, έν7Jμέρωσε τοlις σuνιχγωνιστές

του, πtbς τό δοόψρα.γμσr. ήτιχν κυκλωμένο &πό πιχντοu, κιχί δτι μέ πολlι κόπο

κιι.τιΧψερε νά ψτciσει &ς !κε!.

-θέλω να. μέ 6γιΧ.λετε ~σπροπρόσωπο, πρόσθεσε δ Γσr.6ριciς. ΝΙΧ σii.r;

(}ω πα.λληκιΧρισr. μου, θέλω ν& τοuς τρlψομε τή μοόρΥj I

902

Στο μεταξι.), δ Ένζολωράς πο:ρσ.κr;λοuθοuσε τίς κιν'ήσεις τσu &.ντιπά.λοu.

()[ πuροοολητeς δέy "έμειναν , καθι)Ις ψα.ίνετο:ι, εuχα.ριστημ.ένο~ &πb τήν ΠpώtYj

6σΗ; κα.l ο~ν τ-f; ν !πσ.νά.λσ.οαν.

"Ενα.ς λόχος πεζικοu οιιως πσ.ρσ.τά.χθηκε στ'ήν &κρη τοu ορ6ι.ιοu, πίσω

cί:πό το κα.νόν ι . Οί στρατιώτες &.π.,c:πι:>ντα.ς τtς πέτρες &.πο τό λιθόστρωτα, κα.

τcι.σκεuσ.ζα.ν "ένα. χα.μ'Υ)λο πp!iκά.λuμα. , &πένα.ντι &πb τ~ δ06ψρα.γμ.cι.. Τσ.uτ6χpονα.

οί πuροοολΥJτές γόpιζιχν, 1ι~ δ:σ.τα.γ'i) τοu &.ρχ"Ι)γσu τσuς, το σωλήνα. τοu κσ.νο

νιοίί έλα.ψρχ προς τ' &ρ ιστερά.. "fστψΧ οί πuρσοολητ~ς &.σχολ'ήθψσ.ν μέ τi; γέι.ιισμ.α. .

- Πα.ιδιά.! ψάινσ.ξε δ Ένζολωpά.ς, μόλις εί~ε α.ότες τlς; κινήσεις κα.ί μ.ά.ν

τεψε το σκοτ:ό τιiJV &.ντιπά.λων, τpα.οηχτsίτε ολοι προς τον τοίχο τοu δοο

~pά.γμσ.τος ΚCΧl γονα.;:ίστε . Μ·η μείνει κα.νεl;; ορθιος.

0! έπιχy:χ,στά.τες, ΠΟU ήτα.ν σκορπισμένο: ιιπροστά στ~ κα.πηλεtσ, για.τt εί

χαν &.φήσει τtς θzσε:ς δτα.·ι ~ρθε δ Γα.οριά.;, &:σπεuσuν ν& {ιπα.κο•1σσuν στή διο:

τα.γΥ; τοu Έvζολωρi, &.λλα Π!'lν πρ-:~ψτά.σουν ολοι νrι, τ.ά.;;οuν τις θέσεις τοuς,

το κα.νόyι βpόyτηξε κα.l ;:αuτη τ'ij φοpα τά πρά.γμα.τα. f;:α.v σο6α.ρά., ?έν ~στει

λε ό6ίοrι.., &.λλ& χα.λά.ζι ολιjμο:τα κα.τά. τιίιν έπα.ναστατιiΊν.

Ti 6λ'ήμα.τα. πέρασrι.·; τ:ά.vω &.πb τό δδ6ψpσ.γμ:); κσ.ί χ'C1jr.ησαν τον &.πέ

vσ.ντ: τοίχο. Άπ6 τ6ν Ξξσστρα.Υ..ισιιο σ-ι.r;-:ώθηΥ..σ.ν Μο κα.ί τρα.υμσ.τίστηκα.ν τpείς , ' επανα.στα.τες.

"Av σ.Ι'ιτο έξa-χr:.λο •Jθr;uσε κ&.θ::: &ιvτ!στσ.ση fιτσ.ν σ.ο•:ι•;α.τη. τα. μυδpά:λλια.

εμπα.ινα.ν μΕσα..

Μεy&λη &;yησuχία κuρίεuσε τοuς Ξτ.α.να.στά:τ~ς . μόλις είδα.ν α.uτο τό &.πο

τέλεσμα .

-·Οr.ωσδ~π'Jτε, τ:pέπε~ νχ ~μποδίσψε τ·r1 aεuτzρη κο:νονι6:, εΙπ:: δ Ένζο

λωρ&ς.

Καί, χσ.μηλιί)ΥΟΥτα.ς τΎ)Υ καp:ψπίνσ. τ-:~•; , σημά.δεψε τC.ν &:ρχηγό τιίιν πu-~ i - ' ~ , \ ' ..J. , , ' , ..

pΟυΟΛΎ)"Cων, πω ::Χεwη -:η στιη-ιη • 1 τα.•; σκuμ.ενο ; πο:.νω στο κα.νaΊt κα.ι προσπα.-

θοσσz y7,. το έπσ.να.φέpει σ:ή Οέση τοu, yια.τί με τΥjν &κπuρσοκρ6τηση ε!χε ι-~ε

τσ.κιv'Ι)θ~ί.

Ό διοικητ-f;ς &κείyο; ήταν εvα.ς ι:ψlίΟς λ!Jχία.ς, νει;ιτα.τfJς, με γλuκειά

φuσισγνωιιία. καt εξuπνr:ις, ε 1ο ικευμ.ένο; στό !$πλ'J ο:•)τό, τ.α•) 1] τελεισποί"f)σi)

του προοριζόταν νi πρaκαλέσει ά.ναστά.τωση στήν -:α.κτική τ-:~u πολέμου.

Ό Κcψπεφέρ, ΠΟ'J στεκό-cα.ν πλά;ι στον Ένζολωρά., κοίτα.ζέ το νέο α.uτ6ν.

- Τί κρίμα.! Ελεγε δ Κοι.ιπεψέρ. Φριχτό, ~λ'ήθεια., πpσ.γμα. σ.uτο το μα.

κελιό! "Ας έλπίσομε 8τι στο μέλλον aε θ& όπά.ρχοuν πι~ οσ.σιλιά;ο~ς κα.ί θοc

στCΧμα.τψ1οuν οί πόλεμοι. Τώρα., Ένζολωpά. , σημα.θεόεις α.ύτbν το λοχίιχ , &.λλtl..

δΕ:ν τον Υ..οιτά.ζεις. Είyα.ι eνσ.ς χσ.pι"tωμiνος νέος, άφο6ος, φα.ίνετσ.ι π~ις ε!νιχ ι

!~Ψχλωμένος. Είvα. ι μορψωμένοι ~λοι q.uτo~ qί νtοι -.οσ πuροοολικοσ. 'Έχει

903

πα.τέρα., μψέρα., ο1κογένεια., !σως κα.ί κ&.ποιον lρωτα.. Είνα.ι τb πι:ιλt) είκοσι

πέντε χρον6>ν, μποροuσε •Jά. ε!να.t κα.ι ά.δελφ6ς σοu.

- Εrνα.ι &.8ελψ6ς μ.οu, εlπε δ Ένζολωρά.ς . - Να.ί, πρόσθεσε δ Κι:ιμπεφέp, κιχθι~>; και δικός μοu. Γι' α•jτό λέω νά.

μη τόν σκοτι.ίJσομε.

-" Αψησε, Κομπεψέρ, θ~ γίνει α.uτδ τ.?u πρέπει νά. γίνει..

Κα.ί πιiνω στό μα.ρμιiρινο μιiγι:ιΙJλο τοu 'Ενζολωρα. κuλησε ϊνα. χοντρό Μ.κρu.

Ταuτ6χρονα. πίεσε τή σ-.<σι.νΜλη της κα.ρrψπlνα.ς τοu. Βγηκε μιά. &.στρα.π-ή, δ πuρο6ολητής πijpε δuό οόλτες, με τ~ χέρια. τεντωμένα. πρbς τά. μπρbς

κα.l τό κεψά.λι ψηλά. , σ?: ν7.. ζητι;ιuσε ν7.. π<iρει ά.-ιrι.πνο-ή, uστερα ~πεσε πλ<i

γιιχ πά.νω στό κσ.ν6νι κ' Εμεινε &.κ1ν'tjτΟς.

Διιχκρινό-.:!Χν fι ρά.χη τοu κα.ί στij μέσΥJ της &.νά.6λυζε α.φθονο α.rμα.. Ή

σψα.1ρα. τοσ είχε τpuπήσει το στήθο; κα.l ε!χε πε~ά.σει πίσω. 'Ήτα.ν νεκρός.

Χρειιiστ-φ.ε ν?: -:bν μετ!Χψέρι;ιuν κα.ί ·~ά. τόν &.ντικα.τα.σ•~σΟ'JΥ. Ot !πα.να.

στιiτες κέpδισ!Χν μερικά. λεπτά. , τ?: δποία. κα.ι !πωφελ-ήθηκα.ν.

θ'

Ο Π.ΑΛΙΟ~ Λ.ΑΘΡΟθΗΡ.Α~

ΚΑ Ι Η EYiTOXIA ΤΟΥ ΟΠΛΟΥ ΤΟΥ

Διά.ψορες γνι7ψες uπ'ijρχcχν ιιέσιχ σ-:ό δοόψρα.ηια.. Τό κα.νόνι θά. ξα.νά.ρχιζε

ιιε τά. μuδρiλλια., στ?: δποίιχ οί ~πα.να.στά.τες δέ μποροσσα.ν ν' &.ντέξοuν πά.νω

&.πό 8εκα.πέντε λεπτά.. 'Ήταν &.πόλuτη <i.νιiγκη νά. 6pouν κιiποιο τρόπο νά. τ'

&.νιχχα.ιτlσοuν.

Ό Ένζολωpά.ς είπε:

-Πρέπει νά. 6ροuιιε κα.νένα. στρGψα. νά. τό τοποθετήσι:ιμε στό στενό πέ

ρα.σμσ. .

-'Έχει μέσα. στρώμα.τα., είπε δ Κομπεφέρ, &.λλ& !χομε πiνω το~ς πλ'Υj

γωμένο>Jς.

'() Γιά.νν'Υjς Άγιά.ννης κα.θότσ.ν πά.νω σ! μιά. πέτρα., -κι:ιντά. στ~ γωνιά. τeισ καπηλε!οu, μ~ τό δπλο &.νά.μεσα. στά. σκέλ'tj 'ou.

"Ω~ !κείνη τή στιη.ι.7ι οέν ιο!χιο λά.6ει μέρος σ' δσ~ !γινα.ν κα.ί ψ~ινότα.ν

σα να. μijν !-κοuε το>)ς &.γωνιστές ποu lλεyα.ν γupω τοu:

-Να !κεί, ενa. τοuψέκι πού δέν κιiνει τίποτε.

"Οτσιν α.κοuσε τbν Ένζολωρά., δ Γι&:νν'Ιjς Άγιά.νvης σηκώθψtε . θuμ.οuντα.ι οί ιiνα.γνώστες, δτι δτσ.ν ~pθα.ν οί ~πα.να.στά.τες στΥjν δ8b Κα.ν-

904

να.6{.διχς, μιά γριά κρέμιzσε gνα. στpuψα. μπpοστ~ στό πα.pίΧθυpό t'Υ)ς, γιά. πε

ρισσότεprι προφόλοcξη. Ί'δ παράθυρο 6ρισκ6τιχν στο εκτο π&.τωμοr. ~νός σπιτιοu

λ!yο εςω ά.πό τό δδόφραyμα. Το στρώμα κρεμόταν δεμένο &πό τις οuό &κρες μe ~uό σκοινιά., πού χ&.pη στην ά.πόστοr.ση ψαίνοντα.ν σά.ν δuό ίστοί &.ρά.χνης.

-Μπορεί κανεtς νά μοu Μσει yιά. μιά. στιyμη μιά. καροr.μπ!νοr. ο!κοr.ννη; ριότησι: δ Γιά.νν'Υ)ς Άyιriννης.

Ό Ένζολωp~ς μόλις είχε γεμίσε( τή δική tOI), κιχί τ'ήν εδωσε ά.μέσως στό Γιά.νν-η Άyιά.νν-η.

-'Ορίστε, τοσ είπε, τί θ& τ~ν κά.νεις; ro Γι&:.ννης Άγιά.ννης σημά.οεψε στb πα.ρiθυρο ϊ:'i)ς γριfλς κα.ί πυρο66-

λησε.

Το f..vσ. σκοινί κ6πηκε.

Ό Γιά.ννη;; Άγ:ά.ννης πupο66λησε ΚΙΧt ~~ύτερ-η φορα ΚIXt το στρώμα. ~-

πεσε μέσα. στό δρόμο.

Το δi5όφpαyμ.α, χΞιpοκρ6τησε .

uΟλοι φιj;σ.vξαν:

-- Νά το το στρrίψα.! - Ναi, εΙπε ό Κομτ:zφ!p , &λλ.t πο:ός θ~ ιiγεt ΙJτο θpόμr; ν:Χ το ψέpει ;

Ι1ρα.ηιιχτικι1. , -.ο σ-.pιϊ>μα. ε7.zε. πέσε: εζω :J.πf.ι τό 6ΕΙ,φpαyμιz, &.νά.μεσα. στούς πο).ιοpκΥ1μέ'Ιοu; καl τ() •); τ.ολιι:ψχ.Ύ)τ~ς.

"Ας σημειωθ~Ι ετι δ θά.να.τος τι:.G ).οχ!α. είχε zξαγρlJ>'1Ξt t?•)ς στρα.τιιi>

τες , οι όποτοι εΙχrι..v πέσzι πpψηBiJv πiσω &.πο το zα.μηλο προκά.λυμχ κα.t πu

po6oλouσxv κατ~ τοu δδοψρά.y:ι7.το;. 01 Ξπrι..να-:;τά.τες οε'Ι ar.:eι:ντοuσαv στ~ πu

pά., γι!l. νΓι. κά.vοuν οικονομία. στά. :ρuσέκ~α.. Οί σ:ραίpzς τιί>ν -:1τpα.τ~ωτri>ν χτu

ποuσα.v &σκοπα. στο δδ6ψpα.yμα., &.λλ~ δ δρόμ?ς γαζωνόταν ά.πο τlς σφα.ίρες,

fιτα.ν τρομερός .

Ό Γιάννης Άγιάννψ. 6γijκε &.πb το σtΞVΟ &vοιyμα. στο δρόμο, π&ρα.σε

μέσα. ιl,πο το χαλάζι τtς σφrι..ίp Ξ;, ε'φτασε στό στ:pιίψιχ , τδ φοpτι:JΑηκε στ'fι pά.χη

του, κ' &πcινήλθε στδ δδ6ψρα.γιια..

Μόνο; τω σηρ:€ωσz το στρώμα. στό στενό πέρασμα. Υ.αt το τοτ;οθέτησε

μΕ: ϊ:6ση έπιτηδειότητ~~: , {!>στε ι;.Ι)τε οισ.κρ~vό:α.·ι &.πδ τοuς πuρr;6ολητές.

'Αψοu τελείιl)σε α.ότ6, οί έπα.να.στ~tες πf.p!ι~εv~~:ν vD:. oouv τ' &ποτελέσμα.τα.

τ<ίJv 6λημά.των.

Δε χpει&στηκε ν-.Χ περιμένουν πολιί .

Το κσ.νόvι ξέpα.σε μΕ: τpομαχτικδ κρότ'J χα.λά.ζι 6λ~μα.τα. . Τ& 6λ~μα.τα.

ομως aεν έξοστρα.κ!στηκα.ν , πνίγηκα.v μέσα. στό στριίηtα.. Ή ενέργεια. α.uτi) &.π'Jοείχτηκε σωτ.Υiρ ιrι... Ο! έπα.yιχστά.τες οεν πειpά.:z.τηκαν.

-Πολίτη, εlπε δ Ένζολωρ&ς στο Γιά.ννΎJ Άyι!iννη, ~ δημοκρα.τlα. σ' εο-χαριστεί.

'0 Άετb~ θοι.iι.ιοιζε κοι! γελοuσε.

905

- Είνα.ι &νήθικο, ελεγε, ν&χει ~να. στρώμα. τόσ-η Μνα.μη. Νά. θρια.μ.6εuει

έκείνο πού λuγίζει ένα.ντίον &κείνοu ποu κεραυνοβολεί. 'Όμως aόξα. κα.t τιμ~

στο στρώμα. τjjς γρια.ς, ποu ~κμηδεν(ζει τό κανόνι.

Ι'

Η ΑΥΓΗ

'Εκείνη τήν δψα. η Τιτίκα. σηκωνότα.ν &.π' τον δπνο.

Tb όωμ&τι6 τ'Υjζ ήταν στ~ν6, κα.θαρό, μ' ~να μα.κρu παρ&θuρο, &.να.τολικb . προς τijv πίσω α.uλ~ τοα σπιτιοu.

Ή Τιτ(κα. δiν Ίjξερε τίποτε &.π' α.uτά. τιοι) γίνοντα.ν στο Πιzρίσι.

'Ότα.ν τb προrιγοuμενο 6ρ&.οι 1ι Πανα.γιώτα ελεγε στό Γι&.νν'Ι) Άγιάννη

δτι γίνονται ταραχές, ή Τιτίκα δέν ~ταν Πιlpοuσα, ετχε οcποσυρθεί στο δω

μά.τιό της.

Κοιμήθηκε λίγο, ά.λΗ καλά . Είi5~ 15νειρα γλuκά;. ~Εναv &νθρωπο μέσα

σέ φωτοστέφανο, θ~ ~τα.ν δ Μάριος. Ξuπνφε μέ τόν Ύjλιο μέσα στά. μάτια.

της, προcηια. ποu στήν &pχη την ~κα.vε ν~ νοι..ι.ίζει δτι τ? όνειρο έξα.κολοuθοvσε.

Σψι(Ιθψε γεμά:τη θάρρος κ' ελπίοα., χωρίς vά. ξέρει για.τί. ~rστερα. ε

γιvε r:rκuθρωπ~ . Ε!χσ.v περ:Χσει τρεΙς μέρες καt δέv ε!χε δεϊ τό Μά.ριο. Είχε τήν &λΠίδα. δτι θ&. πήρε το γpιΧμμα. της κα.ί πι))ς τι~pα θ&. ijξεpε

τrι διε{ιθuvσi) της . Είχε πεποίθ-ηση στrιν εξuπνά.δα τοu και πίστεuε 15τι θαρχ6-

τι:ι.ν νlJ. τri 6ρεϊ, ϊσως σήμερι:ι. και μάλιστα πριν ιiπ' τό μεσ'Υ)μέρι.

Σηκι~θηκε λοιπόν &πο το κρεΟ&τι γι& ν& όποοεχτεί το Μ&.ριο.

Αtσθα.νότα.ν δτι δε μποροuσε να ζήσει χωρίς το Μάριο κι' &φοu δέ μπο

pοΟσε νά. ζήσει χωρίς <Χuτόν, ό Μάριος θα.pχ6τα.ν όπωσοήποτε κ<Χί θ&ψεpνε μ.ά.λιστιz κ' εuχά.ριστιχ νέιχ.

Τέ7Jια. ε!νσ.ι τα νιrkτα. Σκοuπίζοuν γρ1jγοpα τά. Μκρuα, 6pίσκοuν έντε

/.ιίι ς &.vι:)ψΕλ'Υ) τ-η λuπη κα.l δzν την &ποδέχοvται. Ή vε6τ'Ιjτ<Χ ε!ναι το μειοία.μα. τοu μελλοντο; . Ή νεότητα δ~v &.νοcπνέει παρ& μόνο Ηπίδα..

'Άλλωστε ~ Τιτίκα δέν κατόρθωνε vt. θuμηθεϊ τί τ'Υ); είχε πετ δ Μά.ριος

γι' αδτή τοu την &.ποuσία., θuμ.6ταv μόνο πι))ς θχ κρα.τοuσε μια μέρα, &λλa τ ~ ι ' 't:; .... τ ~, ' ', ειχε ςεχα.σzι ποια εr,'fjγηση της ειχε οωσ~ι γι αΙJτο.

υΟλοι 6έ6α.ια έχομε παρα.τηρΎισει με πόση έπιτrJδzιότψα τρέχει πολλες

ψοpες καί κρόβεται zνα. νόμισμα., δταν πέσει κά.τω, καί με πόση τέχνη γίνε

τα.ι &φα.ντο. Το ίδιο σuμ6α.ίνει κα.t μέ μερικές σκέψεις. Χώνονται σε μια. γωγι(k τοΟ ι..ι.uα.λοΟ ΚΙΧt π:i τΕλε ίωσε , χά;θηκα.v γι~ t;ά;yτσ.. , ~οόvσ..το vι:k τtς ~πσ..

να.ψέpομε στrι μvΎjμ'Υ) μι:ι.ς. Ή Τιτίκα. στενοχωρίόταν ΠΟ!J δε μποροuσε νά. θu-

906

μ:ηθεϊ τ& λόγια. τοσ Μά.ριοu καt κατηγοροuσ~ τόν zrx.uτ6 της, θεωρώντα.ς τον ενοχο.

Κατέ6ψε &πό τό κρε6ά.τι καί πλuνότα.ν &ψηρrιμένrι. Οί λογισμοί τrις ~ταν κά.τι σ&.ν νίψψ'J τij; κα.p~ι/1ς τ'Υ)ς, ~τιχν ~ προσευχή της. Περιποιόταν τb

πρόσωπ() χωρlς ν&. πcφα.ι.ιελεϊ τΥjν καρδιά., πού σ' αότές τίς στιγμές εχει μεγαλύτερ'Υ) ιiνά.yκ'Υ).

Εόκσλώτερα. μπορεί κανεlς να. μπά.σει τον ιiνιχγνιi>στη μέσα σέ μι& νυcρικ~ κρε6ατοκά.μcιριχ, πιχρ& σ' eνα. πα.ρθενικό 8ωμ.ά.τ ιο.

Ή ποίηση μόλις θa το τcλμcuσε, ιiλλ& aτόν πεζό λόγσ οέν έπιτpέπετα.ι.

Ή κά:μα.ρrχ. κ6ρης ε!να.ι τό ξσωτzρικό κλειστοϋ λουλοuδιοσ, είνrχ.ι λευκό":ηtα άδιόρατη. Ε!νιχ ι μπουμΠ(J!jχι κλεισμένο &.κόιιrι, πού οέν πρέπει να. τό οεί

1-Lά.'tt &.νθριίJΠΟU 1 Ενόσω ΟέΥ tO είδε ό ~ΑtΟζ.

Ή γuνα.ίκα. κλειστο μπουμπούκι &κόμη είναι ίερ-ή. Τό &.μόλυντο έκε.ίνο

κρε6ά.τι πού ξεσ--..ιεπ&.ζετα.ι , τό ήμίγuμ·ιο σσψα, πού ψο6:Χτιχι τόν ϊδιο τόν έιχυτ6

του, τό άσπρο ποδάρι πού γλυστρa μέσα. σΕ μι& πα.ντσύcρλα., τιΧ στήθη πού cρυ

λά.γcντιχι &π' τbν κα.θρέψτη, σα. νσ. είνα.ι κι' αuτός μ!Χτι, τό νuχτικb έκείνο πο!)

&·;ε6α.ίνει γρήγορα. γι& ν& κρύψει την ι1)μοπλά.τη, δτα.ν κάτι ~τριξε ή πέρασε

κά.ποιο &μά.ξι στο δρόμο , οί κοροέλλες πού δένοντα.ι, ο! &.γκρ&.cρες πού κα.ρψώ

νοντα.ι, έκείνGt τιΧ τρφοuλιά.σμ(Χτα ιiπό τη σεμ.νότ'Υ)τcι περισσότερο πα.ρά. &.πό

τό ψuχος, ή φτερωτη σχεδόν &νησυχlα. έκε! ποu οέν όπά.ρχει κανένας φό6ος,

ot 8ια.8οχικές φά.σεις τοϋ ντυσίμrχ.τος, φά.σεις χαριτωμένες σιΧν τιΧ συννεψά.κια.

τΎ)ς α.όγΎ)ς, δλ' rχ.ότιΧ δέν ά.ρμόζει να. τ' &.να.ψέρομε κα.ί μάλιστα πολu προχω

ρ1ισα.με.

Τό μά.τι τοσ &.νθριi>ποu όφείλει πολύ μεγ~λύτεpa σεοα~σμ.ό μπροσ•~ στήν

παρθένα. ποu σηκώνεται &.πό τ~ κρε6ά.τι, &.π ' οσΙJ σ' ~νrχ. ~στρο πού &.νιχτ~λλει.

Κιχl τό &πλο ιΧγγιγμα τοϋ 6λέμμα.τaς ε!να.ι οαροα.ρότητα . Αύτός; ποu κοι

τά.ζει στο πα.ρθενικο κρεοά.τι κά.νει ίεροσuλία., ~ε6ηΜJνει.

'Ένας &.να.τολl'tικος μύθος λέει δτι τb τριαντιiφuλλο πλά.σt'Ι)Κε ciπb τοίί

θεοu τό χiρι ιΧσπρο, &.λλΟι έπειδΥ) τb εί8ε δ ΆΟ!Χμ τ'ή στιη.ιή ποu ~νοιγε, κοκ

κ(νισε &.πι) ντροπή. 'Εμείς στεκόμιχστε α.φωνοι μπροστά. στtς π~ρθένες και τ~

λουλούδια , γιατί ~ίσθα.νόμcι.στε κctί για. τ~ δuό εύλιi6εια.

·π Τιτίκα ντόθ'Ι)Κε, χτενίστηκε, εοεσε &πλά. τ~ μα.λλιά. της, δπως ~ταν

1/ μόοct έκείνο τόν κα.ιpό, ποu οι γυναίκες δε φούσκωναν τtς μ.ποίίκλες τους με τά. κuλινδρικ& μ~ξιλα.ρ&.κιοι, οδτε ψ-:ιpοuσοιv κριvολινα.. 'Έπειτα aνοιξε τό

παρά.θuρο κα.ί περιέφερε τά. μιiτιct t'l)ς δλ6γur:ια., έλπ!ζοντα.ς ν' &.να.κ~λύψει

κά.ποιο κομ.μά:τι δρόμου, κGtμμια. γωνισ. σπιτιcu, για. νσ. παρα.μονέψει έκεί τό

Μά.ριο. Ή πίσω αύλ'ή '1jταν περιστοιχισμέν'ΥJ &.πό ψψο!)ς το!χοuς κα.t μερικa!)ς

κήποuς. 'Έξω δέ ψα.ινότα.ν τ!ποτε.

Ή Τιτίκα. σιχά.θ'Ι)κε αότοuς τούς κήποuς , πpώτ'Ι) cρορά. σ'tή ζωή τη~ τ~

907

λοuλοόοιιχ της ψ<iνηκαν ιΧσκrιμα.. Έλιiχιστο δρόμο α.ν ~ολεπε θ(l τr1ν εόχαpι-- ~· Σ' , , 1 1 • 6 , , , 1 • στ'Jυσε ΠΟΑU. ηκωσε τα μ.ατ~α. της πρι.ις τι.ι·ι οuραν , σα. να. περψενε τι.ιν ερ-

χ'Jμl;; τοϋ Μ:ά.ριοu &πό τό στερέωμιz.

Ξα.ψνικ~ τijς ήpθα.ν οά.κpuα.. Ο! έλπίοες τrις σuνα.ντοϋσιχν έι~πόοιΙΧ. Σκέφτηκε δτι δέν ήταν 6έοο:ιη γιά κανένα πρ&γμα, οτα.ν τό μιΧτι οέ 6λέπει κιΧτι,

εΙνα.ι σχ νχ τb χά-νεις . Ή 1οέα. δτι δ ~ά.ριος μπορr,ιuσε vrι. ερθει άπb τδν ο,jρα

νο τijς ψά.νηκε οχι πια. χαριτωμ.ένη, &.λΗ πένθψΊJ· "Ε ι λ ·~ ' f.!λ ι :ι, ι - ~ ι lΊ ' ' ,πε ιτα Πα t, ιοιοτpΟΠtΙΧ CJ επετε τ.ις ψαντασια.ς, 'tΎjζ i;α.ναpπε η Ύjpε -

μία καl 'ή έλπίοα. χα.l χα.μογέλα.σε χωρlς α.tτία, &λλά ά.πό έμπιστοσόvrι στό

θεό. UΟλοι στο σπίτι κσψόντα.ν &.κόιιη κ' ~πικpσιτοuσε &.πόλuτη σιγή. Οuτε

Ε:να. πα.pά.θuρο ε!χε !Χνοίξει !ΧΧόμη στή yειτ'Jνιιi. Ή Παναγιώτα. Μιμόταν. Πο

υ.ι πρέπει ν& δπόψεpε ~ Τιτίκα. , κα.l θά. πονοuσε κα.l τώρα, για.τί !λεγε ιιε

cό νοu της, δτι δ πατέpα.ς στάθηκε κα.κόζ. ΒΜιζότα.ν δμως στο Μάpι'J. Τό νά.

έκλο:ίψει ενα τέτοιο ψ6)ς της ψΙΧινότα.ν πρχyμα. &οuνα.το. 'Άκοuε κιiπου - κιiπου

μιχκpινούς δπ6κωψοuς κpότοuς κ' ηεγε με τό νοu της:

- Πα.pι!ιξ~νο πρ~yμα. νa &.νοiyουν και νa κ)Δνοuν οί έξώπορτες μ~ τόσΙJ

κρ6'" κΙΧl τόσο πρωί. 7Ητιχv ο! κιχνοvιοtίολισμ.οl κιχτά. τοu δοοψρά.η~ιχτος.

Λίγο πιο κάτω &π' το παράθυρο της Τιτίκα.ς ίιπijpχε μιά. χελιδονοφωλιά.,

μέσ(;!. στ~ν δποία μποροϋσε κα.νεlς νιΧ 6λέ~ει ά.πδ ψηλά;. Ή μά.νΙΧ 6pισκόταν

έκεί μ' &.νοιιμ.ένα. τιΧ ψτεριΧ σιΧ 6εντά.λιιχ πά.'ιω iπb τούς νεοσσοuς της. Ό πα.τέρrι.ς φτεpοuyιζε, π'ήyα.ινε, Ξpχότα.ν, φέpνοντα.ς στδ pά.μφος τ'Ju τp')φη κα.ί

~ , ·ο $,~ • • , , • • , • - , λ δ ψιΑιοι. . •ιΑtος χρuσωνε με τις αχτινες το:.ι το χοιροuμ.ενο εκεινο σuνο ο,

μtγα; ν6μος <<Α όξά.νεσθε κιχ( πληvθ•.Jνεσθε» ήτ(J.ν εκεί όpατός, χαμοyελιχστός,

~~ι6λητικ6ς, μεγαλειώδης, έκε'ί δποΙJ τό γλ:.ικο έκείνο μυστ·ήpιο ξετuλιyότιχν

ιιtσ' στοi) κιχλοκαφιά.τtΥ..ΟU πρω:νοQ τή'Ι α!γλη.

Ή Τιτίκα. μέ τόι μα.λλιόι σ:ον ήλιο κα.t τήν ψuχή νόι πλανιέται σέ χί

μαιρες, φωτισμένη έσωτεpικά σ.πό τόν ερωτα. χ' έζωτεpικά ά.πό τή pοοοδιiχτuλη

α.uy~, εσκuψε μηχα.νικά και σχεδbν χωρlς νόι τολμά νόι δμολοy~σει στον έαuτό

της οτι σκεφτότα.ν ταuτ6χpσνα. τb Mιipt'J, κοιτοuσε έκστα.τικΥj τ!Χ ποuλι!Χ έ

κείνα, τήν CιιιορφιιΧ έκείνη, τδ &.ρσενικό έκzίνο καl θηλυκό, τή μητέρα. κα;l

τόι [Ltκpά. της, ιιε τή 6αθειόι σηΥ.ίΨtjση πού προξενεί ή θέα. ιιι&ς ψωλι&ς σ"tYjY

ψυχ-Υj μιaς παρθένας.

908 '

ΙΑ'

ΤΟ .ΑΑ.ΑΝΘ,Α~ΤΟ ΤΟΥΦΕΚΙ

ΠΟΥ ΔΕΝ :εKOTQNEI Κ.ΑΝΕΝ.ΑΝ

Το πuρ των &πιτιθεμένων &ξα.κολοuθοuσε. Τοuς τουψεκισμοuς οια.οέχοντιχν τα. μυδρά.λλια. κrχί τά. μυορά.λλια. ο! τοuψεκισι.~.οι, χωplς νά. πpοκα.λοuν ζΎJμιιΧ στοuς έπα.να.στά.τες.

Μόνο το πιΧνω μέρος 1ij; πρόσοψης τοσ κα.πηλείοu πά.θα.ινε λίγο, λίγο ζ 'Υ)μtά., οηλα.οη οι σφαίρες χα.λοuσα.ν τοuς σο6ά.οες κα.ι τρuποuσα.ν τά. πα.ρά.

Ουpα., πράγμα. ποu οcνά.γκα.σε τοuς έπα.να.στά.τες ν' ιiποσυρθοuν.

Αuτη Qtλλωστε είνα.ι 'ή στρα.τηγικη κα.τά. των δοοψρα.γμά.των, νά. πα.ρα.

τείνετα.ι 'ή · έπίθεσΥ) με &.δ ιά.κοπο πuρ , γιa νά. έξα.ντλοuντσιι τά. πολψοψόοιιχ.

τιi>ν &πα.να.στα.των, αν α.uτοt κιiνοuν τό λiθος ν' ιiπq:ντοuν . 'Ότιχν οοuν δτι

οι πυρο6ολισμr;! &πο το δδόψρα.γμα. &ρα.ιιf>νουν , κα.τα.λα.6α.ίνουν δτι ο!ν όπά.ρ

χοuν Πt!Χ μπα.ροότι κα.t σψα.ίpε>;: κα.t τότε κά.νο >Jν την εψοδο.

Ό Ένζολωρά.ς δεν επεσε σ' α.uτη την παγίδα. . Τό δδόψρα.γμα. οέν ιiπα.ν

τοuσε κα.θόλοu.

Σέ κιΧθε έκπuρσοκpότΥ)ση των έχθpικιiΊν κα.νονιωv, δ Γα.6ριά.ς κρεμοu

σε εξω ΟCΠΟ το στόμα. τη γλιi>σσα., ΟΥ)μά.ο~ εtpωνεία.ς, λέγοντα.ς : -Σκίστε πα.vί, μάς χρειά.ζετα.ι ξα.γcό!

'Όπως στοuς χοροuς μετα.μψ:εσμένων δια.γzίρετα.ι 'ή περιέργεια. τών

θεα.τιί>ν, ~τσι κα.t στtς ι..ιά.χες δ κα.θένα.ς &πιfl•;μεt yά. γνωρίζει τt γίνεται στ' ιiν

τίπα.λο στρα.τόπεοο.

Ή σιωπ~ τοσ δδοφρά.γμα.τr;ς ~ρχισε ν' ά.νησυχεί τοuς πολιr.ψχ.ητές κα:ί

το>)ς εκα.νε νά. ψο6οuντα.ι τiποτε ά.πρόοπτο κα.t θέλrισα.ν νά. οοuν, οσο μπορι:ιu

σα.ν, τt . yινότα.ν πίσω &.πb κείνον το σωρό τις πέτρες, ποu οεχότα.ν &.ί3ι6tκο

τ;ες eiολες χωρiς ν' &.πα.ντα. .

01 έπα.νιχστά.τες είδΙΧν ξσιψνικά. πά.νω στ-ή στέγη μιας γε ιτοvικijς οίκία.ς

νά. γuιχλίζει στδν Ύjλιο μιιΧ περικεφαλαία (κράνος θιΧ λέγα.με σήμερα.). 'Ένα.' στpα.τι ι:Ηης στεκότα.ν πιiνω σέ μι~ κα.μινά.οα. κΙΧt ψα.ινότα.ν ν~ κα.τΙΧσκοπεόει

τtς κιν~σεις τών έπα.να.στατών.

- Παιδιά! ψωνά.ζει δ Ένζολωρά.ς, νά. ενας ένοχλητικbς έπιθεωρ"ητ~ς.

Ό Γιάννης Άγιιiνν"ης εrχε έπιστρέψει στόν Ένζι:ιλωρ~ τ1jν καραμπίνα.

τι:ιΙJ, &λλ~ κρατοuσε το τι:ιuψέκι τοu.

Χωρiς νa πεί λέξΥ), σ"ημά.δεψε κείνον τον στρατιώτ'ΥJ κα.i σ' ένα. δευτε

ρόλεπτο το κρά.νος τοu, χτυπημένο &;πό σψΙΧtρrχ, επεψτε πά.νω στό ορόμο. Ό στρα.τιώτrις, τρομα.γμένος , 6ιά.στrικε vά. έξα.ψιχνιστεί.

Άλλά., σχεδόν ά.μέσως, τόν ο:α.δέχτηκε ο~ότεpος. Αuτός ήτσ.ν &.ξιω~~σ.τικός. Ό Γιά.ννης Άγιά.vvης, ποu ε!χε ξοιvα,γει.ι.ίσει τό τουψέκι του, σημά.8εφε

, ' t: ' ') ,, λ ' , ' ;. , ' ~,λ' ~ τον οιι,ιωμοιτικο κ εστει ε το κρα.νοζ του ν σ..ντα.μωσει το tJ. J...o, τοu στρα.-

τιώτη.

Ό &.ξιωμοιτικός κα.τά.λα,οε δτι δεν εl;ια.ι ψρ6νιμο ν~ μένει &λλο έκεί κα.ί

6ιά.στηκε ν' aποσυρθεί κι' α.utόζ.

Φα.ίνετσ.ι πdJς, τή δεότερη ψι:ιρ~ 1ι ε1δι:ιποίηση eγιvε &.ρκετ~ yο~τή, γιιχτt

δ στρα,τδς ποιρσ.τ~θηκε &.π6 τ+ιν προσπά.θεισ.. ν~ κΙΧτΙΧσκοπεόσει τό δδόφρα.γμιχ.

- Για.τί δεν τόν σκότωσες; ρώτησε δ Άετbς τό Γιιiννη Άγιlι.νν. Ό Γιά.ννης Ά γιά.ννης δεν ιiπά.ντησ,,

ΙΒ'

Η ΑΤ ΑΞΙΑ ΟΠΑΔΟΣ ΤΗΣ Τ ΑΞΗΣ

Ό 'Αετός ψιθύρισε στ' α.uτι τοσ Κομπεφέp .

-Πρόσεξες; δέν ά.ποκρίθηκε στην &pώτησ~ μου: . - Μιτος είνα.ι &νθρωπος ποu κά.νει κα.λό με τauφεκιές, ιiπά.ντησε δ Κομ-

πεφέρ . . 'Όσοι θυμοΟντσ. ι κά.πως τήν &ποχή &κείνη, θ~ γνωρίζουν 5τι ~ έθνο

ψρουρ~ τών περιχώρων, πά.ντοτε ~δειξε &νδρείιχ άπένα.ντι στις έξεγέρσεις,

ίδια.ίτεpσ. δμως στ'ήv &ξ έγερση τοΟ 1832, πολέμησε &πιθετικ~ κσ.t ά.τρόμητιχ.

'Όλοι ot κά.πηλοι τών Προιχστίων τοΟ ΙΙα.ντέν, Βερτu κιχt Κινέτ, ποu μέ τήν

iξέγερση είχα.ν κλείσει τ~ κσ.πηλεία. τοuς κιit στ(Χμ.iτησε 'ή οουλειόl τους, μ.ετιχ-

6λ·Ιιθηκσ.ν σε λιοντά.ρια. κι' επεψτα.ν στό ψοvικό &.δίστα.χτα. γι~ ·ι~ σώσουν

τΎJv τά.ξη πι:ιu &.ντιπροσώπευε ~νιχ κα.πηλεiο.

Στ~ χρόνια. έκε'ϊvα., δτα.ν οί. &.δικημένοι ξεσηκώvοντα.ν γι~ ν~ πiρouv μ.έ

τi.<. χέρια. τους έκείνα. ποu τοuς είχα.ν &.ψα.ιρέσει, τιΧ δικα.ιt.:Jμοιτα. στη ζωΥ), χρ6-

ΥιΙΧ α.uτοδικία.ς κα.l fιρωισμοu, ά.πένα.ντι στlς νέες lδέες μέ τοuς θα.ρρα.λέους

κ-ήpuκ;;ς κα.ί tOUς μfι.pτupες, UΠήpχα.ν tπίσης Κζ!.t ο( όποστηρικτές τώy συμ

φερόντων τοuς, τά. δποίσ. όπι:ιστ~ριζα.ν &.ποψα.~ιστικιΧ. κα.t μέ τ~ 8πλα.. Ή π~ζότητα. κα.t 1ι ίδιοτέλ~ια δεν δστεpοΟσα.ν κα.θόλοu σe γενα.ιότητιχ, &.πό τιΧ

1δα.νικ:Χ τij; προόδου κα.t τ' iνθριiJπινα. δικα.ιώμα.τιχ. Ή μείωση μ.ι~ς στ-ήλης

χρυσών νοι.ι.ισμ.ά.των, εκα.νε τοuς τραπεζίτες v~ ψά.λλοuν τή Μιχσσσ.λιώτιδιχ κα.t

ν& χόνουν μ.i λυρισμό το α.ίμα. τοuς χάρη τοu τα.μείοu. Κιχί πολεμοuσα.ν μέ λα.

κεδαιμόνιΙJ ένθοιJσια.σμό γι~ τό μα.γ!hζί, το α.πεψlh οrιικρuντιΚο Gt.uτb τής πα.

τρίδα.ς.

Κι' δμως στο οάθος δλα. γίνοντα.ν πολU σο6α.ρι'! ΤΗτα.ν κ;' ιΧί'i·:& 't.O ,'fω· νικα. στωχεϊα. πο\ι εμπα.ινσ.ν οτijν πάλη, δισπου 'fδιρθει ή ισορρ:Jπicτ. .

910

"Αλλο σημείο των κ~φων &κείνων ~τσ.ν ~ ιiνσ.pχίσ. στον κu6εpνητικο

μ:ηχσ.νισμό. Πολλοί όποστήptζ~ν τήν τά.ξη χωρίς πεtθσ.ρχί~, &χσ.λίνωτοι στίς πρά.ξεις κ~ί στίς ένέpγειές τοuς. Το τόμπσ.νο χτuποσσε ξσ.ψνικά., με Sια.τα.yη τοQ τά.δε σuντα.γμα.τά.ρχη, ποu κα.λοuσε δσοuς θέλοuν, &π' σ.ότοu; ποu είχε

στίς δια.τα.γέ; τοu, νά. τόν &κολοuθήσοuν στήν ένοπλη ιiπόκροuση των έπα.

να.στα.των. "Αλλος, λοχσ.γος πήγα. ι ν ε vά. πολεμ:rισει άπο ιiπλ ή [μ.πνεuση. Ό

τά.δε στρα.τιώτης μ~χότα.ν γι~ τήν «tοέσ. τοu» γιa το δικο τοu λογcφια.σμό.

Στίς κρίσιμες στιγμές των ήμερων έκείνων, δ κα.θένα.ς σuμ6οuλεu6τσ.ν

περισσότερο τόν έα.uτό τοu, τα. ενστικτά. τοu, πσ..ρα. τοuς &ρχηγοuς τοu. Μέσα.

στά. σuν~;ά.γμ~τ~ uπijpχα.ν άτακτοt ξιφομ&.χο ι, δπως δ Φσ.νιJ), κι' &λλaι της

πέννα.ς, δπως δ Μα.νψρέντ.

Ό πολιτισμός, ποίι οuστuχ6"Jς &vτιπροσωπεόοντα.ν, τήν έποχή &κείνη,

ιiπό μιά. ενωση σuμψεpόντων περισσότερο, πα.ρά. &.πο ενα. σύνολο &ρχων, 6ρι

σκότα.y η νόμιζε πως ορισκότα.ν σε κί·ιδuνο. 'Έ6γα.ζε κρα.uγή, κσ.λαuσε σέ

σuνα.γεpμό, wστz δ κσ.θένσ.ς, ποu ά.ποτελοtίσε, &ς ποuμ.ε, κά.πως τό κέντρο,

όπερα.μuνότα.ν των σuμψερόν:ων τοu, προσερχότα.ν σ.όθόρμητσ. κσ.t τά. προστά.

τεuε μέ τrι ζωή τοu, Ό πρώτος τuχων άνα.λά.6α.ι ΥΕ νά. σώσει τΎjν ιiπειλοuμε

νrι κοινωνία..

'Ο ζήλός, πολλές φορές, εφτα.νε w; τήν &ξόντωση. Μιά. διμοιρία. έθνο

ψροuρων, με δικrι "CCΙ:Jς πpωτοβοuλία., σuγκ.ροτοuσε πολεμικο σuμ6οuλιο κσ.ί

κα.τα.δίκα.ζε, μέσα. σέ πέντε λεπτά., ενσ.ν έπα.νσ.στά.τη σ.1χμά.λωτο σε θά.να.το.

'Από ενα. τέτοιο α.uτοσχέδιο σuμ6οuλιο μια.ς σuμμοplα.ς, έκτελέστηκε δ Γιά.ν

νης ΙΙροu6σ.1ρ.

θrιριώδης νόμος τ?u Λuντς, ποu κσ.μ.μ.ιά. πα.ρά.τσ.ξη οέ μπορεί κα.ι οεν fχει δικα.ίωμα. να. έπικpίνει, για.τί έφα.pμόστηκε κσ.ί στήν 'Αμερική ά.πb tYj Sημ.ο

:ι.ριχ-τ;ίι:7. κ(hι στήν Εόpώπη ιiπb τή μονΙΧρχίιχ.

'() νόμος α.uτδς τοu Λόντς, περιέπλεξε τόσο τά. πpά.γμ.οιτΙΧ κοιί σκόρπισε

τόση σuγχιση ΚΙΧt πιχρz~~γ-ηση , wστ~. σε μιά. εςέγερση, Κνσ.ς νεσ.ρος ποιητή;, λεγότ~ν Γκοψνιέ, κιχτιχδιώχτr;κε στη 6ΙΧσιλικη πλΙΧτεί~ με τΎjν ξιφολόγχη

κα.ί μόλις κα.τά.φεpε vCι. γλuτ<ίχϊεt τή σψσ.γή, τpuπώνοντιχς στήν !ξώποpτοι τοu

σπιτιοu ιl..pιθ. 6. οι διιί>κτες τοu φώνα.ζα.ν : -Να. &κ6μ.ιχ Ι!.νι:1.ς &π' ι:1.uτούς τούς Σιχίν - Σιμονοστές, κι' οιuτό γιά. νά.

τόν σκοτώσοuν.

Κι' ΙΧuτό, γιιχτί δ ποιητής κροιτοuσε κάτω &.πό τΥjν μσ.σχάλη τοu lνσ.ν

,~1.~., iπο τ' άπομνημ.ονcuμ.οcτα. t?O δούκα. Σα.ίν • Σιμόν. "Ενα.~ στρα:τιώτ't)ζ διιi6α.σε α.πb πίσω τή λέξη Σοι(ν - Σιμόν κι' &pχισε νΓι. ψωνιiζει :

- ΣκοτG>στε τον! Στίς G 'louνί?u ενα.ς λόχος έθνοφροupων &.πό τ& περίχωρα. μ' έπικεψσ.·

)5jς τον Φ~νιώ, ποtι &νΙΧψέρσ.μ.ε, τοu ήρθε lτσι &πό ιaιοτροπιοι η aπο κέψι,

ν~ ξεπα.στpέψει την όδό ΚΙΧννιχ6ίδ~ς. Το γεγονός πσ.ριiδοξο κι' &πίθα.νο, <iv

911

θεωρ'Υjθε!, οια.πιστώθηκε άπο τή οικα.στική ι].yι;,χpιση, ποtι διεvψyήθηκε μ.ετ~

την έξέγερση τοu 1832. Ό λοχ<:J.yος Φ~νιι~, &.στός , ιΧνuπuμονος κα.l τολμη

ρός, κ~τι σ~ν iρχηγός μισθοφόρων, φα.να.τικδζ κυ6ερνητικος κα.l &νuπότα.κτος,

μπήκε στον πzιpα.σμο ν:Χ χτuπήσει πplv τής ίίιpα.ς, μέ τη φιλοδοξία. νά. κrχ.

τα.λ~οει α.ότος μόνος μ.έ το λόχο τοu τό δδόφpα.γμα..

Έξrχ.γριωμένος ά.πό τη συνεχή έμφά.νιση τi'j ς κόκκινης σημα.ία.ς, τ&χε 6ά.λει ιiνα.φα.νδοv μ.έ τοtις στρα.τηγοtις κα.t τοtις σωμrχ.τά.ρχες , πο•) 'Εκσ.νσ.ν συμ.-

6οόλισ. κ' έκρινσ.ν πώς δέν fιτα.ν κα.τά.λληλη στιγμή γι~ τήv &.ποψα.σιστικη

lφοδο, &.ψήvοvτσ.ς, σόμ.φωνα. μέ τiJν π~pιιl>νυμη φράση ένος &π' α.uτοtις ποu

σuσκέπτοντα.y «τήy !πσ.vά.στιχση νά. ορά.σει μέ io ζοuμ( τηρ> ,

Γιά. τον Φσ.νιω ομ.ως, το δοόψpα.γμ.α. ήτα.ν «ό'>ριμο» κ' έπειδή κά.θε κα.p

πός ποu ώριμriζει πρέπει νά κόΟετα.ι, σ.uτός ά.ποπειpά.θηκε.

Διcιικcιuσε, οπως είπε α.uτόπτης μά.pτupctς, Ιlντρες &ποφα.σ ιστικοuς, μ.α.

νια.σμένοuς. Ό λόχος τοu fιτσ.ν ποl.ι τουφέκισε τον Γίά.ννη Προu6ιχίp, ήτσ.ν δ

πρώτος ποι) τοποθετήθηκε δ:πέvαντι &πό τό δδόφρα.γμσ. κι' &.νσ.πτύχθηκε στήν

γωνι:Χ τοu δρ6μ.οu κ:' έκα.vε τήν πρώτη εψcιδcι. Ή κίνηση οι~ως σ.ότή, ποl.ι

έκτελέστrικε ά.πο uποκειμεvική έπιθuμ.ία. πzpισσότερcι, πα.ρσ. ιiπο στρα.-τ;ηγικη,

στοίχισε ιiκρι6ά. στο λόχο τοu Φα.vιιί).

lΙρlν φτά.σε: στ~ δυό τρίτα τοu δρόμου , τόν ύποδέχτψε δμ.ο6ρι:ιvτία. ά.πο

το f-8-!ιψpσ.γμα.. Τέσσεpοι, ο[ πιό τολμηροί, ΠQU ετpεχα.ν μπροστά., χτυπήθηκαν

κατά.σ-cηθσ. κ' εμεινα.ν στον τόπο κα.t ή γενvα.ίιχ έκείνη δμ.ά.δα. τών έθνcιψροu

pών, ποl.ι ήτα.v έξα.ιpετικά. θα.ρρα.λέα., &.λλά. ποl.ι δeν εΙχε στρα.τιωτικi) σuνοχr1 κα.l εύστά.θια., κά.μφθηκ<> κα.ί, uστ;ορα. άπό κά.πcιιcι διστα.γμό, ά.vα.γκά.στηκε yά,

uποχωρήσ;οι, ιiφ~vοντας δεκαπέντε νεκροuς πά.νω στο λιθόστρωτο.

Ol &π~vα.στά.-.ες έπωψελ~θηκα;v τfι στιγμή τοu δισταγμοu, γέμισ~v τ~

δπλα τοuς κα.t με οεότερη δμοοροvτία., πολu φονική, χτύπησα.v το λόχο ιiπο

πίσω, πρlν προλά.6ει vά. κιχλυφτεί στfιν κ~μπfι τοu δρόμου.

Σ~ μι~ στιγμή, δ Φα.vιώ βρέθηκε ά.ν~μεσα. σέ δυο πuριi, για.τi το κα.νόvι ' Υ ' , , ... r~ ' ' ' e 'ξ ' ' 'θ σuνεχιι,ε να ριχνει κα.τα. τοu οοοψρα.γιια.τcις, για. να. uποσtηpι ει τηv επι εση

τοu, !iλλά. uποχωρώντα.ς δ ιiτρ6μ.ητος κ~l ιiσίινετος Φα.νιω μ.έ τοuς ιiντρες τοu,

fιτα.v εvα.ς iπο κείνcιuς ποl.ι σκοτώθηκα-ν ιiπ? τά. ολήμα.τσ..

Ή έπίθεση α.ύτή, μα.νια.σμένη περισσότερο πα.ρά. σο6α.pή, έξόργισε τόν

Έvζολωpιi. - Το•); 6λ&:.κες , ε!πε. Σκοτώvcιuν τοuς &.νθρώπους τοuς κα.l μ.<Χς κά.vοuν

νά &ζα.ντλοuμε &οικα. τά πολεμοψόοιιΧ μ.α.ς.

Ό Έvζολωρ~ς μιλοΟσε σ~v iληθιvός :Χρχηγός έπιχvαστατώv. Οί έπανιχστ&.τες κσtt ot !π~ψcιρτισμ.έvο~ μέ t~Y κα.τα.στολή tcιuς, /3έy κά:.Υ CΙ:.J Υ -τ,;ήν ίΟ tΙΖ

χρ~ση τG)v οuνιiμεώv τους. Οί tπαναστά.τες έζσ.ντλοuvται yp~yopα.. Mux ψυσtγγιοθήκη ποu έξα.vτλήθηκε :η ενα.ς ~vτρα.ς ποu ~πεσε νεκρός , δέν &;ντtκαθ ί

στα.ντα.ι εiJκολα., ~ μ.ιiλλον ciντικσ.θίστα.vτα.ι σπά.νια..

912

Οί ~λλοι δέν uπολογίζοuν οuτε &ντρες, οuτε πολεμοψ~οισ., 'έχοuν τόσα.

σuντά.γματα., δσοι ο! έπανα.στά.τες τοu δοοψρά.γμα.τος κα.l τδσσ. δπλοστά.σισ.,

δσ$ς ψuσ:γγιοθfικ~ς τό δδόψρσ.γμσ..

Κα.τά. σuνέπεια. ~ μά.χη δι~ξά.γετα.ι ιiνά.μεσα. σέ 'ένα.ν μ.έ έκα.το κα.ι τε· λειώνει πά.ντα. μe τη σuντρι6Υ) τοίί δδοφρά.γματος, ~κτδς aν ~ &πσ.νά.στσ.ση

&;πλωθ~ί κα.l ψοuντώσει κα.l ρίξει στήν πλά.στιyγα. τήν ~κτινο6όλα ~γγελική

τη; pομ:ραία.. "Οταν γίνετα.ι α.uτό, τά. πά.ντιχ ξεσηκώνοντα.ι, τά. λιθόστρωτα.

βρά.ζοuν' iπb χίλιες γωνιές παροuσιά.ζονται ενοπλοι. οι λα.rκσl προμσ.χώνει;

πολλα.πλα.σ:ά.ζοντα.ι, το Πα.ρίσ: κοuνιέτα.ι σuθέμελα. κα.ι πα.ροuσιιiζει τό με·

γαλείο μισ.ς lΟης Αγοuστοu, μι&ς 29ης Ίοuλ!οu, πα.ροuσιά.ζετα.ι ενα. τερά.

στιο ϊfGις κα.l δ Κα.:ά.οα.ς μέ τ~ ά.νοιχτό στόμα. τ'ίjς οuνα.μης, κάμπτεται, δπι

σθοχωρ~t, δ στρα.τός, α.οτδ τδ λιοντά.ρι, βλέπει μπροστά. τοu, ~ρεμο κα.l 15ρθιο

τον προψήτΥJ ποtι λέγεται Γαλλία..

ΜιCι τέτοια. έλπίοα. . ενσ. τέτοιο σιι.ίρτrιμα. έλπίδα.ς, ά.νσ.φτέρωσε ξ.χφνικ~ σ.ύτοuς ποu uπερά.σπιζσ.ν το δδόψρσ.γμσ. της δδοσ Κα.ννα.6ίδα.ς.

ΙΓ '

iτiΓMIAIEi AiTPAΓlEi

- Πα.ιδιά.! ψώνσ.ξε δ Ένζολωρά.ς, ποu 6pισκότα.ν σuνεχώς στlς έπά.λ

ξεις, πpοσέχοντα.ς και τl:ι πα.ραμικρό, τl:ι Πα.ρίσι μοu ψα.ίνεται δτι &ρχισε νά.

ξuπνi.

Εiνα.ι οέοα.ιο, δτι το πρωt τijς 6 Ίοuνίοu "ή &ξέγερση ψιiνηκε για. μ.ιci.,

δu~ ώρες νά. δuνα.μιiJ·ιει. Το &πίμονο κι' ιiδιιiκοπο χτύπΥ)μΙΧ της κα.μπά.νας τοu

Σα.ίν - M$ppu , ζωrιp~ψε μερικούς οιστα.κτικοuς κα.l τοuς δΥJιιιοόργησε τΥjν έντόπωση δτι δέν fιταν εuκαταφρόνητη .

Δuό ά.λλα. δοοψρά.γμσ.τΙΧ στ'ήθηκα.ν πρόχεtpΙΧ. Μπροστα. στrιν πόλη τοο

Άγίοu Μα.ρτίνοu, 'ένα.ν νέος, ιbπλισμέvος μέ κα.ρα.μπίνα., γον~τισε στrι μέση

τοt} δρόμου, σημάδεψε και σκότωσε τον ίλσ.ρχο κ~ι γuρ(ζοντας ψώναξε : - ΙΙιiει ενα.ς τοuλιiχισ•οv Ιiπ' α.uτοός, oev θ~ μα.ς πειpιiξε ι πι~ ά.λλο. Τόν νέο ΙΧύτό τ/:ιv κα.τσ.κομμιJ;τιΙΧσΙΧν oi ίππ<:tς μέ τCκ. σπα.θιι1;.

Στήv δδb Άyίοu Δ ιονuσίου, μι<Χ yuναίκα πuροοολοuσε &πδ το παρά.θuρο

έvα.ντίον τiι; ~θνοψpοuρσ.;. Άλλοu πιάσανε ενα πα.ιδt οεκ.χτεσσά.ρων χρονιί>ν

και οι τσέπες τοu ήτα. ν γεμιiτες σψα.ίρες. χ τuπ'ήθηκαν κα.t πολλοt στρα.τιω

τικοί στα.θμοί.

Σ ' εva δp6μ.eι ποtΊ περvοΟσε ενΙΧ σόντΙΧηια. θωριχκοψόρων, μ.' έπικεψα.λijς

τό σψσ.τΥ;γb Κα.6ΙΧινιά.κ, ~πεσz πά.νω τοu χα.λ~ζι &π/:ι σψα.ίρες. Σ' &λλο πά.λι

'() Γα6ι:Ηιίς επεσF γιά ν' ιiναστηλι•1θεί, ι'ιλλά !!μrινε καθιστός. 'Ένα ριιάκι. αfμα

κυλοuσε πάνι•J στiJ πρΩσιο1πό το1•. Σ ήκι•JΠF τι'ι χf:ρια ψηλιί., γ1•ρισε πρός τό μέρος,

ί)πιη• τοi'iρθε fι σφαίοα κι.' r'ί.οχισr π/ιλι. νά τραγοιιδίi.

913

δρόμο πέτά.ξιχν ιiπό τι~ στέγες σπασμένα. δοχείtΧ κα1. ά.λλιχ βαριά. σκεόη, πάνω

στοuς στρα.τιώτες. Κακά. σ1Jμ.ιiοια.! ~Οταν !Χνιiφερα.ν α.ότά. τά. γεγονότα. στον

στριχτιipχ'Υ) Σοόλτς, δ y'Υ)ραιδς ύπα.σπιστ~ς τοu Ναπολέοντα gμεινε σκεφτικός.

θuμήθψε τά. λόγια. ~ou Σοuσε στ~ Σα.pα.γόσσα. τijς 'lσΜνία.ς : -Είμα.στε χα.μένοι, &φοu καl οι γριές pίχνοuν τά. ο•?ιpοοοχεϊα τοuς πιi

vω στα. κεψιiλια μας.

οι &κοηλώσεις α.ότέ ς, &νώ ή &ξέγερσ'Υ) νομιζότα.ν περιωρισμένη σ' gνιχ -δu6 σ·ημε tcι., α/Jτή ή δpγή ποίι μεγά.λωνε , αότή ~ εκρψτικΥ) uλ1) πιiνω ά.πό

τ1.;; εuλεκτ~ς σuνοικίες τοίί Πιχρισιοu, ολΙJ. ω}τά. μιχζl &νησόχφιχν τοuς ιiρχη

γοus τοu στρα.τοu .

Βιιiστψα.ν λοιπον ν&: σ6ήσοuν αότές τlς πupκα.ϊές στήν &.ρχή τοuς κα.ί

yι' ΙΧότό &vέ6ΙΧλα.ν τ~ν &πίθεση κΙΧτά. τώv τριών δοοψpΙΧγμιiτων, στlς δοοuς

Μωμποul, Κα.νvα.6ίδα.ς κα.t Σα.ίν - Μερρό. θέλησα.ν ν& κα.τα.στε!λοuν πρώτα.

τόν <iνα.οpιχσμό τοu πλήθοuς κ' !πειτα. νιΧ χτuπήσοuν τιΧ δοοψριiγμα.τα. τα.uτ6-

χρονα..

'Έστειλαν λοιπόν στρα.τιωτικ& τμήματα. στ~ σημεία. ποu πα.ρα.τηρήθ'Υjκε

&.να.οpΙΧσμ.ός, τα. όποία. σά.pωσιχν τοuς μεγιiλοu; οpόμοuς, &pεuνοuσα.ν τοuς μι

κροuς ο<:ξιά. κ:' ιipιστεpά;, πότε μέ πpοψόλΙΧξΥ), πότε μέ γpYJYOpo οijμα. κα.ί

πότε 11έ 6ήμα. &ψόοοu.

'Έσπ-χζα.ν τlς πόρτες τών σπtttG)Y, ιiπο τ~ δποία. πuροβολοuσα.ν ΚΙΧt το

ιππικό οισ;σκό;;π:ζε τοuς πολίτες ποu μσ;ζε•jογτα.v στοuς μεγιiλοu;; ορόμοuς.

'Όλιχ α.ότ~ οε γίνονταν χωρlς πιiτα.γο. Αό:ον τοv πιi-::α.γο, ποu δΎ]μιοup

γzϊ ή σόγκροuσ'f) τοu στρα.τοu μέ το λα.ό, ά.κοu:: δ Ένζολωρά.ς στlς οιιχκοπές

τών κα.νονιο6ολισμών κα.t τώv πuρο6ολισμώv.' Κι' &κόμα., δ 'Εζολωp&ς ε!δε στήν ~:χ.ρrι τοu δρόμοu νχ μετα.φέροuν μέ iJΟρία. τρcωμα.τίες κι' Ηεγε στον

Kou ρψε ρά; κ:

- Αδτοί ot τρα.uμ~τ[;ος 8iv ε!να.ι ιiπο τοuς 8Ω(,ΟUς μα.ς.

'Ή ΗπίΟιχ κpά.τφε λίγο, rι &στριχπή χά.θηκε γρήγοrιχ. Μέσιχ σε μισή

ί~ρα. κόπηκε δ θόρu6ος κιχ! ot έπιχναστιiτες ενο•ωσα.ν vl:ι. πλα.κώνει τ"ij ψuχή

τοuς ή μολu6έvια. έκείνη πλάκα., ποu ρίχνει ή ιiοιΙΧψψία. τοίί λα.οu πά.νω

στοuς έyκα.τιχλειμένοuς ποu έπιμένοuν ν' &yωνίζοντιχι.

Αδτος δ ερεθισμός τοu πλήθους, ποu γιl:ι. μ:cΧ στιγμ·η ήρθε στην έπιψιi

vεια., εσ6Ύ]σε, οια.λόθ1)κε. 'Έτσι ή προσοχή τοσ όποupγοu τιi>ν στρα.τιωτικών

κα.i -ή στρα.τηγικη τών στpα.τηyών μποpοuσΙΧν νιΧ σuyκεντρωθοuv κα.i νά. πά.

ροuν τά. κα.τιΧλληλα. μέτρα. για. τήv κ.α.τrί.ληψη τώv δοοψρ~:yμά.των.

Ό Ύ)λιος &νέ6α.ινε στον δpίζοντα..

'Ένας &.πδ τούς έπιχνιχστά.τες ρώτησε τδν Έvζολωριi.

-'Όλοι έοώ πεινοuμε. θl:ι. π;;θάνοuμε χωρiς vl:ι. ::ρzμε κα.θόλοu;

Ό Ένζολωριiς, χωρiς •/ &ποσπά.σει την ·προσοχή το•J &πο τiς κιν~σεις

τοίi &.ντιπιΧλοu, &.πιΧντφε μ' ενα. κα.τιχφα.τικό κούν1)μ.α. τοu κεψα.λιοσ.

δ3

914

ΙΔ'

ΟΓ10Υ ΤΟ ONOfV\.A τt·f1: EPQMENH1: ΤΟΥ ΕΝΖΟΛQΡ.Α

Ό Κοuρψ~ριΧκ, κrχ.θό'tοιΥ πriY'tO'te πriνω σέ μιά. πέτρα., κοντιi στόν Ένζολωρά. κιχί δεν lπι:χ.u~ νόι χλεuά.ζει 'tό κοινόνι. ΚιΧθε ψορά. ποu ~ρριχνε ενιχ. χιχ.·

λιiζι μuδριiλλιιχ, εΟρισκε οιuτός 6 νέος κα.ι κά.ποιον εlρωνικό λόγο ν?ι. ξεστο·

μίσει, κ' ~κοινε 3λοuς 'touς γύρω νόl yελouv .

Ό Κοuρψερά.κ κοιί δ 'Αετός, ποu ~ πrχ.λληκrχ.ρlσιοι εόθuμίοι 'touς, τό έπσ.να.·

στα.τικό τοuς κέφι μεγά.λωναν δσο μεyιiλωνε κοιί δ κlνδuνος, ιiνοιπλήρωνοιν τό

ψοιγη,;b μ.ε τ' aστείrχ. κ:' 17.ψι:ισ Ιtλειπε 'tό κρο:.σί, τοί.ις κερνοu~α.ν δλοuς κέφι.

_.:. θα.uμά.ζω τον Ένζολωρά., ελεyε δ Άετός. Ή riyέρωχη riπά.θειά. tou μ.' ιiφήνει κα.τά.πληκτο. Αuτός ζεί κλεισμένος στόν έοιuτό τοu κοιί σ' οιδ-.ό tσως

όψειλε'tα.ι iι μελα.γχολiα. κιχt τό μεγα.λείο τοσ χαριχκτήριχ τοu, &νω &μείς οΕ

&λλοι, &λλο; λιyώτερο, &λλος περισσό'tεpο eχομε τίς έρωμένες μα.ς, ο[ δποίες

μάς πσ.(ρνοuν 'tά. μuιχλά., δηλιχδ.Υι μάς κc'tνouv ιiτρόμη'tοuς κrχ.ί γεννοιίοuς .

"Αντρα.ς χωρίς γuνα.ίκα., είνα.ι πιστόλι χωρίς σκα.νδά.λ'f), ~ γuνιχ1Χιχ τόν

κιiνει κιzί πuροδο-.εr. Κι' δμως, δ Έvζολωρόις οέν ~χει γuνι:χ.(Χιχ, ζεί χωρίς

κσ.νένα.ν ερωτα., να. γιατί μένω κιχτά.πληκτος πώς εlνοιι -.όσο ιiγέρωχοι γεν·

νοιίος κι' οuτε μπορώ νόl κοιτοιλά.6ω πώς ενοις ~νθρωπος μπορεί νά. είνοιι κρuος

σά.ν πά.γος κα.ί θριχσuς σάν ψωτιά..

Ό Ένζολωρά.ς ψιzινότιzν σάν νά μην &κοuε, &.λλά, ~ν 6ρισκότο:.ν κοινεiς

κοντά. τοu, κείνη τήν wρα., θiΧπα.ιρνε τ ' α.ότί τοu εvetv ψιθυρισμό.

-Ή «Πο:.τρίοο:.» .

Ό 'Αετός γελοuσε &κ6ίια., δτα.ν δ Κοuρψερι7.κ ψώνcχ.ξε:

- Τό νέο τομο:.θες; . Κιzι μέ ucpoς θuρωροΟ πο;'; iγα.γγέλλει 't~Y εrσοοο ξέψ)tJ, πρόσθεσε : - 'Ονομά.ζομοιι κdνόνι των δχτιi> . . Πρα.yμα.'tικά., μπήκε στή σκηνrι τοu θεά.τρου ·ιιι' &λλο πρόσωπο. aΕνο: δεό

τερο κα.νόνι .

'Ύστερα. &πb λίγε<; στιγμές, τόι. (;uό Κα.νόvιοι χτuπoticrιxv ri8ιά.κοπιχ. χιχ.ί

κα.τ?ι. μiτωπο το bδ6cρρα.γμιχ κο:ι δ στpο:τδς ~κο:νε το !8ιο με τ& τοuψέκιιχ..

Το:uτόχρονο: α.κοuοντα.v πιό μ.α.κρ ι!Χ κι' ~λλοt κα.νονιοοολισμοί. Δuό &λλα. κοινόνια., στημένοι, τδ itνcx. στήν δοό Άγlοu Διονuσίοu χ.cι.l "Cό ίlλλο σ'tό

δδόφρα.γμα. τοu Σα.ίν .. Μερρu Τ~ οupλιrχ.χτόι ποu 6γά.ζcχ.νε 'tόl κο:τcχ.χθόνιιχ cx.uτόl σκuλιά:, tjτιχν Χιiτι

915

σfι.ν ijχιh ιiπό τfJ. οίιρλιοcχτfJ. πού 6γιiζσ:νε τιΧ δυό κα.νόνια. τi)ς δοοu Κα.νvα.· 6ί8α.ς.

Το ενrι. &.πb τα. κσ:ν6νισ: ποu χτuποίiσα.ν το δ136φρrι.γμα. τοίi Ένζολωριi,

~ερνοσσε ό6ίοεζ κα.t τ' δ.λλο μυδριiλλια.. Ot ό6(οες χτuποσσα.ν πρός τήν κορ·

ψή το() δοοψρ&.γμσtτος, ώστε σuντρί6οντα.ς τίς πέτρες ν~ &κσψενοον!ζει τά. κομ·

μά.τια. τους κα.τfι. τών ύπερα.σπιστώνΌ

ΤΗτα.ν ψα.νερο πως ζητοuσα.ν νά. 6γιiλοuy τοuς επα.να.στιiτες &πο τήν

κορφή, να. τοuς aπωθήσουν στο ~σωτερικ6, σηιt&.οι δτι προετοίμα.ζα.ν τήν ε.

φοοο.

- Πολu μ&ς ένοχλοuν α.δτ~ τ~ κα.ν6νιοc, ε!πε δ Ένζολωρ&:ς, ε!να.ι &ν&:γκη νά. έλαττώσουμε τή δρα.στηρι6τητ~ τους κι' &.μέσως φώνα.ξε :

- Χτυπιiτε τούς πυρο6ολητtς!

'Όλοι ήτα.ν itτοιμοι. Τό δδόφρα.γμα. ποlι σιγοuσε τόσην ώρα., ερpιξε τήν

πρώτη δμο6ροντία.. Αοτb &πα.να.λ~ψθηκε ~ψτά. η όχτw ψορeς μe λuσσα. κα.t

χα.pιΧ μα.ζί. Ό δρόμος γέμισε κα.πνό, ποu σκοτε!νιοcσε τιΧ πά.ντα.. ~Οτα.ν, uστε

ρα. ιiπο λίγα. λεπτi, δ Κ<1.ΠΥΟς &.pιι.ίωσε, οε έtια.yα.στά.τες μπόpεσΟC'f yά, Ο:α.κp(

νοu\1 /Sτι τ~ OUO τρίτα. τών πupοοολητών ε!χα.ν πέσει πά.νω στtς pόοες τών Κσt·

νονιών τους .

Έκείvι:ι: τ.:'?u μ.ένα.νε ~ρθιοι, !ξα.κολοuθοϋσα.ν ν& γεμ.!ζοuν τ~ πuρο66λα.

τοuς μ.έ α.οστηρη &.τα.ρα.ξlα.. Π&.ντως οί κα.νονιeς &.ρα.ίωσα.ν.

- Κα.λιΧ τa κα.τα.φέρα.με, εlπε δ 'Αετός.

Ό Ένζολωρα.ς κοuνησε τb κεφά.λι κι' ιiποκρίθηκε :

-'Ακόμα. δεκα.πέντε λεπτα. δ.ν σuνεχίσοuμs ν&χοuμε τέτι:Jιες έπιτuχ!ες, 8έ'ι θ~χοuμ.ε οιί-cε ~Υα. ψuσέκι ..

Λότο φα.lνετα. ι πwς τ&κουσε δ Γα.οριιiς.

916

ΙΕ'

Ο Γ ΑΒΡΙΑΣ ΕΞQ

:Εαψνικά., δ Κοuρφερά.κ 6λέπει κά.ποιον ν& περιφέρεται κά.τω ciπό τό δδ6ψραγμα. μέσσ. στiς σφαίρες, ποl.ι ~πεψτσ.ν οροχ~ ιiπό ιiπένσ.ντt .

Ό Γσ.ορι~ς ε!χε πά:ρε ι ξνσ. κιχλά:θι &.πb τb κιχπηλείο κσ.ί &.πο τό στενό

~νοιγμα. 6yi)κ~ ε~ω. Ζύγωv~ ~\Ια.\1, ενα.ν 'tf.)Uς ~Χf.)tωμένοuς ~τριχ:τ:ιώτες, δεκιχ.

πέντε &ς εϊκοσι ποl.ι ε!χσ.v σκοτωθεί !κείνη τή vόχτιχ., κι' ιlοεισ.ζε τίς; ψuσιγ·

γιοθ~κες τοuς.

- Tl κιiνεις έκεί μωρέ, φώνιχξε δ Κοuρφεριiκ.

Ό Γσ.6ρι~; σiικωσε τη μύτη τοu.

-,-- Γεμ.ίζω τb κrι.λ:iθι μοu . .:_Μ~ δέν ολΖπεις τ!ς σφαίρες;

- 'Έ, τlς 6λέπω , πές δτ ι 6ρέχει.

- Μέσα. γρήγορα.! ψι() να. ξ ε δ Κοuρφεριiκ.

- 'Αμέσως, εlπε 6 Γσ.6ριά.ς .

Κσ. ί πήδησε στη μέση τοσ δpόμοu. Οι vεκροt στρα.τιώτες ε!χα.v γεμά:τες

-.tς ψuσιγyιαΟijκες -.auς κσ.t δ Γσ.6ρι~ς τtς &.δεια.ζε.

Ό κσ.πvb; εlχε σκαρπίσει στο δρόμο δμίχλη. 'Όποιος εtοε σόvvεφο ν&

κατακά.θετιχι σέ φσ.ρά.γγι, ποl.ι &.πο την μιCι. κιχi τ~ν &λλη όψώνοντα.ι ιiπότοιια.

6ouvά., μπορεί ν% ψα.ντσ.στεί τόν κα.πνο εκείνο ιivά.μεσα. στι; σειρές τ& ψηλά.

σπί"ttα . Άvέ6α. ι νε ~ργα. κοιt σuνεχώς ivΙΧνεωνό-.σ.v κιχ.t σκο-.είvισ.ζε ά.κόμα. .ι<ιχί το φιiJ;; '* ήμέρ(Υ.; . 1\iόλι; δια.κρίνοvτιχν μετσ.ξl.ι τοuς οί &.ντίπσ.λοι, &.πδ

τή μι~ σ.κρη τοΟ δpόμοu στη·ι &λλη . ~

.:Αοτο -.ό σκοτε ίvια.cψσ., τ; οl.ι rσως fιτα.v κσ.t στρα.τήyη~ των ά.ρχηγωv

τών ~π~ηθέμενων, &πlόα.ι ν ε χpΎjσψ.ο στο Γοι6ριά..

Το π7..:δ. ί, ιΧλλοτε σψιότι:ι. 'ι με τήν κοιλιά., ά.λλοτε Π1Jδοuσε με τά. τέσσερrι. πήγα.: ·ιε α.π? ,αν evα. νεκρό στον ~λλον κά.ί &δει~ζε τίς φυσιγγιοθήκες,

δπως 6 πiθηκο; τΥ)v κι:ιρόδα..

Τ~; πpι!Jτ~; z::ρτά. η bχτω θήκες τtς ά.οε::χ.σε χωρ!ς να. τον πα.ρα.τηρήσοuν

κα.ί χωρίς r.. ί'ι δΙJνο, μ.' δλο ποtι είχε προχωρήσει <iρκετιΧ. Άπδ τό δδόφρα.γμα.

δe-; τολμ.οu:;~v π:~ vά. τοσ ψων&.ξοΙJ-;, γιά. νά. μή τρrχ6ήξοuν τήv προσοχή των

στρατιωτ<iJ'ι.

Il6:vω σ' z να. οεκα.νέι:ι. οpr;κε μ.:tΧ τσότρα. γεμά.τ'Υ) μπσ.ροϋτι.

- ΚοιλΥ) ε!να.ι κ ι ' α.ότή για. τΥ) δίψ~, εlπε δ Γιχ.6ριά.ς κα.ί τΥjν κρέμ.α.σε

στδν ι!'ψο τοu.

917

Άλλά. προχώρφε .πολύ, σε σημείο ΠIJU Υι όμίχλη γινότΙΧΥ Sιιχψιχνης; Υ.ΙΧl

οί πuρο6ολητές Sιιiκρινα.ν κιiτι νt!t κινείτιχι μeσιχ στόν κιιπν6.

Σε μιά. στιγμi) πού δ Γα.6ρ ιά.ς !παφνε τά. ψuσίγγια. ένος λοχ1α., κrητ<Χ σε

μιά. πόρτα., μιά. σφαίρα. τpόπησε το πτωμα.

- Νά. πιΧρ' ~ δργ-ή, εlπε δ Γα.6ριά.ς, μοu σκοτώνουν τώρα κα.ί τοuς πε

θιχμeνοuς μοu .

Δεύτερη σψα.ίp~ χτύπησε κr.ι';:ά. τ-:.ΙJΊ σ:~ λιθόστρωτο κα.ί τ~κα.νε νά. ι:ιπ ι

θήσει, τρ!τ'Υ/ τοϋ &νιΧτρεψε τό κα.λ~ .. Σηκώθηκε όρθιος, ~6α.λε τά. zip~ΙΧ '-.,::; :σέπε;, κοcpψωσε τά. μά.τ ια. ΠΟC'ίω

σ' α.ότοuς πού πupο6a;:οi}σαν κι' ά.ρχισ! ν~ :ραγοu8ιi 8uνα.τ~.

τι κα.κό σ' ιχuτό το μέρο;;

Σ' α.uτο ψτα.ίει δ Βολτ11.Έpος

Σ-ήκωσε ϋστεpα. τό κα.λιiθι του, μάζεψε τα. ψωίγγια πr.ι•) ε!χιχν πεσε ι

κά.τω κιχί, προχωριi)ν:α.ς πρb; τr;t)ς πuρο6ολισμοός, &οειοcσε &;κόμα μια. θήκΥ).

'Εκεί μιιΧ τέτιχρτη σψιχίριχ χτuπα. πλιΧϊ τω.

Ό Γα.6ριά.ς συνέχισε το τραγοόSι του.

η~ιοί ε!μαι, κ' ε!μα.ι γέρος,

Σ' α.•),tb ψτα.ίεί b Βολτα.ίρος

Ή πέμπτη σψιχ!ριχ τό μόνο πού κα.τά.ψερε ήτ:ι.ν y~ έμπνεύσ~ι στό Γα.6ρ : ά.

&.κόμα. ένα τετpιiστιχο.

Τριχγοuοω, γελιi) το θέρος

Σ' α.ό'1ΖCr. ψτα.!ει δ Βολτιχίρος

.. . . . '\ • . ., . .. .... ο ... .. .. ... . . ... . .. . . .. ο.

Ή σκηνή οι•jτ'ή .ποφατiiθη~ε aρκετή ι~ψχ Τό θέιχμιχ ~τοιν aι:1τείο κιχί

1JΟ6ερό μιχζί. Ό Γα.6ρι·ά.ς ε1ρωνεuότα.ν τtι; σφα.ίρες.

Σέ κιiθε δμ,6p~ντ!ιχ tιί)\1 στρατιωτών, .άποκρινότα.ν με ενα. ν έ"J τετρά.

στιχο, σ" ν" ήτ~y 'Χ&mιο πα.ιχνίοι πr.ιύ ".:όν ··ε·)χα.ριστοuσε. 'Έμοια.ζε μέ ποuλά.κι ποu τσιμπ~ μέ τό · ριiμφος τοu τοίιi; κuνηyούς.

'Αλλ~ έτσι Ιfγινε στόχος tιίΙV στpα.t\ωτιiΙ'Ι, ΠΟ'J τον π•ψοοολοuσα.ν συνέ

χεια. χωρl<; να. τόν πετuχα.ίνουv.

Ο! στρα.τιG">τες κα.ι οί έ3νοψροupοί τον σημά.Sευα.ν κα.ί γελοuσα.ν . Πότε

επεφτε κά.τω , dλλ?'ti σηκωνό,οcν, κρu6ότα.ν σ~ μι~ πόρτα., ΠΥ)Οι:Ιuσε, &ξα.ψα.νι

ζότιχν, ξα.νtχ.πιχροu~ιαιζότα.ν, τpόπωνs σ&ν ΠΙ')ντ !κι , ξ~νιΗ)γ7.ινε κι' &.πιχντοuσε

στa μuδρι:Ιιλλια. με γέλιΙJ. κοcί χειρονομίες , άρπαζε τα. φuσ(γγια., Μεια.ζε τtς

θ~κει;; κα.ί γέμιζε τό κα.λά.θι τοu .

οι έπα.να.στά.τε~ WY πα.p~~.ολοuθοιι~ν με &.γωνlιχ. Tb δΟόψριχγμα. ~τpεμε , ΙΧUtΟζ τριχγοuδοuσε: . .• ~, ιll~v . πα.r:a·ι •. sιν ήτ~y. &ντρα.;, fιτα.ν gνα. &.λλόκοτο χα.μίνι , γένντιwιχ ~'· NW7jt~ς; ι fι"φψtψς ν~νος !κε1Υ1jζ της λuσσιχσι-ιέ-

. . .. :: ~ -.. . -: ' .. ,__ -~ .

918

νη~ σύρραξης. οι σφαίρες τρέχσ.νε &.πο πίσω τοu, σ.δτος τσ.χότερο~ &.π' αuτέι; ξέψεuγε.

Άλλα. μισ. σφοcίρσ. πιb εuστοχη, ~ πιο προδοτική &.πο τtς &λλες, χτύπησε ~πι τέλους το πσ.ιδί . Είδσ.ν το Γοc6ρι~ νά. κλονlζετσ.ι, f}στερσ. Υ~ σωρ ιιi

ζετσ.ι κιΧτω.

Πlσω ά.πό το δ86ι:pρσ.γμσ. ~6γσ.λσ.ν κσ.uγ'ή. 'Αλλ~ μέσσ. σ' α.δτό τον

πuγμσ.rο uπ'ijρχε ψuχή Άντσ.ίοu. 'Έπαιρνε δόνσ.μ'Υ/ &.πο τό λιθόστρωτο, δπως

δ γ1γσ.ντα.ς &κείνος &.πό τή y'ij . Ό Γσ.6ριάς επεσε γι& ν' &.νσ.ατηλωθεt; &.λλιl lμεινε κα.θιστ6ς. 'Ένα. ρυά.

κι α!μ.σ. κυλοuσε πriνω στό 'Πρόσωπό του. Σ-/ικωσε τά. χέρια. ψψ&., γόρισε προς τό μέρος, δποu τοδρfιε ή σψα.ίρα. κι' Ιlρχισε πιiλι νά. τρσ.γουδ(L.

Πέφτω κ&.τω μεσ' στο θέρος, ~· Σ' α.ότό ψτσ.ίε~ δ Βολτα.ίρος ... Μέ τ~ μότη στο νερ6, Σ' σ.δτό ι:pτσ.ίει δ Ρουσ ...

Δέν μπόρεσε νά. τελε ιώσει. Δεότερ'Υj σψσ.ίρσ. &.πο τbν tοιο στρσ.τιώτη

τσuκοψε το τρσ.γοuQι. ΤJψσ. ~πεσε μπpοόμuτσ. πά.νω στό λιθόστρωτο οχ' εμεινε dκlνητος.

Πέταξε κο:ί ~ μικρσίιλα έκείν'Υj μεγιΗ'Υ/ ψυχ~!

ΙΣΤ'

ΓIQ~ ΑΓ10 ΑΔΕΛΦΟΣ.. ΓΙΝΕΤΑΙ ΓlΑΤΕΡΑΣ..

'Εκείνη τήν ίfψοc περπσ.:ωσσ.ν στόν -χ9)πσ τσu Λσuξφοοόργοu, γισ.τι τό

ολέμμσ. τοu οριΧμσ.τος πρέπει ν :Χ ε!νοιι ποιντοσ ποιρόν, οuό πσ.ιδά.κισ., κρσ.τ'Υj

μένοc ιiπό το χέρι . Το €να &.π' α.ότ& θ& ~τσiν !σοιμ' ~ψτ~ χρονών, τό δ.λλο

γύρω στ& πέντε.

Έπειοη ή 6ροχή ε!χε μοuσκέψει τ~ ροuχσ. τους, περπα.τοϋσα.ν &.ν&.μεσιi · στίς Sεντροστοιχ(ες &.πό τ-Yjv πλεuρ& τοσ Ύjλιοu. Tb μεγαλύτερο δοηγοuσε το

μικρότερο. "Ητα.ν κα.l τά. Sυό κουρελιιiρικοc καl χλωμ& κσ.ι ψα.lνοvτσ.ν σ&ν · κυΥ'Υ/Υ'Υ/μένοc πουλά.κια.. Τό . μικρότερο ηεγε :

.:.._Πεινώ.

Ί'δ μεγο:λότερο κρατοuσε, πρσστατευτικοc κά.πως, το μικρότερο μέ το

&ριστερο χέρι κα.t στο οεξι κρσ.τοuσε i!νο: ρο:66ά.κι.

~Ητσ.ν μ6νσ. μέσο: στον κ~πο, yιο:τί ~ <iστuνομ!ιχ ε!χε κλε!σει . τις πόρτες ,

έξοcιτ(σ.ς τijς &.νταρσlιχς.

919

Πως βρέθΎ)κ~ν έκεί τά. π~ιSι& ~uτιΧ; άγνωστο. Tb 6έ6ο:ιο είνο: ι δτ ι πe:ρι·

ψέpοντ~ν έκεί μέσ~ έλεόθεprι ά.κηδεμ.όνεuτ~. Έλεόθερο κι' &.κηδεμόνεuτQ τδ

πο:ιδt ε!νιχι χ~μένο. Πριχγμ.Μικ&;, ήτ~ν χιχμένιχ σ.uτ& τ& δuό μ.ικρ?t πο:ιο ιά..

τπτ~ν τά. ϊδιιχ &κείνο: πσιιδιiκιο: ποu ε!χε περιμο:ζέψει δ Γσ.6ρι~ς στό

«σπ(τι» τοu, δπως θά θιJμ.άτο:ι ό iνσιγνώστΎ)ς, πrιιδι~ τQQ θερν~οιέρQu, πQu τά.

ε!χe: πά.ρει ή ΓεωργQuλιχ, δήθεν σά.ν πιχιοιά. τοtί κ. Γιλνορμά.νδοu κrιt τώριχ

φόλλο: πεσμένοι, κλαριών χωρtς κορμό κσιt χωρ.ίς ρ(ζο:, κuλισμένσ. ιiπδ τόν

ά.έρο: πά.νω στij γf}.

Τ~ πιχιοιά. ορlσκQντιχν μέσοι. στον κΥjπο γι~τί εΙχσ.Υ κλείσει τlς πόρτες tOU

'!ισ.ι ο[ φόλσικ€ι;; άπα.aχολ'f)μένοι μ.ε τίς το:ρο:χές οέν ε!οο:ν τοuς δuό πο:ρο:6ιiτες . Ε!χε 6ρέξει τijν προ'Υjγοόμεν'Υ), κιχθώς κιχt τήν ίδι~ μέρ~ το πρωί, άλλa

τον 'Ιοόνιο τίς περιφρονοuμε τtι;; 6ροχέι;;, κσι! ~ γij στεγνώνει ά.μ.έσως, δπως

τά. Μ:κρuσ. στο μά.yοuλο μικροu πα.ιοιοu.

Στtς 6 'Iouν!ou 1832, κ~τ~ τlς Ιtντεκιχ το πρωί, δ κηπος ~τ~ν ερrιμος κ~ι 1Jσuχος. Άπb τά. διά.ψQροι. &.νθη &.νσ.διν6τ~ν &νέκψρσιστη εuωδίο: κιχt το πλοό

σtο φιίJς tOU μεσ1j!J.Εpιά.τικοu 1jλιοu, ΠΟU !πεψτε πά.νω τους, τοuς !οινε μιά.

ίδtιχίτψη γο'Υ)τείC7...

Πά.νω στlς σuκομοuριει;; φτεροκοποuσσιν &πειρο: πουλά.κι~ κιχ! κελσ.ηδοσ

σοcν, οί κορuδο:λοί ρά.μφιζα.ν τοuς ςρλοιοuς των δέντρων, οί &.νθιi>νες &.ποδέχον

τιχν τή 6ο:σιλείσ. τοtί κρίνου.

Tb ιi!ρ~ι6τερο &ρωμ.ο: ε!νο: ι ο:uτό ποu 6yαίνει ά.πό τή λεuκότΎ)τιχ.

Ό ~λιος χρόσωνε, πορφόρωνε κα.l φλόγιζε τίς τουλίπες, ποu ά.ποτε

λοuν δλες τtς &ποχρώσεις της φλόyιχς κιχι.1.ωμένες λουλοόδια..

'Όλιχ .ητσ.ν εuθuμσ. κ~t χα.ριτωμένα. κιχt -ή 6ροχΎ] ποu ιiνσ.μενότ~ν δέν

άνησυχοuσε κσ.l οέν φό6ιζε ο/jτε τ' &γtQκλ'ήιιιχτα., οijτε το•)ς 1ιΧαμους.

Τά. χελιΟόνια. πετοuσιχν χα.μΎ)λά., σά νά. γλόφα.νε τη μuρο6όλο: γη, τά.

πά.ντιχ !κετ σκορποtίσιχν τή χ~ρά, τήν είιτuχίο:, τήν ά.μεριμ.v'f)σιά., δλΎJ ή φόση

&νά.δινε ενα. πα.ρθενικο άpωμα., ά.πόπνεε τή 6ο'ήθειιχ προς τbν πλφ!ον, την

πpοΟuμια., τij στοργ-ή, τb χιiοι.

Οί στοχ~σμοt ΠΟΙJ πέφτουν ά.πο το θεο ε!νσιt &πο:λοι, δπως το χέρι ιιι

κροu, πού το φιλοuμε. Το ίί.ψθον-:ι ψως ~χει κιiτι ποtι 8!νει θ&pρος, έμπιστ-:ι

σόνη . Ζωή, χυι.1.6ς, ζεστασιιΧ , 6λά.στφη, 8).~ &ψθονοuσ~ν. Κά.τω &.πό τόν δyκο

της 81Jμιοuργί~ς γινότ~ν σιίσθψή ή ά.περσ.ντοσόν'Ι) της ΠΎ)yής, σ' δλψ έκε!νη

,ην πνrΛJ τijν ποτισμέvΎJ με ερωτα. , στην 1Ην~η κlνησ'Ι) &πb ά.ντ~να.κλά.σε:ις κ~i σ.ντα.όyειες, στ·ήν τι>ρά;στιιχ ήλtα.κή σπα.τά.λη, στο &.τελείωτσ ξεχεiλισμ~ άπb

ρεuστb χρuσιiφι, φα.ιv6τrι.ν ·ή ά.πλοχεριά κ~t 'b ά.νεξά.ντλητο κc~t πίσω &π' αό

τ'ή τ'ή λαμπρότητα., 5πως πίσω &πb gyoι. π~ρα.πέτιχσμα. &.πο φλόγες, φο:ινότο:ν

δ θεός, δ έκιχτομμuριοσχοι; αότος των α.στρωv.

ΤΗτσιν θέα.μ.ο: uπέροχο. 'Ένσ.ς πα.λιχlμ.α.χQς ποu κοίτσ.ζε &πb τή γειτονtκΥ)

στρ~τώνα. τήν όpyιά.ζοuσα. ψόση lλεγε :

920

"Δ.νοιξ'Υ/ π&.νοπλη μέ έπίσηι.ιη στολ~.

Ή ψόση δλ'ΥJ eπα.φνε τό πpόyευμιi t'Υ)ς. Ή 81Jμιουρylα. &πλωνότα.ν π~

νω στο τρα.πέζι, ήτα.ν ~ ωρα..

Ή ΙJ.εyιiλ'Υ) κυα.νΎ) όθόν'Υ/ ~τα.ν &πλωμένη στbν οuρα.νό, ένιi> πά.νω στή yij ήτα.ν &.πλωμένο τb μ,εy~λο πράσινο τpα.πεζσμ&.ντrιλο κα.ί δ ήλιος φώτιζε

πλοόσια..

Ό θεός πα.pέθετε τό ysuμα. τοu οομπα.ντος. Κά.θε ϋπσ.pξ'ΥJ ε!χε τή δικ~

της τροψ~.

~Ολα. τά. πουλιά., 8λα. τά. lντομα. εtχα.ν κα.θένα. τ1jv τpοφ'ή τοu. Κα.l δ

κοpuοα.λΜς κα.t iι σουσοupά.δα. και ή ι.ιέλισσα. κα.t ~ σκνίπ17. ΚΙ7.1. ή μ.u(γσ;.

Άλλ'Υ)λοτρwyοντα.ν κι' 8λα.ς λίγο, κά."Cι πσ!Ί &ποτελεί τό μυστήριο, τοu κα.λοiί

&.να.κοcτεμ,ένου με το κα.κό. 'Επt τiλους δμως κσ.νένα. ζωντα.νb οεν εμενε χω

ρlς τροψ~.

Τά. ouo μόνο, τά. Οίιο έκεΙνα. ποcιδιiκια. στεροuντα.ν, περιφερόμενοι. ~ψτσισα.ν στ'ή μεyάλΥJ δεξα.μενή τr.ιu κ-ήπου, δπου ~πλεα.ν κόκνοι. Έκ:ϊ στά.θηκα.ν.

Το μικρότερο εξα.κολουθοuσε νά. λέει : -Πεινώ! 'Ε ι , , ... , , ~ξ ~"' , " ,

κε νη τη στιyμη π;.ησιοcσε στη uε α.μεν • ι ε Ία.; κupιο; ως πεν'Υ)ντα. χρο-

νών, πού κρα.τσuσε ;.1':ό τό χέρι eν(l. έ~ιiχpο';ο πcι.ιοί . 'Ίσως ·~tαν πα.τέρα.ς με τό

γιό του. Το πα.ιδt κρσ.τοΟσε στό χέρι zνα. τσουρέκι.

Έκεrνον τον Χα.ιρ6, πολλοί &π? τούς περίοικους ε!χαν κλειδί ΧOCt μπορσuσα.ν νά. μπαίνουν σ-:δν κ'ijπο κι' δτα.ν οί φόλσ.κες ε!χ11.ν κλείσει τlς πόρτες. Τό

προνόμιο α.ίιτο κα.τα.pγήθ'Υjκε &.ργότεpα.. Τά. δuό φτωχά., μόλις ε!δαν τον κόpισ μ.ε τ); ΠGΙιδί νά. πλησtιiζει, κρόφτη

Κ!Χν πίσω ιiπό μι~ Πα.ράγκα., ΠΟU εμενσ,ν tYJ νύχτα. ο[ κuκνσ~.

Ό πα.τέρα.ς κα.t δ γιο; στάθηκα.ν στήΊ &κρη τ'ijς δεξα.μεv'ij~ κα.ί πcφα.κο

λουθοΟσα.ν το>Jς κόκνοuς πο,j κολuμποuσαν. Ό πΙΧτ~ρΙΧς ψι;ι;ιν6τQt.ν σα. •;ά. θα.υμά.ζει

έκείνι;ι; τ& πουλιά..

Ε[χε κα.ί μι&ν δμοι6τητοc μ' ι;ι;uτοuς δ ·..tupιo;, τούς ~μοιιχζε στb πεpπιiτ'Υ)μα..

'Εκεί δ πα.τέρα.ς ελεγε στό γι6 του.

- Πα.ιδί μου, δ ψρ6νψ.ος &νθpωπσς &pκείτσ.ι στ~ λίγα.. Κσίτ11.ξε τόν πα.

τέpα. σου. Δεν &.γα.πώ κ11.θόλου τtς Επιδείξεις, οε μ' &.ρέσει ~ πολυτέλεια., &κείνα.

τά. χρυσ~ κα.ι τ' ά.σημένιιχ στολίδια.. 'Όλα. είν11.ι μι& κενο~οξία., ψεότικες λιiμψεις.

Στο OYj!J.EtO α.uτ6, ιiκοuστηκα.ν ΟCΠΟ το μέρος τ'ijς ιiyopdς κρότοι ΚGΙ! ψωνές.

- τι είνα.ι α.uτά πα.τέp!Χ; ρώτησε τό πα.ιδ(.

'Ο π11.τέp17.ς &ποκpίθψε.

-Είναι κα.pνα.6ά.λια., πα.ιο( μου.

Στο μετιχξu, είδε ό κ•.Jριος τ& ουδ πα.ιδά.κια., &.κίν'Υ)tα. πίσω &.πό τό σπίτι

τών κύκνων.

- Νά.τοι κ' έοώ. Ή &.ν!7.pχίGΙ εισχωρεί κοιι στον κηπο.

921

Ό γιός Μ.γκασε τήν dκρη τοu τσοuρεκιοu κα.ι Οστερα τδφτuσε, δεν εrχε οpεξη νά. τb ψ&.ει.

"Αpχισε vιΧ κλαίει.

- Tl εχεις κσ.ί κλαϊς; ρώτησε δ πατέρας. -Δεν ~χω ~ρεξη, δεν το θέλω.

- Δεν χρειάζεται ν"&χει δρε ξ'Υ) κανεί~ γιιΧ νιΧ φά.ει εvα τσουρέκι .

- Δέν ';;ίνα.: κα.λό, είνα.ι χα.λα.σμένο .

-Δεν το θέλει~ λοιπόν;

-'Όχι.

Ό πα.τέpα.ς ~οειξε τούς κύκνους. - Ρίζε το σ' cι•?ιτ?ι. τ& πουλιά. .

Τ:ι πα.ιδί φά.vψε διστακτικό. Δέv Ύ)θελε vιΧ τό φά.ει, &λλιΧ 8έv ήθελε καί \ ' , ...

Ία. το πετσ.ςει.

Ό πα.τ~ρα.~ πρ6σθεσε : -Πρέπει Ί?:ι. είσα. ι εlισπλα.χνικός ; ν?:ι. λ•;πάσα.ι κι' οcδτ?:ι. ά.κόμα τιΧ πουλιιΧ

κα.t τά. ζώα..

Καl πσ.ίρνοντα.;; τό γλuκο ά.πb το χέpι τσα πα.ιδιοu, το πέταξε στο νερό.

Tb γλuκο στά.θηκε κοντιΧ στην tίχθ'Υ).

Οί κtίκνοι ήτα.ν μα.κρι<Χ, στΥ) μέση τής δεξα.μενης, άπα.σχολημένοι μΞ "<ιiποιο θήρcφ.α. μέσα. στb νερb καl οεν εΙδα.v οl$τε τοΊ κόριο, ο~τε το τσο\Jρέκι τr.;\),

Ό εύα1σθητο; άστός, σuγκιΨημένο;; &πό τον κίνδυνο νιΧ χαθεί το γλυκό

&.νιόψελα., <Χpz~σε νi κά.Ίει Ίοήμ.α.τσ. στοlι; κtίκνοuς, Μ'JΊώντα.ς πά.νω κά.τω :?:ι.

χέpiα. τω, για. τα. τοlις τραοήξε ι τ-ήν τφοσοχή.

Τέl,ο; οι Κ!JΚ1/Οι εrδαν ΕΨJ. πρΙΧγμα ν?:ι. πλέει στα. νεpα. καt κ ινήθψαν ά.ργά.,

μεγα.λόπpεπα. πpός το γλυκ/:ι, σά.ν πλο!α. με σηκωμέΊα. ολα. τά. λευκά. Π'7.Υtά. τους.

Έκ.εiνη τΎ; στιγμή, μεγά.λωσε ά.π6τομα. δ θ6ρυ6ος, ποu ά.κου6τα.v ά.πό τήν

πόλη. Αύτή τΥ) ψopi ψά.νηκε ά.πα.ίσιος , ά:ι·α.τpιχιοcστικό;. Ό ήχος τriιv τuμπ6.

νων, ο! κραuγ~ς, oi Π\Jροοολισμ.οί, r;( ΚCt.Y'.iYt~ς, ~ καιιπ<Χνα. τοσ Σα.lv - Μερρό, 8λα. αlιτ!Χ μαζί εφτασαν στ' αlιτtα τοσ κupίou. ~Ετuχz κείνη τ'ή στιγμ.Υι ενα σόνεφο

νδι σκ~πά.ση τον ήλιο.

- Πaμ.ε, πάμε στh σπίτι, είπε δ πατέpα.ς καθώς ψα.ίνετοιι, ot &πα.να.στιi

τες χτuπσuν τ' &.νά.κ.τοpα τοu Κεραμεικοu .

Κα.ί πιά.νοντα.ς το γιό τοu α.πο το χέρι, πρόσθεσ~ : -Τ' ά.νά.κτr;ρα. τοι) Κερα.μει;ιοu δΕ:v ά.πέχο\Jv πολ& ά.πο διί>. Μπορεί ν~

φτά.σει κα.μ.μιιΧ σφαίρα κι' ώς εδιίι .

- Μπr.;pεϊ νcΧ. ψέρει κιχt 6ροχή. Π.Χιι::: γρήγορα.. Τα. !6α.λε κι' δ οόpe1.νόι;;

μέ τ~ 6ασιλεία.. Κακός ο1ωνός! κακός ο1ωνός!

- Θέλω ν&. δG> τοιjς ΚUΚΥΟΙJς , ποtι eα φ~νε cb γλυκό, εrπε το πα.ιδ (.

-"Α, ά.ποκρίθηκε δ πα.τέρα.ς, ιχότο δέν ~rνα.ι κιχθόλου ψpόνψο . Πάμε, π~-

με γρήγορα..

922

Κι' ιiρπ~ξε τό π~ιοι &.πό τό χέρι, ~uτό φεόγοντ~c;, γόρισε τό κεφιΧλι κα.l

κοlτ~ξε στ~ 8εξ~μεν~ ν~ οεr τοu~ κόκνους;, ιίΊσποu τά. χα.μόκλα.ο~ τ'Υ)ς; οεντρο

στοιχ(~ς; τοσ τfιν lκρυψα.ν .

Στό μετα.ξύ, τα.uτόχρονα. μέ τοuς; ΚU'Κ\ΙΟUζ, πλΥjσία.σα.ν κα.ι τ&. οuό περιπλα.

νώμ.ενα. πιJtιοιά., πρό~ τό μέρος της δχθης δποu !πλεε τό γλυκό κα.ι τό ~πωψθα.λ

μιοuσα.ν &πό τ~ στιγμ~ ποu τ~ρριξε στό νερό δ φιλέσπλιJtχνος κόριος.

Μόλις; ε!οα.ν δτι δέν ψα.ινότα.ν δ κόριος μ! τό πα.ιδι του, προσπά.θ1Jσα.ν ν~ διώξοuν τά. ποuλιά.. Τό μεγά.λο ξά.πλωσε &.μέσως πά.νω στό λε~ πα.ρα.πέτο της

δεξα.μεν~ς, κρα.τ~θ1Jκε &π' α.uτό μέ τ' &ριστερό χέρι, lσκuψε στό νερό, μέ κCνδuνο νά. πέσει μέσιJt, κι' άπλωσε μέ τό οεξl τό ριJtοδι τοu πρόι; τό yλuκ6.

Βλέποντας ο! κόκνοι τόν έχθρό, 6ιά.στ'Ι/κα.ν νά. προψτά.σοuν, &.λλ~ μέ τ1jν τα.χύτ7Jτα. ποu ιiνιiπτυξα.ν, ιΜφα.ν τά. νερά. μέ τό πλα.τU τοuς στηθος κa.l ο! κuμιχ

τισμ.οl ποu προκά.λεσα.ν, ~ψερα.ν τό γλuκό πιό κοντά. στό πα.ιοί.

Πρόψτα.σε τό πα.ιδι ν' &yγCξε ι τό θ~ρα.μα. μ:έ τό ρα.οδι του, τη στιγμ1ι ποu ο[ κύΚνοι τέντω\Ια.ν τό λα.ιμό τοuς γιά. νά. τ' &ρπά.ξοuν. Χ τόπ'Υjσε τότε τά. νερά. ,

ψό6ισε τοuς κόκνους κ' !ψεpε &.κόμα. πιό κοντά. τό γλυκό, τέντωσε τό χέρι του,

τό π'Υ)ρε κa.ι σ'ηκώθΥJκε.

τό τσουρέκι ~τσ.ν 6ρεγμένο, ά.λλ&. τα. πα.ιδιά. πεινοuσrι.ν κrι.l διψοuσα.ν μσ.ζι. Ό μεγιJtλότεροι; εκοψε στά. δuό τό γλuκό ιJtuτb, κρά.τΥJσε τό μικρότερο γιά. τόν

έα.uτό του, εδωσε τό μεγα.λtίτερο στο μικρό τοu &.δελψά.κι κιχl τοtί ε!πe : - Νιi, ψιiε τώρα. ν~ μ1ιν κλσ.rς.

ΙΖ'

Ο ΠΕΘ.ΑΜΕΝΟ~ Π.ΑΤΕΡ.Α~

ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΟ ~KOTQMENO ΠΑΙΔΙ

Ό Μ&:ριος πετά.χτηκε ~ξω ~πb τό δΟόψρα.γμιJt κ' ετρεχε προς τό Γα.6ρ ιά. .

Ό Κόμπεφέρ τον &.κολοόθησε , &.λλά. ήτιχν &.ργά. πιά..

ΆΟ Γα.οριά.ς ~τα.ν νεκρός.

Ό Κοιιπεψέρ σήκωσε κιχ.l πηρε μιχ.ζl τοu τό κα.λά.θι μέ τά. φυσίγγια. κα.ι δ

. Μά.ριος σ~κωσε το πα.ιοί. -'Ό,τι έκα.νε δ πα.τέρα.ς α.uτοσ τοσ πα.ιδιοσ στόν πα.τέρα. μου, Ηεyε μέ τό

νοu τοu δ Μά.ριaς, τό &.ντιχ.ποδlvω τώρα. στbν γι6 τοu. Άλλά., ιiλλοίμονο! δ θερ

να.διέρος κοu6ιiλψ1ε τόν πα.τέρα. μου ζωντα.ν6, έγω σηκώνω τό πιχιδl ιχότό νεκρό!

'Ότα.ν δ Μά.ριος γtίρισε στο δδόψριημιJt μέ τό Γα.6ρι~ στ~ν &.γκα.λιιi τοu,

ε! χε δπωc; · τb πα.ιδί, μ.ιχτωμ.ένο τb πρ6σωπο. Τη στιγμη ποtι εσκu6ε γιά. να. σΥJκώσει τό πτωμα. τοίί Γα.6ριά, μιιΧ σψα.ίριχ

τόν χτόπησe στΥ)v ~κρΥJ -cou κριχν(οu. Δev τό κα.τιiλαοe.

923

Ό Κοuρφεριiκ Ελuσε τ'ή γρσ.6ιiτσ. τοu κ' ~δεσε μ' σ.uτ'ήv τb μέτωπο τofJ

Μ~ριου. . 'Έο~λ~ν τό Γ~οριά. πιtνω στό ίδιο τρ~πέζ~ μ~ τό ΒοϊΜ, &πλωσιχν π&.νω

στa Ούο σώμιχτα. τό μιχuρο πέπλο, ~φτιχνε vά. σκεπιiσει κα.ί τδν γέροντα. κα.t τό

πιχιSΙ.

Ό Κομ.πεφέρ μοίρασε τ!Χ φuσίγγια. ποu εrχε τό καλά.θι, ήταν ά.ρκετά., π'ijρε

κ<Χ.θε &.γωνιστής &πο δεκιχπέντε.

Ό Γιά.ννης Άγι&.ννης κιχθότιχν π~ντοτε π~νω στήν πέτριχ, κοντ& στήν

πόρτα. . 'Ότα.ν δ Κομπεφέρ τοu πρόσφερε τά. φuσίγγια., αίιτός κοόvφε μόνο τό

κεψά.λι του.

- Πα.ρά.οοξος ιχuτός δ ~νθρωπος! είπε δ Κομπεψέρ κρυψ& στον Ένζο-

λωρά.. Βρίaκει τρόπο νά. μΥj πολεμα. &πό τό δδόφρα.γμα.

- ΚiΧί δμώ~ τό όπερα.σπίζετσ.ι, οπως είδες, ά.ποκρίθηκε δ 'Ενζολωριiς.

- "Αλλο εlοος ~ρωισμοσ, ~!πε δ Κομπεψέρ

Κα.t δ Κοupφεpά.κ, Ποu τιiκοuσε, πρόσθεσε : - Νιχι, δπως κα.t τοσ γερο - .tlotδα. .

Πρέπει νά. σ"Ι)μειώσοuμε δτι -ή επί-θεσ1) ποu ~ξ~κολοuθοuσε μ~ τά. &.Sι&κοπιχ- · πuρά., δεν ένοχλοuσε κα.ί πολύ ocutoι)ς πο~ ήταν πίσω riπό τό δδόφpαγμα..

'Όσοι Sέ γνώρισαν τέτοιου :.!Sους πολέμους, Sέ μποp9uν νά. ψοιντιχστοuν α.uτές; τίς περίεργες σ:ηyμ;ές ~ρεμ.ία.ς, &νά.ι.ίεσα. στον ά.ναορα.σμό . οι uπερ~σΠι

στeς περιψέροviαι, σuζητοσv ιiστιεύοντοcι. ·' Ολες ο[ περιπέτειες στό όχuρό ':ijς Κα.ννiΧ€ίl8α.ς &γγίζα.ν πιG.- στο τέλος

τοuς. Ή θέση τοuς riπό κpίσιμrι ~γιν~ φο6ερΥj κα.ί δλ~ ~δειχνα.ν δτι &.πό φοβερή

σέ λίγο θ!Χ γι νότα. ν ά.πελπιστική "Οσο δμως ή κα.τά.στα.aη γιvότιiν π ιό σΚοτεινή κι' δ χά.ρος ~ρχότ~Χν πιό κοντ&. , τόσο Υι. λα.ι.ιπρ' _η-ι;α. τοu ~ρωισμόσ ψέyγοtίο

λοuσε πεpισσότερο στό δδόψρα.γμ.iΧ.

Ό Ένζολωρά.ς δέσποζε έκεϊ μέσιi μ~ τή σπα.ρ-tια.τικij τοu σο6σ.ρότητα. . Ό Κομπεφέρ , μέ μια. ποδι&. δεμένrι στή μέσrι τοu , [οενε το•)ς :τ;pα.uι.ια.τ1ες.

Ό Άετός υ εγε στb Φεγύ -Γρ-ήγορα. θ& π7.ιιε σε Ιiλλοv πλα.ΥΥjτη.

Ό Κοuρφεριiκ, καΑ~σμένος κοντCι. στον Ένζολωρά., τ~κτοπόισσσε τδ iπλσ

στ!Χσιό τοu . Άκοόμπrισε έκε"ϊ τό μπα.στούνι τοu μέ τόν ό6ελό, τό τοuψέΚι του κα.ί

tρία Πισ-:6λlα τΙJu ίππlκοu, δλi ιιε τήν ,.'fpΙJν-t18a. ν<ο<Χpής κ601Jς πο•) τα.κτι:i-ιr.οιε·ϊ

τ!Χ έpγόχεφ!Χ τrις.

Ό Γιά.vνrις 'Αγιά.vνrις, &.ι~ί λητο~ Πά.ντοι ,. κοίτα..;ε τό\1 ά.ντικρt.ιvό τόίχο. 'Έ·;α.; .έpγά.τrις εοενε πά.νω στό Χεψά:λι tou ενα. Πλατu ψά.θινο καπέλο της κυριi " Λόκα.ινα.ς, «yια. να. ι.ιiιν τόν κciψει 9 ήλιος» ελεyε. Ό Ζολό, εrχε ξεκρεμάσει τbν καθρέφτη τής Λόκα.tνοις κ' lξέτοιζε έκεί μέσα. τη γλGJάσα. το•J. Μερ ικο! α.λλοι &.νtlκ~λuψα.ν μέσα. σ' ενα. σuρτά.ο ι ξεροκ6μμα.τα σχεδόν μοuχλιχσμ.έvα, καl τ&τpωγαν μέ. λ&ιμα.ρyία..

Ό Μά.ριος ήταν aνήσυχος, dκεψτότ~ν τ\ θ& "tGuλεγε σe λ!γο δ ποιτέριχς τοu .

924

ΙΗ'

Ο ΓΥ.ΓlΑ~ ΕΓΙΝΕ ΒΟΡ.Α

'Εκεί, σ' ιχuτ'ή, τ~ κα.τιiσταση, ~κοόστηκ~ ~πb μα.κριιΧ ~ ~χος τοu ρολογιοu· ποlι σ-ήμ.οιινε τtς trψες.

- Μεσημέρι, είπε δ Κομπεφέρ.

Μόλις άκουσε τ"i)ν ιϊψι. δ Ένζολωpάς, σηκώθ'Υ)κε κα.l φώνα.ξε πιiνω &πb -:δ bSόψροιγμοι &πιτοικτικ&:..

-Άνε6ά.στ~ πέτρες στό σπίτι κοιt φράξετε τα. ποιράθυροι ~οιt πάνω τ~

σr;φίτα.. οι μισοl ν' &σχολΥ)θοuν μ' α,!jτ"i) τ"i) δουλειιi. οι &λλοι νa μείνουν στlς

θέσεις τι:ιυς . Κ&:. ν ε τε γp'ήγι:ιρ~! ι_ι.ή χ&:.νετε στιγμη.

. Στην &κρη τοu δρόμου φ&:.νηκε ενσ.ς λόχος σκα.πα.νέων μέ πελέΚια. Πάνω

στοuς ιίψους. Ό ΈνζολωριΧς κα.τιiλα.6ε δτι ήρθε ~ ιϊφα. να. κιiνει δ στρα.τbς εφοδο. Ή διοιτσ.γη τοu Ένζολωρα. έκτελέότηκε &μ.έσως, σα.ν διοιτοιγη ' Ι,ο ιιiρχου

στδ κcψi6ι. Μέσα. σ' ενοι λεπτό, :χ our; τρίτα. &:πό τδ σωρδ τlς: πέτρες, πόu πά.λι

μ! οι~τσ.γij τοu Ένζολωpα. ε!χοιν συγκεντρωθεί στfιν πόpτ~ της Κορίνθου,

εΙχσ.ν &νεelε! στδ πρι7)το πά.τωμα. κοιt στην σοψίτσ. . .Σέ λίγο oi πlτρες έκείνες τοποθεη)θηκα.ν μ' €πιδεζι6τ'Υ)τα. f) μια. πά.νω στ"i)ν &λλ'Υ), ως τΎ; μέση τοϋ uψους

στb πσ;ριiθupο τοtί πpιίΗοu πσ;τιί)μσ;τος κιχί στοuς ψεγγίτες της σοψίτσ;ς . Ό Φεγό,

ποu έπιστ&:.τησε σ' α.iJτη τη δουλειά., φρόντισε Υχ μείνουν κα.τ& δισ.στήμ.α.τοι τρύ

πες &νιiμεσα. στlς πέτρες, γι& ν& πολεμοuν &.π' α.uτές οί πολιορκημένοι.

'Όλα αuτα. 'l.γιvσ.ν χωρlς ουσκολία, γισ.τι τα. κανόνια. σε χτυποuσσ.ν τώρα.

με μυορά.λλ ιοι , εριχνοιν 86ίδες για. ν' &.νοίξων τρόποι στη μέση τόu δδοφράγμα.τfJς.

Άψοϋ στοι61ιχτΎ)κοιν ετσι οι πέτρες πιiνω στ& πα.ριiθuρσ., δ ΈνζολωρΟ:ς εοωσε !νtολή να. μ.ετοιψέρουy στο πpιί)τΟ πά.τωμ.σι. τlς ψιά.λες, πού εlχe 6ά.λει κ&l-..:ω

&πό τό τρσ.πέζι, aτό δποίο εΙχα.ν τοποθ~τήσει τό Βο'ίδά.

- Αότες ποιος θά τ! ς πιε ί ; ρώτησε δ Άετbς.

'Εκείνοι, &ποκρ!θηκε δ Ένζολωρά.ς.

Έπειτα. έκλεισαν στέρεα. άπο μέσα. τό πσ.ριiθυρο τοu ίσογείου χ' έτοίμα.σοcν

τlς σιδερενιες &ιιπάρες τijς πόρτας τοu κσ.πηλείοu.

Το ψροόριο ήτσ.ν πσι.νέτοιμ.ο. Το δο6ψρσ.ηισ. ήταν το τείχος, πόρyος ήτιχν

το κσ.πηλείΌ.

Μ1 ' ' lλ , " ξ 1 1 ~ ' ~ ' , ' ι:. τις υπu οιπες πετρες εψρσι. σι.ν τu στιονu σι.νι:ιιγμ7 που ειχσ..ν α.ψησει γι"

δίοδο.

ΈπειδΥ] ο[ &μυν6μενοt πίσω &πό. τb δδόψρσ.γμιχ ε!νσ.ι πιiντσ; dνσ.γκσ.σμ.ένοι

νά. κιiνοuν οίκονομία. στά. πολεμοψόδιιχ, κι' α\ιτο δ!ν το &.γνr:ιοuν r:ιί πολιερκητές, οί έπιτιθέμενοι ένεργοuν σιγά, προχωροuν στijν Ε:πίθεσrι με τ1jν fισuχίσ. τους,

έκτίθεντσ.ι στά. πυρά. τών uπερσ.σπιστών πρόωρα., φσ.ινομενικri, δργσ.νώνουν την

925

&πlθεσ'Υ/ μεθοοικ~ Κα.l cρέρνουν τοuς &μ.υνόμενους σε &.νυπομ.ον'Υ/σία., σ' εκνευρισμό, σ' ά.γι:χνciκτηση κι:χl uστερι:χ ~ξι:χπολύουν τbν κερι:χυνό.

Χάφη στtς κα.θυστερήσε~ς α.u-;ές, δ Έvζολωρ~ς 6ρi'jκε χρόνο ν~ έπ~θεωρήσε~

κα.ί νά τελειwσει τά πιiντα. . Α!σθα.νότα.ν 8τι &cpou τέτοιοι &.ντρες lμ.ελλε ν~ πε

θciνουν, δ θιiνι:χτός τους fπρεπε οχι μόνο να. είνι:χι ήρωικός, &λλ& v& εrναι κά:tι σil.v μεγα.λούργηιι.α.. Ό θιiνα.τος α.uτώv τώv πα.ληκα.ρ~ώv !πρεπε vil. γίνε~ κοινή συνείοrισrι δτι εrχε μεγα.λείο.

- ~ Ακουσε, λέει στb :Μciριο, ε!μι:χστε 6Uo οcpχ'Υ)γοί. Έγιb πciω μέσα ν&

Οώσω τtς τελευτα.ϊες οια.τα.γές, έσU με!vε κ' έχε τb vou σου στο δΜψρα.γμα..

Ό Μ&.ριος &.νέι3ηκε π&.vω στb bοόψροιγμοι κοt!. κά.θισε στό ποtpGΙttηρητήριο.

Ό Έvζολωp&ς έδωσε έντολrι κα.ί κιiρφωσα.ν τήν πόρτα. τοu μαγειρείου.

'Εκεί ε!χσ.v τοποθε-;ήσε~ τούς τpα.υμα.τίες.

- Οί τρα.υμ.α.τίες, ε!πε, o!v πρέπει vil. π-:ιδοπα.τηθοuν.

'Έδωσε uστερι:χ τίς τελευταίες δδrπίες σ-::ήv α.rθουσα. τοu ισογείου, με ψωvή

σύντομη aλλck &τά.ρι:χχη. Ό Φεγu ά.κουε και iπα.ντοuσε γι& λοyι:χριι:χσμb δλων. "Ε " , , , , '·'· J. , ' ! 1 - χετε ετοιμα. τα. τσεκοuριοt y~ot Ψ7. κοψοuμ.ε τ.1 σκοtι.οt; ε vα.ι προχειpοt;

- Να.ί, ά.ποκρίθηκε δ Φε.yύ.

- Πόσ~ εχομε; - Δόο κα.l gνα. μγά),ο σψυρC.

- Κα.λά.. Είμαστε iκόμ'Ι) εικοσιέξ'Ι) ίκανοί ν?:ι. πολεμ-ήσουμε. Πόσα. τουcpέ-

Υ.ια. ε!vα.ι ολQΙ,

- Τρι&.ντα. τέσσερα..

-'Οχτώ περισσότερα.. ΑGτ~ τ~ όχτ~) ν~ ε!να.ι γεμ.ιiτα., /$πως κα.!. τά. δ.λλα.

κtΧί νσ. βρίσκονται πρόχεφσ. κοντά μας· Στίς ζωνz;; v7. εχετε :i σπαθιά κιχί τ&.

πιστ6λιοι σα.ς. Είκοσι &vτρες θά. ιι.είνουv στό δδ6ψpα.γμα.. 'Έξη θά. τα.μποupω

θοuv πίσω ά.πό τά πα.ρά.θuρα.. Κα.νένcι.; ')(ι. μή μείνει &.ργος &δG) κιiτω. Μόλ~ς,

τώρα. σε λίγο, το τόμπανο χτυπήσει επ!θεσ'Ι), οί εϊκοσι yά, τpέξοuν vά._rΠ~po'Jν

τlς θέσει; τους στο δΜψροι:yμα. .

'Α :γΛ) ~δωσε αuτες τl; δδrπiες, γόρισε πρbς τόν 'Ια.6έpΎj.

- Δ~ν σε λησμόνησα..

Κα!. &.ψήνοvτας πά.νω στο τραπέζι ενα πιστόλι, πρόσθεσε : - 'Όποιος 6yεί τελεuτ~ίος &.π6 δω μέσα., Vrt σπά.σει το κριχvίο ιχδτοu τοu

κατασκόποu.

-'Εδώ, μέσοι στ~ν αrθουaα.; ρώτησε μ.ιά. ψων~ .

- 'Όχ~, ά.ς μήν &.να.κιχτέψουμε α.δτό τ6 πτώμα. με τά. δικά. μ~ς. 'Γό μ~κpο

δδόψρα.γμ::ι. της δδοu Μεντετοuρ ε!Jκολα. μποp<:ί κα.νεtς νά. το πηδήσει. 'Έχει μόνο όχτι~) πόδια. 6ψος. ·ο ά.νθρωπο; cιuτbς ε!vα.ι κα.λά. δεμένος, τbv πα.ίρvει εvα.ς

cl.πb σ:iς κιχt τον εκτελεί.

''Αν κά.ποιος έκείνη τή στιγμ.η ήτιχν π.ιό &.παθijς &.πδ τον Έvζολι.;ρi , ,;ι./ιc~:;;

.ητα.ν δ 'Ια.6έpΥJς.

926

Αότi) τi) στιyμi) ποcpοuσιά.σt'ΙjΚS δ Γιά.νΥ'Ιj~ Άyιά.νν'Ιj~, οyοcίνοντοcς iνιiμ.εσιχ. ό:πδ τοίις έπσ.νοcστά.τες, κoct ε!πε στόν Ένζολωpιi

- Ε!σ-.ε δ ιiρχηyδ~ ε ε ω; -Νιχ.ι.

- Πpό δλίyοu μ.έ εtχσι.τε εόχσι.pισ~'ήσει. - Ναί, έν όνόματι της 8'1/μοκριχ.τίιχ.ς. Τό δοόψριχ.yμ.ιχ. σι.ότό θ~ οιοcψuλά.ξει

τή μνήμη Οόο όνομά.των, τοu Μ&.ριοu Πομεpσίι κσι.ί τοu οικοu σσι.ς.

-Νομίζετε λοιπόν πώς ε!μσι.ι &ξιος κά.ποισι.ς ά.ντα.μοι6i)ς; - Βέοα.ιοc.

- Σ~ς ζητώ λοιπόν μια. χάρη. -Ποιά.ν;

-Να. σκο-.ώσω έyώ οcuτδν τδν &νθρωπο.

Ό Ία.6έpης σi]κωσε τό κεφά.λι, εΙοε τδ Γιά.νν'Ι/ Άyιά.νν-η κrx.l ε!πε : - Αότό ε!νιχι ψuσικό.

Ό Ένζολωρά.ς yόρισε κιχί κοίτrι.ξε τοuς yόρω 'tOΙJ .

-'Έχει κιχ.νείς ν~ πεϊ τίποτε;

'Έπει-ιοc γόρισε πρός τό Γιά.ννη Άγι&;ννη : - Πά.ρτε τόν κιΧτά.σκοπο, πρόσθεσε.

Πήρε τότε δ Γιά.ννης Άyιιiννης στΥιν &ξοuσίσι. τοu τόν Ίσι.6έp'Ιj κιΧί κά.θισε

στήν &κp'lj -ιού τραπεζιού. ''Επειτοt lογοtλε ιiπά 'tYJ ~ώνη 'tOΙJ εν!)(. πισ-.όλι κιχ.ί

σήκωσε τό λόΧΟ tOU οπλοu.

Σχεοδν τσι.uτόχρονιχ ά.κοόσθηκε ~ σά.λπιyyιχ.

- Έτοψοισ•εϊτε! ψώνιχ.ξε δ Μό:.ριος, πά.νω ό:πό το δδόψρσι.γμ.σ..

Ό Ίιχ6έpης τότε yέλα.σε μέ τό συνηθισμένο σιωπηλό εκείνο γέλιο Χοcί 'κοι-τό:.ζοντιχς τοίις έπσ.νσ.στιiτες τοίις ε!πε :

Ή θέση σα~ οέν ε!νιχ.ι κrι.λλίτερη &.πό τή οικ'ή μοu.

-nΟλοι εξω! κρσι.ύyιχσε δ Ένζολωριiς.

οι έπσ.νιχ.στά.τες δρμφσι.ν μ.έ θόpu6ο κσι.ί, 6γσι.ίνοντσι.ς, &κοuσσι.ν πίσω τοuς τbν 'Ιrι.6~Ρ'Υ/ νά. Ηει : ·

- TώFOC θα. λογιχ.ριιχ.στοΟμ.ε I

927

Ι θ'

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓIΑΝΝΗΣ ΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ

'Ότα.ν εμεινε δ Γιιiνν-ης Άγιά.ννης μόνος με τον Ία.οέρη, ελυaε πρώτα.

τό σχοινί, μέ τό όποίο ~τα.y δεμένος Π~Υω σ1ό τpriπέζι κα.l uστεpα. τοuκα.Υε νόημα. νιΧ σηκωθεί.

Ό 'Ια.6έpης όπιiκουσε, fχοντα.ς στi) μορφi) του τό &.περίγpα.πτο !κείνο μειοlιχμιχ τοσ <iνθρώποu ποu 6λέπει στb πρόσωπb τοu τήν όπεροχή τijς &λuσοοε

μένης Ξζοuσί~ς.

Ό Γιά.νν'Υ)ς Άyιά.ννης ~σuρε τον Ίιχ6έρη &πό το άλλο σκοινί, ποu ~τα.ν δεμένος στ.ό λthψό του, 5πως σέρνει κιχνεlς ενα. ζwο tiπό τό κα.πίστρι, 6γfjκε tiπb

το κα.πηλεtο, 6α.~lζόντα.ς &ρyιΧ, yια.τί δ Ία.οέρης δεν μ.ποροuσε ν~ περπα.τ~ με

μεγά.λιχ 6'ήματα, κιχθiliς ~τα.ν δεμένος &.πb τα. πόδια.

Ό Γι~ννης ΆyιιΧννης κρα.τοuσz στb άλλο χέρι τό πιστόλι του. Π~ρα.σοιν ετσι, χωρίς Υ~ τοuς προσέξουν κοιθόλου οε έποι,ιοιστ&.τες, ποu πρό

σεχα.ν στi)ν έπίθεση κα.l είχα.ν γυρίσει τlς πλά.τες. Μόνό ό Μά.ριος τοuς ε!οε ποu

πεpνοuσιχν.

Έκεί, πίσω &πο το Αδόψρα.γμοι, ορέθηκα.ν μόνοι, κα.νένα.ς ο~'.! τοuς lολεπε.

Τα. σπίτια. τοuς εκρu6α..ν ocπb τοίις έπιχνιχστιiτες. Λίγα. 6'ήμα.τα. πιb πέρα. σχη

μ.α.τιζότοιν ψρικτός σωρός &.πό τ~ πτ<ί)μ.οιτοι ποu είχοιν ριχτεί !ξω &πό τό δΟό

φρα.γμα..

Άνά.μεσα. στι;ιuς νεκροίις !κείνοuς οια.κρινότα.ν κ' ενα.ς. με μα.κpι~ μα.λλιιΧ

κοιί στήθος γυνοι(κα.ς μισόγuμ.νci. Το χέρι τοσ νεκροσ ήτιχν -φuπημένο.

τΗτα.ν ~ Έπονίκη.

Ό 'Ια.6έρης κοίτα.ξε λοξιΧ τή νεκρij α.δτή γυνιι.ίκα. κα.ί, πιiντα. &τιiρα.χος,

ε 1 ~ μέσα. στιΧ χείλη του. - Μοσ ψσι.ίνετσι.ι πως τ-ήν γνωρίζω σι.ότ1jν.

'Έπειτα., γόρισε πρός τb Γιά.ννη Άyιιiννη. Ό Γιιiννης Άγιιiννης !6ιχλε τό πιστόλι κιiτω &πό τή μσ;σχιiλη του κσι.ι

προσηλώνοντιι.ς τό 6λέμμσι. του στόν 'Ια.6έρη, τοu ε!πε : - 'Ια.6έρη, !γili ε!μα.ι. Ό Ία.οέρης &ποκρlθηκε.

- ,.Ηρθε κα.l ή δαοfι σοu σειριΧ. Έκδικήσου!

·ο ΓιιΧννης Άγιά.ννης τριΧ6ηξε ιiπό τήν τσέπη lνα. σοuγιιΧ κσι.t τόν &νοιξε .

-Με τό ~ουγιιΧ; ε!πε δ Ία.6έρης. 'Έχεις δίκιο, τέτοιος ποu εlσ(l t, ('l.όtb συί\

π6.ει κα.λλ!τερα..

Ό Γιιiννης ΆγιιΧvνη~ !κι:ιψε πρι,ί>τα. τό σκοιν!, πι:ιu κρα.τοσσε 'tb·ι '1~f!lιι·rι

928

&.πb το λ~ιμ6, έπειτ~ τcJG σκοινιcJG &.πb τcJG χέρια. τοu κ~ί τα. πό~ιrι. το:.ι κσ.t τοQ

ε!πε:

- Ε!σrι.ι έλείιθερος.

Ό 'Ια6έpης δέν θαuμσ.ζε εϋκολσ. κ~t δέν ξ~ψνι~ζότ~·~ μέ τίποτε, κι' ο

μως σ' αuτ~ τήν περίσταση δi μπόρεσε νσ. κpuψει τή συyκίνησ~ τοu. 'Έμεινε

&κίν-ητος κοc\ μ' ιlνοιχτο το στ6~.

Ό Γιάνν"Ι)ς Άyιά.ννψ;, πρόσθεσε:

- Δέv π:σ•εuω νά. 6γώ riπ? δό) μέσα. ζωντανός, iλλci. σ.ν πσ.ρ' έλπiδα. e • 1 ξ' " ' 1

' • θ ' ' ό "" ' 'Ε ' ' .._ θ 7 ογω να. ερεις οτι μ.εyω με το οyομ:χ. ερσσ;vεμ.ης, στην οο · VOΠM)U, (kρι . .

Ή μοpφ~ τοu Ία6έpη φάvψε δπως τijς τίγρΥJς, ποίι μισιχνι:-tγει τr1 ν α.-κpΥJ τοσ ψι:ι6εροu τr1 ς στόμα.τος.

- Πρ6σεξz, είπ;;; στο Γ:<iyνη 'Αγι<iΥνΥJ.

- Π~γσ.ινε, &πι:-κρίθ'Υ)κε b Γιά.ννrις Άγιά.ννψ; .

-Είπες δτι μέ το 5νομα. θεpσα.vέμΥJ; κοcτοικεϊς στήν δδον Ένόπλοu;

- Νιχ!, Ιiριθμbς &πτά:.

Κιχί δ Ία.6έρrις έπα.νιiλα.οε :

-'Αριθμός έπτά.

'Αφοu κοuμ.πωσε το σσ.κκά.κ: τοu στο στijθος κα.ί σήκωσε τοuς &>μοuς,

π11.ίρνοντα.; τή Ιjtρα.τιωτικ~ του ιiλuyισιά., yίιρισ~ τίς πλιiτες κι' άρχισε ν~

προχωρεί πρός τ~ν :Χ.γορά.. Ό Γ:ά.vvΥ)ς 'λγιά.νvΥJς τον κοιτοQσε ποu :Χ.πι:-μ.α.κρuνότοc v.

"fστερα. οcπο μ.εpικci. 67)μ.α.τα., δ Ία.6έρrις γόpισε κα.ί φώνα.ξε στο Γιά.νv'Ι)

Άyιά.ννη: -Μ ή μ' ένοχλείς. Σκότωσέ με κα.λλίτερα..

-ΙΙήγα.ινε, σοu είπα., πήγα.ινε, ιiποκρίθηκε δ Γιιivνης Άγιά.νvrι:;,.

Ό Ία.6έρης προχωpοuσε με aργό 6ijμα.. "fστερ' aπό μια. στιyμ~ eστριψε

στrίν πρώτη γωνιci. κα.ί χιiθηκε.

ΆψοQ πιi δέ φα.ιvότα.ν, ό Γιιiννης Άyιά.ννης πuρο66λησε μέ τδ πιστόλι τοu στον ιΗ.ρσ; κ:χ.ί γuρίζrητrι.ς σtο όΜψροcγμοι είπε:

-Τελείωσε κι' α.:Jτός.

Στο μετοιξό, νσ. τt σuνέ6η.

Ό 1\ίάφιος, ιiπα.σχολημzνος περισσότερο με το ~ξωtεpικο τοu οο-:ιψpά.γμοc

τος, δεν ε!χε προσέξει wς έκε!νη τ~ στιγμΎ) τό δφένο κα.τιiσκοπο στb ο:Χ.θος

τrις α.ίθοuσ~ς.

'Ότιχ.ν δμ.ως τbν εlοε, τη σtιηιrι πο.J τον δοΥJγaσσε ό Γισ.ννης Άγιά.ννη;

στο θιiνα.το, τον ά.ναyνώρισε. θuμήθrικε δτι α.uτός τοi} είχε δώσει τά. δub πιστό

λια,, μέ tά. όπαί!h όπεplhσπ(στηκε το δδόψpα.γμιχ. Στ1jν κσ.τιiστα.ση ποu ορισκ'.S

τοcν 8μως οέν ήtα.ν οέ6οιιος γι& τlποτε. 'Ήθελε νά 6ε6οcιωθεr.

"Αν ά.λήθεια. α.uτος ήτα.ν δ Ία.6iρης, Υσως ύπ'ijρχε κα.ιρό' νά. έπέμ6ει γιά.

-.ή οιά.σωσή τau.

- Εfσαι Fλr\•θrQoς;, τoii r[πr ιΊ Γιι'tΥΥης; 'Α γιάyyης: . 'Ο 'Ιαι1έρης: δε θωΊμαζε ι,:\:iκολα καί δεν ξαqΝΙαζόταν μr τίποτε, κι' iίμως σ' α\•τη την περίστfιση δΈ ρι!ι -·

Qι:ιιε \ιιί ~Qt'tψE'Ι τη σι•γv..{νηnή το\1. ''ΕμF'ιν~ ό.κf ·νητnι; καt κα.τι"~πλη~~'i: ".Jι; ~

929

Φών~ξ~ τόν Ένζολωριi, ποu lπ~ιρνε θέση στ~ν &λλη &κρrι τoiJ δδο-φρά.γ~τος.

-Ένζολωρά.!

-τι θέλ~ις;

-Πώς όνομά.ζετ~ ι ~ότός δ &νθρωπος;

-Ποιός; ;

-Ό &στuνομικός. Γνωρίζ~ις t' ονομά. τοu; - Ναί. Μάς τό είχε πεί.

-Πως δνομά.ζετ~ι;

-'Ια.6έρης .

Ό :Μιiριος έκανε μια κίνηση να κιχτεSεί, &λλιΧ &κεlνη τή σtιγμ.ή ά;κού-. σtηκε δ πuρο6ολισμός.

Κιχ! δ ΓιιΧννης ΆγιιΧννης π~ροuσιά.στηκε κα.l φώνα.ξε: -Τελείωσε κι' α.δτ6ς .

Ό Μά.ριος ενοιωσε ενα. ρίγος στ~ν καρδιά. .

Κ'

ΟΙ NEKPOI ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ

ΚΑΙ ΟΙ ZQNT ΑΝΟΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ Α ΔΙ ΚΟ

Το δδόφραγμα περνοΟσε τίς τελευταίες στιγμές tou. "Ολα . σuνέτειναν στό τραγικο μεγαλείο τijς εσχα.tης &κείνης στιγμής.

οι μύριοι θόρuοοι, ~ πνοή τών δπλισμ.ένων στριzτιωτών, ποu κινοuντσ:ν σ' ολrι τήν πόλΥ), δ &τέλειωτος κα.λπα.σμbς τοΟ [ππικοΟ, δ 6σψuς γ8οσπος τών πuρο-

6όλων, ποu τά. κuλοοσ~ν πά.νω aτό λιθόστρωτο, οί πupοοολισμοί, οί κανονιές,

ο[ κσι.πνοί πι:ιu &νέ6α.:να.ν πρός tίς στέγες των σπιtιών , οί μα.κpινές φο6ερές

κpαuγές, οι &πειλητικές &στραπές &.πο παντοο, ·ή καμπιΧνα. τοi} Σα.ίν - Μερρό,

ποtι τώρα. εμοια.ζε σ~ νiJ. πνέει τ~ λοίσθια., ή λαμπρότητα τ' οuρανοu, μέ τήν

κιχλοκαιρινή λια.κά.δα κα.l τα. σύννεφα., ή ομορφιά. τijς ήμέρα.ς κ~ί η &.πα.ίσια.

σιγή των σπιτιών.

'Ότα.ν ή κα.τά.στα.ση δέν εfνιχι &.κόμη ώριμη, δτιzν ή έπιzνά.στσ.ση δέ γίνε

τα ι πα.ραδεχτή &.π' δλοuς κα.ί δέ σuμμετέχει δ λσι&ς, &.λλά. <7-ντιθετα. οί περισ

σότεροι τήν ά.πο·δοκιμά.ζοuν, ά.λλοίμονο στοuς &.γωνιστές ποu μά.χοντιχι . Ή πόλ-νι

μεt~μορψώνετ~ι σέ ερημο γόρω τοuς, οί ψuχές πσ.γώνοuν καt ή σιγή τών δρό

μων 6οηθ&. τb στρ~τό ν& 'JΙ.uριεόσε ι τ& δδοφρά.γμ~τ~.

()[ λα.οt ΟΕΥ ξεσηκώVΟΥtΙΧt α.tφνιοιcιστικα. ΚΙΧ! δέ δέχοντα.ι YOC Εiιχο{σοuν

πιό γρήγορα. &.π' aσο θέλοuν. Άλλοίμ.ονο σ' έκείνοu~ ποιJ' 6i. έπιχειpiισοuν

59

930

να. 6ιά.σοuν! Δεν παρα.σιί ροντα.ι. Κα. ι σε τέτοι~ς περιπτώσεις έγκατα.λείποuν

τΎJv έπσ.νιl.στrχση στον έ rx'JτrJ της. οι &πrχνα.στιl.τες γ!νοντα.ι χο~:::pια.σμ.ένοι.

Κά.θο: σπίτι γίveτσ. ι γκρεμ.ός, κ~θε πόρ'σ. ~ρvηση, κά.θε πρόσοψη τοίχος.

Ό τοΙχος ιχuτος ολ&πει, &:χ.οόε ι , &λλCχ. δε στέργει . Μποροuσε, α.ν ~θελε, ν'

α.νοίξει κα.ι να. σώσει . ~Οχι! δ τοίχος σ.uτός είνσ.ι κριτής . Σέ Βλέπει κσ.ί σέ

κα. το: δ ι κά.ζ ε ι.

Ό ψό6ος εμποδίζε ι σ.uτΎj τη ψιλοξεvία. Κα.μμια. ψορCχ. γlνετα.ι πα.ρα.λογι

σμός , δηλα.δή περίπτωση έλα.φρuvτ ι κ·ή. Ό φόβος γίνετσ.ι πά.θος. Ή φρίκη μπο

ρετ να. μετσ.τpα.πεί σε μα.νίσ. , οπως ή μετριοπiθεισ. κα.ι ~ προνοητικότητα. σε

λύσσα.. Άπb δω 6γηκε κα.ί ·ή ψρ&ση: «01 λuσσώντες μ.ετρι6ψρονες». 'ϊπ&.ρ

χοuv εκλάμψεις εσχαττοu τpόμοu, &.πb τον δπι:ιίο βγαίνει σά.ν εvα.ς μα.upος κα.

πνδς ή όργή . τε θέλοuv α.uτο ί ot ~vθρωποι ; λέve. Ποτέ τοuς ΟΕΥ εόχσ.ριστοσv

τοcι. Έξοcιτία; τοu; κινδuνει)ο'JV καt οί ψ ιλήσuχοι πολίτες! ΣιΧ νιΧ μην ~ψτα.

VΓJ.V τόσες επrι.να.στάσεις! Τί θέλοuv τiχrι. ν?ι. κivouv; "Ας uποστοuν τlς συνέπειες. Τόσο το χ~φότερο γι' α.uτοός, ι16νοι τοuς φτσ.ίvε. Τα. θέλοuv κα.t τα.

πα.θα.(νοuν. Είναι ολ~Λ τοuς μηδα.μινο ί. Μην &.νοίγετε σε κα:ιένα.ν .

Κα.t μ' α..Jτό τον τρόπο τό σπί":ι παίρνε ι δψη τά.φοu. Ό ά.γωνιστής ψu

χορρα.γεϊ itξω rl.π' σ.uτη τΥ(Ι πόp-;~ ; σ:-: !Χ.ζι;ι'JV γύρω τοu τιi 6λrιι.ισ.τ7., βλέπει

ν&.ρχοντο:: 11έ Ύ 'JttνιΧ σπα(Η: καί ξιfp εο δ τι κα.l ν& ψωνcζξει, κα.l νιΧ ζητήσει

τ·(J 6οiιθεισ. έκε(vων ποu μέvοuν μέσα ·κα.ί. τδ: πcφα.κολοuθοuv δλα , είνα.ι μιί;ταιος

κόπος.

Ποιόν ν~ κο: τηγορήσομz ; Κα.νένα:v κα.ι δλο'Jς .

Φτα.:νε οι κα.φοί ποu ζοσμε.

π ' .$, ' ' ' "' I 'θ' ' 'θ ' '.,. ' οιντιχ •ι οuτοπισ. μz ο ικη της εu uνη z.χ.τι ετιχ ι στον κινοuΊο κιχι μετσ.-

μορφώνετα.~ σ' zξέyεpση , Χ7.ί cf.ϊ.Q ψ ι λασοψι'Χ3) Οιc;:μcφτυp(:χ, σε itvοπλη έκοή

λωση, fι rl.λλοιώς, Ίι 'Αθψ<Χ γ ίνε τοcι Ηαλλ~οο: . ΊΙ i ·,ιuπόμ.ονη οuτοπ1ιχ 8έν ιl

γνοeί τ( τήν πεpψ.έv <. ι, O"i:Y ιl.ποφασ(ζει y(ι, Κ!ΧtεΟεί σέ ενοπλη δια.μα.pτupία..

Πά.ντα. σχεοον κα.τε6α. ίνε ι ::. :tv iγώνα. &κcι. φα., κα.t τότε δέχετα.ι στωικιί;, ά.ντt ι θ , Ρ ' , ~ )(.' - , , ., ~ ' ~ ' ....

τζl pιΙΧμοο, την κιχτt.<. στρ"-'ψη . .ι τ:;ηpετει ιχγογγισ~cι. α.uτοΙJς ποu τ~1ν α.πα.ρνοuν -

τα.ι κιχl ιιcί.λ:στα. τοu; &.θω~ι·; ,;:. :ι.·;ι.. !. ·)πομένει, μεyι:ι.λσψ!Jχ ία ποu σuγκ!'tτα.τίθε -• ' ') f ~Λ ~ ' ~ \ Α J f~ ' , :Jι

τα, ι στ·ψ εγκα.τα. ,ε ιψη. Δυα.μχστη μπροστσ. σ-τ;c.: .φ:;;;υDιο: :.;α.ι τρuψερσ. •1πισ.

προς -τ;-fιν &.χΙΧpιστίσ..

Είναι δμω;; ά:χο:pιστ ία. ;

Νσ.i, για. τό &.vθρώπ ινο γtνος στο οογ~ λό t ()u. 'Όχι, γιά. τό άτομο .

'll ζωr1 τοu α.vθpuJπtvou γένοuζ δvομά.ζετcι ι πp6οοος . Πpόοοος όνομά.ζε τα.ι τ6 6fι!.ια ποu γ ί vz. τα. : , &π' δλο μrχζ ί το ά.vθpώπιvο γένο; , τ. ρ ος τ& μπρ6ς .

•Η πρ6οοος 6α.οίζει πρός 'tTJ μzγά.λη &νθρώπινΎJ έπiγωχ. ποp~ία. '" 'fl ς, πpός τό

οlιριiνι-:; κα.ί θείο .

981

'Έχε' κι' α/ηή στα.θμο!lς, ξεκοuρά.ζετα.: -ι.α.( σ!Jγκεντpώνε: τσuς 6ρα.ο'J

ποpcUντες. Έκ~ί, σ' α.UτοUς τοUς στα.θμ~U; μz'λ~τ& κα.ί aκ~φτ€-:α..~ μπρc.~τ~ σέ

κιiποια. λα.μπρή Χα.να.ά.ν, τήv όπο ία. ο:α.κρίvε: στον δρίζοvτα..

'Έχει κο:.t ή πρr)οοσ; τις vuχτες της κα.l κσψ.α.τιχι. Κα.l εΙvιχι πολ·:ι 6o·Jvηpb στο ψιλ60'οψο ·ι& 6λiπει τ"fι σ-ι..~& πχvω στήv &.vθρώπινη ψ~χή v& yηλα.

φίζει μέσα. στό σκοτά.δι, χωρίς νi μπορεί νi ξuπν'ήσει τrιν ά.νθρώπινη πρ6σ~ο

πeι:J κ~~μ~~~~.

,,MYj πtθα.νε δ θε6ς ;>> ρι~τησε κά:ποτε gνα.ς Ο'οψ6ς, τό σ~γγροcψέα. oc•)τou

τοΟ ο:Βλίοu, κά.νοντα.ς cruγχιση &νιiμεσιΧ στrιν πρόοδο κal στο θεό, κα.ί ΠΙΧίp

ΨΝtα.ς τή δισ,κοπή τής κίνησης γι~ θά.νιχτο τοσ ~οντος.

Α\ιτι::ιl ποu :Χπελπίζοντοcι σψά.λοuν. Ή πρόι::ιοος ξuπν!Χ -Χvα.πόδροcστα., μπ?

ροuμε νά. ποuμε δτι περπα.τa καί στόν uπνο tΊJς, γιατί μεγαλώνει. Ότ-Χν ξ.χ

νσ.πο:.pοuσιά.ζετα.ι οpθtα., ψα.ίνετα.t μ.εγα.λuτεpη στό &νά.στημα..

υ0πως οέν ε!να.t στο χέp t 'tOU ΠO'tOCf1tOU Υ~ μένει d.κ(yψο, το \ot? οέ j1ΠΟ

pεί νά. στα.μα.τήσει κα.ί ή πρ6ι::ιδος. Mri σηκώνεις μέσα. στο ποτά.μι ψρά.γμα. ,

μ·r1 ρίχνεις μέσα. σ' α.uτό 6ρά.χο, γισ.τl τότε θ~ ξεχειλίσει, κα.θι!ις κα.ί ή &vθρω

π6τητα. κοχλά.ζεt ά.πό τ~ έμπόδια..

'Έτσι γ1νοvτι:ι.ι οί τ~ρα.χές, ιiλλ:Χ μ.έσCt &.π' Ctότέ; δ κι:ι.θέvα.ς βλέπει 5τι

οια.νόθ'Υ)ΚΖ δρόμος πρός τά. μπρός. 'Qσότοu λοιπόν 'ή τιiξ'Υ), οr;λα.οi) 'ή πι:ι.γκόσμια.

~lρήνη, :Χποκα.τα.στα.θεt, ώσότοu βιι.σιλiψοuν ή &.ρμ.ονίιι. κα.ί fι έvότητα., ή πρό

οδος; θ~ lχει στι:ι.θμοός τ'Υ)ς τίς; &πιι.νσ.στά.σεις.

Πρέπει νά. ποuμε, χωρtς πικρία., δτι τό χά:θε .. τι:ιμο εχει τδ ξ~χωριστ6

τοu σuμψέρο, τά. οtκιi τι:ιu ένοιιχψέρι:ιvτα ι τ& όποία όπεpασπίζετο:.ι, χωρίς ν&

μποροuμε v~ τb κα.τα.κρlνοι~ε. Ή προσωριvrι ζωή lχει κι' α.ότή τ:Χ οικ(;(.ιι:ψοc

τά. τ'Υ)ζ, χα.ί οέν είνα.ι όποz.ρεωμέvη νά. τά. θuσιά.ζει ά.διά.χοπα. γι& τό μέλλον.

'll γενιά. ποu ζεί σiιμερcι: τοότ'Ι) τrιν προσωpιν"ij ζω'ή, δέν είνιΧι riνα.γκα

σμέvη ν~ τ'ή σuντομέψει γt~ τίς επερχόμενες γενεές, ποtι κσ.ί κείνες θ~ πα.ρέλ

θοuv δπως Ctότ'ή. 'rπά.ρχω, λέει το &τομο ποu σημα.ίνει δλοι. Ε!μα.ι νέος κ' έ

ρωτειJμένος, είμιχι γέρος χα.ί θέλω τ'ήν Ύjσυχίιχ μοu, ε!μα.ι ο(κοyενεtιipχ'Ι)ς, έρ

γιiζομαι, εόημερώ, οί έπιχ~ψήσεις μι:ιu π«νε κCtλά., !χω σπίτια. κ' ένοικιά;ζω,

lχω μετοχές στ'ήv κρσ.τικ'fι τράπεζα., εχω γuνα.ίκα , πσ.ιδιά. κ' lχω γι' α.ότ& στορ

γ"ij κι' dγά:πη, έπιθuμώ νfι. ζ'ήσω. Άψrιστε με ήσuχο. Αότfι. ψέpνοuν ώρες δ

λοκληρωτtχής πσ.γωνιaς στοuς μεγα.λόψuχοuς πρωτοπόρι:ιuς τοσ ιiνθρώπινοu

γένοuς.

Ή ούτοπία , δ'Ι)λΙΧδή, τό μέλλον, ενεργεί δπως το πσ.ρελθόν. Ή κσ.θσ.ρ'ή tοέα., μετα.χειρίζετα.t τή β(α., γισ. τήν δπι:ιία. οtκα.tολι:ιγημέvα. ε!να.ι όπεόθuvη κσ.l 6~6ιχια. θ~ πλΊJpώσει τίς ε•)θόνες της. 'Έρχεται σ' ιiντίθεσ'Υ) μέ τlς ιiρχ!ς

τ-τ1 ς, γt' α.δτό κcιi τιμωρείτα.ι.

~οτα.ν γ1νετα.ι έπα.yά;στα.ση, ~χει τόν πα.λιό στριι.τιωτικb κώδικα. στο χέρι.

932

Τουφεκίζει κι' α.uτΎ) τοuς κα.τα.σκόποuς, έκτελεϊ τοuς πpο86τες κα.ί στέλνει

πολλές ψυχές στόν ά.δη. .. Χ wπ~ κι' α.ότή μ.έ τή pομ.ψα.ία.. Κσιμ.μ.ι~ δμ.ως pομψσιίσι δέν εrνσιι ιlκίνδυ

νη . 'Όλες είνα.ι δίκοπες. Με τή μιά. κόψη τρα.υμα.τίζεις τον &.ντίπα.λο, μέ τήν

&λλη πληyώνεσι:ι.ι έσu.

Άψοσ κά.νι:ι.με αuτή τήν δμολογία., είναι &.οuνΜο νά. μή θα.uμά.σομε τοuς

~νδοξοuς α.γωvιστές τοσ μέλλeιvτος, το!'.ις μiρτuρες τijς οuτοπίας, είτε πέτu

χα.ν, είτε ~χι. Κα.t στην ιiποτuχ!α. τοuς α.κόμη είvα.ι rl.ξιοσέοα.στοι, κα.ί, ϊσως

μ&.λιστα στήv &.ποτuχία. τοuς εrvα.ι μεγα.λuτεpeιι .

Νίκη ΠOtJ κερδίζεται μέ βά.ση τις &.ρχές τijς πρι:ιόδοu, ε!να.ι &ξια. της έ

πι·δοκιμι:ι.~(α.ς τ(J)ν λα.(J)ν. Άλλα. κα.ι μιά. ήρωικη ήττι:ι. είναι επίσης &ξια τijς

στοργής τοuς . Γιά. μ<Χς ποu προτιμι:ι\ψε το ιια.ρτόριο &.πο την έπιτuχία., δ Τζώv Μπρά.οuν εrvω μεγι:ι.λuτερος &.πό τον ΟΟά.σιγκτωv, κα.ι δ Πισα.κά.vε μεγα.λό

τερος ά.πb τb Γα.ρι6ά.λδη.

p:ρέπει πά.vτα. κά:πrΛος vCt. τα.χτεί μ.έ τό μέρος tGJV νικημένων, ένώ δ κό

σμος στέκετσιι ά.δικr;ς στοuς τολμηροuς, δτα.v &.ποτuχαίvουv.

Κσιτηγeιροσν τοuς έπα.vα.στά.τες δτι σκορποσν τόν τρόμο . Διαβά.λλοuν τή

θεωρία τeιu; , δπι:ιπτεuοντιχι τό σκοπό τοuς, ψο6οuντσιι τ:l.. κρuψά. τοuς σχέδ ια.,

κα.τα.γγέλοuν τ'i) σ'Jνείδησή τοuς. ΊΌuς κι:ι.τηγοροtίν δτι σuσσωρεόοuν κσιί ση

κώνοuν, κα.τi της !θuνοuσι:ι.; τά.ξης, βοuνό σ.πό δ'Jστuχίες, οΜνες, ιiνομίες, ιi-

λ ' '~ ξ θ'e ' ' ' '"'θ ~ "' - ' "λ ' .<. πε πισιες, Χι r;ιτι ε cxoouv σ.πο τα. οα. η τοu σκοτσ.οιοu πι:ι.χε ι α. u η, πισω v. -

πό τ'i)ν δποία. πολεμοσν .

- .Σκά.οοντσ;ς ttς πέτρες τοσ λ~θόστρωτοu, ~νοίγετε τήv κ6λα.ση, φώνα

ζα. ν στοu; επα.να.στά;τες:.

- Σωστά., θ~ μ,πορ eιuσα.ν ν' &:παvτ'ijσ~υν α.uτι:ιί , ιiλλi γι' αότό τό δδό

ψρα.yμά; μσ.; σηκώθηκε &πb iγσ.θές προθ~azις.

'Οπωσδ-ήποτε, κα.i πεσμένοι, προπαντός πzσμ.ένοι, είναι &.ξιοσέβοιστοι, ε!

να.ι μεγά.λι:ιι α.ότι:ιί ol &vτpz;, πι:ι•) ±λόγιστα. dyωνίζοντα.~ σ' δλα. τά. σημεία.

τοu Χ6σμοu, γι& τό ι~εγ&.~? tργο, iτεv!ζοvτσ.ς; τrι Γ(;<.λλ(Ο\, ΔίY'J1JV ττι ζωiι τους

τροφή στην πρ6ι:ιδο. Έκτελι:ιuν τή οοuλη τής θείας πρόνοια.ς. Ί'ελοσν πρά.ξη

θpησκzuτικiι. Χωptς κσ;μ.μ.ι~ ~~ πίοα, οiχοντα.ι στωικό: τΙ) Qά.να.το, yι!Χ νά ση

κώσοuv aτί; δψηλΞ; κ' εζοχε; συνέτ:ει&ς του, τό μ.&γα. κίνημα τής &vθpωπ6τ-ητα.ς,

ποu ιΧρχ:σε στή Γαλλία. τbν ΊοίιJ, ιο τοu 1789. Αuτr:ι•)ς τω)ς στρατιώτες, α.οτ':ιuς τ':ιuς r;ρω,':ιπόpους &yωvιστές, έμεϊς το•:ις λέμε !φεϊς.

'Η yαλλικr1 &πιχνά;σταση εlνι:ι.ι χειρον-=ψ.ί<:ι: , νε uμ.ιχ τοu θεοσ.

Για.τί, πά.ντα. όπέρ 't'IU ιοα.νικοu κα.ι μόνο το() 1δΙΧVlΚΟU ±φοσι{;JVΟΥτσ,ι, ιΧ!J

τοί πο& &ψοσιι:Jνοντσ;ι. Μι?: έξέyεpση είνσ;ι έ:να.ς ένθοuσ:σ,cηιός. Ό ένθοuσιcισμ.bς μπορεί vΓJ. μ.ετα.μ.ορφωθε! σέ όργ-fι κι:ι.ί τ6τε σ~ ~νοπλες συγχροόσε ις. Άλ

λά;, κά:θε έξέγεpση ποu έπιδιUJκε ι τΥιν iνcιτροπi) μι~; κυβέρvΎ)σης:, Υι έvbς Κ'L·

θzστώτc,;;, βλέπει κά.ποu ΨΎJλότrφι:ι.. Για πα.ρά.δειγμ.οι τονίζομ.ε, οτι ~κείνος έvrι;ι-

933

τ ίον τοu δποίοu μά.χονταν ot &ρχηyοt τ~ς έξέyερσης τοu 1832, καt ίδια.lτερα

οί &νθοvσ~ώντες νέοι τη; δaοσ ΚQ:ΥΥ~οίοα.ς, οέν εrνα.ι &κρι6ώς δ Λο•Jοο6 (κος -Φίλιππ~~. Άπ~ναντία; μ~λ~στα, ~ι π~ρισσ6τεροι &ναyνώριζαν τα. Π('tJτερ~

μα.τά. τοu κα.t μιλσ·)σJ.ν μέ ειλικρίνεια. γι' α.uτά.~ Στεκότα.ν ιiνά.μ.εσα. στi) μο·

ΥQ:ρχ(Q: κιχt στήν &πιχν&:στ~ση. Στiι πpόσωπ.:ι τ-:ιu χtUΠQUOiΧY τό οεuτερότοΜ

κλάδο τΥ)ς θε(ω δικα1ω εξουσίας, δπwς τον πρωτότοκο κλά.δο στο πρόσωπο

τοu Κα. ρόλο~ Ι', και κείνο πο•) Ύ)θελα.ν •ιά. yκρφίσοuν, ά.να.τρέποντα.ς τij 6α.· . , , Γ')' , ., , , J. , ~ " ,

σιλ.εια. στη αJ . • ια., το ειπιΧμ.ε Υ.α.ι προηγουμενΙΧ, • 1τα.ν ο α:ρετεριαμος τοι.ι α.ν-

ΑρtίJπου πά.νω στον ανθpωπο κα.l τGJY προνομίων πά.νω στά. δικα.ιώμα.τα. δλrις

της ~νθρωπότητQ:ς.

Tb Πιχρlσι χωρ!ς bΜιλια. lχει σ).ι•i &•iτlχτυπο τbν κόαι-ιο ό).όκ).ηρο χωρlς οεσπ6τες. 'Έτσι σκέqχ .. ντα.ν κι' α.ύτcς ήταν δ ά.πι:)τερος σκοπός τους. ΕΙναι &.ί.ήθεια., θ•Jσια.ζ6μz-Jτε κ&:πr.:ιτε γ~~ τr.:ι·)ς ~ρα.μχτισμοuς μα.ς. Γι~ μιΧς ποtι θυσια.

ζόμΜτε είνα.ι ψz•;δαισθήσzις, &.λΗ ψευδαισθήσεις στlς ιπο!ες όπάρχει δλ6-

κ):ηρη ή &νθpιiΙπινη βεβα.ιότψα.. Ό έπα.νtΊστά.της έξιδανικεύει κ' έπιχρuσιίJ

νει τήν έξέγεραrι. Ριχν6μα.-Jτε α' αuτές τ!ς τραγικές &.πόπειρες, μεθυσμένοι

προκατα.6ολtκά., &π'J6λέποντα.ς μόνο στ"ήν ίερότ-η-:α. τοu σκοποu καl έμπνεόμε

νοι μόνο d:π' α.uτ6ν. Ποιό; ξέρει; μπορεί ν7.. νικήσομε. Μα.ζί ιια.ς ε!να.ι λίγοι,

ένανttΟV μα.ς στρατιά. bΑόΚΑΥ)pη, &.λλa uπεpΜπιζόμιχστε τa δίκιο, τa cpuσικb

νόμο, τijν κuρια.ρχία. τοu κα.θενός πά.νω στον έα.υτό τοu, τij 8ικα.ιοσύνΥj, τ~ν

iλlιθεια., κα.ί σ-::ήν iνά.γκrι πεθα.ίνοιιε οπως ο! -;ρια.κόQ"~Οι ΣπQ:ρτι&:-::ες. Δέν ~

χομε στΥj σκέψη μας τb ΔΟν Κιχώτη, &Αλά. τb Λεων18rι. Κα.ί πpοχωροίίμε.

Άπό τ'ή στιγμij ποί.ι ξεκινήσαμε δiν κ~νομΞ πiσω, ·δεν uποχωροuμε. Ριχνό·

μα.στε μέ το κεq;ά.λι μπροστά., μ' &λπίδα. μιά.ν iνήκουσt'Υ) 'Ύ ίκη, τή συμπλήρωση τij; έπα.•ιά.στα.σ-ης κα.t τ~ χειρσ.φέτ'f)σ'f) τij; προόδου, τ~ν έξόψωσ'f) τοu &.ν

θρώπινοu γένοuς, τi)ν πα.yκόσμιιχ ά.πολύτρωση ~ το πολύ • πολι) νέες ' θερ· μοπίιλες.

Ή Γα.λλία. εχει τΥjν ίδια. λα.ϊκ~ ποι6τrιτα. με τήν Έλλ&;δα. κα.ί τήν Ί

:α.λ!α., ιiθηναϊκij στb κiλλσς, ρωμιχϊκ"ή στο μεγαλείο. Κι' ά.κόμα. είνα.ι κrι.λ-ή,

οίνετα.~. 'Έχει αuχν6τεριχ ά.π? τοuς &λλοuς λιχοuς δείξει &ψοσίωαη κιχt α.ότο

θυσία. .

Μόνο ποu α.ύτ"ή τη διά.θεc"f) ίιπά.ρχουν στιγμές ποί.ι τ~ν έyκα.τrιλείπει. Ή

Γα.λλία. ~χει τίς μεταπτι:jσεις της στόν όλιqμό κα.ί οί ίδέες πσu σκοτώνουν α.δτόν τον ~ξοχο &γκέ:ραλο, δε θυμίζουν τίποτε &πδ -:δ γα.λλικο μεγα.λείο, &.πλώς

εχοuy τίς 8ια.στά.σεις τοu Μισούρι ·Fι τ!)ς Νότια.; Κιχρολ ίνα.ς.

τι πρέπει νά. γίνει;

Ό γίyσ..ς παριστάνει τδ νά.νο . Ή τερά.στια. σέ ίδέες Γα.λλία. lχε ι κα.ί τ!ς

μικρότητές της. Αδτο ε!να.ι δλο.

Κα.μμιά.ν &.ντίρρηαη δ! ι-ιποροuμε ν~χοι.ι.ε. Οε λα.οl, δπως τ' &.στριχ, ! χοuν 8ικα.!ωμα. στ~ν περιοδικ~ lκλειψη. Κι' α.uτδ δέν ε!να.ι κα.κό, μl τ~ν προu-

934

πόθεση 8τι θ~ ξιχv~pθει τ~ φως. Ή ~κλειΦ'ΥΙ νσ. μ~ν ~κτροcπεϊ σέ μόνιμη νu

χτοc. Α'όy~ καί &ν&:στασ'Υ) ε!ναι σuνώνuμrι. . Δέν πρέπει έν ονόματι της έπιστροφijς στή λογική, ο{ μεγά.λοι λα.οί ν~

πpοχωρeιuν τόσο πολlι στον κιχτήψοpο προς τα. πίσω. Ή uλ'Υ) uπά.ρχει, ij στιγμΥj ·)πά,pχει, τ?ι. συμφέροντα ύπά.ρχeιuν, ~ κοιλι~ δπά.ρχει, &.λλ~ σέ κιχμμια. πε

ρίτ:τωση ο[ ένέpγειές μrχς οέ μποροuν να. καθοοrιγοuντrχι μόνο &πο την Υ.Οι

i.ι&:. Ή r.pόσκαψη ζω.Υ.ι ~χzι τ~ 8ικα.ιJψιχτά. τ'Υ); &.νrι.πα.λλοτρίωτα. , τb πα.ραοε

zόμ(Χστε, ιiλΗ καl rι δια.pκ~~ ζω~ έχει τα. δικά. της. Tb ν' &.νέ6~ ι κα.νε l ς

ψηλά. κα.! Υ~ στέκΕtQ'.t κεί συνέχεια., ΟΖ σημαίνει δτt οε μπΙJρεί κα.ί να. πέ

':JΖt . Πολλά πιιρσ.~εiγ:ιcι.τα. Ωέπομ~ στ'fιν ίστορlα . 'Έθνος μ.' gνδοξη ίστοpία

:iτ:λιilνει κιχ τ& τό iδ!1:ιt κό κ' δστερι:ι: σπι:ι:pcαρα. στ~ λά.σπη κοιί οέν τοu κοικο

τ-αiνετιχι. ~Αν &ρωτηθεί πω; ιίνεται ν:Χ ~γκιΧταλείψει τό Σωκράτrι καl να. πέ

~zι στο Φά.λστα.φ, &τ:αντ~: Μ' &ρεσοuν ο ί πολιτ:κοl avτρες! Μια. &.κόμσ; λέξη τ:pίν γcψίσομε στή μά.χη.

Μά:χη, ~τ:ω; ιχ·):·fι τ:-,·) δ:riγ6ι.ι.οιστε τt:ψσ., οέν είναι τίτ:'Jτε ~λλο πrχρα. ιiγω

·ι ιιilδ'Υ); σπα:Jμ&; πρός τb 1δα.νικό. Ή πρόr;οος τ:ο •:ι ~μπr;δίζετα.ι εrνα.ι κιχχεχτική,

7.ρω'j'ΥJ!Ιiνη, Ύ,' ~χε~ κ&:-;ι -;{o;'JtEς τp~yικες επι/.'Ι)ψiες . Ή ιiριi}στια. IXU":~ τοjjς

r.ρι:.6~-:.·J, οr;λα .. δή 6 z:ι:ρύλ~-:.; πόλεμ~ς. &πο &.νά.γκη &.να.κα.":εύτψε στην ιστο

ρ(.χ μq.ς, Ε!·;α.ι μιχ 7.π6 τl ; &πα.ίσιες χα( μοιραίε~ φpά.σ~ιι;, πρ&ξ'Υ/ καl Sι&;λειμ.

ιι~ μα.ζί, τοu δρ~μα.τ'Jς εκ~(γο•; , ΠIJU ή uπόflεσίς τω είναι ενας κολα.σμ~νος τΥjς

κDtvων!cι. ;, κί' δ ά.ληθιν6ς τοu τ1-;λο;, είνα.ι Πρό,δος.

Τό 6t6λίο α.uτό, ιiπό τΥjν .;.ρχή ίίΙς το τέλος , στο σUνολο κα.!. στtς λεπτομέρειές '"''J, 6π~ιεσ8fjπ-:ϊτ~ Y.t' 'J.y ~!να:ι l)t Π!1.pψ6ιiσεις τοΙJ, OL Εξα.φέσεtς Κl1.t

.-:.[ αδυναμί~ς τοuς, εΙναι Ύι κίνησις τοσ κακοΟ τ:pος τό καλό, τοu ~θικοu προς

-;ο δ!κcι:ιο , τοσ ψεu-;ικοu πp(;:; τό ι7.ληθινό , τijς νύχτα.ς πρός τ-ην Υjμέpα, τΥjς

i)ρεξης πρδ; τή σuνεί8ηση, της σιχπiλα.ς προς τή ζωή, τη; κτψωδία.ς πρός

τό κ<χΟήτ.ι:ιν, τiΊ; κόλα.σης πρ6; τδν πα.pάδεισο, τοu &οrι προς τον oupα.v6.

Άψετηp!α., ή ϋλη . Τέρμα., iι ψ•Jχή. ')Όpα. στ'i)ν aρχή, !ΧγyελΙJς στο τέλος.

935

ΚΑ'

ΟΙ HPQE~

Ή σιiλπιyγα. χτuπ-ησε έπίθεση.

·π εφοδος ~τα.ν καταιγίδα. 'Από ~ή νύχτα. f'.!χι:χ.ν περιζάJσει το δ86ψρσι.ηJ.Ι)\

iθόρu6ι:χ., δπως iκείvο τό ιιεγιiλο ψίοι, δ σuσψ:γκτήρα.ς δ Β61)\;. τΗpθ$ +ι ι~φα.

ν& ψ!)Ινερωθοuν στο ψώ; της ήμέρα.ς με ιlχρά:t'Ι)τ'Ι) δρμ~.

'ΙσχupΎj φάλα.yγα. πεζικοσ μα.ζl μ' έθνι:ιψροuροός, πσι.ροuσι&.στηκε ξα.~

νικ~ στο δρ6ιιο -φοχιiοψ 1.1.έ σliλπιγyες κα.ί tόμποινα., ,.~.ε τοός σχα.πα.νείς μπρο

στά, προχώι:-ησΞ &κ&θεχτη μ' έφόπλοu λόγχ-η ϊσα. πάνω στό δδόψραγμα..

·ο τοίχος κρα.τοuσε κα.λά. .

οι όπερα.σπιστές πuροοολοu-:;α.v ροιγοα.ία., κόκκινη φλ6yα. σχημα.τιζότα.ν

πάνω crτo δδόφρα.γμα.. Άλλά ·ή έπίθεση !γινε με τόσ-η μα.νίιχ, ώστε ο! στρα.

τιιί)τες 6ρέθ-ηκα.v &.στpα.πιαία πciνω στό δ06ψρσι.γμα.. οι επα.να.στιiτες τοός &πέ

κροuσα.ν, δπω; τi λιοντά.ρια. το ι)ς σκuλοtις κοιί σε μιά. στιyμή &ργότερα., το

δΜφρα.γμα. ξα.να.φ&ν-ηκε μα.uρο καί φο6ερό, δπως ό 6ροcχος ~πο τούς ~ψροuς

τ'ί)ς θά.λιχσσα.ς.

Ή ψliλα.γγα., &.ψοσ &.να.γκliστηκε ν& όποχωρijσει, &ναδιπλώθrικε μέσα.

στό ορ6μο χα.t ιiκ&λuπτη κιχi ψο6ερij, σ.πά.ντφε με πuχνα. πuρά..

Ό δρόμος στρώpηκε &πό πτιί>μα.τα.. το δδ6φρα.γμα. ε!χε &.πο τ~ν μι&ν

δ.κρη τόν Έvζολωρ& κ:' &πό τήν &λλη τόν Μ&.ριο. Ό Ένζολωράς; ~τα.ν κα.λ&

προψuλα.γμέvος;, πίσω d.π6 μερικές πέτρες κατιΧλληλα. τι;ποθετrιμένες , τρεϊς

στριχτιωτες ~πεσαv χά.τω ιiπ9 τδ τα.μπ-:;όpι -:~v. χωplς ~~ν ν& τbν &.ντικρόσοuν.

Ό Μ&.ριος πολεμοuσε έντελώς &κ&.λuπτος . ·ο μισος ~ογιχινε πά.vίιJ &πό το δΜ

φρα.γμα.. Δεν 6r.:ciρχει άσωτος, τόσο ciκριΧτητα. σπά:cα.λος , 1.\σο δ τσιγκοόνης

δτα.ν ciψηνιά.σ~ι, κα.ι οέv ότ;ιiρyει &.ντρα.ς τόσο φο6ερος στ~ μά.χ'Ι), δσο δ δνει

ροπ6λος. Ό Μ&.pιοζ 6pισκ6τcιν σ' έ'!Ι.είVΥ) τ'Υj μιiχ-η, δπω' μέσα: σέ δνειρο. 'Έδι

νε τi)v έvτύπωσrι ψα.ντιiσμα:τος ποu πuρο6ολετ.

Οι σψα.ϊρες των πολιορκημέ-..ων τ-ελε1ωνα:ν. 'Έμεινα.ν 15μως &vεξιiντλ-ητες

οί ε1ρωνείες τοuς. Μέσα σ' έκείνη τiι κιχτα.ιγ1δα: τοu θα:νιiτοu γελοuσα.ν.

Ό Κοuρψεριiκ ~τα:ν χωρtς κα.πέλο~ - τι τδκα.νες το κσ.πέλο σοu; τον ρώτησε δ 'Αετό;;.

·ο Κοuρφερά.κ &ποκpίθηκε.

----Μοϋ τδ πfjρα.ν, &.δελφέ μοu, μέ τίς κα.νονιές .

'Ή lλεγα.ν λ6yια. περ~φα.να. '!l.α.l ά.γαvακτησμέvα..

-Είδες! φώvα.ξε με πικρία. δ Φεγύ, οέν ξέροuν τί κά.νοuv α.•)τοl ο!

&νθρωποι, (κι' ιiνά.φερε όν6μ.α.τα., όν6μ.α.τα. γνωστά:, διά:σrιμσ. κσ.t μιiλιστα. με-

936

ρικσt ιiπό τ~ μεγά.λη στρσιτιχ τοσ Ν~πολέοντα) μάς έ8ωσα.ν τό λόγο τijς τι

μής τοuς , t'Juς θεωρο•)σα.με στρσιτηγοuς μσις κσι.ί ι.ι.ιΧς έγκ~τέλειψ~ν!

Κα.ί δ Κομπεψέρ &πά.ντr;σε, χα.μογελώ•Jτα.ς.

Ίπά.ρχοuν άνθρωποι πού uπολοy(ζοuν το λόγο τ'Υ)ς τιμi)ς, δσο ίιπολογl

ζει κα.νείς τ' ά.στέριΙΧ, ά.πό πολύ μα.κριιi.

01 στρσιτιώτες ε!χα.ν τόν &.ριθμό, οί έπΙΧνα.στά.τες τ~ θέση. Κερσι.uνο6ι::ι).οuσαν τούς στρα.τιιίJtες, &.λΗ lμπσι.ιν:χ.ν στό οpόμο νέες δuνάμ.ειc Χllt ΠΙΧpCι.

τή 6ροχ'ή ά.πο τlς σφΙΧίρες t6Jv ύπερα.σπιστG>ν, ζuyωνσιν κ' εσψιγγΙΧν &.δuσ<iΙ

π-ητα. το δδόφρ~γμσι.

Ο! έπιθέσεις ήτα.ν &.λλεπιΗληλες. 'Π ψρίκη κα.t δ χΙΧλΜμός μεγά.λωναν.

Κσιί τότε ξέσπΜε, πά.νω σ' έκείνον το σωρό τίς πέτρες, σ' σιuτήν τήν όδb τi)ς Κllννσι6ίδσις , πιΧλη ι7.ξισι τρωικοϋ τείχοΙJς. Οί &φα.νισμένοι έκείνοι

άντρες ά.πο τον κόπο, &.πb τήν &.Uπνία., &.πο τήν πείνα., πού οέν εrχΙΧν ΠΙΧpά.

μερικeς σψα.ίρες νχ ρίξοuν ά.κόμα, ολοι σχεδόν τρσιuμσιτισμένοι, με τό κεψά.λ ι

i) το μπρά.τσο δεμένο μέ κ~ ποιο 6ρωμικο κοuρέλι, μ.έ τά. ροΟχΙΧ γεμά.τα. τρόπε ς

κσιί σιϊμ.α.τα., μ~λις δπλισμέvοι ιιε πα.λιοτοuψεκα. κα.ί ψα.γωμ.ένα. σπσ.θιά., εγινσ.ν

Τιτaνες. Δέκα. ψ-:; pkς 1tκσινα.ν eπίθεση , δέκΙΧ φσpές &.νέ6ψιχν πά.νω στό δδ6-

φρ(Χγμα., ιΗλΔ: ν& το π&.ρι;,•Jν δε μπ6p~σσ.ν .

Άπίθα.νο ψσ.ινότΙΧν το &.νθpιiJπινο σχijμσι, οί μ.α.χητέ; &.να.ψλέyοντΙΧν, το

θέαμα. ~τσιν ψο6ερό γ(}, βλέπει~ νi περιφέρονται μέσα. σ' έκείνaν τbν κόκκινο

κα.πνό eι! φλόγε;, σα.ν σα.λα.μά.ντρες.

Πσιρσιλείποuμε τήν περιγραφή τιiJν δισ.δοχικιi>ν σκηνG>ν τοu μεyσ.λειιίJδι

κοu αuτι;ιu ά.νθρωπομ.α.κελιοϋ. Μόνο · ή έπι:ιποιtΙΧ εχει δικσ.ίωμΙΧ να. γεμίσει Μ-

8εκΙΧ χιλιάδες ατίχοuς &.πό μια. μά.χη.

Πολψοuσσιν σGη.ισι μ.έ σGΙμ.α, μ.έ πιστόλια., μέ ξίφη, μ1 γροθιές , &πb ΨrιλιΧ,

~πο κά.τω, &.πb πα.ντοu, &πb τίς σκεπeς τG>ν σπιτιιϊ>ν, ~πο τά. πΙΧρ&.θuρα. τοu

καπrιλείοu, ά.πο τούς φεγγίτες τοu ύπογείο•J, ~ποu γλόστρισα.ν μερικeιl έπΙΧ

νσιστ&τες.

ΤΗτα.ν ενας πρός &ξ~ν-:σι . Ή πρόσοψη της Κορίνθοu ιγιvε ά.πΙΧ(σιο ερεί

πιο, τό πσιριΧθuρο, χτuπημέvο &.πb τ?J, μυδράλια., ε!χε χά.σει κσιί τζά.μια. κ~t πα.ρα.θuρόψuλλα. κ' [yιν~ οcμοpψΎJ τρόπσι, Όοuλωμένη δπως, δπως με πέτρες.

Ό Άετbς ν~κρό;. Ό Φεγύ νεκρός. Ό Κοuρφερ~κ νεκρός. Ό Κομπεψέρ

τρuπημένος με λόγχη σε τρ(α. μsρη τοu στ~θοuς, τή στιyμ~ πο•) σ~κωνε ά.πό

κά.τω Ενα.ν πληγω1ιένο στρα.τιώτη, μόλις πρόλΙΧ6: να. κοιτά.ξει προς τον ο•)ρανό

κΙΧl ξεψύχησε.

Ό Μάριος, πο1) ΠQλεμοΟαc. &.διά.κοπα. , είχε τόσα. τpα.όμ.α.τσι, tδισ.(τι::pα στό

κεφ&.λι, ώστε τό πρόσωπό τΙJΙJ δέ ψσ.ινότσ.ν &.πό τα. ΙΧ!μΙΧτΙΧ, νόμιζε κανεlς πιhς

τδχε οέσει μέ κόκκι•JΟ μΙΧνtΥjλt.

Μόνον δ Ένζολωρα.ς ~μειvε άτρωτος. 'Όσες φορε; δεν ε!χε δπλο , &πλωνε

τό χέρι τοu 8εξια ~ &.ριστερά κα.l δποιος έπα.νσιστ<iτης τUχα.ινε τοu6α.ζε O'tQ

937

χέρι ?,τι εορισκε πρόχειρο. Τέσσερα. σπα.θι~ είχε πά.ρει κα.t κρα.τοuσε eνα. κομ· μιiτι &.πb -::ό τέτα.ρτο.

Ό Έyζολωράς είχε σπά.σει τό τέτα.ρτο σπα.θι, ενα. πα.ρα.πά.νω &.πό τόν

Φρ~γκ!σκο Α' στΥj μ.ά.χ'Υj της Μα.ριvιά.v στ~ 1815. Μα.χ6τα.ν οπως ο1 ~ρωες τοϋ Όμ~ροu.

Στ& δικά μα.ς ποt~μα.τα., στοίις &θλοuς, ό Έσπλαvτιάν ρίχνεται όρy'f)·

σμέvα. μ' gy~ γuα.λιστεpό π~λέκu, έv'-vτια. σ1ό γίγαντα. μα.pκψΗο Σ6α.vτψ.πόρ,

ποu, &μuν6μενο; τοu έκσψενcονίζει πέρες, γκρ9ίζοντοcς .&πb τά. θεμέλια. πuρ

γοuς. Στtς πα.λιές μ.α.ς τοιχοyρα.ψίες εικονίζονται δuό δοuκες, τοu Bouρ6ιl>v κoct τ'Υίς Βρετιiνης, μέ τί; πα.νοπλίες τοuς , μέ τά. ο!κόσημιi τοuς, εψιπποuς, vά.

πλφιά.ζοuv ό εvα.ς τbv &λλοv μέ τά σπα.θιά. ίιψωμένα., σιδερ6φρα.κτaι, μ.έ πρr;

σωπ(οες σιδερένιες, μέ γά.ντι:χ. κα.ί ΙJ.πότες σι8ερέvιες, δ [νσ.ς στολισμένος μέ

zρμίνα., δ &λλος μέ πολuπτuχ" κα.l bα.puσ~μ:χ.ντ" yα.λά.ζιο μα.νοuα.. Μέ τb λιοντάρι ά.vά.μεσα. στά κέρατα πιu σ:έμοcτος δ Rρετόvο;, μ' εvα.v τερά.σ:ιο κρίνο

πά.νω στb κρα.vίο τοu δ Β-:ιuρ6όvος. 'Αλλ' ' ' ' ' t: ' "'' • ' ' ' • ~ ' α. για να εισα.ι εc,α.ισιο;, r;εv εινα.ι απα.ρα.ιτητο να. ψορα.ς c;ιοuκικη

περικεψα.λα.ία., fι οπως δ Φιλέσ.ς, δ Πα.τέpα.ς τοu Πολuδά.μ.αντα, ν&χεις φέρει

ά.πό τΥ)ν Έψuρη λαμπρrι πα.νοπλία., δuψο τ'Ju Εόρ!ποu. 'Αρκεί νά. δίνεις τη

ζω-ή σοu yιχ τις tδέες σοu, γι& τις &.ρχές σοu.

Πά.ρτε εναν σψχτιώτη , δποιονδ~ποτε, με τ'ήν ξιφολόγχη κρεμασμένη στό

πλεuρ6, ποu περιτριγυρίζει, τlς πα.ρα.μά.νες στbν κ'Υίπο τοϋ Λοuξψbοόργοu,

κα.t ενο:ν νεα.ρό φoιtYJ":YJ με χλωμό πρόσωπο, ποu είναι σκuμένος πά.νω σ' ενο:

&.να.τψικb δργα.νο, ποu κό6ει τά. γένεια. τοu μέ τό ψα.λίδι, κα.t 6ά.λτε τοuς ά.v ·

τιμέτωποu; σ' ενα. στενό .:η σ' ενα. &.διέξοδο , έμπνεϋστε τοuς τ~ν 18έα. τοu

κα.θijκοντος, &.ψήστε τους Υ~ πολεμijσοuν δ Ενα.ς γι~ το tοα.νικό τοu, δ &λλος

γιά. τί σημ.α.ία. τοu, με τήν πεποίθηση πιά. :td); κι' οι οuό μιiχοντα.ι γιά. τ~v

πατρίδα. τοuς. Ή πάλη θ& εΙναι yιyά.ντια κιχι 'ή Μνοcμ.rι, πάνω στb τεράστιο

α.ότό έπικο πεο[ο, πού σπα.pά.σσετα.ι fι &vθρωπότητα, τοϋ χλωμοϋ ψοιτητάκοu

κα.ι τοu &πλοu φο:ντά.ροu, γίνεται δμοια. με τΥ)ν δόνα.μη τοu Μεyο:ρuωνα., τοu

Βα.σιλιi τf)ς Λuκεία.ς, δτα.ν σφίγγει τόν ισόθεο Αίιχντιχ.

988

ΚΒ'

ΒΗΜΑ ΠΡΟ! ΒΗΜΑ

Άφοu oev lμεινα.ν πιά &.vά.μ.εσα. στοuς ζωντα.νοuς, &λλοι &ρχ'Υ)γοl, έκτbς

~πό τόν Ένζολωρ~ κα.t τόν ΜιΧpιο, δ ενα.ς στΥ]ν μια iiκp'Y) τοu δδοφράγμα.τος

κι' δ ~λλ(Ις στ~ν ~λλη, τό κέντρο , ποu τόσες ώρες όπερα.σ ίζοντΙΧν δ Κουρψε

ρά.κ, δ Ζολό, δ 'Αετός, δ Φεγιj κα.l δ Κομπεφέp, λόγισε.

ΤιΧ ΚΙΧVόνιΙΧ δεν είχα.ν γκρεμίσει το δοόψpα.yμα., ~λλcΧ στΥj μέσ'Υ) χα.μήλω

σα.ν λίγο την κοpφ~ του κα.l τά χα.λά.σμΜα. ποu lπεσα.ν μέσα. κ' lξω, σχημ.ιΧτισα.ν σωροuς ποu διευκόλυναν την iνά6α.ση.

Ό στρα.τός τότε !κα.νε τήν τελευτΙΧ.ία. έπίθεσ'Υ), ποu έπt τέλους πέτυχε.

Οί έπα.νιχ.στ&τες ποίι όπερά.σπιζΙΧν το κέντρο τοu δοοψρά.γμ.ιχ,τος, μ.προστ&

στό πλΎ)θος τίς ξιφολόγχες, uποχιίψησα.ν άτακτα..

Τότε , δ σκοτε:νός !ρωτα.ς της ζωijς ξuπνφε σε μερικοuς. Σ'Υ)μιχδευόμενοι

ά.πο κείνο το Οά.σος τώ'~ τουφεκιών, Mv ήθελι-tν πιά. νά πεθιΧvουν. 'Υπ&:ρχει

μιιi στιγμη ποu τό α.ϊσθrι~.ι.α τ'ij; α.uτΙ"Jσυντήρr;σrις ξεσπ& σε οupλια.χτά κιχ!

ξα.να.πι-tρουσιάζετα.ι στbν &νθpωπο τό κτήνος.

Στ~ριξιχν τίς πλά:τεζ τους στον τοίχο τοu ψηλοu σπιτιοu, ποu στο πι-tρά.θυρό

του 6ρισκότα.ν νεκρός δ θupωρ.Jς. Τό σπίτι μποροΟσε ν~ τοuς σώσει. Πρtν εϊσχω

p~σει δ στρα.τbς aτb έσωτερικb τοσ δSοψράγιια.τος, όπijρχε χρόνος ν' ιiνοlξει

μιά. πόρτα στοuς δυστυχισμένους Ε:κείνους . Πίσω &.π' α.uτο το σπίτι uπ'Υ)pχιχν

δρόμοι, aπό τοuς fιποίους μ.ποpοΟσrχν νδ:. φuγου·J . Χτιjπφα.ν, χτuπφα.ν ιiπελ

πισμένα., παρακάλεσαν, κα.νένα.ς: δέν &νοιξε . Άπc το πα.ράθυpο τοu τρίτου πα.

τώμα.τος τοι)ς κοί:α.ζε :δ νεκρό κεφάλι τοu θυρωροu.

Άλλα. δ Ένζολωράς κα.ί δ Μά.ριος μα.ζt μ' έψτά, δχτω &λλους, δρμφιχν

YcX τοuς; πpοστα.τέψουν.

Ό Ένζολωροcς ψώνα.ξε στοu; στρα.τιωτες : -Μη ~ροχωρείτε ! nΕνα; ά.ξιωιια.τικός δέν θέλφε να. όπα.κοuσει, δ Ένζολωράς τόν σκό

τωσε. Εfχε τllipι:1. στηριγμένες τtς πλά.τες του στον τοίχο τ1)ς Κορίνθου κα.t μέ

τό σπιχθ! στο εvιχ χέρι , τ~ν κα.pα.μπίνα. στο &λλο έμπόοιζε τοuς; στρι-tτιώτες να.

μποuν στfιv Κόρινθο.

Φώνιχξε στοuς &.πελπισμ.ένους.

- Μιά. μόνο πόρτα. Δπά.pχει &.νοιχτ~. Αότ~ έ8ώ.

Κα.ι σκεπά.ζοντάς τους με το σ<ί>μιχ του, πολεμιόντα.ς α.uτος μ.ονά.χος &vά.ν

τια σ' εvα. τάηια., τοuς lδιύσε καιρό ν& περ&σουν πίσω του. "Ωριιησα.ν τότε

8λοι έκεί. Χpησιμοτ:οιοuσε τώρα. την κα.ρι-tμπίνα. του σάν ρ6πα.λο, χτuπώντας

οεξιά. κι' ά.ριστερά. τtς λόγχες κιχt μπηκε τΕλε•;τιχίος; .

939

Τότε ~γινε πιiλ'Ι) σκλ'Ι)p'ή. Οί στρατιώτες προσπαθούσαν να μπουν, οί ~πι:ινα.στ~τες ιiγωνlζοντα.ν vά. τοtις έμποδίσοuv. Ή πόρτα. ~κλεισε μέ τόση δρμ'ή,

ποu ~κοψε τά δά.χτuλα. ~;bς στρα.τιώτrι, ποu οeν πρόλα.Gε ν~ τ~ τρα.G~ξει.

·ο Μάριος εμεινε εξω. Μιά. σφα.(ρα τόν είχε χτυπ'ήσει στό σ6έρκο. ~Επεσε μισοπe:θιχμέvος. Μέσα. στ-ή λιποθuμία. τοu, μ.έ •ά. μ!Χ.τια. κλειστ!Χ., lνοιωσε ένα.

χέρι νa τ~ν πιάνει καί, μόλι; πρόλα.6ε ν& υεφτe:ί, μα.ζί μ~ την ά.νάμνησ'Ι)

της Τιτ(κα.ς :

- Πι&.στrικα. α.ίχμ&.λωτος. θά. με τοuψεκ!σοuν.

ΊΟ ιδιο σκέφτ'Ι)κε κι' δ Ένζολωριi,, δτα.ν εlδ! δτι δ Μάριος lμειvε ~ζω. ΆλλΟ: δ κα.θένα.ς 6ρισκότα.ν στη στιγμΥj έκείνη . ποu μόλις εrχε κα.ιρό ν& σχεψτe:r γιb. τΥ) δικΥ) τοu uπιχρξ'1), Yj πιό σωστ&, γι&. τό 8ικ6 τοu θάνιχτο .

οι στρα.τιώτες ~τα.v έξα.γριωμένοι, πρώτα. ιiπό τόv θ&.vιχτο τοQ λοχία. κα.t δεότερο, πιό ολέθριο, ιiπό τtς δια.Μσεις ιiνά.μεσιi τοuς, δτι ot έπα.να.στά.τες ά.κρωτηρι&.ζοuν τοuς ιχ1χμ!Χ.λωτοuς στρατιώτες κα.l δτι ιιέσα. στό κα.πηλείο όπήpχα.ν

πτώματα α[χμαλώτων &.ποκεφαλισμένα. Τέτοιες ψεuτικες 8ια86σεις είναι συνι

θισμένο φα.ινόμενο στούς έμψuλίοuς πολέμοuς.

Άφοu κλείσψε κα.λά ~ πόρτα., δ Ένζολωρ&ς ε!πε στοδς &λλοuς.

-Άκρι6α. θα. ποuλ 'ήσουμε τij ζω-ή μας !

'Έπειτα. πλησ!α.σε στό τρα.πέζι, δποu ε!χα.v ξα.πλώσει το γέρο - 6οιοδ: κα.ί τό Γα.Gρι&.. Κ&.τω ά.πδ τδ σ&.Gα.νο οια.κρίνοντιχν -::ά. κορμιά: τοuς. nΕνα. χέρι

!6γο:ινε &.πό τό κάλuμα. κα.ι κpεμότο:ν πρός τη γη. 'Ήτα.ν τό χέρι τοu γέρο -Goιori.

Ό Ένζολωρ.Χς εσκuψε κα.i φlλφε τό σε6ά.σμιο έκείνο χέρι , δπω; την

προηyοuμεν'Ι) ε!χε &.σπαστεί το μέτωπο.

Αοτ?ι. τ?ι. οuό ψιλ~tια.τα. fιτα.v τ& μόνα., ποu δ νέο~ α.ότ~ς ~οωσε πaτέ

στη ζωή τοu.

Μέ λ!yσ~ λόγια. τό δSόψρ(ηι.ι.α. riγωv(στ'7κε σά.v &λλη πόλη της &.ρχσ~lσ~ς

θ~6ας:. Τό καπηλείο ά.ντιστ&.θψε 3πως &.ντιστεκ6ταν κάθε σπίτι τrjς Σαρα

yόσσας κατα. τοΟ στρ:χτοο τοο Ναπολέοντα. Οί τέτοιες ά.ντιστά.σεις είναι ιχύτο

σχέοιες κα.t δλο πείσμα.. Δέχονται μέ προθuμ(~ τό θ&ν~το, cpτ!Χ.νει να. σ-~οτώ

σοuν κι' αύτοι. 'Ότα.ν δ Γά.λλος στρατηγός Σοuσέ φωνάζει στην Σαραyόσσα.:

«Πα.ρα.δοθήτε», δ !σπ~vδς στρα.πιrbς Πα.ψα.λόξ riποκρ!vετοιι: <<Μ:ε,α. τα. κα.

νόνιιχ ~χομε τet μιχχιχlριιχ».

Κο:τα. τ~ν έπ!θεση κο:τα. τοΟ κο:πηλείοu τi)ς κuρά. • Λuκο:ινο:ς, οί ά.μuνό· μενοι χρησιμοποίησαν τ& πά:ντσ~ Άπό τά. πα.ρ&:θuρ~ κα.l &.πό τη στέy'1) lπεψτα.ν

6ρaχ~ af πέτρες και τσ&:κιζιχν κα.ι ~ρέθιζαν τοuζ στρα.τιώτες, ο1 σφαίρες: ~πε

φτ<Χν ά.πδ παντοu, ά.πδ τδ όπόγειο, ά.πδ τ& πατώμα.τα., ιiπδ τ(ς στέγες. Κι' δτιχν ~ πόρτα. τοu 1σογε(οu όποχώρησε στb. ψρενιιχσι.ι.ένα. χτuπ~μα.τιχ · τών στρατιωτών, rι ά.λλ'ηλοεξόντωσ'Ι) συνεχίστ'r)κε.

·π QΚ~λιχ ποu δοηγοuσε &.πο •ο ισόγειο στα. πιχτώμοιτα., κομμένη μ.έ το

940

'tσεκοόρ:, εrχε πέσει κά.τω στ"ήν αϊθοuσα, δποu μερικοί άπό τοuζ πλrιγωμένοuς ξεψuχοuσ(Χy , 01 ~λλοι, 8σοι ε!χ(Χy γλυτώσει ορ(σκοντα.ν &πά.yω, κι' ιiπο κεί,

ά.πό τ'ijν τρuπα της σκά.λα.ς, πuρ~6ολι:;uσα.ν πάνω στιλς στριΧτιώτες, ποu εlσωρ

μοuσα.ν μποuλοόκιοι, μποuλοόκιι;,. Πupοοολοuσα.ν ξοδεuοντα.ς τά τελεuτα.ία. τοuς

ψuσlγγια..

aΟτα.ν τάκα.ψα.ν κι' α.uτ& κα.l δ€ν εμzινz Πlct . στο>)ς δzινοuς ΕΚεiνους ~γω

vιιπές, οuτε σψα.lρα., οuτε μπα.ροuτι, θ.ρπα.ξοιν ιir.ό οuό μποτίλιες ποu μ' έντο

λ~ τοu Ένζ~λωρ&. είχα.ν :ρuλιiξει ιiπά.νω κα.! μ' α.uτές χτυποuσα.ν τα. κεψ&:.λια.

'tών στρα.τ:ωτιί>ν, ποu προσα.πθοίίσοιν ν' ά.νε6οu•ι. Οί μπ~τίλιες ~τα.ν γεμ.ά.τες

με θειϊκb οξύ.

Οί πupο6ολισμοί tG>ν πολιeιρκΥ)tι7,Υ, πα.ρ~ τ~ν &.ντlατα.αη τί;>ν ,lμ.uνομ.~νων,

rjτα.ν ψοv:Υ.οί. Σε λίγο, ο! άκρες τ'ijς τpuπα.ς έκείνrις, στολίστrικα.ν με νεκρχ

κεψά.λια., &πb τ~ όποία. κuλοuσ:;; &.χνιστό α.tμα..

Χαλασμός ιiπερίγpcχπτος, δ καπνός &πό τ!ς τοuψεκιές, κλεισμένος στ~ν

α.ιθοuσοι, &πλωνε σκοτciΒι πi·ιω σ' α.uτΎJν τ'ijν πciλ'f). Δεν uπά.ρχι:;uν λόγια νχ

έχφρά.σοuν τ"fι φρίκη, δτιχν φτά.σzι σ' ιχuτb τό σημείο. 'Όλοι οιu'tοί οεν ήτοιv πι~

άνθρωποι μέσα σ' zκείνη τYjv κ6λιιση, οi\τε γ1γιχντες πολεμώντα.ς κολοσούς.

Δα.ίμ.ο·;ε; &ξορμ.οuσα.ν κα.l ψα.ντ&:.σμ.α.τα. &.ιιuνοντα.ν.

τΗτα.ν τεριχτώδης fιρωισμ.ός.

941

ΚΙ"

ΟΡΕΣΤΗΣ ΝΗΦΑΛΙΟΣ ΚΑΙ Γ1Υ ΛΑΔΗΣ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟΣ

Τέl,ο;, uστ~ρ~ aπό προσπά.θε:ες κ~ί θuσίες, μ~ν:α.σμέ•;οι ό:lσ6ά.λα.νε στ~ν

&.πά.νω ιχ(θο•JσΙΧ. 'Εκεί 6ρήκιχν μόνο gyιxy ζωντιχνο, τον Ένζολωρά.. χωρίς σψιχί

ρες, χωρίς ξίφος. Κρα.τοuσε ατό χέρι τοu τ~ν κάννη τi)ς κα.ρα.μπ ίν~ς τοu, τό

κον-.ά.κ: ε!zε σπά.σει στ~ κεψά.λ:α. τ<ί)Υ σψχ-;:ω-;ών, ποu προaπΙΧθοΟσΙΧΥ ν' ~νέ-

6οuν. 'Έ6ιχλε τό τρrχπέζι τοu μπιλιά.ροοu &vά.ιιεσ~ στοίις στρrχτιώτε; κιχl aτόν

rδιο, τρα.6ijχτηκε στ~ γωνιi τi); α.ίθοuσα.ς, κα.t κεί, μέ τό σίδερο στο χέρι,

στά.θψ.ε aπειλητικός κα.ί πψljψα.νος, wστz δzν τόλμησα.ν νά. πέσοuν πά.νω τοu

&.μέσως. Μι& φωνΥ) &.κοtίστηκε : - Λότος ε!να.ι δ iρχηγ~ς τΟ'Jς . Λότος σκότωσz τον iζιωμα.τικό. Κιχλa

είνα.ι εκεί ποu ορίσκετα.ι . 'Επί τόπeιu ν& τοuψεκιστεί.

- Πuροοολείστε, είπε δ 'Ε·Ιζολωρά.ς.

Κα.ί πετώντα.ς τ'ήν κά.ννη τ'f); κ!Χpα.ι ιπίνα.ς τοu, στα.uρωσε τά. χέρια. κιχί

πpότzινz τό στήθας τοu.

Ή γεννιχι6τrιτα. ΙΧ~τ6)v πο-'ι α.ψηι:ροϋν τb θά.vιχτο, σuγκιvεί πά.vτοτε τον

aνΟρωπο. 'Ότα.ν δ Ένζολωρi; σ:α.upωσε τχ χέρια. κα.ί στά.θηκε σ~μ.νά. κα.ί

περr'ιψrχνrχ, περιμένοvτ~ς τον θά.v(l.>':l, ολος δ θόρu6ας κόπα.σε aπότtιμα., κα.t

στην α.(θοuσ~ &.πλι:>θηκz νεκρικΥ) σιγ~ .

Νόμιζε κιχ·ιεlς &τι 6 aοτ.λος Ένζολωρά.; μέ τb :iπε:λητικb μεγα.λείο, σκέπα.::ιε το θ6ρu6ο κσ.ί δτι μόνο μ& τ~y &πιοολrι >Ύ';; ηρφης μιχτιiς του, δ νεα.ρος

α.uτός, δ μ~νσ; ζωντα.νός ίό; έκεί'ΙΥJ :"ij στιγμ"ή , δ περijφα.νCίς, κ-χτcφα.τωμένο;,

ώpα.ίο; χ~ι :Χτ:Χρ~χο;, Ιi-ιά.γκο;σε τbν :Χπο;iσισ εκείvο οχλ'J vi τόν εκτελέσει

με σε6σ:σμ6.

Έκε(ηι τη στιγμr; iι όμορ:ρι::i τ!:ΙΙJ, μέσ~ στ·r;ν α.rγλη τi); πεprιφά.νεια.ς

τοu, ελ~ψπε. "!'στερ~ &.πb εiκοσιτέσσερες ψρικτες ώρες, πο\ι πέρet::ιε, ψQtιvό

ti'J.Y aκοupσ:σ:ο; κσ:l &τpωτο;. ΊΌ πρόσωπό :o'J ήτσ:ν ροδοκόκκινο . Αότδν rσως

ΕΥΥΟΟΟσε έ:να.ς μ~ρ,:.ιρσ:; , χ~'α.θέτοντα.ς Ιiργό,ερα. ατό στρα.τοδικείο, δτα.y eλεγε

δτι I 'ψετΙΧξu τώv &π(l.ΥΙΧστα. τώy δπήρχε κ&. ποιος ποu &κοuσΙΧ Υ~ τον ψωνά.ζ-:ιuν

'Απόλλωνα».

'Ένα.; έθνοψuλα.κα.ς, πο!ι σημά.δεuε τbν Ένζολωριi, κα.τέ6σ:σε τό δπλο

λέγοvτetς : «Mou ψetlνετοιι gτι θ?ι σκοτώσω λο:ιuλοόδι» .

Δι~δεκ-χ &ντρες στοιχr'jθηκα.ν στ~ γρ~μμr'j, &πένα.ντι &.πο τόν Ένζολωρ~,

χι' tτοίμσ.σα.ν σιωπηλοι τ~ δπλα. t'luς.

'ΈπειτΙΧ ενΙΧς λοχ(Qtς ψώνιχξε;

- Σκο:ιπεόσetτε!

942

~Περιμένετε, lπενέ6η gνα.ς iξιωμα.τικό;, ?tcιu ~μέσως; γυρ(ζοντιχ.ς πρός

τόν Ένζολωp6. τόν ρώτησε : - Θέλετε να. σ&.ς δέσcιuν τα. μ.&.τια..

-~Οχι.

- Σείς εlστε ποu σΚΙJτώσιχ.τε τόν όπ~ξιωμοcτικό τοu πuρο6ολικοίί;

-Ν~ί.

Λίγο πρίν ε[χε ξuπν~σει . ε πι τέλοuς κα.ί δ Γκρα.ντα.lρ.

Θuμ.&.τα.ι δ ιlνα.γν<ΙJ στης; δτι, δ Γκpα.ντα.ίρ κοιμ6τ~ν ~πό τrιν πpοηyοuμενη

μέρ~ στΥjν &πά.νω α.ίθοuσιχ κιχθισμένος σε μιά. κα.ρέκλιχ, ι.ι.έ τό κεψά.λι γερμt

νο πιiνω σ' έ:νιχ τρα.πέζι.

Έκ~ί είχε μ.είνει μ.έι:ρι τότε νεκρός ~πό τό κριχσί, τοσ άφησα.ν το τpα.

πέζι zπειδΥ) ήτα.ν μ.ικρb κα.ί δεν το&ς χρειιχζ6τα.ν. ~σλες τίς ώρες ποίι μεσο

λιi6ησα.γ εrχε μείνει έκεί &.σά.λεuτος.

Μπροuμητα. πά.νω στο τρα.πέζι, μέ το κεφά.λι ~κοuμπισμένο στά. μπpά.τσα.

κιχί περικυκλωμένος :iπb ποτrιρια., στιiμνες κο:ί ~δεισι: μ.ποuκιΧλια. aπό κρα.σl,

κcιψότα.γ τό 6α.ρύ &κείνο uπvo τ'i'jς tiρκοuδα.ς , ~ τίς 6δέλλα.ς πού χόρτα.σε α.rμα;,

κα.ί οδτε ot πuρο6ολισμοί, ο!Jτε ο[ κα.νονιές, ο/jτε τΟ. 6λ1ιμ.α.τσι πού Ε~LΠ!htΥα.ν

στrι·~ σ.fθοuσα., τον ξuπνοσσα.ν.

Κιiποτε μόνο στοuς Κ!hνcινιοβολισμ.ο:Jς :iπα.ντοσσε μέ κα.νένα. ροχα.λητό. 'Έ

λεγες δτt πzρίμενε νά. τόν 6ρε~ έκεί ή σψα.ίρα. κιχί νά. τον ~πα.λλά.ξει ά.πο τόν

κόπο νά. ξuπν~σει. Γuρω τοu ~1.α.ν πτtί>μα.τα., τίποτε δέν τον €κα.νε νά. ξεχωρίζει

&.π' σι:ότιΧ.

Ό κρότος δέν ξuπν&. το μεθυσμένο, ή σιωπή 13μ.ως τον ξuπνά. τpομα.γμένι:ι.

ΠολλΕ.ς φορΕ.ς πα.ρα.τηρijθηκε α.uτδ το πιχρόοοξο. Το γκρέμισμα. 13λων γό

ρώ του μεγιiλωνε τό·~ έκμη6ενισμ6 του, δ κρότος της γενικης κιχτα.στροφης τόν

να.νούριζε, ένώ ή σιγ"fι ποu έτ..ικριiτησz μ.πpcιστ~ στόν Ένζι:ιλωριi, τον τίνα.ξε

μ.έσ~ στό 6rι.ρίι τοu uπνο. Τό ίδιο γίνεται κα.l μέ τοuς έπι6ιiτει; ποu κοιμ.ι:ιuντοcι μέσ01 σΆ lνα. 1Sχημ01 π-:/ι τρέχει, μ.6λις στα.μα.η'ισει ciπ6τομιχ, ξuπνοlίν.

Ό Γκρα.ντα.lρ τινά.χτηκε /Sρθιος, &πλωσε τΟ. χέρι01, τα.νuθηκε, ~τpιψε τ~

μάτι~ τοu , dνοιξε το στόμα. κα.ί χα.σμοuρijθηκε , κοίτα.ξε γύρω τοu κα.l κα.τιΧ

λα.Sε τ~ν κ01τιiστα.ση.

Ή μέθη, δτα.ν περνά, μοιάζει με πιχρ πέτα.σι.ια. ποίι σκίζετιχι. :Μονομ.ι~ς

.,.~ βλέπει κα.νεtς δλα., δσα. κpu6οντα.ν πίσω. Κα.ί στ'ή μν~μη τοσ μεθΙJσμένοu

ερχοντα.ι &.κα.ρια.ία.. 'Γίποτε 6~ γνώριζε :iπ' δ,τι ~γινε το τελεuτα.ίο ε(κοσιτετριiωρο, κι' δμως, μόλις άνοιζε τά μά.τ ια. τοu, δεν &γνοuσε τίποτε.

Ο ! στρα.τιώτες οέν εtχα.ν οιcικρίνει τό Γκρα.ντα.lρ &ι; τότε, &πειδή Υιτοcν

προσηλωμένοι στ6ν Ένζολωριi, &.λλ7. κ' έπειδή τον ~κρu6ε το μπιλιιiρ οο. Μό

νον δτα.ν δ λοχ(σ.ς έτοιμαζότ!J.ν vi έπανα:λιiοει τή οια.τα.γή:

-- Σκοπεύσα.τε! α.κcιuσα. ν δu·~α.τδ: κοντιi 'tους, μ.ι~ 6ιχp ι~ ciντp:Y:iι φωνή

να. φωνιiζει:

- Ζfι-ω fι 6ημοιφατία.! Κ' iyuJ μαζί της. Εrχ~ σηκωθεί b Γr..ρσ.ντα.ίρ. Ή σ."ίγλ-η δλοu ο:lιτοu -:ou iγώνα, aτόν δποlο δέν πfιpε μέρος , zλα.μψε στ.:ι

βλέμμα. τοu μ~•α.μορψωμέ•ιοu μέθuσrη.

ΦιίJνα.ξε πά.λ~ «Ζήτω ή δημοκρατία., , διά.σχισε την α.lθωσο: με στ::ι.θερ6

6'ijμσ;, κα.t στά.θr1κε μπροστιi στιi δπλα., πλιi( στ!Jν 'Ε-~ζολωρά..

- Χτuπά.τε μ.ε μι~ κσ.t τούς δu6, ψιίJνα.ξ;.

Καl yΙJρίζονας πρ6ς τον Ένζολωρά., τοϊi είπε μέ τρυφερό χα.μόyελο:

-ΔΗ τijν aοειά. σοu .

'(J Ένζολωp~ς πήρε τδ χέρι τοu κα.ί '5σψ~ξ~ μS: μειοίcψσ..

Δεν πp6λο:6ε Υ~ σ6ήσει το χα.μόγελο κcι._i ξέσπcι.σε ή δμι:ιοpι:ιντία. .

'Ο Ένζολωρ~ς τρuπημ.tνο; iπ?ι τίς σψ7.tp~ς, εμ.εινε κα.θηλωμ.ένος στον

τοίχο. Μόνο εκλινε λίγο τό κεψά.λι.

Ό Γκρα.ντα.ίρ, κα.τα.κερα.uνωμέ·ιος, επεσz aτά. πόδια. τοu.

Σέ λ!γες οημές οι στρα.τιώτες είχιχν ιισ.ζέd.>ει κα.l τοuς 'tελεuτ?.ί?uς έπσ.

νσ.στά.τες ποlι είχαν σκ~ψπιστεί στ6 πάνω μέρος τοu σπ:τ ιοu κα.t π-:ιλεμοuσα.ν

οσο είχσ..ν στ" χέρια. τοuς κάποιο δπλeι . 'r~κετ iπά.·ιω, στή σοψίτα. κα.t στη στέ

γη χτuπ ι6ντσ.ν με μ.ιχνίσ. . Τ:Χ πτώμ. α.-;:cι. πετι6ντα.Υ κιΧτω &πό τ:Χ πcι.ριΧθuρcι. κα.ί

τrι σ-:έyη , μερ:κχ ζωντα.'Ιά.. "Ενα.ς έπα.'ΙΜ,ά.tης χ' €.να.; λοyχί:rις, πα.λεuοντσ.ς

θανά.σψ.('Χ. πά.νω στ~ κ~ρ('Χ.μ.!οιrι.. κα.ψrι.κόλισσ.ν στ δ κεyδ χωρ!ς y' σ;ψr'ισει δ έ:

να.; τον &.λλο.

Ό rδιος ιiyώνα.ς κα.ί aτό σκοτεινb 1σόγειο. Φωνές, πupο6ολισμοί, ά.yριες

σuμπλοκzς κα.ι ϋστερα. σιγ~, iπόλvτη σιγή.

Το δδόψρrι.yμσ. κuριεότηκι:.

Οί στρα.τιώτες σκ,jρπ:σα.ν στ~ γειτον~κ~ σπίτια. κι' :Χρχ ισα.ν -cίς έpεuνες

μ.ήπως ~χouy οια.ψόγει προς τ~ έκεί κ~' ίiλλοι έπα.να.στά.τες.

944'

ΚΔ'

ΑΙΧΜΑΛQΤΟί

Ό Μά.ρ:ος ήτσ.ν πρσ.γμσ.τικιΧ σ.lχμάλωτος τοu Γιάννη Άγιά.ννη.

Tb χέρι ποu τον &ρπα.ξε οτα.ν ~πεψτε, το χέρι ΠDU τό σ.tσθάνθηκε χά.νοντιχς τις ιχ1σθ"ήσεις τοu, ~τιχν το χέρι τοu ΓιιΧννη ΆγιιΧνvη.

Ό Γι6:ννης Άγι6:ννης δεν πήρε κα.θόλοu μέρος στή μάχ'Υ), έκτέθψ~ιο :ι6-

νο στοuς κ~νδόνοuς της. Χωρlς α.(ηον ot πληγωι.ιένοι eaμενα.v στήν τuχη τως κα.τα. τις δεινες εκείνες ώρες. Χά.ρη σ' αότόν, ποu ήτσ.ν πα.pwν ποι•ιτα.χοu σ~ν

τή θεϊκ'ή πρόνοια., δσοι επεφτσ.ν ιiνσ.σrικώνοντσ.ν, μετα.φέροντα.ν στην σ.rθοuσα

τοΟ καπηλείου κα.ί δένονταν τα. τρα.uμα.τά. τους. 'Ότοιν δεν ε[χε τέτοια. δουλειά.,

διόρθωνε τb όδόφρα.γμα.. Άλλα. δεν ερριξε τουφεκιά., δεν εκα.νε ούτε &πίθεση, ο1ίτε &μυν:;ι., προσωπική . .,.Ητα.ν &.μίλητος κα.l 6οηθοuσε -.οuς aλλους.

Ό ϊδ~ος δέν εrχε π&;θει τίπο-.ε σο6α.ρό, ιιεpικες γpα.τσουνιες μόΨJ. οι

σψιχϊρες τbν σε6ά.στηκα.ν, η τον περιφρ6νφσ.ν. "Αν fιρθε στο σψ:;ι.,γείο γισ. νdι.

τεpμα.τίσει 1ή ζωή 1ου, δεν πέ1υχε. ?λμψι6ά.λλοuμε ομως σ.ν εΙχε α.ότή τrι·ι

πρόθεση, για.τί fιτσ.ν άνθρωπο; θεοσεβής.

Στbν :Χνιχβpα.σμ.b τοu &.γώνιχ, δ Γιά.ννης Άγιά.ννης δε ψα.ιν6ταν ν:Χ προ

σέχει κοιθόλου 1ό Mά.pto. 'Αλλ?. εΙνσ.ι 6έ6α.ιο δτι τίποτε δε διάψuγε ti.πb τήν

προσοχή του. 'Όταν είδε δτι ό Μά.ριος, χτuπημ.ένος &.πο σψα.ίρα., ~πεψτε, μ' ' , , ' ~, ξ • "

ωκινησια. -.ιγρης -.ι:ιν σ.ρπcιι ε κ Εψ'JΥΕ.

Έκείvη τή στιγμή, ή κα.-.α.ιγίδα. -.ης μ&;χης ε!χε συγκεντρωθεί στον Έν

ζολωpα 'Χ:Χl στή·ι πόρτα. τοu κι:ι.πηλείΟ'J κα.l δέν πρόσεξε κανένα.; το Γι&;•Νη

Άγ:ά.ννη, με τb ΙΊΙά.ριο στήν iγκσ.λι!Χ, να στρίβει τή γωνια. τής Κορi·ιθι:ιu.

ΊΙ γων~~ α.uτri πp~ψύλα.γ;;: τό λίγο χϋψο πίσω της riπό τtς σψα.ίρξ; κα.l

τ~ εΗμματιχ, σ&ν !iκpωτ~pt ποu σπ5.vε π6ινω τοu τ' &.γριεμ.ένοι κόμ.7.τα. -;i'ι;

θiλα.σσα.; κσ.ί μέσ(Χ στον κόλπο τι:ιu όπiρχει ·ήσuχία.. Σ' εκείνο το μέρος

&ψησε ή Έπονίνη τήν τελευτα.ίr;ι της πνοή.

'Εκεί στσ.μιiτησε, ιiφησε κά:τω -.ό Μά.pιο, στήριξε τl<; πλάτες του σ-.όν

τ-:ιίzο, κr;ιl κοί-.οιξε γuρω -.ου.

ΊΙ κοιτά:σταση ήτα.ν 8εινή.

Γι& δυο , τρ(α λεπτ& τοuς προστάτευε δ &.γώνα.ς. 'Αλλ~ πώ~ νdι. 6γεϊ ι.ιέ

μ(Χ iπ' ιχuτο το σψα.yείο;

θuμr1θψ.ε τrιν &.γωνία. ποu πέροισε, πρtv ~χτώ χpόvια., στijv δδο Πολοv

σω κα.ί μ~ πο~όν τρόπο σι!)θηκε. Τότε ήτα.ν δόσκολο. Σήμερα ε!νι:tι &.δύνα.το.

Μπρeιστ~ του είχε τb 6-:ιu6b εκείνο σπίτι με τιΧ ΕξΎ) πιχτώμσ.τα., πι:ι•) ψσ.ινό τα.•; VX Κ('Ι.':Οικεί:τα.ι μ.6vο &πh τό•ι νεκρό θuρωρ6, ΠΟU ήτα;y OΚUt.Ι.:fyo; στ& πα;-

945

ριiθ'.ψο, δεξια. εtχε το ενιχ &.πb τα. μικρα. δδοψριiγμιχτιχ, &.ρκετ& χσ.μηλb κοc!.

πολtι εuκολο νCι το περά.σει, ά.λλCι πίσω &πδ το cδόφρα.γμ.α. διακρίνονταν μύτες dπb τlς ξιφολόγχες. Να. φύγει dπb κεΙ, ~τοcν σα. να. πήγrι.ινε πιiνω στtς σφιχί

ρες. Άριστερ& γιν6τα.ν ι.ι&.χη, πίσω &.πi:ι τη γωνι& ποu στεκότοcν, περίμενε σί

γουρος θά.vοcτος.

τι ν7.. κά.νει;

Μόνο μ.z ψτερα. μ.ποροσσε να. γλuτώσει.

Κ' επρεπε v' ά.ποφα.σίσει γρήγορα., vx ορεϊ κά.ποιοv τρόπο σωτηρίας .

'Όλοι οί στρσ.tιώτες ήτσ.ν Ιiπα.σχολημ.ένοι με την πόρτσ. τοu κσ.πηλείοu, ιiλλά.,

av ενιχς στρατιώτης, ενιχς μονά.χοc, σκεφτότιχν ν!Χ πιχρατηρήσει κα.ί πίσω &.πο

τΊj γωνιά., δ Γιά.vvης Άγιά.ννης ιiφα.νιζότα.ν ιiπb τb πρόσωπο τΎjς γΎjς.

Ό Γιά.ννης_ 'Αyιιiννης π::ι;ριχτ"ήρησε τ' &.ντικρuνο τοu σπίτι, το δοόψρα.y

μα. κσ.ί Gστερet. κοίτet.ξε &πίμονet. κά.τω στή γij, σ& νά.θελε ν'ά.vοίξει τρόποc μέ

τb ολέμμσ. τοu, στην εσχσ.τη ιiπόγνωση πού ορισκότσ.ν.

Κοιτά.ζοντα.ς eτσι κά.,ω, ε!οε σe ιι.ικρ1j rίπόστσ.ση, σ,η pίζιχ •οΟ δοοφρά.yματος, μισοσκεπιχσμένη &:πο τίς πέτρες, μια σιδερένιιχ σχά.ρα, ποu κάλυ

πτε τi)ν τpuπσ., ποtι κιχτεοιχίνr;υν οί έpγά.τες και κιχθcφίζοuν τον tιπόνομο.

'Όρμησε iμέσως κατα. κεί. Σ-ήκωσε •lς πέτρες, ιiπόσπασε •ή σχιiρο: κι'

~νοιξε τΥ;v τpuπet.,_ σ-ήκωσε στοuς ώμους τοu τον &.νιχίσθη•ο Μά.ριο κοcτέ6ηκε. μέ

το φορτίο τοu μα.ζl, στο βρώμικο όπόνομο, με τούς rίγκώνες κrι.l τα. γόνα.τσ.,

δπως &λλοτε, &ψησε •Υι σχιipα να. ξαναπέσει πιiνω &.πο •ο κεψιiλι τοu, ποu

πέψτοντας ΠΙΧριiσuρε και τις γύρω πέτρες κιχι ξιχνασκεπά.στηκε.

'Όλα. σ.uτ& εγινο:ν σ' Ελοcχιστο: λεπτοc. Ό Γιά.ννης Άγιοcννης εκσ.νε o:uτij

τη δουλει!Χ με δόναμη yίyο;ν•α. κα!. μe γρηγοριiοα. &.ετοσ.

Τό•ε 6ρέθηκε κά.τω &.πi:ι τη γij ώς τρία μέτρα.. 'Εκεί &πόλυτ'Ι) ~σuχ~,

νεκρινη σιγή, σκοτάδι, νόχτΙΧ.

Τοσ ξιχvιiρθε ή &ν•uπωση ποu ε!χε οοκψιiσει ~λλοτε, πηοώντα.ς &πό

το δρόμο στο μοναστήρι. Μόνο ποtι το φορτίο ποtι κοu6α.λοσσε σήμερα. δέν ~τα.ν ή Τιτίκα., 1Jτα.ν δ Μά.pιος.

Μόλις &κουε εκεί κιiτω, ιiκrι.θόριστα. τον πά.τσ.γο ιiπο την lφοδο ποu

κά.να.νε στο ΚΙΧΠ'Ι)λΙίD .

GO

Β/ΒΛ/Ο- ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΤΟΥ λΕΒΙΑΘΑΝ

Α'

Η ΘΑΛΑΣ.Σ.Α KANEI ΠΙΟ ΦΤQΧΗ ΤΗ ΓΗ

Κάθε χρόνο, τό Πα.plσι, πετάει εικοσιπέντε ~κα.τομμιίρια. στό νερό. ~ι'

ο:ύτό δ~ ν ε!νσ.: σχijμσ. λόγοu . Πως, μ~ ποιlη >~όπο; Μέρσ. κοι.ί νύχτοι.. 'Έχει κα.νένσ. σκοπό; 'Όχι, έτσι &σκοπσ.. Με ποιιΧ σκέψη; Χωρίς νιΧ σκέφτετα.ι. ΓιιΧ

νά. κά.νει τί; τίποτε. Μ~ τί τό κά.νει; Με τό Ε'ιτεpο τοu. Ποιό ε!νσ.ι τό lντε

ρό >OU; Ό uπόνομός τοu.

Εικοσιπέντε έκα.τομ.μύρια., ε!νσ.ι δ μετριώτερος &.ριθμος ποu δπολογ[ζει

i) zίδικrι έπιστήμrJ.

Ή έπιστήμη, Όστεpα ιiπό χρόνιες ερεuνες , ξέρει σήμ.~ρα δτι τό πιό γό

νιμο κσ.l ιΧποτελεσμ.α.τικο λίπα.σμα., ~rνα.ι το λtπιχσμα. τοu &:ιθρώποu. Οι Κιν~

ζει, &ς το ποuμε για. ντροπrι μcις, το γνώριζαν σ.uτο πρίν &.πό μ:iς. Δεν ύπιiρ

χ~ι Κινέζος, (ετσι μιΧς λέε ι δ 'Έκεμπεργκ) , ποu νά. πιiει στήν πολιτείσ. κσ.ί

ν!J. γup(σει πίσω, χωplς y&; κ-:ιu6α.Η., στlς δόο &.κρες τοu μπα.μπού τοu, 8uό

κοuΟά.δες γεμάτοuς, iiπ' α.uτά. ποu λέμε περιττώμσ.τα.. Χά.ρη στ'ήν ciνθρώπtΥ'Υ)

κοπρι~ η γη της Κίνα.ς εrνα.ι νέα., 5πως -1jτα.ν το'ι κα.ιρό τοu 'Α6ρα.ά.μ. 'Γό κι

νέζικο στά.ρι &.πο151νει πιiνω &.πο έκσ.το ψορες -,ο σπόρο . Κα.μμιιΧ κοπρ ιά. δεν

είνα.ι τόσο γόνιμη δσο τ' ά.πορρίμμα.τα. μι!Χς πρωτεuοΙJσσ.ς. Μι~ μεγά.λη πόλη λι

παίνει μ' έπιτuχία. τ'ήν πεδ ιιiδα..

"Αν το χρ•Jσά.ψ ι μσ.ς εlνα.ι κοπρι&., ~ κοπριιi μσ.ς είνσ.ι χpuσιiψι.

Εοδειίοuν πολλά, γι& ν~ στειλοuν στόλοuς στο νότιο πόλο ν?ι. μα.ζέψοuν

κα.ί νά. φορτώσοuν κοuτσοuλιεc ά.πό θα.λασσοοά.τες κα.l Πιγκοutνοuς, κι' ιiψ~νοuν y?;., χίιν:;:τα.ι στή θά.λQ(.σσα. &.νuπολόγιστος πλοuτος. 'Όλα. α.ότ~ τ' &.ποpp~:ι-

948

ματα. &.vθρώτ:ωv κα.t ζώων, &v, &.ντl νa χάνονται στη θάλα.σσα. , πετιόνταν στη

γij οα. τfιv 'iκσ.vσ.ν lκα.νij ν'J. θρέψει Βλο τον κόσμο.

Αότοί ο! σωροl Ο:πb κοπριές στlς &κρες τωv πεζοδρομίων, α.uτ&; τ&; κά.ρα.,

ΠI:JU ψχντά.ζοuv τη νύχτα. τοuς δρ6μοuς, κυλώντας φορτωμένα. bοuρκο, α.ότ&

τa 6ριrηJ.ικα. 6r.ι.ρέλι:χ. μέ τa σκοπίδια., σ/JτΥj ή βρώμικη λά.σπη κά.τω iπb τούς

δρ6μοu; τ:ο•) κuλιi στοuς lιπόνιψοuς, ξέρετε τι εΙ ναι; Είναι λι6ά.δι Κ(l.ταπρά.

σινΓJ, είνσ.ι θεριεμένο χορτάρι, είvα.ι φα.σκομηλιi, θυμάρι, είv(l.ι πουλιά, ε!v(l.ι

ζωή, είνα ι χαρ-:ιόμε·ιο μοuyκα.γητο τω-ι ο?~ιι_i)γ τ? οράδι , είνα.ι στάρ ι σα.ν τb

χρuσά:φι, είvα.ι uγεία., είνα.ι χ(l.pά. Αι'ιτ& εΙνα.ι τa μυση]ρια. τής Δηιιιοuρyίας,

μ.ετα.σχη~ια.τισμ.ος στη γ'ij κα.l μεταμόρφωση στον οuρα.v6.

Διοχετέψετέ τα. στη μεγά.λη χοάνη, τη γη, κι' ά.πο κει θi 6yεί: ·rι iφθο

vία. σα.ς . Ίf τροφij πω) δίνοuμ.; στijv πεοιιiδα κά.νει την τροψΊj των &.νθριίJπων.

ΜπΓJpεί:--;ε 'IX χιiνετε α.uτο τον πλοuτο κι' &πο πάνω vi με θεωρήσετε γελοίο. Άλλα ::ι • .Jτ6 θi φα.vεpώνει περισσότερο τΊJν ά.μάθειιi σας.

Ή στα.::στιz·iι ~μι 6πολΓJγίσε ι πω; μ6νη ή Γαλλία. πετάει κάθz χρόνο

στον Ά τλα.ντικο iϊ. '.ι ;;l ; ΞΔJολές των ποτα.μG)ν της μισό δισεκα.τομμtίριο φράγ

κα. Σημειι7>στε κι ' α.ότ6 ; "(};;: ΙJ.' αότ!Χ τ!Χ πεντιiκόσια έΥ.aτομ.μύpια φράγκα.

θ :Χ μ.ποροuσε ·ιrι. κaλυφτεt το g νχ ·c έτα.ρτο τοϋ δημeισίου προϋπολογισμοu. Ό άν

θρωπος (ι:.ε~ τέ-~ΓJ ιrι. ~πιοzξιότητα., ι'όστε προτιμ.ιi νiι. πετi α.δτα. τά. πεντακόσια.

έκα.τομμupια. στ:Χ ποτci:μια. Ο!Jτ~ λ ίγο ο•)τz πολό, παρα.σέρνοuy, α.όtο ποu θά.

~tα.v fJ θρέψη τοίί λΜU, d.λλοu στα.yόνa · στιχγόνα. κι' &.λλοu κατχ κuμα.τα.,

με την &.θλια. εξέιJ.εση των ύπΓJνόμ.ων στ!Χ ποτ±μ:ι;ι κα.t μέ τή γιγάντια. ροη των

ποτα.μιωv σtο·ι (~κεαv6. Κiθε ξεχείλισ:.;χ κα. ί &οεια-σμα των 66θρων μ!Χς σ:Cιιχίζει χiλι'l. φp±yκa. Α~το εχει σά.ν :Χποτέλεσμα. το φτώχεμα. της γης ά:πο τη

μ.~<Κ κα.l τη μ.6λuν:1η των ·ιερω·ι ά.πο τΊμ aί.λλη. Άπό το χωρά.ψι βγαίνει ή πείνα.,

&.πό τ:Χ ποτάμια. προέρχετχι ·ή &ρpώστειχ.

Για. πιχpά;δει'γμα. d.·ια.φέpοuμε κάτι πο:) είνσ,ι πολ\.ι γνωστό . Ό Τάμεσης

δηλητηριάζει το Λονδίνο.

ΣχετιΧΟ: με τb Παρίσι, δποχρεώθηzα. ν τον τελεuτα.ίο Ύ..α.ιpb ν?:ι. μεταφέ

ρουν τίς έκοολές των ύπονόμων χαμηλότερα., πέρα. &πο το τελεuτα.ίο γεψuρι

του Σηχ.οudι..να.

~Ενα σύστημα. σωλrινων, έψ-:ιο ι α.σμένο με δικλείδες Χα.ί uδατοψρά.χτες,

πο:J θ:l. εiσpοφοuσε κα.ί θi ±πωθοΟσε , ενα. πpαχτ ιχ!;ι σuστrιμιχ ά:ποστράγγισης,

ά.πλο δπως b πνεύμονα; τοu &.νθpώποu, τέτοιο ποu λειτοuργzί κιόλας σήμερα. σέ

πολλΞ.; κοινότητες κα.ί δrιμους τf)ς Άγγλίaς , tJti ~τι:ι.ν &pκετο να ψέpει στlς πό

λεις μ.α.ς τό κχθr.ψο νεpο ά.πό το uπχιθρο χα.( v:Χ στείλει στί; πεδ ιάδες μα.ς το

πλοuσιr.ι :;ι.cιί τοσr.ι εο~ργzτικb γι' α.οτες νερό τών πόλεων. K(/'.t το εοκολι:ι αΔτb

πr1γσ,ινε - ελα., τ'.ι πιο άτ.:λο τοu Χό:Jμω,<θa σuγκρα.τοuσε τά πεντακόσια. ~κa

τΙJμμόpια. r.o•) π<::-:;uμ.ε σ:in ι~χεα.v6, 'J:~·ι τόπο μσ.ς . 'Αλλ&.. δiv τοu;; aπα.σχο

λοuν cι·)τιi, eχοuν ιiλλοσ το νοσ τοuς.

949

Αuτδ το σόστημ.ιχ πο& έψσ.ρμ.όζοuν σήμερα κri.νει κακό, ένώ χωρlς &.μ.ψι-6ολία, πά.ει ν:: κάμει κα.λό. 'Έχει ά.γα.θη πρόθεση, &.λλά &ποτέλεσμα. ολέθριο .

'Έχουν τήν έντύπωση τ;ιbς &.π(,λι;μ~ίνοuν -:rιν πόλη, ένGJ μαραίνεται δ πληθu

σμος. Ό uπ6νομος εΙνα.ι μι&. παρεξήγηση 'Ότα.ν έcραρμοστοuν οι σωληνώσεις

μΕ τή ΟtΠλή λεttΟUpγί~, ΠΟΙJ θ& OίVOIJIJ πίσω rι.ύτ6 ΠΟU πα!pVOIJIJ Χα.( άντtΚΙΧτα.

στ'ήσουν τον !Jπόνομο ΠΟΙJ ψέp'ιει ψτιίJχεια. μέ τό ξέπλuμΙΧ, τότε, ΙΧUτΟ σε σuν

οuα.σμδ με τ(; 6άσεις τΎ)ς Χα.lΨJΙJpγια.ς ο1ΚΟ\ΙΟjJ.{α.ς μπορεί Ya CεΚα.ΠΑασιά.σει

τό: πpοϊόν-.α της γη; και νχ μετριάσει πολu τή tfτι!Jχεια, έξαλείφοvτας το πρ6-

6λημιχ τή; ά.νέχεια.;. Κιχt 7.ν σ' αότο προστεθεί Χα.l ·ή χσ,τri.ργηση τι:Jti ΠΙΧpΜι

τισμοti, οο;ότε το πρ6eJλημα. !!χει λυθεί δλοκληρωτικά..

Στο ιιετα.ξu 6 δημόσιΙJς πλοuτος οιcφρέει κυλιJJντσ,ς στο ποτάμι. ΔιΙΧρ

ροή με τήν &π6/.•Jτη σημ.α.a1:ι: τη; λέξης. ΊΙ Εόρώπη κ:ι:ταστρέψετα.ι &.π' α.ό

τη την εξάντληση.

uoσ'J γι&. ,-;-, Γσ.λλ(α, iνα.cρέpα.μΞ πιό πίσω το Πι:Jσ(ιστ ό της. Τό Παρίσι

ΠQ•J &ποτzλzί -=~ ΞΨι. ε[κοστ!J π~ιιπτΙ"J 'I:()U γα.λλικοu πληθυσμοti κ' εχει τήν

πλωσιότψη κο::pιά, δεν εrμα..,τε εξω ά.π6 τήν ά.λ'ήθειιχ uπολογίζοντα.ς σε εικο

σιπέντε zκατ'Jιψ•jρια. το ποσοστό του μέσα. στα. π~ντ~·ιtόσια. &κσ,τομ.μ.ύρι~ το

χρ6νΙJ ;:Ι"JΟ χά.vι:.vτα.t &πb bλ6κληρη τή Γα.λλ1!Χ.

~ Α'ι σ.ότα. τ&. είχοσιπέν:ε έκ~τομ.μύpιΙΧ τ~ χρησιμοποιοόσ7.με σε περίθ~λ

ψη και &ναψuχή, eσ, ,QlΠΑα.σιά.ζα.ιιε τYjv α.Υγλη τΙ"Jti Παρισιοti. ΆλΗ ή πόλη

τ~ ξοδεύεt σέ oy_zτouς. l\fπopouμε λοιπ6ν νa ΠOU!J.Z πιJJς -ή μεγάλη σπατάλη τοu

ίί7.ptσtoti, rι μεy!Χλοπρεπi)ς yι"Jpτή του, το ξεψάντωμά. τοu, δπως τοσ μεγα.λο

-:ρα.πεζίτη Μπωζόν, το οργιό τω, το &.πλώχεpο σκόρπισμα τοu χρυσοϋ, η πι:.λu

τέλ~ιά του, rι χλ~δr1 τοu, rJ έντuπωσια.κrι έπίδειξή τοu, είναι ό uπ6vομ6ζ τοu. Μ' σ.:Jτby :όν τρόπι:.ι, χάρη στην τύφλωση μι7,; κσ.κη; πολιτικη; οίκονο

μία.; πετιέτιχι Κ7.l χάνετ7.ι στο νερο μέσα. στ& Μρα.θρσ, ή κα.λή ζω+ι ολων. θα

πρεπε Υ~ uπά.pχο'J\1 δίχτυα τοιj Σι:ι.iν - Κλοu γιί;, το δημόσιο πλοuτο.

'Από οίχι:;νι;ιιιΥ:lι άποψη, α~το το γεγονός ιιποpεί νa συνοψιστεί Ξτσι κά.

::ως : Το Πα.ρίσι εί'ηι τρύτ:ιο κα.λά.θι.

Ti;, Παρίσι, -ή 1JΠΟδειγμ:ι.τtκΎ) α..Jτη τcολιτεία., το πρότuπο τι7>ν πρωτεuοu

σιίJ'i 1 Π:I 1J δ κάθε λ?:ος ΠpΙ"Jσπcιθεί y' iποχ:ήσει Ε να. !Χντίγp~ψό του, "fJ μητpό

πvλη α.•:J•ή τι7>ν ίοανικι7>v, Ί1 :ιεγα.ί.6τ.ρεπη ;:ατρίοα. τής πρωτο6οuλία.ς, τoti α.ό

θοpμητισιιοσ κcι ι :ης δοχιμης, -;6 χ.έ'ιτρο κα.l δ τόπος τί\Jν πνεuμά.των, α.uτη Ίι " "'{\ ' I ,, - ,. • , ' ' ' ' ' θ Β e. ποΛη - ευνvς, η Χ'Jψει:η τοv μ.υ.ι,σντος, σ,υτη η κ~τα.πΑηκπΊ.η σu,v εση σ,~.~u-

λιfJνσ,ς - Κσρί'ιθω, μπορεί ν7. κά.νει ενσ. χωpικο τοϊί Φοϋ - Κι&ν ν' &.νιχσηκώ

σει πεpιq;pονιτικ&. τοu;; ιJψι;ιuς ":O'J .

"Αν θέλ~τε ν :Χ. κα.τα.στρ ·ηιείτε, μψηθείτε το Πα.ρίσι.

'Άλλωστε, ;δ~!l.ίτ~pα σ' 'J.uτr1 v τ~ν προα.ιιίJνια. κσ.ι aλόγιστη σπα.τά.λη κα.!

: 6 ιδιο το Παρίσι ιιψείτcι:t.

Α·)οο;~; ~[ κα:cι::-:1.Υ1 :ι.:ι:ι.k; &τ:r--:.'ιoY1:Ji;;; δkν ci'nt Λες. Δεν πρόκειται γιιΧ

950

κοιμμιόι κοιινGόpγιοι &.νGησ(οι . Κοιι ο! &ρχιχίGι Ιlκιχνιχν δπως ο! νεώτεροι . οι όχε

τοt τ-9jι;; Ρώμης, λέει ό Γερμανός χημικός, Λlμπιχ, &.πορρόψφιχν τ' &.γιχθόι τοu

Ρωμ.«lοu &.γρότη.

'Όταν ~ Dπαιθροι;; τ-9jι;; Ρώμηι;; κατσ.στρ&ψηκε &.πό τό ρωμ.οιϊκό δπόνομ.ο,

ή Ρώμη έπιδόθηκε στ'Υ)ν &.πομtίζηση τijς 'Ιταλίας , κι' &.φοu ερριξε τ~ν 'Ιταλία

στον όχετό της, πέταξε μέσσ. σ' αότον και τή Σικελία. καl τή Σα.ρ~ηνία. κα.t

σε συνέχεια καί τήν 'Αφρική. Ό όχετός τής Ρώμης κατ&πιε δλο τόν κόσμο.

'Εκείνος δ όχετος προσφερόταν κα.l στήν πολιτεία. καί στο σύμπαν . Αιώνια

πολίτείοι &6uθομέψητος όχετός .

Σέ , τέτο ιοι, 8πως κοιί γιόι &λλοι ~ Ρώιι"ΙJ 81-.ει το παρ&οειγμ.«.

Αuτο τb παρά.δε ιγμα τb μιμείται τb Παρίσι μ' δλη τ'ή μσ.καριότητοι ποu χιχρσ.κτηρίζει τίς πόλε ις τοu πνεύματος.

Για. τlς &νιiγκες τοu €ργοu γι& τό δπt;~ίο μιλt;~Gμε, τό Πσ.ρίσι ~χει &.πό κά.τω ~να άλλο Παρίσι. Είναι το Παρίσι τG}ν uπονόμων, με τοuς ορ6μοuς τοu ,

τόι στοιuροορόμιοι τοu, τί ς πλιχτείες τοu, "tίς &.ρτηρίες κσ.ί τ' ιiδιέξοδόι τοu, μέ τ~ν κuκλοφορίοι τοu &.πb 6οuρκο χωρίς &.νθρώπινο σχήμα.

Δεν πρέπει τίποτε νσ. κολακεuομε, οuτε κ' ενα μεγάλο λαό. 'Εκεί ποι) 6-πά.ρχοuν 8λα., δπά.ρχει καl τό ποταπό, δπως τό δπέροχο . Κι' rί.v τb Παρίσι

περικλε ίνει τ~ν 'Αθ~να , τήν πόλη τοu φωτός, τήν Τuρινθα , τήν πόλη της δόνtχμης, τή Σπά.ρτη, τijν πόλη τij ς &.ρετης, τ'i) Νιvεuή, τήv πόλη τοu θαύματος,

περικλείνει έπ1σηι;; κtχί τή Λοuτέτσια., τήν πόλη τοu 66ρ6ορGu.

Έξ ά.λλοu, αuτό εΙvαι καί τό χαρακτηρ ιστικό τής οuvαμής •ης . Ό Τιτtχ

νικbς 6όθρι:ις τοu όποχθόνιοu Παρισιοσ πραγματοποιεί &.νά.μεσα. στά. μνημεία,

έκείνο τό ποιρ&οοξο 1οοινικό ποu προιγμ.ο:τοποιήθηκε στήν &.νθρωπύτ"Ι)τtχ &.πb

μερικa άτομα, δπως π. χ . δ Μακια6έλψ: , δ Βά.κων κι' δ Μιραμπι:) : τό ποταπό

μεγαλείο.

"Αν τό &.νθρώπινο μά.τι 1.ιποροuσε ν& εiσΥ.ωρήσει κά.τω &.πό τήν έπιψά.νειιχ

στο uπέοα.φος τοu Παρ ισιοu, θ' &.ντίκρuζε κά.-;: ι σιΧν κολοσιαίο πολόποδα.

'Ένα. σψοuγγά.ρι οεν ~χει περισσ6τερtχ &.νοiγμtχτοι κtχί οιtχορόμοuς &.π' α.u

τό ,(; κομμά.τι γΎjς με οέκα. μίλιοι περιφέρεια, ποlι πά.νω τοu στΎJp1ζετοιι -ή ιιε

γά.λ1J πολιτείσ. . Χωρlς νά. μvημονεuομε τlς κα.τα.ϊ.όμ6ε ;; ποιΊ είνΙJ..ι εvoc ξεχωρ ι-ι < l I I λ f I ' λ ' λ f - λ,J, στο uπι.ιγειο, χωρις νtχ 1.ιι "Ι)σοuμ.ε γι~ το πο uπ οχ.ο σuστημtχ των σω • 1νων

τοu γκαζιοu, χωpl;; νχ όπολογ[σομε το τερά.στ ι ο δίχτu τιί)ν σωλήνων τοu Κ!Χ

θαροu νεροu ποu ΟlΙJ..Υέμεται στl ς οριjσε;, ο [ ύπόvομοι , μόνοι τους , σχημα.τίζοuν

κάτω &.πό τlς ouo οχθες ενιχ σκοτεινό ΚΟ:τιχπληκτικό δαίδαλο. Λαbόριvθο ποu

εχει γιά. μίτο του τήν κιχτηφορική κλίση.

'Εδώ πtχρουσιά.ζε ται , μεσ' στήν uγρή σκοτεινιά., δ μεγά.λος ποντικός, πού

μοιά.ζει σ&ν ν ά. είναι γέvv t:ι. τοu Πο:ρισιοu.

951

Β'

Η ΠΑΛΙΑ ΙΣ:ΤΟΡΙΑ ΤΟΥ YI10NOMOY

~Αν φαναστεr κανένσ.ς τό Ποιρίσι ν& σΎ)κώνετ(Ι.ι γι& λ1γο σ&ν κ~πιiκι κ~t

κοιτά.ξει τό δπ6γειο σόστημσ. τών όπονόμων &πδ ψηλ~. θ~ δεί ν~ διαyρά.φετιχι

π&νω στ!~ δuδ δχθες τοσ ποτα.μοσ ενα. μεyιΧλο πολόκλιχοο οέντpο. Στή ;εξι& δχθη δ κενψικός uπόνομ.ος θιΧ ε!νοιι δ κορμός ιχότοu τι;u 8έντροι;, ο! μικρότεροι

δχιποί θόι είνοιι τόι κλ~pι& σ.ύτοu τοu δέντροu και τ' ιiδιέξοδιχ θ&:. ε!νοιι τ&. ποιpοικλά.διιχ του.

Αότή 1ι ε1κόνοι είνιχι σuνι;πτικ~ κοιί ~χι ~ντελ6Ίς &κpι61j;;, γιιχτl ή δεξι~

κιχμπΥ), ΠCiU είναι ή σιJνΎjθισμένΎ) σ' ιχύτδ τό ε!δος τlς uπόγειες διοικλιχδώσεις,

πολύ σπά.νια. τiι σuναντοΟμε στη 6λ&ιστΎ)σΎ).

θ~ μποροuσε κοινε ίς νιΧ σχΎ)μοιτίσει μιa πιό σωστ-ή εlκόνιχ τοσ πιχρά.δι:ιξου

ιχύτοu yεωμετρικοu σχzδίοu, δ.ν (ιποθέσει πι1ις 6λtπει έπίπεδο, σ' i!νοι σκοτεινό

6ά.θος, ΕΥ(Χ. άνα.τολίτtΚΟ ά.λψά.6r;το ά,yοικοιτεμένο Χ(Ι.ί μπεp;ψέ'ΙΙ), 'ΠΟΙJ tά Κα.Κό

σχΎjiJ.ΙΧ γρόtι-ψιχτ&. τοu Β~.τιχν κολλΎ)μένιχ μετιχξu τοuς σέ μιά φα.ινομενικη σόy

χιση, έτσι σay στην tUχ'Y), Πότε μέ τίς γωνιές 'ti:J!Jζ Πό'tΕ μέ τίς ~Χpες 'tOU~.

Ο! 6όθροι κιχί ot δπόνομοι επαιζιχν μεγάλο ρόλο στο μ.εσα.ίωνιχ, στο Ruζ~ντιο κιχί στην ~ρχαlα. &.να.τολ1j. Έκ~ί yενιότιχν ή πα.νοuΥ.λα., &κεί πέθ(Ι.ιν(Ι.ν

οί δυνά.στες. Τχ πλ1ιθΎ) εβλεποι·ι ι~ε κ&.ποιι:ι θpφκε!Jτικό ψ66ο ιχ{ιτz; τί~

κοίτες τη; σοιπiλ~7.ς, φρικαλέα λίκνα το!j θιχνά.το>J. '() λά:κκι:ι;; ιιε τlς ψεί

ρες τοu Μπεναρέ; δέν είναι λιγιίιτεp? iνιχτρ:χ:ιχστ:κb; &π~ '=δ λάκκο «τιi>ν

λεόvτων» τ'i); Β~βΙJλιίινσ.ς. Ό Τεγκλά.Α Φσ.λιχσά:ρ, οπωζ λένε τ~ p?:66tνικ~ 6ι

ι:Ιλlσ., δρκιζ6ταν σ:όν όχετδ τη; Νινεu~. 'Απο τον \ιπόνοιιι:ι τοσ Μοσ•ιστεp, δ

ΊωάΥΥ'Υ)ζ Λά.uντεν, εκα.νε ΥΧ 6yα!·ι~ι τ? ψεu-;ικ? φεγy&ιρι το'J, κιχl &πό :δ 6δ

Ορο τοu Κεχσέο, δ ivοιτ?λίτη; πιχνομοι6τuτ:6ζ :ou Μοκσ.ν~, δ πεπλοφδρος προ-, ~ Τ/ ' • ' ' έλ). • I ' ~). :pYJ-::YJς t?'J η .. οpσ.σαν, εκιχνε ν ανιχτ ει r;, ψευτικος .1 ιος τ?'J.

ΊΙ 1στορίιχ τιίιν &νθpι(Jπων :Χντα.νιχκΗτιχι στ~ν ίσ-.:ι:ιρίιχ -:ι7>ν 6zz:ι7>ν. Τ?. σκα.

λοu·ιισ.* έξιστ6ριζοιν τΎj Ρι:ψΎ) . '() δπόνr-ιιο; τοόί Πιχρισιr;,Ο ή-:οιν ε·η r.οιιι

πά.λα.ιο &πα.ίσιο πρ~yμ-:ι:. Στά.θr,κz -:ά.ψι:ι;, fιτοιν κιχί &σuλο. Τό έγκλΎ)μα., ή διά.-.:-. · "' • , 'λ θ · - . ., ' 'Ψ .$, ) νοια., •1 κοιvωνικΎ) <Jtοιι~σ.pτ•ψισ. , η z εu εpια. τη; σ>Jν<ωΎ)ση;, "fJ σκ~ η, 'Ι κ . ι:ι-

πή και δλα. ~σιχ κα.τα.διώκο•;ν η χοιταδίωκ:ι.ν οί &.νθpι(Jr.ιν?ι ·ι6μι:ιι, ~κεί μέσ-χ

ΚpuφτΥ)ΚIΧΥ. 01 ά.ντά:p:~ς τοQ ~εκιί.t?U τΕτ&pτι:.>•J ΙΧt!Ο\ΙιΧ, ΠΟ!J ξεσ'Υ)Υ.ΙίΙθΥ)ΧIΧΥ κα.τ~

τοίί κρ&ιτοuς, οί λωποοuτε; τr;ij δε-κ-Χ::οu πέμπτοu, οι Οuγενότοι 'tOU δεκ&ιτοu

&:κτοu, ι:ιί &.γuρτε; τοϋ δεκά.το•J Ξ6δ6μο!J, οί οοισοινιστες τοu δ~κά.τοu όyMou, ποu

( ·) XιίJQOL πο:• ;τrτni•σαν τι'ι :ττι:ψατα τ;:". fκtri f' Ι'ιιι'νων. Κά-ιι nι'ιν Καιάδας.

952

lκ~ιr~ν τ& θuματά. τοuς yιά νά μαρτuρ~σοuν ποu lχοuν κρuμ.lνοι. τ~ χρή~τά. τους, μlσα. σ' α.ότ-ή τΥιν τρύπα. κρύ6οντοι.ν. Έοώ κ' ~κα.τό χρόνια ά.πό κεί μέσα

έ6γαινε τij νύχτα δ μαχαιρο6yά.λτης, έκεί μlσα. lμ.πα.ινα.ν οί κυνηγημένοι κλέ

ψτες . Τό δά.σος ~χει τlς σπηλιές, τb Παρίσι εχει τόν ύπόνομο.

'Ή τιχv πολu ψυσικδ γι!Χ δλοuς &κείνοuς ποtι καθημερινό πεδ(ο δρά.σης

είχαν ν' &.δειά.ζοuν τίς τσέπες ~ ν~ κ66ουν λα.ψοuς ν~χοuν γι~ κα.τα.ψύγιο

κα.t νυχτερινή τοuς κα.τοικ(α. τό γεψuρι τοu Πρά.σινοu Δρόμοu ~ τδ θόλο τής

'f pπouιi. Κάθε λογής ψα.ντά.σμα.τα. τριγuρίζοuν στούς έρημικοtις αότούς διο:

ορόμοuς. Παντοο &.ποσόνθεση, σ~ψη, μία.σμα.. 'Εδώ κ' &κεϊ κά.ποια. σχripα. γι&

~ξα.ερισμό, &.π' δπου δ Βιγιόν &.πό μέσο: κι' δ Ρα~.ιπελα.ί &π' ~ξω, Χου6~ντι&.ζουν. Ό όπόνομος στb πα.λιδ Πα.ρίσι, εfνα.ι τόπος σuνέντεuξης κάθε έξάντλφης

κα.l κάθε δοκιμης. Ή πολιτικi) οικονομία. 6λέπει λείψα.να. ζωικ7)ς δλης. Ή κοινωνικΥι φιλοσοψίοι. 11iλέπει κοι.τα.κά.θια..

Ό όπόνομος είνα.ι Υι συνείδηση τ7)ς πολιτείοι.ς. ~Ολοι. πα.νε προς τ~ έκεί

κοι.l &ντψετωπίζο'ιτοι.ι. Μέσα. σ' α.ότbν τbν τόπο, 6πά.ρχει πολύ σκοτάδι, &.λλ& ό

πιiρχοuν κα.l πολλά μυστικά. . Τδ κάθε τι εχει τb πραγμα.τικό τοu σχ7)μιχ, ή, θά

μπορούσα.με νrι. ποΟμε, τb τελειωτικό του σχijμιχ. 01 σωροί τών &.ποppιμ.&.των lχουν α.ότο το καλό, aε λένε ψέματα.. Ή ειλικρίνεια. έκετ μέσα. εχει καταφύγει.

Τό προσωπείο τοΟ ΜπΙΧζtλ 6ρίσκετα.ι &κεί, 6λέπεις τδ χα.ρτόνι τι:ιυ, τοu; σπά:yγοuς τοu, το εσωτερικό του κα.: τb εξωτερικό του, ζωντα.νεμένα. &πο μ.ιά λάσπη

πού λέει τrιν &.λ ήθεια.. Και ~ ψεύτικη μύτη τοσ Σκαπέν* εr'ια.ι έκεϊ: κοντά.. ΛΟλες οί 6ρωμιές τοσ πολιτισμι:ιΟ, σάν πά.ψι:ιuν ν& έξυπηpετι:ιuν, έκεί μέσα.,

σ' α.ότbν το λά.κκο της ιiλήθεια.ς ξεπέφτι:ιυν, σ' αuτbν δο'Υ)γεί τδ μέγα. κοινωνικδ

γλόστp'Υ)μα.. Κα.'t'α.ποντισμbς κ.χl εκθεση μα.ζ1.

Αύτό τb &νιχκά.τεμιχ είναι μιrι. έξομολόγησ'Υ). Ψεύτικη έμιρά.νισ"Ι δεν ύπά.ρ

χει. Κανένα. μα.κιγιά.ρισμ.α. δέν ε!να.ι δuνα.τό. Ή 6ρωμι& 6yά.ζει κΙΧ! τδ πουκάμισό τ'Υ)ς κι' ά.πογυμνώνετα.ι, στα.μα.τα. τlς ψεuδ.χ~σθήσεις κοι.l τ& δράμ.ιχτιχ. Τά

πράγμ.ιχτιχ πα.ροuσιάζοντα.ι οπως είναι κα.l Ciείχνι:ιυν την &.π.χίσια. ~ψη τους.

Πρα.γμιχτικότψα. κ~ι έξ.χφ&.νιση. Ή σπctσμένη μποτίλ ια μ.tλα. γι-Χ το μεθuσt,

11νιχ χέρι καλαθιοu μ.ιλιΧ γιά τό σπίτι. Τδ &.ποτόπωμα. της δεκάρας πρασιν1ζει

με ειλικρίνεtα., το. ~τύσιμ.ο τ?u Κα'ίά.ψιχ &.vτα.μ.ιίJνει τό ξερα.τb τοu Φά:λστα.φ, τb

χρuσb νόμισμα. πο•) 6γα.ίνει &.πb τδ χα.ρτοπ~ίγνιο σκι:ιντά::ρτει στδ κα.ρφl δποu

κρέμεται ~ ά.κpη τοσ σκοινιοu της ιχότοκτονία.ς. ~Ενα ~μ6ρυο &.νθρώποu κα.

τρα.κυλa τuλιγμ.ένι:; ιιέσ~ σέ ποόλιες πού χόρεψαν τijν τελευταία ά.ποκρι& στrιν

~Οπεριχ. Μιχ δικα.στικη Τή6εννος πού Ciίκα.σε &.νθρώπους κυλιέτα.ι πλάι σ' ε

νοι. σιχπισμ.ένο ροσχο πού ήταν άλλοτε 'ή φούστιχ της Μα.ρyκετόν. 'Όλο α.•'ιτδ εΙνα.ι &.Ciελφοσόνη, εΙνα.ι ο1κειότητιχ. Λότο πού ::ρτια.σιοωνότα.ν, μουτζουρώνετιχι .

ηι πέπλο &.φα.φέθ'Υ)κε. Ό όχετος τά λέει δλα., ε!ναι κuνικ6ς.

( •) •ΗQωας της κωμωδίας τοίί Μολιέρου «Οί πανουQγίες τοίι Σ καπέν»,

953

Εrπιχμε πιχριχπιΧνω δτι ~ ίστορίιχ περνα. &.πδ τδν ίιπ6νομο. Οί νύχτ~ζ τοu

Άγίοu Βα.ρθολομ.α.ίοu στρα.γγίζοντιχι έκεϊ στά.λα. - στά.λα., &νά.μεσα. ά.πό τίς πέτρες τοu λιθ6στρωτοu. 01 μ.εγι:Ηες 8ολοψονίες, οί πολιτικές κα.t ο! θρησκεu

τικές σφιχγές, δια.σχίζοuν αuτο το ίιπ6γειο του πολιτισμοu καί σπρώχνοuν έκεί

μέσα. τdt πτώμα.τά. τοuς. 'Όλοι ο! !στορικοt οολοψόνοι 6ρίσκοντα.ι έκεϊ μέσα. σ'

αuτο το σκοτείνιασμα. γονατιστοί, μ' ενα κομμι:Χτι &.πδ τδ σι:Χοιχν6 τοuς γι&. πο

διά. νά. σψοuγγίζοuν το εργο τοuς. Ό Λοuδο6ίκος ΙΑ' είνσ.ι έκετ ά.ντά.μα. μέ τό

Ντuμπρά.. Ό Κά.ρολος δ θ' είνα.ι έκιοί μέ τη ιιητέρα. τοu μσ.ζί. Ό Ρισελιέ ε!να.ι

έκετ μιχζί μέ το Λοuδο6ίκο ΙΓ'. Εfνα.ι δ Λο6οuι:Χ, δ Λατ~λλιέ, δ Έμπέρ, δ

Μα.γιά.ρ, ε!να.ι 3λοι tκεt, ξόνοuν τίς πέτρες προσπα.θώντα.ς νά. σ6ήσοuν τ& 'ίχνη

&.πb τ!ς πρά.ξεις τοuς Κάτω &πb τοt)ς θ6λοuς &.κοόετα.ι ~ σκοόπα. α.ότών τG'>ν

6ρuκολι:Χκων. 'Εκεί μέσα ιiνιχπνέεις τ-fιν aποσύνθεση των κοινωνικών κα.τα.στρο

ψών. Σ'tίς aκρες βλέπεις κοκκινωπές ιiντα.ύγειες. Τρέχει νερό ψριχτό ποι) ~χει νlψει μα.τωμένα. χέρια..

Ό πα.ρα.τr)p"ητijς των κοινωνικών πρα.γμά.των ~χει χέρος νά. μπεί σ' α.uτά.

τά. σκοτά.δια.. Είνα.ι μέρος τοσ έργοστηρίοu τοΙJ. Ή ψιλοσοψία. ε!να.ι το μικρο

σκόπιο τής σκέψης. ΟΟλα θέλοuν νά. τ-fιν &.ποφuyοuν, &.λλά. αότΥ) τά. πιά.νει, δεν

της ξεψεόγει τίπατε. Δέν δψελεϊ νά. γuρίσεις &λλοσ. Ποιά. πλεuρά. τοσ έα.uτοο

μας δείχνοuμε γuρίζοντα.ς &λλοu; ΤΥjν πλω ρ&. τής ντροπής. Ή ψιλaσοψία. πα.

ρα.κολοuθεϊ μέ το διαπεραστικό της μάτι το κακο κα.l δεν του έπιτρέπει y(j, δια

ψuγει κα.ί νά. χα.θεt στο χά.ος Μέσα. στήν &ξα.ψ&;νιση των πρα.γμά.,ων ποu χ&;

νονται, μέσα. σc'fι σμίκρuνση τών πρα.γμά.των ποu σ6ήνοuν, ιχuτή ε1σχωρεί κιχί

τ' &να.γνωρίζει ολα.. :Ξ:ανα.φτιά.~ει ά.πο το κοupέλι τijν πορφύρα. κα.l τi)ν γuΨJ.ί

κα. ιiπο το πιχνά.κι. 'Από τον uπόνομο ξιχνα.κά.νει τ-fιν πολιτείιχ. 'Από το 6οuρκο

ξαναφτιά.νει τά. ήθη. Άπο τά. σπασμένα. πήλινα. ά.να.παριστάνει τον ά.μφορέα f] τη στάμνα.. Άπο το &ποτύπωμα ένος νuχιοσ πά.νω σέ ιιιά. περγιχμηνή, ξέρει νά. ξεχωρίσει τη διαφορά. &.νά.μεσΟ'. στοuι; Ίοuδα.ίοuι; τοσ Γιοuντεyκά.σσε Κ!Χl τοuς

Ίοuδα.ίοuς τοσ <<Γκέττο».* Ξα.να.συνθέcει ά.π' α.ότο ποu ~μεινε έκεϊνο ποu uπήρχε, τb κα.λb κα.l τb κα.κ6, τb ψεότικο κα.t 'τb &.ληθιν6, τήν κηλ18α. &.πb α.rμ.α.

τοu πιχλα.τιοσ, τΥ) μελανι& τijι; σπ'f)λιiς, τi) σταλιά. ιiπο το κερi στο πορνείο,

τtς περιχσμένες οοκψα.σίες τώv &.νθρ~γπων, τούς πειρα.σμοuς στοuς δποίοuς μπij

κα.ν, τ~ ~ρyια. ποu ξέpΟ<.σα.ν, το λι.ίy :σμα. τώ'ι χα.ρα.κτήρων κα.θώι; ξέπεφτα.ν, τ~

'ίχνη τi); πορνείας ποtι ~ προστuχι&: τής ψuχi); τοu; τοuς εφτα.σε wς έκεί, και

πά.νω στο ροuχο των ιiχθοψόρων τij; Ρώμης τό τρ!ψφο &.πο τοv &.γκώνιχ -;ijς

Μεσσαλίνα ς.

( •) Γιο'Lιντεγκuσε 11ημα[,, ει έ/Jρrιίϊκο σοκάκι γειτονιά. Γκέττο ε[ ναι οί συνοι~ις (μαχαλάδες) στίς εί•ρωπαϊκ/ος πόλεις, δπου ξεχι:>ριζαν τοuς Έf>ρα(ους γιΟ. νό. τοuι:; ~χουν πρόχειρους σε κάθε περίσταση που θό. χρειαζόταν νό. τοi•ς περάσουν ώτό

λειτίδ~.

954

I''

Ο ΜΠΡΥΝΕΖQ

Ό όπόνομος τοσ Παρισιοσ, τό μεσα!ωνα ε!χε κά.τι τό θρυλικό. Τό 8έ

κοιτο εκ το αtώνοι δ Έρρίκος Β', έπιχείρ-ησε νά τbν 6υθομεψήσει, &λλ& ά.π6τυ

χε. Πρίν &.πό έκατό χρόνια, καθriJς 6ε6αιώνει ό Μερσιέ, ~ταν παρατημένος στην

τόχη του.

Αuτο fιταν τ6 παλιό Παρίσι. Παραδομένο ι:ιτοuς τι:ιακωμοuς του, στίς δι

στακτικό•ητες καί τίς ψηλοιψ~σεις. Για πολλά. χρόνιοι στά.θηκε ά.νόητο. Άπο

τό 1789, οι πόλεις ~~ειξα.ν 3τι 6b.ζουν ιιυαλ6. Άλλ& τόν πα.λιό κα.ιρ6, ή πρω

τεuουσα. είχε έλάχιστ.?. Δεν ήξφε νlι. κάνει τίς δrJυλειές της οuτε r1 θικlι. οiJτε

όλικά., κι' δσο ~ξερε ν& σιχρώνει τtς όπερ6ιχσίες καί τίς κα.τιχχρ~σεις, άλλο

τόσο κοιταλά6αινε ν& μα.ζεύει :& σκουπίδιιχ της. 'Όλα ήταν &μπόδια., ολα, καί τa πιο μικρlι. γίνονταν προ6λ~ιιατα. Ό •)πόνομος π. χ. οεv Υιταv στ'ήν ά.pμοδιό

τητα. κcψμιiς όπηpεσίσ.ς. Δέν ε!χιχν κατ<Χψέpzι ν& προσ<Χν<Χτολιστοuν riJ; προς

τb ζήτημα τι7>ν &.πορριμμb.των, δπως δεν κατάφερναν ν& συνεννοηθοuν γι& τ&

ζητ~ιι<Χτα μέσα στ'ήν πόλη. Άπό πά.νω άσυνενοηΛ11., ά.πb κάτω ψασλος κuκλος,

&.διέξοδο. Κά.τω &.πb τ-!J σ'Jγχιση τιi>ν γλωσσιi'>ν δπijpχε ή σόγχιση τwν ,)πογεί

ων. Ό Λα6uρινθος 'juιιπλ~pωνε τΥ] Βα6έλ.

Κάπου - κά.ποu & •)r:όνομος τοσ Πα.pισιοΟ ξεχείλιζε, λες καί ξα.φνικlι. θu

μωνε δ παραγνωpισμένrJς ΙJ.στό; Νείλος, 'jα νi:ι. κ!Χτσ.λαμ6αν6ταν ά.πό όpγή. Καl τότε γίνοντr;.ν, θέα.μr;. &.ηδ ι!Χστικ6, πλημιιuρες όχε:ιi>ν. Μερικες φορές, α.,)τb το

στομάχι τοσ πrJλιτισμοσ δέ χώνευε καΗ. κιχί τότε ξανα.γuριζε σ:ό λαρuγγι

της πόλης καί το Παρίσι ενοιωθε τήν ά.να.γοuλΙJ. τQi) Β6ρβορQ1J τQU. Auτz; Q[

&.ναλοyίες τ'Ju όχετοίί με τον Ελεγχο τής συνείδησης ήταν ιίJφtλιμε~. ΤΗτι:ι.ν

πpο~ι13οπο~ήσε~ς, πο,.), διιως 8~-ι τtς &ptιηvεόα-ιε καt σωστ!Χ. Ή πόλη &γανα

κτοuσε γιατt ή λάσπη της εοειχνε τ6σQ θράσος κα.t δεν παρα.δεχ6τα.ν vσ. ξιχ

ναγυpίζο'J'Ι π(σω οί 6pωμιές της. Καλλίτερα. ν σ. τ~ο~ωχνα.ν.

Ή πl:rιμ.μuρα τοσ 1802 είναι μι& ~πο τlς ~να.μν~σεις των !πιζώντων δ

γθοντ~ρηδων τοσ Παρισιοσ. Ή 6ρωιιι& ξεχuθηκε σε ι:ιχημιχ ι:ιτοιυροu ι:ιτήν πλα

τεία Νίκης, δπrJυ 6ρίσκετιχι τό άγα.λμα -::οΟ Λουθο6ίκόu δεκά.τοu τετάρτου. Μπ'Υ)·

κε στήν δi% Σαίντ - 'Ονορέ &πδ τχ Ούο στόμια τιiJν δχετrj>ν των 'Ηλυσίων Πεδίων, στΥ)ν 6δb 'Αγίου ΦλωρεντίνQυ &.πδ τbν όχετό τοu συνώνυμου δρόμου, στ-ήν

δδb Πουα.σσον ά.πο τον όχετό τrjς δδοσ Σοuνερί, στην δοο Ποπενκοuρ &πό τόν

όχετό πρά.σινου δρόμου, στήν δδb Ροκέτ ocπb τον όχετb της δδοu Λ&.π. Σκέ

πασε τb λιθόστρωτο των 'Ηλυσίων Πεδίων σε uψος τpια.ντα.πέντε περlπου πόν

των.

955

Στά νότια, &.πό τήν έκ6ολή του ΣΎJΚΟuάνα., ποu λειτοόρy'Υ)σε ιiντίστροψιΧ,

είσχώρησε στοlις δρόμους Μα.ζα.ρίν, Έσωντε κα.ι Μα.ρα.ί. Στα.μάτησε σέ μήκος

έκα.τον ένvι!Χ μέτρων, λίγα. 6ήμα.τα. πιό μα.κριά &πό τό σπίτι ποu είχε κατοι

κήσει δ Ρα.κlνα.ς. ·ο 6οuρκος σεΟιiστΥ)Χε περισσότερο τον ποιητη ιiπο τόν 6α.σιλιιΧ τοu ΙΖ' α.tώνα.. Στ~ν δοο Άγίου Πέτρου, !ψτα.σε το μεγα.λότερο δψος. Άνέ6ηκε ~να. μέτρο πάνω ά.πο τtς πλάκες τοu όχετοu κα.l στήν δοο Άγίοu

.Σα.ο(νου σ'f)μειι~θ'f)ΚΞ r; μεyα.λuτε ρ'f) [χτα,σή του. 'Απλώθηκε ι.Ί)ς οια.κόσια. tριά.y

τα. όχτω μέτρα..

Στίς &ρχες τοσ αίώνα μ.α.ς, ό όπόνοιιος τοσ Παρισιοσ έξακολουθοuσε ν&να.ι

έ:να.ς τόπος δλο μυστήριο. Ή λάσπη Οέν είνα.ι δυνα.το να.χει κα.λ~ ψήμη. Άλλ?ι. έδG>, τb κακb Ε:φτα.vε ιί'ις τ~ ψρίκ'f). Τό Παρίσι ήξερε συγκεχυμένοι πιiις &.πό

κάτω του είχε gνα. τρομερό uπόyειο. Μιλοίίσαν γι' α.uτδ δπως yιιΧ κείνον τον

τερα.τώδΥ) τόπο των θ'f)66ιν, τό γεμάτο σκολόπεντρες, ποlι είχαν πέντε μέτροc

μ?jκος κα.t στον όποίο θ!Χ μ.ποροuσε ν!Χ κάνε: τό λοuτρό τοu τΟ τέρΙΧς έκείνο ΠΟU

&.νιχcpέρετα.ι στήν •Αγίσ. Γρσ.ψ-ή, δ Βεχεμώθ. 01 χσντp~ς μπότες των έpγΊχτ6>ν ποlι ΧΙΧθάριζα.ν τοlις 6όθρους, δέν τολμοσσα.ν νά. προχωρήσουν πέρα. &.πί δρισμέ

vσ. γνωστά. σημεία.. ΤΗτα.ν &.κόμσ. πολu κοντά δ κσ.ιρός 8που τά κάριχ με το 6σϋρ

ΧΟ, ποlι πά.νω τους δ Σα.ίντ Φeιυά. σuμπορεuότΙΧν μέ τό μΙΧρκήσιο ντέ Κρεκ(, &δεια.ζΙΧν 11' &.ψέλe:ιιΧ τό ψορτίο μέσ' στον όπόνομο. ~οσο γιά τή ψροντ(οσ. τοϋ

κσ.θι:φισμοίί των όχετων, α.ότή τήν είχαν έμπιστεuθεί στlς νεροποντές, ποu ~

πλ'Υ)μμόριζα.ν fι τιΧ πα.ράχωνα.v πιb πολU.

Ή Pιiψ'fJ δισ.τηροuσε &κόμη ι.ι.ιά κάποια. ποιητική όνομα.σlα. yιb. τό 66θpο

τ'fJς κιχί τόν Ηεyε Καιάδα.. το Παρίσι l6ριζε το δικό του κα.l τον όνόμα.ζε

6ρωμότρuπα.. Αότή τή 6ρωιιότρuπα τήν κΙΧτηγοροuσε κΙΧl 'ή όyιe:ινή κσ.ί ό θρό

λος. Ό σκιιθριοπος κοιt πεισμ.:χτάρ'f)ς Καλόγερος κάτω &π' αότόν τό μολυσμένο

θόλο είχε ΟΥ)μιοuρy'Ι)θεί.

Ό ΦΙΧγκbν ιΧπόδωσε τb ψο6ερό καί ΚΙΧκr;'ήθ'Ι) έκείΨJ πυρετο τοσ 1685 στο μe:γά.λο σκά.σψr; τοίί δπr;νόμο•J Μιχριχί, ποu εμεινε &.νοιχτό ι'i>ς τb 1833, στΥ)ν δ-8b Αου8οι31κου, &ντίκρu στΥ]v έπιγpαφΥ] τοσ θεάτpοu Μεσσα.ζέ. Τό στόμιο τοσ

uπονόι~r;u στην δθό Μορτελλερu ήτα.ν δνοιιιχστο γιά. τlς πανοίίκλες ΠΟ1J προέρ

χονταν &.πb κεϊ. Με την δοοντωτή σχάριχ τοu εμ.οια.ζε μέσα. σέ κεϊνον τb μοι

ρα.ίο δρόμο σ& στόμα. δράκοντα. ποlι ξεψ!Jσοuσε τήv κόλΜ'f) κοιτ!Χ τGιν &.νθρώτ:ων .

Ή λσ.ϊκΥ) φσ.ντα.σία. πρόσθΕσ::: σ' σ.uτόν 1? σκοτεινb νεροχύτη τοϋ Παρισιοϋ, κάποιο &.ποιίσιο &να.κά.τεμα &πείr·οu; Φα.ντάζονταν αύτόν τον uπόνομο ιΧπόθμενο.

Ό όπόνομος ήταν κα.τα6όθpα, 6άρα.θρο Ouτe: &.πό την &.στυνομlα περνοίίσε κ&ν

'ή σκέψη νΓι. έξερευνήσει οιότε-; τtς λεπρια.σμένες περιοχές.

Πr;ιός τολμοίίσε ν& πα.ρα.6ιά.σει ΙΧύτό τb άγνωστο; Νά ρίξει φGις σ' οιύτο

τb μuση]pιο σκοτάδι, νά. έξιχνιά.σει αύτή την &6υσσο; 'Ήταν τpοι•.αχτικ6. Κι' ομως πα.ροuσιά.στηκe: κάποιος. Ό δπόνομος 6ρήκε το Χριστόφορο Κολόμ6ο το•J.

Μι& μέρα., στό 1805, σέ μια &πο κείνες τίς σπά.νιες έπισκέψεις ποu lκα.-

956

ν ε δ α.ότοκpά.τοpα.ς στο Πα.ρίσι, δ uπουpγος τιίJν έσωτεpικwν, Ντεκpέ Yj Κρετέ τ' ονομά. του, παρουσιάστηκε στον &φέντη τ~ν if:.pt~. πο•'ι ξuπνοuσε . 'Από τb

πΕδίο ιiσκήσεωy ά.κοuότα.ν το σοupσιμο τών σπαθιGJν δλων ΕΚείνων τιj)ν κα.τα.πλη

κτικι7>ν στρατιωτικG)y τijς μ.εγά:λη; δηι.J.οκpt~.τία.ς Υ.α.t τής μεγά.λης α.ότοκpΜοpί

α.ς. Στi)ν πόρτα. τοu Ναπολέοντα. στέκονταν πλήθος; ~ρωες;. 'Άντρες; τοu Ρήνου,

τοΟ Έσκιί1, τοΟ Άντίγκο και τοΟ Νείλου, σuμπολεμιστες τοΟ Ζοuμπέρ , τοΟ Ντε

ζt~.ί, τοΟ l\1α.ρσώ, τοΟ 'Ός, τοu Κλεμ.πέρ, πληρώιια.τ1Χ των &.ερόστα.των τοΟ Φλερύ, γρεναδιέροι τij:; Μαγεν-:ίας, γεφupοποιοι τijς Γένοuα.ς, οόσά.pι:Jt ΠI)U τοuς; &vτlκpuσα.ν οί πυραμίδες, πuροοολητέ; που τοuς εί..χα.ν πιτσιλίσει ι:Jί δ6ίοες τοσ

Ζυν6, θωρακοφόροι ποο ε!χα.ν κα.ταλά.οει 11ε εψοδο το στόλο τόν &.γκυpο6σλημένο στο Ζοuϊντερζέ.

'Άλλοι ποu είχαν ά.κολουθiJσει το Ναπολέοντα. στi) γέφυρα. τοu Λόντι, ~λ

λοι πού εfχα.ν συνοδέψει τb Mup& στή χΙΧρά.οpα της Μά.ντονα., κι' &λλοι πού εϊχα.ν περά.σει τΥ)ν τρομερΥ) τοποθεσίrι. τοΟ Λ&.ν στο χαντακ6δρομο τοΟ Μοvτεμπέ

λο. 'Όλος ό στρατος ήταν έκz:, μέσ?:. στην ·Χίιλ"fι τr;Ο ΚεραμεικοΟ, &.vτιπpοσω

πευόμενος ά.πο μιtΧ δψι:Jιρία, η μι& ιλη ίππικοu κα.t φρσuρσuσε το Να.πολέοντα

στήν ά.νά;παuσή του . Και ήταν fι περίλαμπρη έποχij ποu ή Στpα.τι&. είχε πίσω

της το Μα.pέγκο καt μπpσστά. της το Άούστερλιτς.

- Μεγαλε ι ότατε, ε!τ.ε δ uπουργος τιί)ν έσωτερικwν στον σ. •:ιτοκpά.τοpα., εί

δα χτές τl;;ν πιο &τpόμητο άνθρωπο της αuτοκρα.τορίχς σσ:ς.

- Ποιός εί..να.ι rι. ίιτος δ 'ίιθpωπος , ρι;Jτrισε ξαφνιασμένος δ αότοκρά.τορα.ς,

καt τί !ΚGt'IE j

- θέλε ι νtΧ οεί κά.τι, μεyα.λειότιχτε.

- Τί θέλει ν~ οεϊ; - Ν& &πισκεψθεί τι;;uς δπονόμοuς τοσ Παρισιοσ.

Ύπrjρχε πραγμα.τικιΧ α.ότδς ό ~νθρωπος καl όνι;;μα.ζ6τα.ν Μπpuνεζώ.

957

Δ'

ΑΓΝQΣΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

Ή έπίσκεψη lγινε . 'Ήτrχν μιtΧ έπικίνοuvη έκστρrχτεία., μιοc σκοτειv~ μά.χ'Υ) με τ~v παvοuκλα κα.l τYjv &σψuξία.. τΗτα.v τα.uτόχρονα. κα.ί τα. ξ ίοι ~ΥΙΧκοιλόψεων.

'Ένας tiπo τοuς έρyά.τες πο•) π'Υ)ρα.v μέρος σε κείv'Υ) τ~ν έξερεόvηση, &ρκετ&

εξuπνος κα.ί νεώτατος τ~ν έποχ~ έκείνη, ο ιηγότσ.v πplv λίγα. χρόνια. περίεργες λεπτομέρειες ποlι δ Μπρuνεζw θεώρησε πιος οεν ήτα.ν σωστό νιΧ τlς σuμ.πε

ριλά.6ει στ'ήν ~κθεσή τοu προς το διεuθuντή της ιiστuνομία.ς σά.ν ιiνά.ρμ.οστες σε

δπηρεσια.κό ~γγρα.ψο.

Τά. &πολuμ.α.ντικά. μέσα. &κεlνη τΥ)ν έποχΥj ήτα.ν όποτuπώοη. Ό Μπρuνεζώ

οεv πρόλαβε κα.λά., κα.λ!Χ voc περά.σει τις πρωτες διακλαδώσεις τοσ δπόγειοu

δικτόοu κα.ί, οχτ~) &πο τοlις εrκοσι έργά.τες ~ρνήθηκα.v v?ι. προχωρήσοuv. Ή

επ ιχείρηση ~τα.ν πολόπλοκη. Ή έπlσκεψη δεν ήτα.ν lτσι &.πλη, για ν<Χ προχω

ροσv [τφ:οπε κα.ί v!Χ κσ.θσ.ρίζοuv. τΗ7σ.Υ &νιiγκη λοιποv v& καθαpiζοuv καί ταuτόχpr;vα. Υ~ πpοχωpeιΟy σ1'i)ν έξψοuνηση, v!Χ σημειώVΟΙJ\1 tiπo ποΟ μπαίνει το

νερό, ν& μετροσv τίς σχά.ρες κ~.ι τ?: στόμια., vα έπισημιχίνοuν κιχt ν& τοπογρα.

ψαuv τl; δικλrχδώσεις, vα. πρeισέχοuv κσ.ί ν!Χ σημειώvοuv τα ρεύμα.τα. στα ση

μεία πeιlι χωρίζονται . Να. κα.τα.μ.ετροΟv κα.l vα. κα.τα.γρά.ψοuν τίς διά.ψοpες δε

ξα.μενiς, νά. 6uθομετροuv τοuς μ :χροuς Cιχετοlις πσu σuvδέοντα.ν μέ τόν κεντρικό

uπόνομ.ο, ν?;. μεψ;;Οv το Οψeις καl το πλiτος κά.θε οια.δρόμοu, τόσο στήv ιiρχή

των θόλων "ης κ?.μάρας δσο κα.l στην κα.τά.ληξή της κα.t τήν έπα.ψή της με

τ'fιν κοίτη . Τέλος ν& κα.θορίζοuv τlς σταθμίσεις ποu εχουv ο 1 γρα.μ.μες των &ποχε,~ύcrεων τοΟ vεpoO εϊτε ~πο τtς κα.μ.ά.ρες τοϋ ποτα.μοϋ ε(τε ιiπο τb εδα.φος

τοu δρ6μ.οu.

ΙΙροχωροuσα.v μέ κόπο . Πολλες φορές, οί σκάλες κα.θόδοu χι!:ινοντα.v .: ii:vrι. μtτρο μεσ' στο βοuρκο . τ~ ψα.νιΧ ριc;.; τρψόσ6ηνα.ν σ1Ο μολuσμ.έvο ά.έρσ. κα.ι

θα.μπόφzγγα.ν. Κά.ποu, κά.ποu κοu6α.λοσσα.v κα.ί κά.ποιοv ά.να.ίσθητο &πο τοuς κσ.

θσ.ριστές. Σέ δρ ισμ.έ νιι: μέρη πpό6rχλΙΧV 6ά.pΙΧθρσ. . το !διι:φος είχε πά;θει κσ.θί ·

ζηση, το πλα.κόστρωτο ε!χε χα.θεί, δ όπόνομ.ος ε!χε μ.ετα.οληθεϊ σέ πηγά.δι 6ιι:

θu. Δέv εupισκα.v τίποτε στέρεο νά πα.τήσοuv.

UΕνα.ς iπb τοuς έρyά.τε~ έξα.φα.vίστηκε ιiπότομα. κα.t μέ μεyά.λες προσπά.·

θ~ ιε; κΙΧτά.ψεpΙΧ 'Ι vOI τόν tρΙΧ~ήξοuν . Μέ σuμ6ουλ1j τοu Φοuρκροuιi, ~νrχ~ιι:ν στά.

μέρη ποu &ξαερlζοvτcι.ν μεγάλα. κλοu6ι& γψάτα. στοuπί 6οuτηγμένο σε ρε

τσίνι. Ol τοίχοι, σέ δpισμέvα. μέpη, σκεπά.ζοντα.v ιiπό κιΧτι κα.κόμορφσ. έζοrκώμα.τα., ΠΟ'J εμο:α.ζα.ν σ~ν &ποστήμσtτα. . Κι' ή πέτρα. &.κόμη ψα.ινότα.ν &.ρpωσ,η

μένη μέσΙΧ σέ κείνcιν τον ~ΠΟΠΥιχτικb χωpο.

958

Ό Μπρuνεζώ, στήν !ξεFεuνησή τοu, προχώρησε ciπb τ-t1 ν εrσοδο προς

την έκ6ολή. Στδ σημείο ποu χωρίζοντα.ι οι δόο &.yωyot τοu μεyάλοu ρεuμα.τος

κα.-.<Χ.ψερε νdr. Sια.6<Χ.σει πάνω σέ μιdr. πέτρα., ποu προεξείχε, τή χρονολογία. 1550. Αότή ~ πέτρα. ~δειχνε τό σrιμεϊο ποu στα.μιiτησε δ Φιλιμπέρ Ντελόρμ, ποu εΙχε

επιφορτιστεί οcπο τον Έρρίκο Β' νΓι. έξετιiσει το uπόγειο τοu Πα.ρισιοu.

Αότ1j 'ή πέτρα. ·ljτα.ν 'ή σφρα.γίοα. τοu οέκα.τοu εκτοu α.tώνα. στον όπόνομο.

Ό Μπρuνεζώ 6ρΥ)κε το ~ργο τοu οέκα.τοu Μδομοu α.ίώνα. στον &.yωyo τοu Πον

σώ, κα.t στον &.yωyo τής δδοG Τιiμπλ, ποu τοuς τοποθέτφα.ν μετα.ξlι 1600 κα.ι 1650, κα.t τό εργο τοu οέκα.τοu δyooou α.ίώνα. στο οuτικο τμήμα. τοu σuλλεκτικοu riyωyou πού στρώθηκε κα.t χτUστηκε δ θ6λος στο 17 40. οι δύο α.uτοι θόλοι κα.ί, [δια.ίτερα., δ λιyώτε~ο πα.λιος ποu χτίστηκε στο 17 40, f;τα.ν πιο πο

λU ρα.yισμένοι κα.ι ξεψτuσμένοι &.πο τον πι:ι:λιο περιφεpεια.κο όπόνομο ποtι χτί

στ-ηκε στό 1412, έποχή ποtι το ποτα.μάκι μέ τό πόσιμο νεpο τοu :Μενιλμοντά.ν, πi')ρε τον τίτλο τοu μεγάλοu όπονόμοu τοu Πα.ρισιοu, προα.γωγij &νάλοyη μέ

κείνη τοu χωριΚQu ποu yίνετα.ι κα.μα.ριέρrις τοu Βα.σιλι&.

Τοίις φάνηκε πώς &.να.γνώρισα.ν &δω κ' έκεϊ, συγκεκριμένα. κάτω &.πό το

μέγα.pο τοο οικα.στηpίοu, τετpιiγωνα. ά.πό πα.λιΓι. μποuντpοtιμια., φτια.γμένα. στον

fδιο τον όπόνομο. Άπ.α.ίσια. κελιά.. UΕνα.ς σιδερένιος κρίκος κρεμότα.ν μέσα. σ' εvα. &.π' α.uτa τa κελιά. Ta έφpα.ξα.ν ολα.. Μερικ& εόρ'ήμα.τα. ~τα.ν &.ρκετ& πα.ράξενα.. 'Ανάμεσα. στ' ιiλλα., 6ρηκα.ν κα.t το σκελετό ένος οόρα.γκοτάyκοu ποu

εξα.ψα.νίστΥJΚε &πb τb Ζωολι~ιγικο κήπο στο 1800, εξαψιiνισ"Ι ποlι itχει &:σψαλώς

σχέσrι μέ τ1jν περι6όητ'Υ) έμφιiνισ'ΥJ τοο δια.6όλοu στην δδο Βερνα.δίνων, τον τελεuτα.το χρόνο τοσ δέκα.τοu 15γοοοu α.Ιώνα.. Ό ψοuκα.ρ~ς δ οιι16ολος κα.'tά.ντη

σε Υ~ πνιγεί μέσα στον όπόνομ.ο.·

Κάτω &.πο το μα.κρu θολωτο διά.δρομο ποu κα.τα.λ'ήγει στήν Άψίδα. Μα.

ριον μια μπότα. ρα.κοσuλλέκτη, κα.λά. δια.τηρ'Υ)μέν'Υ), προκάλεσε το θα.uμι:ι:σμο

των ε1οικών. Πα.ντοσ δ 6οuρκος, ποu οί κα.θα.ριστές σιyά., σιy~ τον &να.κάτεuα.ν

ιΧφο6α., &.φθονοuσε σέ πολuτιμα. &.ντικείμενα., χρuσa κι' &.σ'Υ)μένια. κοσμ'ήμα.τα.,

πολύτιμες πέτρες κα.t νομίσμ.α.τα.. "Αν μποροCίσε κα.νένα.ς, ylyα.ντα.ς ~ς ποσμε,

ν~ διuλlσει α.ότόν τό οοuρκο, θ~ ξεκα.θά.pιζε θησα.uρό α.1ώνων. Στό σημείο ποu

χωρίζοuν οί Οtιο οι~κλ~δώσεις τ'ijς δδοu 'Γ~μπλ κα.t τ'ijς δδοu Σα.tντ Ά6οuά., μιiζεψα.ν gyα. πα.ράξενο χάλκινο μετάλλιο τών Οόγενότων, ποtι &.πο τή μι& με

pι& είχε ενα. χοίρο μέ κα.πέλο κα.ρδινά.λιου κι' &πο τήν &λλrι lνα. ~ύκο μέ τιιi

ρ~ στό κεψιΧλι.

'Η μεyιχλUτερ'Υ) eκπληξrι ποu δοκίμι:ι:σα.ν ήτα.ν στήν είσοδο τοu μεy&λοu

δπονόμοu. Ή είσοδος α.ότή κλεινότα.ν aλλοτε μ& μια. μεyά.λrι σιδερένια. πόρτα.,

ποu τώρα. δέν ε!χ~ν μεινει πα.ρa μόνο οί μεντεσέδες τ'Υ)ς. Σ' !να.ν &.π' α.uτοtις κρεμότα.ν Ιtνι:ι: ~μορψο κα.t ορώμικο κοuρέλι, ποtι ε!χε μπλέξει &κετ κα.ι κuμάτιζε στον &.έρα. , ~ξα.κολοuθώντα.ς νΓι. ξεφτίζει μέσ' στο σκοτάδι .

Ό Μπρυνεζώ πλησίιχσε μέ το φα.νά.ρι κ' έξέτα.σε α.uτό τό κουρέλι . •Ή-

959

τιχy μ~dι. λεπτή κ' έξιχιρετικής ποιότ'Υjτιχς μπιχτ!στιχ κιχl σέ μιdι. γωvι&. 't 'Yjζ , λι

γώτερο ξεφτuσμέν'Υ) &.πο τ!ι;; ~λλες, διακρινόταν Ιf.νσ. στέμμα. &.πο ο1κόσ'Υ)μο κεν

τ'Υ)μένο πάνω &.πο έφτa γράμματα : LAYBESP. το στέμμα. ~τσ.ν στέμμα μαpκησίοu κιχί τdι. &ψτιΧ γpιΧμμιχτσ. σ1jμιχινιχν Λ ω μ π ε σ π ί ν. Άνα.γνώρ~σα.ν

πώς α.ότό ποu εlχα.ν μπροστά τως .ηταν Ιf.να κομμιiτι ά.πb τb σά6ανο τοu Μσ.

pιi. Ό Μα.ρdι. στdι. vιά.τα. τCiu είχε έρωτοδοuλειές . Αίιτό ήτσ.ν &.πό τ6τε ποu ήτσ.ν

μέλος τοu προσωπικοu τοu κόιι'Υ/τα. ντ' Άρτοudι. ιi)ς κτψίατρος στοuς στα.uλοuς.

Άπο τΟΙJζ ερωτει;; α.uτοuς, ποu είνα.ι ιστορικά ά.ποδειγμένοι, με μιιΧ μεγαλοκu

pία τοu είχε μείνει σ.uτb τ δ σεντόνι. Ά νιχιινφτικδ ένθόιιιο ίσως. 'Ότσ.ν πέθιχ

νε &πειS~ σ.ότb ~τσ.ν τb μοvσ.Sικb -κάπως λ~πτό ~σπρο πtι.ν( πr.;ιj 6p~Α'Υ)Χ~ στο

σπίτι του, τόν τύλιξαν μ' α.,]τό. Γpιει;; γυναίκες είχα.ν φασκιώσει γιιΧ τον τά.φο

μέσα. σ' σ.ίιτό τb πσ.νί, δποu ε!χε γνωρίσει την ήδον1j, τόν τριχγικο «Φlλο τοu

Λα.οtί» .

Ό Μπρuνεζιl> προχώρησε πιό μέσσ.. "Αψφσ.ν σ.uτό τb ξεψτuσμένο πσ.νί στη

θέση τοu, δeν το πείριχξιχv. Άπb περιψρόνηση ij &.πο σεοσ.σμό; Ό Μιχpά. τ'

άξιζε κα.ί τά. Μο . "Άλλωστε, τό πεπρωμένο εΙχε ά.φ1jσει τή σφρσ.γίδα πάνω τοu,

ιi.ιστε νa μ:ijν τολμα. κανείς νa τ' ά.γγ!ξει . π έpιχ &π' ιχuτό , τ' &.vτικείι.J.ενοι τής

τοιψijς πρέπει να. τ' &.ψ1jνο!)με στη θέσΎJ πού διά.λεξαν. Τέλος, αuτο τό λείψσ.νο

~τσ.ν &.λλόκοτο. Είχε σκεπαστεί μ' α.{ιτδ μιιΧ μαpκΎ)σία.. Ό Μα.pιΧ είχε σα

πίσει μέσα. σ' α.uτό. ΕΙχε περάσει ά.πδ τό Πά.νθεο γιά. vdι. κσ.τοιλ1ιξε ι στοuς

ποντικοuς τοu δπονόμ(.υ. Λότο τb δπόλοιπο πα.νιοu έρωτικfις παστάδα;, ποu δ

Βαττώ άλλοτε θ' ά.ναπαρίστα.ν~ με χαρα. δλες τίς πτuχές τοu, εγινε &ξιο τοu

α.uστηροu 6λέμμσ.τος τοQ Δά.ντ'Υj .

Ή δλοκληρωτικΥj έπιθεώr-ηση τοσ τερά.στιοu uπόγειοu τοσ Πα.ρισιοσ κρά.

τφε έφτα. χρόνια, &.πο το 1805 ι':> ς το 1812. Προχωρώντας, δ Μπρuνεζ ι!J εκα

ν! ύποδείξεις διείιθuνε κα.ί ά.ποτελείωνε σποuδα.ϊες έργσ.σίες . Στdι. 1808 χα.μ1j

λωvε την &κοολ~ τοσ Ποvσώ, ;:ιχl ε'ΥJμιοuργώντα.ς ποιντοσ κα.ινοuργιες γροιμμ~ς,

προωθοίίσε τον ύπόνομο, στο 180!) κάτω ά.πο τΥ)ν δδο Άγιοu Διονuσίοu wς τή"

πηγή των 'Αθώων, στο 1810 κιiτω &πο την δδο Φρουιχμιχvτw κιχί κ&τω & τή Σα.λπετριέρ, στο 1811 κάτω &.πο τήν Πετί - Πιέρ, κάτω ά.πb την όδο Σφu

ρα.ς, κά.τω &πο τ~ν δδb Έσά.ρπ , κάτω ά.πό τ~ 6α.σιλικ1j πλα.τεία. και στό 1812 κά.τω ά.πb τΎ)ν δοb Είρήνης Κ('Χ.ί κά.τω &πδ τη λεωψόρο ~Αντέν. Τα.uτόχρονοι

οί έργά.τες &πολuμσ.ιναν κσ.ί έξuγ!σ.ιναν δλο το δίχτuο. 'Από το δεότερο χρόνο

δ Μπρuνεζw είχε πάρει 6οΎ)θb το γαμπρό τοu Να.ργκώ.

Μ' α.ότb τbv τρ6πο, στlς &Fχ~ς α.ι'ιτοu τοu οι1ώνα., -ή πα.λιά. κοιvωνία. κα.θάpι

σε τον όπ6νομό της .

Στριφογυριστός, δλο σκα.σίμσ.τσ., μέ ξεχσ.ρ6α.λωμένο το πλακόστρωτο, κψ

μένος &.πο ρα.γίσμσ.τα., με &.λλόκοτε; γωνιές, με &.κα.v6νιστες &.v-ηφοριει;; κα.! κα

τηφοριές, μολuσμένοζ, ~γριος, ά.πλ-ησίαστος, πλημμυρισμένος ά.πο σκοτάδι, τρομαχτικός, τέτοιος ~τσ.ν δ ιipχσ.ίος όπόνομος τοσ Ποιρισιοσ.

960

Ε'

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΟΔΟΣ

Σ~μερ~ δ όπόνομος erν~: κα.θα.ρ6ς, rσιος, &κριβij; . Είναι σχεδόν α.t'ιτο ΠOIJ ' ~ 1 "Α ~ \ \ ) '): ' ι 'Ε ι \ ι εννοοuν ο. γγΑΟι με τη .ε~η «ε~πρεπης». <;μcρανισψος και στσ.χτερος, φτια-

γμένος με τ~ν κορδέλλα.. Μσιάζει με προμrιθεuτΥ) ποu εγινε σύιιβουλο; τοίί κριΧ

τοuς. Το ι.ιά.τι βλέπει σχεδόν κα.θα.ρά. έκεί μέσα.. Ό οοίipκος Ξχει σεμνό πα.ροuσιαστικ6. 1\Η τήν πρώτrι μα.τιιΧ, θά τhν επιχιρνε κιχνένα.; yι& εvα.ν &.πο κεί

νοuς τοuς όπόγειοuς δια.δρόμοuς, τοι)ς τόσο σuνηθισμένοuς &λλοπ κα.ι τόσο χpή

σψους γι& τlς &.ποSριΧσεις βα:σ.λιιΧδων καi πριγκήπων, τόν παλιό κ:;ι./.b ~κείνον

καιρό ποu «δ λα.ός λάτρευε τοuς βασιλιάδες του, .

Ό όπόνομος σήμερα. e!νΙΧι ΧΙΧλός, εχει οψη επίσημη . Έπικρcι.τεί σ' αuτόν καθαρός ρυθμός. Ή κλα:σσική &.λεξα.νδριν-Υj εuθυγρr.~.μμ.ία., διωγι.ι~νη &.πο τ-Υjν

ποίηση, φαίνεται σά νa 6p1jκ<. κα.τα.φuγιο στ~v ά:pχιτεκτονική. ΕΙvαι ά:νακα

τεμένη σ' δλες τlς πέτρες ~uτοί.i τοΟ μιχκpιοu και σκuθpωπr;σ θόλοu. Κάθε έκ-

6ολή είναι Χαt μι& χα.μάpα.. Ή 6δός Ρι6ολi ~χει zπηρειΧσει χα,( τόν οχετό.

'Άλλωστε, a.ν κάποu εχει τή θέσ·η της ~ γεωμετpικ~ γραμμή, &ναντίρητα. α.uτ1)

ε!να.ι τό κοπροοπόγειο μι&ς μsγιΗης πόλης 'Εκεί πρέπει ολα. ν~ τρα.βοuν τό

σuντομώτερο δρόμο.

Άκόμα. κα.l 'ή &.στuνομία ,Ποίι Χαμμιά. φορά ά.σχολείται μ' α.uτόν, του φέ

ρετ~ι μέ σε6~σμό. Οί λέξεις ποu τόν χ~ρα.κτηρίζοuν στήν uπηρεσι~κή γλίΙ>σσα.

είναι διαλεγμένες καl σοοαροφα.νείι; . 'Εκείνο ποlι &λλοτε το όν6μα.ζα.ν 6ρωμ6-

τρuπα, τιίιpα. το ά:ποκα.λοσν στοά. Ό Βιγιον θά. fιτα.ν ά:δuνατο ν' &να.γνωρίσει

τήν πα.λιά. τοu κατοικία., ποtι τή χρησψοποιοuσε σε ίίψα. ~νrl.γκης. Auτb τb

δίχτuο .εχει πάντα τόν προα.ιιi>ν:ο πληθυσμό τοu, τά. τρωκτικά, πι:ιu πά.νcα. &φθο

νοuν. Κά.ποu, κάπι:ιu κανένας γεροπόντικα;ς &πι:ιφασίζει νi 6γά.λει τb κεφάλι

τοu &πb κά.ποι-:J ~νοιyμα. τ-:Ju δπον6μ.οu γιδ:. νΟι χαιρετήσει το,:ις πα.ριζιά.νοuς.

Άλλά χι, α; ι) τ !Χ ά.κόμα τα. ζω'ιτα.νά. 'ήμερεuοuν μονάχα. τους, Χα.θwς είνα.ι εu

χοφιστημένα. &.πb τb όπ6γειο !ιέγα.ρό τοuς.

'Ο ' 1 "' οιι ι 1 ' 1 ~ ι ' '1 L 'Η υπονομος οεν ο.χει τιπι.ιτε πια. α.πcι τ, 1 ν πρωτογονη α.γριcιτητv. τr;u. . βροχή ποu &λλοτε 6ρώμιζ ε τbν uπ6νομο, σήμερα. τόν καθα.ρlζει. Μήν τbν &μπι

στεύεστε δμ.ως καl πολύ. ΤΙΧ μι&.σμα.τα. uπά.pχοuν έκεί μέσα.. Έζα.κολοuθεϊ νά.

zίναι uπουλος. "Αοικα. πα.σκίζQυγ ή ά.στυνοιιία. κα.l ή δγειονομική 6πηρεσ1α..

Κόντρα σ' δλες τtς προσπάθειες έξuγείανσηζ, α.uτός 6γά.ζει μιά. ύποπτη μυρωδιά,

Ι::πως δ Τα.ρτοuφος μετα. τήν εξομολόγηση.

Πρέπε ι 8μως νά. παρα.θεχτοuμε δτι τb κα.θιΧρισμα. είναι μιδ:. δπηρεσία. ποίι

προσψέρΗ δ uπ CινGμος στον πολιτισμό, καl οπως, &:π' αuτή τ'ήν . iiπoψ'f), 'ή σu-

961

στολ~ τοu Τιχpτοόφοu ε!νιχι μ.ι~ πρόοSος στο πρ66λ1)μ.α. των στιχuλων τοϋ Auyείou, εrνιχι 6έ6ιχιο πως δ uπόvομος τοσ Πιχρισιοσ !χει 6ελtιωθετ σο6α.ριi.

Όπωσοήποτε εlνα.ι κ&.τ ι πα.ρσ.π&.νω ιlπό μιόι πρόοδο~, εlνα.ι μετοr.μόρφωσ'Ι) .

Άν&.μεσοr. στόν πα.λιό όπόνομο κα.ι στό σ1Jμερινό ~yινε μι~ έπα.νιiσtrχσ1J. Ποιός

tήΥ εκα.νε α.όtή tήΥ έποr.ν&.στοr.ση;

'Ένοr.ς ~νθρωπος ποu ολοι: δ κόσμος τον ξεχνli., κα.ι ποu τον δνομιiσα.με

κι6λιχς: Εrνιχι δ Μπρuνεζώ.

61

962

ΜΕΛΛΟΝτΙΚΗ Γ1ΡΟΟΔΟ!

Ή ο:ά.νοιξη τοu δπονόμ.ο•J τοu Πσιρ:σιοu οεν 1ίτσ..ν μικρή οοuλειά.. Ot οέκσι τελεuτα.ίοι α. !ώνες iργιiστηκα.ν χωρίς νά μπορέσοuν να φέροuν σε πέρας α.uτό

τό ερyο, δπως οε μπόρεσαν vrx τελειώσουν κα.ί μέ το Παρίσι. Κ:' ιiλήθεια., δ

όπόνομος δέχεται 5λοuς τοίις ~ντίχτuποuς τοu Πα.ρισιοu ποίι δλοένα. μεγαλώνει. Εlνσιι μέσα. στη γη σκοτεινος κι' &όρσιτος πολύποδσις, μέ χίλιες κεpσιίες , ποίι

μ.εγσιλώνει ιiπό κάτω στό 6σιθμ.ό ποίι μ.εγσιλώνει κσιl 'ή πόλη ιiπό πάνω . Κά.θε

ποίι 'ή π6λη &vοίyει εvσι δρόμο, &.πλώνει κι' ό δπόvομο~ ενσι πλοκά.μι . .

Ή πα.λ:~ μeι'ι'ι:.ι. p χiα. ε:χε κcι.τασκε•)ά,σει μόνο ε!κοσιτpείς χιλιάδες μέτρα. ύ

πονόμοu . Σ' σ..&τό - , ~ σημ~ί" βρισκ~τοι;ν τό Ιlσιρίσι την 1 η Ίσ..νοuσιρίοu 180G. Μετά. τήv ~ποχή έχεiνη , γ~δ; τήv δπι:Λσι θά. ξσιvσιμιλ-f;σοuμε πιό κάτω, τά. ερyσι ξ():

νιiρχtσα.ν Χσ.l σuνεχ1στηκσ:~ . Ό Ναπολέων κα.τασκεuα.σε, eι ί :Χριθμοί ε!να.ι ένδια.

ψέpοντες Χ?.l χρήσψοι, τέσσερε; χιλιά.δες δχτσικόσισι ϊ:έσσεpσι μ.έτρσι. Ό Λοu

δο6ίκος δέκ::χ.τος οyδοος πiντε χιλιάδες έi'Jτσ.κόσισι ενν ι ά.. Ό Κάρολος οέκσιτος

δέκ(".(. χιλιάδες &χ-:αχ6σ~α. τριά.ντσι εξη. 'Ο Λι:ιuδοοiκος Φiλιππος ογδόντα. έννιά χιλιά.8ε; εi'κocrt μέτρχ . Ή δημ.e-κρσιτ(α. τc-0 1848 ε1κοσιτρείς χιλιά.οες τρσικόσισι όyδόντσ. ~ΨΧ. Τό σ'Jγχpι:ιν ι:ι κα.θεστώς &οδομ"ijντα. χιλιά.δες ~ξσικόσισι οέκσι μέ

τpσ.. . ΣυνιJλικ~ α,τ)τή τrιf ί&pα. , όπιiρχοΙJΥ δt:ι:~όσιες εtκοσιέξη χιλιιiδες έξα.κό-

σια δέκα ! L~tpct, έξΎJντα λzUγι:,ς δπι:ιν6μων . 'Γzρcι.,τια σπλ&χν(χ τοU Πα.ρισιοU.

Σκοτειν±; ο ια.κλα.δώσε ις , πάντα. σ' ενέργεια. . ΆγνοΎJμένη καί &πέρα.vτη κσι

τσισκεuή.

uΟπως 6λέπομz, δ ·.Jπ6yει~ς δ~ίδ:χ/,-ις τ~σ ΙΙα,pισιοσ ε(v .χι σήμψ1. οέκσ.. ψο

ρες μεγα.λuτερος &π' δ,τ ι ήτα.ν στις ά.ρχ~ς -.:ου α. 1ώνα. μα.ς. Δuσκολσι μποροuμε

v?ι. ψσ.. Ψcα.στα~ψ:;; πόση έπιμ.ι:ινr1 κα.ι τ.όσες πpοσπά.θε;ες χρειά.στηκα.ν ν&. φέpοuν

σι.Jτό τον οχετό στο σχετ ικ?ι. τέλειο σημείο ποίι ορlσκετσ.ι σήμερα.. λΗ πολλούς

χ.6ποuς Ίι τ; .α.λιά μ.!JΨJ.pχικ"i) iξοuσ::ι. κα.ί _ τα. τελευτα.ία. χρόνια. του δέκσιτeιu ..., ~ • , J., "' ' ~ , ' , ~ ) ,... ' , oγr;oou α. : ωγσι, •1 ~πσ.vσ.στα.τ ικη ο; ημ.~ρχι ι;ι;, ειχα.ν ΚϊΗσ..ψεpε ι ν 7.Υοιςοuν τις πεν-

τε λεuγες uπov6μou, ΠQU uπfjρχαν wς το 1806. Κ&.θ~ λοyΥ):; εμπόδιet κοιl δu

σκαλίε; ~ μπ.:. οιζσ.ν α.δτο τό eργο, &λλα. &.π' α.uτα. εrχα.ν σχiση με τή ψuση τοu

&δα.ψοuς, κι' &λλα, μ.e τlς προλ·ψ}εις t'JO &pγσι-,ικ.οΟ πληθuσμ.οσ τοu Πσιρισιοσ.

Το lΙ>Χp!σι είνσ.ι χτισμένο ποcγω σ' ενσι στρώμα, γfjς εξαφετικ~ ά.νuπό

τα.κτο στόν κα.σμιi , στr; ν τσά.πα. , στο 6οcριό, στΥιν aνθρώπινη ~πέμοα.ση. τίποτε

Π tΟ δtJσκολο ~.ΠΟ τό 'f?ι. Οt:Χτpuτ.:ήσεις Χα.ί Υ~ ε1σχωpΥjσεις σ' α.ιJτή τή γεωλογι

κΎ) δ ισιμόρφωσΎJ , στr;ν δποiα επικά.θετα. ι -iι θσιuμάσια. ίστορ ικΎ] κσιτσισκεuή ποίι

λέγετσ.: Πσ.piσι. Μόλις α.ρχ(σε·. YJ &ργσ..σ(α. κ~ί προχωρεί σ' α.δτο τό κομμιiτι

963

τών προσχώσεων, οι uπόγειες &ντιστιiσεις μεγοcλώνοuν. Ποcροuσιιiζοντοcι ~ργu

λοι ρεuστοί, ψλέβες νεροο, 6ρά.χια σκληρά., βοΟpκοι μαλσ.κοt σά. γλίνες ΠΟ'J ~

έπιστήμ:η &νομιiζει ψουστ6:ρδες» . Ό κα.σμ&:ς προχωρεί με κόπο μέσα. σε &.σβε

στώοη κοιτά.σμ.ατα. έναλα.σσόμενοc μέ λεπτές φλέβες &.pγίλοu κα.t στpι~μα.τα.

σχιστολίθοu, ΟΠΟU ε['fOCl έγΜλλημένιχ οσψΙΧΚΙΧ iπο στρείοιιχ, ΠΟU ΠpΟέpχι:ιVtΙΧt

&πο τούς προοcδοcμια.ίους ιi>κεοcνού;. Κοcμμ1&. ψορcΧ. έ:νοc ρέμοc σπιiει ξα.ψνικα. σε

μι&.ν ά.ρχινισμένη :ι.cψά:ριχ κιχt πλημμuρίζει τοu; έργά.τες. ~π ποcροuσιά.ζετοcι ρο"fι

iπο &ργ:λά.σ6εστο r.-:;ιύ δpμα. σ7.ν κα.τα.pιi.χ·οις κοιt σπιi.ε ι σ~ γυα.λί τα. χοντρότε

ρα. δοκά.ρι!l. uποστηρίγμ!l.τος. Τώρα. τελεuτα.ίοc στη Βιγιέτ , δτα.ν χρειά-στηκε,

χωρtς νιΧ δια.κeιπεί ή να.uσιπλοίσ κα.t χωpt~ ν' &.δειιiσει τό κοcvιiλι, νΙJ. πεpά.σοuν

τον κεvτρικb όπ6v-:;ιμ-:;ι σuλλογής κιiτω &πb το κα.v17.λ: ,οσ 'Αγίου Μα.ρτίνοu, πα.

ροuσιάστηκε ρήγμα. 'Jτή λεκά.νη tou κοcνιχλιοu κα.ι τό νερο πλημμύρισε &.μέσως

τό δπόγειο τοο Τα.ρσα.vά. , ετσι ποu οί ά.πορροφητικές ιivτλίε; ~τα.ν ιiδύνατο νά.

τ' &.δειά.σουν. Χρειάστηκε v7.. χρησψοποιήσοuν δύτη γιά. vlx 6ρεί τη ρωrιιή, πού ήταν στο σ:tμιι;ι tf); μεγά:λης δεξοcμ.εν1j; , ΚΟCί τpόμα.ξοcν YcX τ.+ι ΟΟΙJλ<!)σΟ'cιΥ.

Άλλοο, κοvτχ στο Σrικοuά.νιχ, κσ.t μά.λιστιχ iρκετά. μακριιΧ &.πο το ποτά.μι,

&πως π. χ. στη Μπελ61λ, στο Μεγciλο Δρόμο κοcι σ-.ό σ-.ενό πέροcσμοc Λυvιέρ,

σuvιχντοσν &μμοuς ποt) οέν ~χοuν πά:το, κι' δποu μπορεί δ άνθρωπος να. χωθεί

κoct να. tξοιfοι·ι:στεί ιiμέσως. Προσθέστε σ' δλα. α.ότά. τ'ήν ιiσψuξία. ιiπο τίς μο

λυσμένε; οcνα.θυμιά.σεις, το θά.ψψο ocπb τlς κα.θιζήσεις Κ<Χί "t' ιiπότομα. γκρψί

σμα.ttΧ. Κι ' σ:ι.όμα. τον τuφο &.πη τον 6ποΙο οί εργά.τες προσ6ά.λλοντοcι &.ργά., &ρ

γά. κα.ί σίγοη:χ.. Στήν εποχή μα.ς, ΙΧ:ροσ ~νοιξε τiJ γ<Χλα.pία. τοσ Κλισύ, με κριiσπε·

δο γιά νl:ι. δ.fχετοcι τόν κεντρικό &.γωγό τοu Οορκ - &ργ<Χσία. ποο ε!χε έκτελε

στεί μέ διόρυξη κα.! σε 6ά.θος δέκα. μέτρων - &.φοίί μ&σα. &.πb 6οuλιά.γιια.τοc,

li.πb &να.σκα.ψές ιιέσα. στην iποσύνθεση κα.l ~-~~ όποστηλώσει ς, σωλήνωσε το θό

λο τ-ης Μπιέοp &πο τή λεωφόρο τοu Νοσοκομείου wς τό Σηκοuιiν<Χ, &.ψοu ε!χε

ιiπσ.λλιiξει το Πα.ρ!σι α.πο τίς κα.τε6α.σι€ς της Μονμιipτρης κ' ~δωσε διέξοδο

σε κείνο τό g~λτονέpι τώ·; ένν:~. &κτ~ρίων, πού λίμνα.ζε κοντdt. στην 'Ιώλη Μ<Χp

τύpων, &φοΟ εlχε κοcτα.σκεuά.σει τ'ήν &ποχετεuτική γρ~μμ'ή τών όπον6μων Πjς

Λεuκής Πόλης &; την δοό 'Ωμπερ6ιλιέ, μέσα. σέ τέσσεροuς μήνες, δουλεuοντσ.ς νόχτα. - μέρα., σέ οά.θος έ:ντεκα. μέτρων, κα.ί -.έλος, &.ψοσ aνοιξε όπόνομο στο δρό

μο ντu Μπέκ χωρίς ορuγμα. σε 6ά:θοι;; ~ξ'ΥJ μέτρων κά.τω &.πό τό εδοcφος, πράγμα.

πού δεν εrχε γίνει ώζ τότε, δ κα.θοδ1)y1)τ1)ς Μοννό πέθα.νε. Ά::pou &νοιξε τρείς χιλιιiδες μέτρα. όπον6μους σε ολ~ τ~ σημεί<Χ -.ης r.όλης iπό •ήν κά-θετη δδό

Σα.tντ - ΆντοuιΧν &ι;; τ'ήν δδό Λοupσ!ν, &.φοu μέ τ'ήν προέκταση τοίί πλοκα.μιοΟ

της δδοu Δοξια.ριοu &.πά.λλα.ξε &.πο τίς πλημμύρες τό στα.υροορόμι Μοuψτιiρ, &ψοσ κα.τοcσκεύα.σε τον όπόνομο 'Αγίου Γεωργ!οu, μ' έπιβροcχώσεις κ~l -.σψ.έν

τιχ μέσα. σέ fοαφος &.μμώδες, δλο &.στά.θεια. , &.φοu &.ποtελε(ωσε τ~ φο6ερb χι:ι.

μήλωμα. τής έκ6ολης -.ης Πα.να.γ(α.ς Να.ζ<Χpε,, δ μηχα.vικός Ντuλώ πέθα.νε. Δέ ογήκε κα.νένα. &.νοcκοινωθέν γι' α.ότες τίς πpά.ξεις ~pω ισμοu , ΠΟύ zίγα.: Π?λ•)

964

πιό χρ~σιμες ά.πο το ά.ν6rιτο ά.νθρωπομα.κελειό στά. πεδ(α. τijς μ&.χrις.

Οι όπ6νομοι τοu Πιχρισιοu στο 1832, εrχα.ν μεyά.λη διιχψορά. &.πδ τοuς σημερινούς. Ό Μπρuνεζιb εrχε κcΧ.νει τό ξεκ(νrιμιχ, ιiλλά. χρειcΧ.στηκε ij χολέρα. γιά. ν' ιiποψα.σιστεt ~ μεγά.λrι ιi.νοικοοόμησrι ποu eγινε &.πδ τότε. Εlνα.ι έκπλη

κτικδ π. χ. vά. λέει κα.νένα.ς δτι στδ 1821, ε να. μέρος τοu πεp~ψερεια.κοσ όπονόμοu, ποu λέγετα.ι Μεγ<Χ.λο Κα.γιΧ.λι, δπως στΥj Βενετία. , ήτα.ν ξέσκεπο στήν δ8b

Γκοuρντ Χ<Χt λίμνιχζε. Μόνο στο 1823 ~ πόλ-η τοu ΙΙα.ρισιοu 6ρijκε στά. τα.μεία. τη; τtς δια.κόσιε; έξijντα. έξη χιλιά.δες όγδόντα φρά.γκα κ' έξη λεπτά., ποu · χpειά.ζονtα.v γι& ν& κα.λuψtε! α.,όtή ~ &θλιόtητα.. Τά. τρία. ιiποpροψηtικά. ψpεά.-rιιχ. -rou Κομπ&., tYj~ .ktuv!t χα.ί -rou :Σα.!v'C - Μα.ντ! μ~ζί μ! τ~ . δ'τbμια. kχ~r;λ.η~,

τά. σuστijμα.τιi τοu;, τά. ξεροπijγα.δα γιά. τά. 6ρωμόνερα. και τtς προεκτά.σεις κα.

θσψισμοσ, χρQνολQγοΟνtα.ι μόνο ιiπCι 'tQ 1836. ΤCι 8λο σόσηιμα. όπονόμων 'tOU ΠΙΧρισιοίί ξα.νά.γινε κα.ινοόργιο κα.ί δεκαπλα.σιά.στ-ηκε στίς τελευταίες τρείς δε

κα.ετ(ες.

Έοώ κιχt τp ιά;ντα. χρόνια , tήν &ποχή •7)ς &ξέγερσης •'iίs 5 κα.ί 6 'Iouνlou , ~τα.ν &κόμα. σε πολλά. μέρrι σχεδόν δ πα.λιδς δπόνομο;. Πιiριχ πολλοt

δρόμοι , ποu σijμερtχ ~χοuν &ποχτijσει χτιστούς θόλους, ~τσ.ν πλσ.κόστρωτα. πε-.

pά.σμα.'tα. μέ σχισιιές. IfQλu σuχνά., στά. πλά.για. 'tών οpόμων 7'J τών σ'tσ;Ιψοοpομtώy l6λεπε κα.vέvα.; μεγάλε; σιδερένιες σχ&.ρες ποu γυ&.λιζιχν &.κονισμ.ένες

ιiπδ τά. 6iιμσ.τα. των διιχ6σ.των κ' έπικlvδυνες γιά. τ' ιiμά.ξια., για.τί πολλές φο

ρές τά. ~λογσ;, πα.τώντα.; πά.νω σ' ιχότά. τά. χοντρά. σίοερα., γλuστροuσα.ν κ' !πεφτσ.ν. ·ΙΙ έπίσημ-η γλώσσα δδοποιίσ.ς κσ.ί γεφυρών !δινε σ' σ.ufές τίς κα.τrι

ψοριές κα.ί τίς σχ&.ρες τό χcψ:χ.χτηριστικο 5νομ.α. «ρείθρα.». Στδ 1832 σε π&.ρα.

πολλοuς δρόμοu;, στ~ν δδδ Έτοu&λ, στην δοδ Τιiμπλ, στΥjν δδό Άγlοu .Λοu

δο6iκου, στ~ν δοο Πα.να.γία.ς τf;ς Να.ζα.ρέτ , στ~ν δδδ Φολί Μελικοόρ, στην

aγορά. ΛQuλοuοιών, στήν δοb Μικροσ Μόσχου, στ1JΥ δοό Νορμα.νο(ιχς, στΥjν δ

δδ Μπίς , στΥιν δδb Μα.ρα.ί , στ+ι σuvοικία. Άγίοu Μα.ρτίνοu, στΎ)v δδδ Πα.νσ.

γία.ς Νικηφόρου, στή σuνοικ (α. Μaνμιipτpης, στrιv δδb Γκp~ντ Μπσ.τελιέρ, στά.

Ήλόσια. Πεδίιχ, στην δοο 'Ια.κώο , στην δΜ Τοuρνόν, δ μεγ&λος πα.λιδς γοτθι

κδς ίιπόνομος, ~δειχνε ιΧ.κόμα. κuνικότα.τα. τά. στόμιά. του. Αuτά. τά. στόμια. 'ijτα.ν τερά.στισ. ιiνοίγμσ.τα. &πό πέτρες, τριγυρισμένα. μεpικ& &π' α.ότά. με πε

~οόλισι κα.l χτισμένα. μέ μν-ημισική &οιοcντροπιά..

Το ΙΙσ.ρ lσι στο 1806 6ρισχότα.ν &κόμα. στήv εκτα.ση τών όπονόμων ποu

ε!χε τb :Μά.η τοσ 1663: πέντε χιλιά.οες μ.έψα.. "fσ~ερα. ιΧ.πδ τό Μπρuνεζώ , τήν 1 η Ία.νουα.ρlοu 1832 lψτα.νε τtς σα. ρ&. ντα. χιλιά.δες τρα.κόσια. μέ•ρα. . ΆπCι

το 1806 &ς το 1831 έχτιζα.ν, κα.τ/Χ μέσο δρο, έφτσ.κόσια. πενήντα. μέτρα. το

χρόνο. Άπb τότε κα.t δώθε κα.τα.σκεuα.ζα.ν δχτω &ς δέκα. χιλιriδες μέτρα. τCι

χρόνο στοές, &πό όλικ& οϊκοδομfις με όδρα.υλικη &σοεστο π&.νω σε τσιμεντέ

νιες 6ά.σεις . Πpδς διακόσια. ψρά.γκα. το μέτρο, οί έξήντα. λεuγες όπόνομοι τοu

Πα.ρισιJΟ &ντιπροσωπεόοuν σα.ρά.ν•σ. ~χτώ έ~α.τομμόριιz .

965

Πlpa. &πb τ~ν ο1κονομ..ικ~ &ψlλειa., ποό &νa.ψέρa.μ..ε στ~ν &ρχή, σοοσφ&.

προ6λ'ήμιχτα ΟΥJμ.όσιας όyιειν~ς σΙJνοέονται με τό τερά.στιο αuτό ζ 'ήτΥ)μα: τόν όπόνομ.ο τοσ ΙΙα.ρισιοσ.

Tb Πα.ρίσι 6pίσκετα.ι &.νά.μεσα. σ€ oub στρώμι:ι.τα., Ιf.νσ. στpGψιχ ν~ρι:J\ί κ' 1!.να στρώμα ~έρα. τό στρώμα τοο νεροο πού έκτείνετιχι σε μεγιiλο βάθος κιiτω

&.πδ τη γή, ποu ~χει δμως εξερεuν'Υjθεϊ &.πό Οόο γεωτρήσεις, ε!να.ι &ψοοια.σμέ

νο μ' ενι:ι. ~τρώμα. πρά.σινοu &μμ6λ~θοu ποu τοποθετείται μετα.ξι'.ι κψωλία.ς κα.ί

γιοuρα.ϊκοσ ά.σβεστόλιθοu. Αότό τό κοίτασμα. μπορεί νΓJ. πα.ρα.στα.θεϊ μ' ενα. ο(

σκο ποu lχει &.χτίνα. εrκοσι πέντε λεσγες. ~Ενα. πλijθος &.πδ ποτά.μια. κα.t ρuιΧ

κtα. κα.τα.στα.λιΧζοuν εκεί. Οί κά.τοικοι τοu Πα.ρισιοu πίνουν τb Σrικοuά.να, τb

Μά.ρνΥ), τΥjν 'fόν, τον ΟΜζ, τόν Αϊν, τδ Σέp, τη Βιέν κιχί ti) Λοuα.ρ μέσ,χ σ' Ιf.να. ποτήρι νεpο &πό τήν Π"Ι)γή τ'ijς Γκρενέλ. Τό 6Μτινο στρώμα. είνα.ι

όγιεινό. 'Έρχε:ctι πpιϊ>tΙΧ ά.πδ τον οίιp,χνό, κ' επειτct ~πο τΥ) yij. Το άλλο

στρώμα. τοu &.έρα. εΙνσ.ι ά.νθuγιεινό. 'Έρχετα.ι ά.πό τόν όπ6νομο. ~Ολες ο! ά.νct

θuμιά.σεις τοu 6όθροu &.να.κα.τεuοντα.ι με τόν ά.έρα. ποό &.να.πνέει ~ πδλ-η. Ό &.έρctς ποu ciνα.πνέεις πιΧνω ciπo την κοπριά., αίιτb έχει ά.ποοειχτεί έπισtΥ)μονι

κά., ε!να.ι κα.θα.ρι!>τερος &.πο τον &.έpα. πι:ιu &.να.πνέεις πά.νω &.πο τδ Πσ.pίσι .

Μελλοντικά., ιιε τή 6οήθεια. τ'ijς προόοοu, μ€ τ~ τελειοποιημένσ. μηχα.νήμα.τσ., οί άνθρωποι θ-Χ δοuν φωτεινότερα. κιχί Μ χp"Ι)σιμοποιijσοuν τό uοά.

τινο στρώμιχ, γι~ νά εξuγιά.νοuν τό ά.τμοσψα.ιρικδ στρώμιχ. ΔΥ)λιχοή θά πλι)

νοuν τδν uπόνομο. Κι' δτα.ν λέμε eα. πλuνοuν τον δπόνομο, &ννοοuμε ά.πόοο

σΥJ τοσ 6οόρκου στή γ'Υ), &.ποστολΎ) της κοπριάς στδ ~οαφος και τοίί λιπ&σμο:

τος ατά. χωρά.φια.. 'Από το &πλό α.ότό μέτρο θ& προκuφει, γιά. τό σόvολο

τοu πλΥ)θυσμ.οu , μείωσΥJ τ'Υ)ς φτώχειας κα.t 6ελτίωσrι τi)ς δγείιχς. Αίιτή τ~

στιγμη ποu ζοσμε, ο[ ά.σθένειες τοίί Πα.ρισιοu ψτά.νοuν &ς πενήντσ. λεuγες γόρω

&πb τb Λoueiρo, ~-Υ τb πά.pομε σ~ν &ξονα. τοu μ..ολuσμ..ένοu τpοχοu.

θ~ μπορούσαμε να. ποίίμε δτι, πέντε α.1ιi>νες τώρα., ό όπόνομος είνrι.ι ~

ά.ρριi>στειct τοσ ΙΙα.ρισιοu. Ό ίιπόνομος είγα.ι τό μικρό6ιο ποίι ~χει 1ι πολι

τεία. μέσοι στό α.fμα. τrις. Το λαϊκό ενστικτ" δέ γελ!Χστrικε ποτέ σχετικά. μ' α. ι'ιτ6 . Tb έπάγγελμα. τοσ καθα.ριστΎj τών όχετών προκσ.λοuσε τόσ"Ι) φρίκ"Ι) /30"1)

κα.t τδ ~π~γγ~λμα. τοσ σψα.γέα. των ζώων, ποu γιά. χρόνια. ε!χe έγα.κτα.λει

ψθεί στό δήμιο. 'Έπρεπε ν~ πλ"Ι)pωθεί &.ορ& ενα.ς μά.στορα.ς γι& ν& χωθεί σ'

α.δτο τδ μολυσμένο ύπ~γειο. Ή σκά.λα τοίί πrιγ,χδα. δόσκολα. &.ποφά.σιζε νά.

χωθεί &κ.εί ι~έσα.. 'fπ'ijpχε κα.ί πα.pοιμία.: «ΚΜέeiα.σμcχ στον όπδνομο ε!να.t

χώσιμο στδ λάκκο».

Κά.θε λογijς ά.παίσιοι θpuλοι, δπως είπαμε , σκέποιζα.ν τον κολοσσιιχίο

cxuτo νεροχύτη, κέντρο 6pωμεpδ κ' έπίψο6ο, ποlι ~χει rχνη έπα.vο:στιiσεωΥ

τι:Ju ~μισψα.ιρίου, 15πως τών επα.να.στιiσεων τιί>ν &.νθpώπων, Κett δπου 6pίσκον

τα.ι τα. σΊ)μ.ά.οια. iπ' 8λοuς τοlις χα.λα.σμοuς, &.πό τό κοχύλι τοσ κα.τα.κλuσμοσ &ς

τό κοuρέλι τοu Μα.ριi.

ΒΙΒι\10 ΤΡΙΤΟ

BOVPKOI ΚΑΙ ΨVΧΗ

Α'

Ο ΥΓ10ΝΟΜΟ~ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΓ1ΛΗΞΕΙ~ ΤΟΥ

Ό Γι&ννης Άγι&ννης 6ρισκ6τιχν μισιχ στον δπόνομο τοu Πα.ρισιοu .

Μια δμοιότ'Υ)tα. &:κόμα. τοu Πα.ρισιοu μέ τ~ θάλα.σσα.. ·οπως στbν ώκεα.ν6,

!τσι κ' έοώ ιιέσ~, δποιος 6οuτήξει μπορεί να. έξιχψιχνιστεί.

Ή &λλιχyή ~τιχν &πlθιχνη. Έvω ορισκότιχν στήν κιχρ~ιά τσσ Πιχρισισσ,

χάθηκε &π' ιχότό. Κιχ! σέ μιά. στιγμ~, δσο χρειά:ζετιχι νά σηΧώσεις ίf.νιχ κα.

πιΧ.κι κιχ! ν~ τό ξα.να.κλεlσεις, πέρα.σε &:πό τό φως τοίί κα.λοκα.ιριά.τικου ιιε

σημ.εριοσ στο σκοτά.οι, &πb τοuς κρότους κα.! το ψονικb πά.τα.yο στή νεκρικη

σιγ~ κι' ιiπο τον ~σχα.το κίνδυνο στ~ σίγουρη &σφά.λ~ια..

Άπότομο πέσιμο μέσα. σ' ~να. ύπόγειο. Έξα.φά.νιση στη λησμονημένη κα.

τοιεiόθρα. τοσ Πα.ρισιοσ. "Αψησε τό φωτεινό 8ρόμ.ο ποu τόν θέριζε ~λόπητσ;

δ θιiνα.το; κα.! 6pέθηκε μέσα. σέ κείνο τbν τάφο ποlι ήτιχν ~ ζω~. Πα.ρά8cιξα. ,

Ιiλήθειιχ, 1ψ1iyμιχτιχ. 'Έξω στό φωτεινό δρόμο ό θά.να.τος, μέσα. στb σκοτεινό

τά.φο fι ζωή .

"Εμεινε λίγες στιγμές σά. ζα.λισμ.ένος κι' &ψοuγκριχζότιχν ν' &.κοόσει. Εr

χε δ.vο!ξει ξα.ςρνικ~ ή κιχτα.πα.κτ~ τΥ)ς σωτηpία.ς. Ή ούρά.νια. κιχλωσύvη τbv

ε!χε &ορά.ξει κά.πως προδοτικά.. Εόλοyημ.ένες &vέοpες της θε(ιχς ΠρόνΙJια.ς.

Μοvιiχιχ δ πληγωμένος έξιχκολοuθοuσε νά. μένει &κίνητος, κι' ό Γιάννης

ΆγιιΧvνης οέv rιξερε σ.v ό νέος ποy κου6α.λοuσε στήν πλά.τη του μέσιχ σ' έκείνο τb λάκκο yιά. να. τόν σώσει, -.fjτιxv ζωντιχνbς η πεθιχιιένος.

Κα.θwζ μπ'ΥjΧε άπb το φώς στο σκοτάδι, τ& μά.τιιχ tDU δέ μπορσuσιχv vά.

οιιχκρίνοuν τίποτα.. Για. μια. στιγμη τοσ ψιΧvηκε πwς ~τα,ν ~ιχ! κουφός. Δέγ

άκου~ τίποτιχ . Ό χα.λιχσμος τοu σκοτωμcιu ποu λuσσ!'Ιtίσε πιΧvω &πο τό κεψιΧλι του, χιΧρrι στό πιΧχος τι;ισ έΜψοuς ποu τον χώριζε ά.πό τήν έπιςρά.νειιχ, ~ψτιχνε

967

wζ Ι%ότον σa μι& uπόκωφ'Υ) και 8uσδι&.κριτ'ΥJ όχλο6ο~. Α1σθανότιχν μόνο πώς

πιχτοσσε σε στέρεο ~~α.ψος.

'Άπλωσε το ~να. χέρι, ~πειτα. το δ.λλο κι' &κοόμ.π-ησε τον τοίχο κι' &πο

τlς Μο μεριές . Είδε δτι ό διάδρομος fιτι:ι.ν στε 1ι6ς. 'Έ6γα.λε το ~ να. τοu πόδι

προψuλιχχτικά., ά.πό ψόοο μ"fιν πατήσει σε κανένα. λάκκο ~ χιiσμα., κα.l 6ε6α.ιώθ'ηκε 8τι δ οιιiορομος ~ταν στρωμένος με πλάκες. Μιιi οuσ&.ρεστ11 δσμή τοu·

θωσε νά κα.τα.λά.6ει ποu βρισκόταν.

Μετ~ άπο λίγες στιγμ~ς, ά.ρχισα.ν τα. μάτια. τοu να. οια.κρίνοuν λ(γο. Άπό

τήν τpuπα. εμπα.ινε &.μuδρδ φώι;;. Είθε δτι πίσω τοu δ όπόνομ.οι;; ~τα.ν χτισμ~

νος, μπροστιi τοu 6 uπόνομος προεκτεινότα.ν στό σκοτά.δι.

Na προχωρήσει πρός τδ σκοτά.δι, ήτα.ν φριχτό , ά.λλc'ι κα.l να. μείνει -ljτα.ν πολu έπικίνδuνο. 'Άν ο[ στρα.τιG'>τε; ~6λεπα.ν τή σχά.ρα. κα.l κα.τέ6α.ινα.ν κι'

α.uτοl νά ψά.ξοuν!

Ό Γιrkννης Άγ(ά.ννης είχε ιiκοuμπήσει τό Μά.ρ ιο κάτω, εσκuψε τόν π'i'jpε στήν &yκα.λ~ά. του, τbν σ~κωσz στο,)ς ι\'ψοuι;; τοu, &.να.ίσθητο &.κ6μ.α., κι' &ρχισε

νa προχωρεί μέσ' στο σκοτιiδι.

Ή &.λήθεια. είναι οτι ΟΕ.ν είχα.ν dκόμη σωθεί, οπως είχε φανταστεί δ Γιά.νΥ'ΥJς Άyιriννης. 'Ίσως &λλοu είδους κίν8uνοι τοuς άπειλοίiσα.ν , δχι λιγώτερο

δεινοί. Είχε πέσει &.πb τΥ) μι& κόλασ'Υ) στην άλλ'Υ).

Μόλις προχώρησε ιϊις πενfιντα 6ήμα.τα., χρε:ά:στηκε νc'ι σταμιχτήσει. Βρέ

Ι!'ΥJκε σε δίλημμα. ·ο όπ6νομ.οι;; κατά.λΥJyz σ' &λλον όπ6νομο, ποu τbν συνα.ντοuσε

~ r .... a.ρσίως. Έκεi &νοιγα.ν δύο δρόμοι. Ποιόν ν' &.κολοuθ~σει; να. κάνει δεζιχ

·η &.ριστερri; Πιi)ς v7. καταλά.6ει ποσ 6αο(ζει, μέσα σ' έκείνον τό σκοτεινό λιχ

βuρινf!ο;

Ό λα.Όuριvθος α.uτ6; Ξίχε ενσ. μίτο, ~τα.ν κα.τ"Ι)φορικ6;. Ν' ά.κολοuθ~σεt

τήν κλlση; ~ταν 6έ6αιος οτι θ:Χ τον l6yαζz, μέσα. σ' lνα. τέταρτο τi)ς ι'tlpα.ς στο

Σηκοuά.νι:ι., &.νά.μεσα. στη Γέφuρα τi)ς Σuναλλαyi)ς καl στη Νέα Γέφuρα., δηλα.

ί5ή θά.Οyαινε μέρα. μεσημέρι σ-:b πολuανθρωπ6-:ερο μέρος τοί.i Πα.ρισιοu.

Ιlροτιμότ~ρο ~ταν νά μπεί στb σκοτεινh λα6ι)ρινθο κα.ι νά έμ.πιστεuτεί -:Υιν ~ξοΜ τοu στ-η Θεία Πρόνοια.

~Εστριψε οεξιιΧ, έκεί το σκοτάδι ήτα.ν πυκνότερο. Εr·μ περriσει τ:k δύο

μπράτσα. τοu Μάριοu yuρω στο λα.ψ6 tO'J κ~.t τά π6οια τοσ νέοu κρέμοντοcν

πίσω τοu . Κρα.τοσσε λο~π?ν τα. οόο χέριο; τοu Μ~ριοu με τδ ενα. δικό τοu κα.t

με τ' &λλο eπια.νε τον τοίχο. Ί'ο μά.yουλο τοu Μά.ρ ιοu &.κουμποσσε στο οικ6 τοu

κα.l καθ ι;Jς ήταν ματωμένο, ιι.ολλοuσε πά.νω τοι;,

Α1σθα.νότα.ν ν& κΙJλσ. πιiνω τοu κα.ί να. εισχωρεί στα. ροuχα. τοu , Ι!.νιχ χλια.

pδ ρυάκι, ποu προερχόταν &π6 το :Μά.ριο . Αίσθα.νότα.ν δμως κι:ι.ι μιa όyρή ζε

στα.σι:Χ στ' αuτι τοu, ποu &.κοuμποί.iσε τb στόμα τοίί Μιiριοu, προcγμα. ποu lθει· χνε δτι δ νέος &.νά.πνεε, &ρα. ζοuσε.

Ό όπ6νομος, στον όποίο 6ά.διζε τώρα δ Γιά.ΙΙΥΥJζ 'Αγιriννης ~ταν λlγο

968

πλιχ:ώτερος ά.πο τόν προ'Υjyοόμ.ενο. ~τfι μέσΥJ lτρεχε νερό Χιχi ό Γι~νν'Υ/~ Ά

γι~νν'fjς περπσιτοuσε κοπισιστικ~t &.κpη, &κpη στον τοtχο, γιά. νά. μ:ijv πατά.

μέ~ στα. νερά..

Άλλ~ σιγri, σιγri , είτε yιιχτι κάποιο &.μu8ρό φως; lμπα.ινε &.πο μcιχρuνές;

τρόπε~, εlτε γισιτt σuν~θισσιν τ~ μ&.τισι τοu μέσιχ σ' έκεϊνο το σκοτriοι , ιiρχισε

ν~ OtOtΚp(νεt Πότε τον τοίχο ΠΟU Πtανότα.ν, πότε το θόλο, ΧιΧτω ιiπο τον δποίο

περνοΟσε. Ή κόρ'Υj τοσ μιχτtοΟ Sισ.στέλλετιχι μέσ' στο σκοτιiοι και 6ρίσΧεt φως,

δπως; ~ ψuχ+ι οια.στΗλετιχι μέσιχ στfι ouστuχloc. κοc.ί κοc.τορθώνει ν&. 6ρετ το θεό.

Ή άπορία ~ταν ποιά κατεόθuνσ'ι') να. παlρνει.

Ο! όπόνψοι &.κολοuθοσv τό σχεδιάγραμμα των δρόμων. Έκείν'Υ) τ~ν Ε· ποχ<Υj τό Πcιρlσι ε!χε Μο χιλιιΧοες οιιχκόσιοuς ορόμοuς. Φα.ντα.στεϊτε τι λα6ό·

pιvθο σχrιμιχτίζοuν κάτω &π' ιχuτοuς τοuζ ορόμοuς οί σχοτεινοι uπόνομοι, μέσιχ

στοuς δπο(οuς προχωροΟσΕ κιχt χιχνόταν δ Γιιiνν'Υjς Άγιιiνν'Υjς.

Κοιτα. οια.στ'ήμα.τιχ κuριεuότιχν &.πό &.γωνία. κα.ί ψό6ο. ΒιΧοιζε σ' ενιχ ιχί·

νιγμιχ. Κινδύνεuε κriθε 6ijμιχ ποu lκοινε νά. iίναι το τελεuτιχϊο.

Πως ν& ι:Jγεί; θά ι:Jρετ ίJ.ρα.γε κ&; ποια. lξoSo; Κσι.ι θ&; τήν 6pετ ~γκαφα ;

Μέσα. σ' α.uτο τό τεpά.στιο σφοuγγά.ρι πού περπcιτοuσε, ποu θ& κα.τ&.λ..,γε; μ~

πως σέ Χrι.νένσι.ν &.οιrι.πέρrι.στο οόθρο, δποu δ Μά.ριος θά. πέθαινε ά.πό τ~ν aιμορ·

ρα.γίιχ κι' ιχuτb~ &.πb τήν πείνοι.:

Μέχρι τότε αίσθιχνότcιν οτι περπιχτοuσε σ' &.νήψορο, ξοι.ψνικά. !κετ ΠQU πpο

χωροΟσε ϊσια., πά.τφε σε νερά.. Κα.τά.λα.6ε δτι δ &νfιφορος στιχμιΧτφε. Άπό οιi>

δ ίιπόνομος κιχτέ6ο;ινε. Γιοι.τί; Μ1jπως θι!ψτσι.νε ξσι.ψνικ~ στο Σ'Υjκοuά.να; Ό

κίνοuνος α.uτος ~τα:ν μεγά.λος , ά.λλa να. γuρlσει πίσω , δ κίνοuνος γινότοι.ν με

γrι.λότερος. Έξσι.κολοόθησε λοιπόν νά. προχωρεί.

Δέν π~γσι.ινε πρός t b Σ1JΚΟuιi.νrι. . Στ7J θέσ'Υ) πού 6ρισκότοcν το εδοcφος τοσ Ποcρισιοσ σχ'Υ)μσ:t iζει ριiχΥj, στο δεξιό τ-ϊjς όχθης τοσ Σηκοuιiνοc . Ή μί~

κλίσ'Υj δδ'Υjγεϊ στο ποτά.μι κα.ι ~ &.λλ'Υj στο μεγάλο uπόνομο, πού χύνονται οί

!λλοι.

Ό Γιιiνν'Υjς Άγιά.νν'Υjς διεuθuνότοcν προς τον περιψερειοι.κο ίιπόνομο, στήν

κεντρικ7) &pτΥjρία. . Ό δρόμσς τοu "Jτrι.ν κrι.λός, &;λλ~ δ tοιος το &.γνοοϋσε.

~Οσες ψορ€~ σuνcιντοuσε &λλΥj όπόνομο, ΦΥΙλΙΧψοuσε τlς γωνιές της κι'

ilν l6λεπε δτι ~τσ.ν στενώτερη ά.π' σ.uτ~ν ποu προχωροίίσε, σuνέχιζε εuθεία.

τb δρόμο τοu, κά.νοντοι.ς lιρθ~ τή σκέψη δτι κά;θε στενώτερος οιά.δρομο; θ&; τον

δδ'Υjγοuσε σ' ιiοιέξοοο.

Περποcτοuσε μισή ώρα πά.νω κιiτω, τοuλιiχιστον δπως ό ίδιος ύπολόγιζε,

κι' ιiκόμ'Υ/ ο€ν είχε ξεκοuρcιστετ οδτε μιά. στιγμ'ή . Μόνο ποu &λλrι.ξε το χέpι

ποu κρατοuσε τό Μιipιο. :S:οcψνικ~ βλέπει μέσοc στο σκοτιiοι τή σκιά. τοu, ποu σχrιμσ.τ(στΎ)κε &πο

ενα: &μuορο ΚΟΚΧινωπb ψως. Πορψόρωνε ~Οόνrι.τσι. τό lοσι.ψος μπροστά. στ& πό·

δια. τοu κσ.ι το θ6λο πά.νω ιiπο το Χεψ&.λι τοu. Γόρισε χοcτ&.πλ'Υjκτο~ κοι.l Εiλέ7Ιεt

969

π!σω του, σέ μ.ι~ν ά.πόστα.ση, πού τoiJ ςp~νηκe ά.πέpοι.ντη , κ~τι σ&ν κόκκινο

~στρο, ~ μάτι ποu τόν κο!τσ.ζε elλοσuρά.

'Ήτα.v τό ά.πcτρόπα.ιο μά.τι τ~ς &.στυvομίσ.ς, ποο κα.τέ6ηκε κα.t στούς uπο

νόμ.ους, ~στρο ψο6eρό, ΠΟ•J πίσω -.ου κινοiJν-.α.ν Κ~πως ctκοι.θόpιστοι., 3χτώ ~

8έχιχ μσ.uριχ σχ~μιχτσ., συγκεχυμένα, τρομερά..

970

Β'

ΕΞΗΓΗiΗ

Στίς εζη Ίouνlou είχε οιατα.χθετ !ρεuνα. στοίις uπονόμοuς, μ-ήπως κσ..τσ..

φύyοuν σ' α.ύτοίις έπα.να.στά.τες. or στροιτηyοι σσ..ρώνανε την έπ ιφά.νεια, δ ύ

ποuρyός &σψι:χλείας τδ ύπόγειο Παρ(σι.

Άποσπά.σμσ..τα. της &στuνομίας, μ! δοηγοίις καθαριστές 66θρων, κσ.τέ61J·

χαν στ /ις ύπονόμοuς κ' έρεuνοuσα.ν πρός Βλες τiς κΜεuθόνσεις, δπλισμένοι μ~

κοιροιμπίν'ες, μέ ρόπαλοι, μέ σπαθιιi κα.ί μσ.χαίρια. . Μιιi δμά.οι:χ &π' α.uτούς, ~τοιν οι σκιΞς ποίι ε6λεπε &.πό μα.κριά δ Γιά.ννης Άγιά.ννης. Λlγο πρiν &.ντά.μωσε

τΥjν είσοοο της στΌΙiς, ιiλλa έπειδi) τ'ήν 6p'ijκε πιο ατεν..Jι, συνέχισε ν<Χ. προχω·

ρεί στήν κεντρικ"fι. Οί &.στuνομικοί, πού ε!χι:χν έρεuν'ήσει τήν πλά.για στοά καi

έπέστρεφαν στΎιν κεντρικ"fι, νόμιαοιν πώς &κοuσοιν tiήμ~τα στον περιψερειαχδ ίιπόνομο. τΗταν πραγματικά τά 6-ήμα.τα. τοi} Γιά.ννη Άγιά.ννη. uΕνCΧς &.πό τούς

&.νθρώποuς τοίί &ποαπά.αμοιτος σήκωσz τό ψιχνά.ρι νά ψωτ(σει τό μέρος &π' δ

ποu &.κούστηκοιν ο[ 6·φα.τισμοί, κα.i δλων τ& μά.τια. στρά.ψηκο:ν πρός τ~ έκεί.

Εότuχως πι:)') α.δτός ~6λεπε καλa το ψα.νά.ρι, ~νω τδ φα.νά:ρι δέν τον ε6λεπε

καθόλοu.

'Εκείνο ήτα.ν τδ ψ<ίJς, αuτδς ήτα.ν τb σκοτά:οι. ΤΗτα.ν κοιi ~ &π6στα.ση

μα.κριν..Jι.

Κόλλησε τiζ πλιiτες τσu στον τοίχο κ' ~μεινε &.κlνητος μέ οuνα.το χτu· ποκά.ροι, άν κα. i δεν κα.τα.λά.6α.ινε τί ήτα.\; έκείνο το ψιi)ζ καί oi γύρω σκιές.

Εrοε αίιτές τίς σκ ιές να. σχ"r)μα.tίζοuv κύκλο γύρω οcπδ το φως ΚΙΧ! να. μι

λοuν σιγά.. ~Εκα.ναν συμ6ούλιο Άψοu δέν &κοuα.ν τίποτε, οεν ~6λεπα.ν τίποτε,

~6γοr.λοr.ν tb σuμπέρα.σμα δτι γελά.στηκα.ν, δτι δ θόpu6ος ποu aκοuσαν οέν ήτα.ν &.πό 6ijμα.τα κι:χί οφ· ~πρεπε νά φχG'ήξοuν προς το ΣCΧtν . Μερρύ, γιιχτί μόνον

&.πό κεί θά. ξετρόπων~ν ά.ν~ρχικούς. ΥΕτσι π'Υ)pαν τΥ)ν &.pιστερη οχθ-η τοίί Ση

κοuά.να. ~Αν τοος &ρχ6'tα.Υ 1ι 1/iέσ.. να. χωριστοον σέ δuό δμά.δες κι:χι ν~ πά.ροuν

oub κι:χτεuθύνσεις, δ Γιά.ννης Άγιά.ννης κι' δ ΠλΎ)γωμένος ποο ΚΟ'JΟ~λeισσε, ήταν χαμένο(. 'Ίσως κ~ι ν~ ψοο~θηκαν vδ: έλαττωθοuν, μ"fιπως σuναντήσοuν πολλοίις &.να.pχικο•'.ις κρuμένους, ίχανοος ν' ά.ντιστα.θοίίν .

Ό Γιά.ννης Άγιά.Υ'.ιης lχα.σε τό ψα.νά.ρι &πό τ& μά.-::ιι:ι. τοu. Οι &νθρωποι

τΎ)ς &.στuνομίας εψuγοιν κι' δ.ψφα.ν πίσω τοuς τό Γιά.νν'Υ) Άγιά.ννη . Άλλα. πρίν

φύγσuν, δ ΧcχίΙΧς, γι& ν& μ~ν ~χει τόφεις στη σuνε18ησij τοu, ά.οεια.σε την

κα.ρι:χμπίνα. στην τύχΎJ, πρός την κι:ι.τεόθuνση τοσ Γιά.ννη Άγιά.νΨr,. Ή ~κπuρ

σοκρότησ"r) &.ναπήδησε &πο ήχώ σε ήχώ ι..ιέσι:χ στήν κρύπτη, κα.! χά.θψε στο

τεριΧστιο &ντρο. Λίγος σοu6ΓJ..ς lπεσε στ& πόοια τοίί Γιά.ννη Άγιά.ννη , ε113οπο ι

ώντας τον δτι ή σψσ:lρα χτύπφε στi)ν καμά.ρα., πιΧνω &.πο το κεψιΗι τοu .

971

Γι& ~ίγες στιη-ι~ς lξα:κολοuθοuσα:ν ν' &κοόοντα.ι τ~ 6~μιχτα. των &νθρώ

πων τfjι: ιiστυνομ(ας, ποu &πομιχκρuνονταν. Ή σιγ~ κιιtt το σκοτά.δι ξανά.ρθα:ν. Ό Γιά.νΥ7)ζ Άγιιiνν7Jς 8έν &ποψά.σιζε ν~ σuνεχlσει τb 8ρόμο τοu κ' lμεινε &κεί,

μ~ τtς ·πλά.τες στον τοίχο πολλ~ ώρα, μ~ τa μιiτιιχ Χαι τ' α.ότιa στραμένα προς

τ~ν κατεόθuνση ποό χιiθ7Jκα.ν τa ψαντιiσμιχτα.

972

I''

Ο ΑΝΘΡQΠΟί ΠΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙτ ΑΙ

Ή ά.στuνομlα; μ' δλο ποu ~ταν τόσο &.πιχσχολημένη μ.έ τ~ν έξέγεpση, δέ χαλιiρωσε κα.θόλοu την έπιχγρύπνησ'ή της κα:t προς τοuς κακοποιούς.

Στtς 6 Ίοuνίοu, μετa τό μεσΥJμ.έρι, 6ιiοιζα.ν, στή οεξιά. 5χθη τοu ποτι:ι.

μοu, λιγο πιο πέρα; dπό τή γέψuρα. των &πομιiχων, oub &νθρωποι μέ κιiποιιχ ιiπόστιχση μετιχξό τους κ~ι ψιχlνοντιχν νi!ι. πα:ρα.μονεuει δ ενι:ι.ς τόν &λλον. Ό

πρffiτος προσπι:ι.θοuσε y' &πομα.κρuνθεt, δ δεύτερος νa πλησιά.σει.

Βιiδιζιχν κι ο ι δυο &ργά., σά.ν δ κrιθένι:ι.ς τοuς νa φο66τιχν δτι ~ν τιiχυνε

τό 61'jμα. τοu , θa ~κιχνε το tδιο κι' δ άλλος.

Αότός ποu προπορεuόταν ~τα.ν μικρόσωμος κι' &.δόνιχτος , ένώ δ δεύτερος

ποίι τόν πα.ρα.κολο•Jθοuσε ~τιχν ψηλός κιχί δυνιχτδ;. Ό πρώτος, πού ιχlσθιχνότιχν

δτι ~τα.ν πιό &δόνα.τος, &πόφ~uγε τό δεύτερο, &λΗ. τόν &.πόφεuγε με άγριο

θuμό. Εrχε μέσα. στά. μά.τια. τοu τΥ) 6λοσuρή έχθρότΥJtΙΧ τ~ς ψuγης, κιχ! δλΥJ

την &πειλ~ ποu όπ&.pχει στό ψ66ο.

Ή οχθη 'fjτα.ν ερημη, &λλοι οιιχ6&τες 8έ ψιχlvοντιχν. "Αν κά.ποιος τοuς

πρόσεχε, 8έ θ~ οuσκολεuότα.ν yά, κα:τrιλιi6ει δτι έκείνος ποu πpοπορεuότα.ν ~

τα.ν ~να πλιΧσμιχ ψο6 ισιιένο, ριχκένδuτο κι' &νήσuχο, κι' δ &λλος πού &κολοu

θοuσε άνθρωπος της έξοuσία.ς, μέ τ~ ρεντιγκότα. κουμπωμένη &ς τό λιχιμό.

-Π ο ιός ~τα. ν δ σκοπός τοu τελεuτιχίοu; Να. ντύσει τον πρώτο μέ ποιο ζεστά. ροσχιχ.

'Όσες ψορές ~να.ς άνθρωπος τi)ς έξοuσίιχς, ντuμένος &πό τό κρά.τος, κιχ

τιχ8ιώκει ~νιχν &λλον, ζψ~ y(ι τόν ά.να.γκιiσει να ντύνετα.ι κι' ιχuτός &.πό τό

κριiτος.

Μόνο στό χρώμα; 6ρίσΧετι:ι ι ~ οιιχφοp~ τών pοόχων . Tck μπλέ ροuχα; ε!νιχι

τιμ~ κιχ! δόξα., ένώ τα. κόκκινα είνα. ι δuσά.ρεστα;.

Για.τl uπιiρχει κα.t Κιiποιιχ πορψόpιχ για. τοuς τελεuτα.(οuς, δπως ύπά.ρχει

κα.t γι& τοuς ήyεμ6)\ΙΕς.

Άσψα.λGΊς, α.ότος ποu προπορευόταν, α.uτ~ τΥjν ποpψύριχ προσπσιθοuσε ν'

&.ποφύγει. Ό &λλος yιιΧ να. τόν πα:ρα.κολοuθεί κα.λλίτερα., ώστε νοc μ~ χιiσει δ &λλος το ε\ιεργέτ'Υ)μ~ νά. τbν ντόσει χι' ιι\ιτbν τb κp&:tος, ολέποvτα:ς ενσ: ά.μ~

ξι &οειο vιΧ περv~, το~κα.νε νόημα; ν& τόν &.Χολοuθεί. Ή θέσΥJ τοσ uποπτοu γινότοcv κρίσιμη, τρόπος σωτηρίας δέν ύπi')ρχε, διέ

ξοδο δέ:ν είχε, τb μόνο πού τοuμενε ~τσ.ν ν~ πέσει στό ποτά.ι.ιι, &λλά. κι' σ.uτο

~τα;v πρά;ξ'Υ) &.πελπισlα.ς. θά. τον !πια:νσ.ν κα.t μιiλιστα; 6ρεγμένον.

Σ' ενα. σημΞίΟ τ~~ ~χθης ~τσ.ν σuγκεντpωμένιχ χώμιχτα. και. σκοuπ[δια. σ'

973

eyιx. μ.εγ6.λο σωρό. Πίσω ά.π' α.ύτό τό σωρό κρύφτηκε γρijγορα. δ κα.τα.διωκό·

μενος. Ό &λλος &ψησε κα.τά. μέρος τl;; έπιψuλά.ξεις κ' lτρεξε στό σωρό, &.λλά.

μόλις εφτασε πίσω &π' αuτον εμεινε μ' &νοιχτό τό στόμα.. Κα.νένα.ς οέν ορι·

σκότα.y έκεί.

Ό δποπτος &κείνος ε! χε γίνει &ψα.ντος. 'Ολική εκλειψη!

Οuτε στό ποτιiμι μποροuσε νά. πέσμ, οuτε την &.νψροριά. τij;; &.ποΟά.θρα.;

μ.ποpοuσε Υ~ πεpά.σει χωptς Υ~ τ(/y οεί. Tl !γινε λο>ΠόΥ j Αότος ποu πα.ρα.κολοuθοuσε προχώρησε &ς τΥ)ν &κpη της οχθης κ' εμ.ει·

νε έκεϊ γι~ λίγο σuλλογισμένος, με τi χέρια. στα.uρωμένα. στο στ'ijθος κΙΙt τά.

ι_ιά.τ ι α. ιl.ψηpημ.ένα.. :S:α.ψνικ~ χτύπησε τό ΙJ.έτωπό τοu. Πηpε το μciτι τοu, έκεί

ποu τέλειωνε η ΥΎΊ κι' &ρχιζε το νερό, μιά. χα.μηλη κα.t πλα.τεt& πόρτα., μέ

σιδερένια. κliγκελα. κα.l 6αρι&.. κλειοαριli, κliτω &.πο την δποία. κuλοuσαν μαu ·

ρα. νερά., ποu χύνονταν στο σηκοuά.να..

Δοκ(μα.σε δ &νθρωπος της &ξουσία.ς ν~ κουνήσει τήν πόρτα., &λλ~ είδε 5τι

fιτιι.ν πολ•) στέρεη. Μπορεί νά. άνοιξε καl νά. ξανά.κλεισε, άλλά. αότό πρέπει ν&·

γ ινε μέ κλειδί. Τό πα.ρά<δοξο δμω; fιτα.ν δτι, ι:ι.uτη fι 6α.ριά. πόρτα., fι σκοuρια.·

σμένη &.π6 τό χρόνο καl τήν uypαuiα , δέν ~κανε κανένα. θόρuεο &νοίγοντα.ς

κα.l κλείνοντα.ς ..

ΊΙ σκtψη τοσ iνθρώποu, ποu τφοσπα.θοσσι:: νΓι. κοuvijσε ι τή σιδερόπορτα., οέν χωροuσε κα.νένα.ν &λλον τρόπο έξα.ψά.νισης τοσ θηρά.μ.α.τος κα.ί κα.τ6.ληξε

στrιν πεποίθηση δτι άνοιξε κα.l ξα.νά.κλεισε την πόρτα. με κλειδί, πράγμα. ποu

τόν γέμισε ιiγα.yά<χτησ'Υ).

- Εfδες! ε!πε μέσα. του δ &.νθρωπος τ'ί'jς έξοuσία.ς, !χουν κι' α.ότοί κλει

δί δπως τό κρ6.τος.

Κα.ί, π-:ϊιός ξέρει τί σκέφτηι<οε κιχ.t με ποιά. έλπίοιχ., κρύφτηκε πίςιω ά.πό τό σωρb τά. χώμα.τα, με όπ-:ϊμονετική μανία. σκύλου, ποu fχα.σε τά. ίχΥ'Υ) τοσ λα.

γοu . ~Ισως περίμενε μήπως ξα.να.6γεί α.ότος ποu τόσο &να.πά.ντεχα. χιiθηκε ~

κα.t νσ. οεί ΥΧ μπα.ίνοuν τίποτε &.λίι\'4, δμοια. μέ τόν προηγούμενο.

'Ε · λ' ' ' ' ' ' ' ξ' ' ' ~' 'λ f! !I κει , ιγο πιο πα.νω, σταμα.t'Υ)σε κι ο α.μα. α.ς κ επεtο'Υ) κα.τα. α.οε οτι

θα.μενα.ν πολλήν &ρα., πi)ρε το ντορΜ με τ'ij 6ρώμη κα.ί τόν κρέμα.σε στο στό

μα. τοσ ά.λόγοu.

974

Δ'

ΚΙ' Α ΥΤΟ~ ΕΠΙ~Η~ ~HKQNEI ΤΟΝ ~ΤΑΥΡΟ ΤΟΥ

Ό Γιιiνν'Υ); ΆγιιΧννΥJς tπιχνιΧλοc6ε το δρόμο χωρlς ν~ στοcμ.οcτήσzι πιιi , μ.' δλο πc/.ι δ δρόμ.ος γινότοcν δλο ΚιΧt Πtό ΚΟUpοcστικός, Πtό έπίμ.οχθος, γιοcτl το Vψος τών θόλων δeν ήτοcν ποcντοσ το tδιο.

Συνήθως εχοuν uψος πέντε πόδια κιχί gξη Μχτuλιχ, δσο το &.ν6:στημα. ένός &.νθρώπ-:;u . Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης 'fιτιχν ά.νιχγκιχσμένος ν~ σκύβει, γιά ν& μη

χτuπα. τό κεψιΧλι τοu ΜιΧριοu στο θόλο , επρεπε ~κόμη ν?ι. πσ.σπα.τεύει μέ τό χέρι τόν τοίχο κα.ί τα.uτόχpονα. νχ προσ~χe:ι ποu ποcτ-a..

Πολλές ψορές τό πόδι τοu γλuστροΟσε πά.νω στίς &.ηδ ια.στικές κοπριές τής

πόλ'Υ)ς. Οί &.ντιχύγe:ιe:ς &πο το&; ψe:yγίτe:ς fιτσ.ν σπά.νιες κα.ί τόσο χλωμές σα. νά. προέρχοντιχν ά.πό το ψe:yyιiρι. Πιό πέριχ, δλιχ yίνοντιχι σκοτεινά., μ!ασμοc ,

νύχτα.!

Ό Γιιiννης 'ΑyιιΧνvης 6α.σ~vιζ6τ~Υ aπό τήν πείνα. κι' ά.πό τή δίψιχ. Κιχί

κεϊ πο:J 6ρισκ6τα.ν α.Ι}τό;, ετρεχε ν~ρό πολtί, &λλιi, δπως στή θά.λα.σσα., ή δί

ψr.t δuνά:μ.ι•)νe:. Ή σπά.νι(Χ. δόνσ.μ:Ιι τοu, δπως πολλές φορές εΙδε δ ά.να.yνti>στης,

ποι) έλιΧχιστιχ e:!χe: έλιχττωθe:ϊ &πό την ~λικ(rι., χ!i.ρη στήv έγκρά.τεια. καλ τ'ήν

ήρzμ.η ζωiι τοu , &.ρχισε νά. λuyίζe: ι .

Ή κούρα.ση κcx.l ή έξά.ντληση της δύνα.μiις τοu, εκα.νε: 6ιχρύτe:ρο το φορ

τίο τοu. Ό Μά.pιος, ποu ίσως νά.τα.ν κα.ι νεκρός, 6ά.ροcινε δπως δλcχ. τά. &.ψuχσ.

σώμ.cχ.τα; . Ό Γιά.ννης Άyιά.νν'Υ)ς τον 6σ.στοuσε σε τρόπο, ώστε ν~ μ.Υj πιέζετοcι

το στ'i)θ!'J; κα.t νά μπορεί ν' &.νοcπνέει πιό έλεόθερσ..

'Ένοιωθε ά.νά.μεσσ. στα. πόδια. τοu το yλtίστpημ.Q(. των ποντικών, eνcχ.ς μ!i.

λισi:οc μπερ8εύτηκε ιiνιiμεσα. στ~ πόδιcχ. τοu κι' &.πό τό ψ66ο τοu τόν 8ά.yκοcσε.

Κιiποu, κά.ποu έρχότ~ν &πό τίς εκοολiς τοσ όπονόμ.οu λ!γοrο dέprι.ς, ποu τόν

ά.νσ.κούφιζε λίγο.

'Ότα.ν εφτσ.σε στόν κεντρικό ύπόνομο, 1\ποu κα.τιχλ-ήyοuν Ι)λοι οι &λλοι,

&π6ρφε στήν &ρχη ά.πο τό πλιΧτος τοu. Τ~ χέρια. τοu τεντωμένα. δέ.ν εψτα.νιχν

'οuς δuό τοίχοuς κα.( δ θόλο; ήτα.ν ψηλότερος.

Ή ώρα. fιτα.v τρείς μ.ετ?ι. τό μεσημέρι.

Σ' έκεί'Ιη τή θέση π!Χλι βρέθηκε σ' &.μ.ΎJχα.νία., ποιό ορόμο ~πρεπε ν' ά.κο

λοuθήσει, τόv ά.νηφορ ικό, ~ τον κσ.τηφοραό . Σκέψθ'Υ)ΚΕ δτι ήτα.ν &.νά.γκη ν~

ψτά.σει γρήγοp<Χ στό Σηκοuά.να..

Άχολοόθησε τον κα.τiιφορο, στρίοοντα.ς &.ριστερά.. Άψοtί περπ:Χτησ~ ά.ρ

κzτα. Ε:φτα.σε κά.τω ιiπό εvα. ψα.ρδtι ψεyyίτ:η. Στα.μ.~τησe: κοι.ι μ.k &.πα.λiς κινή

σεις &.κeιύμ.πησε τό Μά.pιο πά.νω σ' ενα. πεζούλι . Το μα.τωμ.ένο πρόσωπο τοu

975

Mιiptou φωτίστηκε κιiτω &.πο το φεγγίτη, δπως στο 6ιiθσς τοu τιiφσu. Ε!χε τ&

μιiτι~ κλεισtιi, t~ μ~λλι~ κολλημέν~ π6.νω στοuς κpοtά.ψοuς, σ~ν πινέλ~ ποu

ξ ι θ f I ι ). I ι ι Ι ι I εριχ ηκιχν μεσιχ στην κοκκινη μπογι~, τιχ χεριιχ κρεμοισμενοι κοιι νεκροι, τιχ.

μέλη πα.γωμένα. κα.t στίς γωνιές τών χειλιών ξεpο α.ίμα.. το ποuκιiμισό τοu

χων6t~ν σtlς πληγές, t~ pouχ~ tou ψίοονt~ν πιiνω σtίς ά;νοιχttς α.ότtς πληγές .

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης &νοιξε με πpοσοχ'fι tό στijθος τοu κι' &.κούμπησε &.πά.νω το χέρι τοu, ή κοιρδι~ χτuποίίχε &κόμη.

'Έσκισε το ποuΧά.μισ6 τοu, €δεσ~ τlς πληγές 15σο κα.λλίτερα. μποροuσε, γι~

Υ~ στα.μσ.τήσει το σ.tμα.. ~rστερα. εσκuψε πά.νω ~πο το Μά.ριο, ποu έξσ.κολοu· θοσσε νιJt ε!ν01ι &ν01ίσθ'r)τος κοιl σχεδόν δίχως &νοι.πvοη κοι.ί τόν κοίτα.ξε I\' &νέκφpσ.στο μlσος.

Ψιiχvοvtοις tdt pοσχ~ tou~ opfjκε ΙJ.έσ~ σtlς τσέπες tou 6uό πpά.γμα.τα., το ψωμί, ποu ε!χε ιiπό χθες λησμονήσει κοι.l το σ'r)μ.ειωμ.σ.τcΧ.ρι6 τοu. Ό Γιά.νvης

Άγιά.ννης ~φα.γε το ψωμί κα.ί &νοιξε το σημειωματάριο.

Στήv πρώτη σελίδα. βρήκε τlς δuο γριχ.μ.μές, ποu είχε γρά.ψει δ Μά.ριος, τίς θuμοόμα.στε.

«Όνομιiζομα.ι Μά.ριος ΠομερσU . Το πτώμιχ μοu ν~ μετα.ψερθεί στοu πα.π

ποu μ.οu, κ. Γιλνοpμιivοοu, δοος Κ~λογp~ιών &p ιθ . β»,

Ό ΓιιΧννης ΆγιιΧνvης διά.β~σε tίς ouo γρα.μμές κ' [μ.εινε γιά. λ ίγο σΙJλ

λοyισμέvcς, ϋστερα. ψιθύρισε, «δδό; Κα.λογρα.ιών ιipιθ. 6 στοu κ. Γιλνοpμιiνδου». 'Έβ~λε πά.λι το σημ.ειωμ.α.τά.pιο στήν tσέπη 'tOU ΜιΧpιοu.

Με το λίγο ψωμί κιχ! τ'fι μ.ικρ'fι ξεκοόp~ση, &.vrί;χτησε tίς οuνrί;μ.εις τοu. Σήκωσε το Μά.ριο στίς πλιΧτες τοu, lβ~λ:; πpοσεχtικ~ to κεψά.λι τοu πά.νω στό δεξιό ώμο κ~l ξ~νιipχισε νιJt κ~tεβ~ίvει tόv όπ6vομο.

Ό κεντρικδς δχετος εχει μήκος σχεδον δόο λεuγες κα.ί στο μεγα.λύτεpο

μέρος τοu είνα.ι λιθόστρωτος . Ό Γιιiννης Άγιιiννης κιχτα.λιiβα. ι νε ιiπο τούς

φεγγίτες ποu σuν~vτοΟσε, δτι δ ~λιος ~γερνε προς τή δόση τοu. 'Επειδή δ 06-puόος tG)ν &.μα.ζιών, πά.νω &.πb το κεψά.λι τοu, yιν6τα.ν 8λο κα.ί &pα.ιότερος,

ωσποu στα.μιiτφε ~ντελώς, κα.τά.λα.6ε δτι δε βpισκότα.v στiς κεντρικες συνοι

κίες τοu Πα.ρισιοu, &.λλιJt σ' &πομ.α.κρuσμένη, κοντά. στόν ποτα.μ6.

υοποu όπά.ρχοuν λιγώτερα. σπίτιrχ κο;ί λ ιγώτεροι δρόμοι, δ όπόνομος ε

χει κσ.ί λιγώτεpοuς φεγγίτες. Ιluκνωσε πriλι το σκοτriδι γύρω στο Γιriννη

Άyιά.ννη, α.λλα. α.ότός προχωροuσε ψηλα.ψητα. μέσ' στο σκοτά.Sι.

:Εα.ψνικά., τό σκοτιΧοι α.ότδ lγινε τρομερό .

976

Ε'

!ΤΟΝ AM/V\0, OΓlQ~ ΚΑΙ ~ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

YΓlAPXEI Δ Ο ΛΙΑ ΛΕΓlΤΟτΙ-Π Α

Σέ ~~.ερικές πα.pα.λίες, πολt'.ι αμμώδεις, σuμ6α.1νει κιχμμι~ φορά., εrτε ψα.ρ~ς εΙσα.ι, εtτε &πλος δοοιπόρος, κιχθιj)ς περπα.τ~ς λ(γιχ λεπτ~ νik α.tσθιiνεσα.ι

κοuρα.ση, ένG) τό εδα.φος ε!νσ.ι &πα.λό. Οί σόλες των πα.ποuτσιων σοu χιbνοντα.ι ~τb·, ~\ψ.ο κ~t Μλλοσν πriνω σ' ιχότον σιΧ ν&χει πίσσσι. Ό ?ίμμος ε!ν~ι στε

γνός, &λλα. σέ κά.θε βήμα., μόλις σηκωθεί τb πόδι, το ~πατόπωμιι. γεμίζει νερό.

Το μriτι δέν διακρίνει Κα.μμιιΧ ιiλλα.γ-ή, 1j &πέρα.ντη &μ.μοu8ιά. ε!να.ι σuμ.

πιι.γ-ής καί jjρεμη. ~ολη -ή πα.ρα.λtrl. !:χε: τήν ίδια. οψη, οuτε όπά.ρχει κά.τι ποu.

νfι. δείχνει ποσ είνα.ι τb ~δαφος στερεb κα.l ποσ όγρό.

Έξακολαuθείς το δρόμο σοu, προχωράς κα.τ' εuθεία. ΚΙΧt προσπαθείς y(j,

πλΎ)σιά.σεις προς τ-ήν &.κτή. Δέν &νΎ)σuχείς. Κα.t για.τί ν' &vΎ)συχ'ήσεις; Μόνα

παιJ α.!σθά.νεσα.ι κά.τι, δτι α.uξά.νει t'o 6ά.ρος των ποοιών σαu σέ κά.θε Βήμα.. Στό μετα.ξό, &νεπα.ίσθΎJτα. τil. πόδια. σοu 6οuλιά.ζοuν Μο - τρία. οά.χτcιλα.. Βέ6α.ια. κατα.λα6αίνεις 8τι οέ 6ρίσκεσοι.ι σέ κα.λb δρόμο κα.ί στιι.μ.α.τιiς yιil. να. προσανατο

λιστείς. Βλέπεις ξα.φνικιΧ τα. πόδια. σοu χωμένα. στον &μμα. Τριχ6~ς ~πο κεϊ

τα. πόοια σοu κιχί θέλεις νά. γuρίσεις πίσω, 6οuλιά.ζεtς πιο 6ιχθειά.. Ό άμμος

φτιΧvει τιίιρα; wς τ6ν ιΧστρά.γαλο. Κά.νεις ~ριστερά., δ &μμ.ος φτιiνει στ·η γιΧμπιι.

σοu. Ρίχνεσαι ·δεξιιi, δ άμμος φτά.νει wς τ~ γόνατα.

Τότε κιχτιχλα6σιίνεις μ' &.νέκψρα.στΎJ φρικΎJ πwς 6ρίσκεσα.ι σέ κινοuμενο άμμο κα.! κά.τω &π' ιχuτ-ή στο φο6ερb μεταίχμιο, ποίι οδτε δ &νθρωπας μπορεί

νά. περπα.τήσει, οuτε το ψά.ρι μπορεί νσ. κολυμπήσει.

Ρίχνεις τb φορτ1α σοu, ~ν έχεις, ~λα.ψρώνεσ~ι, 5πωι; το πλοίο ποu κιν

οuνεuει, ~λλά. εrνα.ι &ρyά.. Ό Clμ.μας &νέΟΥ]Κε πόινω &.πο τ~ γόνα.τιi σαu.

Φωνόιζεις, κα.λείς σέ 6οήθεια., καuν~ς τό κιι.πέλό σοu, το μ.α.ντ'ήλι σοu, .η τil. χέρια. σοu_ Χώνεσ~ι στόν &μμο περισσότερα. "'Αν fι ά.κτ'ή εtν~ι ΙtρημΎ), &ν

~ στερι~ είνα.ι μιχκριιi, η σ.ν 1ι &μμσuοι~ lχει κιι.κ-ή φήμη κα.t οέν όπόιρχέι tjρωα.ς &κεί γuρω, γι& νιΧ τρέξει μ~ θuσί~ της οικης τοu ζω'1)ι;, τετέλεστα.ι!

Εrσα.ι κα.τα.δικασμένος στό φοβερό έκε~ναν εντα.ψιοι.σμ.6, τόν ιiργό, το σίγοu

ρο, τον &.οuαώπητο, ποtι ο! μπορείς ouτz ν& τον έπιτιχχuνεις, οδτε να. τbν κ~

θuστzρ~σεις, ποιJ κρα.τα. ώρες, ποιJ οεν ~χει τελειωμό. Δοκιμά.ζειι; κα.ι χώνε

σα.ι 6α.θuτεριι.. Κά.θε προσπάθεια., κάθε κ.ρα.uγΥ) σέ χώνει κα.ι λίγα οα.θότερα.,

σά. νά. θέΛει νά. σέ τιμωρ'ήσει για. την &ντίστΜΎ). Σ~ τρα.6ά.ει &.ργ~ μέ~α. στrι

γη, γι<Χ νil. σοϋ δώσει κα.ιρο νόι. κοιτόιζεις τόν δρ1ζοντα. γόρω σοu, τil. δέντρα.,

τήν πρα:ηvά.δα., τα τζά.κιιχ στα χωρια. ποu κα.πν!ζαuν τil. πσινιιΧ των πλοίων πο>J

977

&.pμ.ενlζοuν σ•~ θιiλιχσσιχ, τ& ποuλι& πο\.ι πετdνε κιχt κελιχηδοuν, τόν ~λιο, τόν ιΧιριχνό.

Τώρο; χώθ'Υ/κε, στόν ~μ.μ.ο &~ τήν χοιλιιi, &; 'tό στ'ijθο~, lμεινε μόνο τδ

κεψιiλι σου !ξω. Σ'Υ)κώνειι; τ& χέριιχ, 6γ<iζει' σπιχριχχτικέ, κρσ.uγέ~, χώνειι;

τόr. νόχισ. μέcrσ. crτbv δ.μ.μ.ο, θέλειι; ν~ στηριχτείς πά.νω σ' έκείν'Υj τΥι aτ<Xχt'Yj,

στηρίζει' τοuς &.γκώνες γιόr. νόr. λuτρωθιtς ciπό •Υιν κόλιχση, θρηνείς, ό dμμ.ος

ιiνε6α.lvει, 6uθίζ~σα.ι.

Άποτροπισ.στική έξόντωση τοu ιiνθpώποu!

Κα.6ιχλά.ρ1)8ει; μέ τ· &λογιi τοuς, όχ~μσ.τσ. μ! -.ο&~ δοηγοόι; τςιυι;, χιiθΎ)ΚΙΧΥ

μ.α.ζ ι . 'Όλιχ τ~ κιχτιχπίνει ~ dμμοuδιά.. Εfνιχι νιχυ«γιQ lξω aπό τό νερό. Εlνσ.ι y'i) ποu πνίγει 'tOY &νθρωπο. Ε!νι;ι;ι χώμ.ιχ ΠQU 'tό •ίνιχξε δ ώκεrιvός γι& ν& γ(

νει πα.γίδα.. Πιχροuσιιiζετιχt σ&ν πεSιιΧSσ. κσ.t &.νοίγει crόr.ν κσμ.ιχ.

Ή όγpή d6uσσος lχει τέτοιες προδοσίες. Ό θιΧνσ.τος ποtι !πέpχετι;ι;ι lτcrι

ε!νσ.ι &.νέκψρι;ι;στη ψρlκη!

"Αν δ θ&νrι.τος στ~ν κινοόμεν'Υ/ ciμμ.οuδι&., εtνσ.ι τόσο ψριχτός, τόσο τρο

μερόι;, ψιχντσ.στείτε τι ε!νιχι δ θά.νιχτοι; μέσσL στό βόρβορο.

62

978

Η .AΓQNIA

Ό Γιιiννης Άγιciννης α.!σθciνθηκε δτι ιμπα.ι·Jε σέ οόροορο, gτι οέν πιχ

τοσσε πι!Χ σέ λιθόστρωτο, &.λλα. σε γλοιώδη 6οσρκο, ενοιωθε τό ~δοcφος νά.

όποχωρεί κ!Χτω Ιiπό τό Οάρος τοϋ σώμοcτός τοu, δμως ~τιχν ιiνciγκη y&; προ

χωρ-ήσει.

· Νιi γυρίσει πίσω &.Μνα.το . Ό Μ<Χριος θ!Χ πέθαινε κι' αότός θά.πεφτε Ιiπό

τήν κοuροcση. "Αλλωστε κοcί ποϋ ν&; γυρίσει; που να. κα.τεuθuνθεr. Ό Γιόιννης ,ΑγιιΧνvης προχώρησε.

Στ'i)ν άρχij φιΧνηκε πώς δ οουρκος οέν ~τα.ν οιχθός. ~οσο προχωροσσε δ

μως τά. πόδι (;Ι. τοu χώνοντΓJ.ν 6ΓJ.θuτεροc. 'Έφτοcσε κι' δλα.ς τb νερό &ς τό γό

να. το κσ.l δ ο()υρκος δι; σ-cη μέση -cijς γιΧμπιχς . ll!Χδιζε σηκώνοντοcς τό Μά.ριο με

τil, οuό τοu χέρια., δσο μπορούσε ψ'Υjλότερα. &πό τό νερό.

Ό οουρκος έψτσ.σε &ς τΟ:. γόνοcτα. κα.t τό νερό &ς τ'ij μέση. 'Γώροc δέ μπο

ρούσε οuτε πίσω νσ. γυρίσει. Βuθιζότ(;Ι.ν ολο Κ(;l.l πιό πολύ. Με τό 6ιΧρος τού

σώμα.τος του νέου, ϊσως ήτοcν κα.t πτώμοc, βυθιζόταν περισσότερο.

'Γο νερο ~ψτetνε τώρα. &ς τlς μα.σχιΧλες. Μόλις μποpοuσε να. κινηθεί στο 6ιΧθος τοο 6οuρκοu, δπου 6ρισκότσ.ν. Άνα.σ'ήκωνε ομως συνεχώς το ΜιΧριο πcΧ

νω &.πό τ& νερα. κα.ί προχωροσσε, fι.λλΓL 6uθιζόταν . Mv ~μενε πια. lξω &.πό •ό

νεpο παρ!Χ μόνο το κεψά.λι τοu κα.ί τα. δuό τοu χέρια., ποu σ-ήκωνοcν τό Μά.ριο.

Στtς πα.λιες εtκόνες τοο κατοcκλuσμου τοΟ Νώε, όπά.ρχει μια. μητέρα. ποu σώ

ζει, μ' α.ότόν τόν τρόπο, το πα.ι~( της.

Βοuλιοcζε δλοένοc, εγειpε το κεψά.λι πρl:ις τα. πίσω, για. νrι. μrιν τοο φριΧ

ξοuν τό στόμα. τ' <iκάθσ.ρτοc εκείνα. νερά., να. μπορεί ν' &.να.πνέει . "Αν τον έ6λε

πε κα.νείς εκείνη τή στιγμή , θ!Χ νόμιζε ΠUJς fιτα.ν €να. προσωπείο ποu επλεε

μέσ' στο σκοτά.δι πά.νω στα. νερά. . 'Αι.ι.uορ<Χ κιΧπω; ξεχώρισε πιΧνω fι.πό το κεφά.λι τοu, το πελιδνο πρόσωπο

του Μιiριοu. Άπελπισι.ι.ένος, ~κα.vε μια. προσ11ιiθεια. κ~ί τίνα.ξε το πόδι τοu

μπροστά;. Εuτυχώς σκόντ~ψε πά.νω σε κά.τt στέρεο. τΗτrχν κrχ ιρός.

ΙΜτησε . 5σο πιό στέρεα. μποροσσε πά.νω σε κείνο το στrιριγμι:t. 'Γοο ψά.

ν'Υ)κε σά. νάτοcν τό πρώτο σκα.λοπά.τι τcέτρινης σκ<Χλrχς, ποu ά.νέ6ΓJ.ζε στή ζωή.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ΥΥΊJς πά.τφε γερά; κοcι με τά όu6 τCιu π6δια. πιΧνω σ' ε κείνο το στ~ριγμα., ϋστερrχ gκα.νε κσλ . δ~ότερο κα.ί τρίτο 6ijμet. Βγοcίνοντα.ς

ιΧπό τό νερό, σκόντα.ψε σε μι&; πέτρα. κ' ~πεσε στ& γόνα.τα. . 'Έμεινε κεL λίγη

ώρα. με τΎιν ψuχΎj χ(;Ι.μ.ένη, ποιός ξέρει, σε ποιο λόγο τοu θεοu.

Σηκώθηκε τρέμ.οντα.ς, πα.γωμ.ένος, χ~μένο;; &ς τό λοcιμο στ'i) 6ρώμα., σκ.u·

μένος κιiτω ά.πό το μισοπεθοcμένο σGψl πο•) σήκωνε στCι\ις ώμ.οuς τοu, στά.ζοντα.~ οουρκο κα.ί μ.ε τήν ψuχή γεμιiτ'Υj παράξενο ψώς.

979

Ζ'

ΝΑ Υ ΑΓΙΟ ΜΕ!Α iTO ΛΙΜ.ΑΝΙ

Συνέχισε τό δρόμ.Q του.

'Αλλr'ι., μπ'ψεί ν?ι. μi)ν ιiφησε τi) ζωή τοu μέσα. σ' έκείνον το 6oupκo, &ψησε 8μως τή Μνα.μή του. Ή έσχατη κα.t aπελπισμένη zκε!νη προσπιiθεια.

τον εrχε &ξα.ντλήσει. τόση κοuρα.ση α.!σθα.νότα.ν, ώστε σε κιiθε τρία. η τέσσε

ρα. οήμα.τα. άνα.γκα.ζότα.ν νΙΧ στα.μα.τήσει κα.! στηριζόταν στόν τοίχο νά. πιiρει

τήν &.ν!Χσα. τσu.

Σε μιά. στιγμή κά.θησε κά.τω γιά. ν' &.λλtkξει τή θέση τοσ Mtkριou κα.! νόμισε δτι θ~μενε έκεί για. πά.ντα.. Άλλ?ι. μ' δλο ποtι 'ή Μνα.μη τον είχε έγκα.τα.

λεlψει, τό ψυχικό του σθένο~ ~τα.ν ιiκμα.ίο. Σηκώθηκε πιΧλι.

Προχώρrισε ά.πεγνωσμ.ένα., μ.έ γρήyt;ρο ο'Υ)μα., &ς; &κα.το μέτρα. χωρ!ς νά. σηκώσει το κεφάλι, χωρlς ιiνα.πνοή κα.! ξαφνικά. σκοuντησε στον τοίχο. Είχε

ψτιiσει σε μιά. γωνιά. τοΟ όπονόμ.οu κ:' &.ντ<Χμ.ωσε τόν τοίχο aτό στρίψιμο. Σή

κωσε τα. μάτια. κα.! στήν &κρη τοσ όπόγειου, μακριά., πολίι μακριά. του, ε!δε

ψως. 'Όχι κόκκινο ψως, ιiπα.ίσιο ψώς, δπως εκείνο riπo το φα.νιiρι τών &;.ι

θρώπωv τής tξοuσία.ς. τΗτα.ν ψwς &σπρο, γλuκό, ψwς της ήμέρα.ς.

Ό Γιάννης Άγιάννης έ6λεπε τήν έξοδο. Λότο ποίι α.lσθά.νθ'ΥjΚΕ έκεtνη τή

στιγμή, μόνον ενα.ς πο\ι ορέθηκε στijν κόλαση κrχ! ξα.φνικιΧ είδε τήν έξοδο, θά.

μποροuσε νά. μ.ιiς πεi. , ,

'Έφυγε ά.μέσως ISλΎJ ή Κ?ίψι.σ'ΥJ τοϋ Γιά.ννη Άγιά.ννη, τό 6ά.ρος τοσ Μ<Χ

ριου μόλις τονοιωθε, ξα.να.βρi)κε τ' ά.τσα.λένια. πόδια. τοu κ' έτρεξε προς το φώ; 'Όσο πλ'Υ)σία.ζε, ~ lξοδος δια.γρα.ψότα.ν πιό κα.θα.ρά., rjτα.ν μιά. χα.μηλ'ή κα.l

κα.μπuλωτ'ή aτό πtkνω μέρος Πόρτα.. Τέλος eφτα.σε στήν eξοδο.

Έκεί στα.μιiτησε .

ΤΗτα.ν πρα.γμα.τικά. η ~ξοδος, &.λλά. νιJι. 6γεί &.π' α.uτη δέ μπ!ιpοΌσε. Ή ε

ξοδος rjτα.ν κλεισμένη με σιδερένιci πόρτα. κα.γκελωτή κα.! κλειδωμένΎJ. Ή κλει

δοψιά. ήτα. ν πολίι στέρεη κα.! φα. ι νότα. ν κλειδωμένη μέ δuο 6όλ τες.

Ή &ρr:ι. θ&τα.ν liiς όχτώ τb 6ρά.δι. Έρχότα.ν 'ή νuχι;α..

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης ά.κοuμπησε το Μάριο κοντιΧ στον τοίχο, στο πιο

στεγνο μέρος. "Υστερα. πλησία.σε aτή σιδερόΠορτα., επια.σε τα. · σίδερα. κα.! προσ

πιiθησε νά. τήν κουνήσει. Τά. τά.ριχξε με δύνα.μrι, &λλά. χα.μένσς κόπος.

'Έπια.σε εvα., ενα. τα. σίδερα., μέ τf)ν έλπίοα. νιΧ 6pετ κα.νένα. οχι πολίι στέρεο, Υ~ τό &.ποσπιiσει κα.l νά. τό μετα.χειριστεί γιά. μοχλό κιχt ή y' &.να.ση

κώσει όλόκληρ'Υ) τήν πόρτα. ~ νά. σπιiσει τήν κλειδα.ριά.. Κα.vέvα. σίδερο δέν κουνήθηκε. 'Ήτα.y δλα. στεpεώτΙΧτα., χωμέyα. στχ

980

6οθρ !~ τοu~, δσο τ& Μντια. τijς τ!γρrι~. Ποu νά. 6pεί μeχλό! τό ~μπόδιο ήταν

ιi.νuπέρβλητο. Τρόπος ν' ιi.νοίξ~ι τήν πόpτ~ ~έν όπήρχ~.

'Εκεί λοtΠΟ') γ(ι. μείνει; έκεί ν' &.ψήσε: ι τήν τελεuτα. (α. τοu πνο~; τ( y(ι. ΚΟC·

νει; Ν& γuρίσει πίσω; ν& ~πα.ναλά.6ει τή φο6ερi) διιχδ ρομ~, δεν ε! χε δόνα.μrι. Κα.! το σπόuδα.ιότερο πώς νil. περ&.σει π&.λι &.πb κεϊνον το 6οuρκο, ποtι σώθηκε

ιiπ' α.ότ&ν ώς έκ θα.όμα.τος. Άλλοc κα.!. ποu ν& πιiει; 'Όλες οι lξοδοι θΓ.ι. ήτσ.ν

κλει~ωμένες με τον tοφ τρόπο. Κ' 5στερα. εκείνο το &.στυνομικδ περ!πολο ποtι

περιφερότα.ν μέσα. στούς όπονόμοu;!

Πά.ει πι&., τέλειωσε . 'Ό,τι ~κα.νε πijγε χα.μένο. Δεν ήτα.ν θέλημα. θεοu.

Ό Γιά.ννrις Άγιά.ννης γόpισε τ'ij ρά.χ"η τοu πpός τή σιδερόπορτα. κα.!. σω

ριιΧ.στηκε κοντΓ.ι. στο ΜιΧ.ριο, ποtι εξ~κολοuθοuσε νΓ.ι. εrνα. ι &.να.lσθητος. 'Έγειρε

το κεφά.λι &.ν&.μεσα. στ!l. γόνrJ.τά. τοu. 'Έξοδος οέν όπηρχε. Ν&. ~ lσχrJ.τΊ) aπόγνωση .

Ποιόν σuλλογιζότα.ν &κεiνΊ) τη ~εινή στιyμ'ή. Οuτε το Μriριο, οuτε τον έ

rJ.uτό του. Μόνο τήν Τιτίκα.. Tl θοc γι νότα. ν -ή Τιτίκα.!

981

Η'

ΤΟ ΚΟΜΜΑ τι ΤΟΥ ~KI~MENOY ΡΟΥΧΟΥ

Κa:θι:Ις ~τα.ν 6uθισμένοι;: σ' ιχ.uτ-1; τ~ σκέφη, ενιχ χ~ρι &κοόμπφε στόν ιt

μο τοu κιχ.! μ.ιιl. σιγιχ.νή φωνή τοu είπε στ' αuτ(:

-.Στα. οόο!

τίποτε δέ μοιάζει τ6σο μέ τδ δνειρο, ~σο ~ ά.πελπισ(α. Ό Γι&vν'Υ) ι;: 'Αγιάννης νόιι:σε πι\Jς δνειpεuόταν. Βήμ.α.τα δέν εfχε ιiκοuσει. Σήκωσε τ~ ~τια.

aΕνιχ.ς &νθρωπό; στεκότιχ.ν μπροστά. τοu. Ε!χε γuμν~ πόοια. κιχ.! κριχ.τοuσε τ~

πσ.λιοπά.ποuτσά. του στό ιiριστερό χέρι, ίσως γι?J. ν~ φτάσει στό Γι&.ννη Ά

γιά.ννη χωρίς ν' ιiκοuστοuν τ~ 6ijμιχ.τά. τοu.

Ό άνθpωπος α.uτός δkν ~τιχ.ν άγνωστος. ~οσο &προσόδκητ'Ι) κι' &ν ~τα.ν

ή πιχ.ροuσίιχ. τοu, & Γιά.ννης Άγιάννης τόν ιiνα.γνώρισε ιiμ.έσως. τΗτα.ν δ θερ

να.διέρος.

Ό Γιά.ννης ΆγιάννΥ)ς ~μεινε στ~ θέσ'Υ) τοu σιωπψός κα.! ιiτά.ρι:ι.χος. Ό

θψνι:ι.οιipος δψωσε τό χέρι τοu 6.1ς τό μέτωπο κιχt τ06ιχλε ΓJ.ντήλtο στο φιi)ζ, μισόκλεισε τιl. ιιά.τια, ζ17.ρωσε τ~ ψρόοιιχ., οπως κά.νοuμε συνήθως, οτιχν προσ·

πιχθοuμε y' ά.να.yνωpίσοuμ.ε χά.ποιον , χ' εσχuψε τό πρόσωπό τοu πά:νω ιiπό <:ό

Ί':~v~·v; Άγιά.ννη, έξετά.ζοντά.ς τον προσεκτικά.. Δέν τ& κα.τά.ψερε. Ό Γιά.νV'ηζ

Άγιά.ννης είχ~ γυρίσει τlς πλά.τες τοu πρός τό φώς, &λΗ Κ' &κτbς &π' rι.ότb -ή

οψη τοu -ητιχν τόσο παρα.μορφωμένη, ιiπό τη λά.σπrι κα.l τά α!μιχτι:ι., δ'Jστε κιχ!

μέρι:ι. μεσrιμέρι νά τόν ΗJλεπε δeν θ?J. τόν &να.γνώριζε.

ρισε.

·ο Γιά.ννης 'Αγιά.ννΥ)ς Υ.ατά.λσ.6ε ιiμέσως δτι δ θερναδιέρος δεν τδν γνώ-

Ό θερνιχδιέρος lλuσε πρι7Jτος -:Yj σιωπή. -Πως θά μπορέσεις νά 6γείς ιiπό δω μέσα.!

Ό Γι~ννης Άγιά.yyης ο~ν ιiποκρίθηκε.

"Ο θερνα.δι~pος έξι:ι.κολοόθησε:

-Τ~ κά.γκελα., καθιbς 6λέπεις, είναι γερά., δέν κοuνιοGντα.ι. Κι' δμως;

πρέπει νά 6pείι,; τρόπο νa 6γείς &ποο<ί).

- Βέ6α.ιι:ι., είπε 6 Γιά.ννης Άγιά.νν'Υ)ς;.

-Τότε λοιπδν μ.ισά., μισά..

- Τί θeς νά πείς μισά:, μισά.;

-θέλω νιl. πιο οτι , σ!J σκι?τωσες τον ιiνθpωπο, πά.ει κα.λά.. Έγιh δμως !· χω τό κλειSl.

Κcι! δ θερναοιέρος έδειχνε με τό Μχτuλο τό Μά.ριο. -Δε σε γνωρίζω, ~λΗ. θέλω νά σέ 6οηθήσω. Δlκός μ.α.ς 6έ6ιχια. πρlπει

yil, είσιχι.

982

Ό ΓιάνΙΙΎ)<; Άγιά.ννης &ρχισε ν~ κιχτcι~λcι~6α.ίνεt. Ό θερνα~ιέρος τον ~

πcι~φνε για. φονιά.

Ό θερνΙΧ8ιέρος &ξιχκολοόθησε.

-~ Ακοuσε, σuνά.8ελφε. Αό-ιόν τον !Χνθρωπο τον σκότωσες, δχι οέοcι~ιcι~

χωρ!ς ν& σκΙΧλlσεις -ι!ς τσέπες -ιοu. Mou δίνεις -ι~ μισα. κα.ί σοϋ ά.νοίγω -ιήν

πόρτιχ.

Κcι~! τρα.οώντcι~ς λίγο, κάτω ιiπο τ-Υj μπλοuζΙΧ -ιοu, ένιχ μεγάλο κλειδί,

πρόσθεσε:

- θέλεις νά. ι~είς πιi>ς ε!νιχι ψηα.γμένο το κλειδί που 6(νει τ~ν έλεu·

θερlο:; Κοlτα.ξε.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης εμεινε μ' &νοιχτό τό στόμιχ. 'Έ6λεπε τ-Υj θε!α. Πρόνοιιχ, ποίι έρχqτα.ν σέ 6οήθειά. τοu, μ~ σχi)μιχ ψρικα.λέο, τον &γγελό τοu νά. 6γιχίνει :~έσιχ tiπb τ~ γη με τή μορφή τοu θερνα.διέροu.

Ό θερνα.διέρος ~χωσε το χέρι τοu σε μι~ φιχρδι~ τσέπη τi)ς μπλοuζιχς τοu

κ' ~6γιχλε ένιχ σκοινί, ποu το πρόσφερε στό Γιάννη Άγιά.ννη.

- Νά., ε!πε, σοΟ 8(νω κι' α.uτό τό σκοινl.

-τι νά. το κά.νω το σκοινί;

- Κιχταλιχ6αίνω, σοu χρειά.ζετα.ι ΚΙΧ! μια πέτριχ, &λλ~ θά. τή ορείς !ξω .

'Έχει Ε'IΙΧ σωρό ά.π' !Χύτες στην οχθη.

- ΚrΔ τl Υ~ τ1jy κ&.vω -cήv πtψΙΧ;

- Χιχζέ! ιiφοu θα. ρίξε\ς τό σκοτωμένο σοu μέσιχ στό ποτάμι, ρωτάς τί

σοQ χρειιiζετιχι το σκοιν! ΚΙΧ! ~ πέτρα j Πώς ά.λλοιώς θα. οοuλιά.ξει το ΠtώμΙΧ j

Ό Γιάννης Άγιά.ννης πi)ι-ε στά. χέpιιχ τοu το σκοινt μηχανικά..

-'Αλήθεια., οέ μοu είπες, πώς πέρασες &.πο κε!νον το οοuρκο; Δέν θά.

τολμοuσα. πο-ιέ ν& χωθG) μέσ~ σ' ιχύ-ιόν τό λά.κκο. Ποuφ! πώς 6ρωμάς. Πιί)ς

δέν πέταξες έκεϊ μέσα. το σκοτωμέyο; 'Έκιχνες πολtι κιχλά. . Ό Γιά.ννης 'Αγι6:ννης σώπα.ινε.

-Όπωσ~.Jιπ-:ιτε ~κ~νες κιχλά., σuνέχ\σε ό θερνα.διέpοζ. Οί &ργά.τεζ ποu

θιipθοuν νά κα.θαρίσοuν το λιiκκο, θά.ορισκαν τό πτGψα. κιχ! ~ ιiστuνομ.(ΙΧ θά. ~

κα.νε lρεuvες γιά vά 6ρεί τίποτε ίχν'Ι). Ποιός πέρα.σε ιiπό τόν όχε-ιό; ιiπό ποu

6γ1)κε; Τον ε!οε κα.vένα.ς; Ή &στuνομίcι~ εχει πολi.ι μuα.λ6. Άπο έξέτασΎJ σ' έ

ξέτcι~ση. κάτι μπορεί ν& 6ρεί. Το ποτά.μι, τό ποτά.μι εiνιχι δ κcι~λλίτερος τιiφος.

Ό Γιάννης Άγιιiννη; &ψψε το θερνcι~οιέρο να. λέει.

Ό θερναδιέρος τον κοόνrισe &πb -ιον δ>μο.

-" Ακοuσε, φίλε μοu, ελα. τώρα ν& χά.νοuμε μοψι.σι&.. Εr~ες -ιο κλειSΙ

μοu, δείξε μοu κΙΧ! σU -ιό πορτοφόλι σοu.

Το παράοοξο ήταν, οτι δ ·θερν.α.8ιέρος μιλοuσε πολU σιγ~, Ε\ΙιίJ έκεί OEV ,)π~ρχε κα.νένιχς &λλος γ~ά. νά. τοίις ά.κοόσει. Ό Γιά.ννηζ Άγιά.ννης σκέψθrικε

δτι θ& ~τttν κι' !λλοι κιχκοποιοt κρuμμένοι σ! κιχμμι~ γωνι~ τοu όχετοσ, δχι

μ.σ.κριά τοuς, κα.i δ θερνα~ ιέρος δέν ~θελε νι!ι. ~ώσει κ01t σ' &κεlvοuς μ.ιψ!θιο,

983

- 'Έ, κ~νε γρήγορα, τελείωνε, σuνέχισε δ θερναοιέρος. Πόσα 6ρjjκες ά.· πά.νω τοu;

Ό Γιάννης Άγtά.ννηζ εψαζε τίς τσέπες τοu.

Δεν ξεχνοuμε οτι ήταν συψήθειιi του vx κρατα. πάντοτε χρήματα μαζί του. Οί σuνθηκες της ζωης του Υ]τσ.ν τέτοιες, ΠQU επρεπε νάχει πρόχειρο τό άριστο

α.ότδ μέσο. WΕτuχε ομως να. ιιήν εχει μαζί του χρήματα. Το προηγούμενο 6ρά.δι, ψορώvτας τη στολη τοu έθνοψuλακα, ξέχασε νχ πάρει τό πορτοφόλι τοu.

Μόνο στο τσεπά.κt του γιλέκου του, Gρέθψαν μερικά νοιιίσματα. Γύρισε &νά

ποοα το τσεπ~κι τοu γιλέκοu, ιιπροστα στο θεpναδtipο καl τοuδειξε ενα χρυσο

εlκοσόφραyκο, δύο &σημέvια, τάληρα. καt πέντε Ίj εξη χάλκινες δεκάρες.

- ΓtιΧ τόσο μικp?ι.. πpά.γματσ. τον χαντάκωσες; είπε δ θερνα.οιέρος, μόλις

ε!δε τα. λίγα. χρήματα..

κ ' ' ~ · ψ 1· • • όλ • ό • l -αι ταυτοχρο-ια cι.ρχισε νχ CJ.χνει μ απ uτη οικει τητα τις τσ~πες του

Γιάννη Άγιιiννη καl τοu Μάριου. Ό Γυiννης Άγιιiνvη; τον άφηνε ΥΧ έρευ

νά, προσiχο·ιτα; ιιόvο νάχει γ·ψισιιέvη την πλάτη προς το ψιίις. 'Ενώ πσ;σπιi

τευε τα. ροuχα. τοu Μάριου, δ Θεpνα.διέρος, &πιτήδειος ταχυδακτυλουργός, ορ'i)

κε τρόπο, χωρίς ν7. πάρει χαμπάρι ό Γιάννη; 'λyιιiννη;, να. κόψε ι ενα κομ· I ' " I I ' 'ψ "Ι 1 θ ~ ' • 1 ι~ατι σκισιιενο υψασιια. κα.ι ψχ το κρυ ει. σως σκ~ψ ηκε οτι εκεινο τu κου-

ρέλι μποροuσε να. τοu. χρησιμεύσει &ργότερα, yιά. τήν &ναyνώpιση τοu φονιχ

Ί) τοu σκοτωμένου. Χρ"iιματα &λλα , έκτος &.πο τα. τpι~ντα φpιΧγκα, οέ 6pηκε.

Πραγματικά, είπε, τελειώνοντας τήv eρευνιχ, δέv όπ&ρχοuv άλl.ιχ έκτός

&π' αίιτιi.

Καί, ξεχνιi1ντα; πι~1; εrχε πεί «μισά., μι'jά.», τα. πήρε δλιχ.

Δ1στασε λ1yο κοιτώντιχς τίς χάλκινες 8εκάρες. Άλλά. &ψοu σκ~ψτ'Υ)κε

καλλίτερα, ψ; τ; η ρε κι' αιJτέ; ψιθuρiζοντας:

-"Ας ε!vαι. Φτηvχ -:6v πηρε σ-:6 λαψό του · τόν άνθρωπο.

υr στεpα τpά.ΌΎJ';ε το κλειδl κά.:ω &πο τη μπλούζα. τοu.

Τιίψα, ψίλz, είπε στο Γιάννη 'Λγιιivνη, πρέπει νrχ 6γεϊς ~πο οω μέσα.

Rlvαι κ' έ~ι7> 3πως στ& τ.:α.vrιγuριιχ, 3που πλrιpι:)ψJUΥ κα~ουv. Πλ~pωσες

'!.6ya και σύ.

'Αλλά, [τσι άπλιί>; γι7. Υ~ σιοJ'jΕ( ΖV!Χ ψοvιιi , <Χνοιγε στο Γιιivνη Άyιά.ννη,

την τ.:6ρτα της ψυγη;; Riv7.ι τ.:ολ•) &.ιιψ16ολο.

Ό θερνιχθιέρος 6οήθησε τc Γι~ννη ΆγιιiΥΥΥJ y(ι. σηκι~σει στοuς ώμοuς του

το Μάριο, ~πειτα προχώρησε πρός την πόρτιχ, πιχτώντιχς στά. Μχτuλιχ τιίιν

ποδιιί>ν καί νεύοvα; στο Γιάννη 'Αyιάνvη να. "Cόν &.κολουθ~σει. Κο!τιχξε ~ζω,

α.κοίιιιπησε το δά.χτ'Jλο στά χείλη, κ' ~μεινε γιά λίγο ~τσι κοιτά.ζοντα;; &.πο τ7.

κιiγκελιχ.

~Rοιχλε, τό κλειδί στην κλειδαριά., τlστριψε &θ6ρυ6ιχ κιχί τρά6ηζε το πορ

τ6φυλλο. Ο'Jτε το Ω.ιiχιστο τρίξιμο δiν &.κοίιστηκε &.πο το στρίψιμο τοu κλει

διοσ κι ' &.πο το γίιρισ~ια τιί)y ρεζέδων, πράγιια. ποu ~θειξε 5τι καl ~ κλειθα-

984

ριά. 'X.Ιtt ()l ρεζι8ε~ ~τ11ν ~λειμtν11, προσεχτιχά., μ• ~πιτη~ειδτητ11, με λlπο~,

x11t δτι άνοιγε πολu πιό σuχνά. &π• δσο μποροσσε νά. φαντ~tστεί χ~tνει,. τΗτ~tν

cροι.νερό ~τι δ δχετό~ "ί•11ν κ~tτ11φύγιο σuμμοplα.ς; "JΙ.α.κοποιών.

Ό θεpνιχδιέρος !νοιξε την πόp't11, δσο χρεια.ζ6t11Υ γιά. vά. περάσει δ Γι&.ννη~ Άγιάvνης, i}στεp11 τΥ)ν ξανάκλεισε, γόρισε Suό φορές τό κλειδt κ· έξ11φα.

νlστηκε μέσ' στό σκοτάδι ~θόρu611 σά.ν πνο'ή. Νόμιζες δτι εlχε τ& τριχωτά.

κιιι ιiπαλά. πόδια τ7)ς τίγpΥJς.

Ό ΓιιΧ.ννrις Άyιά.ννrις 6ρέθ1J'Χε lξω.

θ'

Ο MAPIOi ΦΑΙΝΕΤ ΑΙ NEKPOi

Άκοόιιπησe το Μ&.ριο στ~ γη.

Έπι τέλους 6γijκαν εξω. Τό σκοτ&.οι, τα μ.ι&.σμ.ατα, ή φplΧ"fJ, ~μ.ειναν π(σω -.cιυς. Άvιxπvtcιuv καθαρόν ~έpιχ, ζωογόνο. Γupω έπικpιχτεί σιγή, ~ εuχά

ριστη έκεlνη σιγ~ τοϋ ήλιοu ποu γέρνει στη Μση του σε γιχλά.ζιο κιχλοκιχιριά.τιΧο οuραν6. 'Άρχισε τό σούρουπο, σ€ λίγc θαpχόταν ~ νύχτα, δ μεγάλος

σωτ-ήρας, δ ψίλος δλων δσοι 'έχr;υν riπo ενα σκοτεινό πέπλο, για. να. 6γοuν ά.πο

κά.πcια &.μηχανία.

·ο Σ'Υ}ΧΟυιiνας eψτανε wι;, τα πόδια του με το ψλοΙσ6ο ένός χαιρετισμοί).

Άκοuόταν δ 8ιά.λογος των πουλιών, ποu &πcιχαφετιοuντιχν μ.έσιχ στις φ-.ελιες τών Ήλuσlων.

Μερικα &.στέρια. φαίνονταν μ6λις στο στερέωμα. Ή ορα.Βu& &πλωνε π&.νω

&.πο τό κεψά.λι τοσ Γιάννη Άγιάννη δλες τις τρυφερότητες τοσ &.πείρου.

τΗτα.ν ~ &οέοιχιη και γλuκει& έκε1νη &ρα, ποlι όέ λέει ο•~τε 5χι οιίτε ναι

Είχε &.ρκετα. νυχτώσει, ι~Jστε να. μη διακρίνεσαι &πό &πόσταση κα.ι ταυτόχρο

να lψεγγε &.ρκετ~ για ν' &.νιχγνωp!ζεσαι &.πό κοvτ&;.

Ό Γι&.ννης Άγι&.ννης εμ.εινε κ&.μ.ποση &ρα κοιτά.ζοντας τό μεγαλείο της

δημιουργίας. ~Επαφνε, στη μεγαλόπρεπη έκείν"f) σιγη τοϋ α!ώνιου οόρανοu ε

νσ. λουτρό, άς ποσμε, !κσταση; και προσευχijς.

'Έπειτα ομως, θuμ~θηκε ξαψνικα. οτι είχε κά:πcιο καθijκον 6ιαστικ6, ποu το παραμέλησε. ~Εσκυψε πά.νω &πο το Μά.ριο, πήρε στ'ή χοόφτα τοu νερο κ'

ε6ρεξε έλαφρα το πρόσωπο τοσ νέου.

Τ& 6λέφα.ρα. τοϋ Μά.ριου οkν ~νοιξαν,, &.λλ& το στόμα ~τα.ν μισα.νοιγμέ

νο κι' &νά.σaινε.

Ό Γιά.νν'Υ)ς Άγιά.ννης γuρισε πάλι πρός τό ποτά.μι για να πά.ρει νερ6,

δτα.ν atσθά.νθ'f)κε κά.πσια ά.ν'f)σ'Jχία, δπως α1σθα;ιόμαcrτε συνήθως, δτα.ν 6ρίσκε

•ο: ι κά.ποιος π(σω μ.ιχς χωplς yC,. 'tόΥ 6λέποuμ.ε.

Γύρισε τό κεψά.λι του.

Πραγμα.τικ& ενaς &νθρωπος στεκ6ταν πίσω τοu, &νθρωπcς ψψός στό &.ι~στ'f)μa, ντuμένος με μακρια. ρεντ ιγκότα, κοuμπωμέν't) ώς το λαιμό, με τ~ χέ

ρια στα.uρωμiνα κιχ( κρατώντας ενα. μ.παστοόνι με μολΙJοένια λα6fι .

Ό Γιά.νV'f)ζ Άyιά.νν'f)ς ιiνα.γνώρισε τον 'Ια.6έρ'f). Ό &να.γνιbστ"fJς iσψαλώς θ7. εrχε μaντέψει, 5τι έκετνος ποlι πaριχκολοu

θοασε το θεpνα.οιέpο ~τα.Υ b rοιος b 'Ια.οέρης. ·ο Ία.6έρ'f)ς μετά. τ~ν &.νέλπιστ'Ι) εξοδό του &πb το δ86φραγμα., πi')γε ίσα

986

στ~ν &στuνομ.ία, εοωσε στο οιεuθuντ1) προφορικ.Υι &ναφορa καt γόρισε στήν όΠΎ)pεσία τοu.

- θuμ.οuμαστε, ά.πο το σΎ)μείωμ.α ποίι το!J 6ρΥjκαν οί ~παναστ&.τες, δτι ε!χε

~νtολη ν~ κατοπτεόει τήν ά.ριστερ1) 15χθ1J τοu ΣΎ)ΚΟUάνα, προς τα Ήλόσια. Έ

κετ π'i)pε το μ&.τι τοu το θερναοιέρο καt τον παpακολοόθησε.

τα δπόλοιπα ε!να ι γνωστά.

ΈπίσΎJς δ ά.ναyνώστΎJς κιχταλα6ιχίνει, yιιχτl δ θερναδ ιέρος ~ταν τόσο πρόθuμ.ος ν' &.νοίξει τήν πόρτα στο Γιά.ννη Άγιά.ννΎJ νά ψόγει. Ό θερναδιέρος

γνώριζε δτι δ Ία6έp1Jς 6pισκ6ταν &.πέξω, το γνώριζε μ~ το &.λά.θεuτο ~νστι

κτο το!J ά.νθpώΠΙ)ΙJ ΠI)U τον πιzρακολοuθοuν. "Επρεπε νά. ρίξει zνα κόκκαλο στδ

κuν'Υ)yόσκuλο, κ' έρρ ιξε σ-cΎ]v &στuνομ. ία. Ιlνα. ψονιά. γιά. ά.ντιπεpισπασμό, με τ1)ν έλπίοα. ν&. γλuτώσει α.u:/.;.

"Ετσ~ δ ΓιάννΎJς ·ΧγιάννΎJς επεσε &πο τον ενα σκόπελο στόν ά.λλον. Ό ΊαβέpΎJς οέ γνιhρισε το Γιάννη Άyιά.ννη ποu , δπως είπσ.με , είχε γί

νει &γνώριστος καl έξακι:ιλοuθιί>ντας νά κρατa σταuρωμ.iνα τά χέρ~α, επιασε μό

νο τη λα61) τοσ μπα.στοuνιοσ τοu yιά νά 6ε6α.ιωθεί γιά. τ·ή στερε ότΎ)τιΧ της καl

ε!πε μ' επιτακτική καl ηρψ'Ι) ψωνή .

- Ποιός ε ίσα. ι ; -Εlμ' έγώ.

- Ποιός;

-Ό Γιάννης Άγιά.ννης.

Ό Ία6έpης εοα.λε τb μπα.σ·τοuνι τοu &.νά.μεσα στά. δόντια. τι:;ΙJ, εσκuψε το

κι:;ρμl τοu κι' &.κοuι\πησε τα. 8uνα.τδl χέρια. τοu πά-νω στοuς ώμους το σ Γιάννη

Άγιάννrι, τον κο ίταξε καλά. καl 6ε6α.ιώθηκε 8τι ~τα.ν &κεϊνι:ις .

Το 6λέμμα. τοu Ία.6έp1J fιτα.ν τρομερό. Ό Γιά.ννης Άγι<iννης zμεινε &.κίνητος κοcτω &.πο τα. χέρια τοσ Ία6έρη,

σά λέοντα.ς ποίι ά.νέχεται πάνω του τά. νόχια τΥjς τίγpΥJς.

-Ία.6έρη, τοσ λέει, ιιέ κρατ7.ς· τώρα στά. χέρια σου. Καμμιά. &ντlστα.ση oe ψέρνω. Έγά> ιiπδ σήμερα θεωpοuμα.ι α.tχμοcλωτός σοu. 'Άν εlχα. σκοπb νιΧ

κρυφτώ δέ σοu ~οινα. τή διεuθuνση τοu σπιτιοσ μ.οu. Πιά-σε με. Μόνο μια. χά.pΎJ

σοσ ζrιτGJ να μοσ κά.νεις .

Ό Ία6έpΥJς φαινόταν νά μήν ά.κοuει. Κρα.τοuσε τά. μά.τια τι:ιu καρφωμ~

να στό Γιά.Υ\ΙΎ) Άyιά.ννη. Τέλος α.ψΎ)σε το Γιά.ΥΥΎJ Άyιά.\ΙΥΎ), σrικώθΎ)κε 15ρθιος,

ξαναπήρε το μπα.στοόνι του σ-:ο χέρι καί, σα. να. ονειρεuότα.ν, μουρμούρισε μα.λ

λον παρ&. πρόψερε αύτ1) τ~ν έρώτΎ)ση:

- τι κά.νεις έδώ; τι είναι αύτος δ ά.νθρωπο;;

Ό Γιά.νν'ΥJς Άγιά.ννης &.ποκρ(θηκε κα.ι b ~χος της ψωvης -.ou ψ&.νηκε σα.

νά. ξuπνησε τον 'Ια6έρΥJ .

-Γι' αuτον ήθελα τώρα. νά. σοu μιλήσω . Έμέν~ κάνε με δ,tι θέλειι;, &.λ-

987

λtk πρωτ~ οο~θφi με νά μετ~φiρω ~υτο το ΥΕΟ στο σπίτι του. Αuτ~ μόνο τ~ χ~pYJ σοσ ζrιτιϊ>.

Tb πρόσωπο τοσ Ίιχ6~ρ'Υ} συσπάστηκε, δπω(; γιν6tιχν σ' ιχότ6ν, κάθε φορ& ποt'.ι !6λεπε δτι τον θεωροuσ~ν ίκ~νδ ν& κά.νει κά.ποι~ π~ρ~χώρηση. Άλλ& Sέν είπε lχι.

'Έσκυψε π~λι, !6γιχλε ιiπο τ~ν τσέπ"fj του lνιχ μιχνπ')λι, το 6οότ'Υ)ξε στο

νερό κιχ/. κιχθ~ρισε τb μ.ο:τωμένο πρόσωπο το{} Μ~ριου.

- Αοτός δ &νθρωπος ~τιχν στό δεόφριχγμιχ, ε!πε σιγά σ& νόι. μιλοuσε μέ

τον έ~υτό του. Ε!νιχι ~uτοι;; ποu τον φώνιχζιχν Μά.ριο.

κ~τά.σκοπος πρώτης τά.ξεως, τά. είχε &.κοόσει δλ~. τά. ε!χε προσέξει δλ~. είχε κριχτ~σει σ"ημειώσει(; στό μυιχλ6 του, ~νιi> ~6λεπε τb θάΙJιχτό του κιχ/. κιχ

θότιχν πά.νω στ1jν πέτpιχ τοu τά.φου του.

Π~ρε τb χlρι τοu Μά.ριου, ζrιτώντιχς ν~ 6ρεί τb σφυγμό του. - Είνιχι πλ'Υ)γωμένο(;, είπε δ Γιά.νν'Υ)ς Άγιά.ννης.

- Αuτος ε!νιχι νεκρό;, ε!πε δ Ίιχ6έρης.

-'Όχι &κόμΥJ, ά.ποκρίθψε δ Γιάννης Άγιά.ννης.

- Κσ.ι τον εφερει;; ά.πο το δδόφρα.γμα. wς έδίί>; ρώτψJε δ Ί~6έp'ΥJς.

Τ6σrι ~τα.ν 'ή σύγχιση τοu Ίιχοέρ'Υ), ώστε 8s σκέφθηκε ν& ρωτ1jσει τό

Γιά.ννrι Άγιά.νΙJη πιi>ς πέρΜε τόν όχετό κιχ/. πιi>ς 6γήκε lξω.

Άλλtk κι• δ Γιά.νν'Υ)ς Άγιά.νν'Υ)ι;; ~ταν &πορροφ'Υ)μένοι;; &πο μι& μόνο σκέψη.

-Μένε:, τοσ λέει, στήν δ8ό Κα.λογρα.ιων, στοσ πα.πποσ τοu ... Ss θuμοu

ιια-ι τώρα. πιi>ς τό\1 λένε.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης εψιχξε στ-ην τσiπη τοu Μά.ριου, έ'6γ~λε το σημειω

μιχτ~ριο, τδ &νοιξε, 6ρr)κε τή σελίSα.. ποu s!χε γρ~ψει κα.ι τήν ~Sειξε στbν

Ία.6έρ'Υ).

Είχε &κόμη φιi>ς γιά. νά. μπορέσει δ Ίιχ6έρ'Υ)ς ν& οιιχ6~σει, &λλωστε είχε

μέσα. στόι μά.•ιιχ ψωσψόρισμα., δπως "tόι. νuχ•οποόλια.. ΔιΙΜιχσε τι~ Suό γρα.μμέ~

ποίι είχε γρ&:ψει δ Μά.ριος κ' έπιχν&:λιχ6ε μέσ' στ& Οόντιιχ του .

- Γιλνορμά.νδος, δοο; Κιχλογα.ιών &ριθ. 6. 'Έπειτα. φώνα.ξε.

-·Αμα.ξιi!

Ό Ίιχ6έρ'Υ)(; π'Υ)ρε το σ'Υ)μειωμα.τιiριο τοu Μιiριου κιχι το φόλιχξε.

Σε λίγο δ Μά.ριος 6ρισκότιχν ξιχπλωμένος στο 6ά.θος τοu δχήμα.τος. Ό Ί-ι

α.6έρης κι' δ Γιά.ννrJς '.ι\γιάννης κά.θοντα.ν &πένα.ντί τοu, μέ τις πλ~τες γυρι-

σμένες στον ά.μιχξά..

Το οχημα. π'Υ)ρε τό δρόμο πρός τή οιεόθuνσ'ΥJ ,τijς 6α.στιλλης. Σ' δλο τό

δρόμο μέσα. στο ιiμά.ξι έπικριχτοuσε νεκρικij σιγ"ή.

'Ο Μά.ριος &κίνητος, &νιχίσθητος, με το κεφά.λι γερμέν.ο στο στήθος, μ!

τά. χέριοc. κρψΜμένα., τά. πόδια. τεντωμένα., φιχιν6τιχν σ& ν& περίμενε τό φέ

ρετρο.

988

Ι'

Ο ΓΥΡΙ~ΜΟε ΤΟΥ ΕΓΓΟΝΟΥ

Εlχε πιά. νuχτώσει, οταν τό ιiμά:ξι εψτασε στόν ά.ριθμό G της δδοu Καλογραιών.

Ό Ία.Όέρης κ~τέοηκε πρG)τος, ~ρριξε μιά. ματιά. στον ά.ριθιιδ πιiνω ά.πο τήν πόρτα καt πιιiνοντιχς το πλήκτρο, χτUπησε δuνα.τά.

"Ανοιξε λίγο ij πόρτο:. Ό Ίσ.6έρης την ~σπρωξε κα.ί άνοιξε δλόκΆηρ'Υ). Πα.ροuσιά.στηκε ό θuρωpδς με χιχσμοuρ-ητό, &.γοuροξuπνημένος ιι' eνα. λuχνά.ρι στό χέρι.

Στb μετα.ξό, δ Γιά.ννης 'Αγι&.ννης κιχt δ ιiμα.ξ~ς τpά.6ηξα.ν το Μά.ριο &.πό

τό &μά.ξι, κρα.τιί>ντα.ς τον ό ενιχς &.πο τ!ς μα.σχά.λες κι' δ ~λλος &.πό τά. γ?να.τα..

Ό Γιάννη.; Άγιάννης πέριχσε το χέρι τοu κάτω &.πb τά. pοίίχιχ τι:ιίί Μά.

pιοu κ' ~ψιχξε το στijθος τοu. Βεβαιώθηκε δτι -ή καρ15ι!Χ τοu επιχλλε, τώρα. μοc

λιστα χτuποuσε οuνα.τώτεpσ. ά.πb πρίν, σά. νa τοuδωσε περισσότερη ζωfι τδ

τρά.νταyμσ. τοu &.μα.ξιοu.

Ό 'Ιαβέρης μίλφε Ξπι-tαχτικά στο θuρωρό, 3πως &ρμόζει νά. μιλιi fι έ -ξοuσία, 3τσ.ν zχει μπροστά. τrις τό θupωpb ένδς τσ.pσ.χοποιοu.

- Κά.ποιος Γιλνορμά.νSος έδιi> ιιένει;

-Έοω, τί τ~ν θέλετε;

- π ήγα.ινε νά. τοu πείς δτι εψεpσ.ν το γιό τοu. - Ί'b γιό τοu; εfπε δ θuρωρός σαστισιιένος.

- Ναί, κσ.ί εί-ιο:ι νεκrιός .

Ό Γιά.ννrις Άγιάννrις, ποu έρχότο:ν πίσω ά.πδ τον Ία6έρ-η, κοuρελιιχσμέ

νος, λερωμένος, γι' α.uτb κι' δ θuρωpόζ τον κοίταζε μέ κά.ποια. ά.ποστροφ-ή, τοu

κιχ-ιε νόημα ι..ιέ το κεψά.λι : ~οχ ι!

Ό θupωph; ψσ.ινό-tιχν σά. νά. μ.ήν κα.τιiλαοε οϋτε τ& λόγια τοσ 'Ια6έρ-η,

οuτ~ το γνέψιμο τοσ Γιάννη 'Αγιά.ννη.

'() 'Ι ?'.οέρη; -:;uνέχ ι σε νά. λέει:

- Πijγε κt' αuτhς στο δΟόψρσιγμ.α. καl δρίστε.

- Στ6 b~όψρα.ηια! ψώνα.ξε δ θuρωρός.

-'Εκεί σκοτώθψε. Π~γα.ινε ν?:ι. ξuπν~σ~ ις τόν πατέρα τοu. '() θuρωρδς εμεινε ιiκίνητος.

- Π~γαινε λοιπόν , ξrχνά.πε ό 'Ια6έρης.

'() θυρωρός πijγε καl ξόπνησε τό Βά.για.. Αύτός ξuπν'Υ)σε τ~ Σοφία κα!

ή Σοφίσ. :Υ) θε(ΙJ.. Γιλνορμ!Χνδοu.

'Όσο γιά. τον πα.πποό, τόν &ψ'Υ)ναν νά. κοιμιiται. Προτίμ1)σtχ.ν ν& μήν τον

-:χρά.ξουν -:η ψ)χτα., a ... τό μ.ά.θσιινε την <Χλλη μέρα. το πpωt.

Άνέ6α.σα.ν το Μά.ριο στο πά.·ιω πά.τωμα., κσ.t τC.ν ξά.πλωσσ.ν πά.νω σ' ενσ.ν

πσr.λιQ κσr.νσr.πε στον aντιθιΧλα.μ.ο τοu κ. Γιλνορμ.~νοοu. Κ' eνw δ Βά.για.ς πήγα.ι

νε ~α 6pεί για.τρό και· ή Σοφiα. &νοιξε τα. συpτά.ρισ. μέ τ' ιiσπρόροuχσ., δ Γιά.ν

νης 'Αγιά.vνη; α.ίσθά.vθηκε τό χέρι τοu 'Ια.6iρη στον ώμ.ο τοu. Κα.τά.λα.6ε ιiμ.έ

σως κσr.t ΚΓJ.':έ6ηκε, εχοντσr.ς πίσω τοu τb. 6ημ .. χ τοu Ίσr.6έρη ΠΟ'J &.κολοuθοuσε.

Ό Γιά.νvης Άγιά.ννης κι' δ 'Ισ.6έρης ιiνέ6ηκαν πc%λι στ' &.μά.ξι, κι' δ &.μα.ξCι.ς κά.θησε στο κά.θισμά. τοu.

-υ Ε να. πρliγμα. aκόμη θ~ σε πσr.ρα.κ.α.λέσω, είπε 6 Γιά.ννη; 'Αγιά.ννης

στόν 'Ια.6έρη.

- Ίί πρ~γμα;

-" Αψησέ με ν& πεpά.σω ιiπο το σπίτι μοu, μι& στιγμή ν' &.νz6ώ aπά.νω

κα.l (ίστερα. εlμσ.ι στή διιiθεσή σοu .

Ό 'Ια.6έpΥJς έμεινε λίγες στιγμές σιωπΥJλός, μέ το σαγόνι χωμένο στό

γισr.κδι τijς ρεντιγκότσr.ς τοu, u:1τερσr. κα.τέ6α.σ;; τb τζά.μι προς το μέρος τοu &.μσr.

ξi κα.l ψώνα.ξε:

-'Άκοuσε! π-ίιγσ.ινε στijν δοό Ένόπλοu ιiριθ. 7.

990

Ο ΑΔ ΥΣQ\1ΗΤΟΣ ΚΛΟΝΙΣΤΗΚΕ

Σ' δλη τή δια.δpομή δεν &νοιξα.ν τιΧ χείλη τους. τί ζητοuσ~ δ Γι<Χννης Άγι<Χννης; 'Ήθελε '/ ιiποτελειώσει &κείνο ποu

είχε αρχίσει. Νά εtδeιποι~σει τήν ΤιτίκΙΧ, Υ~ τής πεί ποσ ~τα.ν δ Μάρ~ος, κα.ί να. της ψι:ιινερώσει ίσως κάποιο μυστικό, ποu μποροΟσε ν& της &ξα.σψα.λίσει

τό μέλλον, τέλος να. πά.ρει τίς 'ελε~τα.ίες τοu &ποφιiσεις, νά δώσει τlς τελεuτα.tες του συμβουλές.

Για. τον ξοr.υ'ό του είχε πάρει τΥ)ν &πόψα.σή του. uΟλα. εrχα.ν τελειώσει.

Ό 'Ιαοέρης τον είχε συλλά.οει χωρίς κιχμμιιΧν ιiντίσταση. υΕνΙΧς &λλος,

στ'ή θέση του, θά. σκεψτότα.ν ισως νά. κοr.-.αψuγει στό σκοινί, ποu τοΟ είχε δι\J

σει δ θερνοr.διέρος, πrhρά. στά. σίδερα. της πρώτης φυλα.κης δποu θ&μ.πι:ιιινε.

Άλλά, &.πi:ι τη σuν<Χντησή του μέ τον έπίσκοπο Μυpιήλ, γεννήθηκε στήν

ψuχrι τοu ενιχς 6ιχθuς θρησκεuτικος σεοασμός, ΠCιU τον εκrhνε ιiνίκα.νο γιά. κιiθε &.πόπεψα., [στω κΙΧί σέ 6άpος τΎ); ζωijς τeιυ.

Ή α.uτσκτονία. μπορεί νά. περιέχει κα.ί το θάνα.το της ψυχijς, πρα.γμα. ιi

Μνιχτο γι~ τό Γιάννη Άγιάννη.

Στην εϊσοδο της δδοσ 'Ενόπλου, στα.μά.τφε τ' &μάξι, γιατί δ δρόμος ή

τα.ν στενος κα.l δ~ μποροΟσα.ν νά. περ<Χσοuν δχήμα.τα.. Ό Ία.6έpη; κι' δ Γιά.ν

νης Άγιάννης κrhτέ6ηκα.ν.

Ό &μοιξΟις ε!πε τιχπειν~ \ίτ'ον «κuριο επιθεωpητ-η, δτι το 6ελοuδο των κιχθισμά.των τeισ &μιχξιοσ του ~τιχν γεμά.το οιίμοιτα. &.πο το σκοτωμένο κα.ί λάσπες

ιΧπο το φονιά. τοu. 'Έτσι τ' ά.ντιλήφθηκε τιΧ πράγμα.τα. δ &μα.ξ&:ς . Πρόσθεσε δτι

τοu ψΧίνετα.ι οίκα.ι.ο ν& τοu δοθεί μι0ι. &.ποζημίωση.

-Πόσα θέλεις γιά. δλα μα.ζί; ρώτησε δ Ία.~έρης. ~ Εfνιχι έψτά. ώρες κα.ί τέτα.ρτο, &ποκρίθηκε δ &μα.ξιΧς, κα.l το οελοσδο

τοσ ά.μα.ξιοu μου fιτα.ν δλοκα.ίνοupγο. Όγ86ντα. ψp~γκα. κόpιε έπιθεωρητή.

Ό 'Ια.βέρης εογαλε ιΧπό τήν τσέπη τοu τέσσερα εικοσόφραγκ~ κ' εδιωξε

τον &μα.ξά..

Ό Γιά.νης Άγιά.ν'Υ)ς σκέψτ'Υ)κε δτι δ 'Ιrhοέpης ε!χε σκοπ~ νά. τον πάει μ~ τά. πόδια. στόν πιο κοντινο &στuνομικο στα.θμ6.

Προχώρησαν σ' ~κεtνον τον ~ρημο δρόμο . Ό 'Ιαβέρης &κολοuθοuσε το

Γιά.ννη Άγιά.ννη . 'Έψτα.aα.ν στον &.ριθ . 7. Ό ΓιιΧvνη~ Άγι6.ννης χτUπφε τ'ήν πόρτα, ποu &νοιξε &μέσωι;;.

- Κα.λά, είπε δ Ία6έρης, μπορείς ν' &.νεοείς.

Κα.ί πρόσθεσ~, μ' &.λλόκοτη εκψρα.ση, σil. ν&κιχνε μεγ~λη προσπάθεια νΓι.

μιλήσει:

991

-Έγω κιΧθομσ.ι ~~ω κσ.t σέ περιμένω.

Γύρισε δ Γιά.ννης Άγιά.νης κσ.t κοίταξε τόν Ίσ.6έρη. Αuτός δ τρόπος σuμ

περιψορ&ς ήτιχν κιiτι σά.ν &γνωστο στόν Ίιχ6έρη. Ό Γιιiννης Άγιιiννης ιJuλ

λογίστηκε:

- Μέ μετα.χειρίζετα.ι δπως δ γά.τος τό ποντίκι. ΕΙνα.ι 6έ6α.ιος δτι μ' lχει

στ-ο χέρι κα.ί μ.οCί δίνει ,όση tλ€uθεp(σ., δσο €ίνσ.ι ,(ι μ.ιiκpος 'Qu χεp:οCί 'ou. 'Έσπρωξε τ~ν πόρτα. τοu σπιτιοu, φώναξε στο θuρωρό ποu ήταν πλα.για

σμένος στο κρε6ά.τι τοu κι' ιiπο κεί είχε τρα.6'ήξει το σκοινι τijς πόρτας.

«'Εγω €ίμσ.ι» κι' &νέοηκε τ~ σκιiλ~.

'Έψτα.σε στο πρώτο πά.τωμα. κα.ι κεΙ στα.μά.τησε λίγο. Κά.θε όδuνηρός

δρόμος εχει στσ.θμοός. Τό πσ.ρά.θuρο τοσ δρόμ.οu, ποu ψώτιζε τό διά.ορομ.ο ~τα.ν &.vοιχτό.

'Ή γι& va πιiρει &.έρα, ~ εντελώς μηχανικά., εσκuψε &.πό κείνο τό πα

ρά.θuρο κα.ι κοίτα.ξε στο δρόμο. Ό Γιά.ννη; Άγιά.vνης εμεινε κα.τιiπληκτος.

Δεν είδε κσ.vένοιν κιΧτω στο στενό δρ6μ.ο, ποu ψωτιζ6τοιν &.πό τb &.πένοιντι

ψιχνιiρι~

Ό Ία.6έρης είχε φύγει , έvώ τοCί είπε &τι θ:Χ περίμενε έκεί.

992

ΙΒ'

Ο Γ1ΑΓ1Γ10ΥΣ

Ό Βά.για.ς κι' 6 θuρωρος μετά.ψεp~ν τb Μιiριο στο σα.λ6νι κ~! τόν &.κοuμπησ~ν, rΧνσ.ίσθητο κι' &.κίνητο, πά.νω στον κ~ν~πε. Σε λίγο ·Jιpθε κ.:' δ

γ:α.ψ6ς. Σηκι~θηκε ;.;' ή θέία. Γιλνορμιiνδοu. Ή θεία. Γιλνορμά.νδο~ π-ήγα.~vε κ' &ρχότ~v ψομημένη, εσψιγγε τ:ι. χ~-

pι~ κι' iνίκα.νη να. κά.νει τίποτ' &λλο , ελεγ:>:

- Θε~ μοu! τί ήτα. ν πά.λι ~στο το κ~κό; Κα. τα. δ ια.λείμμα.τΙΖ πρόσθετε:

-Γέμισε ό κόσμος αϊματα..

Άψοσ δμως πέρ~σε ή πριiηη ψpίΥ:η, ή θεία. Γ:λνορμά.νδοu &ψιλοσ6ψησε

πά.νω στήν ολη κατιiστα.σrι, χωρlς 6έ6~~:ι~ να. παραλείψει νίχ έκφρά.σει τ-Ιμ κρίση της ..

- Βέ6α.ια., ~ότ~ τ~ πρά.γμα.τιχ τ( dλλο τέλο~ θά. lχοuν! Πρόσθετε κα.ί το στεpεότuπο σε π~p6μοιες πεpιστriσειι;;:

- κ~λα. τό ελεγα. έγώ.

Μ' &ντολή τοσ για.τpοσ, έψεpα.ν εν~ κρε6ά.τι πλά.ι στον κα.να.πέ.

Έξέτα.σε το Μά.ριο κι' &.ψοσ εl8ε δτι δ σψuγμός τοu χτuποuσε κα.ί δτι

δ πληywμένος δέν είχε κιχμμια. βιχθεια. πλrιγ~ στο στο)jθος κι' &.κόμη δτι το

ιχrμα. στtς &κρες τών χειλιών προερχόταν &πο τi) μutη, είπε Κα.t τον ξά.πλωσσ.ν στο κρεβά.τι χωρίς προσκέψα.λο, μέ το κεψά.λι κα.τηψαρικίχ κ' έγόμνωσε

το στήθος τοu για. να. διεuκολuνθεί ~ &να.πνο~.

Ή δεσποιν!ς Γιλνορμά.νδοu , 6λέποντα.ς 'Ια, ξεγuμνώνοuν το Μά.ριο, aπο

σύρθηκε στο δωμά.τι6 τrις, δποu &ρχισε νά προσεόχετα.ι.

Κα.νένα. ά.πό τίχ τριχόμιχτα. δέν ήτα.ν 6αθu κ' έπικίνδuνο. Μιά σψ~ίρσ., ποίι

εμποδίστηκε &.πο το σημειωμα.τιiριο, λοξοδρόμησε κι' &νοιξε στΥjν πλεuρά το!)

Μιiριοu μεγιiλ'η πληγ-ή, &.λλά θέν Υjτα.'Ι 6~θει~ κα.t ιiπ' <1.ότή δe διriτρεχε

κlvSuνo. Ή οα.σα.νιστικ~ πορεία. στοί.ις όπονόμ.οuς είχε όλοκληριί}σει τΥjν έξιiρθρω

σrι τοσ σπα.σμένοu κόκΧαλοu στο σβέρκο. Τά. μ.πριiτσ~ ε!χrι.ν τρrι.uμ~τα. α.πb

σπα.θιές . Στο πρόσωπο δεν εrχε κrι.μμια. πλrιγή. τtι κεφιiλι δμω~ εlχε πολλέ~ .

"Άγνωστο &.ν Υjτα.ν eπικίνSuνες .

~Ενα. 6α.ρu σuμπτωμα. ~τα.ν, δτι 1ι λιποθuμl<1. τοσ Μ&.ριοu προερχότ~ν ιiπ'

αuτές, yια.τι 8~ σuνέρχετα.ι πιiντrι. . ό άνθρωπος &πο τέτοιες λιποθuμlες. Κι' &.πο πά.νω ~ α.[μορρα.γ1α. ε!χε έξα.ντλ'ήσει τον τρ~uμα.τ(~. 'Από τή μέση κα.ί

κιΧ-τω, το κορμl ε!χε προφuλιχχτεί ά.πb τό όδόφρα.γ\]4.

Ό Βάγιcις κ' ή Σοψ1α. !σκιζα.ν ά.σπρόροuχιχ κ' έτο1μrι.ζrι.ν έπιδέσμοuς . Ή

993

Σοφία. τού~ lρα6ε, δ Βιiγιας τούς τύλιγε. Έπειδi) δεν εlχαν ετοιμο ξσ.ντό, δ yισιτρός στσιμ.~τησε προσωριν~ τό σι!μ.σι με μ.πσιμ.πtiκι.

Κοντά στό κρεβά.τι, lκα.ιyσ.ν τρίσ. κεριά., πά.νω σ_' eνσι τρα.πέζι, 8ποu ψσιι

νόταν fι θήκη με τ~ χειρουργικά έρyσ.λείσ..

Ό yισιτρός lπλ•Jνε τό πρόσωπο κσι1. τ~ μ.σιλλιδι το\ί Μά.ριοu μέ κpόο νερό. ΟΕνC'lς ΚI')UOCtζ yεμά.τος, εγινε &:μέσως κόκκινος. Ό θuρωρός φώτιζε κρσιτών

τσι; τό λuχνά.ρι.

Ένω δ για.τρος σκούπιζε το πρόσωπο τοu Μιiριοu κσιί μ.ε τά. οιiχτuλσ.

ιiyγιζε τα. 6λέφσ.ρσ. ποιJ lι.ιενσ.ν πιiντσι κλειστιi, &νοιξε μι<Χ πόρτσι στό 6ά.θος

τοσ σαλονιοσ, κα.l πα.ροuσιιiστηκε ενα. χλωμό yεροντιΧό πρόσωπο. •Ητσ.ν δ Π()C.Πποός.

'Εδώ κσ.l δuδ μέρες fι έξέyερσ'Ι) τόν ε!χε τσιρ~ξει, κσ.1. μσιζ! μl τi)ν &.γσι

νά.χτφη πού οοκίμσ.ζε τον εκσ.νε κσ.ί πολύ ιiν'ήσuχο. Δε μπόρεσε νά κοιμ'Υ)θεϊ

τ-ΙJν προ'Υjγούμ.ενη νύχτα. κσ.t ολη τΥιν ~μ.έρσι. είχε πuρετό.

'Εκείνη τijy 'ήμ.έρσ., ά.φοΟ lδωσε δδηyίε~ νοc κλείσοuν κσ.λοc τά πά.ντσ.,

πλά.yια.σε &.πό νωρίς κσ.ί, κσ.θως ~τα.ν κοuρσ.σμέyος, κοιμήθηκε λίγο.

Άλλά δ uπνος τοσ yέροu κ66ετσ.ι εuκολσ. . . Το οωμ.ά.τιο tOU κ. Γιλ νοp

μά.νοοu ήτα.ν μεσοτοιχίσ. μέ το σσ.λόνι δποu ε!χα.ν ξαπλώσει τb Μάριο, κσ.l μ'

1.\λο ποu πρόσεχσ.ν ν~ μ.ή κά.νοuν θόρuοο, δ γέρος ξύπνησε. Είοε τό ψώ• στή.ν

πόρτα. κσ.l πσ.ρσ.ξενεύτ'Υjκε. Σ'Υjκώθ'Υjκε &.πό τό κρε6ά,τι κσ.1. ~ρθε στήν πόρτσι

ψηλσι.ψητά..

Στά.θηκ:ο λοιπόν στό κσιτώψλι, μ.έ τό gy()C. χέρι στό πόμολο τής πόρτσι.ς,

με τό κεφά.λι σκuμένο κα.t τρεμοuλια.στό, με τό κορμt τuλιγμένο σε μιοc ιiσπρη

rσισt ρόμ.πσt, σ~ σά.6σ.νο κσ.ί πα.ροuσιά.στηκε !τσι, δπως ενα. φιiντι:χ.σμ.ο; tiπo τό

μνijμ.ο;.

Εtοε τό κpε6ιiτι κα.ί πά.νω στο στpωμσ. το μα.τωμένο νέο, δ.σπρο σά.ν τό

κερί, μl τ~ μά.τισι. κλειστά., τό στόμσι &.νοιχτό, τιΧ χείλη πολύ χλωμά., γuμvό

ώς τi) μέσΥ), πετσοκομμένο κι' &.κίν'Υ)το. Κι' δ πσ.πποιJι;; lνοιωθε &.πό τό κεφά.λι

ώς τά. πό8ισι. δλη τij φρίκη ποu μποροuν vά. α.1σθσ.νθοσν ιiποστεωμένσ., ιiπο τά.

6σι.θειιΧ γηρσιτειά:, μέλη.

Toc μά.τια. τοu, ποιJ τό λεuκό τοuι;; εlχε γίνει κίτρινο ιiπό τΥjν fιλικίσ.,

σκεπά.στηκα.ν μέ μιά. σκούρα. yuα.λά.οα.. ΟΟλο τοu το πρόσωπο πijρε τij χωμα.

τένια. 5ψη κσ.ί τίς κόχες ~νός σκελετοα. Τά. χέρια. τοu κρεμά.στηκσ.ν στο κε

νό, σά. νιiσπι.χσε τb έλα.τ'ήριό τοuς κ' fι κα.τά.πληξ'ή tou έκδΥ)λώθηκε με το τέντωιιι.χ τών δα.κτόλων τών γέρικων χεριών τοu, τά. γόνσιτά. τοu λόγισσ.ν πρός

τά μπρός κι' &.πό τό &νοιγμιχ τής ρόμπιχς τοu φιiνηκιχν ol &.ποσιχρκωμένε~ yά.μ<Jtες τοu γuμνές, γεμά.τες ιiσπρες τρ!χες. Τά. χε !λ Υ) .τοu ψιθόρισσ.ν:

-Ό Μιipιος!

- Κόριε, εlπε δ ΒιΧyια.ς, τώριχ μ~ς τον . ~ψερα.ν ιiπό τδι δ8οψρά.yμ.ο;τα.

κιχ ι ...

994

-Σκοτώθηκε, εtνιχ.ι πεθQ.μένοι;! φώνιχ.ξε δ γiρο, μέ τρομερή φων~. "Α ! τbν &.θεόψο6ο!

Έκείνη τ'ή στ:γμ~, δ έκα:tόχρονος σχεδόν γέρος στuλώθηκε δρθιος σ!Χ

νειχνίιχς, λές κ' ~γινε κιiποια. dπόκοσμη μετα.μόρφωση.

- Κόρι~. εfπε, σεϊς 6έ6cχ.ιQ{, ε!στe δ γιQ{,τpόι;. Πρωτιχ. - πρώτιχ πέστε μοu

ενιχ. πρ~γμιχ., ε!να.ι νεχρός;

Ό γιιχ.τρός, άτό κιχ.τα.κόρuφο της &.6ε6α.ιότ'Υjτιις, σώπιχ.ινε. . Ό κ. Γιλνορμά.ν8ος lσψιγγe τck χέριιχ. τοu κιχt ξιχ.ψνικck ξέσπιχ.σe σ' ~νιχ

ψριχτb γtλιο.

- Πέθιχ.νe! πέθοινε I Πηγe στο δοόψpα.γμο; ν& σχοτωθεί σέ πείσμοι eικ6 μ.οu! •Ήταν κακιωμένος μαζί μοu. 'Ά! cχ.lμ.ο6όρε! σ' σύτή tΥιν κιχ.τιiστα.ση μοϋ

lρχεσιχ.ι τώριχ.! "Ώ! κιχ.κό ποu μ.έ 6ρ'ijκε , πέθα.νε! εlνιχι πεθcχ.μlνος!

Πλφίιχσε στb πcχ.ρ&.θuρο, •ό δ.νοιξe γρ~γορα. σιi ν& πνιγότα.ν κιι!. 15ρθιο~

μπροστά. στο σκοτιiοι, !ρχισε ν& μιλ~ στ-Υj νόχτcχ..

- Nci., τρυπημένος &.πο σφιχίpες, σοuβλισμένος, μ.αχιχιρωμ.ένος, Ιiφιχ.νι

σμένος, κομμιχ.τιασμένος! 'Ιοέστε τον, κα.μιχρωστε τον! ποu &.κοόστηκε οιότ6;

Ν& ξέρει πώς τόν περιμένω χρόνια. τώρα., πώς tοϋχω έτοιμιiσει τ'ήν κιiμ.αριi

τοu, πώς ~χω 6ci.λει τ'ήν εtκόνα. τοu πι7νω &.πο τό προσκέφα.λό μοu κιχ!. ν& π&.e ι

δ χαμένος νck σΚ?τωθεϊ στck δοοψριiγμ.Qι.τα.; 'Ήξερε καλ& πώς μποροuσε ν& γυ

ρίσει δποτε fιθελε, πώς τον περιμένω, πώς τδνομ&. τοu οέν ξεκολλ~ liπb τck

χείλη μο•J, πώς κσιθιστός μέ tά. χtρια στά. γόνιιτιi μοu περνώ τά. 6p&.Suα. χω

ρlς ν& ξέρω τί νά. κά.νω , μέ τά. μά.τιcχ. κοιρψωμένσι στήν πόρτα. μ~πως dνο!ξει κιχ!.

πα.ροuσισισtεί α.ύtός, κα.t στέκω !τσι σ& ν &πο6λα.κωμένος νά. τbν περιμένω!

Ό κ. Γιλνορμιiνοος χαμήλωσε τ'ή ψων'ή κα.ί σuνέχισε σ~ ν~ μ.ιλα. στόν

έιιuτό τοu : - Αύτb τδξερες πολlι κα.λά., έγωιστή, ~ξερες πώς &ρκεt νιiθελες ν!Χ γu

ρίσε ις πίσω στό σπίτι τοG πα.πποG σοu κιχ.l να. πείς: «'Εδώ εlμιχι! » κοrλ νck

γίνεις έcru νοικοκuρrις &οώ μέσιχ, νck σέ προσκυνήσω κ' έγώ , να. κιiνεις δ,τι

θiλεις ΚIXt νck γup(ζεις δπως θέλεις τ& μuαλσ. τοi} γέρο ξεκοότη tOU Π<ΧΠΠΟU

σοu! Τ&ξερες δλ' οιύτιi, ιiλλck εΙ πες: «'Όχι! δέν πά.ω, ε!νιχι 6α.σιλικός» , καt

ιtijγε~ ποG; στ& δδοφρά.γμιιτα, νa σκοτωθεί~, ν~ μuσιλό! Να. μ.' έκοικηθείς γι&

δ,τι σ"Ο εlπα γιά. τb δοόκιι ντέ Μπερρό, γιά. τό Λοuδο61κο ΙΗ'. Δέ ντ-ρέπε

σαι! πέσε τώρ~ κιχ.( κοψήσοu -Ι)σuχιχ! Αότό ή'tα.ν &πο τ' ιiγραφα.! σχοτωμέ

νος! 'Άλλα. περίμενα δ δuστuχ~ς χι' an~ βλέπω μπροστά. μ.οu!

Ό γιατρό~, ποu &ρχισε ν' &.νησuχεi, &φησε το Μιiριο καt πληα!α.σε τόν χ. Γι~vορμά.ν8ο. Τόν ~πια.σε &.πό το χέρι.

Ό · γέρος γόρισε προς το γιιχ.τρό, τον χοίταξε μ1 όρθιiνοιχτιχ τά. μά.τισι,

κιχί τοσ ε!πε ~ρεμ.α: -· -Περιττό, χuριε, σ~ς εuχαριστώ . Εlμιιι &.ρκετa στόν !ιχuτό μοu, ε!μ.α. ι

ψόχριχ ι :.~.ος, εt8σι -.δ θιiνιχτο τοσ Λοuδο6ίκοu δεκιiτοu έ: κτοu, ε!διχν πολλck τa μά.-

995

τι~ μου κ~ι όπομένω. Ε!μ~ι σuνηθισμένος στtς δεινές περιστιΧσεις. Το μόνο πού μέ πειpά.ζει κιχl μέ κά.νει ν' &8ημονώ πριχyμιχτικιi, εlνιχι ~ έπιπολιχιότη

τ~ των έψημερίδων σ~ς. Τό σκέψτομ~ι κ~t πιΧω να. χά.σω το νοσ μου. "Α! ~u

τό ε!νσιι τρομερώτερο &π' Βλσι! Μπορεί ν!χε•ε γρσιψιιiSες 3σους θέλετε, ρ~τορες, Ο'Υ)μαγωγοuς, πολυλογίες, σuζητήσεις, προόδους, ψώτσι, δικα.ιώμσιτα. τοίί

ιi.νθρώπου , έλεuθεροτuπί~, ιiλλα. να. πώς ψέρνοuν τα. πσ.ιδιιΧ σσ.ς στα. σπίτια. σα.ς, !

Ό κ. Γιλνορμά.νδος στσ.μά.τησε λίγο κι' &μέσως &πα.νιiλσι6ε:

- Μιiριε, Μιiριε! ιi.σuνείοητε Μιiριε! Τί σοίί μπήκε ν?χ. π&ς ν?χ. σκοτω

θείς ! νιΧ πεθιiνεις προτήτερ~ &πό μένσι! Όδοψριiγμσιτ~ λέει! "Α! •ον ιiλιτijριο! Γισιτρέ, μένετε νr:ιμίζω σ' σ.ότΥ)ν έ8ώ τή σuνοικίσι. Σ&ς 6λέπω κιΧ θ ε μέρσι

πού περνα.τε μπροστα. ιiπό τα. πο;ριΧθυριΧ μοu μέ τ' ιiμ.ιiξι σσ.ς. 8έλω νfι. σάς

πώ δτι δ.S ικσι θόr. νομ!σετε δ'tt ε!μσιι θυμωμένος. Νόr. θυμώσει κσ.νεlς μπροστ&:.

σ' ενο: νεκpο ε!νσ.ι κα.ί &.νώψελο κσ.ί &.νόητο. Έγw τόν &νά.θpεψα. α.ότον πού

βλέπετε &.πa μ.ικρό παιδί. Έγw ήμουν κιόλσ.ς γέρος, 3τα.ν α.ότος ~τα.v μωρό . 'Έπιχιζε στον κήπο τοu Κερσιμεικοu μ.Ε τό ψτυιχρ&κι του κιχ! μέ το σκιχμνιΧ

κι του κιχt γι& να. μ~ τον &μποδίζουν οί ψuλ~κες, !νώ ~\ιτ/ις δ.νοιγε λα.κ

κιΧκισι μέ το ψτυσ.ριΧκι τοu, έyw π!σω 'tου · τδ.κλεινσι μέ το μποισ'tούνι μου. :Ξ:οι-•

ψνικά. , μι& μέρα. στιΧ κ~λιΧ κ~θούμενσι ψώνα.ξε μπροστά. μου: «Κά.τω δ Λου-

δο6!κος δέκοιτος ογδοος! ». Έγw δέν ε!π~ τίποτε, ~uτός Ο'Υ)Κώvετα.ι κα.t φεύ

γει. Τί ψτσ.ίω ; •Ητσ.ν gyσ. πσ.ι8ιΧκι σόr.ν τριοιν•ά.ψυλλο. Ή μη•έρσι 'tOU ήτοι ν

πεθσ.μένη. θχ πσ.ρσ.τηρi)σσ.τε 6έ6σ.ια δτι δλα τα. πα.ιδιΧχισ. μιχpa ε!νσ.ι ξσ.νθιi .

Γιοι'tί &ροιγε; Είνοιι γιός ένος &.πό κείνους τούς ληστές της Λουιiρ , τοuς μαχ~ι

pοογά.λτες, πού τούς ε!χε πά.ντι:ι. μιχ.ζί του δ ΜπουονσιπιΧρτ'rjς. ΆλλιΧ τόr. πι:ι.ιδιόr.

ε!να.ι ιiθώσ., τί ψτσ.ίνε σ.uτιΧ; τον θuμοuμαι ποu ~ταν τόσος διi. Δέ μποpοuσε

ν?χ. προψέρει το 8έλτσι κσιl τ/ι πρόψερε θijτιχ.. Τόσο γλuκιi, τόσο τροιγουδιστόr.

μιλοuσε, πού θσιppοuσες πwς ~τσιν πουλάκι. θυμοίίμσιι μι?χ. ψορόι. μπροστόι. στόν

Ήροικλη τοσ Φι:ι.ρνέσιου, στον Κερι:ι.μεικό, τον περ ιτpιyύρισσιν κι:ι.l στέκοντι:ι.ν

ο ί &νθρωποι νόt τον 6λέπουν. 'Όλο.ι τον κοιμά.ρωνοιν, τόσο ώρσιιο ποιιSιiκι ήτοιν. Εtχε ενοι κεψοιλιiκι σ~ν οιuτοc τ:οu 6λέπομε στοuς πίν~κες. Tou ~μπηγ~ κσιμμιοc ψορόr. τ!ς ψωνές ΚΙΧ.! τbν ψο6έριζοι ιιε το μποισ'tούνι μοu, ιi.λλ' IXU'tός •οξερε

κ~λόt πwς 8λσι σιότόt τόr. κιiνω &στείι:ι.. Το πρωί, οτι:ι.ν lμπι:ι.ινε στήν κ~μ.ιχρ~

μου, μcιu ψοιιvότα.ν πως !μπαινε δ ijλιcις μέσα.. Ή dλi)θεισ. εrνσ.ι δτι αuτο το

Π~ιοt ήτι:ι.ν πολu χοιpιτωμέΙΙΟ ΚΙΧ.ί χοιιpότοι\1 Κ~νεtς . Υόt το ολέπει.

- Τώροι, πρόσθεσε δστεροι &πό μικp~ σιωπή κιχ! μέ &λλοιωμέν'Υ/ φων1j, .τί λέτε γιόr. τούς Λα.ψσιγιέτες σιχς κσιt γι?χ. τούς Βενισιμtν Κονστιiν σοις, ποu

μοσ τον σ"tέλνουν σκοτωμένο; Μ' ιχ.ότ~ 8έν πaμε μπρός! "Οχι, ε!νοιι ά.Μv~το

νόr. π&με ~τσι μπρός!

Ζuyωσε 't'ό Μά.pιο, πά.ντι:ι. κιχ.τά.χλωμο κ ι' ιiνσι!σθ'Υ/το, σχεδόν τι:ι.uτόχρονα.

μέ τό γιι:ι.τρο κι' dρχισε πιiλι ν~ χwπa κιχl ν& σψίγγει τ~ χέpιοι τοu . Ί" d:1πpα.

996

χείλη τοσ yέpou κοuνιόντ<Χν μηχ<ΧνικιΧ κ' lογ<Χζιχν λέξεις &ν<Χpθρες σιΧν &πι

θα.νιiτιιχ πνο~, λέξεις &όριστες κα.ί μόλις &κοuόμενες.

--"Αχ ! ?:σ.λιιf.νθρωπε, &πονε, &σuνείSητε! Μuστικές Έτα.ιρείε\j μοσ ήθε

λες! δδοφρά.γμα.τα.! "Αχ! &.νόψε Σεπτεμ6ρια.νέ.

Σιγα.νοί όνειSισμοί ένδς έtοψ.οθιiνιχτοu, σ' ε να. πτώμα.!

Σιγά - σιγ& ξιχ.νιΧ6ρισκε τ~ν &.λληλοδισr.δοχ~ των λόγων, ιiλλιl. !φεuγε ή δuνα.μη νfι. τά. προφέρει. Ή φωνή τοu εογα.ινε με τόσο κόπο κα.ί τόσο σοη

στ~, &στε νόμιζες δτι &ρχότσr.ν &πδ την &λλη άκρη κιΧποια.ς ιiοuσσοu.

:_'Εμένα. τδ !διο μοΟ κάνει, θ& πεθάνω κ' έγώ γρ~γορσr.. Άλλά. τί διιΧ-6ολο νfι. μ.ή 6ρεθεί ένα. πα.λιοκόριτσο ν& τον ξεμ.u<Χλίσει, vCι τδν τuλίξει στ~ δίχτuσr. τ'Υ)ς!

Αuτός !να. πα.λιόπα.ιδο, ιiντ!. νά. κά.θετα.ι κσr.ί ν~ Sιιχ.σκεδά.ζει, νιΧ γλεντ~

σει τά. νιά.τσr. τοu, πijγε νά. πολεμ.~σει, ν' ιiνα.κα.τεuτεί μ.έ σφα.ίρες κα.ί μέ μπα

ροίιτια., με κιΧ μες κσ.ί μέ κσ.pσr.μπίνες, νά. γεμίσει πλ'Υ)γές σfι. ζώο! Κα.t γιά.

ποιόν; Κα.t για.τ ί; Γιά. την έπσ.νιΧστα.ση, γιά. τη δημοκρατία.! Άντι νά. τρέχει

νά. δε! ποίί εχε ι χορό, ποσ έχει κορίτσισr., τρα.γοίιδια. καί δι<Χσκέδασrι, δπως

κιΧνοuν οί νέοι τ'Υjς ήλικlιχς τοu. Kplμσr. στιΧ εrκοσί τοu χρόνια.. Δ'Υ)μοκρσr.τlσr.,

λέει. Σωστή σα.χλα.~ρα.! Άλλοίμονο στίς μητέρες! Τόσο ιί.ψα.ία. πιχ.λληκιΧ

ριιχ νά. τ&: 6λέποuν ξιχπλωμένιχ μπροστά. τοuς, νεκρά.! Δέν ε!να.ι ά.μα.ρτία. κι' ιi

πό tό θεό κι' ιiπ' τοuς ιiνθpιίιποuς! Τί κέρδισες ΜιΧριε! Πijγες στό στρσr.τ'Υ)

γό Λ(ψά:ρκ ! Κσr.ι τ ί περίμενες έσU &οπό τό στρα.τηγό Λα.μά.ρκ! Ν (ι. σοΟ κά.νει

τι; Κι' α.uτός σά.ν τοuς &λλοuς ήτιχν, ινιχς μσ.χσ.ιρι;οy&.λt'Υ)ς, ινιχ.ς οημεγέρτης.

Π·ηγε λέει νl:ι. σκοτωθεί γιfι. ποιόν; Γιfι. ε να. νεκρό! 'Έ, στό θεό σσr.ς, δ!ν ε!νσι.ι

νά. πά.ρει κιχ.νείς τόt οοuνιΧ ;

Ή ?ι.να.πνο~ τοu έ6γιχινε μέ δuσκολίιχ .

-"Α! δuστuχίσ. μοu! σuνέχισε, vιΧ εΙvαι ά.να.γκιχ.σμένοι ο! Μστuχοι γέ

ροι τοσ σπιτιοσ νfι. πεθ<Χίνοuν [ρημοι κα.l ξεχα.aμένο~ . Νά. ψοφ~σε ις στήν Χόχ'Υ)

σοu μονιΧχος σά. σκuλί! 'Έ, &.ψοσ εγινε ετσι, τόσο τό κα.λλ ίτερο, θfι. πεθά.νω μιά. ιΥψσι. ιiρχίτερα.. Είμαι γέρος, χοόψτσι.λο, lζησα &κατο χρόνια, χιλια χρό

νια. , θιi πεθιiνω πιιi. 'Έ, τώρα. ποδ ήρθε κι' α.ότό vfι. π~ω κ' έγclι στijν εόχij

'!:οΟ θεοίi . Νιi τελειώνω κ' έγιίι, κα.l χα.lρομα.ι γι' «ότό.

Γuρίζοντσr.ς Οστερα. πpός τό γισ:tρό , τοu λέει δuνα.τιίιτερα.:

- τί τοΟ ~ίνετε ιiμ.μ.ωνί<Χ κα:t σκόνες Κ<Χl κολοκύθια., τ( μiiς χρειιiζοντα.ι;

"Αδικα. χιΧνετε τοuς κόπους σιχς κύριε για.τρέ. 'Όλ' α.δτ(ι ε!νσr.ι μα:τιΧιοπονί<Χ.

Ε! να. ι νεκρός! νεκρός σ~ς λέω! 'Εκείνο Ποu θέλφε νά. κιΧνει, τδ εκ<Χνε δλο

κληρωτικιΧ. Τέλειο, 5χι μισό! Αότοl οε κσr.ιροl ε:!νσr.ι &θλιοι, άτιμοι κα.ιροί!

Στην ϊ~ια. όπόληψη εχω κ<Χl σάς κύριε για.τρέ, καl μη σιiς κα.κοψσr.νεί. ΓιιΧ τίς

1δέες σας, γιιΧ τat σuστήμα.τιi σσr.;, γιά. τοuς Sα.σκά:λοuς σας, τfι. μαντεία σας ,

τοuς καθηγητές σα.ς, τοuς σuγγρα.φείς 'fια.ς κσr.l τοuς οήθεν φιλοσόψοuς σα.ς

κσr.ί δλzς τtς έπα.ν<Χστιiσεις σας, ποu έδώ κ' έξrιντα. χρόνια. σuσσωρεύοuν μ.οιu-

997

ρσ. κορ&.κισ. π&.νω &.πb τbν Κεpιχμεικί . Κιχ! σU πιχιδί μου, &.φοu θέλ'f/σε~ ν& πdι;

νά σκοτωθείς !τσι ... οuτε νά σε λυπηθω θέλω. Για.τί σκοτώθηκες; κα.κοσργε!

Τή στιγμή &κείνη, δ Μriριος &νοιξε λίγο -c~ Όλέψα.ρ&. -cου κι:ι.ί τb ολέμ.μι:ι. τοu, ά.πλα.νέι; Κ!Χt θολωμένο ά.ΠΟ το λ'ήθσ.ργο·, 6ρέθηκε προσηλωμένο Πά.\Ιω στο γερο - Γιλνορμ~νοο.

- :Μά.ριε! ψώνα.ξε σπα.ρα.χτικ~ δ γέρος. Μ& ρ ι ε! πι:ι.ιδ( μου. Μ&.ριε, μι

κρέ μου Μά.ριε! &.γα.π'ημένε μου Μ&.ριε! ~ Ανοι~ες; τά μά.τια. σου κσ.t με κοιτάς,

ε!σσ.ι ~κόμη ζωντα.νός! σ' εuχι:ι.ριστω.

Κ' lπεσε λιπόθυμος .

ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Ο ΙΑΒΕΡΗΣ Τ ΑλΑΝΤΕVΕΤ ΑΙ

Α'

Ό 'Ιιχ.ι5έρη~ &.πομιχ.κρόνθψι.ε μ.έ 15-ήμιχ.τα. &.ργ& δ.πό τήν δ8όν Ένδπλοu. Πρώτη ψ'?ρ& στΥ) ζω'ή του 6ιiοιζε μ! το κεφιiλι σκυφτό κιχ.ί τι:Χ χέρια. πί

σω στ~ pιiχη.

Μέχρι τ~ν ~μέpιχ. έκείνη, δ Ίιχβέpη~, άπό τίς ουό στιiσεις το\ί Νιχ.πολέοντιχ ε!χε πάρει τΥ) μιά., έκείν'η ποu χιχριχχτ'r)pίζει τΥ)ν &ποφσ.σιστικ6τrιτσ., δrιλσ.

δή τι:Χ χέpιιχ. στιχ.υpωμένιχ πιiνω στο στjjθος. Τήν &λλη, ΠΟ'J ~κψριiζει το δι

στσ.γμ6, τήν ά6ε6σ.ι6τrιτσ., δrιλσ.δή τιi χέρια. πίσω στή ριiχη, δέν τ~ν ε!χε άκδμη γνωρίσει.

Τώριχ., εγινε κιχ.ί σ' ιχ.ίιτόν κιiποιιχ. &.λλιχ.y'ή. Ό &.γέρωχος κιχ.l ψλεyμιχ.τι

κος Ίσ.6έρης, φιχινότσ.ν τσ.ρσ.γμένο; .

Χώθηκε στοuς έρηιιικοuς δρόμους κιχί προχωρούσε σιγ~ πρός τό Σrικοuά.

νιχ.. vrστεp(J( &πό λίγο lφτιχ.σε στη y~φυpιχ. τη~ Πιχ.νιχ.ylιχ.~ κιχ.t στιχ.μ.ιiτφε.

'Εκεί τό ρεuμοι ε!νοιι δuνοιτό κ' έπικίνδuνο. η φο6οσντιχι ά.κόμ.'η κ' ο[ ~ξ

zπιχ.γγiλιιιχ.τος να.uτικοι. Έκεϊ 15ποιος πέσει 8έν ξιχ.νιχ.6γιχ.ίνει.

Ό Ίιχ6έρης στ-ήριξε τοίις &.γκώνε; τοu στο πιχ.ριχπέτο, lχωσε τό σrι.γόνι

τοu μ.έσιχ. στtς χοuψτες τοu, κ' ένω τ~ νύχια. του ~ξυνιχν ιΧ.σuνα.ίσθητιχ τις ψα.-

6ορίτες του, έκείνο; -ήτιχ.ν 6υθισμένος στοίις συλλοyιαμούς του.

Κιi:ι σο6ιχ.ρό, μιι:Χ έπιχνά.στιχ.ση, μιι:Χ κιχτιχστρο:p'ή, ~γινε στι:Χ μύχιοι τi)ς ψυ

χΥ)ς του.

Ό Ίιχ6έp'Υ)ζ uπόφερε φριχτά., μrι.στιζόtΙΧΥ ένδόμυχιχ.

'Εδώ κιχί λίγες ώρες, είχε · πά.ψει νιi ε!νιχι &πλός ... Τό κεψά.λι τοu ~τοιν &.νιχ.στιχ.τωμ~νο. Τό μυιχ.λ6 του, τ6σο κιχ.θιχ.ρό μέσοι στfιν τυψλότητιi 'tου, !χοισε

:ή διιχύγειά. τοu. Μέσα. σ' έκείνο τό κρύστιχλλο ίιπi?ρχε τώρ~ lνσ. σύννεφο. Ό

1000

Ίιχβέρης ιχtσθα.νότοcν δτι το κα.θi')κον διχα.ζ"ότα.ν στή συνε[8ησ~ τοu. 'Ότοιν

&προσ06κητσι. συνάντφε τδ Γιάννη Άγιά.ννη στήν ~ξοοο τοσ όπονόμοu, !νοιωσε δ,τι οcίctθά.νετοcι δ Μκcιι; ΠI')U &.pπ&.ζει τή λε!οι τοu, &λλ~ τοιuτόχρονα.

'Κσt! δ,τι δ σ'Κύλος ποu ξοινα.6ρίσκει τον κuριό τοu.

'Έ6λεπε μπροστ&. τοu 8uό 8ρόιιοuς, κι' οί 8uo εuθεϊς, ά.λλά. ouo δρόμοι

κιχt δ dνθρωπο;, πού γνώριζε μόνο ενι:ι δρόμο σ' 8λ'1) τοu τη ζω~, τρόι..ι.οιζε.

Ή &.γων!οι τοu lςpτιχνε στο &.ποκορuψωμα.. Οί δuο έκείνοι δρόμοι ~τα.ν &.ντίθετοι. Ή μιά. &π' α.ότές τίς Suo εόθείες κοιτοιργοuσε τ~ν dλλη. Ποιά. ήτα.ν 'ή

σωστή;

Ό ψuχικ6ς τοu &γώνα.ς είνα.ι dπφίyρσ.πτος. Νdι. χρωστιi τ'i) ζω'i) σ' ενσ.ν κσι.κοσρyο. Ν' &να.γνωρlσει α.uτ~ τ~ν όψειλή

'Και! ν~ τήν έξοψλ'ήσει, νά. πληριί.Jσει σ' α.δτον μιά.ν έκδούλεuση μέ μιάν ~λλη;

Νά. δεχτεί νCι τοσ πεί <<π~γσι.ινε» κα.! τιfιροι νά. -.οσ πεt κι' α.uτός «εtσσ.ι έλεύ

θεpορ>. Νά. θuσιά.σει yιά. προσωπαές &.φορμές τb κσι.θήκον, τη γενική οιότΥj ό

φειλ-ή, 'Κσt! ν~ σι.1σθάνετσιι μέσσι σ' α.uτές τίς προσωπικές &φορμέι; τ'i)ν uποιpξΥj

ένός &λλοu καθήκοντος , ίσως ά:νι!ιτεροu. Ν~ προΟώσει τήν κοινων!ιχ κα.t νά.

μεlνει συνεπής στή σuνε!ο'Υ)σ'ή τοΙJ. UOλoc οcuτά. τά. &κατα.νό'Υ)τσ. πρ&.γμοιτα. σω

ρι&.στηκσ.ν &π&.νω τοu κσλ τδν σuντρ(οιχνε.

"Ενα. πρα.yμα. μόνο τόν εκα.νε ν' &πορεί, 3τι δ Γι&.νν'ΥJς Άγι&ννης τοu είχε -iάνε: χιiρη κα.ί τbν ~πια.νε φρίκη δτι κι' α.δτ6ς , δ Ία.6έρης, !κιχνε χά.ρη στο ΓιιΧνν'Υ) ΆyιιΧνν'Υ).

Tou φα.ινότα.ν δτι !χα.σε τbν .&οιuτό τοu.

ΖητοΟσε τόν Ίοι6έρ'Υ) κα.t οέ μποpοuσε νά. τον 6ρεί.

Κα.t τώροι τl ν~ κάνει; Ν <Χ πσ.ρσι8ώσει τb Γιά.νv'Υ) Άyιfι,ννη στ'1jν έξοu

σία., κα.κό. Νά. τον σ.φήσει έλείιθερο, κι' αότb κακό . .Στήν πρώτη πεplπ't'ωση, δ &νθρωπος της έξοuσία.ς ~πεψτε χα.μ:Υ)λότερα. &πb τbν άνθρωπο τιίιν κα.τέρyων. Στ-η δεύτερη, εναζ κιχκοποιδ;; δψων6τσ.ν πάνω iπb τb νόμο, Υ.ι' δ νόμr;ς; ποοο

π~τιότ(Χν. Κα.! στη μιά. περίπτωση κα.! στ'ήν ~λλη, δ 'Ια.6έpης &.τψ.α.ζόταν.

'Από παντοσ πτώση. Ή &νθρώπ:νη μοίρα. εχει κά.τι τέτοιες &πόκρημνες;

dκpες πpός το σ.δύνα.το, πού 'Ι':lρα &.π' σ.ότέζ -ή ζωή τοu &νθρώποu εlνοι.ι β~-

ριχθρο. ·ο 'Ισι6έρης 6ρέθηκε σέ μιά.ν ά.π' α.uτές τtς ά.κρες. *

Μι~ &πb τις &γωνίες; 't'OU ήτοιν 't'O 8τι &.νιχγκα.ζότοιν ~~~ συλλοyίζετσ.ι. Σ'

α.uτό τόν όποχρέωνε 'ή σφοSρότ'r)τ(Χ τιί>ν &ντιφσ.τικιϊιν συyκιν~σεων. Ή σχέψη

~τιχ.ν πρ&γμσι &.σuνηθιστο γι' σιuτόν κα.t όOUV'Y)pό.

Στη σκέΦ'rJ uπάρχει πά.ντα. μιά. δόση έσω't'εpικ-ης ιiντα.pσία.ς κι' δ 'Ι(Χ6έ

Ρ'ΥJς όργιζότα.ν πr;ύ τ'1jν ~νοιωθε μέσα. του.

Ή σκέψη, γιά. δποιοδήποτε θέμα., ~ξω dπb τό στενό κίικλο τΥjζ uπηρε

σίοcς τοu, τοu φα.ινότα.ν σε κ&.θε περίσταση, κά.τι σ~ν πολuτέλειοι, &νώψελος; κό

πος. Άλλά. οί σκέψεις έκείνης τijς ήμ.έρα.ς τοu ~γινα.ν κόλα.ση. Κι' δμως ε

πρεπε ν~ έρεuν~σει κσιλ& μέσσι στή σuνε18ησή τοu uστεpα. &πό τέτοιοuς κλο-

1001

νισμοuς κσ.t νά. ξεκσ.θσ.pίσει το ζήτ'Υ)μσ. μέ τον &σ.uτό του.

~ΕvQιωθε ψρίκ'Υ) γι' α.ότό ΠQU lκα.νε. Αότός, δ Ία.6έρης ν' &πQψα.σlσε:

τ'ήν &πόλuση ένb; Χσ.κοποιοίί, πσ.p' δλε; τί; ά.στuνομικέ; δισ.τ~ξειζ, ά.ντίθετσ.

σέ κιiθε κοινωνικό θεσμό, σέ κιiθε κώδικα.. ΝΔ: UΠQΚα.τα.στήσει τlς δΥ)μόσιες

όπQθέσει; μ.έ τlς &.τQμ.ικές τοu, α.ότό ~τα.ν &.χα.ρα.χτήριστο.

~οσες φορέ; !φερνε στό νοίί τοu σ.uτη τ~ν ά.κσ.τονόμσ.στ'Υ) πpιiξ'Υ), ~τρεμε

δλόκλ'Υ)ρος. Μιά. λόσ'Υ) τQΟ άπόμενε: νά. έπιστρέψει στήν δδον ΈνόπλQu κα.l νιΧ

σuλλ&6ει τδ Γι&νν'Υ/ Άγι&νvη. τΗτα.ν ψα.νερό δτι α.uτb lπρεπε ν&. χά.νει.

Άλλά. δέ μποpQΟσε. Κιiτι τοΟ ~ψρα.ζε τό δρόμQ.

Κά.τι; Tl; Τπά.ρχει στ~ν κοινωvίοc τίποτε tίλλο, ~ξω ιiπb τli δικα.στήpισ., τlς κα.τα.

δικα.στικές ά.πQψιiσεις κα.l τήv ~ξοuσία.; Ό Ία.6έpΥ)ς 6pισκ6τιχν σ' ιiδιέξοδQ.

Νά. μείνει &τιμώρ-ητος ενα.ς ΧCΧ.ΧοΟργο;! νά. μένει έλεόθερος ~ξα.ιτίιχς ιχύ

τοίί τοu Ίσ.6έp'Υ). ~Ενσ.ζ &νθρωπος τοίί κσ.τέργοu να. θΕωρείται ά.πό τόν Ίσ.6έp'Υ)

πρόσωπο &.πσ.ρσ.6ία.στ()!

'Ήτα. ν δuνα.τό νά. γίνει ποτ~ α.ύτό; Μπορεί νόι γίyQyτα.ι &tψιtιρητα. τέ

τοιε; τραγωδίες: r Ό Γιά.ννης Άγιάννης 1σχuρό-.:ερος: &π' δλη τήν κοινωνία., κι· ιχuτbς δ Ίιχ6έρης ν~ τρώει τb ψωμί τοσ κριiτοu;!

Ό Γ:ά.νν'Υ)ς Άyιά.vνης yιvότιχv &.σήχωτο 6ά.ρος! 'Όλες ο1 δοξιχσίες ποu

ά.ποτελοuσαν τα. στ'Υ)ρίγματα τ'Υjς ζωrjς τοu, γκρεμίζονταν μπροστιΧ στον dν

θpωπο ιχuτόv. Ή μεγα.λοψuχίιχ τοσ Γιιi·ηη Άγιά.ννη τόν ~ψεpvε σ' &:πόγνωσ-η. Πολλά. γεγονότα. ποu έρχοντσ.ν στή μν'Υ)μ'Υ) τοu κσ.( ποu , Ηλοτε τά. θεω

ροΟσε σά:ν ψεuτιές κι' ιiνοησίες, τι:ψα. τοσ ψα.ίνοντα.ν πραγματικότητες. Ό κ.

Μα.γδα.ληνής &.κολοuθοΟσε σά. σκιά. τδ ~ιά.νvη Άγιι.Χννη κα.ί τιi δuδ σιΛτά. πρό

σωπα &νακαtεόονταν σ' ενα. κσ.l μόνο, ποu ήταν σε6αστ6.

Ό Ία6έρης α1σθαν6τιχν π~>ς κιiτι τρομερό είσχωροf.ίσε στήν ψuχή τοu.

Αuτός δ θα.uμα.σμός γιά. ενα.ν &νθρωπο τιϊ)ν κιχτέργων τόν τρόμαζε. ~οσ-η ψρl

κη κι' ά.ν ~νοιωθε, κιχτιχλά.6σ.ινε ~τι Ηλοιώς δέ μποροϋσε νοc κά.νει. Άνιχγκα

ζότα.ν ν~ δμολογ~σει στόν έσ.uτό τοu δτι δ ~Αλιος α•jτός είχε ενιχ μεγαλείο.

Κσικοuργος ποlι εuεργετεί, πριiο;, tπιεικ.fις, κ~νοντσις μόνιμα καλο ιiντ!

κιχκοf.ί, δίνοντας σuyχώpφη ά.ντl μίσο•Jς, συμπόνοια. &.vτi έκο !κησης, προτι

μό)ντ~ς ν~ χ~θεί δ rοι?ς π?.:ρdι δ έχθρ6ς τω, ποlι σώζει κείνο•; ποlι τbν πέτ~

ξε, γονσ.τισμένος στδ uψr:ι; τijς &.ρετijς, περισσόtερο ~γγελ'Jς πα.ρά άνθρωπος!

'() Ία.6έρης &.να.yνtίψιζε τώρα. οτι uπ~ρχε ενα. τέτοιο τέρας. Ε!να.ι &λ ήθεια; δτι δέν όποχιlψησε στό τέρας αότό, στον ά.πεχθi) α.i)τόν &γ

yελο, στό ψριχτόν ιχίιτόν ijpωα. , χωpiς ά.ντίσταση. Πολλέ; ψορές, ~τιχν 6pισκό

-:ιχν μέσιχ σ' έκείνο τ' &μά.ξι 6ρuχ~θηκε μέσα τοΙJ. ΠQλλ~ς :ρορές μπijκε στδν

πειρασμό ν' &ρπά.ξει τb Γιάννη Άγιά.ννη κα.ί νά τόν πσ.ριχδώσει στον πριi>το

ά.στuνομικό στσ.θμό.

'Αψοσ τόν πιχ.ρά.οινε στο&; χωροψuλα.κε~ μ.ποροσσε νιΧ τbν πιιριχτ~σει έκεϊ

1002

κιχt ν~ μήν &νιχμιχθεϊ πιά.. Ό ~νθρωποι;: α.ότόι;: ε!ν(.(ι ίσόβια. α.ίχμά.λωτος; τοu

νόμοu, άς τόν κάνει δ νόμο~ δ,τι θέλει. τι δικΙΧιότερο ~π· α.ότό;

Ό 'Ια.6έρ'Υ)ς μπορεί νιΧ ~κιχνε δλες α.ότές τ!ς σκέψεις, ιiλλιi κα.ι τότε, δ

πω~ κιχί τώρα. οε μποροuσε νά. δρά.σει, κά.τι τόν &.να.χιχίτιζε. Κ<Χ.θε ψορ~ ποu

τό χέρι τοu ~τα.ν lτοψο ν~ σηκωθεί σπα.σμωδικά κα.ι ν' &.ρπιiξει τό Γιάννη

Άγιά.νν'Υ) ά.πό το γιακά., έπεφτε σ~ ν~ πιεζότιχν &.πό τεράστιο 6ά.ρος, ένω στιΧ

6ά.θη τής ψuχ'ijς τοu &κοuε μιά φων~ νά τοu φωνά.ζε ι :

-'Ωρα.ία., πολlι καλά . Παρά.οωσε τό σωτ'ήρα. σοu. Ζ'ήτrισε δστερα. νά. σοσ

φέροuν τή λεκά.νrι τοϋ Πόντιοu Πιλά.τοu κιχ! πλόνε σ' αότήν τόr. χέρια. σοu.

Σκεφτότα.ν τόν &α.uτ6 του καl συyκpίνοντ6.ς τον μ! τδ γlγιχντα. Γιάννη Άγι<Χ.νν'Υj, τόν f6ρισκε μικρό , ξεπεσμένο .

"Ανθpωπος τοσ κα.τέργοu fιτα.ν δ εu$pγέτ1Jς τοu!

Γιατί νά έπιτρέψει σέ τέτοιον &νθρωπο νά τοu χα.ρίσει τή ζω~ ; "Π τα. ν

σωστό νά. 6ρεϊ τό θά.να.το μέσιχ στό δδόψρα.γμα.. vΟτα.ν ε!δε δτι δ Γιά.ννrιι::- Ά

γιά.νν1Jς Υjτιχy <iποψα.σισμένος Υά. μ"ή τόν σκοτώσει, ~:pειλε Υ~ ψων<Χ.ξει τοuς

ιiλλους έπα.νιχστά.τες, ώστε κιχl πα.ρά. τ'ή θέλησ'Υ) τοu Γιάνν'Υ) Άγιάννrι, ν~ έκτε

λεστεί. Αuτό θ~ξιζε κα.λλίτερα. .

Ή έξα.ψ<Χ.νιση τi)ς 6ε6α.ιότ'Υ)τα.ς, Υι &.δuνcφίιχ τοu νά. κιχτα.λ'ήξει σ! μιά.ν

ά.πόφα.σ'Υ), &.ποχορόφωνιχν τήν &.γων ία. του. Ό κώδικας ~ταν πιά. ~να. σκόβα.λο.

Ε!χε νά. κάν$ι με άγνωστες &ς τώρα. τύψεις. Γινότα.ν μ.έσΙΧ του μιά. ά.λλα.γ'ή

α1σθ'Υ)μ.ά.των, έντελιi>ς οια.ψορετιχών ά.πό τά άρθρα. τοu ν6μοu, ΠQU &.ποτελοσ

σαν τό μσνΙΧδιχό τοu μέτρι:; . Δεν τοσ ripκouσε πιά. iJ πα.λιά. τιμιότητά τοu.

'Έβλεπε μέσ' στά. σκοτάδια τ'ή φο6ψή &.νιχτολή ένός &γνωστου ~θικοϋ

7ίλιau κ' ενοιωθε θάμπωμα. χα.t τρόμο μαζί. Κουκου6ά.για. ποlι πιέζετα.ι νά.

6λέπει μέ μάτια &.ετοσ.

Σκεψτόταν πως fιτα.ν δuνιχτb ν~ όπάρχοuν έξΙΧιpέσεις, πwς; μποροuσε νά.

πα.ροr.μεριστεί δ νόμο~, νά. μείνει γρά.μ.μα. νεκρό, δτι δέν είνοr.ι δuνα.τό νά. ε!να.t

ά.λάνθα.στος κα.l νά. τά. περιλιχ6ιχίνει ολα., πwς τό &.πρό6λεπτο σ' &.να.γκά.ζει νά.

όπσικι:;ύσεις , πclις fι ipετ'ή ένός καταδ ίκου μποροϋσε νά. γι:;ητεόσει τήν ά.ρετ"ή

έ ~bς &.στuνομικοϋ, πώς τb τεpσιτώοες μ.ποροϋσε vά. γ!νε ι θείο, πwς; 'ή μοίριχ

στ'fινει κάτ ι τέτοιες &νέδρες κα.ι με &.πελπισlrι. σuλλογιζότα.v δτι δέν ε!χε προ

ετοιμοr.στεί γιά. gνα. τέ,ο ιο ξάφνιασμα .

Άνιχγκα.ζότ~ν ν~ πσφιχοεχτεϊ 1\τι ή κα.λωσόνη όπά.ρχει κα.ι δτι δ !νθρω

πος; των κ~τέργων ~τα.ν καλό;, ίσως; &.πb τη φύση του, κι' α.uτός δ raιος;,

πράγμιχ &.ν~κοuστο, έπίσης χα.λός. Λότο τοϋ φιχινό-.:α.ν διιχφθοpά., &.λλοr.γη χα.

pιχχτήρα. .

'Έ6ρισκε τόν έα.υτό του &να.ν-.:ρο, !νοιωθε φρίκ'Ι).

Τ6 ίδιχνικb τοu 'Ιιχ6έpΎJ, δέν ήτιχν fι κα.λωσόνη , 'fJ μεγαλοψυχία., τό με

γα.λείο τοϋ χαραχτήρα. , &λλα. Υι άψογη διιχγωγ~ .

'Έπιχψε λοιπόν νά. ε!να.ι ~μεμπτος;

1003

Πωι; είχε συμ6εί ιχότ6; Δ! μποροuσε ν& 't'ό ~ξ'Υjγήσει. Ή πρόθεσή τοu ή

τ~ ν νά π~ρ~Μσει τό Γι~ννη Άγι~ννη στό νόμο, στόν δποίο δ Γι~ννης Άγιάνν'ΥJς ήτιχν ιχϊχ~λωτοι;, κιχt δ 'Ιιχ6έp'1)ς δργιχνό τοu, όπ1jpέτ1jς τοu, σκλά.6ος

τοu. ΟUτε γιά μιά. στιγμ'ij οέν τοu πέρ~σε &πο τ'ij σκέψ'Υ) νά. τον &φήσει νά. ψόγει. 'Έτσι, &θελά. τοu, &νοιξε το χέρι τοu κ' !μειvε δ ~lχμ~λωτος έλεόθερος.

Πλ~θος vέ~ ιχϊνίγμΜΙΧ περνοuσιχv μπροστά. &.πό τά. μιΧτι~ τοu, άπειρα. ένοχλ"f}τικά. έρωτημσ.τικά., στά. δποίσ. &ποκριiιότσ.v κσ.ί ο[ &ποκρίσεις τοu τον τρόμ~ζα.v.

- Αότός δ κιχκοποι6ς, ~λεγε μέ τό vou τοu δ Ίιχβέρ'Υ)ς, α.ότός δ aπελπισμένος, ποu έγω τον κ~τα.οίωξ~ τόσο σκλΎJpά. κα.ί ποu 6ρi)κε εύκ~ιρία. νά.

μ' έκοικΎJθεϊ, vά. μ.έ πα.τήσει κ~τω &.πο τ~ ψτέρν~ τοu, κ~ι μάλιστα. vil. το κά.vει δχι μόνο γιά. νά. έκδικ'Υjθεί, &.λλά. κσ.t γιCι τ'ήv ίδιιχ τ~ν ιiσψά.λειά. τοu,

νά. μ' &φήσει έλείιθερο! νά. μοu χ~ρίσει τrι ζω'ή! τι ~κανε μ' αύτό; Το ΚΙΧ· θfjκον τοu; 'Όχι. Κά.τι πιχρσ.πά.νω. κ· εγώ ποu τοi) χιχpίστ'ΥjΚΟG, τί !κιχ να; τό

κσ.θi)κον μοu; ~Οχι. Κιiτι περισσότερο. 'fπά.ρχει λοιπόν κα.ί κά.τι πιό πά.νω

&.πό τό κ~θf)κοy;

Έδω οΕ σκέψεις τοu μπεrιδεόοντσ.ν. Ή ζuγα.ριά. !χα.vε τ~ν ίσορροπίσ. της.

Ή μιά. πλ~στιγγα. κα.τέ6σ.ινε στ~ν Μuσσο, ~ &λλ"Ι) &.νέοΙΧινε στόν ούρα.νό, κι'

δ Ίιχ6έρης με φp!κη και τρόμο κοίταζε καί στο uψος κα.l στο 6~θος.

Χωρίς νά. είνα.ι οuτε 6ολτ~ιρικός, οϋτε ψιλόσοφος, οuτε &πιστος, &ντίθετα.

μά.λιστιχ γεμά.τος ένστικτώδ"Ι) εύσέ6εια. πρός τΥ)ν έκκλφlα., τ~ θεωροuσε μι&

μ.εγσ.λόπρεπη λεπτομέρεια. τοu κοινωνικοu συνόλοu, τb ΜγμΙΧ τοu fιτα.ν 'ή τοc

ξ'Υj κι' οι.ότό τοu ήτοι.ν &.ρκετό. 'Από τότε ποu &.ντρώθ'Υjκε κ' !γινε &.στuνομι

κός όπάλληλος, 'ή &.στuνομία. εγινε σχεδοv ολη rι θρφκεία. τοu. ΤΗτιχv κιχτά.

σκοπος, κι' ιχuτb 8έν τό λέμε μέ ε1ρωνείΙΧ, δπως δ ΕερέΙΧς εlνΙΧt Εερέιχς. 'Ένιχν

είχε &.νώτερο: τό οιεuθuντΥ) τi)ς &.στuνομίΙΧι;. 'Ώι; ~κείν'Υj τΥ)v ~μέριχ δέν είχε

συλλογιστεί τον 5.λλοv έκείvοv aνώτερο: το θεό.

Αύτόν τό νέο προϊστά.μενο, τον !νοιωσε τώpΙΧ κ~ι μά.λιστα. τόσο &.προσθό

κητιχ κι' ιχύτό τοu lφερνε μεγ~λη fι.νιχτΙΧpΙΧχΥJ .

ΑίσθΙΧνότΙΧν πελαγωμένος μπροστά. σ' ΙΧότij τijν &νσ.πά.ντεχη πσ.pοuσίιχ.

Δέν -Ιjξεpε τι vά. κά.vε: μ' ιχuτό τόv προϊστά.μ.ενι:ι. Αuτός ποu γνώριζε δτι δ κα

τώτερος εχει ύποχpέωσ"Ι) νά. σκό6ει τό κεφά.λt, νά. μΊ)ν ΠΙΧpΙΧΚΟόει ποτέ, ο1Jτε

y(J. μεμψιμοιρεί, οϋτε νά. κιχτιχκρ(νει, &.λλά. το πολύ, α.ν εφτιχνε σ' fι.διέξοδο ν_ά.

κιχτα.ψόγει στό μοvιχοικό κιχτα.ψόγιο, vά. δώσει τΎjv πιχρσ.ίτ"Ι)σή τοu.

Στό θεό δμως πώς vά. ύποοά.λει κα.νεlς τΥ)ν πα.ρα.ίτησή τοu;

'Οπωσδήποτε, κι' δ vouς τοu ολο σ' α.Οτb ξα.να.γύριζε, 'Ιiτιχν γεγονός οτι

Εκιχνε ψο6ερΥ) πιχριΧοΙΧση τοu ΚΙΧθήκοντ6ς τοu. 'Έκλεισε τά. μά.τιιχ μπροστά. σ'

ενιχ δριχπέτη κα.τά.δικο. ~Εκλεψε ιiπο τοuς v6μοuι; εvα.ν &νθρωπο ποu τοuς ιi

ν'ijκε. Τό ε!χε κά.νει ιχύτ6. Δεν &.να.γνώριζε τόν έιχuτό τοu. Δέv ήτιχν 6έ6ΙΧιος

ο:lν ήτιχν ιχύτός δ τ~ιος.

1004

Ύπόψ~ρ~ τούς σκληρούς έκείνους πόνους της συν~ίοησης, ποu της εκα.ναν ζιχψνικ&. έγχε1ρφη γιά. νά. της ά.ψΙΧιρέσοuν τον κιχ.τιχ.ρρ&.χτη. 'Έολεπε

ικετνο πού α.πεχθα.νότα.ν ν&. οεί. Αίσθr:>:'ΙότΙΧΥ τον έΙΧuτό του &δειο, ~χρηστο, &.π66λητο, ά.πr.ικηρuγμένο ά.πό τδ παρελθόν του, οιιχ.λυμένο. Ή έξουσία. ε!χε πεθάνει μέσιχ. τοu. Δέv είχ~ πι~ λόγους ν& ύπάρχει.

Ή θέση τοu lγινε τρομερή. 'Ένοιωθε ά.νuπόψορη συγκίνηση.

Νά. εivιχ.ι γριχ.νίτης κιχt ν' ά.μψι6cΗλει γι' ΙΧύτό! Νά. ε!νΙΧι τό ~γΙΧλι.ιΙΧ της

Νέμεσης, χυμένο aτb κιχ.λοόπι τοϋ νόμοu , κα.t ξΙΧψνικ~ νσ. δεί κάτω &πb τb μctσ'tό του, ΠΟU τον θεωpοuσε μπρούτζινο, gyιx, &.ν6ητο κσ.ί ά.νuπά.κουο ΠpliγμΙΧ,

ποu μοιάζει σχεοον μέ κΙΧ ροιά.! Ν σ. δ ιΙΧψθΙΧρ~ί τόσο, ώστε ν'ά. κάνει κα.λb &.ντι

κα.λοϋ, ένώ &ς τότε πlστεuε Sτι τό κα.λό α.ότό ε!νΙΧt ΚΙΧκό! ΝΓJ. ε!να.ι δ μολοσ

σός, δ σκόλος ψuλΙΧκΙΧς ΚΙΧL τώρα. νά. γλείψει! Νά. ε!να.ι πιχ.γό6ουνο κα.t τώpΙΧ

νά. λειώσει! Νά. εlνα.ι ι.ι.έγκενη κσ.t νά. γίνει χέρι! Νά. νοιώθει ιχ.ύτbς τά. S&.χτu

λά. του ν' ά.νοίγουν κιχί ν' &.ψήνοuν οριχ.πέτη των κιχτέργων! Αuτο ε!να.ι ψο-

6ερ6! Ν' &.νιχγκιχστεί νά. πιχριχδεχτεί, δτt το &λά.θητο κά.νει λά.θη, δτι μπορεί

κσ.ί μέσΙΧ στο δόγμα νά. ύπάpχοuν κιχ.[ λάθη, 8τι lνιχ.ς κι()ΟtΚΙΧς δε λέει Πά.ντα.

τ~ν τελεuτΙΧίΙΧ λέξη, δτι 'ή κοινωνία δέν ε!να.ι τέλεια, 8τι τά. θεμέλιιχ τ'i'jς έ

ξοuσ(α.ς εχοuν κάτι σάπιο, Sτι μετσ.κινοϋντΙΧt ΚIXL τ' ά.μετα.κίνητα., δτι κιχί ot οικα.στές είνα.ι ά.νθpωποι, οτι δ νόμος μπορεί νά σψά.λεt, δτι τά οικα.στήρtΙΧ

μπορεί ν&. πλα.νηθοσν.

Αuτο ~τα.ν σά. νά. οεϊ στb &πέριχντο γα.λά.ζιο τζά.μι τ' οuρα.νοu ενα. ρά

γισμα.. !

Πιi)ς ήτα.ν οuνα.τό, €να.ς μεγαλόψυχος &θλιος νά. 6ρεί το &δόνα.το σημείο

τοσ θιJψοικα πο•) προστα.τεuει τΎ]ν κοινων1ιχ! Πιi)ς ιχuτός, ενιχς τίιιιος όπηρέ

της τοίί νόμ.οu ΠΙΧγιδεuτηκε ά.νά.μεσα σέ δυο ΕγκλήμΙΧτΙΧ, fJ ν' &ψήσει έλεuθε

pο ~να. ν έyκλΥ)μιχτίιΧ Υ} νά τον συλλά.οει!

Ίπijρχα.ν λοιπόν καί στο καθήκον &.οιέξοοοι! Κσ.ί ε! ναι δλΙΧ ΙΧuτά. πρα.γμα.

τικ6τητσ.! •Ήτσ.ν λοιπόν ~λi)θεια., οτι ενσ.ς πσ.λσ.ιb~ ληστ~~. σκuμ.lνος κιΧτω &.πb τδ 6&.ρο;; τr;ϋ πλήθοuς των κα.τσ.δ:κιί>ν, κα.τόρθωσε ν' &νιχστ'Υ)λωθεί κΙΧt ν&

ψτ!Χ.σε: wς το σημείο ν&χει δίκιο; Μποροuσε νόι πιστέψει κα.νεlς τέτοιο πρα.γμα.;

Ύπηρχσ.ν λοιπδv και τ.εριπτώσεις, πού δ νόμος δφειλε νά. όποχωρήσει μπρr;στόι

στό μετα.μορψωμένσ €yκλ-ημΙΧ ΚΙΧ[ νά. ζητήσει σuγγνώμη j .

ΝΙΧί! ήτα. ν δυνσ.τό. Κι' δ Ία.6έρης τ06λεπε, τδ !γγιζε. Δέ μποροuσε ν&

<ό ά.ρνηθεί, &.ψοu κι' δ rοιος τδ συμμεριζόταν.

Ή θέση του €γινε &νuπόψοpη. Με οuό -φόποuς, μ.ποροσσε νά. γλυτώσει.

'Ή νΓι. τρέξει στο σπ(τι τοϋ Γιιiννη Άγι&.νν-η νόι τόν σuλλιΜ3ει κα.t νά. τον

&ποοώσει στο κ~τεργο, 1j ... Ό 'Ια.6έpη; &ψ-ησε τη γέψuριχ κα.ί, με τό κεψ~λι ψηλά., Sιεuθuνθηκε με

στα.θερο af)μα. στον πλησιέστερο &στυvομικο στΙΧθμ6.

100[)

Φτ&.νοντιχς έκεϊ κοίτιχξε &.πb τό τζ&.μι, είοε €.νιχν &.στυνομικ6, ποu κα.

θότσ.ν στο γρσ.φείο κσ.t μπi')κε μέσσ.. Κα.l μόνο μέ τον τρόπο, ποlι οι ~νθρωποι

•ijς aστuνcψίιχς σπρώχνοuν τήν πόρτιχ &vb; &.στuνι:ιμ.ικοσ στα.θμοσ, γνωρίζ<?Υ't'α.ι

μετα..ξιί τοuς.

Ό Ία6έρης ε!πε τ' ονομά. τσu, έδειξε τήν κιipτα τοu στον ά.στuνομικb καί

κά.θησε κοντ~ στό τρα.πέζι, ποu ψωτιζ6τιχ~ iπό ενα. λuχνιiρι. ΌΑπιiνω στb τρα.

πέζι 6ρισκότα.ν πέννα., μελα.νοοοχείο κα.l χα.pτί, πρά.γμα.τα. &:παρα.ίτητα άλλωστε

σ' α.uτ~ τ~ κα.τα.στ'1μιχτα., γιιχτl πιiνω σ' έκείνο τό τριχπέζι γριiψοντα.ι οί aνιχψο

ρές, οι προιχνιχκρίσεις γι~ τοc νuχτερι"~ &.δικήμα.τσ._ Ό Ία.6έρης πήρε τήν πέν

vσ. κ' εvσ. χσ.ρτt κι' &ρχισε vrι. γρά.φει:

ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΙΑΡΑ ΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΠΗΡΕΣΙΑΣ

«Πρώτο: Πα.pσ.κα.λώ τον κιίpιο όποupγό της riστuνοι~ίιχς ν~ ρίξ<>ι ενιχ βλέμ

μα. σ' α.uτές τlς πιχρα.t'Υ)ρiισεις.

»Δεύτερο: ~οσοι iπb τοlις ύπσδίκο•;ς προσιiγοντσ.ι στήν iνc1;κριση 6γc1;

ζοuν τδ\ ΠCJιΠΟU~σιιχ 't'O'Jς Κιχ( ΠΙΧτΟU'Ι ξuπόλcιτοι στ(ς πλά.κες , Κα.tCt tή Οtά.pΚειιχ τής gρεuνα.ς. Αύτό εχει σα σuνέπεισ. πολλσl ά.π' αuτοuς να 6'ήχοuν, &πι

στρέψοντα.ς στή ψuλσ.κiι, κι' α.ότό σuνεπά.γετιχι έξοδα. γι~ ψιiριιιχκιχ.

>>Τρίτο: 'Όπως ~χει τb σόστημ.α. πα.ρα.κολοόθησης, μe τή·ι χντικα.τ&.στΜ'Υ) τών ά.στuνομικών κα.τ~ δισ.στrιμα.τα., είνα.ι κσ.λό, iλλιΧ σε σπΟ'J~α.ίες πzριπτώ

σεις, έπρεπε νiι. τοποθε'tείτιχι κα.l 8εότερος, ώσ'tε νσ. όπά.ρχει &.λληλοπιχριχ•'1-

ρηση κιχί να προλα.μ6ά.νετσ.ι κ&.θε πσ.ριχμέληση η όλιγωpία._

»Τέταρτο: Εrνα.ι δύσκολο να. καταλc1;6ει κα.νείς, γισ.τt δ κσ.νονισμός τών

ψuλιχκών κα.l ίοιιχί•εριχ 'tώV Μα.yοα.ληνοuλιί)ν, ά.πα.yορεuει στοuς κρα.τοuμένοuς

νet ~χοuν €.να. κιiθισμα., ά.κόμη κι' ιiν tO πληρώσΟU'ιΙ ο[ ϊοιοι.

»Πέμπτο: Στlς Μα.γδα.ληνοϋλες όπά.ρχοuν μόνο 8uό σίδερα. πρbς τήν πλεu

ρ~ της κα.ντίνα.ς, πράγμα. ποu έπιτρέπει στοuς κι:ιτα.δiκοuς ν&ρχονται σ' έπα.

φΥ) μέ τη γuνιχίκα. της κα.ντίνας.

I) 'Έκτο; Οί κα.τά.οικοι, qί λεγόμενοι κρά.χτες, ΠQU ψωνά.ζοuν τοuς ~λ

λοuς στό έπισκεπt'ήριο, πα.(ρνοuν οuό σολοία. ά.πό κιiθε κριχτοόμενο, ποu φω

νά.ζοuν τ' δνομά. τοu. Αύτό ε!vα.ι κλοπή.

, eΕ6οομο: Στο έργα.σt'ήριο όψα.ντοuργία.ς τijς ψuλα.κijς, δ έρyολιiοος, π&: ντα. με Κιiποια πρόφα.ση, κριχτεt κάθε μέρσ. δέκα. σολδία. ά.πό κιiθε κpα.τοόμενο ποu όφα.!νει. Αύτb ε!να.ι κιχ'tάχρηση, για.τl 'to δψσ.σμα. είνα.ι έζ rσou κιχλb μ'

~ότb ποu δψl)(.ίνετα.ι ~ξω.

,,'Όγδοο: Στή ψuλα.κή τijς Φόρκης είναι &τοπο νσ. περνοuν ά.πο τΥ)ν α. ό

λη τών κρα.τοuμένων ποcιδιών ot έπισκέπτες τών κα.τα.ο(κων. >>'Ένα.το: Ε!·:α.ι 6eοα.ιο 6τι κιiθε μέρα. χωροψόλα.κες στήν ~όλή τής &.-

1006

στuνομίQ;ς οιηγοuντQ;ι τtς ιiνα.κρίσε ι ς των κρQ;τοuμ.ένων &.πο τοuς δικα.στές. Εί

ναι πολύ ~σκ'Υ)μ.ο χωροψύλQ;κσ.ς, ποu ~πρεπε ν?ι. είνα.ι πρόσωπο lερο ν?ι. μετσ.ψέρει δ,τι ιiκούει στο γρα.φείο τοu &.νοικριτη.

»ΔέκQ;το: Ή κ. Ρενu εΙ να. ι μιά. τίμιοι γuνοιlκοι. Κροιτά.ει τη ψuλσ.κή πολU κα.θα.ρή, ιiλλά. εΙνοιι &νά.ρμοστο νά. κρQ;τ!Χ μιιΧ. γuνα.ίκα. τij θuρ(δα. τ~ς ψuλοικijς,

ποu ~ρχοντα.ι κα.t μιλοuν ο! κσ.τά.δικοι».

Ό Ίοιοέp1Jς τ&γρQ;ψε δλ' α.uτ!Χ μέ χέρι στα.θερό, χωρίς νά. πrχ.ρrχ.μελήσεt τ~ν όρθοyρα.φlιι, κα.ί χωρί$ νά. πο:ρσ.λείψεt οuτε ~να. κόμμα.. Κά.τω &.πό τ~ν τελεuτσ.ίο: σειρά., όπόγpα.φε:

ΙΑΒΕΡΗΣ Έπιθεωρ'Υ)τής rx.' τιiξεως

7 Ίοuνίοu 1832, ιiφα. μίrχ. μετa τά. μεσιiνuχτα..

Ό 'Ια.6έpης δίπλωσε τδ χοιρτ!, δπως liνrx. γριiμμα., τό σφριiyισε κ' lyρα.ψε

πlσω: «Σημείωμα. γta τή ο ιεύθuvσ'Υ) τής &.στuνομίοις». "Αψησε τό αημείωμα.

α;uτό π4vω στό τρα.πέζι κα.ί ογηκε στό ορόμο.

Προχώρησε πά.λι πρός τήν δχθ'Υ) τοσ ποτο:μοu κα.ί σέ λίγο lφτα.σε στήν

ίδιο: θέση ποu ήτα.ν κα.ί πρίν. Έκεί στήριξε τοuς &.γκώνες τοu στό πα.ρα.πέτο τijς yέψuρα.ς.

Τό σκοτιiδι fιτα.ν πηχτό. ΠuκνιΧ σύννεψα. σκέπα.ζα.ν τ' Ιiστέpια., ό οupα.

νbς ε!χε ε;φ'ΥJ &.γρ ια.. ΦιίJς οέ ψα.ινότο:ν ποuθενιi, τιΧ πα.pάθupQ; /SλQ; σκοτεινά..

Δια.6ιiτης οέν πεpνοuσε. ~Ολα lp'Yjμσt. Τ?ι. νερά. κuλοuσα.ν δpμητικιi, ο! βρο

χές εrχrχ.ν ψοuσκώσει τό ποτιiμι.'

Άκοuότα.ν δ θ6ρuοος τοσ ιiψροσ, ιiλλ?ι. τό ποτά.μι δέ φαινόταν. ·ο οόρα.νός

ιiπb πιiνω σκεπασμένος μέ μα.uρα. σύννεψο:. Τίποτε οέ φα.ινότα.ν, μόνο α.lσθα.

νότα.ν κο:νείς τi)ν ψuχρότητα. τοΟ νεροu κα.ί τi)ν ένοχλ'Υ)τικ-Υj μuροuοιlι. -.ης

6ρεγμέν'Υ)ς πέτρα.ς. "Α γρια. πνοή ~6γο:ινε dπό κείνη τήν &6uσσο. Tb ψούσκω- · μα. τοσ ποτα.μοu, ποu το μά.ντεuε κα.νείς, δέν τδολεπε, δ τρο:γικός Έκεrνος ρόχθος

τών νερων, τό πένθιμο μεγα.λείο των τόξων τής γέψuρας, fι lδέιχ. μιdς πτώσ1Jς

μέσιχ. σ' έκείνο το σκοτεινό κι::ν6, 8λη έκείν'Ι') rι μο:uρίλο: ήτα.ν γεμά.τ'Υ) cpplκ'Y). Ό Ία.οέρης fμεινε γιά. λίγιχ. λεπτιΧ Ιiκίνητος, κοιτιiζοντας έκείνο τό

χά.σμα.. 'Έολι::πε τ' &.6ρα.το μ.έ τ6σ'ΥJ προσήλωσ'Ι'), ποu ~μοιαζε μέ προσοχή. Τά.

νερ!Χ κόχλαζα.ν. Ξαφνικά. l6γιχ.λε το Κα.πέλλο τοu κ~t τό ιiκοuμπησε στό πσ.

ρ~πέτο της γέψupιχς. Σ' ενα. λεπτό ιipγότερα., ενσ. uψηλό μα.uρο σχήμα., σα. ψ~ν

tασμα, πα.pοuσιά.στηκε 5ρθιο πιiνω στο παραπέτο τής γέφuρα.ς, lσκuψε πρδς

τό ποτά.μt , επεtτα. σηκώθηκε χ' ~πεσε στο κενό δρθιο.

~Evo:,; όπόκωψος πα.ψλασμός ιiκοόστηκε . Krxl μόνο τό σκοτά.3ι ε!οε κpu

φά. τοuς σπα.σμ.οuς τοϋ μα.όροu &κείνοu δγκοu ποu κα.τά.πtrι.ν τσ. νερ«.

ΒΙΒΛΙΟ Π ΕΜΠ ΤΟ

ΕΓΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΠΠΟΥΣ

ΟΠΟΥ

ΜΕ

Α'

ΞΑΝΑΦΑΙΝΕΤ ΑΙ

ΤΟΝ Τ~ΙΓΚΙΝΟ

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

ΕΠΙΔΕ~ΜΟ

Λίγον -κσ.ιρο uστερσ. &π' σ.ότιΧ ποu δι"f}γηθΎjΧσ.με, δ γνώριμ.ός μ.α.ς, δ κup Ξόσtρης δοκίμ.σ.σε μ.ιά. δuνσ.τ~ συγκίνηση.

Ό -κup Ξuσ-tρης είνσ.ι tι έργιiτης έκεϊνος τών δρόμων στο Μομφεpμίλ, ποu τον σuνιχντ1jσσ.με στις σκοτειν6τερες σελίδες α.ότοσ 6ι6λlου.

Ό Ξuσψης ήt~ν &vθρωπος, 15πως εfδ~μ.ε, ποu κσιτσιγιν6τα.ν πιiντα. με

Χά.θε ε!8οuς σκοτειν~ Κσ.t UΠΟΠτσ. έργα.. 'Ενώ ΕΧα.Vε τον δ8οστpωt"Υj χ' lσπα.ζε

χα.λιχ.ιιχ, δ!ν !φηνε εόχ.α.ιρ!α. νιi ξεγυμνώνει κα.ι τοuς 8ια.6ι7.τες, ~λλά. 15λ' ~υ

τά. sεν είχ~ν μ.εγά.λ"f} σημ.~σι~, τ&κσινε γιά. τήν κ~θ"f}μ.ερινή πσιλιοζωή, τb μ.ε

γιiλο τοu δνειρο ήτσ.y ν& 6ρεr το θησα.uρο ποό, δπως πίστευε, fιτα.ν θα.μέyος

στο δάσος τotJ Μομφερμίλ.

Ζοσσε λοιπόν με τή μεγ&.λ'Ι) έλπίδα. νa 6ρεί χρήμα.τα. χωμένα. στή γή, σt-ή ρίζα. κ6.ποιοu οένψοu κι' ώσποu ν~ γ1νει σιlιτό τ~ ζητοϋσε στίς τσέπες

τών δι~ο~tών.

Πιiντως προψuλσ.γ6τα.ν πολό, γισ.τι μόλις ε!χε γλυτώσει &πο οα.ρuτσ.τη

κα.τηγορία.. Ε!χε 6ρεθεί, δπως ξέρομε, crto &-,ιψο tοϋ ΊονδρέτΎ) μ.σ.ζι με touς

&λλοuς ΧcιtΚΟΠΟιοuς Κcιtt κpcιtτήθ'Ι)ΚΕ σuγκα.t'Ι)γοροuμεyος, ιiλλά_ tόν lσωσε τΟ με

θuσι, πράγμα. ποu δείχνει δτι κα.l τά. έλα.ττώμα.τα. lχουν τή χρησιμ6tΎ)τά τοuς.

Άποδείχτrικε δτι έΧείνο το ορά.δι sεν Είχε σuνσ.ίσθφη κcιtl δ &νσικριtής

tόν &πά.λλα.ξε λόγω πλήρους μέθ"fJς. 'Έτσι εμεινε πά:λι Ηεuθερος .

Μόλι; &πολεuτεpώθ'Ι)Κε, yup.ισε πά.λι στα. πα.λιά. τοu lργσ.. 'Έστρωνε

χσ.λίκι στ~ ορόμ.ο, &λλά. πολu προσεχτικός τώρσ. στήν κλεψιά., ποu παρά. λ{γο

ν& τον &ψα.νίσει &πο το πρόσωπο τής γijς. Προτιμοσσε νfι. πίνει περισσότερο

1008

κpιχ.σί, ποίι τώpι1. μιΗ~στιχ. τοσ χρωστοσσε κι1.t τή ζω~ τοu.

'Όσο yιrι. τή δuνα.τή σuγκίν'Υ)σ'Υ) ποίι οοκίμ(1.σε μετά. τό γuρισμό τοu στ~y

&χυρένιοι κοιλό6οι τοu ποίι lμ.εvε, vιi ποι~ ήτα.v. UΕνα. πρωt δ Ξόστp'ΥJς, Π'Υ)γοιίνοντι1.ς, δπως σuν~θως, στή δοuλειιi τοu,

ίσωι; Κι1.l στο Κι1.pτέpι του, χι1.pιiμοιτοι ιiκόμ'Υ), εfοε ιiνιiμεσι1. στοuς θιiμνοuς g. να.ν &_νθpωπο, ΠΟU οε πλιΧτες του Κι1.l τΟ οijμα. tOU οS:ν το\) 7jτοιν &γνωστιχ..

Ό ΞuσψΥJς ε!χε γερό μν'Υ)μονικό, μ' ολο ποίι ~τοιν μ.έθuσος, κοιt το μνημονικό εΙνοιι δπλο &.ποιροιίτητο σ' α.ύτοuς ποu ερχοντα.ι σέ σόγκροuσ'Υ/ μ.έ τοuς

νόμοuς.

- Κιiποu τόν ~χω δε! α.uτbν τόν &.νθρωπο, σuλλογίστ'Υ)κε δ :Εόσψης . Άλλά. 8! ι~πόρεσε νά. θuμηθεϊ ποσ. ~Ε6γα.λε μ.όνο τό σuμπέρα.σμοι 8τι α.ό

τbς δ &.νθρωπος δεν 7jτα.ν ντόπιος, δτι ήρθε &ς lκε'ί ~ τά. 7>6οιοι, γισ.τι έκε(νη

.,.~y ώpllι δέν ε!χε σuγκοινων!α..

Ό νοσς ... οσ :Ξ:uστρη πηγε στο θησllιtψ6. Άνα.σκάλεψε τ~ μ.ν~μ'Υ) τοu κοιt

θuμ~θ'Υjκε &μυ8ρά. κιΧ1>ως δτι, έοώ κα.t μερικ~ χρόνια., ενας &λλος, δμοιος σχε

δόν μέ το σημ.ερινό, ... αν εΙχε βιi.λει σέ πα.ρόμοισ. περιέργεια..

Βuθισμέvος σ' σ.ότ!ς τίς σκέψεις, εrχε σκuψει τό κεψά.λι, πρ~γμοι φuσικό

σ' α.ύτές τtς περιπτώσεις , &.λλιΧ /;;χι φρόνιμο, για.τt οτα.ν τό ξα.να.σfικωσε mι

κοιτα.ξε προς τήν κα.τεuθuνσ'Ι') τοσ &γνωστοu, δέν ε!οε κοινένσ.ν, δ ~γνωστο~

χ&:.θ'Υ)κε μέσα. στό 8ιiσος κι1.ί τήν πυκνή δμίχλη.

-Ό διάβολος να. μέ πάρει, ε!πε δ Ξόστρης. Πρέπει νά. τον ξετρuπώσω

δπου ?tι' !ν '~>ήγε. Λότος δέν ήρθε τuχα.τα. έδώ πέρα., πρέπει να. μιΧθω τb λόγο.

Κα.t τότε π~ρε τή δικέλλα. .του, πολu μ.uτερή κα.t μοuρμ.οupισε:

-Μ' α.ότ'ij μπορώ να. σκά.ψω κα.l τη γ-η κοιt &νθρωπο.

Προχώρ'Υjσε μέ προφύλιχ.ξ'Υ) πρός τΥ]ν κοιτεόθuνση ποίι χ&:.θ1Jκε δ &νθρωπος.

~οτοιν ο&:.8ισε &ς έκα.τό οήμοιτοι, το ψώς της ijμέρα.ς τον βοήθησε. Βρrjκε

ίχνη ιiπο 6ijμιχ.τιχ. στο χώμοι κα.t στιΧ χόρτα.. Τ' &.κολοόθησε γιά. λίγο, lπειτοι

τ~χα.σε π&:.λι κα.t ~ &ρα. περνοσσε. Προχώρησε μέσοι στό διiσος, ιiνέ6ηκε σ' ενιχ δψώμοι κ' έκεt στα.μ&:.τ-ησε σκεφτικόι;. "Αν κα.t γέρος 7jτα.ν εόκινητος. 'Ε

κεί κοντά. fιτσ.ν μιά. δξυά., δ Ξόστρης &.νέ61Jκε δσο ψηλότερα. μποροuσε.

Ή 18έα. 7jτι1.ν κσ.λή. Κοιτ&:.ζοvτ~~ ιiπό κεt ψηλrι. πpόζ τb πuκνότερο μέ

ρος τοσ Ι'Jιiσοuζ, εlοε πιiλι τbν !νθρωπο. "ΑΙ'Jικ~ δμως, γισ.τt Ι'Jέν πρόλοι6ε v& τbv 8εt κα.t πάλι τόν lχα.σε.

Ό α.νθρωπος εκεtνος είχε στο μετα.ξu Ι'Jια.τρέξει ιiρκετb 6ιάστ'Υ/μιχ κιχ.t

μπ~κε σ' ενα. ξέφωτο ποό σκεπα.ζ6τα.ν &-πο μεyά.λ~ 8έντρι1.. ·ο Εόστρη~ γνώριζε έκείνο το μέρος, γι~τι είχε πα.pατηρrισε ι έκετ μι& κα.χεχτικ~ κιχ.ατοινιά.,

κοντά. σ' gνοι σωρο πέτpεζ, ζωσμένη μ' ενα. τσίγκινο στεφά.νι, πεpιχ.σμέJο γύ

ρω στον κορμο πά.νω στb φλοιό τη~. Ό Ξόστpης, γεμ.&:.τος χα.ριi, κσ.τε6οιίνει ιiμέσως &.πο το 8έντpο. Ή φω

λιά. τοϋ θ1Jp lou οpέθ"Ι~ιε, &.πόμενε ν~ οpεθεϊ κσ.t το ti'J'o το θηριο . Ό θησιχu·

Ό Γιάννης 'Α γιάννης, 1\άδιζε μέσα στό 1\οίο(>κο, σψa:>νοντας: τό Μό.ριο με τά δuό

του χrρια, δι1ο μποροϊiσε ψηλόπρα rιπiJ το νερό.

1009

ρός των όνεlρωv τοu έκεί πρέπει ν~ ήταν θιχμένος.

Άνά.γκη νά. φτά.σει γρ-ήγορο:. έκε!, ιiλλά. δέν ~τιχν εδκολο. Νά. π&.ρΈι τό μονοπά.τι, lκιχνε κόκλο μεγά.λο κιχι θά. χρειιχζότιχν τοuλιiχιστον ενσ.. τέταρτο

τής ώριχς. Νά. τρα6'ήξει ίσα., μέσιχ ιiπό τοtις πuκνοuς θά.μνοuς κιχί τ' ιiγκά.θια.,

θcΧ. χρειαζόταν μισ"ή ώρα..

ΑΏτό ε!νιχι ποtι δέν κιχτά.λιχ6ε δ :Ξ:όστpη~. Ή &νuπομονησίιχ, δ φό6ος μ~

δέ'i προλά.6ει, τόν δδ'ήγησαν στήν &.πόψιχση ν~ τρα.6ήξει ίσιο:. μέσο:. &.πό τοίι~

ιiγκιχθωτοίις θιiμνοu;. 'Άνθρωπος ποu σ' δλη ~ou τή ζωή &.κολοόθησε λοξούς

δρόμοuς, !κιχνε τώρα τό λά.θος ν~ πά.pει τήν εόθείιχ, ~ δποlιχ, μ' δλο ποu είνα.ι

~ δρθ~, ~κιχνε κα.κό σέ πολλοός &.νθρώποuς. Μπλέχτηκε μέσο:. στ&: ποuρνά.ρια., στ&: 6ά.τσ., στοuς τρι6όλοuς κιχl κα.τιχξε

σκlστηκε. Προχωροuσε μέ οuσκολίιχ κα.ί κόπο. 'Έψτα.σε στη χοφά.δpιχ κιχt χρειά

στηκε νcΧ. περά.σει το ρuά.κι. Τέλος, !φτιχσε στο σκοπό τοu, ιiλλά. δστεριχ &πό σιχ

ρ&.ντα. δλόκληρα. λεπτιΧ., tορω~.ιένος, λιχχιχνιιχσμένος, καταξεσκισμένος, &.γριος.

Δέ 6pijκε κανένα..

'Έτρεξε σ' έκεϊνον το σωρό τίς πέτρες. Τίποτε δέν είχε &λλά.ξει, κα.μμιά.

πέτρα οέν είχε μετακινηθεί.

τί εγινε έκείνος δ ιiνθρωπος; Έξιχφιχνίστηκε μέσα. στό Μσος. Άπό πcισ;

ποιιi κιχτεόθuνση π"i'jρε; τΗτιχν &.δtίvιχτο νά. μιχντέψει.

Κιχί τό πιό λuπ"Υ)ρό &.π' 1\λα., πίσω aπό τό σωρό τίς πέτρες κιχί μπρcιστcΧ.

ιiπο το κιχχεχτι~ο οέvτρο μέ τό τσίγκινο στεφά.νι, 6λέπει τ6 χώμα. φpεσκοσκα.μέvο , μιά οικέλλιχ λησμονrιμένη, Υι ποφοr.τημένη κ' eνα. λά.κκο.

Ό λάκκος fιτα.ν άδειος.

-"Α τόν κλέφτη! φώνιχξε δ :Εuστρη; κ' εδειξε τlς γροθιές τοu στόν δ

ρίζοντιχ.

64

1010

Β'

Ο MAPIOi MOΛii ΒΓΗΚΕ .ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥ ΛΙΟ

.ΑΡΧΙΣΕ ΤΟΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ Γ10ΛΕΜΟ

'Έμεινε &.ρκετόν κα.ιρό μετα.ξu ζωής κα.ί θα.νά.του. Πέρα.σα.ν οοομιΧ.οες με πυρετό κα.l πα.ρα.ληρήμα.τα.. Πα.ρουσία.σε έγκεψα.λικ~ σuμπτώμα.τα. ιiπό τ~ τρα.u-

μα.τα. ποu ε!χε στο κεψ~λι. ' Πολλές ψορές τi'j νuχτα. στό πα.ρα.λήρ'Υ)μα. πρόφερε τό ~νιψιχ τής Τι-:lκα.<;.

ΜερικCι &πό τά τριχόμα.τ~ τοu ή-.α.ν επικίνδυνα., εrχα.ν μεγά.λο πλιΧ.τος κιχι μ'

δλο πού οέv ήτα.ν πολύ οCΧ:θειιi, δ κίνδυνος για. μόλυνση ~τα.ν μεγιΧ.λcις. Σέ κά.θε &.λλα.γη τcιΟ κσ;ιρcιu, δ για.τρος ήτα.ν &νήσυχος.

-Προσέχετε, έλεγε σuχν&;, πρό πσ;ντός οέν πρέπει Υ~ δοκιμιiσεt τ~ν πα.·

ρα.μ.ικρ~ συγκίνηση.

Οί &π18εσμ.cι~ ήτα.ν πολλοί κα.t Μσκολοι. Ή Σσψία. κα.τα.νά.λωσε γιιΧ ξα.ντό ενιχ δλόχληρο σεντόνι μεγιΗο <<σάν -.b -.ιχ6ιΧ.νι» 1 !λεγε. Ή γιiγγρσ.ινα. ιiποσο

οήθηκε. ~οσο 6ρισκότο;ν σε κίνδuνο δ Μά.ριος, δ Χ. Γιλνορμ.&;νοcις μόνιμα. κcιν

τα. στό προσκέψα.λο -.cιu !γγονοΟ -.ου, ψα.ινότα.ν κι' α.ότός δπως δ Μ&;ριος, ο/)τε

νεκρός, οuτε ζωντα.νός.

Κ<Χθε μέρα., πcιλλές cpopέ; κα.c δυό ψαρές τi'jν ήμέρα., lνα.ς κuριcις μ' !σπρα. μο:λλιa κα.t «κα.λοντυμένος», δπως !λεγε δ θυρωρός, έρχότα.ν κσ.t ρωτοuσε

πώς πήγα.ινε iι κα.τιiστα.σ'Υ) τοu πληγωμένου, &ψηνε ε να. μεγά.λο δέμα.. ξα.ντό

κ' !ψεuγε.

Τέλος, στtς 7 Όκτωορίcu, τέσσεροuς μ:ijνες uστεpα. &πό τi'jν όοuνηρi'j

νόχτα. πού εψεpα.ν τό Μά.pιο έτοιμοθά.να.το στο σπίτ ι τοu πα.πποu τοu, δ για.

τρός 13ήλωσε δτ~ δ πληγωμένος οιά.ψυγε κά.θε κίν5υνο. Χρειά.στηκε δμως να.

μείνει ιiκόμη 5υό μήνες ξ(].πλωμένος πιΧνω σέ μ.ιCι μ.α.κρι~ κα.pέκλα., έξα.tτία.ς

τοΟ σπα.σlμα.τος πού εfχε στο κόκΥ.α.λο τοu τρα.χήλου.

Ή μα.κρ~ α.uτη ιiρρώστε ια. κ' ή &ν&;ρρωση τον !σωσα.ν ιiπο τi'jν κα.τα.

δίωξη. Στή Γα.λλία., κά.θε όργή, &.κόμη κα.ι δημ.όσιικ, ε!να.ι ιiδόνα.τ~ νιΧ. κρα.τήσει πά.νω &.Πο εξη μήνες.

Στi'jν κα.τά.στα.σ'Υ) ποu 6ρίσκετΙJ.ι σήμ.~ρα. ~ κοινων ία. 1 δλοι 1 Ιiλλος λιγώτερι:ι, (;.λλο; περισσότερο, ~χουν τi'jν είJθύνη τοtJς στίς εξεγέρσεις α.ότ!ς ΚΙJ.t ' YJ εξουσία. α.(σθά.νετΙJ.ι τ~ν &ν&:γκη yιΧ, κλείσε ι τ~ μά.τ ια., ά.ψοu μάλιστα. lχει ιiπο

κα.τα.στα.θεί η προηyοuμενη τά.ξη.

"Ας προστεθεί οτι κα.t μι& ιiχα.ρα.χτ~pιστη δια. τα. γ~ τοϋ δπουρyοu των Έσωτερ~κιίJν, ΠQU uποχρέωνε τούς yια.τροuς ν~ κα.τα.γγέλλοuν τοίι ς τρα.uμα.

τίες στi'jy ιiστuνομ(α., εrχε προκα.λέσει ιiγα.ν&.χτηση στο κόtνό κα.t στον l8ιο

το οα.σcλιά., κι' α.ότό στιiθηκε πολίι εuεργετικο yιά τού, τpΙJ.uμα.τίε,, yλότωσα.ν

1011

σχεΟΟΥ δλaι, μ' eξ~{ρεσ'r) eκε(νaυ~; ΠΟU πιιiσt'r)Κ~ν lνοπλοt στ~ μιiχ'Υ), τά. στp~tΟΟtΧείΟ: οέν τόλμησ~ν νΓJ. ένοχλ~σουν κο:νένσ.ν &.λλο.

'Έμεινε λοιπον κ~ί δ Μιiριος &.νενόχλητος. Ό γέρο - Γιλνορμιί.νοος μετιΧ τίς δεινές στιγμές &.γωνί~ς, πέρ~σε σ' lκ

στσ.ση. 'Έμενε iσιiλευτος κοντά. στο κρε6ιiτι τοσ πληγωμένου κο:t πσr.pσr.Μλου

θοσσε μέ κομμένη τijν &νσr.πνοij τijν ι7.νιί.ρρωσή του. Είο~ν κ' ~π~θ~ν ν?ι. τον

πz(σοuν ν' &.ποσuρετο:t τοuλά.χιστον τrι νόχτσ. .

'Έδωσε &ντολij νιΧ. τοσ φέρουν τή μεγιiλη πολuθρόνο: πλά.ι στb κρεο&.τι τοίl Μά.ριου. Άπιχίτησε &.πb τήν κόρη του νιΧ. χρησιμοπ9ιήσε: τά. κο:λλ(τερο:

λιν?ι. γι?ι. έπιδέσμους. Άλλ?ι. -ή δεσποινίδσ. Γιλνορμά.νοου σ~ λογική νοικοκυριi, ορηκε τρόπο κο:t τιΧ. κ~λσ.. ~σπρόροuχο: νσ. φuλά.ξει κιχl τον κ. Γιλνορμ&.ν8ο

• • ~ • • ~ 1 θ • νσ. πεισει οτι κο:νει κ~τσ. τ.1 ν ι;;Πt υμια. του.

Δέν ήθελε ν' ~κοuσει δτι, το ζιχντό ιiπό τ& χοντρ& κοιl μετα.χειρισμένα.

&.σπpόροuχο: ε!νσr.ι κ~λλίτερο, πο:ρά. dπb τά. λεπτιΧ. κ~ί ~μετιχχείριστσ.. Μν &.πουσί~ζε ιiπ6 κσ.μμιά. &λλσ.γ-ή, ~νώ ή θείο: Γιλνορμ.ιiν8οu &.ΠΌσupότα.v vψοπα.λli.

Κιiθε ψοpιΧ. ποu δ yιοιψός εκο6ε σά.π:ες σιiρκες, δ πο:πποuς &.νσ.φωvοuσε «&ϊ!

&ϊ! » ΤΗτσ.ν &.ληθινά. σuγκιν-rιτικο νιΧ 6λέπε: κα.vεtς τον πο:πποu νά. οίνει, μέ τό

γεροντικό του χέρι ποu ετρεμε, στον άρρωστο ένα. ψλιτζά.νι με κιί.τι νιΧ πιεί.

Συνεχώς ρωτοuσε •ο yιο:•ρό , χωρtς νΓι.. κα.τα.λα.6ιχίνει δτι ρωτοuσε δλο τ& ίοι~ πριiγμα.τα..

ΤΥ)ν iιμέpιχ ποu ό yιιχτρδς τοlις 6ε6σ.ίωσε δτι δ Μά.pιος 6ρισκότα.ν &κτδς

κινοuνοu, δ iyιχθbς γεpοντιiκος πιχριχληροuσε &.πδ χαρά.. Φιλοδώρησε τρ(σ. χρυ

σιΧ ~1κοσόψρσ.yκσ. στb θυρωρό τοu. Tb opά.8u μ.π:χ!vοvτα.ς στο οωμliτtό •ou, άρχισε νσ. χορεuει κα.ί νσ. τρσ.γουοα. ενα.ν πα.λtο σκοπό.

"r στερα. γονιί.τtσε κα.ί, ί'.οtθwς οε6α.(ωσε δ Β<Χyια.ς, ποu τον είχε πιχριχτ'Υ)

ρήσει &.πο τή μισά.νοιχτη πόρτα. , &ρχισε νά. προσεόχετα.ι.

υΩς ~κείνη τ-η στγμή δεν ε!χε πιστέψει στο θεό.

Σε κliθε νέιχ ψιiση της -Χνippωσης, ποu δσο περναuσα.ν ο[ μέρες γι·ιότα.v

ΚΙΧl ΠιΟ ο; tσθητ-ή, ό ΠΙΧΠΠΟUς , ξεχειλ~ζε ι7.πο ttyα.λλία.ση, eΚΙΧΥ~ gνα. σωρό QtUτόμιχτες ένέρyειε;, &.νέ6α.ινε κα.ί κΙΧτέ6ΙΧtνε τ.Υι σκά.λΙΧ ·α.σκοπΙΧ. Μια. 1;\μορψη γε~

τόνισσ~ ηα.οε μια. έξοι:pετική ι7.νθοοέσμ.η κ' ~μεινε κα.τ<Χπληκτη, &.yνοώντα.ς

τ~ν προέλεuσ'Υ) τής φιλοφροσόνη;. Ό σόζυyος lκα.νε σκ·φή ζηλ,τuπίσ.ς. Ό κ. Γιλνοpμά.vοος πpοσπσ.θοΟσε νσ. 66.λει τή Σοψί~ νά. κιχθήσει στά. yόνα.τά. του. Ά

ποκσ.λοuσε το Μάριο «κ. ΒΙΧpώνο». Φώνα.ζε «Ζrιτω ή οημοκρα.τία.».

Κιiθε στιγμi) ρωτοuσε τό yιιχτρό.

- Είνιχι 6έ6ιχιο πιιi, περά.σο:με τον κlνουνο!

Κο!tα.ζε το ~ά.ριο μ.ε 6λέμμα.-tα. για.για.~. υΟ-;α.ν ~τρωγε ό Mιiptoζ, ό yέ-.;,λ ' ' , , ρος προσ.1 ωνε στοργικα. τσ. μ.α.τ ισ. το:; πσ.νω το:; .

Είχ_ε ξr:;χliσει ~vτελώς τb•ι έα.uτό τοu . Ό Μά.ριος ήτ1-ν ό &.φέντης τοσ σπι

τ ιοu. Τόση ήτοιν YJ α.ότα.πά.pνησή •ou, (Qσtε οχ; μό'ΙQ είχε π;χp:;v.:τηΟz! ά.π' δλχ

1012

τ' ~ξιώματα, &.λλ~ lγινε δ έγγονος toO έγγοvοϋ tου. Τα. λευκά. του μα.λλια.

πρόσθεταν μιά γλuκειά μεγαλοπρέπεια. στο χα.ροtίμενα cpωtισμένο πρόσωπό

του. uοτα.ν 'ή χά.ρη α.να.κα.τεuετα.ι με τις ρυτίδες, γίνετα.ι γοητεuτικ~.

Ό Μά:ριος, ένώ ιΧψηνε να. τοϋ &.λλά.ζουν touς &:ιοέσμους κα.t να. tδν περι

ποιοίίντα.ι, μιά. μόνο ιiμετσ.κίνητη σκέψη ε! χε: Τ~ν Τιτίκα..

'Αψ' δtου εμεινε &.πόpεtος κσ.t σtcχ.μά.tησσ.ν ,α, πσ.ρα.ληρ~μσ.τα., είχε πά.

ψει ν' ιiναψέρει τ' 15νομ&. της. Φαινόταν σ~ να. μ~ν το σκέπτεται πιά.. Σώπαι

νε, δεν α.νά.ψερε !λλο τό ονομα., &.λλά. 'ή φuχ~ του, 'ή σκέΦ'ΥJ τοu, ~τα.ν σ' α.ότb

tb ~νομα. δοσμένα. .

"Αγνοοuσε τί εlχε aπογίνει fι Τιτίκα.. UΟλη fι όπόθεση, tijς δοοϋ Κα.ν

να.6ίδα.ς ~τα.ν θολ~ στ~ μν~μ'Υ) του. Συγκεχυμένες σκιες κινοίίντσ.ν μέσ' στο μυσ.

λό tου. Ή Έπονίv'Υ), δ Γα.6ριά.ς, δ γέρο Βοϊδά.ς, ol θερνα.διέροι, δλοι οί φίλοι

τοu ιiνακατψένοι μl τον καπνο τοί) δοοψρά.γματος. Το aπρόσμενο πέρrι.σμα. τοu

κ . θερσα.νέμη μέσα. ιiπb τά σ.ίμσ.τ'Υ)ρ~ γεγονότα., τοσ φσ.ινότα.ν σάν α.rνιγμα.

μέσα. σέ τpικuμ(rι.. Τίποτε οέν κrι.tα.λά.6rι. ινε riπό .η ζωij tου.

Άγνοοuσε πώς κα.l ιiπδ ποιον σώθ1JΚε, δπως το &.yνeιοuσαν και δλοι γύρω

του. Το μόνο πού ijξερα.ν κα.t μπόρεσιχν νσ. τοίί ποίίν, είνα.ι Π~); τον εφερα.ν νό

χτα. με &.μά:.ξι &.πο την δδο Κα.λογρα.ιών.

Παρελθόν, πσ.ρόν, μέλλον , τα. πά.ντα ε!χαν γίνει μια. δχίχλ'Ι') στ~ σκέψη

τοu. uομω; μέσα. σ' δλrι α.ότ~ τη σUyχιση , ύπijpχε ενα. ιiκίνψο, στα.θερο καl

διαuγές σηι.ι.είο, ή έπιθυι,ι ίΙΧ , ή θέληση, 'ή γρα.νιτέvια. ά.πόφα.ση ν&. ξα.να.6ρεΙ τijν

Τιτίκα.. Γι' σ.ότbν ή 1δέα τijς ζωijς ήταν ιiχώριστ1J ά.πο την 1δέα της Τιτίκα;.

Άμετά.κλητ'Υ) fιτΙΧv ή ά.πόφα.σή του νσ. μη δεχτει τη μία. δίχως τ~ν &.λλη κα.l είχε ά.ποψα.σίσει να. aπαιτήσει, &.πο δπο ιονδήποτε τον &.νά.γκσ.ζε νχ ζήσει, εϊτε

δ πα.πποuς του ~τα.ν α.ότός , εfτε ή τόχ'Υ) ~ ή κόλα.σ'Υ), τ~ν ά.πόδοσ'Υ) τοu χσ.μένοu

πσ.ρα.δείσου.

Δεν ά.γνοοίίσε τα. έμπ6δια. ποu εlχε μπροστά: του .

U Ολες οί περιποιijσεις κα.t οι τρυφερότητες τοσ παπΠοϋ του τον ιΧψηνσ.ν

σχεοόy Ιi.δι~ψοpο. 0\ίτε Χ7..ί ολες τlς Ίjξεpε , tΧλλά., Πpό Πα.vτός, μέσα. στοt)ς 6.ppωστ1Jμένους ρεμ6σ.σμοός τοu, ευσπιστοϋσε σέ δλα., κα.t οί περιποιήσεις τοu ψσ.ί

νοντα.ν κιiτι νέο κα.ι πα.ράοοξο, ποu οέν μποροlίσε ν' &.πο6λέπει &.λλοίί πα.ρά

στο νά. τον προσελκίσει κα.t νσ. τοίί &.λλάξει τ~ν όtπόψα.ση. Τά.6λεπε λοιπδν δλα.

φuχρά. .

"Αδικα. ξόδευε δ πα.πποuς τόι γεροντικιi του χα.μόγελα.. Ό Μά.ριος σκε

φτόταν 8τι α.ότο το χαμόγελο τοu πα.ππού ήτσιν κσ.λό , δσο α.Οτος σιωπeιuσε, OtiΧY

δμω; εφθα.νε ~ &ρα. ποu α.ότος θ' &.ναγκαζ6τσ.ν να. μ.ιλήσει γιχ τrιν Τιτίκα. κα.ι

να. δηλώσει δtt ή &.πόψΙΧcrή τοι.ι είνα.ι ά.μετΙΧκίνψ;η, τότε θ~πεφτε κα. ί τb προ

σωπείο tou πα.πποu. uΟλα. θά. γίvοντα.ν σκλ'Υ)ρGi, θ~ πΙΧροuσιάζοντα.ν μέ τήν

πρα.γμα.τική τους οψη.

' Τ:7. ο!κογενeιαικ'*-, ή ΧQινωνικη δισ.ψορ~, οί σα.pκΙΧσμοί, ή πέτρα. σtό λΙΧι-

1013

μό, δ θερσιχνέμης, δ Κοψιχνέμης, δ πλοϋτος, ~ ψτώχειιχ, τb μέλλον. Το ά.πο

τέλεσμα. ά.ντίδρασΥJ καί &ρνησΥ) . Ό Μιiριος δσο τ~ σ-χ.εψτόταν πεισμιiτωνε κα.l

πικραινότιχν προκα.τα.οολικά:.

Κα.l uστερα, δσσ ά.νάρρωνε καί ξα.νά6ριaκε τlς ουνάμες του, ξανάρχονταν στο μυαλό του ο! πιχλιες δυσιχρέσκειες κιχτα τοu πα.πποu του, άνοιγαν πά.λι ο!

πα.λιες πληγες στή μνήμη του, έρχότα.ν πά;λι τb δυσιiρεστο παρελθόν. Ό σuν

τα.γμ:Χτά.ρχη; Πομερσu ξιχνά.μπα.ινε άνά.μεσά. τσυς. Σκεφτόταν δτι οέ-;ι μποροϋ

σε νΓι. περιμένει κιχμμιΓι. dληθιν~ κιχλωσύνη &.πb τον άνθρωπο ποu ύπ'ίjρξε τό

σσ ~δικος κιχί σκληρός στον πατέρα. του. 'Έτσι μαζί με τήν uγεία ξαναρχόταν

στο νέσ -lι οα.ριιΧ πίκρα κατ~ τοu πιχπποu. Ό γέρος τοολεπε κιχ! uπόψερε σιω

πηλά.

Ό κ. Γιλνορμά.νοος, χωρίς ν& τb δείχνει, είχε παρατηρήσει δτι δ Μά.ριος

iπό τότε ποtι ξανσ.ορ'ίjκε τίς αισθήσεις του, οϋτε μιιΧ ψοριΧ δέν τον είπε πα.·

-cέρα.. Είναι &λήθεια. δτι οeν τον είχε πεϊ οδτε «κuριε». Εδριaκε δμως τρόπο

ν' aΠΙJψειJγει κα.( το ~να. χα,( το ~λλο, περιστρέφοντας τ~ σuζήτΥ)σΥ).

τΗτιχν φιχνερb δτι ~ κρίση έρχότιχv.

Κζ.(θώς γίνεται συνήθως σ' α.ίιτές τίς περιπτώσεις, δ Μά.ριος θέλησε νιΧ

κά.vει μψ-χ.οuς &κρο6ολισμοuς, πρlv δώσει τή μάχΥ). 'Ένα. πρωί, δ γέρο • Γιλνοpιιά:νδος, κιχθι\Jς διιi6ιχζε ΞφΥ)μερίδιχ, μίλφε έπιπόλα.ια. κά.πως yιιΧ τήν έπα.

νά.στιχση τοϋ 1793 κ' ii6γιχλε ~να. έπιψώνΥ)μιχ ~χι -χ.ολιχκεuτικό γι& τοuς Διχν

τών, Σιχίν - Ζuστ καί Ρο6εσπιέρο.

- Οι &ντpες τοϋ 1793 ήταν γίγαντες, ε!πε σο6ιχρdι δ Μά.ριοι;;.

Ό γέρος σιώπφε, χα,( δλΥ)Υ ~κείνΥ) τήν ~μέρα οεν ξανάνοιξε τό στό

μιχ του.

Ό Μά.ριος, ποu είχε πά.ντα. στb νοίί τόν ά.λόγιστο πα.πποό, έξήγησε τή

σιωπή α.uτή σα. συγκέντρωση οργ'ίjς, ποu δε θ' &ρyοuσε vrι. ξεσπά.σει σε μά.χη

κα.ί μέσα τι;ιυ προετοιμαζόταν γιιΧ πόλεμσ. 'Αποψά.σισε λοιπόν, ιΧν σuνα.ντοϋσε &ρνΥ)σΥ), v~ σκίσει τοίις έπι8έσμους,

ν' &νοίξει τίς πληγες ποu δεν είχσ.ν θεριχπευτεί, νιΧ ξιχvιχσπιiσει το κόκκιχλο τοu

τρα.χΥjλοu, ποu μόλις είχε γίνει κ(.(λά., κιχί ν' ά.pνΥ)θε'ί κά.θε τροφή. Αύτά. -ijτα.ν

τα. πολεμοφόοιά του. ~Η τ~ν Τιτίκ~. ~ το θά.vα.το. , I

Μέ όπομονή περίμενε τήν κα.τά.λληλη στιγμή. K~t ~ στιγμή ιχίιτ~ ήρθε.

1014

Γ'

ο ΜΑΡΙΟ:Σ εnιτιeετ .ΑΙ

'Ένα. πρωί, ένGJ ~ θεία. Γιλναρμά.νδοu τιχκτοποιοuαε τ~ μποuκιχλ&.κιιχ κα.ι

τά κύπελα ποcνω στο τριχπεζά.κι, πού 6ρtσκόταν πλά.ι στδ κpε6ά.τι τοu ιΧρρω

στοu, δ κ. Γιλνορμά.νδος εσκuψε π&.νω ιΧπο το πpοσκέψα.λο 'tOU Μά.ριοu κα.ι τουλεγε μέ 6αθει~ σ'tοργή.

-Βλέπεις, μικρl μοu Μ&.ριε, lγti> a.ν fjμouν στΎj θέση σοu, τιί>ρα θά ~

τρωγα περισσότερο κρέας παριΧ ψά.ρι. Δέ λέω, μι& γλώσσα τηγανητij ε'!Ύαι πο

λι) κιχλ~ κοιτά τήν &ν&ρρωση, riλλιΧ γι& νά πετα.χτεί ενιχς fίρρωστος, νtι πετά

ξει τα. σεντόνια. κιχι νά στιχθεϊ f.Ιρθιος στα. πόδια τοv, !χει &νά.γκη &πδ μιά. · καλή «πpιζόλα.»,

Ό Μ&ριος, ποu ε!χε &.νακτήσει δλες σχεΟδν τlς δυνάμεις τοu, &νιχκά.θ-ησε

στό κρε6ά.τι τοu, στήριξε τα. χέριιχ τοu πά.νω στά σεντόνια. τotJ 1 κο!τιχξε τόν

πιχπποσ τοu κοι.τά.μα.τα., κα.l με όργισμένο uφος τοu είπε:

-Άκρι6ως, γι' ιχuτ6 το ζήτrιιιιχ, ~θελα κά.'tι νά. σ~ς πω.

-Τί;

- ·οτι ~χω &.π6ψιχση νά πιχντρεu'tώ.

- Αύτό τό έχομε προ6λέψει, &.πά.ντησε δ πιχπποt)ς κ' !6α.λε τιΧ γέλια. .

- ΠG>ς το προ6λέψιχτε;

- Ναί, το προ6λέπψιχμε κα.l θιΧ την πά.ρεις τή μικρούλα σοu.

Ό Μά.ριος εμεινε κιχτά.πληκτος. 'Άρχισε νά. τρέι.ι.ει &πό τη συγκίνηση.

Ό κ. Γιλνορμά.νδος εξακολούθησε.

- Νιχ1, θά τήv πά.ρεις την ώρα.ία. σοu δεσποινίδα.. Αuτή ερχεται κ&.θε μέρα, με τ'ήν μορφΎj &vός γrιριχλέοu κuρίοu κιχι ρωτα. για. την uγείQ: σου. Άψ'

δτου πληyώθrικες περνα. τlς μέρες της κλιχίγοντα.ς κσ.l κά.νοντιχς ξιχντό. Ζήτη

σιχ πλrιροψ'Jρίες. Μένει στΥjν δοό Έν6πλοu &ριθ. 7. κ· !6ιχλε πά;λι τα. γέλια.

-Βλέπεις λοιπόν, κόριε, τ! ιiνθρωπος εrνιχι δ παπποtίς σου; "Α! τΥj

θέλεις έκείνη τη μικρή! 'Έ, &.φοu τή θέλεις θ~ τήν πά.ρεις, μόνο μην &γρι

εόεις. Μη γίνεσα.ι κα.κό πα.ιδl. Δεν ~χεις τώρα τ!ποτε ν~ πείς. ΚQ:τά.λαοα τ( είπες με τό νοσ σοu.

- θχ τ~ πω πια. φανερά σ' αότόν το γέρο - πιχππού, γιQ:τι μπορεί ν'

&.νήκει στην &.ρχσ.:ότψα., &λ 'λα. ~τα. ν κι' α.uτός νεα.ν!σ.ς καί είχε τlς περιπέτειές τοu κι' αuτός , τίς &μ.υ~λιές τοu, τα. ιχίσθημιχτriκιQ: του, τlς Τιτίκες τf)>J.

Δεν εχει σrιμα.σία ΠΟ'J είνα.t κομμένα τά φτερά. τοu, θά θuμηθεί τά πιχλι~. Αu

τά λοιτ.:όν κύριε. ΈγΦ σοσ τψ"Jτε(yω μι~ πριζόλα κσ.l σι) ιΧπιχντά.ς μ~ πυρά.. « vΕ

χω !Χπόψιχση νιiι. πα.ντρεuτώ» . Πολu κιχ λ~! δ έχθρbς δποχωρεί, σοσ &.ψιχψεί τήν

1015

!κιχνοποl"Ι)σ-η νι!t συνεχίσει~ τ~ ~Χ'ΥJ· Δέν εlχες &κτψ.~σει κιχλdι. 'tbν &ν•lπιχλο, ά.γνοοσσες δτι π~πποός σοu ε!ν~ι εν~ς γερο - φο6ιτσιιiρ"Ι)ς, κ~ι πά.ει χ~μέν"Ι)

δλ"Ι) ή προετοψ.Μίιχ για τ~ν ά.γόρεuσ"Ι), κύριε δικ"Ι)γόρε. Βλέπεις άξαφνα τόν

έχθρό νdι. τρέπεται σέ φuγ~ καt μένεις μ' &.νοιχτό τό στόμα.. Τί ε χεις νι!t πείς;

&.φοπλίστ"Ι)κες!

Στά.θψε μιdι. στιγμ~ κοιτά.ζοντά.ς τον κα.t συνέχισε. . -~Ακοuσε, πijpα. πλrιροφορίεζ. Είμα.ι κ' έγιh πονrιρός, σdι.ν κ' έσένa., τl

νομ.ίζεις; 'Έμrι.θe>: λοιπόν δτι ε!νe>:ι δμορφη κοπέλλ~ κ~l φρόνιμη. Τα. περl

λογχοςρόρο'J ε!νοιι πιχροιμόθιοι. ΜιΖς lστελνε κιΧ.θε μέρe>: ξαντό, ε!νe>:ι έξαιρετι

κb κορίτσι .και σ' &γα:πa. &λ'!jθινά.. "Αν π~θα.ινες, τ& λείΦα.να. θ& ~τσιν τρίιχ., θ'

iκολοuθοσσε τό οαό μοu κ~l τό δικό της φέρετρο. Σκέφτηκ~ να. σοσ τ~ φέ

ρω, ~τα.ν !γινες καλλίτερα., κοιι νdι. τ~ 6ά.λω νdι. κιχθίσει έκεί στό προσκέςροιλό

σοu. Άλλα μόνο στά. μuθιστορ~μ.α.τα. 6ά.ζοuν τα. χοpίτσιοι χοντά. στό χρε6ά.τι

τιί)ν 6ιρ~ίων έροισ'tών τους.

"Αλλωστε, τ( θdι. !λεγε κα.t ή θείοι σοu; γι~ τι πρέπει να ξέρεις δτι "tά. τρ!ι:χ. τέτa.ρτι:χ. της 'ήμ.έp~ς 7jσουν δλόγuμνος, τίνα.ζες σuνεχwς τα. σεντόνια. σοu.

Ρώτησε ,η Σοφία., ποtι δέν ιtλειψε στιγμη &.πό κοντά. σοu, δ.ν ~τ~ν ουν~τόν να

σ-:ιχθετ γυνιχίκιχ κοντά. σου. Κ' επειτσι, τι θ&λεyε δ yιιχτρός; 'Ένα. 1\μορςρο χο

ρίτσι ot θεραπεύει τbν τpα.uμa.τία., οuτε ρίχνει τόν πυρετό. Τέλος πά.ντων, δέν δπά.ρχει λόγος να ,α. ξα.να.λέμε. Πές δτι δλ~ ιtχοuν τελειώσει. Πιiρ' την να

γλυτώσεις. Αότ~ ε!νοιι ή θ"Ι)ριωSίοι μου. 'Ότιχν ε!διχ δτι δέ μ' &.yιχπιΧς, ε! πα.:

τι πρέπει νά. κά.νω; πώς μπορώ νά. κά.νω ~ύτό τ' ά.yρlμι νά. μ' &.y~πήσει; Σκlψθηκcχ τήν Τιτ1κcχ !.ι.οu. E!vcxι στό χέρι ιιοu, ε!πcχ. θοc τοσ τή 8ώ

σω κα.t τότε, σ. ν πά.λι δέ μ' &.γα.πιi ΒΟ: μοu πεί τουλά.χιστον για.τί; 'Εσύ νόμιζες

δη δ γέρος θά. εκσ.νε τόν κόσμο ~νω κά.τω, δτι, θdι. ε6σ.ζε ά.μέσως τlς φωνές,

θά. οδρλιοιζε 1\χι, θdι. σήκωyε τό μπιχστοuνι πά.νω &.π' ιχuτή τfιν α.όyή. "Α, /\χι,

τίποτε &.π' ιχίιτά.. θέλεις τ~ν Τιτίκα; μ&λιστιχ, νά. πά.ρεις τ~ν Τιτlκα.. Σέ πα.pσ.κa.λ<ίι νGt λά.6εις τον κόπο να πa.ντρεuτείς. Νa.ί, νιΧ πα.ντρεuτείς π~ιο( μοu, να.

σέ sω εότυχισμένο στ& yερ&.μ~τ& μι-JU, ~ότή ε!ν~ι ~ μόνη μου χ~ρ&.

Ka.t μόλις τέλειωσε' &να.λόθ'!jΚ€ σε λuγμοός. Π ήρε τδ κεψά.λt τοu Μά.ριου, τ~σψιξε σt~ν &γκοιλιά. τοu, π&;νω στό γέ

ρικο στijθος τοu κa.t συνέχισαν μa.ζt τό κλά.μa.. Γιιχτt ε!να.ι κι' α.ύτ'ή μιdι. &.πό

τις όπέρτσ.τες εότuχίες τοσ &νθρώπου.

- Πa.τέρα.! πa.τέρα.! !πανa.λά.6αινε δ Μά.ριος. - 'Ά! μ' &.yαπ&ς τώροι! εlπε δ γέρος.

Ή στιγμ.fι έκείνη οέν περιγριiφετ~ι. Τα οιiκρuιχ τοtις !πνιγιχν. Τέλος, δ ·

γιρος ε!πε τρa.υλίζοντa.ς. - Δόξa. σοι δ θεός! άνοιξαν τα. χείλ'fJ τοu. Μέ ε!πε πσ.τιρa.. Ό Μιipιος τριi6'!jξε σιγά. "tό κεψά.λt του aπό "tfjν dyκαλιιΧ τοσ π~πποσ του

κι:ι! ε!πε μέ γλυκεια σιγαν1j ψωνή.

1016

-Άλλά., πα.τέρα. μοu, τώρα. πού ε!μα.ι κα.λλlτερα., μ.οσ ψσ.ίνετσ.ι πιhζ θ& μποροuσα. νά. τήν ~ω.

-Κι' α.uτδ τδ προ6λέφα.με. Α~ριο θ~ τή ~ετς.

- Πα.τέρα. μoui!

- τί είναι πά.λι;

- Γισ.τί δχι κιχί σήμερσ.;

-'Έ, Κα.λό:! ~ς εΙ να. ι κιχt σήμερα.. Τόσες ψορές μέ είπες «πα.τέpσ. μοu»'

α.uτδ κσ.ί μόνό &ξlζει νιΧ γίνει δπως έπιθuμετς. Τώρα. θά στξίλω ν~ τ~ ψωνά.

ξοuν. θ~ ελθει, θιΧ τή δεϊς. Σοϋ είπα. , τιΧ προ6λέφα.με 5λα.. Τό πρα.γμα. εχε ι γίνει κα.ί στίχος. Ε!να.ι 1ι λύση μιας Η~γ~ίιχ~ τοu ποιητή Σενιέ· στά.σοu ν~ δείς

πGις τό έπιγρά.ψει ... «το ~ρρωστο πα.ληκά.ρι» . θά. οιά.6α.σες ίσως τ~ ποιήμα.τα

τοσ Άντρέ Σενιέ, ποίι τον εσψιχξσ.ν κι' α.ότδν έκεϊνοι ot &.λητήρ ... - έκεϊνοι

οί γlγα.ντες τοu 1793. Φά.νrικε στον κ. Γιλνορμά.νi3ο πώς δ Μά.ριος σuνωψρu6)θ-ηκε δuσιχρεστη

μένος ά.πδ το χα.ρα.κτ-ηρισμο πού πijγε νιΧ Μσει στού; έπιχνιχστά.τες τοu 93, &λΗ ·ή &λήθειιχ είνιχι πώς δ Μά.ριος μέσα. στ~ν εκστα.σrι τijς χα.ριΧ; τοu οδτε

άκοvε πι~ τ( ελεγε δ πα.ππούς κσ.ί Υ}τα.ν άπορροψημένος πολύ περισσότερο ά

πδ τ~ν Τιτίκα. πα.ρ~ &.πο τήν έπα.νά.ι:rτα.σrι.

Ό πιχππούς ,διιως &.πο ψ6r.:ο μ'Ι)πως &.να.κά.τεφε α.κα.ιρα. τb ονcψα. τοϋ ποι-η

τij, ~κα.νε ά.ιιέσως προσπά.θειιχ νά διορθι(>σει τήν &.~εξιότητιχ.

- Δrιλιχδ~ -ή λέξη τον εσψα.ξσ.ν οέν είνα.ι fι σωστ'i). Το οέοαιο ε!να.ι 3τι

τ~ ιιεγά.λα. έπσ:να.στα.τικ& μuα.λά. , ποι'.ι ιlνα.ιιψισ61Jπιτα. δέν fιτα.ν κα.κά., &.λλιΧ ή

τrι.ν Ύjρωες, εστειλα.ν στ~ λιχιμ-ητ ... Δ-ηλrι.δη οί μεγά.λο ι έκείνοι rλντρες πα.pα.·

κάλεσα.ν τον 'Αντρέ Σενιέ νιΧ τούς κά.νει τή χά.ρη, γι& τή σωτηρlσ. τijς πα.τρ(οσ.ς, νά ποcει κι' σ.uτ6ς ...

Κα.ί δ γέρο - Γιλνορμά.νοος, πού τόν επνιyε -ή ίδια. τοu ή ψpιiση, οέ μπό

ρεσε νά σuνεχίσει. Δέ μποροσσε οuτε ν& τελει6>σει οuτε ν' ά.νιχκιχλέσει, τl ν&

κιΚν~ι δ θόστuχος ; ΈνιϊJ ή κόρη τω διόρθων~ πίσω &πb το Μιiριο τά. μα.ξιλά.

ρισ. τοΙJ , δ γ:f.pος &ναστατωμένος iπδ τij σuγκ(νησ'f) κσ.t τ-Ιjν ιiμηχα.ν(α., ιrψμ.η·

σε, με δση τσ.χότητα. τοu έπέτp~πιχγ τά. 6α.θειά. γεριiμα.τα., !ξω &πό το δωμ~τιο,

~κλεισε τήν πόρτα. πίσω τοu κσ:(, κα.τα.κ6κκινο~, &.φρισμ~νος , μ.e μ.&.τια ~ξω &.πό

τίς κόγχες , 6ρ~θrικε μπροστά. στον &.θii>o Βά.yια., ΠΙJU κα.θά.pιζε τ!ς μπότες τοίί

κuρίοu τοu . Τον ά.pπiζει λι:ιιπόν ά.πb τον γισ.κι& κα.ί τοϋ ψωνά:ζει γεμά:τος

δρy-ή.

- Μιi τοι'.ις &γίοuς 1\λοuς, μωρέ, α.ότοι ot κα.κοuργοι τόν σκότωσαν! -Ποιόν, κuριε, ποιόν;

- Τό Σενιέ μωρέ! τδν Ά ντpε Σs:νιέ!

- Μά.λιστα., κuριε , μάλιστα.! ~Ιπε κοιτά.πληκτος δ Βάyια.ς.

1017

Δ'

Η ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΓΙΛΝΟΡΜΑΝΔΟΥ ΔΕ ΒΡΙΣΚΕΙ ΠΙΑ τΙΠΟΤΕ ΚΑΚΟ ΠΟΥ Ο κ. ΘΕΡΣΑΝΕΜΗΣ ΜΠΗΚΕ ΚΡΑΤQΝΤΑΣ Κ.Ατι KATQ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΣΧΑΛΗ

Ή Τιτίκα. κα.t δ Μά.ριος &.ντα.μώθψα.ν πά.λι.

Δέν έπιχεφοuμε ν& περιγράψομε τή σuνιΧντφ'Υ) ο:uτ~. Είναι μερικα. πριΧ.γμ.rχτσ. ποu δεν πρέπει νιΧ &πιχεφε! κrχνεtς νιΧ τ~ περιγριΧ.ψει. 'Ένrχ &.π'

α.ότά είναι και δ fiλιος .

'Όλη ή οικογένεια, δέν ηε ιπε οuτε δ Βιiγιο:ς μέ τή Σοφία, 6pισκότα.ν στο οωμ~τιο τοσ Μ~ριοΙ), τη στιγμη ποlι μπijκε ή Τιτίκσr..

Πα.ρουσιά:στ'Υ)κε στό κατώφλι τijς πόρτας κ' εμοιαζε τρ ιyυρισμέν'Υ) ά.πό

φωτεινές άχτίνες.

'Εκείνη τη στιγμή, ετuχε δ ΠΙΧΠΠΟ•Jς ν& ~χει τΥj μuτη τοu στο μα.ντήλ ι

του ~-:σιμσ; ν& φυσήξει. Στιχμιit'Υ)σε σ' ιχuτη τη στά:σΎJ κιχl κοιτάζοντας τi)ν

Τιτίκrχ π~νω &πο το μrχντήλι του, είπz:

- Χα.ριτωμ~νη!

'Έπειτα φuσ'Υ)ξε θσρυ6ωδιϊΊ; τΥ) μuτΎJ του.

'ΙΙ Τιτίκα. ψα.ιvότα.ν γεμάτη χα.p~ κα.ί ψό6ο μα.ζί, σ~ v11. πα.ρουσια.ζότα.ν

μπροστ~ στόν οt'ιρά.νιο πα.τέρα.. 'Άλλοτε ώχρή, άλλοτε κόκκtν'Υ) δε μποροuσε νά.

προφέρει κα.θαρά. τίς λέξεις, τραuλιζε. Tijς ερχόταν νά ριχτεί στΎ)ν &.γκαλιά

τοu Μάριου καί δέν τολμοuσε. Συστελλόταν ν~ δείξει τΥ]ν &γά.πη της μπpοστ~

σ' &κείνους ποu 6ρίσκοντα.ν εκεί. ΟΣ &νθρωποι είναι &.νελέΥ)tΟι μπροστά. στοuς

εότυχισμένtιυς έραστές. Μένουν έκεί παρόντες, ένώ α.ότοί λιχχτα.ροuν νά. μεί

νουν μόνοι.

Τιχυτόχρονα. μέ τΎ)ν Τιτίκα μπijκε κ' ενα.ς άντρας μ~ άσπρα μαλλιά., ποlι στο σο6σr.ρό τοu πρόσωπο οιοι;κρινότ:ιιy eyrx θλψένο, μελrχγχολικο χ<χμόγελο. ΤΗ~

τα.ν δ «κuριος θερσΙΧνέμΥ)ς» , ήτΙΧν δ Γιά.ννης Άγιά.ννΥ)ς .

'Άνθρωπο; «κα.λοντuμένορ> , κα.θως είχε πεί δ θυρωρός. Φοpοuσε μα.upιχ

κα.ιvσuργια. ροuχα. κα.ί &σπρη γρα.6ά.τα..

Ό θυρωρbς δεν &.να.γνώρ ισε στόν άμψπτα. ντuμένο Χupιa, ποlι φα.ινότα.ν

μaλλον σσ. συμ6ολα.ιοyρά.ψος, το ψριχτο έκεϊνον άνθρωπο ποtι στίς 7 Ίουνίοu τη νuχτα. ήρθε κοuρελια.σμένος, κοιτοιλrχσπωμ~νος, στάζοντα.ς 6οuρκο κα.ί αfμοι,

κ' ~φερε τό Μάριο ιiνσ.ίσθψο.

Κι' δμως ο! θupωροί εχουν μι11.ν ιiπ!θσ.vη 5σψρηση, ποu κα.t σ' α.uτή τήν περίπτωση δεν ~μεινε &.οροινής. 'Έτσι, οτα.ν δ κ . θερσοινέμ'Υjς μπήκε μσ.ζι μέ

τήν Τιτίκσ. στο σπίτι τοu κ. Γιλνορμά.νοου, δ θupωρος εlπε στ~ γuνα.ίκσ. τοu:

1018

---:- ΑΛτό τό πρόσωπο 8eν ξέρω πως μοσ φαίνεται σ& ν& τό εlοιχ κιχι &.λλοτε.

Στό 8ωμιiτιο τοu Μιiριοu, δ κ. θερσιχνέμ-rις στιiθ1Jκε στ~ν &κρ"rj, κοντ&

στ-fιν π6p:σ.. Κ&.τω ά.πό τη μιχσχ<Χλ1J κρατοuσε ενα. δέμα., ποu lμοια.ζε μέ 6ι-6λίο τuλιγμένο σέ χαρτl. Τό χιχρτί αuτό ψαινότσ.ν πρασινωπό, σ& νδ.τα.ν ~κτεθεψένο σe όγροισ(a.

-τι 6ι6λίο κριχτ~ ιχότός δ κuριος κιχί ~ρθε μ' α.ίιτό; ρώτ1Jσε χοιμ1jλ6-

φωνα. ή Σοφίοc τη δεσποινίδα. Γιλνορμckνδοu, ποu ~χθρεuότιχν τα. 6ι6λία..

- τί πσ.ριiξενο ιΧν Χpιχτ& 6ι6λ!ο δ &νθρωπι:ις; ά.πι:ικρίθηκε δ κ. Γιλνορ

μriνοος , πού άκοuσε τ~ν έρώτΥ)ση τ-Υjς .Σοψίιχς , μποpεt νdι. ε!νοιι κοινένοcς σοφός,

μ' σ.ίιτό :ί; 'Έχω γνωρίσει &.vθρώποuς των γραμμάτων ποu οέ 6γιχ1νοuν ποτέ

ιiπb τό σπίτι τοuς χωρίς νά. κροcτοuν κά.ποιο 6ι6λίι:ι κιiτω ά.πό τij μιχσχιiλη ,

ή Χι' &.πά.νω ατό στijθος τοuς.

Κιχί, χσ.ιρετώντοcς τόν κtίριο, είπε οuνσ.τck:

-Είστε δ κ. ΚοΦανέμΥjς ... Δέν είπε έπίτηοες τ' ονομσ. ιχότό, δ γέρο Γιλνορμιiνοος, &.λλdι. ~ &.πρι:.ισε

ξίa προς τ& κύριιχ lινόμιχτιχ τοσ ψσιιν6τοιν τρ6πι:ις ιiρισtοκρaτικός.

-Κύριε Κοψσινέl.ι1J, lχω τ~y τψ.ij Υ~ σ~ι; ~ητ~σω για. τον ~γγονό μοu, κόριο 6σ.ρώνο Μriριο ΠομερσU, τδ χέρι τ-Υ)ς οεσποιν!Sσις.

Ό κ. Κι:ιψοcνέμης όποκλιθrικε. -Ό λόγος έδόθ-rι , πιiει ιχδτό, ε!πε δ πιχππι:ιός.

Γuρ!ζοντιχς δστεριχ πρός τό Μιiριο κοcί τ~ν Τιτίκιχ, &πλωσε τά. χέρια. σέ

σχijμ.ιχ εδλογίιχ<ij κιχί -.ούς φώνaξε:

-'Έχετε τ~ν &8ειιχ νdι. λιχτρεόεστε.

Χωρ!ς κσ.θuστέρησ'f}, τά. οuό ocuτdι. πι:ιuλά.κιιχ &ρχισιχν τό τιτί6ισμα. Ό

Μιiριο; κσ.θότα.ν σε μια.ν &να.πο;uτικij πολuθρόνοc, ~ Τιτί-κ,ιχ Jτεκότα.ν κοντά. -.ou. Μιλοuσοcν χοcμ1Jλ6ψωνιχ.

- Σέ ξοcνοc6λέπω λοιπόν! lλεγε ~ Τιτίκα. θεέ μου! θεέ μοu! Εtσα.ι σύ!

Εlσα.ι πρσιγμοr.τικdι. έσό! τι ~τοcν α.ότό, ν& ~~ς μέσα. σ' έκεlν-rι τη ψωτιά.! Γιιχτί

τό lκσ.νες α.δτό; τι ψp1Κ'1)! Τέοσεpοuς μi'jνες τώροc 8έν ζGJ. τι σοu εtχα. κιi

νει κιχί θέλ1Jσες ν& πά.ς ν& πολεμ~σεις; Πολu μέ 6οcσά.νισες . .Σέ σuγχωρG1, ιiλ

λά. 8έ θdι. τό ξοcνοcκά.νεις.

Πρiν &πό λίγο, gτιχν ~ρθιχν κ~ι μ~ς ε!πα.ν να.ρθοσμε ~δω, νόμισ~ πω,

θ~ πέθ~ινα., ιiλλ& &πό χα.ρα. αuτ~ τ~ φοριi. 'Ήμοuν λuπ11μένη, πολύ λuπ'f}μέ

vη! Δέν lχιχσοc χρόνο γι!Χ. v!X. vτuθώ, θ& είμaι σ!γοupσ. χάλιοc. Ποι6ς ξέρει τl θά. λένε ο! σuγγενείς σου, ποu 1.ιέ 6λέποuν lτσι. Τούς ν-.ρέπομα.t.

Άλλα μίλ-rισέ μοu, μίλ-rισε κιχt σό! Μ' aψήνεις νdι. μιλώ μόν-rι. 'Εμείς μέ

νομε πriντοc στ~ν δδόν Ένόπλοu. Φα.ίνετοcι πιhς στόν ώμο ε!χε~ πλ'f}γωθε'ί πολύ

&σκ'Ι)μοc. Mou ε!πα.ν δτι τό -.ροr.Gμ.σι ~τοcν τόσο 6~θύ, ποο θ~ μποροuσε ν& χω-

1019

ρέαει μέα~ μι& γροθιά.. Χρει&.στ-ηκε νά. κόψουν κpέι:J.τι:J. μέ ψι:J.λ!Sι! "Ω! τι ψpt

Κ'YJ. Πόσο θ~ όπόφερες!

'Έκλι:J.ψιt., !κλι:J.ψσι, πσιp' όλίγο νά. χό:σω το ψwς μου. Πως μπορεί, άλij

θεισι, δ άνθρωπος κσιί &.ντέχει τόσο! Ό πσιππούς σου μου ψσιίνετιχι πολu κιχλδς

&νθρωπος. Μ~ τσιριiζεσσιι, μ~ μετακινε"ίσσιι, θά. πονέσεις.

Πόσο ε!μσιι εότυχισι.ι.έ-,ιη ιχύτ1ί τ~ν &ρσι ( Ε!νσιι λοιπόν ά.λ~θεισι δτι πέρσισοι ν ολιχ τα. δεινά.; Εlμ-:χ.ι σά.ν 1tνσις 6λ&.κσις. Ε! χ σι τόσοι πρ&.γμιχτσι νά. σου πω

κιχ! τώρα. μοuφυyα.ν δλα.. Μ' ιiyα.πα.ς πιiντα. τb ϊδιο; Μένομε στ~ν δδbν 'Ενό

πλου. 'Εκεί δέν !χομε κi)πο. 'Όλον ιχδτό τον καιρό !κα.νιχ ξσιντό, νά., κοίτα.ξε .. . εχα.νσι κά.λους στ~ Μχτυλσι. σΟλσι σιύτ~ έξσιιτίσις σου, κύριε.

-'Άγγελε! ά.πιχντοuσε δ Μιiριος.

«"Αyyελε, , ~ μόνη λέξη πο.J οέ ψθείρετιχι. Κσιμμιά. ά.λλη λέξη δέ μπο· ρεί ν' &ντέξει στήν τόση χp~ση, ποu κ&.νουν ot ~pωτεuμένοι.

'Επειδή ήταν κι' άλλοι γόρω τους στιχμά.τφαν, δεν εrπσιν τίποτ' άλλ"

πι&.. Κρσιτουσιχν &ψωνοι τδ χέρι δ ~νσις του ιiλλου.

'Ο κ. ΓιλνΙJρμ&.νδος, πιο εμπειρος uπ' 8λους σ' σιuτιΧ, γύρι<!{ r;t·:,~ τ:,) ·

&λλους χσιί φώνσιξε:

--"Ε, ιιιλ&τε αεϊς οί &λλοι οuνσιτό:. Κάνετε θόρu6ο. Τ ί εuχή ! κ&:νετε κιχ! λίγη φι:ι.σι:ι.ρία.. Πρέπει α.•'ιτά. τά. πα.ιοιά. vά. μπορέσουν ν:Χ πουν τά. οικ&.

του~.

Κα.! πλησιά.ζοντσις τδ Μ&.ριο κιχ! ~ήν Τιτίκσι, τοuς ε!πε κρυφά.:

-Μη σα; νοιά.ζει, πέστε τσι δλα.

Ή θε!α. Γιλνοpμά.νοοu στεκότιχν κσιτά.πληκτη μπροστά. σ' α.ύτb τό φιϊ>ς

ποlι ξεχuθψε ξαφνικ.Χ .στή γεροντική μονή τους. Το 6Ημμα. τrις όeν e:!χe: τί

πΙJτε έχθρικό Δέν εμοιαζε μέ τό φθονερό 6λέμμα μιliς κουκου6ά.για; σ' zvα ζευ

γάρι περιστέρια.. ~πτιχν το ά.πο6λα.κωμένο μά.τι μ.ι!Χς οuστuχ"ής ά.θώσις πενήντα

εφτά. χρονών. ΤΗταν ~ ε~.φριχσrι μιιiς ζωi)ς ποlι πέρασε &.νικα.νοποί~)'t'Υ), μι&ς

ζωής &.ποτυχημένης ποu κοίτιχζε κείνον το θρίαμ6ο, τον ερωτα.

-'Έ, 8εσποινίς Γιλνορμ&.ν~οu, τ'Υjς ηεγε δ ποι;τέροι;ς της, πόσες ψορ~ς

σοσ τά.λεyα σιuτιi.

Στσιμά.τησε yιά. λίγο κ' επειτιχ πρόσθεσε:

- Κοίτα.ζε τώρα. τ~ν εότυχία των &.λλων.

arστερα. γιίρισε πρbς τ~ν Ττίκα..

- Τί ομορφο κορίτσι! θαρρείς πιbς ε!ναι ζωγριχφιιi! Μόνος σου, μωρέ,

θά. χοι;ίρεσιχι α.ότά. τα. κ&.λ-η, μόνος σου! "Α, κα.τεpγά.ρη! "Εχε χιipη ποu πα.pα.γέρασσι. 'Έ, σ.ν ~μουν, οχι πολό, δεκαπέντε χρόνια νεώτερος, θά. μονομα

χούσσιμε μέ τ~ συμφωνία. νά. -~ν πά.ρει δ νικ-ητής. Όpίστε, δεσποινίς, ε!μσιι zρωτc:uμένος. Μή σ&ς φαίνετα.ι πα.ρά.ξενο. Το πρ&γμιχ ε!ναι &.πλό. ΤρελλΙΧίνe:τε

δσους σ~ς 6λέπουν. τί ώραίο ζεt.ιγά.ρι, τ! ομορψος γά.μος θιΧ γίνει στην ένορία

μΙΧς, στον "Α γιο Διονύσιο. Έyιb δμω~ θέλω νά. γίνει δ γιiμος στον "Α γιο

1020

Παuλο. Εlνιχι κιχλλlτεριχ &κεί. Τ~ ν ~χτισαν ο Ε Ί φουtτες. Ε!νιχι περισσότερο

στΙJλισμένη. 'Έχει &πένιχντι μιά 6ρόσΥ] ένός κιχροιν&λιου. Άριστοόργημιχ lΥ]σου

ιτικης &.ρχιτεκτονικης . 'Εκεί θά. π~με για τα στέφιχνιχ. 'Αξίζει τον κόπο. Κόρ'Υ)

μοu, εΙμιχι σόμμαχό; σοu. θέλω τα κορlτσια νόι παντρεόονται. Γι' αότό ε!νιχι

πλιχσμένα.. Δε λέω, μπορεί κιχt το νά μείνει μιιΧ κόρΥ] πιχρθένιχ, νά ε!ναι 6>ραϊο,

άλλά ψυχρό. Ή Άγίσ. Γριχψ'ή λέει: «Αόξιiνεσθε κα.t πληθόνεσθε» . Γι& va σωθεί ίtνιχ εθνο; χρει&.ζετσιι μιά. Ίω&.ννα ντ' "Αρκ, &.λλά. γιόι νά.

οημιοuργηθετ Ιtνα. εθνος χρειιiζετα.ι μητέρες. Δέν κοcτοcλα.6α.ίνω γιά ποιό λόγο

vά. μένουν &.νόπαντρσ. τά. κοp!τσια. Ξέρω 5τι θυσιιiζοντιχι μερικά. γιά. τ"ήν Ποc

νσ.γία . Άλλιi, μά. τ'ήν πίστη μου, ενσ.ς ώρο:ϊος σόζυγος κιχt στό χρόνο ά.πά.νω,

Ιtνα. πα.χουλοότσ:κο χαριτωμένο μικρό, πΙJu θά. χώνει τα. τρυφερ& χεράκιιχ του

μέσσ. στο στijθος τijς μητέρας του, σ.ότό νομίζω δτι &.ξίζει κάτι περισσότερο

&πο τό νά. 6ιχστα.ς κερια στοι:ι .~ έσπερινΙJuς κιχt νά ψάλλεις.

:ο παπποuς ~κανε μια. στροψη πά.νω στ!ς γέρικες φτέρνες του κσ.l σά.ν

κάτι νά θυμήθψε, γόρισε πρός τό Μ&.ριο:

-" Ακουσε, τοu ε!πε.

-τι, πιχτέρcχ μου;

- Δέν ε! χ ες, νομlζω, ίtνα στενό ψlλο;

- Νιχί, τον Κουρφεράκ.

- Τί εγινε;

- ΣκοτώθΥ]κε.

-'Ά, κιχλο κι' ιχότό.

Κιl.θησε τότε κοντιί. τους, ε6ιχλε κα.ί τ'ήν Τ(τίκιχ να. κιχθήσει, κιχι πijρε

τά. τέσσερα χέριιχ τοuς μέσα. στά. δικά τοu, τά. ζαρωμ.ένα. &πό τ& ~σχσ.τσ. γη

ρα.τειά..

- Ε!νοιι χοιριτωμένη α.ότ"ή ή μικρ~, ε!πε κοιτάζοντιχ; τ"ή νέα.. Δε μοuλε

γες πώς σ.ότη ή Τιτlκα σου ε!νιχι ίtνα &ριστοόργημα! Μιόι μικρ~ κόρη κοι!

μαζt μιά μεγάλ'Υ) κυρίιχ. Κρίμοc, τώρα. θά. γίνει 6α.ρών'Υ), &νιί) γεννήθηκε μοιρ

κησlα.. θά. πάρει τίτλο ίιποδεiστερο &πb ΚΕίΨJΥ ποu της εοωσε 'ή φόσΥ). Τί t!λεψοφίοες εlνιχι αuτες ποu !!χει! Άκοσστε, πι;ι;ιοιά. μοu, πρέπει νά. 66.λετε

κσ.λά, στο μυα.λό σιχς, δτι βρίσκεστε στ'ήν πραγμιχτικότ'Υ)τΙΧ, δτι δ€ βλέπετε /5-νειρο . Ν' &γα.πιέστε. Ν' &.γοιπιέστε πολό, μ' δλη σοις τ"ή Οόναμη.

Ό εpωτα.ς εΙνα.ι ~ τρέλλιχ των ά.νθρώπων κα.t τό μέγιχ πνεuμα. τοσ θεοσ .

Να. λα.τρεtίεστε λοιπόν. Μόνο - δ γέρος εγινε ξα.φνικα. σκυθρωπός - τώρα.

το σκ~ψτομα.ι, τl ά.τuχ!ιχ! ή μισή μοu περιουσίιχ &νήκει σι μένιχ 8σο ζω, κοιι

δτι ά.q;fju πεθά.νω, δστερα. &.πό είκοσι χρόνια. δΎjλα.δή, α.! ταλαίπωρα. ποι ιοιά

μου, δέ θ~ μπορέσετε νά. ζijτε άνετα.. Τότε κυρία. 6α.ρών'Υ) μου, τότε φο6οuμα.ι

15τι θ' &.να.γκα.στείς νά 6ά.λεις σέ χρήσΥJ τ~ λευκά. σου χερά.κισ. , &λλοίμονο! Τότ<: &κοόσtΎjκε μιά. σο6α.ρ'ή φωνi) ποu ηεγε:

-Ή δεσποινίς Εόψροσόνη θερσοινέμ.Ύj ~χει έξακόσιες χιλιιί.οες φράγκα..

1021

'Ήταν η φωνή τοσ Γιιiννη ΆyιιiνΨη.

Μέχρι τό"tε 8έν είχε οyι:Χ.λει λέξη κιχι κιχνένιχς οέν είχε πια. πρΜέξει

σ' ιχότ6ν. Στεκ6τα.ν οpθιος κι' σ.κίνητος πίσω ιiπ' δλοuς έκείνοuς τοu; χσ.ροu

μ.ενοuς ά.νθρώποuς.

- Για. ποιιΧ Εόφpοσύνrι μ.ιλιiτε; ρώτησε δ πα.ππούς, ποιιΧ είνα.ι α.ότή 'ή

δεσποινίς Εόφpοσόνη;

-Έγu) ε!μ.σ.ι, ιiποκpίθrικε η Τιτίκα..

- Κσ.ι ~χει έξα.κόσιες χιλιά.οες φριiγκα.; είπε δ γέρο ΓιλνορμιΧνδος.

-Σχεδόν, ά.ποκpίθηκε δ Γιιiννης Άyιά.ννης, θ& λείποuν &ς οεκα.,έσσε-

ρες fι δεκαπέντε χιλιά.δες.

Κοιί &ψησε πιΧνω στο ψχπέζι τό οέμ.α. ποu κρα.τοϋσε.

Ό Γιά.ν,ιης Άγιά.ννης &νοιξε το δέμα μέ τ& ϊοια. τοu τα. χέρια.. Είχε

χαρτονι:ιμ.ίσμ.ατα.. Τα. μέτρησα.ν. Πεντσ.κόσια. χα.ρτονομ1σμ.α.τα. των χιλίων καί

έκοιτον έξ~ντα. όχτw τG)ν πεντοcκοσίων . Σύνολο πεντα.κόσιες ογθόντα. τέσσε

ρες χιλιιΧδε; ψρά.γκα. .

- Αότb μ.ό:λιστα., ε!να.ι κιχλο 6l6λίο, είπε δ κ. Γιλνορμά.νδος.

- Π εντα.κόσιες όγδ6ντα. τέσσερε; χιλιά.δες φρά.γκα., ψιθόρισε ή θεία..

-Μ' α.ότο tό ποσο διορθών~ντα.ι πολλιΧ πρά.γμα.τα. , οέν είν' ετσι πρωτο-

κόpη ιν:ι•J; είπε δ ποcπποu;; στή θuγα.τέρ~ τι:ιu.

υΟσο για. τό Μά.pιι:ι καί τήν ΤιτίΧα, α.ότοί σ' δλο το μετα.ξu εολεπα.ν

b gνα.ς τόν άλλο Χα.ί μόλις πpόσεξα.ν τί γινότα.ν γύρω τοuς.

1022

Ε'

ΚΑΤ ΑΘΕ~ΤΕ ΚΑΛΛtτΕΡΑ Τ Α XPI-IMAT Α 'Σ.Α'Σ.

'Σ.' ΕΝΑ ΔΑ'Σ.Οί ΓlΑΡΑ 'Σ.' ΕΝΑ 'Σ.ΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟ

'Ασφαλώς δ &.νιχyνώστης κα.τιiλα.οε κιόλοις δτι δ Γιιiννης Άγιά.ννης μετιι.

τή δίκη τοtί Για.στοόριχ, ε!χε κιχτορθώσει, χιiρη στ~ν πρώτη &κείνη όλιγο~μερη &.πόθρα.ση, να.ρθεί στο Πα.ρίσι κα.l νCG άηκώσει ~γκα.ιρα. τις κα.τα.θέσεις τοu &.πό

τήν τρά.πεζιχ Λιχφίτ. Τα. χρ~μιχτιχ ιχότιΧ τ& ε!χε κερ~ίσει στά. χρόνια. πού έρ

γα.ζότα.ν στ-Υjν πόλη Μ. επι Μ. κιχλuπτόμενος όπό τό 5νομιχ «κόριος Μιχγοιχλ'Υ)

ν~ς)) . ΈπειδΥι φa66τl%ν ι-ιΥι τον σuλλιΜ3ει ξοtvά. fι ά.στυvομία., δπως κ' ~γινε uστεριχ aτ:ο λίγο, εlχε πιχριχχώσει το θησιχuρό τοu στο Μσος 'COU Μομφερμιλ.

Tb ΠΘσό, έξα.κόσιες τριά.ντα. χιλιά.δες φρά.γκιχ σε τριχπεζογριχμμ«τιιχ, ~

πια.νε λίya χώρa κα.ί τά. τοποθέτφε σε μιά. θ-ήκη. Γιά. vcX. πpοφυλα.χtεϊ &.πό

τήΥ όγpα.σία., εοιχλε τt, θ~Κ'Υ) α.uτ~ σ' Ε~ΙΧ Κtοωτtά.Κt ιiπο δρuινa ξuλa, πού τό

γέμισε ρόκα.vί8ι. Μέσα. στο ίθιο κι6ώτιο f6α.λε κοιι τοv α.λλο θησα.up6 τοu, τ&

&.σ'Υ)μέvιιχ Κ'f)pοπ~yια. τοσ ~πισκόποu.

Ό α.vθρωπος ποu είχε δει ενα. 6ρα.δά.κι δ :Εόστρης, 'ijτα.ν δ Γιά.ννης Ά

yιά.ννης. Άρyότερα., κά.θε φορ& ποu δ Γιά.vvης Άγιά.νvης είχε ιivά.γΧ'Υ) dπό

χρ~μα.τα., έpχότα.ν στδ Μσος κ' επα.ιpνε. Σ' α.ότ·ο όφείλοvτα.ν κα.t οί σuχν!ς

&.πauσίες τοu, γιά. τίς δποίες μ.ιλήσα.με. Ε!χε κpuμμέν'Υ) μια. τσά.πιχ μέσα. στοuς

θ&.μνοuς, πού α.ότbς μόνο ~ξερε.

'Ότα.ν εlδε δτι δ Μά.ριος ιiνά.ρρωνε, κατά.λα.6ε 15τι lφτα.σε ή ώρα. ποu τ~

χρ'ήιια.τα. α.ότά. θά. πα.ίξοuv τό ρόλο τοuς. Πηγε λοιπον κα.ι τα. πηρε. Κα.t 6έ-

6ιχια. ιχuτος fιτα.ν δ άνθρωπος ποu δ Ξό~τρη~ εlχε όεϊ μέσα. στb ο&.σος, πρωt

τοότη τ'ή φορ" κι' οχι 6eά.δι. Ό Ξuστρης κληρον6μ'Υ)σε τΥ)ν τ~ά.πα..

Το ποσb fιτα.ν ά.κριοώς πεντα.κ6σιες όγοόvτα. τέσσερες χιλιά.δες πεvτιχ

κόσια. φρά.γκιχ. Ό Γιά.νν'Υ)ς Άγιά.νν'Υ)ς κpά.τφε yιιΧ τbν έcωτό τοu τά. πεντα.

κόσιιχ. ψρά.γκα..

-Άpγότεροι ολέπομε, σκέφτηκε.

Ή δια.cpορά &.νά.μεσιχ στο ποσό οιότό κοιl τlς tξοικ6σιες τpιά.vτιχ χιλιά.δες,

ποίι ε!χε σηκώσει aπο τήν τρά.πεζα. Λα.cpίτ, ά.ντιπροσώπεuε τά. lξοδοι πού l

κοινε ~τά. ~έκα. χρόνιοι , &.πο τά. 1823 &ς τ& 1833. Στά. πέντε χρ6νtιχ ποu εζησε μέσα. ~τό μοvιχστήρι, δέν ξόδεψε πά.νω &.πb πέντε χιλ. cpρά.γχοι .

Ό Γιά.vvης Άγιά.ΥΥ'Υ)ς l6ιχλε τά. δuό &.σημένια. κηροπ~yιιχ πά.νω στο μιiρ

μα.ρο τοu τζιχ.κιοu, 8ποu ελοιμψα.v μπρος στά. χοιτά.πληχτα. μά.τια. της Πιχνα.

γιώτιχς.

Γνώριζε τώρσ. πιά. δτι είχε dπα.λλα.γεr ~πό τόν Ία.οέρ'f). Εfχα.ν γρά.ψει

Οι Αθλιοι τόμος Β - Βίκτορ Ουγκώ - Παγκόσμια Λογοτεχνία...

Documents

Transcript of Οι Αθλιοι τόμος Β - Βίκτορ Ουγκώ - Παγκόσμια Λογοτεχνία...