192

- Κόριε ο~μσ.ρχε, εΙπε, θιΧ. μείνω στΥ)ν όπηpεσία. ως δτοu ά.ντικα.τα.­

στrχθώ.

Βγijκε. Ό κ. Μιχγοσ.ληνΥ)ς lμ.εινε σκεφτικός κι' &κοuγε τα. στα.θεριΧ. 6~­

μ!l.τα. ποίι &πομ.!l.κpίνοντσ.ν.

ΒΙΒΛΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

ΔΙΚΗ ΓΙΑΣΤΟΥΡΑ

Α'

O~IA ~ΕΜΙ1Λiτ~ΙΑ

'Όσα έπακολούθησαν &.πδ δω κα.l πέρα, οέν "έγιναν δλα γνωστb. στ~ν

πόλη Μ: . έπl l\1: ..• 'ΑλΊ/ι. καl τ~ λίγα ποu μα.Οεύτηκαν &ψησαν τέτοιαν έντύ­

πωση, &στε θιΧ πο:ρc,uσlα.ζ6τχν μεγά.λο κενό, α.v πα.ρα.λείπα.με ν<Χ τιΧ πεplλιΧ-

6οuμε μ' δλε; τl; λεπτομipειες σ' α.uτο το 6ι6λίο.

Σ ' αότiς τlς λεπτομ.έρ:::ιες, δuο - τρ:::ίς περιπτώσ:::ις θά. ψανοuν ά.πίθα-' λ λ' ~ ' ι ' ' λ 'ψ , ' e ι 1 1 , λ ι θ νες, α σ.. οεν πρεπεt ΨJ. -:lς παρα ει οuμε α.πο σει;α.σμο πpος την σ.. η εια.

'Ο κ. Μαγδα.ληνή;, τό απόγευμα τη; ϊδια.ς ήμέρα.ς ποu τόν έπισκέψθηκε

ό Ία.6έρης, πήγε στο 'ΙΟσ:::ικομείο, δπως σuνήθιζ:::, ν~ οεί πώς πά.:::ι ή Φαντίνα..

Πρlν μπεί στο δωμάτιο τijς Φα.ντίνας, ζήτησε τ~ν &.δελψ~ Σεμπλίτσια..

Οί δύο κα.λόγptες ποu όπηρετοGσα.ν στο νοσοκομείο δνομάζοντα.ν ή μία.

Περπiτοuα καl ή &λλη Σεμπλίτσια.

ΊΙ &.δελψη Ιlερπέτοuα. ή-:α.ν μιά. τ'Jχαία. χωρικ~ ποu μπ·ijκε στ~ν uπη­

ρεσ!α. τοu Kupίou, οπως μπαίνει κα.vεtς σε μ.ι~ όποια.δήποτε δπηpεσία., 1jτα.v

μοvcι.χrι, καθwς μποpοuσε νά. είνα.ι κα.l μα.γείρισσα Χοντροκομμένη καλόγρια.,

αγράμματη, ά.πότομη πρbς τοuς &ρρωστοuς, ε6α.ζε περισσότερη η λιγ~ηερη

ζ6:χα.ρη στα :ρλυτζά.νlα., &.νιΧλογα. μέ τ~ θρησκοληψία. η τ·iμ δποκρισία. τοσ

καθενός, κακομιλοίίσε στοuς έτοιμοθάνα.τοuς, ρίχνοντάς τους κατcΧ πρόσωπο

το Θεό καl πετροοολοuσε το ψυχορρά.γημrΧ τι:.ιuς οργισμένα με νεκρώσιμες ΠΙΧ­

ρακλήσεις. Δuνατή, θρασύτατη καl κα.τα.κόκκινη iπδ uγεία.. Ό τόπος αότbς

δΕ:ν είναι σπά.νιος στά. μι:.ιvαστ~pια.. Ή &.δελψή Σψπλίτσια. ήτα.ν ~σπρη σά.ν τό κερί. 'Ένας &.πο τοuς πατέ­

ρες τής δυτικής έκκλησίσ.ς, ό Βεvσά.ν vτέ Πώλ , κα.θώρισε πεpί:pημα τό χα­

ρακτήρα τη; &.δελφης τοϋ Έλέοuς, μέ τ~ πrχρα.κ.~τω λόγια. , δποu <Χνα.κα.τεύ-16

194

ετα.ι ·l) &κρα. &λευθεpίο:. με την zσχσ.τη οουλzίο:. . «Για. μονσ.στήpι θ&χουv το σπίτι

tG)y &.ρρώστωv κιχl γι~ κελλί τό τυχον δωμ.ά.τιο, γι&. Πα.ρεκκλήσι τοuς ορό­

μου; της πόλης κο:.t τtς α.ϊθουσες των νοσοκομείων. Για. κλειστο περίβολο τ-ήν

όπα.κοή, για. κιiγκελλα. τ"ό ψόοο τοσ Θεοσ κα.t γιΟ: πέπλο τη σωψροσύνη κα.t

τΎ] σεμν6τ'Υ]tα.» .

Ή &δελφΎ] Σεμπλίτσιο:. ενσάρκωνε ΙΧΟτο τbv τόπο . Κα.νένeι:ς δέ μποροuσε

νσ. κα.θορiσει τi]v ήλικία. της. Είχες την z·ιτuπωση δτι οέν uπijρξε ποτέ νέσ., "

1 ' θ ~ - , -rπ ' ( ' ~ . λ - ' ' ouτz κα.ι πως α. γερνοuσε ποτε. τα.ν μια. γuνα. ικα. οεv το μουμε να. την

ποuμε) ψυχή Ύjρεμη , α.ύστηpή , σιιμπα.θητική, ψυχρΎ] κα.t πολιτισμένη . Φα.ι­

νότα.ν εδθpα.ιιστη κι' δμως ήτσ.ν γερΎj σΟ: γρα.νίτης. 'Άγγιζε τοίις δυστυχισμέ­

νους με δά.χτuλιχ λεπτοφυΎj, ιiγνά.. Μιλοuσε, κιχt στ-ήν όμιλία. της θιχρροuσες

πwς uπηpχε σιωπή. 'Έλεγε το ιiπόλuτα. &.να.γκοιϊο, οδτε μιά. λέξη περιττή. Ή

ψωνή της μάγεu~ το•)ς &.κροα.τές. Δεν είπε ποτέ της ψέμα.τα., γιδ:. οποιοδήποτε

συμψέpο, γι& όποια.δ"ήποτε α.1τία. . Γι' α.οτ-ήν κά.θε λέξη επρεπε νιΧ εΙνα.ι &.λή­

θεια., ή ίερη iλiιθε ι σ. . Είχε ψfιμη στο τά.yμα. yιά. την α.uστηρΎ) προσήλωσή της

στήν .Ηfιθειιχ . Ί'πά.ρχοuν μικρ7.. κι' &.θωα. ψέμα.τα. ποu ολοι, &λλος λιγώτερο,

άλλος περισσότερο τά. χρφιμοποιοuμε, οσο ειλικρινείς κι' tΧν ειμα.στε . Τίποτε,

στη συνείδηση τής δσ(ΙΧς Σφπλίτσια.ς, ψέμα. κσ.ί &θώο, fι τσ.ν δυο πpά.γμα.τα. &­σuμ6 ίοα.στιχ. Το ψεuδεσθcχ ι εΙνα. ι &.πολuτως κcχκ6 . Μικρο Ύ) &.θι<>ο ψέμ.cχ οέν

όπάρχει. 'Εκείνος ποu λέε ι ψέμα. το λέzι δλοκληρωτικά.. Ό οσ. ίμονσ.ς εχει

δυο όν6μιχτα.: Σιχτιχν~ς κα.ί ψέμα. . uΟτα.v μπήκε στο τά.γμα. τοu 'Αγίοu Βενσά.v,

μόνη της διάλεξε σ.uτb τb δνομα Σεμπλίτσιιχ. Ή &.yία. Σεμπλίτσισ. , δπως είvα. ι

γνωστό, προτίμησε y(, της κόψουν τοuς οuό μιχστοuς, ΠΙΧΡ~ να. πεί το ψέμα. ο 'θ \ "' I ' ~ ' \1 .., ~I 3. \ I πως γεννrι ηκε στrι """ηyεστο κι οχι στις ""υρcχκοuσzς , οπως •1 τα.ν το σωστο,

μ' δλο ποu μ' αότο το ψέμα. μποροuσε ν(!. σωθεί.

Ή ειjλΙΧ6ικi) πα.ρθένα εrχε συμπαθήσει τrι Φα.ντίνιχ, ϊσως έπειδ'f) έμά.ν­

τεuε το έvά.ρετο ψυχικό της Οά.θος καί τ-ήν πεp~ποιότα.v σχεοδν &.ποκλειστικά.

κιχί, μάλιστα με &φοσiωση.

Ό κ. Μα.yοα.ληνης πήρε την ιiδελψ"ή Σεμπλίτσια. κα.τα. μέρος κα.t τijς έμπr.· στεuθηκε τή Φοιντ ίvα. , μέ φωνη &λλοιωμ.ένη κα.l f.ίψος τόσο πα.ρά.ξενο, ποu έ­

κείνη τά θυμόταν &.ρyότεpσ..

'Ύστερα. &.π' α.uτό, &φησε την &.δzλψ"ή καλ πηγε στ:~ Φα.ντίνιχ .

Λuτή περίμενε κάθε μέριχ τΎ) 'ι έπίσκεψη τοu κ. Μ~γδα.ληvή μέ &.γων ία. .

~Ητα.ν δ ~λιος ποu τη ζέσταινε κα.t τΎjς €δινε έλπ!δες.

'Έλεγε στtς ιiοελψές:

--Δε ζώ, δεν όπά.ρχω παρ& μόνο δτα.ν εΙνιχι έδώ δ κ. δ·ήμ(.ψχο~ .

'Εκείνη τΎιν ~μέρα. είχε πολu πυρετό. Μόλις είδε τον κ. Μαγδιχλη~ τον ρώτησΞ:

- ΚΙΧt ή Τιτίκα ;

- Θδ:. την eχεις , θχ την Ιtχeι ς γρήγορα., άπά.ντησε α.uτος χα.μοyελσ.στά..

195

Ό κ. Μαγδαληνης ψzρθηκε στη Φαντiνα. δπως κιiθε φοριi. Μόνο πο•) γι&.

μεγάλη της εuχα.ρίστηση, εμεινε κοντά της δχι μισή wρα., δπως άλλοτε, iλλ~

μι~ δλόκληρη.

'Έκανε συστά.σεις σ' δλους, να μή λείψει τίποτε δ:πο :ην &pρωστη. Σέ

μιά στιγμή πρόσεξαν δτι το πρόσωπό του σχοτείνια.σε, πήρε μ.ιΟ:ν εκψρα.ση

πολu συλλογισμένη. Το βρήκαν δμως φυσικό, δταν έμαθαν δτι δ γιατρος τοu

είπz κρυφά;:

- Χειροτερεuει, ο[ δυνcψεις της τήν έγκατα.λείπουv.

Γuρισε uστερα. στο δημαρχείο, δπου δ uπιiλληλος τον είδε ν&.. έξετ&.ζει

μέ προσοχή ενα.ν δδικο χ&.ρτη τής Γα.λλ ία.ς, πr:ιu 6ρισκότα.ν κρεμcι.σμένος στο

γραψείο τοu κcι.t νιΧ κρα.τ& σημειώσεις .

Η ΟΞΥ ΔΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑ~ΤΡΟ - ~ΚQΦΛΙΟΥ

~ 'Από το δημαρχείο έφυγε ό κ. Μα.γδαληνΎ)ς καl πήγε στήν &κρη τής πό­

λης σ' εvα. Φλα.μα.νδό, ποu νοίκιαζε ά.λογι:ι. κα.: μικρ&.. ταξιδ:ωτικ.&.. άμά.ξιcι. κ.ΙΧt

λεγότΙΧν μα.στpο - Σκωφλιός.

Γιdt vb. φτ~σει συντομώτψ:ι, πήρε 'i.vα.v aπόμερο δρόμο, δποu 6pισκότα.ν κα.t το πρεσοuτέριο τ'lι;, ενορίας τοu. Ό εφημΞpιος κεί'ιης τ1jς ενορίας εΙχε

ψήμη &ξιοσέοα.στοu ivθρώποu καί συνετοu σuμβούλοu. ΤΎ) στιγμή ποu δ κ.

Μα.γδαληνΎ)ς Ι::φτασε &.πένα.ντι &.πο τό σπίτι τοσ εψημέpιοu, δ μόνος δια.βά.τη;

ποu ετυχε ν&. περνά τ·r,v ι7ψα &κείνη' πρόσεξε δτι δ κ. δήμαρχος, &φοu πέ­

ρασε το σπίτι τοu &φημέριου, στάθηκε aπότομα., επειτα. γuρισε πά.λι προς τ%

πίσω καl πλησίσ.σε την πόρτα τοσ πρεσ6uτέριου . 'Έπιασε το πόμολο τij; πόιJ­τας ν' &.νοίξει, &.λλΟ: σΟ: νΟ: ι ιετά.νοιωσε η νιΧ σκεφτόταν, εμεινε μερικ~; στιγμeς

σ' αοτη τή θέση &να.ποφιiσισ:ος, επzιτα άφησε πά.λι το χερ?ύλι καt συνέχισε

-cό δρόμο του πιο 6ιαστικά. .

Ό. κ. Μαγδαληνής βρήκε το μcι.στρο - Σκωφλιο νά κcι::αγίνεται μe το

ρ6;ψιμο έvος ίμ6;ντα..

- Μα.στρο - Σκ:ωψλιέ, τοu ε!πε, eχεις κανένα. &.λογο κσι.λ6;

-Κύριε δήμαρχε, δλα. μοu τά άλογα. είναι καλά.. - Θέλω ν&.. πω εvα. t;.λογο ποu vrι. μπορεί νιΧ τρέξει σέ μ.ιιΧ μ.έρσ. εrκοσι

λεuγες.

-~Α, είκοσι λεuγες! είπε δ Σκωφλιός . Καl ν?ι. τρα.οά.ει καt &μά.ξι;

- Ναί. - Κα.t π6σο θdt ξεκοuρα.στεί uστερα &.π' αuτον το δρόμο;

-''Ισως, αν πα.pα.στεί &.νιiyΚΥ), y{χ ξαναφύγει t'ή'Ι ?7..λλη μ.έpα..

- Γιά. νά. κά.νει πά.λι τον r8ιο 8ρ6μο;

- Νοι.1.

196

- Διά.6ολε! εrκοσι λεuyες πά.λι.

Ό κ. Μα.γδα.λην~ς έ6γα.λε ά.πb τ~ν τσέπrι τοu ενσ. χα.ρτί, 8ποu ε!χε ση­μειώσει μέ μολό6ι τούς ά.ριθμούς 5, 6 κα.ί 81) 2 κα.l το6ειξε στό Σκωψλιό.

-Βλέπεις; τοu είπε. Δεκα.εννιck λεuγες κα.t μισ~, οηλ. είκοσι.

- Κuριε δ~μα.ρχε, lχω ενα. μικρο ά.λοyά.κι, ϊσως νck τό εϊοα.τε κα.μμιck

ψορά., πού είνα.ι ψωτιά.. Στά.θηκε !Χδόνα.το νά. κα.θίσει άνθρωπος ά.πά.νω τοu.

Τούς ερριχνε ολοuς κά.τω. 'Έλεγα.ν πώς fιτα.ν έλα.ττωμα.τικο ΚΙΧί οεν ~ξερα.ν

τί νά. τό κά.νοuν. το ά.yόpα.σα. λοιπον έγώ κα.ί το έζεψα. στ' &μά.ξι. "Ε, λοιπbν α.ότο ~τα.ν ποu ~θελε. Τώρα. είνα.ι -Ι)μερο σά.ν &.ρνί κα.ί τρέχει ά.στρα.π~. Μόνο

μ~ν κά.νει κα.νείς &.ποκοτια. κα.ί κα.θίσει στή ρά.χη τοu. Σέλλα. οέ οέχετα.ι μέ

κr;.νένrι.ν τρόπο. Ό κα.θένα.ς, βλέπετε, με τ~ φιλοτιμία. τοu. Ν & τρα.6&:ει 8μως, τρα.6ά.ει μιck χιχρά.. Λότο εχω yιck σιΧς.

- Κα.ί σε πόσες ώρες λές νά. κά.νει τίς εrκοσι λεuyες;

-Σε λιγώτεpο &.πό οχτώ ώρες. Μέ κά.ποιες σuμψωνίες 8μως. Πρώτα.

εΙνιχι ιiνά.yκη δτα.ν ψτά.σετε στο μισό δρόμο, νΓι. τό ά.ψ~σετε νΓι. ξεκοuρα.στεί

κα.ί νck ψά.ει. Ν ιΧ είνα.ι κά.ποιος νά. προσέχει, τήν &ρα. πού θά. τρώει, μη τοu

κλέψοuν τη 6ρώμη τοu, δπως γίνετα.ι σuν~θως. Τίς περισσότερες ψορές τΥ)

6ρώμη &.ντί νιΧ τή ψιΧνε τ' &λοyιχ, τήν πίνοuν κρα.σί ot όπηρέτες τοσ στα.ύλοu. -Γι' ιχuτο μείνε ήσuχος.

- Δεuτερο, ξέρετε να. όδrιγείτε μόνος σciς; - Να.l.

- Πρέπει νιΧ ε!στε μ~νος κα.ί χωρίς πρά.γμα.τα., γιιΧ νά. μ~ν πέσει πολu

6ά.ρος κr;.ί τότε .. . - Σύμψωνοι. Τί θά. σοσ δώσω;

- θα. μοu δώσετε τριά.ντιχ ψρά.yκα. την ~μέρα., γιιΧ δσες μέρες λείψετε

κα.ί "ή τροψη σέ 6ά.ρος σα.ς.

Ό κ. Μα.γ6α.ληνΥ]ς ~6γα.λε τρία. χρuσιΧ εtκοσόψρα.γκα. κα.ί τ' &ψησε πά.νω

στο τριχπέζι.

- Σοu προπλrιρώνω δuο "ήμέρες.

- Tb &μ<iξι πού θά. σιΧς δώσω, εΙνιχι ενιχ ελιχψρο &μά.ξι, ξέσκεπο.

- Μοσ είνα.ι ά.διά.ψορο. ~, '1 , , ' Ι ~ ~ ~~ I , - - .!:ιερω κ ~yω, χεψ.ωνα.ς κα.ιρος ε να. ι , . οuριε uημα.ρχε .. . κα.νει κρuο,

μπορεί κα.ί να. 6ρέξει ...

Ό κ. Μα.yδα.ληνής έμεινε γιά. λίγο σκεφτικός, έπειτα. σήκωσε το κεψ&λι κα.t είπε:

-το &μά.ξι νιΧ είνα.ι α.1Jριο το πρω ί, στίς τέσσερες κα.ί μισ~ , μπροστec στΥ)ν πόρτα. μοu.

__.:. Πολύ κα.λά., κuριε δijμα.ρχε . ΥΕπειτα. ςuνοντα.ς ιι-έ το νόχι τοu ενα.

λεκέ πάνω στό ξuλο το σ τρα.πεζιοu, πρόσθεσε μ.έ ί.ίψος ά.διιΧψοpο:

197

- Κοιί. .. τί Ύjθελα Υ~ ΠGJ ; ... "Α , aε μ()u είπε δ κ. οήμ.οιρχος, γι~ ποίί με το κοιλό, '&.ν θέλει δ Θεός.

Ό Σκωψλιός, iπa τήv ά.ρχη της δμ.ιλία.ς, οιύτΥjv κuρίως τήv περιέργεισ.

είχε, &.λλ~ χωρlς κι' δ ϊδιος ν& ξέρει γιατί, δέν είχε τολμήσει v~ κιivει α.ίιτή

την &ρώτ-ησ'Υ).

π ως είvα.ι το fί).ογο στ~ μ.προστιvιi τοu πόοιοι j ε!νοιι γερά. j ρώτησε δ κ.

Μαγδαληνής, &vτl γι~ &λλη &πά.vτηση .

- Μιiλιστα., κόρι~ δήμα.ρχε , μόνο νχ τb κρα.τaτε λίγο στον κα.τήψορό. "Εχει πολU κατήφορο έκεί ποu θ~ πάτε;

- Ι\:οίτα.ξε, νχ 6pίσ"Ι.εται το ά.μιiξι στην πόρτα μοu, στίζ τέσσερες ΚΙΧί

μισή -.:6 πρω~ &:χ.ρι6ώς, πρόσθεσε δ κ. Μσ.γδαληνής καl 6yήκε .

Ό μα.στpο - Σκωψλι6;, eμεινε μέ το στόμα ά.νοιχτ6, 1.\πως δ ϊδιος ελεγε

ά.ργότερα.

π έρα.σα.ν ouo - τpίοι λεπτά. κα.l ή πόρτα. ξα.νά.νοιξε καί ψά.νψε σ' α.ίιτήν

δ κ. δήμα.ρχος.

-'Ήθελα νά. σέ ρωτήσω, μαστρο - Σκωφλιέ, πόσο ~κτιμάς τό ά.μ!Χξι με

το άλογο ποtι θ!Χ μ.οu δώσεις.

-Γι~ νά. τ' &.γορά.σεις; κύριε δήμαρχε.

-'Όχι, &.λλ~ γιά. κιiθε ένδεχόμενο, θέλω ν!Χ σοίί τα. έξα.σψα.λίσω κοιί,

δτα.v έπιστρέψω, μοu δίνεις πίσω τά. χρήματα. ποu θα. μετρήσω. Πόσο λοιπον

έκτιμα.ς καl τά. ouo μοιζί;

-Το ενσ.. με το άλλο, πεντα.κόσιΙΧ ψριiγκιχ, κύριε δήμσ.pχε.

Ό κ. Μαγδοιληνής tί.ψησε πά.vω στό τροιπέζι μιά. έπιτοιγfι πεντοικοσίων

ψρά.γκων κι' εφuyε.

Ό μοιστpο - Σκωφλιός, μετά:vοιωσε πολU, ποu δέ ζήτησε χίλισ. ψρ~γκσ.,

μ' 1.\λο ποtι μόλις &ξιζσ.v κα.l τά. o•Jo μοιζl διακόσια. πενήντα. ψρά.γκα.. Φωνά.­

ζει &μέσω; τή γuναίκα. τοι; κσ.l τής διηγείτοιι τά. κα.θέκα.στα.

- Ποίι νά. πηγαίνει δ δήμα.ρχος;

-θ~ Π'Υ)γα.ίνει στο Ποιρίσι, είπε fJ γuνα.ίκα.

- Δέν πιστεύω, είπε οιύτός.

Ό κ. Μαγδα.λφής είχε ξεχιiσει τό χα.ρτά.κι με τοuς ά.ριθμοuς πά.νω στό

τραπέζι.

Ό μα.στρο - Σκωφλιος το πf)ρε, το μελέτησε λίγο ΚIXt σε ι_ι.ιά. στιγμή ψώ­

να.ξε, γupίζοντοις προς τή γuvοιίκα. τοv:

- Κα.τιiλα.βοι. Άπό ·oGJ ι';)ς το Έντlν ε!να.ι πέντε λεuyες, ά.πό τό Έντlν

wς το Σοιιν - Πωλ Εξη, ιiπό το Σα.lν - Πωλ wς το Άρρά.ς όχτω κα.! ιιισή. Στό

Άρρ~ς πηγοιίνει, θά. δεϊς.

Ό κ . Μα.γδοcλην'ής γύρισε σπ(Ίι τοu, ιiκολοuθώντα.ς τον πιό μακρινό 8ρ6-

μο για. νά. μΥ)ν περάσει ά.πο το σπίτι 1ou έψημέριοu, σά. νά. ήτα..ν πεφα.σμός

γι' αuτ/.ιν κοιt ~θελε ν& τον &.ποφuγει. Άνέ6ηκε στο δωμιi":ιό τοu κα..ι κλει-

198

στψε μέσα.. Αύτο δεν [κα.νε εντύπωση για.τl συνήθιζε να. κοιμΙΧτα.ι νωρίς .

Ώστόσο, ·ή θυρωρδς τοu &ργοστά.σιω, πού fιτα.ν κα.l ύπηρέτρια. μα.ζt τοΟ

κ . Μα.γδα.λψη, πρόσεξε δτι το λυχνά.ρι εσοησε στlς δχτw κα.l μισή. Το εΙπε

κα.l στον ταμία, δταν ήρθε κι' αότος να κοιμηθεί, μέ κιiποια. &.νησuχία..

--Μήπως είναι άρρωστος δ Χ. δήμαρχος ; μοu φά.νηκε σάν κά.τι νά εrχε.

Ό ταμία.ς εμενε σ' ενα. δωμά.τιο, πού 6ρισκότα.ν κά.τω ά.πο το δωμά.τιο

τοu κ. Μα.γδα:ληνη. Δεν ~δωσε καμμι& προσοχη στά λόγια της θuρωροσ κ' ε -

πεσε να. κοιμηθεί. Κα.τα. τα. μεσάνυχτα ομως ενα.ς κρότος πά.vω ά.πο το κε­

φά.λι του τον ξύπνησε. "Ακοuσε βήμα. τα. στο ά.πά.νω δωμά.τιο, τα. βrιμrχτα. τοu

Χ . Μα:γδα.ληvη. Αuτο τοu φά.νηκε ποcρά.ξενο, για.τl σuvήθως ό κ. δήμα.ρχος σε

σηκων6τα.ν τη νuχτrχ ά.πο το κρεβάτι του. "Υ στερα. ά.πb λίγο ti.κουσε ε να. ν κρ6το ,

πού εμοια.ζε με άνοιγμα. κα:l κλείσιμο σuρτα.ριοu, επε ιτα. μ.ετα.τόπιση κά.ποιου

επιπλοu, έπα.κολοuθησε καl Π•iλt Ύ)συχία. για λίγο κα.ί τα Gήμα.τα. ξανά.ρχισα.ν .

Ό τcι.μ.ία.ς &.νσ.κά.θησε στο κpεβά.τι του, κοίτα.ξz προς τό πα.ρά.θuρο κ ι' ά.πb τa

τζά.μ.ια., είδε στόν &.ντικρυν6 τοίχο κοκκινωπ6 ά.ντιι:ρέγγισμ.σ..

Αότη 'ή &.ντα.νά.κλσ.ση, επρεπε να. είνα.ι &πο το πα.ρά.θuρο τοu δήμαρχου.

Ή &.ντανά.κλσ.ση &κείνη s;ρεμε, πρα.γμσ. ποu sδειχνε δτι δέν προερχόταν &πό

τό yι!); τοϋ λuχνα.ριοu, δ.λλ-Χ μiλλον &π6 &.ναμένη φωτιά.. 'Επίσης στο &.ντι­

φέγγισμα δέν &.ποτυπώνοντα.ν σκιές &.πο τά σταuροειδή πλσ.ίσισ. τοu πα.ρα­

θuριοΟ, σημείο δτι τ6 πα.ρά.θuρο ήταν ορθάνοιχτο. Με τέτοιο ~ρuο τό πα.ρά.­θυρο &νοιχτό! Αότb ι:ρά.νηκε περίεργο στbν τα. μία, ά.λλ&. επεσε πά.λι στό χρε-

6ά.τι κα.l κοιμήθψε . "Υ στερα. &π ο ι.ιιά r) δυο ώρες ξύπνησε πά.λι . Το tδιο 6ρα.­

οu κα.l κανονικό 6rιμα. ά.κοuγ6-cα.v πά.νω ά.πο το κεφάλι τοu .

Στον &.πεfvαντι τοίχο τό &ντιι:ρέγγισμα έξα.κολοuθοuσε, &,λλά πιο ά.δύνατο

τώρα. καl σταθερό, πού ~δsιχνε δτι προερχόταν &πο το ι:ρG>ς τοσ λuχνα.pιοu,

οχι ά.πο φωτιά: . Το πα.ρά:θupο πα.pά.μενε &νοιχτό.

Ν α. τl γι νότα. ν στb οωμ.dι.τιο τοu κ . Μαγδαληνή .

Γ '

TPIKYMIA ΜΕ!.Α !.ΤΟ KPANIO

Ό &.να.yνώστης, χωρlς &μψιβολ[α, θά κατά.λα.οε δτι ό κ . Μαγδα.ληνΎ)ς

δ~v ήταν ~λλος &.πό τό Γιά.ννη Άγιάννη.

Εισχωρήσαμε κιόλας στά κατάοαθα ο-/Jτής τής συνείδησης. 'Ήρθε ή r'!ψα.

ν7. ξα.να.ιωιτά.ξοuμε σ' α.uτα. τα. &δu:α. . Κι' σ.uτ6 το κά.νοuμε οχ ι χωpl; συγκί ­

νηση κα.t χωρlς τρόμο, γιατl δ~ν uπdι.ρχει τίποτε πιό τρομακτικό &.π' α.uτη την

εΧστσ.τικη ενδοσκόπηση. Ποuθενb: το μ6,τι τοσ πνεύμα.τος δε συναντi τόσο δ~-

199

νατο φώς κα.t μαζt τόσο σκοτάδ~ ιiπ' δσο μέσα. στην ψυχη τοσ ιiνθρώπου· που­

θεν~ δεν ιiνταμιόνει θέα.μ~. πολυπλοκdJτερο, μυστηριωδέστερο. ΕΙνα.ι κα.τrχπλη­

κτικό, &χα.νές. 'f πάpχει κάτι π ιό &πέpGι.ντο &πό τον ωκεανό, δ οupα.νός, υ ­

πάρχει &μως κα.ί κάτι πιο ιiπέραντο ιiπο τον οόρανό, το tσωτερικο τι:ιu &.ν­

θρώπου .

Πάρτε εναν κα.ί μόνον &νθpωπο, εστω κα.ί τον πιο ιiσήμ.α.ντο· γρ<iψτε τήν , ' - , θ ' ' ~> Υ ό ' ι ' ' ~ψ " εποποιια της r;,ν ρωπινης συνειuησης , εχοντr;,ς μ νον σ.υτον uπ ο η, εχετε συγ-

χωνεύσει δλες τ!ς έποποιίες σε μι6:· εποποιία δψηλi), θετικi), δλοκληpωτική.

Ή συνείδηση είναι χ±ος ξέχειλο ιiπο χίμα.ιρες, πόθους, προσπάθειες, εΙνα.ι το χαλκείο τιί:>ν όνείρων, τb &ντρο ιδεών γι~ τ!ς δποίες; ό ιΧvθρωπος vτpέπεται,

(δεG)Υ ξεδιάντροπων. Είναι πεδίο μά.χης των παθών, σuναπιiντημα. σοφισμά­των. ΔιαπεριΧστε με τ~ μά.τια. της ψα.γτ;χσία.ς, τijν ψuχij έν6ς &νθρώποu μ.έ ιt>­

χpο r:ρόσωπο ποu σκέφτεται έδ ' έκεί, καθwς είναι κα.θισμέvος στήν καρέκλα.

Βυθομετρείστε μέσα. σ' εκείνη την ψυχή, μέσα. σε κείνο τό σκοτά.δι κα.! θό: δεί­

τε, πα.ριJt τΎ) ψα.ινομενικΎ) -ljρεμία, Υ~ γ(νοντα.ι μά.χε; γιγά.ντων, ΟΠωζ στοy uo­\iΎ)pO, y(J. συyκpοuοyτα.ι uδpες κα.( οpάκοvτες, σ\)yyεψα. ιiπο ψαvτάσματα., οπως

στο Μίλτωνα., περιδινrισεις μυστήριες, ιiλλόκοτες, δπως στό Δά.ντΥJ. Σκοτεινό

πράγμα α.ύτο το &.χα.vές, το άπειρο , ποu εχει δ άvθρωπος μέσα. τοu κα.ι ΟΠΟ!J

d.vαμε τριοίίvτα.ι οί θελijσεις τοu μuα.λοu με τtς πpιiξεις της ζωη; .

Λίγα πράγματα. έ'χουμε νa πpοσθέσ'Juμε στa &σα. ξέρει κιόλα.ς μέχρι σή­

μερσ. δ ιΧνα.γνι(>στΥJς για. το Γιά.ννη Άγιάννη, μετ& &:πο το γεγονος τοu Μι­

χαλάκη. Άπο τότε και δστεpα. εγινε, δπως είδαμε, &λλος άνθρωπος . Έπρα.γμα.-, " ' ~ - ζ ' ' ' ' Μ 'λ Κ' ' 1 ~>• .J, τοποιησε ο,τι και οσα τοu ητησε ο επισκοπος • υριΥ) . ι αυτu οεν ,1τrJ,v

μια. &πλ~ μεταλλαγή , εγινε δλοκληρωτικη μεταμόρφωση .

Κα.τά.φερε να. καλuψτεί, πούλησz τ' α.σrιμικ~ τοu έπισκόποu, έκτος άπb

τa οuό κηροπήγ:ο-:, ποu τ!Χ κρά.τησε γι' &νά.μνησΥJ. Πέρασε κρuψδ\ &πο π6λη

σ~ π6λη, οιασχ1ζοντα.ς τ~ Γαλλία. . "Εφτα.σε στΥ)ν πόλ'ΥJ Μ. έπt Μ . και κα.το:­

στά.λαξε σ' αuτ'ήν . Κατόρθωσε δσα. διηγηθήκαμε κα.ι χαιρόταν ποu "ή σημερ ινη

ζωij του είχε iνα.τρέψει καl διαψεύσει τ~ν προηγούμεvΥ). Ζοίίσε ε ! pΥ)'ΙlΚιΧ και ψp6ντιζε γιδ: δυο πρά.γματα: να. κρόΌει τ' ονομιΧ του και νχ Εξαγνίζει τij ζω-ή

τοu, ν' iποcρεύγει τοuς ά.νθρώπο>Jς , YGG γλuτώσει &.π' αuτοu,; και ν&. ξαναγu­

pίσει, ν& πλησιάσει δσο μπορεί περισσότερο στό θεό.

'Ανάμεσα. σ' αuτες τlς o•Jo φροvτίδες, πάvτα uπερίσχuε -ή δ~ότερη, θυσία­

ζε τrιΥ iσφά.λε ιά τοu στ~y ιΧρετή τοu . Γι' αuτό , ι-ι' ολο ποu CEY ήταν καθόλου ψpόνψο, κρά.τησε τα. δuό κηροτ::fιγυχ γι ' &νά.μνηση, είχε πενθίσει, δτα.ν εμαθε

το θά.νατο τοu έπισκόποu Μuριήλ, ρωτοίίσε τa πα.ιδιδ\ της Σα.οόιας ποu περ­

νοuσο:ν ιiπο την πόλη γι& τl:ι Μιχαλά.κη , ζήτησε πληpοψορίε; &πό το Φα.6ε ­

ρ6λ, γιιΧ την &οερψ'ή τοu και τ& παιδιά. της κα.ί, εσωσε τη ζ ωΎ] τοσ γερο - Θερ­σαvέμη, πα.pιΧ το ψο6ερο κίνδuvο Π')U εγκυμονοίίσε ·ή πσ.ρουσία. τοσ Ία.6έρη . μz τοuς uπαιvιγμοuς τοu, Π (στεuε, α.uτο ποu π:στεu'Juν ολοι ο[ δίκαιοι καl ο[

200

δσιοι, δτι τό πριίJτο ΚΙΧθijκον, το πρGJτο χρέος δεν είνΙΧι ή μέριμνα. γι7. τόν έα.υτ6 μα.ς.

Ά.λΗ οί δυό ΙΧότές σκέψε~ς, ποu κυοερνοuσα.ν αότόν το δύστυχο &νθρω­

πο, πρώτη ψορ~ ήρθαν σέ τόσο τpομψrJ σ'Jγκρουση . 'ΓΟνοιωσε &πό τlς πρώτες

λέξεις το') 'Ια~έρη, 8τα.ν μπήκε στο γpα.ψείο τοu, μόλις ά.νάψεpε ΕΚΕίνο το

ονομΙΧ, ποu ό tδιος είχε ΚΙΧταχωνιάσει. Λuγισε δπως ή δρuς στό πλησίασμ.α

τής κατα.ιγίδα.ς, δπως ό στpΙΧ-cιώτη; την ιϊφα. τΎjς επίθεσης. Άκοuοντα.ς τον

'JΙΧοέρη, τοόρχ6τιχν ν!Χ ογεί gζω, ν!Χ -cpέξει ylχ, κα:ιχγγε!λει ο:ον έα.uτό του Κ!ΧL

νCι. γλυτώσει τό ΓιΙΧστοuρα. ά.πό τη φυλα.κ"ή, μπα. ίνοντα.ς α.•?ιτός στη θέση τοu

άθιJJοu . 'Έπειτα., σ?.ι.ν κάτι ν7. τον σuγκρά.τησε, πέρα.σε ή πρώτη δρμ"ή, γενναία

μα.ζl κι' όδυvηp~, κα.l σuλλογίστηκε: <<'Άσz , άς δοuμε! >> " όποχιJψησε ή πρώτη

εξα.ρση γε'ΙΥΙΧtοψuχία; κα.t δεiλιιχσε μπροστCι. σ' ενα.ν τέτοιο ήρωισμ6.

Βέοα.ια., ιορα.ϊο θCι. ήτα.ν να μη δείλ::-ι.ζε, ν& προχωρήσει χωρlς δισ-cΙΧγμ.ο

το δρόμο τΥjς όπέροχ'Υ)ς έζιλέωσης. π ρέ,-:ει ν !Χ δοuμε τt συντελούνταν μέσα του

κα.t γι' α.ότό θCι. ποuμε τ~ πpάγμσ.τΙΧ δπως εγινα.ν. Στ+;ν άρχή έπικρά.τ-ησε το

~νστικτο τής α.ότοσυντήρησης , ποu άvάβα.λε κά.fJε ά.πόψι.ση. 'Έπειτα. ιΧνα.σύν­

τΙΧξε τη σκέψη του κιχ( 6ρήκε την ήρφία. του, δπως ό πολφιστης ξΙΧνα.πα.ίρ ­

νει τήν πεσμένη ά.σπίδΙΧ του.

'Έτσι πέρσ.σε το δπόλοιπο της ΎιμέρΙΧς" μέσα. το•J fιτα.ν τρικυμισμένη θά.­

.ο λΜσα., έξωτερικa φαινότrι.ν· Π~Jς είχε γαλήνη. Μέτρα. σοοαρa δέν πηpε, εκτός

ά.πο τά. στοιχειώδη . 'ΌλΙΧ ήτΙΧν θολ:Χ μέσα στό μυαλό ταυ κα.l σuyzρούοντα.ν. 'Η , J.. 1

' ""'' - ' ... ' θ ' ' 'C::' τα.pΙΧχη , 1τα.ν τετοια., που οε μπορουσε να ζεχωpισει κα. α.pα. κα.μμ.ια. ιυεα.

Π ηγε, δπως σuνήθιζε, κοντ~ ""=Ο κpε66:τι της Φαντίνας κα.l πα.ρά.τεινε τΥ;ν

έπ1σκεψiι του, yιατι ετσι τοσ ύπα.γόρευε κάποια μuστικη φων"ή . 'Ήθελε νά. τη

συσ~~σει περισσότερο στι ς καλόγριες, γ ιατt &ντιμετι~πιζε καt τΥ;ν περίπτωση

ν' ά.ποuσιιiσει. Αισθανόταν &.όριστα. πwς ίσως προκόψει ά.νάγΥ.η ν& πάει στό

Άρριiς . Χωρlς ν&χει πιiρει καμμιά. &.πόψα.ση γι' α.•?ι-cb τό ταξίδι, εκα.νε τη

σκέψη πώς, ά.φοσ κανένας δέν τόν δποπτευόταν, μ.ποροσσε ν& π"ήγα.ινε σ&ν

ά.πλός παpΙΧτηρητΥ;ς ν,χ πι:ι.pιχκολοuθήσε~ άπό κeιντCι. την εξέλιξη των γεγονό­

των. ΚΕτσι, για. κιiθε &νδεχόμενο παριiyγειλε το &μάξι στο μαστpο - Σκωψλιό.

'Έψαγε μέ ορεξη . Γuρισε στο δωμάτιό το~ και 6υθίστηκε σέ σκ€ψεις.

'Αναμέτρησε τη θέση τοu και τη 6ρηκε οδυνηρή. Τόσο όδuνηρη κι' ά.νή-/Υ ' ' f! y{'Ιιι, ' I"", , , θ ., l. ,.J, , λ

κουστ'Υ), ωστε, χωρις κι ο ιοιος να. ςερει γιΙΧτι, σηκω ηκε απ"' τ. 1 ν κα.ρεκ α.

κ ιl κλείδωσε ιΧπ6 μέσα. -cην πόρτα. τοu δωματίου τοu, σπρωγμένος &.πό μι&

&νεκ3ιήγητη ψuχικη &.γωνία. Σα. νά. ψοοότα.ν κά.τι. 'Έπαιρνε μέτρα. , ετσι γι&

·~ά.θε ένδεχόμενο, προψυλα.γόταν &.πό &.όριστο &χθρό . 'Ύστερ' &πο λίγο εσοησε

το ψώς, τον πείραζε κι' αότ6. ΕΙ χε έ:νι:ι.ν ά.όριστο ψ66ο πwς μποροσσε κά.ποιος

ν& τον θεί.

Ποιός;

Άλλο!μοvο! Αότδ ποu ά.γωνιζότα.ν να κλείσει εξω, εΙχε κιόλας μπεϊ κα.t

201

στροyyυλοκα.θίσει μέσα. . Έκεϊνο ποu ~θελε ν& έμποδίσει ν& τον 6λέπει, να.

τb στρα.6ιiJσει, τον κοιτοuσε κα.τάμα.τα.. τΗτα.ν 1} ίοια. 1} συνείδησή του. Ή συνείοφ~ τοu , οηλα.οή δ θεός.

Γι& λίyσ είχε μιιΧ ψεuοαίσθφ"Ι) , τοίί φιiνψε πwι;; ε!νι-tι &.σφαλισμένοι;; μέσα.

σε κείνη τη μονα.ξιά.. Άψοu &.μπιiρωσε, νόμισε πwς εyινε &.πόρθητος έσ6ησε Ι ~ 1. Ι ' _,λ > ' I " '~6 ""' 1~ " το Αuχν"'ρι και σχημ.ατισε τ.1 ν εντuπωσ"Ι) πως εγινε α; ρατος . .!!.αν"'γινε ομ.ως

κuριος τοϋ έα.uτοϋ τσu, &.κοuμπησε το&ς &.γκώνες στο τραπέζι, στήριξε το κε­

ψά;λι στ~ χέρια. τοu κα.ί, μέσα. σε κείνι;ι το σκοτά.οι, άρχισε Υ~ σκέψτετα.ι.

- Ποσ είμαι ; Όνειρεόομα.ι; Τί μοϋ ε!πι-tν; Είναι γεγονός πιΙJς είδα τόν

'Ια.6έρη κα.t μοϋ μΟ..ησε ετσι; Ποιός ε!να.ι α.ίιτος δ Για.στοuρα.ς; 'Έχει, στ' &.­λήθεια, bι.ιοι6τητα μ.έ μ.ένα; Θεέ μ.οu! Κι' ίlσο σuλλογίζομ.ι:ι.ι πώς χθες &κ6μ.α.

~μουν τόσο ·fισυχος! Τί θιi κά.νω; Τί θ& προκύψει &.π' α.uτη την ύπόθεση;

Αίιτιi στριφογύριζαν κα.t περvοuσΙΧν μέσΙΧ &.πb το μυα.λό του, σιiν ά.λλε­

πά;λληλΙΧ κό~ια.τα.. Για να τιi σuγκρα.τήσει eσψιγγε το μέτωπό τοu με τιi οuό

τοu χέρια..

Δε μποροϋσε, γινότι:Χν &.κΙΧτόρθωτο να συγκεντρώσει τη σκέψη τοu Κι:Χί

νιi κα.τα.λήξει σ' ενα. σuμπέρα.σμα. , νά. πάρε ι μιά.ν &.πόψα.ση. Τό μόνο πο& ε6γα.ι­

νε ήταν fι ά.να.στιiτωσ"Ι) , fι ψuχικΥ) &γωνία..

Αlσθι:Χνότι:Χν το κεφάλι τοu να. Χι:Χίει. π ijγε στο παράθυρο Κι:Χί το άνοιξε

5λο. Σuννεψιά., δ οόρα.νδς χωρlς &στρα. . Γόρισε και κάθισε κοντα. στο τραπέζι.

'Έτσι πέρασε ~ πρώτ"Ι) &ρα..

Σιγ~ - σιy~ ι7.pχισε νσ. ξεκαθαρίζει, ~μuορ~ κriπως, τ~ πρriγμ.α.τα.. "Αρχι­

σε να. 6λεπει οχι το σ>jνολο της θέσης του, πα.ριΧ ενα. μ.έρο; &π' α.uτήν. Κcι.ί

πρώτα. - πρώτα. ξεκαθάρισε στ-Υ) σκέψ"Ι) του 1\τι, 1\σο κρίσιμη κι' όουνηρ-Υ) κι'

αν εrνα.ι 'ή κα.τά.στσ.ση, α•)τbς fjτα.ν κόριος, τ-ΥJν κu6ερνοuσε. Άλλά, α.uτδ &.κρι­

οώς ~ταν ποu μεγάλωνε την κα.τά.πλ ηξή του.

Σ' 1\λα. τ& προηγούμενα. χρόνια. , ενα.ς ήτα.ν δ μuστικός τοu φό6ος, α.uτός

δ έψιάλτης τον Χι:Χtιiτρεχε πιiντΙΧ. Μήν ά.κοuσει IΧUtO το ονομ.α.: Γιά.ννης 'Α­γιάννης.

Εrπcψε δτι, μιά &.πο τtς κύριες φροντίδες τοu ήταν οcuτή: ν~ κρόβετι:Χι

&.πο το•)ς &.νθρώποuς. Tou ε!χε γίνει σΙJνείδ"Ι)ση πwς &.πό τη στιγμ.Ύj πο& θ?t

πα.ροuσια.στεί α..',τό το ονομ.α., 1\,τι οημιοuργ-ησε κοcί 'ή ψυχικη γαλήνη, θ(ι ΚΙΧ­

tΙΧστρέψοντΙΧν . Καί μόνο ποu το σκεψτότι:Χν καμμιά, ψοpιΧ, ετσι σα.ν πιθα.νό -" I τ"Ι)tα, ετρφε σuγκορμος.

"Α ν κάποιος τοuλεγε στο πα.ρελθδν 1\τι, ΙΧ•)το το μ.ισοcρό ονομΙΧ θα. πα.ροu ­

σιοιζότοιν eτσι ξοιψνικά., θά. όρθονότοιν μ.προστά τοu και t.Ιχι μ.ονά.χα. ok θά τδν ψοcνέpωνε, οχι μονιiχα. δε θα. κα.τά.στρεψε τα πά.ντΙΧ, &.λλιΧ &.ντίθετα., ΙΧuτος δ

μεyά.λος κ(νοuνος, ό Γιά.ννης Άγιά.ννης, θ&μπα.ινε τΙΧψόπετpΙΧ κΙΧί · θc}. σκέπΙΧ­

ζε θα.μ.ένο πιχ τό παρελθόν, θιΧ τοσ ά.πιχντοuσε πώς αuτα. είνα.ι &Οόνα.τα., είναι

πα.ρα.ληρ'ήμΙΧτΙΧ.

202

Κι' ομως, δλα αύτά εΙχαν γίνει πραγματικότητα τώριχ, ιχύτή τή στιγμή. Το iδuνιχτο έγινε δuνιχτό. τΗτιχν θέλημιχ θεοσ τά. κιχτιχδικασμένα ονεφα νά. γίνουν πραγματικότητες.

ο·Ολο και καθαρότερα μποροuσε νά διακρίνει τή θέση του . 'Έολεπε τώριχ σοιψtστεριχ δτι βρίσκετα.ι στό χείλος της ιΧοuσσοu. Μέσα. στο σκοτά.δι ξεκαθά­ριζε ενοιν &γνωστο, ποu ~ μοίρα. τον &ρπα.ξε &ντl yι' α.ύτόν, μ.ε τη διάθεση νά. τον γκρεμίσει ά.ντt γι' α.ύτόν.

Γιά. νά. κλείσει α.ύτο τό οά.ρα.θρο, επρεπε κάποιος νά. πέσει μέσα, δ ϊδιος ~ δ άλλος . Ή &κλογή 6ρισκ6ταν στή διάθεση τή δικ·ή του. Μποροuσε ν' &.ψή ­σει τόν άλλον νά. κλείσει τό οά.ρα.θρο.

'Άνοιψε πά.λι ο ιοιστικδι. το λuχνά.ρι.

- Τί ψ60ο έχω; Για.τί κά.θομα.ι κα.l οασα.νίζω Ιiτσι το μuιχλ6 ι.v;u; Νά., ποι) τελειώνοuν δλα., σώζομα.ι . 'Έμενε μισα.νοιχτή μιά πόρτα., &.π' δπου θά

μποροuσοι ν νά. δρμήσουν ξοιψνικά. τά. περασμένrι., αuτη ή πόρτα έκλεισε μιά. γι?ι. ι ι , 'Ο 'Ι ε, , l , l λ' ' , παντα., χτιστηκε τωρα.. αοερης , οιυτο το κuνηγητικr; σκυ ι, που ψοινηκε

σά. να με δσφράνθηκε, ποu πραγμα.τικ& με δσφράνθηκε , τιJψσ. i!χα.σε δριστ ικ&

τ~ ϊχνη μ.οu · ~στρεψε τήv προσοχή τοu &.λλοu. Δ:ιχσκεΜστηκιχν ο! όποψίες του, " ι l ι ' Γ L ' Λ J. Μ' ' ι ' ' .$, ι εχει τωρα. στο χερι το ιιι.ννη 1~γιιι.ννη. σ.ψηνει πια. στην •1σuχια μου.

Μπορεί μάλιστα. νά. ψuγει κι' &π' αuτην την πόλη. Καl δλα. αuτά. γίνα.ν χωρtς έγw νά κάνω κα.μμιά. ένέργεια! Ή θεία Πρόνοια θέλησε νά τοικτοποι'ήσει

τά. πράγματσ. μ' α.ύτόν τόν τρόπο. Τί ζητιί1 εγιΙJ τώρα.; Γισ.τί ν' ά.να.κα.τεuτώ; Δέν εrvαι δικ·ή μοu 6πόθεση. Ό δικός μοu σκοπος π;;σ.γμα.τοποιήθηκε. Ή ιϊ­

σφά.λεια ποu ζ-ητοuσα &.πό τόν olιpα.vb χρόνια. τιJψα., νά. την, μοu δόθηκε . Κα.!

για.τi τό θέλησε ετσι δ θεός; 'Ίσως γι&.. να. συνεχίσω τό εργο μου , για να

κά.νω τό καλό, yιά νά. γίνω μιά. μέρα. παρά.οειη~οι, πιχρά.οειγμα. ένθα;ρρυντικ6,

μέγα. 'Αλήθεια, δε 6λέπω το λόγο ποu φο6ήθηκα. ν& μπω στο σπίτι τοi) έφημέ­

pιοu, να. τοu τ& διηγηθώ ολιχ κα.l να. τόν συμβουλευτώ. Εrναι οέοα ιο δτ~ κ' έ­κεϊνος θ& μο>Jλεγε τό ίδιο. "Ας τρα.6ήξουν λοιποv τα. πρά.γματα τδ δρόμο τοuς.

"Ας γίνει τό θέλημα. τοu θεοu.

Δεν ~χω νδr. σκεψθω &λλο γι' ιχοτη τΥjν δπόθεση. Τήν &πόψα.ση τήν πηpα. .

Μ' 1\λοι οιότά., κα.μμιιΧ χοιρ& δέν ιχtσθά.νθηκε . 'Αντlθετοι. υΟπως δέ μπο­

ρεί δ α.νθρωπος νά. εμποδίσει τη θάλα.σσα. νά. ξανα.γυρ!σει σε μιαν δ;κτή, ετσι

δέ ~~πορεί να. έμποδlσει τη σκέψη να. έπα.νέλθει σ' έ:νοι στοχα;σμ6. Τδ πρώτο,

για. το να.uτη Ηγετα.ι πα.λίρpοιιχ, το δεύτερο, για. τον ενοχο όνομάζετα.ι τ u­ψ η. Ό Θεος ξεσηκώνει την ψυχή, δπως και τον ώκεα.νό.

Μά.ταια. δ Γιά.ννης Άγιά.ννης εΤπε , δτι δεν εχει να. σκεφθεί άλλο γι&

κείνη τΥ)v 6πόθεση. ΛίγΞς μόνο στιγμες πέpα.σι:;.ν κι' άρχισε πάλι τό σκοτεινό

διάλογο, δποu 6 ιοιος μιλοϋσε κι' δ (διος aκουε, λέγοντας εκείνα. ποu Ίjθελε ν' άποσιωπήσει, &.κοuοντα.ς έκείνα; πού δέν ηθελε ν ' &.κοuσει. Πειθαρχοuσε στη

μυστικη έκείvη δύναμη ποu τοuλεγε: «Σκέψου».

203

Σκέφθrικε λοιπόν. Και πρώτα. &vαρωτ'ήθψε τί &πόφαση ~τ11ν α.ότΥ) ποu

πηpε. Άνα.γκιiστηκε ν& δμολογήσει στον έα.uτό τοu δτι, δσα. σχημά.τισε μ.έσα.

στο μuαλό τοu ήτrι.v τερατώδΎ)! Το ν' &ψήσε ι τ~ πρ~γματα. ν~ τρα.οήξοuν το δρόμο τοuς, ν' ά.φήσει ν?ι. γίνει το θέλημα. τοu θεοu, ήταν φριχτό. Ν?ι. μείνει

~τσι &.ορα.νης χωplς ν~ &μποδίσει ν~ πpα.γματοποιηθεί ή ιδιοτροπία της μοί­

ρας κα.ί, μά.λιστα, νά τ+ιv εuκολύνει με τη σιωπή τοu, ήταν -J?: ν~ τrtκανε δλα!

ήτrχν δ εσχα.τος οα.θμος uποκρισία.ς. ΤΗτα.ν εγκλrιμα ά.νόσιο. χαμερπές, 6οε­λuρό, κα.τά.ψτuστο.

Για. πρώτη φορά., uστερ11 &πό όχτω χρόνια , δ δόστυχος α.ότός &νθρωπος,

α.!σθά.νθrικε τήν πικρή γεύση μια.ς κακijς σκέψης, μια.ς &.νάξιας πρά.ξrις. 'Έ­

ψτuσε μέ ά:ηδία..

Έξα.κολοuθησε ν~ έξετά.ζει τόν έαuτό τοu . ΤΟν ρώτησε τί έννοοuσε οταν ε[πε, « δ δικ6ς μοu σκοπος πρα.γματοποι'ΙJθΥJκε! "· Παραοεχότιχν οτι πριχγμ.ατικά. ή ζωή τοu εfχε ενα σκοπό. Άλλα. ποιόν; Να. κρύψει τ/5νομά. τοu; Να. πα.ρα­

πλσ.νήσει την ά.στu ·;ομίιχ; Γιά. τόσο μικρο καl τιποτένιο πρ&γμ11 ~κανε δσιχ

!::κrχνε μέχρι τώρα.; Δεν είχε κανέναν ~λλο σκοπό , πραγματικ:Χ μεγά.λο κι' &λrι­

θινό ; Νιχί, είχε. Νά. σώσει όχι τb έγώ τοu , &.λλ& την ψuχή τοu. Ν& γίνει πά.λι

καλός , τίμιος κα.ί Gίκαιος . Δεν ήτrι.ν αότό, προ παντος αότό, 8,τι σκεφτόταν

πά.ντrχ; ΑοτΥ; τΥjν έvτολΥj δεν πijρε &πο τον έπίσκοπο; Είπε πώς οα. κλείσει

την πόρτα. στο παρελθόν τοu. 'Αλλά., ~tσι δεν τ'fιν εκλεινε, ά.ντίθετα. τήν ά.νοιγε

πά.λι, κά.νοντας επονείδιστη ποά.ξη. Γινόταν πά.λι κλέφτrις, και μά.λιστα. σι­

χα.μερος κλέφτης, γιrχτί !::κλεβε την ίίπαρξη, τή ζωή, τή θέσrι κά.τω &πό τον

Ύjλιο, &λλοu ά.νθρώποιι . Γινόταν φον ιά.ς. Έθαvά.τωνε ijθικά. ltvα οuστuχισμ~νον

rtνθpωπο, παρα.δίνοντά.ς τον στο φριχτό έκείνο ζωντιχvό θά.νrχτο, ποu όνομά.ζε­

τα.ι κά.τεργο.

'Αντίθετα, α.ν παραδινόταν, αν έσωζε α.ότο τον ά.νθρωπο, γιά. τον δποίο

ή έξοuσία είχε πέσει σε τόσο όλέθpια πλά.νη , α.ν ξανά.πα.φνε τονομά. τοu κα.ί

γινόταν, &πο κα.θήκον, δ κα.τά.οικος Γιά.ννης Άγιά.ννης, τότε &ληθινά θά δλο­

κλήρωνε τήν &νά.στα.σή τοu καί θα.κλεινε για. πά.ντα τήν κόλα.σ'Υ), &π' δποu

eiyfjκε κ' ένι7J φetινομ.ενικ&. θ~ ξetν.Χμ.πetινε σ' α.uτήv, στήν πρα.γματικότητrχ θ&.

εfχε δραπετεύσει δριστικα. &πο τήν κόλαση . Αuτο ε πρεπε να. κά.νει! αν δεν

εκαν< α.uτό, δεν είχε κά.νει τίποτε ! Ή ζω~ τοu ολrι eα. fιτσ.ν ά.χρrιστrι· μά.ταt'Ι)

δλη 1ι μετάνοια. τοu.

Α1σθα.νότα.ν τον επίσκοπο εκεί κοντά. τοu, παρόντα. Περισσότερο μά.λιστα πrχρόντα , γιατί ήτrχν πεθαμένος. Tou φιχινόταν πώς τον κοίταζε κα.τά.ματα. .

~ Οτι &πb ow ·"ιχί πέρα. δ οήμ.α.pχος Μιχγοα.ληνΎjς μ' ολες τlς !Ζρετές τοu, θ~

τοu φα.ιvότα.ν &παίσιος , κι' οτι δ δεσμώτης τοu κά.τεργοu Γιά.ννrις Άγιά.ννψ,

θ~ στεκόταν μ.προστσ. τοu ά.γνος κι' ιiξιοθιχύμιχστος, πως οι άνθρωποι εολεπαν

το προσωπείο τοu, δ &πίσκοπσς ομως εολεπε το πρόσωπό τοu, οί ά.νθpωποι

6λέπαν τη ζω~ τοu , δ έπίσκοπος έβλεπε τη σu~είδησ~ τοu. Είχε χρέος λοιπον

204

να π:iει στό Άρρ&ς, να σι~σει τόν κατσισκεuασμένο Γι&ννrι Άγι&ννrι, καταγ­

yέλοντας τον &λrιθινό. Μεγάλη θuσία., σπα.ρα.χτικ~ νίκη, θα.νά.σιμο το πή­δημα. τΗ ταν ά.νάγκη να. γίνει έτσι. Όδuνηρό πεπρωμένο! Δε μποροϋσε ν' &­yιά.σzι στα. μά.τια τοu θεοu, ά.ν δεν &.τψαζ6τιχν στ& μά.τιιχ τιίJν &.νθρώπων .

-ΥΕστω λοιπόν, δ.ς πιω το πικρό ποτήρι, ιΧς κάνω το χρέος μοu, άς σω­θεί αότος δ &νθρωπος.

Π ήρε τιΧ 6ι6λία τοu, τιΧ έζέτασε και τα. τακτοποίησε . Πέταξε στη φωτια.

ενα ψrkκελλο με χρεώγρα.ψα. , ποlι τοσ τ& δψειλα.ν φτωχοί μικρέμποροι. 'Έγρα­

ψε μιά. έπιστολή, τ~ν lκλεισε κ' eyραψε τ~ σύσταση: « Π ρ ό ς τ ό ν κ.

Λ α. φ ί τ, τ p α π ε ζ ί τ η ν, ε ι ς Π α p ι σ ί ο 'J ς» .

'Έβγαλε μέσ' &.πο ενα. γρα::pεϊο εvα χιχρτοψόλακα, μέ χαρτονομίσματα καl

τό Οιαοατήριl'), μέ τΟ όποίο ΧΕίΥΟ τόy rδιο χρόνο είχε Πά.ει νά. ψ'Υ)φίσει στις

6οuλεuτικές έκλοyές. Άκοuμπησε ,σ χα.ρτοφuλcι.κcι. πά.νω στο τραπέζι, έβαλε

την &πιστολη στην τσέπη κι' &ρχισε πrΧλι ν&. περπα.τ!Χ..

'Έκανε δλες αuτές τlς μικροδουλειές, μέ δψος τ6σο 6αθει& σuλλογισμένο,

ποu iiv τον ε6λεπε κιχνεις δέ χρειcι.ζό:αν να. κοupcι.στεί για. νιΧ κα.ταλά.6ει τl

γινόταν μέσα τοu. Κάποu κrkπou ά;ρyοσcΗεuαν τά. χείλη τοu, κάρψωνε τά. μά­

τια τοu σ' εvα κομμάτι τοιJ τοίχοu, σά. νά6λεπε έκεί κά.τι, πού ήθελε νά. τό

σuμ6οuλευτεί, ~ νιΧ το ξεκαθαρίσει. Μ' δλον έκεϊνο τον κυκεώνα των σκέψε­

ων, μέσα &.πό κείνο το σκοτά.οι κιχτά.ψερε ν& ξεχωρίσει πιο κcι.θα.ρ&: τlς σκέ­

ψεις τοu, α.οτές ποu ~ταν ό διπλος νόμος τijς ζωij; τοu· νιΧ κρuψει τονομά. του,

καl νά. έξα.yνίσει τήν ψυχή του. 'Έ6λεπε κιόλας τη διαψορά. ποlι όπά.ρχει &.­νrkμεσά. τοuς. υ Ο τι i) μια. ήταν ά.ναyκα.ία καλή, ~ &.λλη ήτα. ν δuνατό νιΧ έξε­

λιχθΞί σέ κακΥj. Ή μια. ήτα.ν &.ψοσίωση , αοταπάpνηση, 'ή &λλη ψιλαuτία, &.­τομικότητα . Ή μιά. όπαγόρεuε «Τον πλησίον σοu», -ή &λλη «Τόν έα.ωτό σοu».

'Ότι ή μιιΧ έρχότα.ν ά.πο τό φii>ς, ή άλλη ά.πο το σκοτάδι.

Παλεuαν αότές ο[ δuό σκέψεις, τίς εολεπε νιΧ συγκροuοντα.ι καt νά με·

γαλιί>νουν στη ψα.vτα.σία του, vα γίνονται πελώριες, ~ μι&: ϊδια θεά., ~ &.λλη

γίγας . τeιν lπιανε τρόμος καl ψοοόταν μ~ κατα6ληθεί, αισθανόταν δμως δτι

τόν καταχτ~ 'ή καλ Ύι !δέα.

ΤΗρθε στιγμή, πού προσπαθοΟσε YOt πείσει τον έαuτό τ<ιυ, 5τι πολu τρα.­

yικοποιΕί ή ψαντα.σία του τ~ δειΥΥ) θέση τοu Για.στούρα. Πwς 'Όέν ~ταν και

τόσο ά.ξιολUπητος κα.ί , δπωσδήποτε εκλει~ε. Δεν τό κα.τάψερε κι' &.πάντησε δ

ϊδιος στή σκέψη του. Καl ~Υ πpαyματικα. εκλεψε μijλα, ποιά. μπορεί να είναι

-ή καταδίκη του; ενας μήνα.ς φυλά.κισ'Υj. Πόσο μεγά.λ'Υj &πόστασ'Υj χωρίζει αuτη

-:ήν ποινΥ) ά.πο το κά.τερyο. Κ' επειτα μπορεί καl να. μην &.ποδειχτεί ή κλοπή.

Ό Γιά.ννης 'Αyιά.ννης 6οιραίνει στlς πλά.τες του. Δε χρειάζονται ά.ποδείξεις

γι& τΥjν ένοχή του, ψτά.νει πού είναι πρώην κα.τά.δικος. Άψοu ε!να.ι ~νθρωπος

τοσ Υ.α.τέpγου, ε!ναι ενοχος, εκλεψε.

Σ' &λλη στιγμfι, εκανε tY) σκέψ'Υ) πώς, άν παρουσιαζόταν μόνος του, άν

205

πα.ριiδινε δ ίδιος τον έα.uτό τοu, ίσως οί δικαστές να λιiοα.ινα.ν όπ' οψη τοuς

τήν rιρωική πριiξη, κα.θwς κα.ί την εντψη ζωη κα.ί τίς εόεργεσίες ποu εκιχνε

στον τόπο, στα τελεuτιχίιχ έcρτα χρόνια κιχί να τον ~θωώνιχν. ΆλλΓJ. f) έλπί­

διχ ιχότΥ) εσοησε ιiμέσως, τοσ ήρθε στο μuα.λο ή κλοπη τοσ Sίψρα.γκοu τοσ μι­

κροσ Μιχα.λά.κη, ποu τον εκανε uπ6τροπο κα.ί σύμφωνα με το νόμο, επρεπε

νιΖ κα.τα.δικα.στεί [σό6ια..

'ΆψΎ)σε λοιπόν κα.τα μέρος κά.θε τέτοια. πλά.νΎ), ιiπομα.κρινότα.ν tiπo τή

γη κα.ί ζητοσσε ιiλλοσ την πα.ρηγοριιΖ κα.t τη Ούνα.μη. Εlπε πwς θ& κά.νει

τό χρέος τοu κα.ί, μά.λιστα. δτι οέ θιΖ ήταν δuστuχέστερος άν το εκα.νε.

ΤΩρες δλόκλΎ)ρες τόν 6α.σιiνιζα.ν οί θλι6ερές α.ότές σκέψεις. Δέν εχα.σε

τό θιiρρος τοu, ιiλλιΧ δ νοuς τοu &.πόκα.με. "Αρχισε νά. τρέχει σέ &λλοc πρά.γμα.­

τοc !σχετα.. τ σ. μψίγγια. τοu χτuποσσα.ν δuνα.τά.. π Ύ)γα.ινοzρχότιχν συνέχεια..

Πρώτα. ά.κοuσε τό ρολόι της έκκλφίας καί uστερα. τοσ δημα.ρχείοu. Μέτρησε

τοuς δώδεκα. χτίιποuς τών δύο ρολογιών κοcί πρόσεξε τη δια.ψορα των ήχων.

Θuμ.ήθrικε τότε πώς, λίγες μέρες πρίν, είχε δεί σ' έ'να. σιδερά.δικο μια. πα.λιιΧ.

κιχμπά.νιχ γιtΧ πούλημα, στήν δποίιχ είχε οιιχ6ά.σει τδνομ.α.: «'Αντώνιος Άλ­μπέν ά.πο το Ρομα.ιν6όλ».

Α!σθά.νθΎ)Κε φσχος. "Ανα.ψε φωτιά. Οuτε σκέψτ'Υ)κε να κλείσει τό πιχρά.­θuρο. ~Εμεινε πά.λι ιiφηρημένος, προσπα.θοuaε Υ~ θuμηθετ τι σuλλογιζότα.ν,

πρtν χτuπήσοuν μεσά.νuχτα..

«'Ά, νιχί! εΙ χα πά.ρει τήν ά.πόψιχση να. πιχpοuσιιχστώ στό δικα.στήριο».

:ΕιχψνικιΧ. θuμήθηκε τη Φα.ντίνα..

- Πρα.γμ.α.τικά, τί θα γίνει α.ότη ή δuστuχισμέν'Υj γuνιχίκα.; τί θ(ι. γίνει

δτιχν εγω πιχρα.δοθώ;

Ή θύμηση της Φιχντίνα.ς, τοucρερε μι& ά.νιχτα.ρα.χή. Tou cρά.νηκε δτι δλιχ

τά. προ1)γοόμενα. &.να.τρέποντα.ν, δλα. μέσα. τοu γίνοντα.ν ιiλλοιώτικα..

- 'Ώς τώριχ , είπε, σκέψτ'Υ)κα. τον έιχuτό μοu, ε!να.ι ομως κι' &λλοι ποu

πρέπει νά. σκεφτώ. Πρώτη ιiπ' ολες τίς ~yιοσίινες είναι νά. μ.ερψνοuμε γι~

τον πλησίον μα.ς. Πολu καλά.· έγιl> φuλα.κίζομα.ι, έξα.φα.νίζομα.ι, λ:ησμονιέμα.ι.

~Ε, uστερα.; Τί πρόκειτα.ι ν~ σuμ6εϊ ϋστερα; 'Ο άνθρωπος έκετνος 6γα.lνει

!Χπο τη ψuλα.κή, σώζεται, μένει λεότερος δ Για.στούρα.ς, μπα.ίνω εγω στό κά.­

τeργα. 'Εδώ δμως iχομ.ε μια. περωχή, μιά. πολιτεία., εργοστά.σια., 6ιομηχα.νία., έργά.τες, ά.νδρες, γuνα.ίκες, γέροuς μ' εγγόνια, τόσοuς ψτωχούς. ~ολα. α.uτα

1 1l "' , ~· "λ ' I .,, ζ ,], "Ο 'ζ " ζ, ' I ειναι ι:cpγα. ιιικα μ.οu . ..... ο α. αuτα. οινω ω.1 • ποu κα.πνι ει ενιχ τ α.κι, εγω

εοα.λα. τιΧ ξόλα. στη φωτιιi, χιiρη σέ μέvα. μπήκε το κρέα.ς στο τσοuκά.λι, eψε­

ρα τη 6ελτίωσ'Υ) της ζωής, την κuκλοψορία. τών χρημ.ιiτων, την πίστωση. "Ε­

οωσα. ζωντιΧνιιχ στόν τόπο, εκα.να. τήν περιοχή να. εόΎJμερεϊ. Πρίν aπό μένα.

δεν uπi'jρχε τίποτε. "'Αν λείψω &π' α.ότό τόν τόπο, θιΧ λείψει τα.uτόχρονα. κι' ή

ψuχή. Τώρα δλα. &κμιiζοuν, τ6τε δλα. θα μ.αρα.ζώσοuν, θά. vεκρωθοσv ... Κι' α.u­

τη 1ι οuστuχισμέν'Υ) γuvα.ίκα., ποu ύπόφερε τόσα., ποu eχει τόση tipετij στό πέ-

206

σιμό της κα.ί, ποu χωρlς να. τό θέλω, εγινα. ή ~ιτία. της σuμφορ:Χς της! Κα.ι

το π~ιδί της, ποu 1JΠοσχέθηκα. πώς θa πιΧω να. της το φέρω! Δε χρωστώ τί­

ποτε &ρα.γε σ' α.uτΎ)ν τη δυστυχισμένη για. το κα.κο ποu τής έγινε εξ α.1τία.ς

μοu; "Αν έξα.φα.νιστώ τί θα. γίνει; Ή μ'Υ)τέρα. πεθα.ίνει, τό πα.ιδl μένει &προ­στά.τευτο. Νά., οι συνιtπειες, σ.ν πά.ω νΙΧ κα.τα.γγείλω τον έα.υτό μου. "Αν δεν

τό κά.νω α.uτό; α. ν δέv πα.ρα.δοθώ;

'Έμεινε πά.λι τα.λα.ντεuόμενος, α.ίσθά.νθ'Υ)Κε ρίγος. Q[ σκέψεις εyινα.ν πά. λι οα.σα.νιστικές, συνέχισε τοuς συλλογισμούς τοu.

Είνα.ι yεyovoς δτι δ &vθρωπος &κείνος θat πάει στο κά.τερyο. Αδτο ε!να.ι

&να.ντ~ρρψο. 'Αλλά., όπωσδ~ποτε έκλεψε α.uτός ό άνθρωπος. "Άλλωστε κινδυ­

νεύει Ι::να.ς, ποtι κα.θώς φα.ίνετσ..ι δεν εχει καλ κα.μμια. χρησιμότητα.. "Αν δμως

μείνω &yώ σ' α.δτον τόν τόπο, συνεχίζω το έργο μου. Μέσα. σε δέκα. χρόνια.

θa ε χω δέκα. έκα.τομμόρισ... Θa Ε:χω! Θα. εΙ να. ι σκορπισμένα. στον τόπο, για. τι

δ,τι κά.νω, δεν το κά.νω γιΙΧ τον έα.uτό μου. Ή προκοπή δλοu τοσ τόποu θά.

προχωρεί κα.t θ' ιχuξά.νει, οι οιομηχα.νίες θ' &.νθίζουν, τa έργοστά.σια. θά. συνε­

χίσουν να. πολλα.πλα.σιά.ζοντα.ι, ο[ οικογένειες, έκα.τό, χίλιες οικογένειες θ(ι.

εuημ.εροGν, κι' δ πλ ηθυσμος τοG τόπου θ' α.όξά.νει κι' α.uτός. Νέα. χωριά. χτί­

ζονται &κεί ποu πρώτα. ~τα.ν &ρημιά.. Ή φτώχεια. έζα.φα.νίζετα.ι κα.ι μα.ζί μ'

α.uτήν έξα.φα.νίζοντα.ι μόρια. κα.κά: ή δια.φθορά., ή κα.κοijθεια., 'ή κλοπij, δ φό­

νος, ή πορνεία. κι' &λλες κιχκίες. Καλ ή δυστυχισμένη μά.να. μεγα.λώνει το πα.ι­

δί της. Κα.t νά.! ενα:ς τόπος ποu δέν uπά.ρχοuν πεινασμένοι, ενα.ς τόπος τίμιος.

Μοσ φα.ίνετα.ι πιbς κά.νω εγκλημα. νά. πά.ω νά. πα.ρα.δοθώ. Αuτο δέν ε!να.ι κά.τι I - I ' >6' ' ό ό χ 'ζ 'ψ ' I που μπορει να. γινει α.uοι;σα.νιστα., τ σο πρ χειρΙΧ. ρεια. ετοι;ι σκε η, πρεπει να.

μελετηθεί προσεχτικ& τό πράγμα.. Πως! έπειδή θέλω ν& φα.νώ γεννα.ίος κα.l

μέγα.;, νά. ικα.νοποιijσω τόν έαuτό μου, ν& κλείσω τα. μά.τια. σ' δλα. τ&λλα.; Au­τa γίνοντα.ι στ& μελοδρά.μα.τα. . ΝιΧ χαθεί Ι::να.ς δλόκληρος τόπος έξα.ιτία.ς μου.

Κα.ί γιατί; Για. να. σώσω ιiπο το κά.τεργο ε να. ν &νθρωπο, ά.πb μιιΧ όπερβολικij

τψωρία., ποu μπορεί va μην ε!να.ι κα.t &δικη. Ποιόν; μijπως γνωρίζω κιόλας;

ΕΙνο:ι πά.ντως κλέφτ'Υ)ς κα.ί, δπωσδijποτε, &σijμαvτος, ίσως μrιδα.ι.ιινός. Κα.t γι'

α.ότον τbν σ.νθρωπο νά. χοιθετ μια. δυστυχισμένη γuνα.ίκοι, τόσο &.ξιολόπητη! Να.

μείνει στοlις δρόμους ενα. μικρο οοισα.νισμέvο κοριτσάκι, &.δέσποτο σά. σκυλί. "Α!

α.uτο δε μπορεί, δεν πρέπει νιΧ γίνει. Αuτό είνα.ι &πα.ίσιο. Na μή δεί α.uτή 'ή

μά.να. το πα.ιδί της! κι' α.ότο το πα.ιοψένο κοριτσάκι να. μ ή γνωρίσει τη μη­

τέρα. του! Κα.ί δλα. α.uτά., νa θυσια.στοuν τόσοι &νθρωποι, οι κάτοικοι ένος τό­

ποu, μητέρες, πα.ιοιά., για. Ιiνα.ν &νθρωπο , ποu ϊσως στην κόλαση τοσ κά.τιψ­

γου, νά. μήν ε!να.ι δuστυχέστερος &.πο τήν κόλιχση ποu τον ε!χε κα.τα.δικά.σει

ή κοινωνία. wς τώρα. Βέ6α.ια. θ&χω μιιΧ μέρα τuψεις στή σuνείδησij μοu · εστω,

εΙν.α.ι προτιμότερο. υΟτα.ν θά α.1σθά.νομα.ι δτ ι γι&: τb κα.λb τοu πλφίον μοu προ­

τίμησιχ v&χω τύψεις σ' δλη μόυ τή ζωij, να. uποφέρω μ6νος, &.ντi νb. uποφέροuν

τόσοι :Χλλοι , θιΧ νοιώθω κά.ποια. &.να.κοίιφιση. Γιατt τί άλλο μπορεί νιΖ είνα. ι ή

207

ιipετij κσλ rι α.ότα.πιiρνηση, &.πό τό να. προτψ:ήσει κα.νε!ς να. ίιποψέρει μόνος,

για. να. μ-fιν ίιποψέpουν οί πολλοί;

Σηκώθηκε κι' ιiρχισε πά.λ ι να. περπα.τa . Αοτη τ-Υj ψοριΧ τοu ψά.νηκε π<hς

ενοιωσε ΚrΖΠQιΙΧ ά:νΙΧΚΟUψ ιση .

QΟπως τ~ δια.μά.ντια. 6ρίσκοντιχι στ~ σκοτεινα. εγκα.τιχ τής γής, ετσι κα.!

οί ά.):ήθε ιε ς 6ρίσκοντιχι στα. 6ά.θη τής σΥ.έψης. Τοο ψά.νηκε λοιπον πώς κιχτέ­

οηκε στχ οά.θη ιχuτιΧ ι:οu νοu, κι' &.cpou Εψα.ξε πολlι μέσα. στο πυκνό σκοτά.δι,

βρήκε τέλος ενα. ιiπ' αi}τ~ τ7.. δια.μά.ντια., ποu τό κρα.τοuσε στα. χέρια. του κα.ι

το κοίταζε θα.μποψένος.

- Να.ί , Ελεγε μέσα του, αοτο είνα.ι. Τώρα. είμα.ι στο σωστό ·δρόμο, μέσα.

στ-fιν &λήθεια.. Αοτό είνα.ι ι:ο χρέος μου . θ ' &.ψήσω τ-fιν όπόθεση να. τρα.οήξει

το δρόμο τrις . Αότο συμψέρει προ πα.ντός στοuς &λλους, οχι σέ μένα.. Auτb εΙ­

να.ι το γεν ικό συμψέρο κα.l 15χι τ6 ά.τομικό μου. Ε!μα.ι Μα.γδα.ληνής, ιιένω Μα.­

γοιχληνής. Q Οποιος είναι Γιά.ννης Άγιά.ννης, ά.ς πληρώσει.

Στά.θηκε μπρος στο μικρο κα.θpέψτη, ποu κρεμότιχν πά.νω &πb τό τζά.κι

κα.t είδε μέσα. σ' α.uτόν το πρόσωπό του.

-Δόξα. τώ Θεώ! είπε, πήρα μιά. &πόψα.ση, ήσόχα.σα.! Αότ-fιν τη στιγμi}

είμα.ι &λλος &νθρωπος , νοιώθω πολu δια.ψορετ ικά..

Περπά.τησε &.κ6ι.ιη λίγο, επειτα σταμάτησε πά.λι ξα.ψνικά..

-Τώρα., είπε , &.ψοu ή ά.πό:ρα.ση πά.pθηκε, &μπpός! Δέ χρειά.ζετα.ι δι­

στα.γμ.ός μπροστά. στtς συνέπειές της . Ύπά.ρχουν &.κόμη δεσμοί , ποu μέ δένουν

μέ το Γιά.ννη Άγιά.ννη. Πρέπει α.uτο ι)ς τοuς δεσμοlις νά. τοuς κόψω. Σ' α.οτο

έδώ το δωμάτιο 6pίσκοντιχι πρά.γμΙΧτα. ποu είνα.ι δυνα.το ν& μ' ένοχοποιήσοuν.

Βέ6α.ιιχ, ε!να.ι 6ου6ιi, &λλά. μποροuν να. πα.ροuσια.στοον σα. μά.ρτυρες. QΟλα. α.ό­

τα. είνα.ι σωστό να. τα. έξα.ψανίσω.

'Έψα.ξε τίς τσέπες τοu, ε6γα.λε ενα. πορτοφόλι, το άνοιξε κα.ί πήρε &.π' α.u­

το ενα. κλε ιδί, έ:6α.λε το κλειδί σε μια. κλειδαριά., ποu μόλις δια.κpινότα.ν ιiνά.·

μεσιχ στα. μουντα. χρώμα.τα. τής ταπετσαρίας, ποu κά.λυπτε τον το'ίχο κι' &νοι­

ξε μι& κρuπτη.

Έκεϊ ι.ι.έσα. είχε: Κ01. ρέλια.· [να. πσιλιο πα.ντελόνι, ε να. ν πα. λ ιό δοοιπορικb

σά.κκο, μιά. μπλέ, ιiπδ μπα.μπα.κερο πα.νι , μπλ'?uζα., ενα. χοντρό pα.οδl μέ κόμ­

πους, στlς δυο άκρες ε!χε σίδερο . 'Όσοι εΙχα.ν δεί τό Γιά.ννη Άγιά.ννη 5τα.ν

πέρ~σε ιiπο την πόλη Δ .. . τόν Όχτ<Μpη τοΟ 1915, εuκολα. θ' &.να.γνώpιζα.ν

ολον οιοτο τον ιΧθλιο ίμα.τισμό.

Τά κpά.τησε κα.t τά. διιχτήρησε, μα.ζl μέ τ' ιiσημένια κηροπήγια, γι& νδl

θυμα.τα.ι την &.ψετηp ία. τής ζωής του . Άλλά., ένώ τα. ροuχα. τοΟ κα.τέργου τά.

!κρυοε , τοuς δυό φωστήρες τοο επισκόπου, τοuς e:Ιχε π.:Χνω στο τζά.κι να. ψα.ί­

νοντα.ι.

'Έρριξε μι ά. μα.τιιΧ στΥJν πόρτα. , σά. νά ψοβότα.ν μην &.νοίξει, μ' δλο ποu

ήτα.ν κλειδωμένη , έπειτα. ι:Χρπα.ξε: μέ μι~ς δλα., δσα. Ύjτα.ν μέσα. στήν κpuπτη

208

&κείνη, κουρέλια., ρα.οδί , σά.κκο κα.ί, χωρίς νCι. κοιτά.ξει κα.θόλου τCι. πρά.γμα.τα.

ποu τόσα. χρόνια. κα.l μέ τόσους κινοuνους φόλα.γε μέ θρησκευτική εόλά.6εια.,

τ~ρριξε 8λα. μα.ζt στή φωτιιΧ.

Ξα.νά.κλεισε τήν κρύπτη κα.ί, &ν κα.ί &.νώ:ρελα., &φοu &.πό δω κα.ί μπρος

θ&μενε ά.οει11.ν~, [σπρωξε μι!Χ ντουλιiπ11. κ11.ί τήν κάλυψε.

Σέ λίγες στιγμές δλόκληpο το οωμιΧτιο κιχt δ &πέΥΙ1.Υτι τοίχος ψωτίστη­

κα.ν &πό τή φλόγα. τijς φωτι<Χς ποίι ζωήρευε κα.l σπι0ο6ολοϋσε . uΟλα. μα.ζt πα.­

pα.νά.λωμα. τijς φωτι~ς. Τό ρα.6δt μέ τοuς κόμπους ετριζε κα.t πετοuσε σπί&ες

ώς τή μέση τοϋ οωμα.τίου.

'Ότα.ν &.ρπα.ξε φωτιιΧ δ σά.κκος μ' δ,τι &θλια. κουρέλια. είχε μέσα., κό­

λισε μέσα. στή φωτια. ενα. πριϊγμα. γυα.λιστερό, ενα. ά.σ'Υ)μένιο νόμισμα., το δί­

φρα.γκο, χωρίς ιiμψιοολία., ποίι είχε πά.ρει ιiπο το ΠΙ1.ιοί τijς Σα.6όι11.ς.

Άλλα. δ Γιά.ννης ',Αγιά.ννης οέν ερριχνε το μιΧτι του κα.τιΧ τή φωτιά.,

έξα.κολουθοuσε να. περπα.τ~ πέρα. δώθε, δτα.ν, ξα.φνικά., τα. μά.τια. του κα.ρψώ­

θηκα.ν στCι. ουό &.σημένια. κηροπήγια. ... -'Ακόμη κι' α.ότά.! πρέπει νCι. τιΖ θuσιά.σω! Γισιτί δ Γιά.ννης Άγιά.ννη~

6pίσκετ11.ι κα.l μέσα. σ' α.uτά.. 'Ανά.γκ'Υ) κι' α.uτα. να. έξα.φα.νιστοuν!

Π ijpε τα. δυο κηροπ~για., εσκυψε στή φωτιιΧ μέ σκοπό νιΧ τιΧ p!ξει κι'

α.uτα. μέσα., να. λυώσουν, νιΧ γίνουν ενα.ς οώλος ά.σημι κ' ετσι νά. μή γνωρίζον­

τα.ι . Άνα.σκά._λεψε τij φωτια. μέ το ενα. &.π' α.uτά.. υΕνα. λεπτό ά.κόμΎJ κα.t θa

τ&ρριχνε μέσα.. ΆλλΓ;.. έκείνη τή στιγμ.ή ποtι §τοιμα.ζότα.ν νιΧ τΓJ.. ρίξει στη

φωτιά., τοu φά.νηκε πwς &κουσε μέσα. του κά.ποια. φωνή:

- Γιά.ννη ΆγιιΧννη! Γιά.ννη Άγιά.vνη!

Σηκώθηκιχν οι τρίχες τοu κεφα.λιοu του, πήρε μια. οψη &.vθρώπου ποίι

&κουσε κάτι τρομερό, συγκλονιστικό .

- Να.ί, συνέχισε ~ φωνή , κά.νε τij δουλειά. σου, δλοκλήpωσε το εpγο

σου! Λuώσε κα.ί τιΧ κηροπήγια.! έξα.ψά.νισέ τα. 8λ11., κάθε ένθuμιο, ξέχα.σε κα.ί τον έπίσκοπο! Λησμόνησέ τα. δλιχ. Άφιiνισε κα.l κεϊνον τον &νθρωπο, το Για.­

στοόρα.. uΕνα.ς δυστυχισμένος &νθρωπος , ποίι δέ γνωρίζει τί τοu ζ'Υ)τοuν, ενα.ς

&νθρωπος ποu οέν εκιχνε κιχνένσι rσως κιχκό, ΠΟU δλη τή σuμφορα. τοϋ τήν

φόρτωσε τονομά. σου , ενα.ς φτωχος γέρος, ποίι πά.νω του 6α.ρόνει το δικό σου

Ι.Ιvομα. σά.v εγκλ'Υ)μα., θα. κα.τα.δικα.στεt κα.ί θά. τελε ιώσει τή ζω~ του στή ντρο­

πη κα.l τά. 6α.σα.νιστήpια.! '·Εσίι μείνέ εντιμος άνθρωπος. Μείνε ά.ξ ιότιμος κό­ρtος δήμα.ρχος νά σοϊί κά.νουν τιμές. Πλούτιζε την πόλη, δίνε 6οήθεια. στοίις

φτωχοuς; φρόντιζε γιά. τα. όpφα.νά, ζήσε εuτυχισμένος , ένά.ρετος κα.l μ' έπα.ί­

νους . Κα.ί στο μετα.ξό, ενω εσίι θCι. ορίσκεσα.ι λεότερος στή χα.ριΧ κα.ί στο φως,

κιiποιος &λλος θά. φορεί τήν κόκκινη κα.ζά.κα. σου κα.l θCι. σηκώνει, 6α.ρίι σα.

λ •e ' ~ , • ' θ' • • ' 1. ~ ~ • μο uοι, στοuς. ωμ.οuς τοu τονομσι σοu κιχι ιχ σερνει μεσιχ στο κ"'τεργο τ.ι ι.ιικη

σου ά.λυσίοα.. Κα.λιΧ τιχκτοποιήθηκα.ν τα. πρά.γμα.τα.! Πώς; Άλλοίμονο σέ σένσι ,

&θλι;;!

209

'Έτρεχε δ [δρώτιχς ά.π~ το i1έτωπό του. Ε!χε στυλώσει τ~ μ«τι~ του πά.­

νω στ~ κηροπήγι~ κ~t κοιτοίίσε σ~ χ~μένο~. Ή φωνη 8έ στ~μ~τοΟσε, 1j έν-

86μυχη ψων~ συνέχιζε:

- Γιά.ννrι Ά yιά.ννrι! πολλές φωνές yόρω σου θά. κάνουν μεγά.λο θόρυ6ο, θ~ σ' tπεuψ'Υ)μοuν κιχι θα. σ' εuλογοσν. Μια. μονά.χ~, ποu κα.νένιχς οέ θ~ τήν

ιiκοόσει, θ~ σέ κ~τα.ριέτα.ι μέσ' στό σκοτιiοι. 'Όμως γνώριζε, έπονε(οιστε, γνώ­

ριζε οτ~ δλες έκείνες οί εuλογίες, πριν φτά.σοuν στον οόριχνό θ~ πέφτοuν πά.λι κιΧτω, μόνο 1j κιχτά.ρα. θ' ιiνε6α.ίνει κ~ι θ~ ψτά.νει &~ τό θε6!

Ή φωνή α.ύτή, ποu στi)ν &ρχή ~τcχν &.δόνα.τrι, κcχθώ~ 6yijκε ά.πο τα. 6ά.θη

τi'jς συνείδησής του, εγινε 6ιχθμιιχίιχ 6ροντερή, τόσο ψο6ερή, ώστε τώρα. τi)ν · &κοuε μέσα. στ' α.ύτιά. του. Τοϋ ψcχινότα.ν πώς 6γΥ)κε rlπo μέσα. τοu κα.t τοϋ

μιλοuσε ιiπο ~ξω. Τόσο κα.θα.ρά. νόμισε πώς άκοuσε τίς τελεuτιχίες λέξεις, ποu

γύρισε Κα.ί. κοίτcχξε μέσα. στο δωμιiτιο. - Ποιός είνιχι; ρώτησε μέ ουνα.τή ψωνή, σ~ν πα.ρά.ψρονα.ς.

Γέλ~σε σά.ν ~λ!θιος.

- Τί ιiνόητος είμαι! Π ο ιός θα. ε!να.ι μέσα. στο οωμ«τιό μοu; "Οτι κά.ποιος 6ρισκότ~ν έκεί μέσ~ ~τ~ν 6έ6~ιο, &λλιΧ ~τσr.ν rlπo κείνοu~

ΠΟU το . ιiνθρ<f)Πινq μιiτι οέy τοuς ολέπει.

'Ακούμπησε πά.λι τ~ κηροπήγια. πά.νω στο μά.ρμα.ρο τοϋ τζα.κιοϋ κσ.ι ξα.νά.ρ·

χίσε το μονότονο περπά.τημα., ΠΟU ξuΠν'Υ)σε τόν άνθρωπο ΠΟU ΧΟιμότιχν Χά.τω

&.κρι6ώι;; ά.πο τό οωμά.τιό τοu. Δέν 7jξερε πι~ ποϋ 6ρισκότα.ν. Τα.λ~ντεuότcχν

ά.νά.μεσιχ στlς ouo ιiποψά.σεις. κ~ι ot oub τοϋ ςpα.ίνοντcχν όλέθριει;;.

τι πcχρά.ξενη όργή τής μοίρcχς, τί σόμπτωση να. πιά.σοuν το Για.στοόρα.,

γι~ Γιά.νν'ΥJ Άyιlι.νν'Υ).

Κα.ι δφειλε λοιπόν τώρα. ν' ά.ποχα.ιρετήσει γι~ πά.ντα. κα.ι τήν κα.λή ζωή,

τήν &γνή, τi.ι σε6α.σμο δλων, τijν τιμή, τήν eλεuθερίcχ τοu! Δέ θά. ξcχνά.6γcχινε

νά. περπα.τήσει στήν έξοχή, οέ θά. ξα.νά.κοuγε τά. ποuλιά. νά. κελα.ηοοσν το Μά.η,

οέ θ&δινε πtά. 6οήθει~ στά. μ.ικρά. πα.ιοιά.! θ&ψεuγε ά.π' cχύτό το σπίτι ποu το

lχτισε δ tοιος, ά.π' cχότο το ι.Lικρδ 8ωμά.τιο. 'Όλcχ έκείνη τ~ στιγμ.i) τοu ψα.ί­νοντ~ν ώρ~ίcχ, προσφιλή, ιiγα.πημένα.. Δέ θά. ξα.να.οιά.6cχ.ζε πιά. σέ κείνα. τιΧ

6ι6λία., οέ θ~ ξα.νά.γρiψε πά.νω σέ κείνο τό τρα.πέζι, ά.πο το κοινό κcχι &6ιχφο

ξύλο. Ή γριά. θuρωρ6ς, -ή μόν'ΥJ ποu τόν uπηρετοuσε, ·οέ θά. τοσ ά.νέ6α.ζε κιΧθε

πρωί τον κ~φέ τοu. Άντt γι' α.uτά., τά. 6ιχριά. δεσμά. τοσ κιχτέργου, ~ κόκκι­

ν-η καζά.κα, ~ ciλuσίοιχ στό πόδι, ~ κιχτα.νcχγ:ι.:ι~:ική έργσ.σίσ., τά. 6Μιχ.νιστ~­

ρια.. Κιχt σ' cχότ~ν τ~ν ~λικίcχ! ά.φοίί lγινε δπως 'εlχε γίνει. Νά. ήταν τοuλιi­χιστο νέος ά.κόμα.! 'λλΗ. σ' ~uτ1j τήν ~λικlα. ν~ ρcχοοlζετcχι ιiπό τοu~ οεσψ)· ψόλσr.κες! Ν ά. [χει τά. πόδια. τοu γuμνιΧ μέσcχ σέ ά.ρ6uλιχ μ.έ προκα.οοόρα.. Ν' ' ά;- ·

πλώνεt τιΧ πόδια; κά.θε πρωί κιχt κά.θε 6ρά.δu, σ-.ό οοκψ~στικό σςpuρl τοϋ 8εσμο­

ψόλιχκιχ, ποίι έξετά.ζε~ το χα.λκσ. &ν ε!να.ι κα.λα. _ 6α.λμένος Υι μ.i) ρά.yισε πουθενά.!

Ν~ όπομ.ένει τήν περιέργεια; τοσ κόσμοu, στοuς δποίοuς θά. λένε <<r.χ.δτός ε!ν~ι δ

14

210

περιβόητος Γιά.νvης Άγιά.ννηζ ποu ε!χε καταφέρει ν&. γίνει δ~μαρχοζ τ~ς Μ ... &πί Μ ... ». 'Ώ! σίιμψοριi . Γίνετ~ι λοιπόν ή μο!ρ~ να. ε!ν~ι τόσο κσ.κ'ή, δπως εν~ πλά.σμ~ με νο'Υ)μοσύνη, κ~Ι. τέρ~ς 8πως ή &.νθρώπινη κ~ροιά.;

uοσο κι' α.ν 6α.σά.νιζε τό μυα.λό του, δ,τι κι' α.ν σκεcpτότr.χ.ν πά.λι στό rοιο

ξα.να.γόριζε, πά.λι το ίδιο δδuν'Υ)pΟ δίλημμα. δρθονότα.ν μπροστά. τοu. τι να. κιi­

νει; Να. μείνει στον πιχριi·δεισο δα.ίμονιχζ, ~ ν&. μπε! στ~ν κόλα.ση άγγελος;

Κα.Ι. δστερ~ ιiπό τόσο 6ά.σσ.νο, ϋστερ~ ιiπο τόσες ώρες &.λληλοC!';γκρουόμε­

νες κ' έν~λλ~σόμενες σκέψεις, εμεινε πιiλι &.ν~ποψά.σιστος, δπως Υjτοr.ν στην &.ρ­

χή. Σ' ιχότ'i)ν τη ψριχτη &.γωνίιχ 6ρισκότ~ν δ δuστυχος α.ότός &νθρωπος. Χί­

λια. δχτοr.κόσισ. χρόνι~ πριν &.πο το δύσμοιρο ~uτόν, το μ.υστηρ~ωδες &κείνο 'Όν, ποu σuγκεντρώνει κά.θε &γνότ'Υ)τ~ κα.Ι. κά.θε θλίψη της· &.νθρωπότητα.ς, ένώ οΣ

έλrιές κοuνιόντοr.ν δ~ψ.ονισμέν~ ιiπb τον &γριο ιiέρα. τοΟ &πείρου, dπωθοuσε

κ' έκε!νο μ.έ τό χέρι, για. πολλ'ή &ρ~ το πικρό πο-;ήρι ποίι τοΟ πρόσψερ~ν.

Δ'

EIKONEi ΤΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ .. iTON ΥΠΝΟ

ΧτUπ'Υ)σ~ν τρείς μετα. τά. μεσά.νυχτιχ , κ ι ' ιχuτός περπα.τοuσε πέντε ώρες

τώρα., σχεδόν χωρtς δια.κοπή. Τέλος &.πόκσ.με καt σωριά.σt'Υ)Κε στ~ν κα.ρέκλα. 'Εκεί κοιμ'ήθΥJΚε ΚΙΧL εlοε eνα. 1\νεψο ~ . Τό ονειρο ποu εlδε, τοu προκά.λεσε τέτο ια. έντuπωσ'ΥJ, ώστε δστεριχ &.πό

κ~ιρό κά.θησε χ~t τδγρ~ψε κ' ετσι Βρέθηκε &.νά.μεσα. στα. εγγρα.ψα. ποu &ψησε.

Πρέπει να. τό &.ντιγρά.ψομε έοώ, για.τ!. <iν το πα.ρα.λε ίπα.με δΕ: θ&τ~ν δλοχλ'Υ)­

ρωμέν'Υ) 'ή Εσ•ορι~ •ijς •uρα.ννικijς έκε ίνης νίιχτα.ς.

Νά. το. Πά.νω σ•ο ψά.κελλο δια.οιiζομ.ε τ'ήν έπιγρ~ψή: «Τό δνειρο ποu είδα. κείν'Υ) τη νuχτα.».

«Βρισκόμοuν σέ μια. &ξοχή. Μια. έξοχή ιiπέρα.ντη , θλιβερή , δποu χόρτ~

δέν δπijρχ~ν. κ~ι. δέν ή•οr.ν οuτε μέρ~, οuτε νόχτα..

» Π εpπσ.τοuσα. μέ τόν &.δελcp6 μοu· &δελcpό τbν δπο!ο είχα. στην π~ιδική

μοu ήλικ(α., κα.l τον δποίο, πρέπει να. δμολογήσω, οέy ?Uλλογί~ομα.ι ΠΟ'tέ OU'tε

σχεδόν τόν θuμοuμιχι πιά. .

»Σuζψοίισ~με κ~t προχωρώντα.ς σuνα.ντήσ~μ.ε δισ.6ά.'tες . Μιλοuσα.με γιά.

μια. γειτόνισσ~ ποίι ε!χιχμε, ή δποία. κιχθότ~ν κ' έργ~ζό•σ.ν σ'tό π~ρά.θuρp ποu

ε6λεπε στό δρόμο κα.t τοχε πά.ντα &.νοιχτό. Ένω μιλοίισr.χ.με, κρυώνα.με &.πό κεί­νο το &.νοιχτό π~pά.θupο.

»Δέντρ~ οέν δπijpχ~ν σέ κείνΥJ τ'ήν έξοχ'ή. Πέρα.σε &.πο κοντά. μα.ς εν~ς &νθpωπος δλόγuμνος, μέ: χρώμα. C!'t~χτερό, πά.νω σ' εν~ άλογο , ποu το χρώμιχ

211

τοu ~ταν δπωι;; το χώμα.. Ό &νθρωπος αuτός δέν ι>ίχε μαλλιά., έ6λεπες γuμνο

τb κρα.νίο τοu καl πιiνω στο κρανίο τlς ψλέ6ες. Κρατοuσε στο χέρι ~να ρα€:8&.­

κι εοΜγιστο σιΧν κληματό6εργα καl 6αρu σα. σίδερο. Πέρασε αuτός δ κα6α­

λά.ρ'Υ)ς, χωρίς; να. μιΧς πεί λέξη .

»Γόρισε δ &οελφος καί μοσ λέει: Ξέρεις, να. πά.ρομε το-ι κά.τω δρόμο.

)) ΤΗτιχν &κεί ενιχς χιχμ'Υjλbς δρόμος, ποu δέν ε6λεπες οuτε θιiμνο, οuτε φuλ­λο ιiπό χορτιiρι. ~Ολιχ είχιχν τό χρωμσ; της γης, ιiκόμα. κι' δ οδριχνός. 'Ύ στε­

ριχ &πο λ(γιχ 6ήμσ;τιχ, κιχνείς δέν μοu &.πιχντοuσε δτιχν μιλοuσιχ. Γuρίζω ν&. δώ,

δ &.δελψός μοu Sέν ήτιχν πι&. κοντά; μοu.

»Μπιχίνω σ' ενα. χωριό, ποu είδα. μπροστά; μοu. Δέν ξέρω πως, μοu ψά.­

νηκε οτι αuτο θιΧ ήτα. ν το Ρομα.νοιλ, (για. τ( &ρα.γε Ρομα.ν~ιλ ;) .

,Ό πρώτος δρόμος ποu πηρα ήτιχν ερημος. Προχώρησα σ' ενιχ οεuτερο

δρόμο. Πίσω a:πο την γωνιά., ποu σχημ.ά.τιζιχν οί δuο δρόμοι, ήτιχν έ:νιχς &νθρω­

πος ορθιος, μέ τη ρά.χη &.κοuμ.πησfι.ένη στον τοίχο. Ρωτώ αCιτον τον &νθρωπο,

τ( τόπος εΙ ναι ιχuτός, ποu 6ρίσκομ.α.ι; Δέ μοu &ποκρίθ'Υ)κε τίποτε. Βλέπω &νοι­

χτη την πόρτα. ένbς σπιτιοΟ, μ.πηκιχ μ.έσιχ. Τό πρώ-.ο δωμ.ιiτιο ή•αν ερ1jμ.Ο.

Μπαίνω στο δεύτερο. Πίσω &.πό τ-Υjν πόρτα στεκότιχν ένας &νθρωπος ορθιος,

μέ τ-Υj ρά.χη στον τοίχο . Ρωτω τον ά.νθρωπο α.lιτό, τίνος είvιχι ιχuτο το σπίτι,

ποΟ 6ρ!σκομιχι; Δέ: μ.οΟ a:ποκρίθηκε. Tb σπίτι έκείνο εΙ χε κijπο.

»Βγηκιχ στον κijπο. Ό κήπος ήτιχν έρ'Υ)μος. Πίσω &πο το πρωτο δέν­

τρο στεκότα.ν ενιχς ~νθρωπος. Ρωτω τον άνθρωπο α.uτόν. Τί κ'i'jπος ε!να.ι α.uτός ποu ορίσκομ.ιχι; Ό &νθρωπος δέν &.ποκρίνετιχι.

>>Τριγuριζιχ μέσιχ στο χωριb κιχί πρόσεξιχ δτι ήτιχν πόλ1j. UΟλοι οί δρόμοι

ερημοι, δλες οί πόρτες δρθά.νοιχτες. Wuχη ζωντιχνη δέ · ψιχινότιχν στοuς δρό­

μους, οuτε στα. δωμά.τιιχ, οuτε στοuς κήποuς. Άλλα. πίσω &πο τ-Υj γωνι&. κά.θε

δρόμοu, κά.θε οέντροu, εvα.ς &νθρωπος στεκόταν ορθιος κιχί σιωποuσε. Μόνο ε­

έ:νιχς σέ κά.θε μέρος. Μ' εβλεπιχy tΧuτοί οί &νθρωποι ποu περνοuσα. κ' έμενα.ν

&κlνrιτοι, σιωπηλο!.

»Βγιχίνω &πο τήν πόλη καί προχωρώ προς τιΧ χωρά.ψιιχ . υy στεριχ &πο λί­

γη wρα , γuρίζω τb κεφιiλι μοu πίσω κιχi, 6λέπω ν&ρχετιχι κατόπι μ.οu μεγιiλο

πλήθος, ολοι &κείνοι οί &νθρωποι ποu εΙχα οεϊ στην πόλη. ΕΙχαν κά.τι &λλό­

κοτσ. κεψά.λιιχ. Δέ Cριχίνοντιχν να. τρέχοuν κι' δμως, περπιχτοΟσιχν πιο γρijγοριχ

&.πό μένιχ. Tb 6ιiδισμά. τοuς δέv εκιχνε κιχνένιχ θόρu6ο. Σέ μια. στιyμ.ij, πρίν

προψτά.σω νά. δω κιχλά. καλά., το πλήθος μέ πρόφτασε κιχί με περικύκλωσε. Ή

οψrι ιχuτων των &νθρώπων fιτιχν δπως το χώμα..

))Τότε, δ πρώτος ποu είδα. στο χωριό κα.t τόν ρώτφα., μοσ λέει: Ποu

πιΧς; Δεν ξέρεις δτι προ πολλοο είσαι νεκρός;

, 'Ανοίγω τό στόμΙΧ μ.οu ν' &.πιχντήσω, &.λλα. δέ βλέπω κιχνένιχ γuρω μοιι1

212

Έξύπνησε. Ε!χε παγώσει. Κρύος ~έρας, δ πρωινός ~έρ:χς, lδερνε τά. παν­

τζοόριιχ τοσ πσtpσtθuριοσ, πού εlχε ι.ι.εlνει &.νοιχτό. Ή ψωτι~ εlχε σβήσει. Τό

κερί πλ-ησίαζε στό τέλος. 'Ήταν &κόμη νόχτιχ. Σηκώθηκε, τρά.6ηξε πρός τό

πιχρά.θuρο. Σκοτά.οι, ~στρcχ οέ ψcχίνοντcχν στόν οuρα.νό.

'Από το πιχρά.θuρο ψοιινότοιν fι αuλη τοσ σπιτιοu κι' δ δρόμος. 'Ένιχς ξερός

κρότος, πού &.ντήχησε ξιχψνικιΧ στό δρόμο, τρά.6ηξε την προσοχή τοu κοιt κοι­

τιχ.ξε προς τ~ κά.τω. Εlδε δuδ κόκκινιχ &στριχ, ποu ot &χτίνες τοuς πότε με­

γιiλωναν κοιί πότε μίκριχινιχν, &.λλόκοτιχ μέσ·· στό σκοτά.δι. 'Επειδή τό μuοιλό

τοu δεν ~ταν ά.κόμη &π~λλσ.γμένο ά.πb τ-Υjν κιχτα.χνι~ των όνεlρων, «πcχρά.δο­

ξο, εlπε μέσcχ τοu~ στόν οuρcχνό οέν εχει ~στρrχ. Στή γ1J κα.τέ6ηκιχν τώρα.;».

ΆλΗ fι σύyχιση οιοιλuθηκε, δτα.ν οεuτερος κρότος, δμοιος μέ τον πρώτο,

τόν ξύπνησε έντελώς' πρόσεξε κιχλύτεριχ κιχt εlοε δτι κείνοι τόt ouo &στροι, ~­

τα.ν ψιχνά.ρια. ιiμcχξιοu, ποtι έρχότcχν πρός τό σπίτι τοu . Σέ λίγο είδε δτι τό &;.

μιiξι ιχότό τδσερνε lνιχ μικρόσωμο &σπρο &λογο. Ό' κρότος ποtι ~κοuσε πpίν,

~τιχν ~πό τοuς τροχοuς κιχt τιΧ πέτιχλιχ τοu &.λόγοu, πά.νω στο λιθόστρωτο.

- τι ιiμιiξι νιΧ είνα.ι α.ότό; &.να.ρωτήθηκε. τόσο πρωί ποιός ~ρα.γε νιΧ ~ρ-

χετα.t!

Σέ λίγο &κούει νιΧ χτuποuν τ-Υjν πόρτιχ τοtί δωμιχτίοu τοu.

Άνα.τρίχιιχσε δλόκληρος· κιχί ψώνα.ξε μέ μιιΧ ψωνη τρομερή:

- Ποιός είνιχι;

-Έγώ, κύριε δήμαρχε, aποκρίθηκε κά-ποιος ά.π' !ξω.

Άνα.γνώρισe: τη ψωνij τfίς γρι~Χς θupωpou.

- Τί τρέχει; τήν ρωτa.

-Άψέντη, ε!νιχ: κοντά. πέντε -ή ώριi.

-Κα. ι τί, σ. ν εrνιχι πέντε fι ώριχ;

--"Ηρθε τό &μά.ξι. - Ποιό ιi.ι.ι.ά.ξι;

-- Τό ιiμιiξι πού πα.ρα.γγεlλα.τε, gνα. &μ&.ξι δέν ~χετε ποιρα.γγε!λει;

-Άμά.ξι, έγώ; οχ ι.

-:8:α.ίpω κ' eγώ; δ ιiμα.ξόtς λέει Π~)ς τδψεpε γιόt 'tOY Κ. εijμα.ρχο .

- Ποιός ά.μαξά.ς;

αότό.

-Ό ιiμα.ξιΧς τοσ μαστρο - ΣκωψλιοtJ.

Σά. νιΧ πέρα.σε μπροστιΧ στιΧ μά.τια τοu ά.στριχπή, τόv τά.pιχξε τό ονομα.

-"'Α, νιχί! τοσ μιχστρο - Σκωφλιοσ.

"Αν τον !6λεπε κείνη ,η σ•ιη.ι.η fι γριόt uπηρέτρια. θά. τόv ψο6ότα.ν.

Έσιώπησε γιά. λιγες σ'tιyμές. Κοίτα.ζε ι.ι.έ ά.ψηρημένο ίίψος το ψώς πού

213

σιγόψεμ.ε κ' !πΟ\ψΥε το λuωμέvο ζεμ~τιστο κερt κα.t τδκα.νε 6ώλοuς; στ~ Οά­

χτuλιi τοu . Ή γρι~ περίμενε.

- τί ν& τοu πω, &.φέντη; τόλμησε πά.λι ν~ ρωτ-ήσει.

- κ~λιi, πές; τοu δτι κ~τε6~1νω.

Ε'

ΠΡΟ~ΚΟΜΜΑΤΑ

Έκεϊνο τον κα.ιρό, δ τα.κτικός τα.χu~ρόμος, ποu εψεuγε ιiπο το Άρρά.ι;;

κάθε νύχτα., γόρω στ'ij μία. μετ~ τά. μεσιiνuχτα., ιiφοu περίμενε νά. περ&.σει πρώ­

τα. δ τα.χu~ρόμος τοu Π~ρtσιοu, εψθ~νε στή Μ. ξπt Μ ... , κ~τ~ τtς; πέντε τό

πρωί.

Έκείνη τή νόχτ~ το τα.χuορομικο &.μιiξι, ποu ξρχότα.ν ιiπό τό δρόμο τοu

Έντίν, κα.θώς εστρι6ε τή γωνιά. ένός ,~ρόμοu στήν &κρη τf)ς πόλης, σuγκροόσθη­

κε μ' ενσ. μικρό &μάξι, ποu το τρσ.6οuσε ενα. Cίσπρο μικρόσωμο &λογο, κ' lτρε­

χε προς; τήν ά.ντίθετη κα.τεόθuyση. Πά.νω στό μικρό σ.δτό &μάξι κα.θότσ.ν ενα.ς &νθρωπος τuλιγμένος στο πα.λτ6 τοu. Ό τροχός; τοu χτuπήθηκε πολύ, δ τα.χu­

δpόμος φώνα.ξε στόν Cίνθρωπο α.uτο ν~ στα.θεί, &.λλ' α.uτος δ!ν &.κοuσε κα.t συνέ­

χισε το δρόμο τοu μ.' δλη την τ~χότητ~.

- Δια.6ολεμένη 6ία. πρέπει ν&.χει α.ύτbς; δ &.νθρωπος;, εlπε μέσα. τοu δ

τα.χuορόμ.ος.

Ό 6ια.στικος έκεϊvος &πι6ιiτης;, ~τα.ν δ &.ξιολόπητος &νθρωπος, ποu τον

είοα.με νά. πσ.ρσ.δέρνει κσ..t νά. κσ.τα6ασανίζεται &.πό τlς σκέφεις καt τ'ijν ιiγω­

νlα. δλη τη νύχτα. .

Ποu πήγα.ινε; κα.t για.τί ετρεχε τόσο; οuτε δ ίδιος δέ γνώριζε. Βέ6αια

π~γα.ινε στο Άρρ&ς, :Ηλά. !σως κα.t &.λλοu. Tb σκεψτότα.ν κα.τά. ~ια.λείμμ.α.τα.

κα.t τοuρχόταν ρίγος. ~Ετρεχε μέσα στη νύχτα, σά. ν~ χωνόταν σέ 6ιiραθρο.

Κιiτι τον lσπρωχνε κα.ι πιiλι τον τρα.6οuσε. τι γι νότα. ν μέσοι τοu; Κα.νένα.ς

δ! μπορεί νά. έκφριiσει, δλοι δμωι;; μποροuν νά. τό κα.τα.λά.6οuν. Ποιόι;; &νθρω­

πος, εστω κα.ι μιά. ψοpά. στή ζώij τοu, δέ μπf)κε σ' α.uτον το σκοτεινό λα.6u­

ρινθο;

"'Άλλωστε, δεν εtχε τίποτε ά.ποψα.σίσει ιiκόμη. Τίποτε δρισταο στΥ) σuνεί­

~ησ~ τοu. τΗτα.ν κα.t τώρα. ιiμ.ψιτα.λα.ντεuόμενος κι' &.να.ποψιiσιστος, δπως τ'ήν

πρώτη στιγμ~.

· Για. τ! πijγσ.ινε στο 'Αρριiς; Έπσ.ναλιi6σ.ινε τ~ tδισ. τ~ γνωστιi, ποu σκε­

ψτότα.ν κι' δτα.ν π~γα.ινε νά. νοικιιiσει &.μ.ιiξι &.πό τό μ.α.στρο- Σκωψλι6.

-'Άι;; πά.ω, ελεγε, ν~ δω τ~ πρά.γμσ.τα. &.πο κοντιi, νά. κα.τοr.λιiβω τι σuμ.-

214

οα.ίνει· Υ~ οώ μέ τ~ μά.τια. μου, Υ~ κρίνω κα.ί, θ' &.ποψα.σίσω. Άπο μα.κρι~ τ~

πρά.yματα ψαίνονται πά.ντοτε σοοαρώτερα, πολλές ψορές 6ουνά.. Ν~ οοuμε, r­σως έκεrνος δ Για.στούρα.ς, ν&. ε!νιχι πρα.yμα.τικ&. κιχνένα.ς άθλιος, &μα. τόν aω,

μπορεί ν' &να.κουψιστεί ·ή σuνε!οησή μου τόσο, ίί>στε y~ τον &ψήσω y~ πά.ει

στο 'Κάτεργο, ιiντl για. μένα. Κίνδυνο, δέ διατρέχω κανένα.. Βέ6αια., θ~ ε!ναι

κι' δ Ία.6έpης έκεί κα.ί, κείνος δ Πpεβετά.ς, καθιbς κι' δ Βpωμοσπιτά.κης μέ

τον Wαθομάvα., πα.λιοί κα.τά.οικοι, ποu μ' έγνώριζα.v &.λλ&:, τώρα. ε!να.ι οέοα.ιο

δτι, aεν μ' &.ναyνωρίζουv. Ό Ία.6έρης, επα.ψε v&χει ύποψίες, &.πόσπα.σε δλη

του τ1jv πpοσοχη δ Για.στούpα.ς. Έκεϊ θ' ιiποψασίσω av ψαvεpωθω f] 5χι.

Ή σκέψη α.ότή τόv &.νσ.κούψιζε κά.πως, για.τί ε!να.ι &.να.vτίpρητο, δτι θ&.

προτιμοuσ~ νdι μ~ν πά.ει κα.θ6λου στό Άρρ&.ς. Κι' 3μως, ~&.όιζε yιιΧ κεί.

1\fέσας σ' α.uτες τίς σκέψεις 6υθισμένος, μαστίγωνε &.rιάκοπιχ το άλογο,

πού ετρεχε θα.υμά.σια., με γρήγορο κα.ι κανονικό 61jμα..

Άλλά., δσο το &μά.ξι προχωροuσε, α.ίσθα.νότα.ν μέσα. του κάτι νά. ύποχω­

ρεϊ, σα. ν&χσ.νε το θάρρος του.

Κατα. τα. ξημερώματσ., ορισκότ~ν σέ μια. &νοιχτή πεδιά.οα, ~ πολίχνη Μ. έπί Μ ... , ε!χε μείνει &:ρκετ~ πίσω του. Ε!οε τόν δρίζοντα. πού ~ψεγγε, άρχιζε ν' &.σπρίζει, έ6λεπε, &ψηρημέvα. τίς είκόνες μι~ς χειμωνιάτικης κρύα.ς ιχδy'ijς.

'Έχε: κα.ί ή α.όγΥ] τ~ ψα.ντά.σμα.τά. της, δπως κι' ή νύχτα.. Δέν τ~ πρ6σεχε,

&.πορροψημένος στlς σκέψεις του, κι' δμως, χωρίς νά. τά. 6λέπει, χωρίς να. το

νοιώθει, δλα. έκείνσ. τα. μα.upα. σχήματα. τ<iΊΥ οέντpωy κσ.ί τώy yupω λόψων, ε!­

χσ.v μι&. πένθιμη, &:πσ.ίσια. έπίδρα.ση στην τσ.ρα.γμέvη ψυχή του. 'Όσες ψορές

περvοuσε μπροστά. &.πό κανένα μοvσ.χικό σπιτάκι, πο•) συνήθως 6ρίσκοντα.ι πά­

νω στό ορόμο, ηεγε μέσα. του, - κι' δμως, έοώ μέσα. μένουν άνθρωποι κα.ί κοι­

μοuνται. Τό ποοο6ολητο τοu &.λόγου, τα. κουοουνά.κια του, οί ρόδες πά.νω στο

λιθόστρωτο, εκαναν ενιχν &πα.λδ και μονότονο θόρυβο. ·Ε!να.ι εδχά.ριστα αότα. τά.

πράγματα, δταν ίιπά.ρχει ψυχική οιά.θεση, &.λλά. πολu πένθιμα, οταν ή ψυχή

εrναι θλιμμένη.

ΤΗτα.ν μέρα. πι&., δτα.ν eψτα.σε στό Έντίν. Έκεί στσψά.τησε μπροστόι σ' ε­

να πανδοχεΊο, για. ν' ιiφήσει τδ άλογο νά. ξεκουραστεί και νa φάει τ-fι ορώ­

μη του. Τό έξα.ίρετο ζωο, ετρεξε πέντε λεuγες μέσα. σέ οuό ώρες, χωρίς νάχει

μιά. στα.yόvα. tδρώτα στίς πλ&:τες του. τΗταν &πδ κείνα τ&. κακόσχημα άλο­

γα., ποu δέν εχουν clψα.ία. έμφά.νιση, &.λΗ ουνατο καl ίιγιέστατο.

Δzν κα.τέ6ηκε &.πδ τδ &.μάξι, &.λλα. δ ίιπηρέτης τοu σταuλοu, ποu εφερε

τη 6ρώμη, έσκυψε ξα.ψνικι7. κα.ί κοίτα.ξε τόν &.ριστερό τροχό. "Ε ' 1 λ' ~ 1 ' ' ' 1 ' ' 1 ' • J.ξ ι - · χεις α.κομ'Υ) πο υ ορομο να. κα.νεις, α.ψεντικο, μ α.υτο τ α.μ.~ ι; ρω-

τησε.

- Για. τι ρωτ~ς;

-Άπό μ~κpιι:Χ εpχεσα.ι; pώτΎ)σε πά.λι δ UΠΎ)pέtΎ)ζ.

- π έν-.ε λεuγες &.πό οώ.

215

-'Ά!

-τι θά. πε'ί &; Το πιχιδί ~σκυψε πά.λι , ~μεινε γι~ λίγο κοιτά.ζοντιχς τ~ ρόδιχ, uστεριχ σr;­

κώθηκε κιχί είπε:

- Αότbς δ τροχός μπορεί νάκιχνε πέντε λεuγες δρόμο, άλλιΧ σ' ιχότη την

κιχτά.στιχση ποu εΙνιχι τι.ίψιχ, νι:Χ δοuμε σ.ν μπορzί νι:Χ κάνει κ' ένιχ τέτιχρτο της

λεuγιχς &.κόμ.η.

- τι λές, μ.ωρέ πιχιδ( μ.οu j

-Λέω πwς ε!νιχι θαuμιχ, &.φεντικό, ποu εκιχνες πέντε λεuγες δρόμο, χω-ρις να. πέqεις ά.π' ιχότb τ' &.μάξι. Κο!τιχξε ...

Πρα.γμα.τικό: ή ρόδα. είχε μεγιiλη ζημιά.. Στή σόγκροuση μέ τό τιχχuδρο­μικb &μ.ά.ξι, είχαν σπά.σει 8ub &χτίνες κιχί τσιχλιiκωσε τb περικόχλιο, ποu δεν

είχε πιι:Χ Μναμη νι:Χ κρατi τόν κοχλία.

- Δέ μοu λές, καλό παιδί, itχει έθιί> κανέναν καρροποιό;

-Άμ' πως δέν itχει.

- Κιiνε μοu τη χά.ρη νά. πα.ς νά. τον ψωνά.ξεις.

-Ν ά., είν' έδω, ουό 6-ήμα.τα.. 'Έ! μιχστρο - Βοuργιλά.!

Ό μαστρο - Βοuργιλά.ς, στεκόταν στό κα.τώφλι τi)ς πόpτα.ς τοu. τΗρθε

λοιπόν κι ' ciφou έξέτιχσε τον τροχό, !κανε ε-;ιχ μ.ορψιχσμ.b χειροuργοu, ποu έξε­

τά.ζει σπιχσμ.ένο πόδι.

-Μπορείς μιι:Χ στιγμΎ] νι:Χ διορθώσεις ιχuτb τόν τροχό;

-Μέχρι ιχlίριο τb πρωί, δέ μπορεί νά. γίνει γρηγορώτεριχ, ε!ναι μ.ιοcς μέ-

ρας δουλειά.. Βιάζεται νι:Χ φύγει τ' άφεντικό;

- Πολύ.Σέ μιι:Χ ωρα πρέπει νά. εΙμ.ιχι στο ορόμ.ο. Το πολtι σέ μ.ιά. &ριχ.

-'Έ, τότε είνιχι &.οuνσ..το .

-"Ας είναι σέ δuό ώρες . Σοu πληρώνω δ,τι θές.

- Τί να. πληρώσεις! Δέν είνιχι γιcΧ. σ'ήμ.εριχ νά. γίνει. Χρειά.ζετιχι δub

aχτίνες κιχινούργιες καt κιχινούργιο πιχριχξονίτη. 'Ώς αuριο τό πρωί δμως

γίνεται.

Το κακό είνιχι 15τι δέ μπορώ νά. περιμένω &ς α.i)ριο τό πρωί. "Ακοuσε,

fιtά. κ' ε!σιχι καρροποιός, δέv εχεις κανέναν ετοιμο, ν' ά.ντικ:χτιχστήσεις το χιχ­

λσ..σμένο; θά. τόν άγόριχζα.

- Δέν !χω κιχνένιχ ποu νά. τιχιριά.ζει μέ τόν άλλο τροχό.

-Τότε λοιπόν, ποόλησέ μου δύο.

- Δuό τροχοuς καλά. , άλλά. πρέπει νά. τιχιριιiζοuν καί στόν &ξονιχ.

- Δοκίμιχσε, λοιπόν.

~τι νά. δοκιμά.σω, οί δικοί μου τροχοί είναι γιιΧ ψορτηγά. &.μά.ξιιχ. Έδω

είνιχι φτωχός δ τόπος μ.ιχς.

- Δέν itχεις νά. μοσ διχνείσεις κιχνένιχ έλιχψρb &.μάξι;

- Καί να. εlχιχ, itτσι ποu δδηγεϊ τ' α.ψεντικό, δέ θιΧ το νο!κιαζιχ.

216

- Πές μο•J σίι ~Υ έχεις, κ' έγιh το &γοριΧζω. -Δεν έχω.

Πα.ριiοοξο πρα.γμα.! οεv όπιiρχει σ' α.δτο τόν τόπο ε να. ιit.ι.6.ξt, εvα. δποtο­

δ~ποτε &μ.iξι;

-Έοω ε!να:ι μικρός δ τόπος μα:ς. 'Έχω έκεί κά.τω ένα: πα.λιδ δ.μά.ξι, μοu

τ&ψησε εv<Χ. &ψεvτικδ &πδ τήν πόλη, ν~ τοu το ψιιλιiω, γt~ ν~ το μετα.χειρ(­ζετα:ι κά.θε τριανταπέντε τοu μήνα., θ~ σοu τό νοίκιιχζιχ, ιϊέ θ~ μ' lvοια.ζε,

&λλ~ μijν wχει κα.ι το οεί χ' έπειτα. είναι γι~ δuδ ~λογσ..

- Ποu τ5χεις; πήγαινε ν~ το φέρεις κ' έγώ πιά.νω &λογα. τοu ταχuορο-με!οu.

~ Γιόl ποu πά.ει το &ψεντικό;

- Γιά. το Άρρά.ς.

- Κα.ί θέλετε y~ ψτά.σετε σ~μερα.;

-N<X.l. - Μέ άλογα. τοu τα.χuδρομείοu, θ' &.ργήσεις &.ψεντικό, νωρίτερα. &.πό οι~-

ριο το πρω!, οέ μπορείς νά. ψτά.σεις στο Άρpιiς. Είνσ.ι πολ•)ς δ Ιiν~ψορος κα.ί

τά. &λ_ογ<Χ. πα. ν ε &.ργά.. . -Τότε λοιπόν πιiω κσ.6ιiλλσ.. :Ε:έζεψε τό ~λογό μοιι, ύ.γοριiζω κα.ί σέλ­

λιχ κα.ί πά.ω κιχ6ά.λλ<Χ.. 'Αλλόl ιχότο το &λογο οέ οέχετα.ι σέ:. λα.. "Ακοuσε, σέ

πα.ρα:κα.λω, δέ μποροuμε ν~ 6ροuμε κσ.νένα. &λογο μ' ένοίκιο;

-ΓιΟι νdι πα.ς ι.ι' σ.ύτό στό Άρρriς, χωρίς Υ.α.θόλοιι νσ.. ξεκοιιρα.στεϊ το

ζώο; τέτοιο ζώο οέ θdι 6ρείς πουθενά., οf>τε χίλια ψpιiγκα. ~ν εδινες vdι τ' &­

γορά.σεις.

-'Έ, λοιπόν, τί vdι κά.νω; Ν~ πιφιμένω ν~ μοσ ψτιά.σεις τον τροχό ε ί-

να. ι &Cόνσ.το. Τί ώρα. -περν& &.πο δω, δ τοιχuορόμος ποίι πιΧει στό ΆρριΧς;

- Τή νύχτα..

- Δέ μποροuν νιΧ οεθοuν μέ σχοινί οε οuδ &.χτίνες ποίι !σποισοιν;

- Τ!ς &.χτίvες ναί, μπορούμε, δ πσ.ραξονίτης 8μως πρέπει vά. γίνει κσ.ι-

νοόργιι:ις. "rστερ<Χ- κι' δ κόκλος 'tou •ροχοϋ ε!νσ.ι σέ κσ.κή κα.τιiστα:ση. -τ πά.ρχει έοω κα.νένα.ς &λλος, vά. vοικιά.ζει &μά.ξισ.;

-'Όχι.

-·r πιiρχει &λλος κσ.ρροποιός; -Δεν όπιiρχει.

Αίσθά.νθ'ΥjΚΕ Ιiνέκψρα.στ'Υj χαρά.. Είδε το δά.χτιιλο τ-ης θεLα.ς π ρόνοια:ς.

Αδτ~, σίγοιιρα:, εσπα:σε τον τpοχδ τοσ &.μσ.ξιοu, γι~ Υ~ τον σταματήσει

στο eρόμο κι' α:ότij, σ' δλες τίς προσπάθειες Ποu έκανε, συγκέντρωσε δλα τά.

έμπδοισ.. Το ψτα.ίξιμο δέν είνσ.ι δικό τοu, ποίι δέv μπορεί νά. προχωρijσει,

lz.α.vε τό πav εόσuνείδ'Υjtα. κα.ί τίμια., γιά. Υ~ μήν έχει τόψεις στ-ή σuνείδ-rι­

σij τοu.

"Αν ~ σuζήτησ-rι μέ τόν κσ.ρροποιδ γινότα.ν σέ κλεισ'tό χώρο, ι.ίέσσ. στο κα.ρροποιsίο π. χ., δέ θ~ rjτα.v κα.νένα.ς y' ~κοόει κα.ι τcl. πρά.γμα:τα. θcl. ~με-

217

νσ.ν &ς &δω κσ.ί, πιθσ.νο ν& μ~ν εϊχσ.με να οιηγ'Υ)θοίίμε, δσσ. σέ συνέχεισ. eα

δισ.6ά.σει δ &.νσ.γνώστΎ)ς. Άλλα. κά.θε συνομιλίιχ ποtι γίνετιχι στή μέση του δρό­

μου, συγκεντρώνει γUρω τ'ΥJς κιχί περιχστικοός. 'Ενώ ρωτοi}σε τον κσ.ρροποιό,

είχσ.ν στσ.θεί για. ν' &.κοuσουν μερικοt δισ.6ά.τες, ενσ. πιχιδί, ποtι κιχνένιχς δέν

είχε προσέξει, μόλις κιχτά.λιχ6ε για ποιο πρ&γμιχ γινότιχν συζ~τηΟΎ), βγήκε

&.πο τον κύκλο κ' εφυγε τρέχοντιχς.

Κσ.ί κσ.τα. τή σ'ιγμ~, πού δ τσ.ξιδιώτΎ)ς ε!χε πά.ρει τήν &.πόφrι.σ'Υ) να. γυ­

ρίσει στήν Μ. έπί Μ ... , &ψοσ πια. είχε έξιχντλήσει ολες τίς προσπά.θειες, ξιχνιχ­

γύpισε το πσ.ιδί έκείνο συνοδευόμενο κι' ά.πο μι& γριά.

-ΆφέντΎJ, του λέει ~ γυναίκα. σ.uτή, το πσ.ιδί ήρθε κσ.l μου ε!πε πwς

θέλετε ΕνΙΧ. ιiμά.ξι. θέλετε;

Ή &πλ-ΙJ ιχότ-Ιj έρώτ'Υ)Ο'ΥJ &πο μια. γριά., ποu τ-lj συνόδευε ενιχ πιχιοί, τοuφε­

ρε ίδρώτιχ στ-fι ρά.χΥJ. Τοσ φά.νηκε δτι ε!δε πίσω του, μέσιχ στο σκοτά.δι το χέ­

ρι, ποtι τον είχε πιχριχτήσει, zτοιμο να. τον Ιiρπά.ξει πά.λι.

- Νσ.ί, κυρά., &ποκρίθηκε, ζrιτw ενσ. &.μά.ξι νά νοικιά.σω.

κ σ. ι εσπευσε να. προσθέσει:

---:Άλλα. σ' ιχότο τον τόπο δέν εχει.

-'Έχω έγw έ:νιχ, ε!πε ή γυνσ.ίκσ..

- Που τ5χεις; ρώτφε δ κσ.ρροποιός.

-Στο σπίτι μ.ου, &πά.ντησε ή γυνιχίκα..

Ό τσ.ξιδιιίηΥJς ~νοιωσε μιοcν ά.νσ.τριχίλσ., κά.τι σά ρίγος τά.ρσ.ξε τq σώμσ.

του. ΊΌ όλέθρω χέρι της μοίρα.ς, τον δ.ρπσ.ξε πά.λι.

Πριχγμα.τικά., ή γρια. είχε ενσ. &.μά.ξι ψά.θινο. Ό κα.ρροποιος κι' δ όπά.λ­

λΥJλος τοίί πrι.νοοχείου; δυσσ.ρεστ'Υ)μένοι ποtι θά χά.νσ.νε τον πελά.τrι, ~ρχισιχν

να. λένε ενιχ σωρο κrι.τrιγόριες, για. νά. πείσουν τον δδοιπόρο δτι το &μά.ξι δέν

κά.νει. Τό &.ι~ά.ξι ε!να.ι &θλιο, of ρ6οες ε!να.ι σκοuρια.σμ.ένες κα.t ψα.γωμένες &πό κά.τω, δέν /!χει Ωιχστικότ'Υ)τιχ κσ.l θ!Χ σπά.σει τα. κόκκιχλσ. του έπι6ά.τΥJ. 'Έπσ.ιρ­

νε δλη τήν 6ροχή μέσσ. κιχί, τέλος, δέ θά.κα.νε περισσότερο δρόμο, &.π' δσο μέ το

δικό του το σπιχσμένο. Το ά.φεντικό θά.κσ.νε πολu &σχΎ)μΙΧ νά μπεί σ' σ.ότο το

&.μά.ξι, κcλπ.

'Όλα. σ.ότά. ~τα.ν &λήθεια., &λλά. έκεϊνο το &.μά.ξι, το σα.ρά.6σ.λο εστω, κυ­

λουσε δπωσδήποτε πιiνω στοtις δυο τροχούς του κιχl μπορουσε να. πιiει στο

Άρρά.ς.

Έπλ~ρωσε λοιπόν δσα. τοσ ζήτησα.ν, &φησs το ·οικό του στον κιχρροποιδ

να. τb έτοιμά.σει, για. τήν έπιστροφή του, ε6α.λε να. ζέψουν τ/; ά.σπρο του ά.λο­

γά.κι στο κα.λα.θά.μα.ξο, &νέοrικε κι' έξιχκολοόθrισε το δρόμο, ποu &ρχισε πρίν

ξ'Υ)μερώσει.

Τ-fι στιγμή ΠΟu το &μά.ξι κιν~θΎ)Κε προς το δρόμο, ώμολόγ'Υ)σε δτι λίγο

πρ(ν, σ.1σθά.νθηκε κά.ποισ. &νσ.κοόφιση μέ τή σκέψη δτι δέ θά. πήγιχινε στο

. ορά.ς. Έξέτσ.οε αuτήν τήν ά.νσ.κούφισ'Ι) κι' ~νοιωσε δυσσ.ρέσκεισ., τήν 6p1jκε

218

&νόητη. Για.τί ν& χα.ρεϊ έπειδη θ& γόριζε πίσω; Μ-ήπως δέν Υjτα.ν έλεόθερος Υ~ γuρίσει κα.ί Υ~ ιιΎ)ν πά.ει στο Άρρά.ς; Τόν έ€Ηα.ζε κα.νένα.ς j

Κα.θως ε6γα.ινε &πό τό χωριό, tlκοuσε Υ~ τόν ψωνά.ζοuν . Στα.μά.τησε τό

&λογο, κα.ί πά.λι α. !σθά.νθηκε στο 6ά.θος κιiποια. έλπίδιχ, οτι, κά.ποιο νέο ~μπό­διο μπορεί ν~ πα.ροuσιά.στηκε .

'Ήτα.ν τό πσ.ιοί της yριιΧς.

-· Αφέντη, έγω είμα.ι πού σοf.ί 6pijκα. τό ά.μιiξι. -'Έ, κα.ί τ( θέλεις;

- Δέν μοϋδωσες τίποτε για. τον κόπο μοu.

Αότός , δ δποϊος εοινε σ' ολοuς, κι' 1:'δινε τόσο εuκολα. κα.ί μέ τόση εόχα.­

ρίστηση, θεώρησε α.ότΥ] τΥ]ν &πα.ίτφ'Υ) όπερ6ολικΥ] κα.ί, σχε8όν ά.ποκροuστικ-ή.

- 'Ά! σύ ε!σα.ι πα.λιόπα.ιοο; Sέ θ~ πά.ρεις τίποτε.

Μα.στίγωσε το ηογο κα.ί συνέχισε το δρόμο τοu. Είχε χά.σει πολύ ώρα.

στο Έντίν κσ.t ~θελε νά. την κερδίσει. το μικρό τοu άλογο ~τα.ν ·οuνιχτό κιχί

τριχ6οf.ίσε για Μο, ά.λλά. , fιτα.ν χειμώνα.ς, είχε ορέξει κα.ί οι δρόμοι Υjτα.ν άσχη­μοι, τb άμά.ξι σκλrιρό κιχ! 6σ.ρu κα.ί, σ' δλιχ α.uτα κι' &.ν'ήι:pορος. 'Έκιχνε τέσσε­

pες ιΙψες γιά. νά. φτά.σει &πο το Έντtν στο Σα.ίν- Πώλ . Τέσσερες ώρες γι&

πέντε λεf.ίγες.

Στό Σιχίν- Πι!Jλ , στιχμά.τησε στο πριί)το πα.νοοχεϊο , ποu 6ρijκε μπροστά.

τοu κα.ί τοuς είπε νΟι 6ά.λοuν το tlλογο στο στα.f.ίλο. Κι' δπως είχε όποσχεθετ

στόν μα.στρο - Σκωψλιό, στά.θηκε κοντ~ στο ζώο, δσο lτρωγε.

Ή γuνιχίκιχ τοf.ί πιχνδοχείοu μπηκε στο στιχf.ίλο.

- Ειά. γεuμα.τίσει έοω δ κόριος; τόν ρώτησε.

- Πρα.yμα.τικά., άποκρίθrικε, τό λησμ6ν-φιχ, κι' lχω μά.λιστα. &.ρκετ~ ~- .

ρεξη. Άκολοόθφε τη γuνα.ίκα. τοσ πα.νοσχείσu κα.ί μπijκε σε μι~ χα.μηλή α.ί­

θοuσιχ μέ τριχπέζια. , πού είχιχν μοuσα.μa &ντί γιά. τριχπεζομά.ντηλα. . Γρήγορα.

σα.ς πα.ρα.κα.λω, της είπε , 6ιά.ζομιχι.

Μιά. χωpικη σερ6ιτόριχ έτοίμιχζε τ~ν πα.ρα.γγελίιχ κι' α.ότός πιχρα.κολοu­

θώντα.ς την είπε μέσα. τοu.

-Ν ά. τί είχα. κα.ί μοu ψα.ινότα.ν πως κά.τι μοu lλειπε. Δέν ε χω ψιiε ι τί­

ποτε ά.κόμη.

"Αρχισε νά. τρώει . "Αρπα.ξε το ψωμί έοά.γκα.σε μι~ &κρη κα.ί τό πα.ρά.τη­

σε ~σuχα. πά.νω στό τραπέζι κι' οuτε το ξα.νά.γγιξε, τοf.ί φά.ν'Υ)κε πικρό.

Σ' ενα. ~λλο τρα.πέζι, κοντά. στό δικό τοu, !τρωγε έ:να.ς άμα.ξά.ς, γupισε πρός α.ότόν κα.t τοu λέει.

- Για.τί ά.pσ.yε εrνα.ι τόσο πικρό τό ψωμί tOUζ: Ό άλλος ~ταν γερμανός κα.ί 8έν κα.τά.λα.6ε.

Σέ μιά. ι7ιριχ σ.φηνε το Σιχίν - Πωλ κιχί κιχτεuθuνότιχν στο Τένκ, πέντε

λεf.ίyες μιχκριά. ά.πο τό 'Αpριiς. Τί σκεφτ6τα.ν, τ ί ~κα.νε σ' δλrι τη οια.δρσμ1ι; 'Όπως τά. ξημερώματα., lτσι

219

κο:ί τώρο: ~ολεπε Υ~ περνοσν τ~ δέντρο:' οι &.χυροκο:λΜες, τ~ κο:λλιεργ'Υjμένο:

χωράφια., πρά.γμα.τtt. &ρκετb:. Κά.Π(Jτε ν' ιiπα.λλά.ξ(Jυν το μυα.λο &πο τtς σκέψεις.

Τί πιο μελα.γχολικο ή πιο οα.θlι &πο το Υ~ ολέπει κα.vε(ς, γι~ πρώτη κα.ί

τελευτο:ία. ψορά., μόριο: πpά.yμσ.τσ.! τι θ~ πεί το:ξιοεόω; γεννιέμα.ι κα.ί πε­

θαίνω κά.θε στιγμ~. UΟλα. στή ζω'i) φεύγουν &ενά.ως μπροστά. μιχς. Τό σκοτά.­

οι μπεροεόετα.ι μέ τό ψGJς, ιiλληλοοια.οέχοvτα.ι το Ιiνα., τ' &λλο . Τό lσχυρδ

φώς ποlι θα.μπώνει τά. μά.τια. το &κολουθεί &μέσως ή εκλειψ'Υj" 6λέπεις, 6ιά.ζε­

σιχι, ιiπλώνεις τb:. χέριιχ νb:. πιά.σεις ιχύτο ποlι περνά. Κά.θε περιστα.τικο ε!νιχι

μιά. κιχμπη τοσ δρόμου, κο:ί ξά.ιρνου είσιχι γέρος. Α1σθά.νεσιχι κά.τι σ~v τρά.ν­

τα.γμιχ, κιχl νά., τά. πά.ντιχ είvα.ι μιχuρα.. Διιχκρίvεις μιά. πόρτο: ιntοτειv~. Τό

μα.σρο οιύτό ~λογο, ποlι σ' εσψνε, στα.μοιτά" κοιι κά.τι κοιλυμένο κι' &γνωστο

τb ξεζεόει μέσ' στb σκοτ&.οι.

Σκοτείνιιχζε ήδη τ'i) στιγμ'i) ποu τά. πα.ιοιά., κα.θιhς σχολοσσιχv &πό το

σχολειο ε!οα.ν τον δδοιπόρο νb:. μπα.ίνει στο Τένκ. Δέ στα.μά.τησε κιχθόλου στο

χωριό. Κιχθιhς εογα.ινε &.π' α.ύτό, Ιiνα.ς, έργά.της ποu εστρωνε χα.λίκι στό ορό­

μ.ο, σ~κωσε το κεψά.λι μόλις είδε το ~λογο κα.ί είπε.

- Αύτο το ζωο κουρά.στηκε πολό.

Πρα.γμιχτικά., τb τα.λα.ίπωρο ζώο είχε &ποκά.μει. η 6ijμo: του εγινε

~ρό.

-Γι& ΠQU; γι& το Άρρά.ς; Ρώτ'Ι)σε δ έργά.της.

-Νιχι

-"Αν πηγοιίνεις ετσι, οέν θ~ ψθά.σεις νωρίς, οέοα.ιο:.

Σταμά.τ'Ι)σε το ιΧλογο καl ρώτησε τον έργά.τη.

- Π όσο &πέχει &κόμη τb Άρρά.ς;

-Έψτά. λεσγες. γεμά.τες.

- π ως j στο χά.ρτη δείχνει δτι ιiπέχει πέντε λεσγες.

-'0 χά.ρτης πά.ει καλά., είπε δ έργά.της, μ6ν(J δ ορ6μ.ος ε!νο:ι χιχλιχσμέ-

vος κα.l τbν διορθώνουν. Άκ6μ'Ι) Ε.νιχ τέτα.ρτο και θά. τbν ορείς κομμένο. Άμά.­

ξι δέv είναι δυνιχτb vά. περά.σει. θ' ιiναγκιχστετς νά. κά.μεις &ριστεpά., vά. πε­

ρά.σεις τό ποτά.μι κι' &.ψοσ ψτά.σεις στο Κα.μπλέν, θά. γυρίσεις οεξιιΧ, είνα.ι δ

δρόμο; τοσ πpοφ~τη Ήλίιχ, ποlι πά.ει ίσα στο Άρρά.ς. - Θά νυχτώσει δμως κοιl ύπά.ρχει ψ66ος νb:. πα.ρα.πλα.νηθίίi.

- Δεν είσα.ι &.πο οώ; -Υ0χι.

-"Ε, τότε &.φεντικό ν~ σοσ δώσω, α.ν &γα.πά.ς, τη γνώμ'Ι) μου. Το &λο-

γο 6λέπω είvιχι πολlι κουρα.σμένο, γύρισε στο Τένκ. 'Έχει Ιiνα. κιχλό ξενοδο­

χείο. Περνα:ς εκεί τη νόχτιχ σου καί α.uριο το πρωt πάς μέ τό κα.λο στό Άρρά.ς.

- Π ρέπει δμως αuτ"fι τ"fι νύχτα νά. βρίσκομαι έκεί.

-Τότε, γuρισε πά;λι στό χωριό κα.ί πά.ρε Ε.να. άλογο &κόμη. Το παιδί

ΠΟ>J θfί.ρθη μέ το &.λογο, γίνεται καt δοηγός.

Υ Ακουσε τη συμ6ουλΥ) τοσ έργά.τη, γύρισε στο χωριb κα.ί σέ μισΥ) ώρα.

220

περνοuσε π&λι &πό τό τοιο σ'Υjμείο, &λλ~ τώρ~ [τρεχε κ~λιi, πήρε ~νιχ. γερό άλογο κι' εν~ν μικρο &γωγιιiτη.

'Ωστόσο '"ή ώριχ. πέρα.σε, νύχτωσε. ··ο δρόμος ~τα.ν ιΧθλιος, γεμ.ιiτος λιiκ­

κοuς, το κα.λα.θά.μα.ξο εyερνε &πότομα., πότε δεξι~ κα.t πότε &ριστερά.. - Βιiλε τ~ δuνα.τά. σοu, ελεγε στο μικρό &γωγι&.τη, θ<Χ σοσ δώσω δι­

πλό ρεyιiλο. Σ' ενα. τίνα.yμα. τοu άμα.ξιοu, εσπα.σε τό ξύλο ποu δένοντα.ι τ~ πλα.ϊνά.

λοuριιi.

-'Αφεντικό, είπε δ &yωyιά.της, εσπα.σε α.δτος δ οιά.6ολος, κα.t τώρα. οέν ξέρω πώς θ~ γίνει. Αδτος ό δρόμος τή νύχτα. ε!να.ι κα.κός, &ν ijθελες νά. γuρί­

σομ.ε πά.λι στο χωριό κα.ί, α.ϋpιο ενωptζ τb πpωt είμα.στε στb Άρρ&.ς. -Δεν €χεις κιχ νένα. σχοι νt κι' ενιχ μιχχιχίρι;

-'Έχω.

'Έκοψε &πό lνα. δέντρο ενσ. κλα.ρί, τό πελέκ'fjσε κι' lφτια.σε πρόχe:ιρ~ ~να. ξύλο, ποu μποροϋσε ν' ά.ντικσ.τα.στήσe:ι το σπιχσμ.ένο . 'Έχα.σα.ν &λλσ. είκοσι λε­

πτά., &.λλ~ ξεκίνησα.ν κα.λπά.ζοντα.ς. Ή πεδιά.οα. ~τ~ν σκοτειν~, δuνα.τbς &νε­μος φuσοuσε &πό τή μ.e:ριb. της θά.λα.σσσ.ς. Τό κρύο ~τσ.ν δισ.περα.στικό. Άπο

τήν πpo'fjyouμεν'fj ~τα.ν νηστικός. Tou ~ρθe: στήν μν~μ.η '"ή &λλη έκείνη νuχτε­

ρινΥ] πορεία., στή μεγά.λ'tj πεδιιiδα. της Δ ... Όχτw χρόνια. πέpσ.σα.ν &πό τότε

κα.l τοu φα.ινότα.ν σα να ήτι:tν χθές.

Άπb κά.ποιο μιχκρινb κώδωνοστιiσιο, τb ρολόϊ χτύπησε τίς ώρες. Ρωτ<Χ

τό μικρο &yωγιιiτη.

- τι ιiψ~ είν' α.δτή;

-Έψτ&., &.φεντικό. Στiς δχτw θi είμα.στε στο Άρριiς . Τρείς λεuye:ς μα;

εμεινα.ν.

Έκείν'fl τf}ν wρα. Ξκα.νε τη σκέψη - κι' &.ποροuσε πώς οέν τΥjν !κα.νε

νωρίτερα. - δτι δλοι τοu ο! κόποι θά πάνε χα.μένοι. Οuτε τήν ώρ~ ποu θ&ρχι­

ζε 'ή δίκη δέν έyνώριζε . 'Έπρεπε, yι' α.ότό τοvλcΧ.χιιηι.ι ν~χει πληροφορηθεί.

·rστερα. σκέφθ'fjκε δτι, σuνήθως οί σuνεορι&σεις τοu κα.κοuρyιοοικείοu &.ρ­

χίζοuν στlς έννιιΧ τό πρωt. ΑότΥj Yj όπόθεση δέ θ& κρι:tτοϋσε πόλλες ιίψες. Για. τα. κλφμένσ. μijλιχ δέ χρειιχζότι:tν μεγάλη σvζΥ)τησ'Υ), εμe:νε ~ όπόθεση τ-ης τιχu­

τότψα.ς, τέσσe:ρe:ς μ.ά.ρτuρe:ς έπρόκειτι.ι ν~ πα.ροuσια.στι.ιΟν, ιΧ.λλιΧ κι ο! δικ'fjγό­

ροι δεν θοcχοuν vιΧ ποϋν κιχ! πολλιi. Σuνεπιi!ς, μάλλον ιΧοικιχ !κιχμ.ε τον κόπο,

δτιχν φθιiσει δ λα. θ~ ε!να.ι τελειωμένα!

Ό ά.γωγιtiτης, στό μετα.ξu, μα.στίγωνε τ' &λοy~. Πέροcσα.ν το ποτά.μι κι'

&φησα.ν πίσω τοuς τον Προφήτ'fl Ήλiσ.. Ή νuχτα. ~yινε πιό σκοτειν~.

221

Η O~I.A ~ΕΜΠΛΙτ~Ι.Α ~Ε ΔΟΚΙΜΑ~Ι.Α

Σ' α.uτο το μετα.ξό, ~ Φα.ντίνα. ~τα.ν δλο χιχρά.. Πέριχσε μι~ νόχτιχ πολu

&σχ'Υ)μ'Υ). Βήχα., πuρετο κι' έφια.λτικ~ δνειρα.. Το πρωt ποu τijν έπισκέφθ'Υ)κε δ

yια.τρός, πα.ρα.μιλοuσε οJι δόστuχ'Υ). Ό γιιχτρος &.νησόχφε κιχt &φ'Υ)σε πα.ρα.γγε­

λία. νά. τον είδοποι'ήσοuν &μέσως, μόλις lpθ'YJ δ κ. Μα.γδα.λ'Υ)ν'Υ)ς.

Μέχρι 'tO μεσ'Υ)μέρι, ~ &ρρωστ'Υ) ~τα.ν κιχκόκεφ'Υ), εfχε δυσφορία. κα.ι ελά.· χισ'tες λέξεις πρόφερε. Τ~ μά.τιιχ της οιχθοuλωμένιχ κι' ά.κ{ν'Υ)τιχ, φσt(νοντσtν

ά.λλGτε σά. σοφμένα. κι ' ιΧλλοτε yά. λά.μποuν σιΧν &στρα.. Φα.ίνετα.ι δτι, δτα.ν

πλησιά.ζει η μα.όρη ώρα., τό φως τοσ οuρα.νοσ πλημμυρίζει έκε(νους, ποu τοuς

έγκα.τα.λείπει τό φώς τijς yijς.

Κά.θε φορά., ΠΟΙJ iι δσία. Σεμπλίτσια. τΎ]ν ρωτοσσε πώς πά.ει, ιxuτij ά.ποκρι­

νότα.ν.

- Κιχλιi, οε 6λέπω τijν ί::ιpιχ Υ~ δω τόν κ. Μα.γδσtλψή.

Αίγοuς μήνες πρίν, δτΙΧΥ ή ΦΙΧντίνιχ εfχε χά.σει κΙΧl τΎ]ν ~σχα.τ'Υ) σεμνό­τ'Υ)τα. κΙΧί τΎ]ν τελεuτΙΧία. ντροπη κα.ί μα.ζt κά.θε χα.ρά., είχε &.πομείνει ~ σκι~

τοσ έα.υτοσ της, τώρα. ~γινε το φά.ντα.σμ.ά. της. Ίί σωμ.α.τικ~ &ρρώστεια., συμ­

πλ-ήρωσε •ο ~ργο τής ~θικijς ιi.ρρώστεια.ς. Μόλις εικοσιπέντε χρόνων κα.t το

μέτωπό τ'r)ς γέμισε ρuτ(δες, τ~ μ.ά.γοuλα. μα.ρά.θηκα.ν, δ λα.ιμος κοκκά.λια.σε, το κορμl δλο πλα.Sα.ρό, το δέρμα. μελα.νό, τ&. ξα.νθά. μ.α.λλιά. τ'ΥJς, σχεδον λ~uκά.. 'λλ­

λοίμονο! fι ά.ρρώστεια. δίνει την είκόνα. τιί>ν y'Υ)ρα.τειών.

Ό κ. Μα.γδα.λψΥ)ς έρχότα.'J σuν-ήθως στίς τpείς το &Πόγεuμα. κι' l6λε­

πε την &ρρωστη. Ή &.κρί6εια. δείχνει κα.λωσόν'Υ), γι' α.ίιτό ήτα.ν κι' α.ίιτός ά.κpι-

67)ς. Κα.τ~ τίς δόο κα.ί μιση ή Φα.ντίνα. &ρχισε ν' &.νησuχεί. Μέσα. σ~ εtκοσι

λεπτά., δέκα. ί.'σως φοpΕ.ς pώτφε την κα.λόγρια..

-'.Μελφfι, .ι ώρα. είνα.ι; Το ρολόϊ χτύπησε τρεϊς. Στδ τρίτο χτύπημα., ή Φα.ντίνα. &.να.κά.θηάε στο

κρε66ά.τι της, ένώ μόλις κα.τώρθωνε νιΧ γυρίσει στο &λλο πλευρό, ενωσε σπα.­

σμωδ~κ~ τ~ κίτρινα. κα.l χωρlς σιiρκα. χέρια. τ'Υ)ς κι' ε6γα.λε ενα. 6α.θu ιiνιχ­

στενα.yμό , σά. ν&6yα.λε €να. μεyιiλο 6ιiρος &πο το στΎjθος τ"ης. υr στερα. γύρισε

κα.t κοίtα.ξε Προς τ~ν πόρτα.. Κα.νένα.ς δέ μπijκε. Ή πόρτα. δέν &νοιξε.

'Ένα. τέτα.ρτο θά. έμεινε ετσι, με τ~ μά.τια. κα.ρφωμένα. στijν πόρτα., ιi.κί­

ν"ητη, κρα.τώντα.ς &κόμσt κα.ί την &νσtπνο-ή της. Ή κα.λόγρια., στεκότα.ν έκεί, κα.l Seν τολμοuσε νά. τΎjς μιλήσει. Τό ρολόϊ της έκκ):ησία.ς ξα.να.σήμα.νε. Τρείς

κα.ι τέτα.ρτο! Ή Φα.ντίνα. επεσε πά.λι πά.νω στο προσκέφα.λό t'YJς.

Δέν εογ<Χλε λέξ'ΥJ, άλλά. &ρχισε πά.λι ν& κά.νει δίπλες στό σεντόνι της .

222

Πέρα.σε μισ'i) ώρα., μιά. ώρα., κα.νένα.ς δε ψα.ινότα.ν. Κά.θε ψοpα. ποu το

ρολόι χτυποuσε, ~ Φα.ντiνα. σήκωνε το κεφάλι κα.l κοιτοuσε προς τ'i)ν πόρτιχ,

uστεpα. ξα.νά.πεψτε. Διά.6α.ζες τή σκέψη της χωρlς δυσκολία., ιiλλά. ~ &pρωστη,

οuτε Ι:ίνομα. πρόψερε κα.νένα., οuτε την &.γωνία. της ψα.νέpωνε. 'Έ6ηχε μόνο,

ενα. 6-fιχα. ιiδύνα.το, πένθιμο. Νόμιζες δτι κά.ποιο σκοτάδι κα.τέοα.ινε πά.νω της.

'Ήτα.ν πελιδν-ή, τα. χείλη τ'Υ)ς πρα.σινωπά.. Κά.ποu κ&:ποu χα.μογελοuσε.

Σ'ήμα.να.ν πέντε. Τότε ή &.οελψή τ"lιν C:.κοuσε νά. λέει, με ψωνη ποu μόλις . ' σ;κοur.ιτα. Υ.

-Έγιh &ς α.uριο τελειώνω, a.δικα. κά.νει νfι. μήν lρχετα.ι σήμερα.. Άλλα. κα.l ή δσία. Σεμπλίτσια. ιiποροuσε γιά. τΥjν κα.θuστέρηση τοσ κ.

Μα.γδα.ληνή.

Ή Φα.ντiνα. στο μετα.ξu κοιτοuσε το τα.6ά.νι, σα. νfι. προσπα.θοuσε νά. θυμη­

θεί κά.τι. Ξα.φvικά. &pχισε νά. τρα.γοuο~, μ.ε ψωvη πολu ιiο,.Jvα.τη. Ή ιiοελψή

κα.λόγριet, ποίι δέν κοuνήθ'Υ)κε ιiπο το κpεοβά.τι τi)ς &pρωστης, τέντωσε τήν &.­κοu'ή της κα.ί, vιi τί τpα.γο~>οοuσε ή Φα.vτίνα..

Ε1ς τοu Πα.ρισιοu θά. πιiμε τ' ιiργα.στ1jpια.,

ν' ιiγορά.σουμε στολίδια χίλια., μόρια..

Ρόδα. κι' i9.ν γελοuν, κα.l κρίνα. κι' a.v μuρίζοuν, τ'ijς ά.yά.πης μοu μια. τρίχιχ δέν &.ξ!ζουν.

Χθες 'ή Πα.να.γιά. ~λθ' 'ή χα.ριτωμένη,

ιipγup6στηψ'Υ) κα.l χpuσοψορεμέν'Υ).

Σόρει σιγα.νά., &.νοίγει το μα.νοό της

-ΛιΧ6ε τό πα.ιδί, μοu λέει, ποu μ' έζijτεις.­

Γρ~γοpα. πα.ν(, κλωστή κα.ί δα.κτuλ'ήθpθα., κα.t θά. το δεχθεί Χριστός κ' ~ κολυμβήθρα..

Εις τοσ Πα.pισιοσ θά. π!Χμε τ' &.ργα.στήρια.,

ν' ιiγοριiσουμε στολίδια. χίλια., μόρια..

Πα.να.γία. μου κα.l μεγα.λόχα.p'ή μοu,

κά.λλιό ιiγα.πώ το τρυψερό πα.ιοί μου,

πα.ρ' a.ν δ θεός μοσ lοινε 'ς τά. χέρια.

τ' ώραιότερο &.π' 5λα. του τ' &.στέρια..

-'Ήρθε τό πα.νt κυρά.· τί θες να. γίνει.

-Πρώτ' i9.ς λεuκα.θεί, κ' ή 6ά.για. i9.ς το πλόνει.

Ρόδα. κι' α.ν γελοu·,ι κα.ι κρίνα. κι' α.ν μυrΛζοuν, τijς &.γιiπης μοu μιά. τρίχα. οέν ά.ξίζοuν.

-:-Πλόθηκ.ε, κ.υρ~. - ποΟ; - Μέσα. στο ΠΟ't~μι-.

-"Ας κα.θίσει μι~ ν~ κόψει κα.ί ν~ κά.μει

σπιiργα.να. πολλιi, ρουχιiκια. τοσ μωροσ μου,

κι' έγιh 'tά. κεντώ' 'tά. θέλω 'tou χεριοσ μ.ου. -Πά.ει τό πα.ιδί! ζωη 'ς έσέ, κυρά. μου,

"tώρα. δλ' α.ό"tά.; - "Ας γίvουν σ&.οα.ν&. μου.

Είς τοσ Πα.pισιοσ θ~ πaμε τ' &ργαστ'ήρια.

ν' &γορά.σουμε στολίδια. χίλια., μύρια..

Ρό8α. κι' ~ν γελοϋν , κα.l κρίνα. κι' ~ν μυρίζουν,

'tijς &γriπης μου μι~ ψίχα. οέν &ξίζουν.

223

Τό τρα.γοuδι α.uτό ήτα.ν eνll. πα.λιό ν!l.νούρισμ!l., με τό δποϊο κοίμιζε ,ην

μικρ-ή της Τ: τίκα.. At'nό 'to νοινοόρισμα., έοώ χα.t πέν'tε χρόνιοι, ποu σ"tερ'ήθηκε

τό ποιιδί της , ε!χε ι:ρuγει &πό την μν'ήμ.η της. Τόσο λυ.π'J)μ.ένα. κα.ι τόσο γλu­

κ~ τpοιγουδοΟσε, ώστε, οuτε ή κα.λογpι!Ζ μ.ποpοΟσε ν' &ντιστα.θεt στά. οriκpυοι.

Πρα.γμα.τικιΧ, ~ δσίοι Σεμπλίτσια., οι(σθά.νθψε ν' &νεοα.ίνοuν Μκρuιχ στιΧ μά.­

τια. της.

Έσijμ.α.νε ltξ'J). Ή Φοιντίνα. ι:ρά.νηκε πιhς δεν &κουσε. Φοιινότοιν σ~ νά.

μ.ήν προσέχει τίποτε γόρω της.

Ή &δελψή εστειλε μιά. όπηpέτpια. νά. ρωτ-ήσει τή θυρωρο τοu έργοστιχ­

σ!ου, iiν γόpισε δ κ. δ'ήμ.α.pχος κι' iiν θά. έπισκεφθεt το νοσοκομείο. Ή όπη­

ρέτpι!l., σε λίγα. λεπ't~ γύρισε.

Ή Φοιντίνα. ξα.πλωμένη κι ' &κίνή,η πά.ντοτε, εμοια.ζε aπορροφημένη &­πb τtς σκέψεις της. Ή όπηρέτρια. δι'Υ)γ'ήθηκε κρuφri, στ' α.uτt της δσία.ς Σεμ­πλιτσία.ς , δτι δ κ. δijμα.ρχος ει:ρuyε πριν ciπo τίς eξη τό πpωt; μ.' Ιtνα. μικρο &­μ.riξι ξέσκεπο, μ' δλο έκείνο το κρύο, χωρίς &γωγιά.τη κι' &γνωστο πιό "δρόμο

πijpε. "Αλλοι ελεγα.ν δτι τον είδα. ν νά. στρ!6ει στο δρόμο τοσ Άρρά.ς κα.ι, άλ­

λοι οτι τον σuνά.ντησιχν στον δρόμο τοu Πα.ρισιοu. "Οτι φεύyοντα.ς ήτοιν, δπως I

πά.ντα., ~ρεμ.ος κιχί ε!πε μόνο να. μ.ην τον περιμένουν οιότήν τη νύχτα..

Ένώ ot δύο γυνα.ϊκες μιλοuσα.ν κρυφά., μ.ε τίς πλά.τες γυρισμένες προς τη

Φα.ντίνα. , κα.ι κα.θιhς 1ι όπηρέτρια. ·οιηγότα.ν κα.ι ή &δελι:ρή ρωτοΟ~ε, ~ Φα.ντί­να., μέ τή δύνιχμ'Ι) ποu δίνουν κα.τά. δια.λείμμα.τα., μερικές όργ~νικές &.ρρώ­

στειες, είχε κατορθώσει νά σηκωθεί στά γόνα.τσ,, πriνω στό κρε6riτι t'Υ)ς, στη­

ρ!ζον'tοις τά. χέρια. στο προσκέψιχλο κα.ι 6γά.ζοντα.ς τό κει:ρά.λι &πό τtς κουρτί­

νες, 11:pοσποιθοΟσε ν' &.κοόσει.

Ξα.ψνικ~ ι:ρώνα.ξε:

- Μ:λιΧτε γιά. τον κ. Μοιγδα.λψή! Για. τ( μιλάτε σιγά.; Για.τί δέν ερχε-

τα. ι;

224

Τόσο έπιτσ.κτικfι κσ.ί 6ραχνfι fιτα.ν ή φωνή της, ώστε οί ouo γuνα.!κες

νόμ.ισα.ν 3-.ι ~κοuσα.ν ιiνδρική φωνή, γuρισσ.ν εντpομες κσ.ι εΙδα.ν μι~ λιπόσα.ρ­κη μορφ~, μέ κατσ.φσ.νεί τ~ lχνη τοσ θσ.ν~τοu.

- ΣιΧς ρωτώ! φώναξε -ή Φαντίνα.

Ή όπηρέ·φισ. ιiποκρίθηκε τρσ.uλίζοντσ.ς.

-0

Η θuρωρδς λέει δτι, δ κ. οήμ.σ.ρχος οέ θά. μπορέσει ν~ρθει σήμερα.. -Ήσύχσ.σε, παιδί μοu, πρόσθεσε 'ή κσ.λόγρια, πλιiγισ.σε, πλά.γισ.σε.

<Η Φα.ντίνα. χωρίς ν' ιiλλά.ξει κα.θόλοu θέση, πρόσθεσε με δuνα.τ-Υj φωνή, μέ τόνο επιτακτικό καί μαζί σπα.ρα.κτικό.

- Δέ θ~ μπορέσει ν&ρθει; Γιατί; Σείς τήν ξέρετε τήν α.lτίσ.. Τά. λέτε

σιγά.. θέλω κ' έγw να. μά.θω. 'Η ' , ~ I •1• θ , , ' ' ~ λ uπηρετρι<Χ εσπεuσε να. ψι uρισει στ ιχuτι τ.,ς κιχ ογρι~ς.

- Πέστε τΥJς πως εχει δοuλει~ στδ οΥJμαρχεϊο, πιhς εχει σuμ6οόλιο. Ή δσίιχ Σεμ.πλίτσιιχ κοκκίνησε, κοκκίνησε γιιχτί 1j ύπηρέτριιχ τijς πρότει­

νε να. πεί ψέμα. Άπδ τήν ά.λλη ομως Μλεπε οτι, α.ν ελεγε τήν &λ~θεια. στήν ~ρρωστη, θά. της εκανε πολίι κσ.κό στfιν κσ.τιiστα.ση ποίι 6ρισκότα.ν . Το κοκ­

~:ίνισμα. κρά.τ'Υ)σε λίγο. Σήκωσε τδ γα.λήνιο 6λέμ.μ.σ. της πρδς τή Φιχντίνά. κσ.t

ε!πε.

Ό κ. δήμ.ιχρχος &.νιχχώρησε.

Ή Φα.ντίνα. στηρίχθηκε στίς φτέρνες της. Ί'ά. μ.ά.τιιχ της έλιχμ.ψα.ν. Μιά.

ιiπερίγρα.πτη χrx'p~ ά.πλώθηκε στο πονεμένο της πρόσωπο.

-Άνrχχώρησε! θά. πijyε νά. ψέρει τήν Τιτίκα. μοu!

Σήκωσε τότε κrxl τά. Οόο της χέρια. πρδς τόν οόρrχνο κα.ί τδ πρόσωπό της

πijρε ~να. δψος ά.πεpίγρσ.πτο. Τά. χειλΥJ της σά.λεuσ.ν. προσεuχόταν σιωπ'Υ)λά..

Άψοu τελείωσε τΥjν προσεuχή τ1Jς.

-Όσία. μ.οu ιiδελψή, ε!πε, πλα.yιά.ζω τώρα. &ιιέσως, κά.νω ο,τι θελήσε­

τε σε!ς. Προ όλίyοu ε!χσ. γίνει κσ.κή. Ζητώ νά. μέ σuγχωρήσετε ποu σiς μ{­

λησα. τόσο οuνιχτά., το κιχτα.λα.6α.ίνω δσία. μ.οu ιi8ελψή, ιiλλά. ε!μ.ιχι, κα.θιhς 6λέ­

πετε τόσο εόχσ.ριστΥJμέν'Υ).

Ό θεός είνα.ι κrχλός;, δ κ. Μα.γδrχλινής ε!να.ι κσ.λός. Φαντσ.στείτε νά. πά.ει

δ rοιος στό Μομφεpμίλ νά. ζητήσει τό πα.ιδί μοu.

Πλά.για.σε π&.λι κα.ί 6οήθησε τήν κα.λόγριrχ νά. οιορθώσεt τδ μ.rχξιλιiρι κα.ι

φίλφε εναν μικρό ά.σημένιο στσ.uρό, ποu ψοροσσε στόν λσ.ιμό τ'Υ)ς, ποίι τijς τδν

εlχε χα.ρίσει ή μονιχχή.

- Πrχιδί μοu, εlπε '"ij δσία. Σεμπλiτσιrχ ήσύχα.σε τώρα., μΥ)ν μιλ~ς ι!λλο.

Ή Φα.ντίνα. πijρε στά. μ.οuσκεμ.ένα. ιiπό τόν 1δρώτrχ χέρια. της, το χέρι της

&δελψΥ)ς κrχί άρχισε.

-Λοιπόν σήμερα. το πρωt εφuγε για. τδ Πα.ρίσι. Δέν ~τα.ν &νά.γκ-η νά.

πεpά.σει ά.πό το Πα.ρ!σι, τό Μομψερμ.tλ πέψτει ά.ριστεpά., καθιhς έρχόμ.Μτε. θu­μ.iiστε τί μ.ο1>λεγε χθές, 3τιχν τοu μ.ιλοuσα. yιά. τΥ)ν Τιτίκα.; «Γρήγορα.' θά. τήν

225

εχε~ς, γρ'ήγορrι! » Ξέρετε; μοuοωσε χθες καί όπόγρrιψrι ε να γρά.μμrι γιCι τούς θερναοιέροuς. Δε θά μποροuν νa 6ροuν δικαιολογία, οέν ε! ναι έτσι; θa τοσ

οώσοuν &μέσως την Τιτίκα μοu, &.ψοσ δλα τοuς πληρώθηκαν. Ό νόμος οέν έ­

πιτρέπει σε κανέναν νά κρατά.ει ξένο παιοί, &.ψοσ πληρώθηκε γιά τa εξοΟιΧ

τοu. Μη μοίί κά.νετε νόημα. ν?J. στα.μα.τ'ήσω, δσ!α. ά.δελφή. Είμα.ι τόσο κα.Η κι'

α.ίσθ!Χνομα.ι τόση χα.ρ!Χ. θ!Χ δω σέ λίγο τήν Τιτίκα μοu. Μά.λιστα πεινιi), εχω

δρεξ77. ΚοντεόοΙJν πέντε χρόνια πού δεν τήν είδα. Δε μπορείτε νa κατα.λά.-

6ετε τί πόνο zχοuν τά πιχιδιά.! Κ' επειτιχ θa είναι τόσο δμορψη! θ!Χ τη .Οεϊτε.

Τα χερά.κιιχ της, μικρα μικρά., zχοuν τό χρώμα τοσ Τρ~αντά.ψuλλοu. Πρό πα.ν­

τος χέρια. θ~ εχει πολύ (:)ρα!α. 'Όταν ~τα.ν ένος χρόνοu, ήταν νά τά 6λέπεις

κιχί ν~ γελ5.ς, τόσιχ Μ.! Τώριχ θ~ εΙνα.ι μεγά.λη. Ε!να.ι ... στά έψτa περπιχτ&. Δεσποινlς κι' αuτή τιίψι .. Τή λέω Τιτίκα, &λλά τ' δνομά. τ'ης εί·~ι Είιψροσό­

νη. Καλά ελεyα. εγω τό πρωί, είδα σκόνη πά.νω στο τζά.κι, στ-t1 ' '.!Χρμαρο καl είπα, γρήγορα θα διί> τήν Τιτίκιχ μοu. θεέ μοu, θεέ μοu! τι κ~:χ.ό πρ&γμα., τί

ά-δικο νά. περνοίίν χρόνιcr. χωρίς νά 6λέπει κανείς τa παιδιά. τοu! σa νa ~­

τιχν α.tώνιιχ ιχότΥ] ~ ζωή! Τί κα.λός ποu είνα.ι δ κ. δήμιχρχος νιΧ σηκωθεί νιΧ

πά.ει μ' αuτόν τόν κιχιρό! Κά.νει πολu κρύο εξ ω; Π ijρε τοuλά.χιστον τό πιχνω­

ψόρι τοu μαζί τοu; ΑiJριο θά εΙ ναι εδω, δέν οα είνιχι ιχuριο; Αuριο πια γιορ­

τ-ή. Αuριο τό πρωt, δσία &.δελψΥ] να. μοΟ θuμήσετε να 6ά.λω έκείνη τΥ]ν κσ.λό­

πτρα. μέ τίς οιχντέλλες. Ε!νιχι χωριό τb Μομψερμίλ ποu ά.κοστε. Έγω πijγα

κά.ποτε &ς έκεί μέ τα. πόδια. Για μένα δ δρόμος ήταν πολύς , ιiλλα τ' ά.μά.ξιιχ

πιiνε πολύ γρήγορα. Αuριο θά είνιχι εδω μαζί με τήν Τιτίκα μοu. Πόσο τά.χα ν' &.πέχει ιiπο δω το Μομψερμίλ;

Ή μονα.χi), ποι) δεν εΙχε lδέα. &πό &ποσtά.σεις, ά.ποκρίθηκε:

- π ιστεόω πως θιΧ είναι έδώ ως ιχi.ίριο το πρωί.

-Αuριο, αuριο! είπε ή Φιχντίνα, θa δω τήν Τιτίκα. μοu. Βλέπετε δσία.

μοu &.δελψΥ] τοu θεοu κα.ι της ΙΙανα.γίας, δέν είμα.ι &ρρωστη πιά.. Είμαι τρελ­

λή. Θα +jμοuν tκα.νή κα.l ν& χορέψω ά.κόμ7].

υΟποιος τήν ε6λεπε δέκα πέντε λεπτά. πρίν, θ' ά.ποροΟσε γι' αuτήν τ1j

μετα6ολi). Τώρα fιτα.ν ροδοκόκκινη, μιλοuσε μέ ζωηρη κοιί ψuσικη ψωνή, δ­

λο της τb πρόσωπο ήταν γελαστό. ΚΙΧτά. διαλείμματα γελοΟσε καί μιλοΟσε σι­

γά. Ή χαρά. τΎjς μά.να.ς μοιά.ζει σχεδόν μέ τήν παιδική χαρά..

-"Ε! t6)ριχ εlqrxι εόχαριστημένη, είπε 'ή μ.ονα.χή, &κοuσέ με λοιπόν κα.ί

'ήσUχα.σε, μΥ] μιλιiς πι&;.

Ή Φαντίνα ιiκοuμ.πησε το κεςρ<Χλι της στο προσκέφαλο καί είπε με σιγα.-

νή ψωνή. ' - Ναί, πλά.για.σε, πλά.γιασε, στά.σοu ψρόνιμη, ιiψοu πρόκειτσ.ι νά. ~ετς -.;ο

παιδ! σοu. Κιχλ~ λέει ή δσlα Σεμπλίτσια, ~χει δlκιο. 'Όλοι εοω μέσα εχοuν

δ1κιο.

Χωρίς πιιΧ νιΧ μετιχκινηθεϊ κιχθόλοu, ~νοιξε τ~ μεγάλα ιιά.τια της καί κοι­

ιs

226

τοuσε δλόyuρα, μόνο κοιτοuσε καt δέν ξαναμίλ'Ι)σε. Ή καλόγρια τρά.61Jξε τtι;

κοupτίνες τοu κρεο~τιοσ, μ! -.ήν 'λπ(8οι ~-- ή δ.ppωστη θ~ χοιμότα.ν.

Κατά τtς όχτω ήρθε δ γιατρός. Κα.θως εΗ5ε &.πόλυτ'Υ) ~σuχία., νόμισε πως

ή Φα'iτίνα κοιμάται, μπήκε &.θόρu6α καt πατώνται; στά νuχιο. :ισία.σε στό

κρεΟά.τι. "Ανοιξε λίγο τtς κουρτίνες, &.λλα. στό ψG)ς τοσ λυχνάρtιι<J είδε τα.

μεγά.λα. καί f,συχα μάτια. τής Φαντίνας όρθάνοιχτα. να. τόν κοιτάνε.

- Κόpιε για.τpέ, τοσ λέει δεν είναι ?.λήθεια δτι θά. μ' &ψήσουν νά τή

6άλω να. κοιμ&ται κοντά μοu, σ' ε να ιJ.ικρό κρεοατιiκι;

Ό γιατρός νόμισε πως παpα.μιλοίίσε.

-Κοιτάξτε, πρόσθεσε ή &ρρωστ'Υ), ίσα ϊσα όπιiρχει τόπος, δσος χρειά.­

ζεται.

Ό yισ.τρός π'ijρε σti) μπά.vτα. τήν ά.δελφή, κι' α.uτή τοu έξήγ'f)σε τά πρά.­

γμα.τα. Ό κ. ΜαγδlhλψΎ)ς θ' &.ποuσίαζε μιά δυό μέρες, κι' ά.ψοu δέ γνώρι­

ζαν ποu π'ijyε, νόμισαν πως είναι καλuτερα. ν' &ψ~σουν τήν &.ρρωστη v~ πι­

στεόει δτι πήγε στό Μομψερμίλ, πιθανόν και νιΧ είναι ~τσι, -ή Φαντίνα να. μιiν­

τεψε τήν &λήθεια. 'Ο γιΙΧtρbς συμψώνησε μΕ. τήν ένέργεια α.ότή κα.ί πλησία.σε

πά.λι στο κρε6ιiτι της &ρρωστης. Ή Φαντίνα συνέχισε νά. τοίί μιλά για. το

πα.ι81 της.

-Ξέρετε; 8τα.ν θιΧ ξuπνα. τό πρωt ή Τιτίκα. μου, eα. της λέω κα.λ1Jμέρα.·

και τη νuχτα. έγώ, ποίι δεν κοψ.οuμαι, θά. τ'ijv &κοuω ν' άναπνέει. Ή γλυ­

κειιi της &.vα.πvοή θιΧ μοσ κά.vει κα.λό, yια.τρέ.

- Δός μοu το χέρι σου, της είπε δ γιατρός.

'Έδωσε τό χέρι της ιΧ.μέσως καt το!) είπε yελώντα.ς. -'ΆΙ δέν το ξέρετε. t yιi> τώρα πια. γιlhτpεότηκα.. Ή Τιτ(κ!h !ρχετ!hι

αuριο.

Ό γιlhτpός &.πόρησε. τΗτlhΥ στ' &.λήθει!h κα.λλ(τερα. fι Φα.ντ!vιχ.. Βρi)κε

τήν &ναπνοή της πιο ελεόθερη, το σψυγμό της 8υνατώτερο. Κά.ποιιχ. ζωή -1jρ­

θε ξα.ψνικά κι' ιΧ.να.ζιιιι;y6νησε τό τιχ.λα.ίπωρο κ' έξα.ντλημένο σώμα..

- Σα.ς είπε, Χ'J, , ε για.τρέ, 1ι δσία. &.οελψή, 8τι δ κ. οήμα.ρχος πi)γε vά.

φέρει τ-Υ) μικρ-ή μου;

Ό yια.τpός σύστησε σιωπή κα.ί ιiποψυyη κιiθε δυσά.ρεστης συγκίν'Υ)σης.

Τοuς είπε να. της δώσουν κινίνη κα.ί, iΧ.ν &.νέ6α.ινε δ πuρετός της τή νόχτll., ε­

να. κα.ταπpα.uντικό ψά.ρμακο. Φεόγοντας δέ, εlπε στήν ά.δελψή καλόγρια. .

- E!νlht Κlhλλ(τεplh. "Αν πρlh'(μlhτικα. !pθη α.upιο δ κ. Oi)IJ.Il.pχoς μέ το

πα.ιδί της, ποιός ξέρει; Πολλές ψορές εγινα.ν τέτοιες παράδοξες κρισεις σέ

&.ρρώστειες. Γνωρίζω 8τι α.>3τή ή &.ρρώστεια. ε!να.ι όργα.vική κα.ί μ.ιΧλιστα πολύ

προχωρημένη' &.λλα. δπάpχει τ6σο μuστήριο σ' oλlh α.uτιi! "Ισως Κ/l.ι νά. σωθε!.

227

Ζ'

ΜΟΛΙΣ ΕΦΤ ΑΣΕ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΑΖΕΤ ΑΙ Ν' ANAXQPHiH

ΥΗτα.ν όχτώ σχεοόν fι &pa. τό op&.Su, οτα.ν τό κα.λα.θά.μ.α.ξο, ΠQU ά.ψήσα.­

με στο δρόμο προς το Άρρά.ς, μπήκε στi)ν α.όλi) τοu τα.χuορομικοu πα.νδοχείοu .

Ό &νθpωπος ποu πα.ρα.κολοuθήσα.με, κα.τέ6ηκε, έδιωξε το δεύτερο άλογο ποu

ε!χε πά.ρει κα.i δδήγφε δ rειος τό &σπρο &λογά.κι τοu στό στa.σλο. 'Έπειτα. , ε­

σπρωξε την πόρτα. μιΙΧς α.ίθοuσα.ς σcpα.ιριστηρίοu κα.ί κά.θησε κοντιΧ σ' ενα. τρα­

πέζι. Είχε όπολογίσει ν~ κ~νει εξη ώρες aπο τ~ν Μ .. !πί Μ ... στο Άρριi.ς, κ' έκανε δεκα.τέσσερες. Δεν ένο ιωθε τόψεις στή σuνείοησή τοu γιιΧ τΥ)ν κα.θu­

στέρηση, για.τι δέν προερχότα.ν ιiπ' α.ότόν, &.λλά., κα.τ~ 6ά.θος δέν fιτα.ν δuσα.­

ρεστ-ιιμ.ένος ποu &ργ-ιισε.

Μπijκε fι γuνιχίκα. τοu ξενοοοχείοu.

-Άγα.π&, !δω να. πλα.γιά.σει δ κόριος; θα. δειπνήσετε; Ό δοοιπόρος εκιχνε μιιΧ κίν-ιισ-ιι &.ρν-ιιτική.

-Ό ύπηρέτης τοu στα.ύλοu, λέει δτι το άλογό σα.ς .. rνα.ι πολu κοuριχ-

σμ.ένο.

- Κιχί, λέτε δτι ιχδριο οε θιΧ μπορεί ν' &.να.χωρήσει;

-'Όχι κύριε, χρειάζονται τουλάχιστο δuο μέρες ν~ ξεκοuρα.στεί.

-Δεν ε!να.ι έοω κοντιΧ τό τα.χuορομικό γρα.ψείο;

-Μάλιστα. κόριε, μέσα. εsω στi)ν α.όλή, &.πάντησε fι γuνιχίκιχ κιχt τον

δδήγηάε στό γρα.ψετο. Έκετ δ τα.ξιδιώτης εοειξε το δια.6α.τ11ριό τοu, κα.ι ρώ­τησε liν μποροuσε νιΧ &πιστρέψει στήν Μ ... έπt Μ ... τήν ίδια. νύχτα., μ.έ το τα.­

χοορομικο &μάξι. Ή θέση πλά.ι στον τα.χuδρόμο fιτα.ν δια.θέσιμη, πλήρωσε το

&.ντίτψ.ο κ' έψuγε.

- Σuγγνώμη κύριε, τοu εΙπε δ διεuθuντ~ς ~ou γρα.φείοu, πρiν προλά.6ει

να. 6γετ lξω, προσέξτε νιΧ είστε έδώ στij μία. μετιΧ τά. μεσά.νuχτα., δταν θ'

&.να.χωρήσει τό 3χημ.α.. Άψοu τον &κοuσε,6γijκε ά.πο το ξενοδοχείο κι' &ρχισε YcX περιψέρετα.ι

c1τοuς ορόμ.οuς, τοuς δπο!οuς δέ γνώριζε. Οί δρόμοι fιτα.ν σκοτεινοt κι' α.uτός

περπα.τοuσε στ'ήν τύχη, ά.ποψεόγοντα.ς νιΧ ρωτήσει διιχοά.τη. Τέλος, &.ψοu πιχ­

ρα.πλα.νήθηκε ?λσκοπιχ μέσα. στοuς σκοτεινούς δρόμοuς, δστερα. ciπo διστιχγμό,

&.ποφά.σισε να. ρωτήσει ενιχ διιχ6ά.τη, ποu κρα.τοuσε ΕΥΙΧ φιχνά.ρι . ....:..:.. Κύριε, τοσ λέει, &.cpoσ κοίτα.ξε πρώτα. πίσω τοu, σα. να. φοοότα.ν μ'ήν

τον &.κούσει κα.νένιχς, ποσ ε!να.ι τό δικα.στήριο; - θα. ε!στε ξένος, &.ποκρίθηκε δ πολίτης, eνα.ς μ.εσήλικα.ς. Έλaτε μ.α.ζί

μοu, σ.ν θέλετε, πά.ω προς τιΧ έκετ. 0[ δίκες τώρα. yίνοντα.ι στή νομ.α.ρχία. , έ­

πισκεu~ζετα.ι τό δικα.στικό χτίριο.

'Εκε! σuνεSpι~ζοuν κetl ο Σ lνοpκοι;

228

- Μά.λιστα.. Νομίζω δμως δτι είνα.ι κά.πως tiργά., &.ν θέλετε να. πα.ρα.κο­

λοuθήσετε κα.μμ.ια. δίκη, σuνήθως τελειώνουν στίς εξη.

Στο μετα.ξu, εφτα.σα.ν σέ μια. μεγά.λη πλατεία. κα.ί δ πολίτης τοiίδειξε ενα.

μεγά.λο σκοτεινο χτίριο, μέ τέσσερα. μεγά.λα. πα.ρά.θυρα. φωτισμένα..

- Νά., εrπε, α.ότή εΙνα.ι ~ νομα.ρχία. κα.ί 6λέπω στα.θ~κα.τε τuχερός, ~

αίθουσα. των σuνεδριά.σεων ε!να.ι φωτισμένη. Είναι κα.μμιιΧ δίκη ποίι σ&ς έν­

οιοιψέρει j μήπως πρόκειtα.ι να. πα.ρουσια.στείτε ώς μ.ά.ρτuρα.ς j -

'Όχι, οέv ένοια.ψέρομα.ι για. κα.μμια. όπόθεση. θέλω να. μιλήσω σ' ενα.

δικηγόρο.

'Ύστερα. &;πό λίγα. λεπτά., δ ξένος 6ρέθηκε μέσα. στην αίθουσα., ποί.ι 6ρι­

σκότα.ν κόσμος πολός, συγκεντρωμένοι δμά.οες, όμ&:οες σuνομ~λοuσα.ν σιγά., ιΧ.­

ν&:μεσά. τοuς κα.t δικηγόροι μέ μα.ϋρες ρεντιγκότες.

Νοιώθει πά.ντοτε θλίψη ~ κα.ρδιιΧ τοϋ &.vθρώπου, δτα.ν 6λέπει τοί.ις μα.υ­

ροψορεμένοuς α.uτοiις ιΧ.νθρώποuς τοσ οικα.στηρίου, ιΧ.νά.μεσα. σέ δμιλους, να.

μιλοuν με μυστηριώδη τρόπο, μπροστά. στήν πόρτα. μιά.ς α.ίθοuσα.ς τής οικα.ιοσό­

νης. Σπά.ν~α ό:.κοϋ;; νά. μιλα.νε γιά. ψιλα.νθρωπία. ~ γιιΧ οίκτο, προ6λέπουν σuν'ή­

θως κα.τα.δίκες.

Ή α.ίθοuσα. α.ότή, μ' δλο ποlι ήτα.ν πολlι μεγά.λη, ψωτιζότα.ν μόνο ιiπο

μια. λά.μπα.. Μια. δίφυλλη πόρτα. τη χώριζε &πb το δωμά.τιο ποί.ι σuνεοριά.ζα.ν

οι lνορκοι.

Τόσο σχ.οτά.οι ίιπΥjρχε εκεί μέσα., ώστε χωρίς cp66o, ιiπευθόνθηκi στόν

πρώτο ,δικηγόρο, ποlι εlδε μπροστά. του.

- Σ&.ς πα.ρα.κοι.λώ κ:.ίριε, ποu 6ρίσκετα.ι ~ όπόθεση;

-Έτελείωσε, &πά.ντησε δ δικηγόρος.

-'Ετελείωσε! Μέ τέτοιο τόνο πρόψερε τήν λέξ'ΥJ διστε δ οικηγόρος γύρισε προς οr.uτόν.

- Μέ συγχωρείτε κuριε, είστε μ1jπως σuγγεν*;

-'Όχι. Δε γνωρίζω κανένα. ν. 'Ήταν κα.τιχδικα.σ'τική 'ή ιiπόψα.ση;

-Έννοείτα.ι. Δέ μποροuσε να. γίνει ά.λλοιώς.

- Σε κιiτεργο; ... - ΔιιΧ 6ίοu.

-'Απεδείχθη λοιπόν ~ τα.υτότης; ρώτησε μέ φωνη ποί.ι μόλις &κοόστηκε.

- Π οιά. τα.utότης, κύριε; Δέν έπpόκειτο ν' α.ποδειχθεt κα.μμιιΧ τα.υτότrις.

Ή ίιπόθεση ήτα.ν &πλΥj. Αuτη ~ γuνα.ίκα. είχε σκοτώσει τl:ι πα.ιδ1 της, fι πα.ι­οοκτονία. ιΧ.ποδείχθηκε, ό:.λλιΧ OL ένοpΚ?t δέν πα.pα.δέχτηκαν τ'ήν προμελέτη, κα.ί ιtα.τα.δικά.στηκε lσ66ια..

- Γuναίκα. ήτα. ν λοιπόν;

- Βέ6α.ια.. Γuνα.ίκα. ποu όνομα.ζότα.ν Λιμοζέν. Γιά. ποιιi ίιπόθεσή μιλ&τε;

- Γιά. κα.μμιά.. Άλλά. ά.cpou τελείωσε ~ δίκrι για.τί περιμένει α.uτός δ

κόσμος;

229

- Γιά τ~ν ~λλΥJ ύπ6θεσrι , ποu ~ρχισz πρίν οuό ώρες περ1ποu.

- Ποιά.ν &λλΥJ ύπ6θεσ'Υ);

-'Ώ, κι' α.ότ~ ε!να.ι σα.ψ~ς. ~Ενα.ς μrιοα.μιν6ς, ~να.ς &πό τό κ&.τεργο ποu οικά.ζετα.ι έπί ύποτροπi), για.τί ~κλεψε. Δέ θuμοuμα.ι τ' /Sνομά. του, ιiλλ& κα.t

μόνο ιiπό τη μορψfι τοu, θ~ τόν ~στελνα. ιiμέσως στό κά.τεργο.

- Πα.ρα.κα.λω, κόριε, μπορεί ν& μπεί κα.νείς στ-ήν α.ίθοuσα. των σuνε­

δριά.σεων;

- Δέ νομίζω νά. είνα.ι εuκολο. 'fπά.ρχει κόσμος πολύς . Δοκιμιiστε δμως,

ίσως μπήτε. 'Έχει διάλειμμα. τώρα. κα.l 6γήκα.ν μερικοί.

-,-Άπο ποu μπα.ίνει το κοινό;

-'Από κείν-η κεί τή μεγά.λη πόρτα..

Ό οικ'Υ)γ6ρος ~φuγε. Κά.θε λέξ'Υj α.uτοu τοG ά.οιά.φορου &νθρώπου, οια.περ­νοuσε τήν κα.ρδι!Χ τοσ ξένοu, ιiλλοτε σ!Χν πα.γωμένη 6ελ6να. κι' ιiλλοτε σdιν

πυρωμένο σπα.θί. 'Ανά.σα.νε, οτα.ν εμα.θε οτι ΟΖΥ τελεlωσε &κόμ'Υj Υι ύπόθεσ'Υ),

ιiλλζι. κι' ό ϊδιος οέ θά. μποροuσε να. πεΙ, σ.ν ενοιωθε χα.ρ& fι λύπη.

Έπλ-ησία.σε μερικοuς ά.πο το•)ς δμίλοuς κα.ί &κουσε τί συζητοuσα.ν. Μιλοu­

σα.ν στήν &ρχή γι~ τήν πα.ιδοκτονία., δστερα. ~κοuσε ν~ λlνε 15τι lνα.ς ~νθρω­

π.ος δικα.ζ6τα.ν για.τί έκλεψε μήλα.. Ή κα.τ'Υ)γορία. δμως τijς κλοπi)ς, δέν ά.πο­

οε!χθηκε, το μόνο ΠΟU οεοα.ιώθ'ΥjΧε ε!να.ι /.ίτι, δ ά.νθρωπος - α.ότός ήτα.y κά.πο­τε στό κά.τεργο τ'ijς Τοuλον κι' α.ότο έπι6ά.puνε πολu τήν θέσrι τοu. 'Εξ &λλοu,

Υι ά.πολογία. τοu κα.τηγοροuμένου είχε τελειώσει, κα.θιίις κι' ot κα.τα.θέσεις των

μα.ρτόρων. Άπόμενε ν' &.γορεuσοuν δ ε!σα.γγελέα.ς κα.l δ σuν'ήγορός τοu. Λότο

θά δια.ρκοσσ~ τοuλ&.χιστον wς τά. μεσά.νuχτα.. Ό κα.t'Υ)yοροόμένος, κα.τιΧ πα.σα. πιθα.νότητα., θα. κα.τα.οικα.ζότα.ν. Ό είσα.γyελέα.ς ήτα.ν δεινός, ποτέ οέν τοσ ξέ­

ψεuγε όπόοικος, ήτα.,; νέος κ' ~ξuπνος, εγρσι.ςρε μά.λιστσι. κσι.ί στίχοuς. Στήν πόρτα. ΠΟ!J χώριζε τήν α.ίθοuσα. των σuνεοριά.σεων, στεκότα.ν /Sρθιοζ

ΕΥα.ς κλητi)pα.ς. τbν pώτ'Υ)ΟΕ δ ξένος.

- θ' ιiνο(ξει τώρα. γp'ήγορα. -ή πόρτα.;

-Ή πόρτα. δέ θ' &νοίξει , ιiπά.ντησε δ κλ'Υ)τi)ρα.ς.

- Πως! οέ θ' &νοίξει δτα.ν έπα.να.λΥJψθεϊ fι συνεορία.σ'ΥJ; Δ! ν lχει Sια.-κοπεί νομίζω;

-Ή σuνεορία.ση ξα.νά.ρχισε, ιiλλά. fι πόρτα. οέ θ' ά.νο!ξει.

-Για.τ1;

- Είνσι.ι yεμιiτ'Υj fι α.ίθουσα..

- Κα.ί οέν εχει χω ρο οuτε για. ε να. ν ~νθρωπο; - Οϋτε. Ή πόρτα. εκλεισε. Δέ ιιπορεϊ πλέον ν~ μπετ κα.νείς ... Μόνο Suό

~ τpείς θέσεις μένοuν πίσω ιiπο τον κ. πρόεδρο, &.λλα. α.ότές πα.ρα.χωροuντα.ι

μ_όνο σέ δΥJμόσιοuς uπα.λλ"ήλοuς.

Κα.t μόλις είπε α.ίιτιi, γύρισε τίς πλά.τες.

ΒγΥjκε τότε δ ξένος σκεψτικός, πέρα.σε στο Sιά.δρομο κα.ί κα.τέ6ηκε σιγ~

230

τή σκ~λα., τα.λα.vτεuόμενος σε κ~θε σκα.λοπά.τι. Ή οuνα.τ~ πά.λ'ΥJ ποu γινότα.ν

μέσ~ του &πό την προ'Υjyοόμεν'Υj, σuνεχιζότα.ν ιiκόμ'Υj μ.ε ένα.λλα.σσόμενες φ~σεις, 1\λες δδuν'Υjρές. aοτσ.v κα.τέ6ηκε τ~ σκά.λα., ιiκοuμπησε τ~ν πλά.τη του στ~ κά.γ­κελα. κα.ί στα.uρωσε τιΖ χέρια.. Ξά.φνοu, άνοιξε το πα.νωφόρι τοu, πi)ρε το χα.ρ­τοφuλα.κιΧ του, ~Όγα.λε ένα. μολu6ι, εκr;ψε itvα. κομμά.τι χα.ρτί κ' εγρα.ψε γρ-ή­γορα., κά.τω ιiπο τό φώς &νός φ~να.pιοίί, τίς λέξεις: «Μ~yδ~λην'ής, 8ήμ~ρ­

χος Μ. έπl Μ .. . », &.νε6σ.ίνει π~λι τή σκάλα. μέ μεy~λα. 6-ήμα.τα., δια.σχίζει τόν κόσμο, προχωρεί κατ' ε•)θεία στον κλητ-ήρα, τοίί δίνει τό χ~ρτί κ~ι τοίί λέει έπιτcχκτικά.:

-Π 'ήyα.ινε, ν~ ,α δώσεις στόν κ. πρόε,ορο.

Ό κλητήρσ.ς πi)ρε τό χα.ρτί, ερριξε σ' α.ύτό μι& μα.τι~ κα.ί uπά.κουσε.

Η'

ΕΙ~ΟΔQ~ ΑΠΟ EYNOIA

Ό 8-ήμα.ρχος της Μ. έπl Μ .. . ε!χε, χωρίς Υ~ το γνωρίζει , στίς γόρω ουό

τρείς έπα.ρχίες φήμ'Υj ένά.ρετοu κ' εύερyετtκώτα.τοu &νθρι~ποu. Έκτός · ιiπό τ~ν

πολίχνη, τήν δποία εόερyέτησε με τήν &νά.πτuξη της 6ιομ'Υ)χα.νία.ς τ6>ν μα.u­

ρων δα.λιτών, κα.ί &λλοι μικροί οijμοι τijς έπσι.ρχίσ.ς του, κά.π?υ σα.ρά.ντα., ε!­

χα.ν εύεργεtηθεί άλλος περισσότερο κι' &λλος λιγώτερο. Πσ.ντοu οε προφερ6-

τσ.ν τό ονομα. τοΟ κ. Μσ.γοcχλψη μέ σε6σ.σμό. Πολλές πόλεις , μεyα.λότερες &.­πο τήν Μ. &πί Μ ... μα.κά.ριζσ.ν τήν πολίχνη, τ:ού εuτόχησε ν~χει τέτοιο οή­

μα.ρχο.

π~ι δ πρόεδρος τοίί κα.κουρyοδικείου έyνώριζε έκ ψήμr1 ς, τόν &ντρ~ πού τιμοuσα.v δλοι κ' εuλοyοϋσαν τ' ονομά: του. 'Ότα.'.Ι (; κλ-ητ'ήpα.ς &νοιξε &.θόρυ6σ.

τήν πόρτα. τοu δωμα.τίου τών δικα.στG)ν , πού δδηγοuσε στήν α.ίθουσα. τώv συνε­

δριάσεων , εσκυψε πίσω &.πό τήν κα.pέκλα. τοu προέδρου, τοίί εδωσε το χα.ρτl κα.ί

πρόσθεσε: «Αuτός δ κύριος zπιθυμεϊ νιΧ μΠεί στΥjν α.ίθοuσα.» , δ πρόεδρος ~κα.νε

ένα. μορψα.σμό σε6α.σμοίί, κι' &.μέσως πήρε μι~ πένν~. εγρ~ψε μερικές λέξεις

στο Κά.tω μέρος tOU χcxptιOU, το ΕΠέdτpεψε στον Χλητήp~, λέγοντάς τοu:

- Νά. περάσει iμέσως.

Ό δυστυχής οcνθρωπος, τοu δποίου τήν !στορία. δι'Υ)yΟU!\ΙΧστε, εrχε μείνει

στήν ϊδια. θ:έση ποlι τόν άφησε δ κλψήρσις. Βυθισμένος στίς σκέψεις του, ποu

το•ι τuρcχννοuσσ.ν ι\! ρε ς ιiτέλειωτες, &κο-.Jε~ κά.ποιοv Υ~ tOU λέει:

«'Αγσιπ& δ κuριος να. μ' &ξ:ώσει τfις τψης v~ με &κολουθήσει ;».

Γόρισε, κα.ί 6λέπει τόν rοιο &κε"ίνο κλψrιρα., ΠΟ'J λίγο πρίν τοuδειξε τ~ νώτ~, να. τον χσιιρετα. με 6σιθειιΧ uπόκλιση. π ijρε τό σημείωμα. πο\ι τοίί γu-

231

ρισε πίσω, 'tό &νοιξε και οιcχ.6ά.ζει: ,,•ο πρόεδρος των σuνέορων uπο6ά.λλει 'tet σέ6'Υ) του στόν κ. Μcχ.γδα.λψή» .

Τσcχ.λά.κωσε νευρικά. 'tO χα.ρτά.κι , μέσcχ. στο χέρι 'tου, σά. νά. είχcχ.ν ο! λέ­

ξεις cχ.ότές μιά. γεόσ'Υ) πολu πικρή, &νυπολόγιστα. πικρή.

Άκολοόθφε τόν κλψήρα. κα.l σέ λίγο 6ρισκότα.ν μόνος σ' ενα. μικρό δω­

μά.τιο, πού ψωτιζότα.ν ιiπό δuό κερι:Χ · &vα.μένα. πά.vω σ' εvα. ψα.πέζι σκεπα.­

σμέvο μέ πρά.σινη τσόχα. . Στ' α.ότιά. του ήχοuσσ.ν &.κόμ'Υ) οί λέξεις ποu πρόφερε

δ κλ'Υ)τήρα.ς φεuγοντα.ς. «Αότ~ έδw, κuριε, ε!vα.ι fι α.ίθοuσα. των σuνεδριά.σε­

ων, δέ χpειά.ζετα.ι πα.ριΧ ν~ γuρίσετε το πόμολο &κείνης τijς πόρτα.ς και θά.

6ρεθείτε στ~ν εορcχ. τίί>ν δικαστών, πίσω &.κρι6ώς &πό τ~ν καρέκλα τοu κ. προ­

έοροu».

Ό κλητήρα.ς τον εΙχε &.φήσει μόνο. 'Έφτασε fι εσχσ.τ"Ι στιγμή. Προσπιχ­θοuσε νά συγκεντρώσει τίς σκέψεις τοu καί δέν τό κατόρθωνε. Σuμ6α.ίνει πάν­

τοτε, τ~ στιγμή πού ~χομε τή μεγαλUτερη &νά.γκη vιΧ σuvδέσομ.ε τις σκέψεις

μα.ς μέ τά. όοuνηρά. περιστατικά. τής ζωής, δλιχ τά νήμ.ιχτιχ τοσ νοσ κομμ.ιχτιά.­

ζονται μέσα. στό κεφά.λι. Βρισκόταν στό χώρο έκείνο, δποu ot δικα.στές συσκέ­πτονται, iποψα.σίζοuν κα.t κα.τα.δ ικά.ζοuν. 'Έ6λεπε μέ ήλιθιότητα τό ~σuχο

κιχ! ψο6ερο έκείνο οωμά.τιο, 1\ποu τόσες κιχί τόσες όπά.ρξεις εΙχα.ν σuντρι6εί,

κα.ί οποu σέ λίγο έπρόκειτο ν' &.ντηχήσει τ' ονομά. τοu. Κοίταζε τούς τοίχοuς

κ' uστερα. τον ΕCΧ.Uτό :tOU κι' &.ποpοuσε, ΠΟU ιχότο τό οωμ.ά.τιο ήταν τέτοιο ΠΟU

εΙνα.ι , καί πιίJς αότδς δ ίδιος ήταν μέσα σ' α.ότό.

Παρ' δλσ ποu ήτα.ν ν'Υ)στικός πά.νω &.πό εlκοσιτέσσερες ώρες κα.t τόσο

τα.λα.ιπωρrιμένος ά.πο την πολόωρrι πορε(σ. κα.! τά. τινά.γμcχ.τα τοϋ &μ.ιχξιοσ, οέν

τδ ιχ1σθσ.νότα.ν, τοu ψα.ιν6τιχν οτι δέν είχε α.!σθήσεις.

Εlδε κρεμασμένο στον τοίχο ενιχ εγγριχψο μέσα σέ μιά παλιά κορνίζα. κα.ί

άρχισε να. τό διαΟάζει, χωρίς νfι.. προσέχει τt λέει, ετσι μηχανικά.. Διά.6οιζε καt τό μuα.λό το•; ετρεχε στή Φα.ντίνα. κcχ.! την Τιτίκα.. Γόρισε σέ μι& στιγμη

κα.ί 6λέπει το πόμολο τής πόρτα.ς, ποu τον χώριζε &.πό τήν οι!θοuσα των σuνε­

δριά.σεων. Την ~Ιχε σχεδον ξεχά.σει έκείνrι την πόρτα.. 'Έμεινε το 6λέμμ.ιχ τοu

κιχρι:ρωμένο σέ κείνο το πόμολο κιχί σιγCι σιγιΧ. κuριεuόταν ά.πb &.γωνία., &.πο φό-

6ο. Άπό τίς iρίχες τοQ κεψαλιοQ τοu :iνα.6λόσανε στα.γόνι:;ς rδpώτα. και κόλψ

σαν πά.νω στά. μά.γοuλ<iι τοu.

'Έκα.με uστερα. μια. χειρονομία. ΠΟΙJ σήμαινε: «Μπά.! κα! ποιός με 6ιά.­

ζει ;». Γuρισε γρijγσρα στήν πόρτα, ά.πο τΥjν δπο!α. ε!χε · μ..πεί, τήν &νοιξε κ' l­ψuγε ά.π' σ.ότό τό οωμά.τιο. ΤΗ ταν lξω! Βρέθrικε σ' ενα. μακρόστενο διάδρομο,

μέ σκα.λοπά.τια. κα.ί κα.μπόλες, ποu ψωτιζότσ.v ι7.πό μικρά. ψι.νά.ριιχ, σά.ν α.ότά. πού καίνε στά. μνijμσ.τα. ΤΗτσ.ν δ διά.δρομος ποu πέρα.σε κι' οτα.ν έρχότα.ν.

Έκε! &.νιΧπνεuσε, στιΧθ'Υ)κε ν' &.κοόσει, νεκρικΥ) ήσuχίσ. πσ.ντοu. 'Έψuγε γρijγο­

ρα, σά. να. τον κuνηγοuσαν. Άψοσ πέρcχ.σε μ.ερικες στροψές τοσ διιχδρ6μοu ξα.ναστά.θrικε κ' ~6α.λε α.δ-

232

τί. Ή ίδια. σιωπή, το ίδιο σκοτάδι. Τα. πόδια. τοu μόλι~ τόν κριχτοuσα.ν, lτρε­

ι.ι.α.ν. Στηρίχθηκε στον τοίχο , ~ πέτρα. ήτα.ν κρόα., δ ίδρώτα.ς πα.γωμένος πά.νω

στό μ~τωπό του.

Πέpα.σα.ν ετσι wς δεκαπέντε λεπτά.. Μονάχος, οpθιος σε κείνο το σκοτά­

δι, τρέμοντα.ς &πο το κρύο, ίσως κα.ί &πο &λλη α.tτία., σκεψτότα.ν π6.λι. "Ολ'f)

τΥj νίιχτα. σκεψτότα.ν, δλ'Υ) τΎιν ήμέρα. σκεψτότα.ν κα.t δεν &Κοuε πα.ρ& μι& ψωνΥj

πού τοuλεγε: <<'Αλλοίμονο !». Τέλος, ~σκυψε τό κ~ψάλι, &να.στένσ.ξε με 6α.θει& &.γωνία. κα.ί με κρεμα.·

σμένΙΧ τ(;. χέρια. ξα.να.γόpισε στο tδια.ίτερο δωμάτιο τών οικα.στών, σιit νιit τον

είχε κάποιος σuλλά.6ει κα.ί τόν ξα.νά.ψερνε πίσω. Μόλις μr.Υjκε στο δωμάτιο

τοu συμ6οuλίου, το πpGJτo πρ&γμα. πού &ντίκρuσε ήτα.ν τό πόμολο τής πόρτα.ς,

σtpογγυλό, γυα.λιστερό, σάν ολέθριο άστρο. Στά.θ'ηκε πά.λι κα.t το κοιτοuσε,

το 6λέμμα. δε μποροuσε νl:ι. ξεκολλijσει άπb κε!. Το6λεπε, δπως θ&6λεπε ενα. &ρνl το μά.τι τοu λuκου. ·

ΞΙΧψνικά., χωρlς κι' δ 'ϊοιος νl:ι. κα.τα.λά.6ει πώς, 6ρέθ'Υ)κε κοντl:ι. στijν πόρ­

τα. κ ' !Ξπια.σε σπα.σμωδικ& το π6μ.ολο. Ή πόρτα. άνοιξε κα.ί 6ρέθηκε μέσα. στΥjν

α.ίθουσα ποΙ) σuνεδpία.ζα.ν οί δικα.στές.

θ'

EKEI ΟΠΟΥ ~ΧΗΜΑ ΊΙΖΟΝΤ ΑΙ ΟΙ ΠΕΠΟΙΘΗ~ΕΙ~

Προχιίφφε ΕνΙΧ 6Ύ)μα., έκλεισε πίσω του τΥjν πόρτα. κ' έμεινε ορθιος πα.­

ρα.κολcυθώντα.ς δ,τι έ6λεπε.

Μια. ά.pκετ& μεγά.λη α.ϊθουσα., πού ψωτιζότα.ν &σχ'fjμα., πότε γεμ6.τη θό­

ρu6ο κα.l πότε σιγij. Έοω δικα.στές, ποu &.λλοσ μ.εν ε!χα.ν το νοd τους, ά.λλ&

σοβαροί , μέ μα.upα. ροuχα. Πού μα.σοuσα.ν τά. νόχια. τους η lκλεινα.ν τ& μάτια.

τους' έκεί ενα. πλήθος ρα.κένδuτοι &νθρωποι, δικηγόροι σέ διά.φορες στσ.σεις, στρατιώτες μέ τίμιΙΧ ά.λλα. ΙΧόστηρη ψuσιογνωι.ι.ία.· ΠΙΧλι& σα.νιιίώμα.τα. κα.τα.λε­

ρωμένα., ενα. τα.οά.νι βρώμικο, τρα.πέζια. σκεπασμένα. μ' ενα. κιτρινοπρά.σινο u­ψοισμα., πόρτες σχεδbν J.Ι.ΙΧUpισμένες &.πο τ-Υjν ΕΠι:ι.ψ-Υj τών χεριών, λά.ι.ι.πες κρε·

μα.σμένες στο τα.6ά.νι, κά.πνιζα.ν περισσότερο , &.π' δσο ψώτιζοιν, κερια. πά.νω

στ& τρα.ttέζια. μπηγμένα. σΕ κηpοπijγια., μ' EYCG λόγο, σκοτά.δι , ά.σχijμιGG, ΚΙΧ­

-;: ijψεια. κα.ί μα.ζl μ, δ λα. α.ότ& το α.ί'σθημα. τοσ σε6α.σμοσ, για.τί κά.θε &νθρωπος

σϊ:Υjν περιοχΥj έκείν'Υ), α.ίσθα.νόταy δυο πράγματα. μέγιστα., το έ:να &.νθpώπινο

κα.l το &λλο θείο. 'Ανθρώπινο α.ότο ΠΟU λέγετGGt νόμος, θείο α.uτο ΠΟU δνομά,­

ζετα ι δικα.ιοσUνrι.

ΚGGνέν~ς &πο κείνο το πλi)θος δεν τόν πρόσεξε. Είχα.ν ολοι στρα.μένσ. τ-7.

23ο

ολέμματα. σ' ίf.να. κα.l μόνο σημείο, ά.ριστερ~ τοu προέδρου, σ' ε.να.ν άνθρωπο

ποu καθόταν σ' ενα. ξuλινο έδώλιο, &νά.μεσα. σε δυό χωροψuλα.κες.

Ό &νθpωπος ~ότος ~τ~ν εκείνος. Δέ χpειάστ'Υ)κε νά. ψάξει, τον είδε &.μέσως, για.τι στόν &νθρωπο α.ότό είδε τόν έα.υτό του γερα.σμένο, οχι ά.κρι6ως " • , 'λλ. ' λ- " ~ "ψ • Ι!θ) ' , ' ομοιο στο προσωπο , α. 01 εντε ως ομο ιο στ,1ν ο η , στην ()!. .ισ.. εμψ~νιση ποu

είχε α.ότδς δτα.ν gφθα.σε στην Δ ... -τΩ θεέ μου! είπε μέσα. του, ~τσι θ~ κα.τα.ντ"ήσω πά.λι;

Ό όπ6οικος εκείνος ψα.ιν6τα.ν τουλάχιστον έξψτάρης, ε!χε ενα. ί.ίψος τροc­

χό, 6ά.να.υσο, ~λίθιο καl εντρομο.

Στό θόρυοο ΠΟΙJ εκα.νε τό & •;οιγμα. και τό κλείσιμο της πόρτας, οι πα.ρα.­

κα.θήμενοι άνοιξαν τόπο, ό πρόεδρος ποu μάντεψε δτι α.ότος ποu μπηκε είνα.ι δ κ. δ"ήμα.ρχος τής Μ. έπί ΊVΙ. .. , γuρισε τό κεφά.λι κα.ί τόν χαιρέτισε. Κα.t δ

ε1σα.γγελέα.ς τόν έχα.φέΊισε έπίσης, επειδή α.ότδς τόν γνώριζε κι' δλα.ς. Ε! χε

κά.ποτε πάει, yιά. όπηρεσι~κη ύπ6θεσ'ΥJ στ-ήν Μ. επt Μ ... κ~ι κεt τον ε!οε. 'Ε­κείνος, δλα. α.ότ~ μόλις τ~ κα.τα.λιΧ6~ινε, δ νοσς του ~τρεχε &.λλοσ, ~6λεπε συγ­

κεχυμένα..

Δικαστές, γρα.φείς, χωροφuλα.κες , πλi'jθος κεφάλια., ποu στ~ πρόσωπα. ή­

τα.ν ζωγραφισμένη έντονη περ ι έργεια.. Είχε κι' δ.λλοτε δεί τά. ίδια. πpάγμα.τα.,

πpίν ε1κοσιεψτά. χp6νι~ , τά. ξα.νά.6λεπε κ~Jιί τώρα έκεί μπροστά. του, &.ποτρό­

πα.ια, ίιπαρκτά., νlχ χά.σκουν σ~ 6ά.ραθρο ά.πέναντί του. Τδν έπιασε ψρίκη, έ­

κλεισε τά. μάτια. κα.ί μοuγκpισε &.πό τά. βάθη της ψuχijς τοu: «Ποτέ!».

κ~ι - νά. τό τp~γικό π~ιχνίδι τής μο(ρ~ς - μπροστά. του κα.θότα.ν ε­

νας &λλος! Ό &νθρωπος ποu δικαζόταν κα.ι τόν έλεγα. ν δλοι Γιά.ννη Άγιάν­

νη! Αότο τον συγκλόνιζε , τοδφερνε σχεδbν πα.ρ~φροσόνΎJ .

Μι& κα.ρέκλα. ορέθηκε πίσω του, επεσε πά.νω σ' α.ότfιν τρομαγμένος

&.πδ τfι σκέψη δτι κάποιος μποροuσε να. τόν δεί. 'Εκεί εκρυψε τό κεψά.λι του

π(σω &.πδ i!yα. σωρό δικόγρα.φ~ , ποu 6pίσκοντ~ν πά.νω στο τραπέζι των δικα­

στών. 'Έτσι μποροuσε νά. κοιτά.ζει χωρίς νa τδν 6λέΠουv. Τότε συνΥjλθε λίγο,

συνijλθε ά.ρκετιi, ώστε νά. μπορεί ν' &.κοuει δσα λέγοντ~Jιν .

&Ενα.ς ά.πό τοuς ενορκοuς ήτα.ν κι' δ κ. Γομ~pιά.8rις. Άναζήτrισε μ! τό

6λέμμα. τόν 'ΙΙJι6έρΎ), &.Αλά. δέν τον είδε. Τό θρα.νίο ποu κά.θοντα.ν oi μάρτυ­

ρες, ήταν κρυμ.ένο πίσω &πό τό γρα.ψείο τοΟ γραμματέα. κα.ί ΟΕ φα.ινότα.ν.

"Αλλωστε κ~Jιί -lj α!θοuσα μόλις φωτιζότ~ν.

Κατά. τfι στιγμ.Υ] ποu μ.πΎ)κε, δ συν-ήγορος τοu κα.τηγοpουμένοu τελε(ωνε

τΥ]ν ίιπερά.σπιση. Τό kνδιrι.φέρο τσσ κ6σμοu εΙχε κορυφωθεί. Τρείς ώρες οιαρ­κοσσε η δίκη. Ή κ~τηγορί~ ηεγε:

- Κρα.τοuμε δχι μόνο ενα κλέψtη λίγων μijλων, ~λλ~ ενσ.ν πρώην κα­

τάδικο των κατέργων, ποu &ποπειράθηκε νCι: δρα.πεtεόσει πολλες φορές, eναν

πολu έπικίνδuνσ κα.κοσργο, όνόμιχτt Γιά.ννης Άγιά.ννης, eναν κακοποιό ποu 'ή ·

δικαιοσόνη τόν ~να.ζητοuσε χρόνια. 'Έναν ~λητήριο, δ δποϊος δtα.ν, έδω κι'

234

δκτ~J χρόνια. , 6γijκε &.πο το κ&.τεργο τijς Τουλόν, διέπρ.χξε πά.λι κλοπή , μέ

το οπλο στο χέρι κα.ί στή μέση τοσ οpόμοu, ένα.ντ(ον ένός πα.ιοιοu ιiπό τή

Σα.tί6ι.χ, τοσ μικροu Μιχα.λά.κrι . Τό ~γκλrιμα. α.ύτο προ6λέπετα.ι ~πό το &ρθρο 383 τοίi ποινικοίi κώδικος, εγκλημα. για το δποίο eα. ένεργήσομε σk σuνέχει.χ,

&.ψοu 6ε6.χιωθεϊ πρwτα. κα.t δικα.στικως ή τα.uτότης τοu. Τώρα. ~κα.νε νέα. κλο­

πή. Σuνεπώς eνοχος έπί δποτροπi'j. Κσ.τσ.δικά.στε τον λοιπόν για το νέο lγκλrι-

μα. κσ.ί &.ργότερα. θά. οικσ.στεί κσ.t γιά. το πσ.λιό . .

Μπροστά. σ' σ.ότ'ή τ'ήν κσ.τηγορία., μπροστα στ'ήν δμοψωνίσ. τών μσ.ρτό·

ρων, δ ΚΜηγοροόμενος ψσ. ιν6τ.χν κ.χτά.πληκτος. 'Έκσ.νε μόνο μέ το κεψά.λι κσ.ί

μέ τά. χέρια. νοijμα.τσ. &.ρνητικά, η ε6λεπε στό τα.6άνι. Μιλοuσε πολU Οόσκολα.,

μ.έ κόπο, ~πα.ντοίiσε σα.στισμένος, ~λλά. dπό τά. νuχισ. '(J)ς τό κεφιiλt ~τα.ν μι&

&ρνrιση. Στεκ6τα.ν σά.ν ~λlθιος μπροστα. σ' δλοuς έκείνοuς τοuς μορψωμένοuς

κ' εξuπνοuς που τόν κύκλωνσ.ν πα.ρα.τετα.yμένοι σέ π.χρ&.τα.ξη μ&.χης κ.χι ψ.χ ~ν6-

τα.ν έντελώς ξένος &.νάμεσσ. στήν κοινωνία. (l.uτij, ποtι τον κρσ.τοuσε δέσμιο.

Κι' δμως διέτρεχε τον ~σχ.χτο κίνδuνο, γισ.τι ~ν 6ε6σ.ιων6τσ.ν ή τσ.uτότητά τοu,

&.ρyότερσ. θιΧ δικσ.ζότιχν κ.χt yια τιΊν uπόθεση τοίi Μιχα.λάκη κ.χι ~τα.ν πολtι

πιθα.ν6ν , μ.ετ~ την κα.τσ.θίκη σ~ κά:tεργο, να. κσ.τα.δικσ.στzϊ Κ'J.ί σε θά;να.το. Τί

άνθρωπος Υί tσ.ν σ.ίιτός! ελεγε δ κόσμος μ' &.πορία , τί σημα.ίvει ή &.πά.θειά. τοu,

6λιχκείιχ η πονηριά; κα.τα.λιχ6α.ίνει πόσο δειν-ή · είνα.ι ή θέσ·η τοu η δέν κα.τσ.­

λα.6ιχίνει τίποτε; Αuτη τ·ηv &.πορία. είχα. ν κσ.t ο! eνορκοι.

'Ο 0:0 I I ' I ~ ' I ' λ , Γ I .J, λ .J, οικηγορος τον uπερα.σπιστrικε μ. α.ρκετη εuγ ωτισ.. ιcχ. τ. 1ν κ οπ.1 τών μ-ήλων κα.νένσ.ς οέν είοε τον πελάτrι τοu ν' &.νε6α.ίνει στον τοίχο, η νά.

σπά.ζει τό κλα.ρt &.πό τό οέντρο. Κρα.τοσ'jε τό κλσ.ρt αuτb με τοc μi'jλσ. , &λλά.

δ Για.στούρσ.ς έπιμένει δτι τb 6ρijκε κάτω πετα.μένο κιχt τό πijρε. Πώς ~τα.ν

δuνα.το ν' &ποδειχτεϊ το ένα.ντίον; Άvα.ντ!ρρrιτα. κά.ποιος &.νέ6rικε κ' εκοψε

το κλα.ρt μέ: τά. μijλα. κα.t .χότος 6έ6σ. ια. ε!να.ι κλέψτrις, &λΗ πώς θά. όποστη­

ριχθεί δτι δ κλέφτης σ.ίιτος είνα.ι δ Για.στούρα.ς; 'Απο το !5τι όπijρξε κά.ποτε

κα.τά.δικος τοu κα.τέργοu ; Ό σuν-ήγορος δέν &.ρνιότα.ν δτι δuστuχώς δ πελάτης · τοu ά.πεδείχθη ώς δ Γι&.vνrις Άγι&.ννrις. Ό κ.χτηγορούμενος είχε μείνει στη

Φα.6ερόλ κ' εκσ.νε τον κλσ.δεuτiι, τό ονομα. μπορεί νά. προερχόταν &.πό τό Γιά.ν­νrις Στοόρα.ς. Τέλος πά.ντωv τέσσιψ:1ι μά.ρτuρες όμολογοίiσα.ν χωρίς διστα.γμb

οτι δ Για.στούρα.ς είνα.ι δ Γιά.ννης Άγι&.ννrις, τον δποrο γνώρισαν στό κά­

τεργο. Στtς κιχτα.θέσεις α.uτες τών μα.ρτύpων, δ σuν~γορος ?Jev εlχε ν' &.ντι­

τ&.ξει παρ& τήν &ρνηση τοσ πελcΧ.τrι τοtι, &ρνηση δμως άνθ;.ιώποu ενδιιχψερο­

μένοu, tοιοτελij. Άλλά. άς πά.ρομε ώς δεδομένο δτt σ.ότός είνα.ι δ πρώην κσ.τά.­

δικος, είνα.ι σ.uτb &.πόδειξη δτι εκλεψε τά. μΥ)λα.; Αuτδ είνα.ι όπόθεση, εlκσ.­

σίσ., οΧ:ι δμως ά.πόδειξη. Είνα.ι &:λ-ήθεια 8τι δ κα.τηγοροόμ.ενος μεταχειριζότσ.ν

κα.κb σύστ·ημσ. όπερά.σπισiις τοu, ν~ ά.ρνείτα.ι τά. πά.ντ<Χ, τήν κλοπή τών μή­

λων κιχt συγχρόνως την προηγούμενη κα.τα.οίκrι τοu σε κά.τεργο. Μιiλλον θά.

εΙχε οψελος, a.ν δμολοyοuσε το δεύτερο, για.τ! θιΧ ~κα.νε rσως τοuς δικσ.στές

235

τοu νιi τόν κpίνοuν μ' έπιε!κειιχ. Ό σuν~γορος τδν έσuμ.οοuλεuσε νά. δμ.ολοy~­

σει τό οεuτερο, &.λλά δ κα.τΥJyοροuμενος έπέμ.ενε ν' &.ρνείτα.ι. Σ' ιχότό 6έ6ιχιιχ,

κά.ν€ι λά.θος. αΟμως οί κ.κ. δικα.στές θάπpεπε νσ. λά.6οuν όπ' δψη τοuς την

πεpιωpισμ.έvη νοημ.οσόvη τοu &.νθpώποu. Ο! μ.α.κρόχρονες κα.κοuχίες τοu κα.τέρ­

γοu, ~ μεyά.λΥJ οuστuχίιχ κιχί η ψτώχεια. ποu τόν εοερνε τόσιχ χρόνιιχ μετά. τ~ν

ά.ποψuλά.κισ~ τοu, εχοuν &.ποκτηνώσει τb δuστuχ~ α.ότbν ά.νθpωπο, κλπ., δε θιi ήτα.ν λοιπόν δίκα.ιο νά. κα.τιχδικιχστεί, &πειδή όπερα.σπιζότα.ν &σχημ.α. τόν έα.u­

τό τοu, yιιχτί δεν πα.pιχοεχότα.ν (κ' είχε &οικο 6έ6α.ια.) τ~ν τιχuτότητά. τοu. Για.

τ~ν ά.λλη όπόθεση τοσ Μιχα.λιΧκη, δ σuν~yοpος δεν είχε να. πεί τίποτε, yια.τί δεν ιiψοpοuσε τη δίκrι α.ότ~. Τελείωσε την όπεράσπιση κάνοντα.ς θεpμ~ πα.ρά.­κλ'Υ)σ'Υ) στοuς ~νόpκοuς, δπωζ, αν γι& τΥ)ν τα.uτότ'Υ)τα. τοίi Γιοcννrι Άyιοcννη δέν τοuς μένει κα.μμ.ιά. ιiμ.ψι6ολία., μ·ή έπι6ά.λοuν τήν τρομερή ποιν~, ποu προ6λέ­πει δ νόμος γιΟι τοuς κα.τιχδίκοuς, οτα.ν οικά.ζοντα.ι γιΟι τό &.οίκημα. τijς όπο­

τροπijς, ιiλλΟι νά τιμωρ~σοuν τbν κιχτ'Υ)γοροόμενο με την ποινή ποu πpο6λέ­

πετα.ι για. κείνοuς ποu οpα.πετεuοuν ιiπό τό κά.τερyο.

ΙΙ ijpε πάλι το λόγο δ κ. είσιχyγελέα.ς. 'ΉτΙΧν α.όστrιpός, &πιθετικός κιχί

σuyχρόνως οροσερός, χιχριτολόγος, &πως εΙνα.ι σuνΎ)θως ο! είσα.γγελεϊς. 'Έκα.­

νε επα.ινο πpός την όπεpάσπισ'Υ) για. τήν είλικpίνειcΧ της κα.ι, δεν πιχpά.λειψε

νά. έπωψεληθεί ά.π' ιχότή τΎjν ειλικρίνεια.. Μετα.χειρίστrικε κά.θε πα.pα.χώpφη

τοu σuνηγόροu, σ&ν οπλο ένα.ντίον τοu κα.τΥ}γοpοuμένοu. Ό σuνΎ)γοpος ψα.ινό­

τα.ν νά. σuμψωνεί δτι δ κα.τηγοpούμενος ~ ίνΙΧι δ Γιά.ννης Άγιά.ννης. 'Από οώ

ΚΙΧl πέρΙΧ εΙνα.ι γεγονος &.να.μψισ6Ύ)τητο. ΚΙΧl πα.pΙΧτώντα.ς τό κupιο θέμιχ, ά.­

vά.λuσε, με άψογα. ρητορικ& σχi)μα.τα, τlς α.ίτίες: τ'ijς έγκλημ(Χτικόt'Υ)τιχς, κιχu­

τηρίιχσε τήν &νηθικότητα. κα.ί όπερα.σπίστηκε χιχpιτωμένα. τήν fιθική τά.ξ'Υ). Σε σuνέχειιχ κα.ί μ.6λις τελείωσε τήν περίψημ'Υ) πα.ρένθεσ'Υ), κεριχuνο6όλησε τό

Για.στοuριχ, Υ) μ~λλον το Γιά.ννη Άγιά.ννr;. αΕνα. zκτρωμα. ποίι μόνο δ &.δης μπορεί ν& το ξεpά.σει κλπ. "Ενα.ς τέτοιος &νθρωπος λοιπόν, &λήτΥJς, &στεγος

κλπ., όπα.δ6ς τοu έγκλήμα.τος, ποu δε σuμμοpψώθηκε κα.θόλοu uστεpα. &πο

τόσα. χpόνιιχ πα.pα.μονή στό κά.τεpyο, &πως δείχνει ή κλοπή κατα. τοσ μικροu

Μιχ7.λά.κη κλπ., έ'νιχς &νθρωπος ποu σuλλιχμ6ά.νετιχι στ-Υj μέση έvός οημόσιοu

δpόμοu, σε δέκα. 6Ύ)μα.τα dπόστα.ση a:πο τον τοίχο ποίι α.νέοηκε, μ~ τό κλοπι­

μαίο στο χέρι, d.pνείτιχι την κλοπή, &.ρνείταί 1.\τι ιiνέ6ηκε στόν τοίχο, &.ρνείτοιι

τά. πιΧντιχ, &.κόμιχ κα.ί τό ονομά. τοu κα.! α.uτ~ τήν τα.uτότητά. τοu. Για. νά. μijν

ιiπεριχντολογοuμε θ& πα.ρα.λείψομε ποJ.Ης άλλες ιiποδείξεις κα.ί θ' &ρκεστοϋμε

στό δτι τον γνωρίζουν τέσσεροι ιιά.ρτuρες. 'Ιοι6έρης, δ ±κέpιχιος ά.στuνοιιικός

έπόπτης 'Ιιχ6έρης, κσ.ί τρείς &πό τοuς πα.λα.ιούς σuντpόcροuς τοu στήν α.ίσχύ­

νη, οί ΙΙ ρε6ετιiς, Ψα.θομά.νΙΧς κΙΧί Βρωμοσπιτά.κης. Αότός τί &.ντιτάσει σ' οιό­

τtς τ!ς κσ.τσ.θέσεις; Άρνείτα.ι, &pνείτιχι &.πολuτως. Πόση πώρωση! Κύριοι

~νορκοι να. εrστε 6έ6α.ιοι οτι θ' &.ποοώσετε δικα.ιοσόνη σ.ν τόν κηρuξετε ενοχο

κλπ. κλπ.

236

'Ενώ μιλοuσε δ ε1σαγγελέας, δ κατηγορούμενος ~κοuε μ' &.νοιχτό τό στό­

μα, σ~ ν' &ποροuσε κιχl μα.ζl νΓJ. θα.uμα.ζε. Τοuκανε κατάπληξη ίσως, πώς μπο­ρεί &νθρωπος νοc μιλ& ετσι. ·Φιχινότιχν σοc ν~λεγε, «τί διχίμο·ια εχει μέσα τοu

σ.uτbς δ άνθρωπος;». Κιχ τα. διιχλείμ.μα.τιχ, στiς δριμύτερες ~πι θέσεις τijς κατη­

γορίιχ;, δτιχν ~ ρητορικη τοu κ. είσ~γγελέιχ γινόταν ά.κά.θεκτη κιχί κατά.κλuζε,

σιΧν καταιγίδα, τόν κατηγορούμενο με &.τιμωτικοc &πίθετιχ, · ιχότός κοuνοuσε τό

κεψά.λι τοu σιγά., ά.πδ τα. δεξια. προς τ' ά.ριστεριΧ κι' ά.πδ τ' ά.ριστεριΧ πρός

τιΧ δεξιά.. Μ' α.ότή τή οοuοή κιχl θλιοερη δια.μα.ρτuρία ά.ντιμετώπιζε τη θύελ­

λα ποu ξεσποuσε πά.νω τοu. Δuδ τρείς φορ€ς τον &κοuσαν α.ότοl ποu ~ταν πλη­σίον τοu να. λέει σιγά.:

- Νιi, τώρα. τί lχει ν~ πεϊ, ποu οεν ρωτά:νε τδν κuρ Βα.ρλοuπη, νσ. τοuς δώσει να. κατα.λά.6οuν!

Ό είσσ;γγελέσ;ς ά.νά.πτuξε στοuς &νόρκοuς, γιατί δ κσ.τ'Υ)γορούμενος δεν

ε!ναι 6λά.κας, δπως πιχρr.tστα.ίνει, &.λλα. πονηρός uποκριτής. Καt δτι μ' αuτ'ή τ'ήν

uποκρισία. θέλει να. εξαπατήσει τΎ) οικα.ιοσόνη, πράγμα. ποu δείχνει πόσο ιiθε­

ριiπεuτα. και 6ιχθειά εχει δια.ψθα.ρεί. Τελείωσε την ά.γόρεuσή τοu, όπογραμμί­

ζοντας τίς επιψuλά.ξεις τοu γιΟ: τήv uπόθεση τοu μικροu Μιχο:λιiκη κα.t ζη­

-tώvτα.ς τήν αόστηρή και παραδειγμα.τικ'ή τιμωρία πρός τό παρόν, δηλ. 1σό-

6ια. κ&:θειρξ'Υ) στό κ&:τεργο.

Σηκώθηκε σε σuνέχειcχ δ σuνήγορος τοΟ κα.τηγοροuμένοu καt ~ρχισε

σuγχο:ίροντιχς «τόν κ. είσα.γγελέα.» διιΧ τΎ)ν «θαuμασίαν α.ύτc;Ο &.γόρεuσιν» κα.t

ά.πιiντησε σ' α.ότrιν κα.τιΧ το δuνα.τόν, &.λλα. η δμιλ(α. τοu έξσ.crθενοuσε κα.ί ψιl.ι­

νότα.ν δτι όποχωροuσα.ν οί οuνά.μεις τοu.

Ι'

ΤΟ .ΑΡΝΗτΙΚΟ !Υ!ΤΗΜΑ

τΗρθε ή δψα να. δοθεί τέλος στη οια.δικα.σία. Ό πρόεδρος ε!πε στδν κα­

tηγοροόμενο νιΧ σηκωθεί κα.l τοu εκανε τή σuνηθισμένη έρώτηση:

-'Έχε~ς να. προσθέσεις τίποτε για. την uπερά.σπισή σοu; . "Ορθιος δ κα.τηyοροόμενος κιχί στριψοyuρίζοντα.ς ciτα. χέρια. τοu τόν &θλιο

σκοuψο τοu, ψά.ν'Υ)Κε δτι, οuτε κα.τά.λα.6ε κα.θόλοu τ( τοu ε!πε δ πρόεδρος. Ό

πρόεδρος &πα.νιiλα.6ε τήν Ε:ρώτrισrι. Τή οεότερη ψοριi, δ κιχτηγοροόμενος ~­κοuσε καί εδειξε π~1ς κα.τάλα.6ε. 'Έκα.νε ενα ι~ορψασμό, σιΧ νιΧ ξύπνησε κείνη

τη στιγμή, κοίταξε τόν κόσμο, τοuς χωροψόλα.κες, τό σuνήγοpό τοu, τοuς οι­

κιχ.στες κιχ.ί, τέλος, κά.ρψωσε τα. μ.ά.τια. τοu πά.νω στον εισαγγελέα κι' &pχισε

,α, μιλa. Είχες τήν εντόπωσ'Υ) δτι εγινε ~Κρ'Υ)ξη. Με τόν τρόπο ποu ξέψεuγαν

237

οί λέξεις &πb το στόμσι τοu, δρμ'Υ)τικιi, &σuνιiρt'Υ)tΙΧ, σuγκροuόμενσι, μπερδεμέ­

να., ψα.ίνοντσιν σιi νιi π~έζον-tα.ν ολοι μ.α.ζt κα.t ν~ θέλουν τα.υτόχρονα. νιΧ πε­

τα.χτοσν &πο το ψριiγμα. τών δοντιών του.

-~Εχω ν?ι. πώ α.ότό, φώνα.ξε. Έγw τροχοuς εψτια.νσι στο Πσιρίσι, τρο­

χού;, νιΧ τροχούς. Εfοε; ψορτrιγ~ &.μά.ξια. ; γι' σr.ότά.. Κα.t ιΧν θέλεις ρώτα. κα.ί

το μά.στορ~ μου, κuρ Βσ.pλούπη τον ελ:;:γα.ν, να. σοu πεί, Εποu -ημσuν κοντιi

τοu κα.ί δούλεuσι. Βα.ρειιΧ δοuλεtά., είσα.: πιiντα. έξω, μέσσ; στίς α.όλές. Κά.ποu,

κιiποu, 'Εχοuν κ~τι σ?ι. στέγες, yι?ι. τούς κσιλούς μ.α.στόροuς σιότό, κσι! &κεί ε!­

σα.ι προψuλα.γμένος &πb τή 6ροχ~. Το χειμώνα. δμως κρύο, σπάνε τ?ι. δόντισι

σοu dπό τό τοuρτούρισμα.. Χρειά.ζοντα.~, νi κα.τα.λά.οει; , α.όλές μεγά.λες, γιιΧ να.

χωpιj.νε πρά.μα. πολU μέσα.. Θέλω ν!Χ σε οω, vά. πολεμοσν τά. χέρια. σου μl τό

σίδερο, δτα.ν εΙ να. ι δλα. πα.yωμένα.! Τ'ήν πα.ίρνει ό διά.6ολος τέτοια. ζω~. ΣτιΧ

σα.ρ(ivτα. δ άνθρωπος σα.κσ.τεόετα.ι . Κ' &γw ήμοuν πενήντα. τριών , ήμπορείς νά. στοχα.στείς. ~Εχεις κα.ί τιΧ πα.~διά., κα.t κείνα. μέ τ'ήν κα.κία. τοuς. Σε 6λέποuν

ποι'.ι γέρα.σες κα.ί «&, γέρα.σε το μοuλά.ρι μα. ς, γρήγορα. θιi τινiiξει τα. πέτα.λα.! "· Ένά.μ.ισυ ψρά.γκο μεροκά.μα.το, τριά.ντα. σολδιά.. 'Έ6λεπα.ν κσ.ί τ-ήν ~λικ!α. μοu

τ' &ψεντικα. κοιί -ηθελα.ν κι' &π' α.ίιτο να. κερδίσοuν, κα.τά.λσι6ες; τά.χα. δτι δέν

έοούλεuα. σ?ι.ν τοuς ~λλοuς. Ε!χα. κα.ί τήν κόρη μ.οu, ν?ι. κα.τα.λιi6εις πλύστρα.

στο ποτιΧ.μι. ΚιΧ. τι κέρδιζε κι' α.ίιτ~, ψωι-ν,ζοόσοιμε. Κουρα.ζότα.ν κα.ί κείνη πο­

λύ, δ):η τήν ~μέρα. μέσιχ στ?ι. νερά; , ώς ~οώ πά.νω , μέ σuχώρεσε, μέσ' στή βρο­

χή κσ.t μέσα. στό πα.yωμένο νερο να. σοσ ξυρίζει δ ιiέρα.ς το πρόσωπο. Βρέχει,

χιονίζει τό lοιο κά.νει, πρέπει ν?ι. πλόνεις . ΕΙνοιι ϊνα. μέρος ποu εχει 6ρόσες

πολλες στήν ά.ρά.διχ κα.ί δέ στέκεσα.~ μέσα. στιΧ νερά., δμως κσιί κεί δ .θεός ν?ι.

σέ ψυλά.ει, το νερό lρχετα.ι πα.γωμένο το χειμώνα. κσ.t είσα.ι μουσκίδι δλη μέρα..

Έρχότα.ν το 6ρά.δu στb σπίτι &.ποκα.μωμ.έ'J'Υ) ciπb τήν κοόρα.ση κιχl ιiμέσως τ"ήν !πσιφνε δ uπνος, πολλά. 6pά.δuα. νηστ~κή . Άπέθα.νε κιόλοι ή συχωρεμένη ... Ά­π6κpιες ήτσινε κσιί μ.r1τε σέ χορο π~γοιινε, μ.~τε ε6γσιινε εξω. Οί &λλες γuρ­νοόσσινε πσιντοu, σέ χοροός, δ κόσμος γλεντοuσε κι' οιότ'ή !πεφτε νά. κοιμ'Υ)θεί,

γt?ι. ν?ι. πιiει τήν σιf.ιγή στή δουλειά.. "Αλλο &.πο κείνο ποu ε!νι:χ.ι 8έ σ&ς λέω. Ρωτεϊστε κιχt θά. μά.θετε. Σaς εlποι, κuρ Βιχρλούπης είνι:χ.ι δ μά.στορ'ής μοu .

Λότο ξέρω, σιδτο λέω. "Αλλο &π' σιότο τί γuρεόετε &πό μένα.;

Ό κσιτ7Jγορούμενος σώπσισε κ' εμεινε ορθιος. Τά. ε!πε 1\λι:χ. ιχότά με &ψέ­

λειι:χ. 6έ6ι:χ.ιι:χ., &λλά. μέ ψωνή δυνσιτή, 6ίοιι'Υ), 6ροιχνΥ] κα.i τριχχειά.. "Ετuχε νά.

διακόψει τήν ιiπολογία. του, γι~ ν?ι. χσιιρετήσει κά.ποιον . &.πο το ciκροοιτ~ριο.

Τόσο &γώνι:χ. έκα.νε σέ μερικές στιγμές, γιά. ν?ι. μιλ~σει, νά. πεί τb δίκιο τοu,

ΠΟU εμοισιζε μέ ξuλοκόπο τήy wpoι ΠΟΙJ σκίζει ΚOUtOOUpCX. κα.ί Κtχτεοά.ζει το

τσεκούρι. ~Οτσιν στα.μιiτησε, δλο το &κροσιτήpιο ξέσπσισε σ' &.κριiτητοι γέλισι.

Κοίτσιξε προς τον κόσμο ποu yελοuσε κι:χ.t χωρίς νά. κα.τοιλοι6οιίνει γιά. ποιά.

ι:χ.lτίιχ, ~ρχισ.ε κι' σιίιτbς ν?ι. γελa. Πρα.yμιχ θλιβερό, τρα.γικό .

Ό πρ6ε8ρος, ιΧνθρωπος κσιλος κα.ί οο6σιρός, πijρε το λόγο. θύμησε στοuς

238

ενόρκοu~ οτι «δ όνομσcζόμενος Βσcρλοόπης, στον δποtο δ κσcτηγορούμ.ενος λέει

δτι έργα.ζ6τα.ν, χρεωκ6πησε κα.ί πα.ρά. τίς &.να.ζη1:ήσεις δέν &.νε6ρέθψ.

~rστερσc γu •) ισε στον κσcτηγορούμενο κα.ί τοσ σύστησε ν~ προσέξει σ' α.ό­

τά. ποu θά. τοQ πε!.

- Βρίσκεσα.ι σέ τέτοια. κα.τιiστα.ση, ώστε είνσcι ιiνιiγκη νιΧ σκεψθείς κα.λιi.

Σέ: οα.puνοuν κα.ί &λλες όποψίες πολtι σο6α.ρές, ο! δποϊες μπορεί νά. lχοuν ψο-6εpέ:~ σuνέπειες. ΓιιΧ το κα.λό σοu λοιπόν σοu λέω, τελεuτσcίσc ψοριi, ν' ιiπΙΧν­

τήσεις κα.θα.ριΧ πιiνω σ' ΙΧότά. τιΧ ouo πpιiγμα.τα.. Πρώτον, &νέ6ηκες να.ί 7} δχι στον τοίχο τοϋ κήποu, εσπσισες το κλωνά.ρι τοϋ 8έντροu κ' έ">tλεψες τά. μ.i'jλα.;

Με Ιiλλοuς λόγοuς, lπρα.ξες το lγκλημ.σι τi'jς κλοπijς μετ' &.να.ρριχ~σεως ;». Δεύ­

τερο, εlσοιι, νοιί ~ οχι δ ">tα.τιi8ι">tος Γιιiννης Άγιci.ννης, ποu ιiπολύθηκε ιiπο

τό κά.τεργο;

Ό κα.τηγοροuμενος κοόνησε το κεψά.λι, σά.ν άνθρωπος ποu κσ.ί κα.λά. ">tα.τά.λοι6ε ">tα.l κοιλιΧ γνωρίζει τί ν' &.πα.ντήσει.

- Πρώτοι κα.l &.ρχ~ .. . είπε, tίστερσι κοίτσcξε το σκοucρο τοu, κο1τσcξε το

τα.6ιiν~ κα.ί σιώπησε .

- Κα.τηγορούμενε, ε!πε α.όστηριΧ δ είσα.γγελέα.ς, πρόσεξε κσcλιi. Δέν &.­ποκρ!νεσα.ι σ' δ,τι σε ρωτοuν. Ή &.μηχα.νίιχ σοu σέ: κα.τα.δικά.ζει. Εlνσιι ψσινε­

ρο οτι δέν t.νομ.ά.ζεσοιι Γισcστοόροις, ε!σα.ι δ Γιιivνης Άγιιiινης, έ">tείνος τοσ

κοcτέργοu. Στ'ήν &ρχij κρuοόσοuν μέ: το ονομοc τής μ.ητέρα.ς σοu, Γιά.νvης Στοu­

pα.ς, πήγες στ'ήν Ώ6έρνη, γεννήθηκες στη Φα.6ερ6λ, πο\ι εκα.νες τόν κλα.δεu­

τ~. Εrνοιι &.νοιντίρρητο 1.\τι συ &.νέ6ηκες στον τοtχο κ' fκλοψες τα. μήλα.. Οι

κύριοι ενορκοι θ' &.ποψα.νθοσν.

Ό κα.τ'Υ)γορούμενος, σιγά. σιγά. ε[χε κα.θ~σει πάλι. 'Αψοu στσψιiτησε δ

ε1σα.γγελέα.ς, σηκώθηκε &.μέσως κσcι ψώνσcξε:

- Μα. ή &.ψεvτιά. σοu ε ίσα. ι κσcκός, πολu κσcκος σ' &μένα.! Αότό ήτα. ν ποu

ήθελα. νά. πώ πρωτύτερα. κα.ί δέ:ν τ06ρισκα.. Δέν εκλεψα. τίποτε έγώ, είμ.σιι ~­vα.ς &νθρωπος, ποu ερχοντα.ι μέρες κα.ί οέ:ν εχω νιΧ ψιiω . Έρχόμοuν ιiπό το χω­

ριο ΚΙΧί περνοϋσα. τον κά.μπο, uστερα. &πό μια. μεγά.λη οροχ~, ενιχν κσcτσικλuσμδ,

ποt) ε!δες τά. χωρci.ψια. κ' εγινα.ν κα.τα.κίτρ~ΥΙΧ. Κα.ί α.ν θέλεις και το άλλο νά.

σοσ πω, οί 6ιiλτοι ε!χσcν ξεχειλίσει κσcί μόνο στήν άκρη τοσ δρόμου, εολεπες

Κα.ΥέΥΙΧ χοpτά.pι κ' eογα.ζε τ'ΥιΥ ΚΟpψή τοu. 'Εκεί κά.τω opi'jΚΙX ενιχ κλσιρί ΟΠΙΧ­

σμένο κιχί είχε μήλα., lσκuψα. κα.ί το πήρα. -κα.λλίτερα. νιΧ κο6ότσιν τb χέρι

μοu- εσκuψα. Κσtt το πήρα. &.πο κά.τω, &.κοuς. Ποu νά. ξέρω το κrι.κο ποu θά.

μ' εuρισκε! Ε!να.ι τρεϊ~ μijνες ποu μ' εχοuν ψuλα.κή κrι.l μέ πιλα.τεύοuν. "Αλλο

·οέν εχω, τί νά. πω. Έπέσσcνε 1.\λοι κσcτα.πά.νω μοu. Άποκρ!σοu μοσ λένε σ' δλοc

ιχότσ.. ·ο χωροψύλα.κα.ς &.πο δω, κα.λό πα.ι δί , α.ς είνrι.ι καλά., μέ σκοuντ& στον

ιiγκώνα. κσ.ί μοσ λέει σιyci, ιiποκpίσοu, dποκpίσοu! Τί νιΧ πω; Τί ν' dποκρι­

θώ; Έγw δέ ξέρω γρά.μμσιτα., είιισιt ενσις ψτωχος άνθρωπος. Δεν κά.νοuν κσ.λά.,

εχοuν &δικο ποu δεν το στοχά.ζοντα.ι α.uτό. Έγιt> δέν εκλεψα, &γω πήρσι πρά.-

239

~ ιiπο κιiτω, δποu ~τα.v στtς λιiσπες πετα.μ.έvο. Μοσ λεν δ ΓιriYY'Yj\i ΆγιriΥΥ'Υ)ζ

ε!σα.ι . Ό ΓιιΧνν'Υ)ς Στούρα.ς ε!σσ.ι. Δεν ε!μα.ι, δέν είμ.α.ι. Δεν τούς γνωρίζω εγώ

α.uτοuvούς . Αuτοί είvα.ι ιiπο τ~ χωριιi . Έγ~J οούλεuα. στόν κuρ Βα.ρλοόπη, ιi­

κοσς, στιiσοu Υ~ οείς κα.t το δρόμ.ο πώς τόv ~λεγα. ν ... &, δδός Ν οσοκομε!οu . Μέ

ρωτaτε, ποu γεvv~θ'ΥJκες, ποu γεvv~θ'ΥJκες. Αότό δεν τό ξέρω. 'Όσοι lρχοντα.ι στον κόσμο εχοuv σπίτια., δλοι έχοuν σπίτια.; Κα.λ~ οοuλει~ να. είχα.νε δλοι σπί­

τια. να. γεvνιώvτα.ι μέσα. . Ό πα.τέρα.ς μ.οu κ' ή μιivα. μοu θΓJ. ητιχ.vε &vθρωποι τotJ

δρόμοu. Κά.θοu γύρεuε. 'Εμένα. μικρό μέ φων~ζα.vε Πα.ιοί. Τώρα. μέ λένε Γέ­

ρο. Αuτα. είvα.ι τα. δvόμα.τιi μοu . Π ήγες λέει στ~ν Ώ6έρvη, ε, πήγα. να. ι, έπi'j­

γες κα.t στ~ Φα.οερόλ, l! κι' &.ν πi'jγα.. Τί δ'Υjλ. &μα. πιiει δ ά.νθρωπος στ~ν 'Ω­

βέρνη κα.ί στ~ Φα.6ερόλ, είνα.ι ιiπο το κιiτεργο; ΣΙΧς λέω δεν εκλεψα., έπijρα.

πpιi~\~ πετα.μ.έvο, εtμ.α.ι δ Γερο Γιοιστούροις. τι &λλο Υ~ σιiς πώ; Ν ιi, κοιι δ

μιΧστορ~ς :ιοu δ κuρ ΒοιρλούΠ'Υjζ. Τί εχετε μ' έμένα., για.τί πέσα.τε &.πά.νω μοu;

. Ό εισα.yγελείις πού στεκότα.ν όρθιος, γύρισε πρός τόν πρόεδρο. - Κuριε πρόεδρε, έvώπιοv τώv σuγκεχuμ.έvωv, &λλα. έπιt'Υ)Οε(ων &.ρv'ήσε­

ων τοu κα.τηγοροuμένοu, δ δποίος προσπα.θεί να. πιχ.ρα.στήσει τον ~α.uτό τοu, 6λά.­

Κσt κα.ί ιΧ.γσtθό, <iλλΓJ. οεν tό Κσttοpθώνει, εuα.pεστηθείϊ:ε μετΓJ. tώΥ κup(ωy οι­

ΚσtaτιίJΥ, ν~ κα.λέσετε κα.ί πιiλι τούς κα.τα.δίκοuς Πρεοετα.ν, Wα.θομά.να.ν κα.t Βρωμοσπιτά.κ'r)ν, κα.θώς κα.ί τον ιiστuνομικόν έπόπτην Ίσ.6έρηΥ' κσ.ί έρωτ'ήσα.­

τέ τοuς δια. τελεuτα.!α.v ψορΓJ.v περl της τα.uτόt'ΥjtΟς τοu κα.τηγοροuμ.ένοu.

-Ό &.στuvομ.ικός &π~πτ'Υjς Ία.6έρ1jς, ε!πε δ πρόεδρος, !ξ δπ'Υjρεσια.κi'jς

&νιiγκης, &νεχώp'Υ)σε κα.ί. ιiπδ τδ οικα.στ'ήριο κα.t ιiπb τ~ν πόλΎJ , ιiμ.έσως μετά.

τ~ν κα.τά.θεσίν τοu. Έ":ετρά.π'Υ) τοtJτο, δστερσ. &πο τ~v σuγκα.τά.θεσιν κα.t τotJ κ. εlσα.γγελέως κιχ.ί. τ~ς uπερα.σπίσεως τοu Κσtτ'Υjγr.φοuμένau.

-'Έχετε δίκα.ιο, κuριε πρόεδρε. Έv &.ποuσία. λοιπόν τοu μιiρτuρος Ία.-

6έρη, όψείλω να. όπεΎθιιμίσω ε ίς τοuς κuρίοuς έvόρκοuς, το περιεχόμενον τfίς κοιτα.θέσεώς τοu:

-Γνωρίζω κιiλλιστα. τον κσ.τ'Υ)yοροόμενον. Αuτός όνομά.ζετσ.ι Γισ.στούρα.ς,

anα. ε!να.ι δ &λλοτε κα.τιiδικος το() κα.τέργοu Γιά.ΥΥ'Υjζ Άyιά.ΥΥ'Υjζ, &vθρωπος λία.v κα.κοποιός κα.l έπίψο6ος. Λ1jξιiσης τής ποινής τοu κα.t &.πολuθεtς τών cρu­

λα.κών, έφο6οσντο μ.'ήπως ~μελλε Υά. πριiξει έγκλ'ήμσ.τα.. Εtς τb κιiτεργον εrχε

μείνει οεκα.εvvέα. έτ'ΥJ οια. κλοπ'ήv. Άπεπεφά.θ'ΥJ πεvτά.κις η ~ξά.κις vά. δρα.πε­

τεύσει. Έκτός τής κλοπής εκ tl')u πιχ.ιδίοu τΥ)ς Σα.66ιιχ.ς κα.ί. τΥ)ς τελεuτσ.ίιχς των

μήλων, /tχω τ~ν όποψία. δτι 6ιχ.ρuνετιχι κιχί με μίσ.ν ά.λλ'Υjν κλοπ'ήν, ΠΟU οιε­

πpά.χθη είς τήν οίκίιχν τotJ έπισκόποu Δ ... Τόν ε!δα. πολλ&:κις, δτιχ.ν δπ'Υjρεtι')iJ­

σα. στο κιiτεργο τijς Τοιιλόν. Έπα.νσ.λα.μ6ά.νω 5τι τόν γνωρίζω κά.λλιστα.».

"rστερα. ά.π' α.uτό, μπijκε δ Πρε6ετά.ς, &vθρωπος ώς kξijvτo: χρόνων, ά.λ­

λά με πιχμπόνηρ'r) μορφή.

- Πρε6ετιi, τοu λέει δ Πρόε6ρος;, !!χεις; κα.τα.6ικο:σθεϊ γι~ ά.τιμωτικ~ πρα.­

ξ'Υj κιχt δρκος σε σοi} πέφτει.

240

Ό Πρε6ετ~ς έχιψήλωσε τα. μά.τια.

-'Αλλ' δμ.ως, έξα.κολοόθησε δ πρόεορος, κα.ί σέ άνθρωπο τον δποίον έ­

στιγμιiτισε δ νόμος, μπορεί να. όπιiρχει όπόλοιπο τψής κα.ί οικα.ιοσόνης,

χά.pη στο θείογ ελεος. Σήκω ορθιος κα.τηγοροόμενε. Πρε6ετά., κοίταξε αuτον

τόν άνθρωπο κα.ί σκέψοu κα.λά. , πές μα.;; μέ την συνείδησή σοu. 'Αλήθεια. τογ

&.ναγγωρίζεις, ε!ναι δ Γιά.ννης Ά γιά.ννης, α.ότος μέ τον δποtο 6ρισκόσοuν στο

κά.τεργο της Τοuλόν;

Ό Π ρε6ετιΧς κοίτα.ξε κα.λιΧ τόν κα.τηyοροόμενο κ' uστερα. ιtιρισε πρός τοtις δικα.στές .

- Μά.λιστα., κόριε πρόεδρε, ε!πε. Αuτός είνα.ι δ Γιά.ννης Άγιά.ννης. Μπi'j­

κε στό κά.τερyο τής Τουλόν στά. 1796 κα.t ~yijκε σ-;ά. 1815. 'Εγώ ογηκσι ~να. χρόνο ά.ργότερα.. Τιiψα. μοιά.ζε: σιΧ χα.ζός, ψα.ίνετα.ι πώς ο! χρόνοι τόν έπιχ­

λ<iοωσα.ν, στο κ<iτεργο ήτα.ν πσ;μπ6νηρος.

- Π ήγα.ινε, κά.θησε, είπε δ πρόεδρος. Κατηγορούμενε μείνε δρθιος.

Μπηκε δ Βρωιιοσπιτά.κης, κα.τά.δικος στό κά.τερyο 1σό6ια., τον ~φεραν ιiπο

το κ<iτερyο της Τοuλογ ν:Χ έξετα.σθεr ώς μ<iρτuρα.ς , ψοροuσε τήν κόκκινη κιχ.­

ζά.κα και τόν πράσινο σκοuφο τοu.

ΤΙΙτιχ.ν ιιικρόσωμος άνθρωπος, &ς πενηντα. χρόνων, γεμά.τος ρuτίδες, ισ­

χνός, κίτρινος κα.ί κόνα.ιοος. Στό κά.τεργο τοuοyα.λα.ν πα.ρα.τσοόκλι, τόν ελεγοιν

Θεομπα.ίχτη.

Ό πρόε8ρος, είπε κα.ί σ' α.ότόν, τιΧ ίδιιχ. ποu ε!πε κα.ί στόν Πρε6ετά..

Ό Βρωμοσπιτά.κης έκά.γχα.σε. "Αν τον γνωρίζω λέει! "Αμ' πέντε χρό­

νους εϊμαστε δεμένοι με τήν ϊδια ά.λuσίδα.. τί στενοχωριέσα.ι σUντεκνε;

- Π ήγα.ινε, ε!πε δ πρόεδρος.

Ό κλητήρας εμπα.σε τον Wαθομιiνα, 1σ66ια κι' αuτός στό κά.τεργο, ψο­

ροuσι τιΧ ϊδια με τόγ προηιοtιμενο. 'Ορεινός &.πό τα. πuρφα.ία, άνθρωπος ως

έκεt πά.νω , Άρκοόδα κtι:θώς τον ελεγtι:ν. Ό Wοcθομά.νοcς οέν ήτιχν λιγώτερο 6λά.κα.ς &.πό τόν κα.τηyοροόμενο κα.ί ψα.ινότα.ν ά.κόμα. πιο δ.θλιος κι' ιiπό τό

Για.στοόρα.. ΤΗτα.ν οοσκος στα. οοuνα. κι' ιiπο τσοπά.νης εγινε ληστής. Μ' ενοι

λόγο, ενα.ς; ιiπό τοuς δυστυχείς έκείγοuς ιiνθρώποuς, ποtι Υι ψόση τοtις γεννfί. ιi­

ϊΡίμια. κα.ί ή κοινωνία. τοtις άποτελειώvει στ& κά.τεpγα..

Ό πρόεδρος, ρώτησε κι' α.ότόν δπως τοuς ~λλοuς σ.ν έπέμενε, χωρίς δι­

σταγμό, δτι γνωρίζει τόν κατηγορούμενο.

-" Αμ' ε!να.ι τος δ Γιά.ννης Άγιάννης , ε!πε δ Ψα.θομά.να.ς . Τόν &λέγα.με

κα.ί κρίκη, 5τι είχε μεγά.λη δόνα.μη.

Κά.θε έπι6ε6α.ίωση των τριών μα.ρτόρων, ποu θεωροuντοcν &.μερόληπτοι κα.t ειλικρινείς, ξεσήκωνε ψιθόροuς στό άκροα.τήριο. Ό rοιος &κοuε με την 6.­πορία. έκείνη, ποtι κα.τιΧ τόν ε!σα.γγελέα., ήτα.ν το κuριώτερο μέσο τfίς όπεριi­

σπισής τοu .

Μετ& τ'ijv κα.τ~θεσΎ) του πρώτου μ~ρτuρα., οί χωροψuλα.κες , ποtι στέκον-

τσι.ν χοντ~ τοu, τόν άχοuσιχ.ν ν~ λέ~ι μέσιχ. στα Μντιιχ. τοu. ι/0 lνιχ.ς μπριi6ο.

Κσι.λιi! » Στ~ δεύτερη «'Ο άλλος, γειιi σοu κσι.ι σό», ΜετιΧ τ~ν τρίτη φώνσι.ξε. «Σ!α. κι' ιiριiξα.με !»

Ό πρόεδρος τόν ρώτησε.

- Κοι.τηγορούμενε, !κουςιε~. Τι !χει~ ν~ πεt~;

«Σ !α. κι' &.ριiξα.με! ».

Ξεσηκώθηκε θόρu6ος σ' δλη τ~ν ~tθοuσοι.. Ό ~vθρωπος ~ότό~ ~τσι.v χσι.­

μένος.

- Κλητijρει;;, φώνιχξε δ πρόεδρο;, ά.ποκατιχστήσ~τε τiJ σιωπij. Κηρύσσα­

με περσ.ιωμένη τ'ήν οισ.οικοι.σ!σ..

Έχείψη τ~ στιγμ~, eγινε μι~ .&.πότομη κίνηση κοντ~ στόv πρόεδρο κ11ί 4-κούστηκε μια. οuνιχτή φωνή.

- Πρεοετιi, Ψ'σ.θομιiνα., Βρωμοςιπιτιiχη! κοιτ!Χξτε ΚQtt~ οώ.

'Όσοι ~χοuσαν αότήν τή φωνή , lμειvαν κατιiπληκτοι. τΗτιχν τόσο θλι-

6ερ'ή κ~t τιχuτόχροvσ. φο6ερij. "Ολων τ~ μιiτιιχ γύρισα. ν πρός · τό μέρος ποίι ιi­κούστηκε ~ φων~. "Ενσι.ι;; κύριοι;;, ιiπό τιι;; θέσεις τών προνομιοόχων, π!σω 4πό

τοίιι;; διχιχ.στέι;;, ε!χε σ'ν)κωθεί, ε!χε ά.vο!ξει τ'ήv πόρτ11 τοΟ διαζώμιχ.τοι,;, πού χω­

ρίζει τούς οιχσ.στές ιiπό τούς όποο!κοuς κσ.ι στεκότa.ν ςιτ'ή μέση τi'jς σ.!θουσιχς.

Ό πρόεδρος, δ εlσα.γγελέιχι;;, δ κ. Γομα.ριά.δΥJι;;, είκοσι !.λλοι ά.νθpωποι &.πό τό

ά.κροιχ.τήριο, τόν ά.νιχγνώρισιχν κιχ1 σuγχpόνως !6γσr.λιχv μια. φωνij.

-Ό κ. Ma.yoa.λψ1jι;;!

ΙΑ'

Ο ΓIAtTOYPAt Τ Α ΧΑΝ€1 ΟΛΟΤΕΛΑ

ΤΗταν πρllγμιχτικα ιχuτός, ώχρός κιχ.ί τσr.pιχγμένος. τα. μαλλιά. τοu yκpt·

ζοκ6στσι.νσ., δταν lφτσr.σε στό Άpριiι;;, lγινσr.ν κιiτσr.σπριχ. "Ασπpισσr.ν σέ μιιΧ. ώριχ,

ιιέσα. στο δικΜτ'ήpιο . "Ολσr. τα. κεφιiλισr. γupισα.ν πpόι;; αuτόν. Ή συγκ!νησ'ν)

-Ιjτιχν ά.περίγpαπτη. Στ'ήν ιiρχ~ σιiστισσ.ν, οέ μποροΟσσr.ν νιΧ. κσr.τιχλιi6οuν τί

συμ6σ.!νει. τΗτa.ν τ6ςιο ~ρψοι;; α.ότός δ &νθptι>πος, &στε ρωτοϋσε δ lνα.ς τόν

άλλο, ιiπό ποϋ 6γfίκε αότ~ ~ τρομα.κτικij, ~ σπιχρακτικ~ φωνij.

Στό μετσr.ξύ δ κ. Μοι.γ6σ.λψή~ ε!χε πλησιιiσ"ει τούς μιiρτuρες; Ψ'σr.θομιiνσr., Πpεοετ& κa.t ΒpωμοσπιτιiΚΥJ κa.t τοuι;; ρώτησε.

- Δέν μέ γνωρίζετε;

'Έμεινιχν κι' ο[ ψείς κσ.τιiΠληκτοι. Μέ μιόr. κ!νΥJσΥJ τοϋ κεφσ.λιοΟ, ιiπιiν­

τησιχν δχι. Τότε δ κ. Μιχγ6ιχλ'ν)ν1)ι.: γύρισε προς τοuς οικιχστές κσι.ί ε!πε ~ρεμα..

Κύριοι δαιχστές, δια.τιiξετε ν' dπολυθετ δ κσ.τηγοpούμενος. Κύριε πρόε-

16

242

δρε, δια.τ~ξετε ν~ 6~λοuν έμένα. όπο κρά.τηση. Ό ~νθρωπος ποu ζητιiτε δέν

ε!νιχι α.uτ6ς. 'Εγώ ε!μ.α.ι δ Γιά.ννης Άγιά.ννης.

Δέν &.κοu6τα.ν μέσα στο Sικα.στήριο οuτε &.να.πνοή. Το γενικό θα.uμα.σμό, τόν δια.δέχθηκε νεκρική σιγή. uΟλοι μέσα. στήν α.ίθοuσα. ε!χα.ν κιχτιχληψθε! &.­πό το θρησκευτικό έκε!νο ψό6ο, ποu α.ίσθ~νετα.ι δ λα.ος δτα.ν γίνετα.ι κά.τι το

μέγα..

Το πρόσωπο τοu προέδρου, πήρε μιά. itκψpα.ση σuμπά.θεια.ς κα.ί λόπης ,

&.ντιiλλα.ξε Ε:να. νόημα. με τον εtσα.γγελέα. κα.ί μίλησε σιγά. μέ τοuς σuνέδpοuς,

έπειτα., ι%ποτειν6μενος πρbς τb κοινό ρώτησε, μέ μ.ιά. ψωνή ποu δλοι κα.τά.λα.6α.ν

τη, σημα.σ ία. της.

-Ί"πά.ρχει έδω κα.νένα.ς γιιχτρός ;

π ήρε το λόγο δ ε1σα.γγελέα.ς:

-Κύριοι ενορκοι; τό &.προσδόκητο γεγονός &πο το όποίο δια.τα.ρά.χτψε ~ οια.δικα.σία. , ψέρε ι σέ δλοuς μα.ς ενα. ιχϊσθημα., το δποίο ε!νιχι περιττο νά. έκψρά.­

σομε. uΟλοι γνωρίζετε, έκ φήμης τοuλά.χιστον , τόν &.ξι6τιμο κ. Μα.γδιχληνή,

οήμα.pχο της Μ ... έπί Μ ... "Αν uπιiρχει μετα.ξu τοσ &.κροα.τηρίοu κα.νένιχς για.­τρ6ς, ένώνω κα.ί τή δική μοu πα.ριiκληση , μέ τήν πα.pιiκληση τοσ κ . προέδροu,

ν~ εuα.ρεστηθεί ν~ περιποιηθεί τον κ . .Μα.γδιχληνή κα.ί νά. τον σuνοοεόσει στην

κα.τοικίιχ τοu».

Ό κ. Μιχγδιχληνής, πρlν &κόμη τελε ιώσε ι b κ. είσα.yγελέα.ς, τόν διέκοψε κα.ί μέ fjρεμο κα.ί σο6α.ρό τόνο τοσ είπε .

- Σ&ς εόχιχριστ<i>, κόριε είσα.yyελiα. , &.λλά. δέν ε!μα.ι τρελλός, δπως θ~

δείτε. Αuτήν &.κρι6ώς τή στιγμή είστε ετοιμοι νά. δια.πριiξετε ενιχ μέγιστο λιi­

θος. ΆψΥjστε α.ότόν τον όiνθρωπο ελεuθερο , εκπληρώνω !ερό καθήκον, ό κα.τά.­δικος είμα.ι έγώ. Μόνο έγώ 6λέπω κcι.θα.ρα. &δω μέσα. κα.ί ι..ιόνο έγώ λέω τήν

&λήθεια., δλοι οι άλλοι βρίσκεστε σέ πλά.νη . UΟ,τ ι κά.νω α.ότή τη στιγμη τό

6λέπει δ θεός &.πο κε! έπιiνω κα.ί ιχότό μοσ είνα.ι &ρκετό. Μπορείτε νά. μέ σuλ­λά.6ετε, ε!μα.ι πα.ρών. 'Έκα.να. δ ,,ι κιχλb μπ6ρεσιχ. Κρuψτηκα. μέ &λλο ονομα., έπλοuτησιχ, εγινιχ δήμιχρχος . Θέλησα ν?ι.. μτ:ώ πάλι μέσα στοlις τίμιοuς &.νθρώ­

ποuς, &λλά., κα.θ~Jς ψα.ίνετα.ι, α.uτό δέν είνα.ι εuκολο νά. γίνει . Τέλος πά.ντων,

είνιχι πρά.γμα.τα. ποu δέν εfνιχι δuνα.τό ν~ τ?ι.. έξιστορήσω έδώ, δέ θά. σliς διη­

γηθώ τό 6lo μ.οu , μ.ιά. ι..ιέρα. θά. γίνοuν γνωστά. . 'Έκλεψα. , πριχγμ.α.τικά. εκλεψα.

' &.πο τ6 σπίτι τοσ έπισκόποu , έπ ίσης είνα.ι &.λήθειιχ δτι ~κλεψα. τό δίψριχγκο τοσ

πα.ιδιοu τijς Σιχοόϊιχς, τοσ Μιχα.λά.κη . Δίκα.ιιχ σ~ς ε!πα.ν δτι δ Γιάννης Άγιά.ν­

νης ίιπήpξε κιiκ ιστος &.νθρωπος . Άλλιi , ϊσως , νά. μ.ήν ε!να. ι δλη ~ εuθuνη δική

τοu. 'Ακοσστε, κύριοι δικα.στές , ένα.ς &νθρωπος στή θέση ποίι 6ρίσκομα.ι έγώ,

δέν πρέπει οέβαια. , Υ~ δίνε ι σuμβοuλές, YJ νό\ κρίνε: τήν κο ι νωνίιχ , ιiλλά. ~ ιi­

τίμωση, &πό τήν δπο ία προσπι1.θησα νά 6γώ, ε!νιχι πολu 6λιχ6ερή γιό: tόν &ν­

θpωπο, ε!να.ι κα.τα.στροι:ρή. Τόν κα.κοποιό, τόν κιχτεργά.pη τbν κά.νοuν τά. κά.­

τεργα. . "Αν θέλετε, λά.6ετέ το ύπό σηι..ιείωση ιχότδ τδ πρα.γμ.α.. Πρtν μπώ στό

243

κά.τεργο, 1jμοuν Ιtνιχς φτωχος χωριά.της μέ περιωρισμένο μuα.λό , σχεοδν 6λά.­

κα.ς. 'Ήμ.οuν fιλίθιος κι' έγινα. φα.uλος, 'ijμouν Ιtνιχ κοότσοupο κι' "Εγινιχ οα.uλός.

Σέ συνέχεια. μ' €σωσε ~ επιείκεια κιχt 'ή κα.λωσ'Jνη, δπως μέ είχε κα.τα.στρέψει

~ α.uστηρότης. Άλλα. ζητώ σuγγνώμη, οέν είνα.ι δuνα.τδ να. κα.τα.λά.6ετε δσα.

λέω. θά. βρείτε στο τζά.κι τοu σπιτιοu μοu, μέσα. στη στά.χτη, το οίψρα.γκο ποu

~κλεψιχ, πplν έψτά. χρόνια., &.πο το παιδί, τον Μιχιχλά.κη. Δεν εχω να. προσθέ­

σω τίποτα. &λλο. Κρατείστε με. Βλέπω τον κ. εισαγγελέα. ν!Χ κοuν~ το κεφά.λt

κα.ί σίγοuρα. θά. λέει: Ό κ . Μα.γοα.ληνΎjς τpελλά.θηκε. Δέ μέ πιστεύετε κι'

α.ότο ε!να.ι λuπηρό. Άλλά. προσέξτε, τοuλά.χιστον νά. μην κιχτιχοικά.σετε αότον

τον &νθρωπο. Πως λοιπόν, α.uτοl εοω οέν μ' &.να.γνωpίζοuν; "Επρεπε ν!Χ ε!να.ι

δ Ίιχ6έρης έδώ. 'Εκείνος θά. μ' &.νιχγνώριζε. Αοτά. είνιχι τά. λόγιιχ, δπως τ&γριχ­

ψε Ιtνα.ς &.πο τοuς &.κροα.τές, έοώ κιχί σα.ρά.ντα. χρόνια., ειπωμένα. μέ &.νέκφρα.στη

μελαγχολία. κιχί θλ~ψη.

Γύρισε, uστεριχ προ;; τοuς τρεϊς μά.ρτuρες.

-Μωρέ Πρεοετά., λέει στον πρώτο, δέν είσαι σU ποu στο κά.τεργο σέ

ψώνιχζα.ν, μέ τό πα.ριχτσοόκλι, Βρά.κιχ; Δέ μέ γνωρίζεις; θuμα.σιχι έκείνες τlς

τιρά.ντες, τlς οα.μοιχκερές, τtς πλεχτές, μέ τα. τετρα.γωνά.κια. ποu ψοροuσες στο

κάτεργο;

Κα.τά.πληκτος κα.t εντρομος, δ Πρεοετά.s; τόν ά.κοuσε νά. μιλα. κα.l τόν κοι­

τοuσε &πο το κεφά.λι ώς τα. πόδια.. Έκείνος σuνέχισε.

Άμ' εσό, μωρέ ΒρωμοσΠιτά.κ'Υ), δέν είχες το πα.ρα.τσοόκλι θεομπα.ίχτ'Υ)ς,

δέν έχεις δλ'Υ) τη δεξιά. σοu ωμοπλά.τη κα.μμέν'Υ), γιατί ήθελες νά. έξα.λείψεις

τά. τρία. &.ρχικά. γρά.μμιχτιχ, μ.έ τ& δποία. σημειώνονται ο! κα.τά.οικοι τών κα.τέρ­

γων, κιχl ά.κοόμ.πησες πά.νω στην πuρωμένη, πuροστιά.. Άλλlι. τ!Χ γρά.μμα.τα. φαί­

νοντα-ι π!Χλι. Άποκpίσοu, είναι &.λ~θεια.;

-Άλ~θειιχ, είπε δ Βρωμοσπιτά.κης.

Στρά.ψηκε "Επειτα. προς τον Ψαθομά.να..

- Ψαθομά.να, πά.νω στον ά.ριστεpό σοu βραχίονα, εχεις γρά.ψει μέ &νεξ!­

τηλα. πρά.σινιχ γρά.μμ.ιχτα., την Υjμ.έριχ της &πιστροψης τοu Να.πολέοντιχ στij Γα.λ­

λία. «1 Μαρτίοu 1815». Σ~κωσε το μανίκι σοu.

Ό Ψαθομ!Χνας σήκωΦ το μανίκι τοu, τά. μ!Χτια. δσωy ήταν έκεί γόρω καρ­

φώθηκαν πά.νω στο γuμνο μπpά.τσο. 'Ένα.ς χωροψόλα.κα.ς πλησίασε μ' Ιtνα.

λuχνά.ρι, ~ χρονολογία. ήταν, &λ~θεια, εκεί

Ό δόστuχος Μαγδ~ληΨής γόρισε τότε προς τό πλήθος καl τοuς δικαστές

μέ μ.ειοίσ.μα., Ιtνα. μ.ειοίσ.μα. ποu καl σ~μερα &.κόμη το θuμοuντα.ι. Μειοlα.μα. θρι­

ιiμοοu κι' ά.πελπισία.ς μα.ζί.

-Βλέπετε, είπε, δτι έγώ εlμα.ι δ Γιά.ννης Άyιά..ννης!

Δέν uπijρχα.ν πι!Χ μέσα. σ' εκείνη τήν α.ϊθοuσα. οuτε δικα.στές, οuτε κατή­

γοροι, οuτε χωpοφόλα.κες, uπ'Υ)pχα.ν μά.τια. προσηλωμ.tνα. κα.l κα.ροιές ποu χτu-

244

ποuσοr.ν ιiπο συγκίνηση. Ό ε!σοr.γγελέe>:ς ξέχe>:σε /\τι ήτe>:ν έκε! γι& ν& κe>:τηγο­

ρ1jσει, δ πρόεδρος γι~ νά. προεδρεύσει, δ σuν1jγορος για. να. όπεροr.σπίσει. Πιχ­

ριiδοζο! Οδτε έρώτφη κοr.μμι& gγινε, ο1Jτε έξοuσίοr. κιν1jθηκε. Χιχριχκ-.ηριστι­

κό γνώρισμα. των μεγά.λων θειχ.μιΧτων ε!νιχ.t νά. σuνιχ.ρπά.ζοuν τtς φuχέ\. Χα.t νά.

κά.νοuν ιχότοuς ποu 6ρίσκον-.οιι έκεί, &πλοuς θεα.τές.

Χωρ!ς άμφt6ι"Jλ1ιχ, εlχιχν μπpοστ~ τοuς τb Γι~νν-η Άγι&.ννη. •π έμςρ&.νι­ση τοu ιiνθρώποu ιχίιτοu ερριξε φώς στ1j, μέχρι έχ.ε!νη -.~ στιγμ'ή, σχ.οτεινή

όπόθεση. Δέ χρειιiσ-.ηκε πιά. &λλη έξ1jγ-ηση, 5λο έκείνο τό πλ'ijθος, σά.ν ιiπό Υ;λεχ.τριχ.-Υj ιiποχ.ιiλuψη, γνώριζε δλΥj έχ.είνΎJ -.ήν &πλΥ) κιχί μεγιχλόπρεπ'tJ ίσ-.ο­

ρίιχ ~νος ά.νθρώποu ποu ποιριiδωσε τόν ~οιuτό τοu στ'ή δικοr.ιοσόνη, για. να. μ.'ή

κα.τα.θικα.στεΙ άλλος ~νθρωπος, ιiντ! γι' ιχότόν.

- Δέ θέλω ν~ δtα.τα.ριiξω περισσότερο τό 8ικα.στ1jριο, πρόσθεσε δ Ά­

γιιiννης. Φε•)γω ιiψοΟ οέν μέ κριχτοΟν. 'Έχω πολλές έκκρεμεϊς όποθέσεις να.

τελειώσω. Ό κ . ε1σιχγγελέιχς γνωρίζει ποιος εlμοr.ι χ.ιχι ποΟ πηγοr.ίνω, 15-.οr.ν θε­

λήσει διιχτά.σσει τή σόλλ'Υ)ψή μοu.

Kor.t μόλις τελ~!ωσε, τριi6ΎJξε προς την πόρτιχ τΥ)ς έξόοοu. Δέν ιiκοuστηκε φωνή, δέν όψώθηχ.ε χέρι νιi τδν &μποδίσει. 'Αντίθετα., 8λοι τοu &νοιξοr.ν Sρ6μο

να. περάσει. Είχε το θεόμορφο έκείνο, μπροστά. στό όποίο τά. πλήθη όπισθο­

χωpοuν κΙJtt π~ρΙJtμερίζοuν. Προχώρησε μέ &.ργό 6ijμor.. Κιχνένοις δέν κοr.τά.­

λοι6ε ποιός !νοιζε τήν πόρτα.. Τό 6έ6α.ιο εlνιχι δτι, 5τιχν πλφ!α.σε σ' οr.ίιτή

6ρέθηκε &.νοιγμένη. 'Εκεί στck.θΥjκε, γόρισε πρός -.ό δικιχ~τήριο κιχt εlπε:

-Κύριε εlσα.yyελέα., ε!μοr.ι πά.ντοr. στή διά.θεσή σοr.ς.

'Έπειτιχ στριiψηκε πρός τό κοινό.

- Πιστεύω 15τι, 15λοι οί πιχρόντες μέ θεωρεττε &.ξιο οrκτοu. Κιχί 15μ.ως,

5τα.ν σuλλογιστώ δτι έφτιχσιχ στήν τελειότ'Υ)tα. νά. Χά.νω, ιχίιτό πau lχ.or.νor., θεω­

ρώ τδν έιχuτό μοu, μ.~λλον ιiξιοζ1jλεuτο. ΙΙά.ντως, δπως κι' ιiν ε!νοr.ι, θ~ προ­

τιμοuσοr. νά. μήν ε!χε γίνε~ οr.ότδ τό πρ&γμα., κοr.θώς lγινε.

Βγηκε. Ή πόρτα. έκλεισε, δπως ε!χε ιiνοίξει, γιοr.τt &κείνοι ποu κιiνοuν

όψηλέι; πριiξεις, εlνιχι πιiντο-.ε 6έ6ιχιοι ~τι, ιiνιiμ.εσιχ στό πληθος θα. βρεθεί κιi­

ποιοι; να. τοuς όπηρετήσει.

Δέν πέρα.σε μια. ώρα., κα.ί ο! οικα.στές ιiθώωσ!l.ν ιiπό κά.θε Κ!l.τΥ)γΟρ(ιχ τό

Γιιχστοuροr., ποu ά.πολuθηκε &.μέσως κ' εφuγε κοr.τιiπληκτος, θ~ωρώντοιι; δλο τόν

κόσμο -φελλό κor.t χωρίς να. κ11.tιχλά.6ει τίποτε ιiπ' δ,τι ξετυλίχτηκε μπροστά.

στ!Χ. μιiτι11. του.

ΒΙΒΛΙΟ ΟΓ ΔΟΟ

Α'

Ο Μ.ΑΓ Δ.ΑΛΗΝΗt ΒΛΕΓl€1 t• ΕΝ.Α Κ.ΑθΡΕΦΤΗ

ΤΑ Μ.ΑΛΛΙ.Α ΤΟΥ

Ε!χε &.pχίσει Υ~ χιχpά.ζει. Ή Φιχyτ{yιχ πέριχσε τ1) νόχτιχ &γρuπτη χιιι μέ

πυρετό, &.λλιΧ. μέ τ1) ψιχΥτιχσίci τ-ης γεμriτ-η εuχriριστες είκόvες. Τά. χιχρriμιιτιχ

κοιμ~θψtε.

Ή δσίιχ Σεμπλίτσιιχ, πού οέν &.πομιχκρόνθΥJΚε δλ"Υj τΥj νόχτιι, π1jγε τότε

νά. τi'jς έτοιμriσει μιά. νέιχ δόσ"Υj κινίνης. 'Ενώ ~τιχν σκιιμέyη κ' !τοίμιχζε τ6

φά.pμιχκο, γύρισε τό κεφάλι κ' ~Dγιχλε μι~ &.ούyιχτ"Υ/ φων~. Ε!οε μπροστά. τ-ης

τον Χ. Μιχγδιχλ'f)ν~. Εlχε μπεί ιiθόρu6α.. -"Ώ! δ κ. οijμιχρχος.

- Πώς είνιχι ιχuτΥj "ή οuστuχισμένΥJ γuνιχlκιχ; τfι ρώτησε.

- Auτ'i) τ'i) στιγιι'i) εryιχι λίγο κιχλλίτεpιχ, ιiλλά. μ&ς φό6ισε πολό! Κσ.ι

τοu οιηy~θηκε τά. οιιχτρέξιχyτιχ. Τ~ προηγουμέν-η "ή Φιιντlνα. ~τα.ν πολu άσχ-η­

μιχ, τώρα. δμως ε!χε κriποιιχ 6ελτίωση, έπειοΥj νόμιζε δτι δ κ. οijμιχpχοι; πi'jγε

οτό Μι;ιμψερμtλ yιΧ, ψlρει τό πιχι8ί της. Ή &.8ελψ~ οέΥ τόλμησε Υ~ ρωτήσει

τοy κ . SΥjμιχpχο, &.λλ~ &.πό τό δφοι; τοιι κιχτά.λιχ6ε δτι δέν έpχότιχν &.πό κει

_:_"Εκιχνες πολ•) κιχλdt νdt τijν &.ψijσεις νdt νομ!ζει lτσι, ε!πε δ κ. Μσ.γδιχ-

ληνiιι;. 1

- Νιχί, &.πά.ντφε 'ή κιχλόγρια., ά.λλιΧ. τώριχ κόριε δiιμιχρχε θ~ σ!ι; δεt

χωρίς τό πιχι8ί τ-ηι;, τί θιΧ. τ1jς ποUμε;

"Εμεινε συλλογισμένοι;. Ό ·θεός θά. μ~ς ψωτlσει, ε!πε τέλι;ις.

- Ε!νιιι δτι οέ μπορεί κιχνείι; νά. πεϊ ψέμαt, ψιθόρισε ή μι;ινιχχiι·

το δωμά.τιο γέμιζε σιγά. - σιγά. &.πό τό φώς τ?jς ijμέριχι;. Ό Χ. Μιιyδιιλ'η­

ν~ς στεχότα.ν χοντιΧ στό πιιp~θupο. Ή άδελφ'ή γύρισε tuχl%ίl% τιΧ μrittl% της

πρός ιιίιτόν.

- Μεyιχλοδόyιχμε! ψώΥιχξε, τl πά.θιιτ~ κ. δiιμιιpχε; τ& μα.λλιιi σα.ς εlνιιι κά.τιχσπριχ.!

246

-Πως! ε!να.ι κά.τα.σπρα.; είπε δ κ. Μα.γοα.ληΨής.

Ή δσία. Σφπλίτσια. οέν ε!χε κα.θρέςρτη, &.λλσ. εφα.ξε σέ μια. τσέπη της

μπλοuζα.ς τοu για.τροu κα.ί 6ρήκε Ε.να.ν, ποu τον χρησιμοποιοuσε δ για.τρός,

δτα.ν ήθελε νΓι.. 6ε6α.ιωθεί, a.v δ άρρωστος ιiνά.πνεε ιiκόμη, η ~τα.ν νεκρός .

Ό κ. Μα.γοα.λην~ς πήρε τόν κα.θρέςρτη, κοίτα.ξε μέσα. σ' α.ότόv τΓι.. μα.λλιά.

τοu κ' ε6γα.λε εvα. !πιςρώνημα. .

-Περίεργο!

Π ρόςρερε α.ότ~ τ~ λέξη ετσ ι &.οιά.ςρορα. κα.1, σα. νά είχε &.πα.σχολημένο τό

μuα.λό του μέ κά.τι άλλο, ιiλλΓι.. ή κα.λόγρια. είχε παγώσει, προα.ισθα.νότα.ν δτι

δλα. α.ότά. κρό6οuν κά.τι όλέθριο .

- ΜποριJ') νά. τ~ν οι7); ρώτησε δ κ. ο~μα.ρχος.

-Δε θ:k φέρετε το πα.ιοί της; τόλμησε τέλος να. ρωτ~σει ή κα.λόγρια..

-Όπωσο~ποτε . Άλλά χρειά.ζοντα.ι δύο η τρείς μέρες τοuλά.χιστον.

-Τότε νομ.lζω , 8τι θά. ήτα.ν κα.λλίτεpα. νά. μη μά.θει την έπ ιστροςρή σα.ς ,

θΓι.. ~τα.v εuκολώτερο καί θα. την πείθαμε να. κά.·Jει uπομονή . Και, δταν zρθει

το πσ..ιοl της, ποφοuσιά.ζεστε μα.ζί.

Ό κ . Μαγδα.λ·ην~ς σκέφτηκε λίγο κι' uστερα της είπε:

-~Οχι, είναι &.νά.γκη ν&. την οιί), γιατί ίσως 6ιά.ζομαι.

Ή μοναχ~ δεν εοειξε να. πρόσεξε τη λέξη «ϊσωρ> ά.πο τ~ν δποία €6γαι­

νε evα. σκοτεινο νόημα. .

-Μπορείτε νά. περά.σετε , αuτη τ~ν &ρα κοψ.&ται .

Ό κ . Μαγδαλην~ς [οωσz συμ6οω.ες γι& μιά. πόρτα. ποu δέν κλείνει κα­

λά. κα.ί το τρίξψο Ποι) κά.νει ενδέχεται νά. ενοχλεί τούς &.ρρώστοuς και μπήκε

στο δωμάτιο τής Φα.ντίνας . Πλησία.σε στb κρεelά.τι κα.ί πα.ρα.μέρισε λίγο τις

κουρτίνες, &κείνη κοιμότα.ν . Ή &.να.πνοή της ε6γαινε μ' Ε.ναν πένθιμο ρόγχο,

συνηθισμένο σ' α.ότές τίς &.ρρώστειες,. ή &.να.πνοη ποu &.πελπίζει τις δύστυ­

χες μητέρες, ποu ξαγρuπ·ιοuν τη νuχτrχ κοντά. στο καταδικασμένο παιδί τοuς,

ποίι στο μ.ετα.ξίι κοψ~τα.ι. Άλλά. ή δύσπνοια αότη δεν τάραζε τ"i)ν ήρεμία τοu

προσώπου της, ποu &.πο κ1τρινο, είχε γίνει ~σπρο . Τά. μά.γοuλά της ήταν

κόκκινα.. Οί μ.εγά.λες της 6λεφαρίδες , 'ή μόνη κα.λλονή ποίι της ά.πόμ.εινε ά.πο

τά. πα.ρθενικ&. της νιάτα, τρεμόπαιζαν μ.' δλο ποu ~ταν κλειστές και χαμη­

λωμένες. ~Qλο της το σιίψ.α σιγότρεμε, σά. νttταν έπάνω σέ ψτεpιχ, eτοιμ.α. ν' &.­νοίξοuν, νά. πετά.ξουν και ν-Χ τήν πά.ροuν μαζί τοuς . Δέ θά. · πίστευες έκείνη

τη στιγμη δτι ή ~ρρωστη δέν εχει κοψμι.Χ έλπ!δα νa ζήσει, θιΧ ελεyες δτι

μάλλον πρόκειτσ.ι vιΧ πετά.ξει στά. σόννεςρα., παρά. νά. πεθά.νει.

Ό κ. Μαyδαλην~ς Ιtμεινε ά.ρκετ"i) ι'\Jρα. κοντά. στό κρε6ά.τι της ά.κίνη­τος, &λλοτε Υ..Οtτά.ζοντας την ~ρρωστη κι' ~λλοτε τον Έστα.uρωμένο, οπως καί

προ δύο μηνών, δταv τ~ν πρωτοεπισκέφτηκε στb νοσοκομείο.

Ή μονα.χ~ είχε μειvει εξω . Ό κ. Μαy~αληνης στεκόταν Όρθιος, ε!χε τ6

247

Μχτuλό τοu στο στόμα., σα. νά.τα.ν κάποιος έκεί μέσα. κ' ~θελε να. τοu έπι6ά.λει

σιωπή .

"Α ξ ' ' ξ ' ' ' - ' λ.J, ό λ νοι ε τι;( ι.ιατια της αψνικα Και κοιταζε με γα '1\/ιΟ χα.μ γε Ο.

-Ή Τιτίκα; τοu είπε.

Β'

Η ΦΑΝτΙΝΑ EYTYXI-Ii

Ή Φα.ντίνα., Οέν εκα.νε κα.μμ ιιi κίνηση ιiπορίCΧς η χα.ρiς. 1ΉτCΧν προσω­

ποποί-ηση της χοφaς ~ ά:πλη έκείνη &ρώτηση. <<'Π Τιτίκα;» πρόφερε α.uτ~ τ~ν

έρώτηση με τόση πεποίθηση , με τόση 6ε6α.ιότητα., χωρtς ίχνος ιiμψι6ολία.~ η

&.νησuχία.ς, ι~>στε δ κ. Μα.γοα.ληνijς eμεινε &.να.uοος, οε 6ρήκε τt ν' ιiπα.ντήσει.

'Εκείνη σuνέχισε.

-νΗξερα. δτι στέκεστε έδGΊ κοντά. μοu. Έκοιμόμουν, ιiλλ~ σ~ς έ6λεπα..

EivCΧt κα.ιρός ποu σ<Χς 6λέπω. 'Όλη τij νόχτeχ σ<Χς &κολοuθοίίσα.ν τ~ μάτια. μοu·.

Σa.ς l6λεπα. μέσα. σέ φωτε ινές ά.χτίνες και εϊχα.τε τριγύρω σ'Χ.ς πλήθος οuρά.νια. πρόσωπα., δπως τ~ χεροu6είμ, τ~ ζωγρα.ψισμένα..

Ό κ. ΜCΧγοCΧλψijς σήκωσε τα. μά.τιCΧ προ~ τόν έστCΧuρωμένο.

-Τώρα πέστε μοu, σ<Χς πα.ρα.κα.λ6), ποu είναι 'ή Τιτίκα.; Για.τί δεν τΥ]

6ιiλα.νε έδω δίπλα μοu, νά. τi)ν ε6λεπα. δτα.ν ξuπνοuσα.;

Άπά.ντησε μηχα.νικιΧ, δ,τι τοδpθε έκείνη τή στιγμ-ή, οδτε μπόρεσε, &ργό­

τερα., νCι θυμ'Υ)θεί τί τijς είπε. Ετ)τuχώς, ~ρθε στi)ν κρίσιμη στιγμή, εlδοποι'Υ)μέ­

νος εγκα.ιρα., δ για.τρός ΚΙΧL τόν ε6γCΧλε ιiπό τή δύσκολη θέση.

- Πα.ιδί ι.ιοu μη τοιρά.ζεσα.ι, της είπε δ γιατρός. Ή μικρή σοu εΙνα.ι έξω.

"Ελα.μψα.ν τά. μάτια. της Φα.ντίνα.ς. Ή λά.μψ'Υ) τοuς φώτισε δλο t'Υ)ς τό

πρόσωπο. υΕνωσε τά χέρια. t'Υ)ς σε μια. ίκεσία. γλυκει~ς λα.χτά.ρα.ς.

-ν Ω! δόστε μοό την!

-"Οχι &κόμη, &πά.ντησε δ για-:ρός, lχι α.uτη τΥ) στιγμή. 'Έχεις ά:~όμη λίγο πuρετό. "Α ν δεϊς τώρα. ξα.ψνικά. τό παιδί σοu, θ~ συγκιv'Υ)θείς πολtι κι' α.ό­

'ό θά. σοu κά.νει κοικό. Πρώτα. πρέπει ν& γίνεις καλά..

Ή Φα.ντίνα. τόν διέκοψε μ' ιiγωνίιχ.

-Μα. είμαι καλά. Άφοu σάς λέω είμαι ~ντελώς κα.λά.! 'Αστείο~ γιατρός

κι' α.uτός. Έγw δέν κα.τιχλιχ6ιχίνω &π' οιuτά., τό πα.ιοί μοu θέλω νά. δω. 'Ακοίί­

τS\; τό πα.ιοί μοu θέλω να. οώ.

-Βλέπεις, έπα.νά.λα.6ε ό γιατρός, 6λέπεις ποίι παραφέρεσαι. ΟΟσο εί­

σα.ι ετσι τα.ρα.γμένη, θ~ !μποδίσω νά. σοu ψέροuν τb πιχιο( σοu. Δέν &ρκεί νά.

248

τό δείς;, πρέπει vά. ζ1jσεις;, νά. τό χα.pείς; κα.l νά. μερψνιiς γι' α.ότό. ·οτα.ν σ! δω ~σuχτι. θιk σοi} τό φέρω !γώ δ rδιος;.

Ή δυστuχισμiντι lγεφε τό κεφάλι.

- Για.τρέ, ε!πε, για.τρ! σaς; ζτιτω σuγγvώμτι. "Q! πολύ σdς; ζΥjτω σuγ­γνώμ1J. "Αλλοτε ο! μιλοuσα. μ' α.uτδ τόν τρόπο. 'Έπα.θιχ τόσ~-! Μ! 6ρijκιιν τό­

σες δυστυχ!ες κα.ι τώρα. δ!ν ξέρω τί λέω. Κιιτιιλιιβιιίνω, φοβιΧστε μ~ μοσ κιiνει

κα.κό ~ μεγάλτι λα.χτιiρα.. θά. κιiνω λοιπόν όπομοv1ι, θ& κάνω 15,τι θέλετε, 15-μως; σaς δρκίζομα.ι 15τι οέ θιk πάθοr.ινοr. τίποτε a.ν !6λεπα. τό πσ.ιδ! μου. Έγώ

~λιστα. τό 6λέπω. Τό 6λέπω 6-πό χθές το βρliδu σuνεχώς . .Σ aς 6ε6οr.ιω! Τώρα. νι!ι μοu τό φέρετε, θά. τοσ μιλ1ισω σιγιΧ, πολύ σιγιΧ. Δ! σdς φιιlνετιιι φuσικό,

νά. ).ιχχτα.pώ νά. δώ τό πα.ιδί μοu, &φοu πi)γιχν ~π!τηδες, ν& μοu τό φέρουν;

Δ!ν ε!μσ.ι τσ.ρσ.γμένΥJ κα.θόλοu. Αίσθ&vομα.ι 15τι θά. μο!)δινε πολλ~ εuχα.pίσττισrι

:κ.α.l θ& μ' &να.κούcpιζε. ·ολτι τ-ή νύχτrι. !6λ!πιχ κιiτσ.σπρα. πριiγμσ.τα. κα.t πρό­

σωπα. ποu μοσ χα.μογελοσσα.ν. Εtνα.ι στο χέρι σα.ς για.τpέ, ν& μοu φέpετε τδ πα.ι­

δ! μοu, a.ν θέλετε. Έγt:1, τ!ποτα., πυρετό δ!v lχω πλιον, ε!μα.ι Χα.λά, έντελώ~ κα.λ«. Μένω στό κρεβιiτι σά. νά. <fjμouν &κόμ1) !ρρωσττι. 'Ότοr.ν δείτε δτι ε!μα.ι

έντελώς ~σuχrι θά. πείτε, ~.ς της; πάμε τιί>ρα. Χα.l τό πα.~δι t'r)ι;.

- Ό κ. Μιχγδα.λην~ς ε!χε Χα.θiσει κοντά. στό Χpεβάτι. Ή Φα.ντίνα. γύρισε πρός; αύτόν. •Ητιχν φα.νεp-ή ~ προσπάθεια. πού lκα.νε 'ή δuστ1Jχισμέν"r) νcΧ. φιχνεί ijρεμ."), «φρόνιμψ δπω; !λεγε με πιιtδικ~ aφέλεια.. Γιιιτt, πιχιδt Χά.νει πολλές

φορές τόν !νθρωπο, ή aδuνα.ιιίιχ της ιk.ρρώστεισ.ς. Πιχρ' δλΥJ τ'ijν προσπ&θεια.

ποιJ lχα.νε, δέ μποροuσε νά. κρα.τ1ισει τlς έρωτ1ισεις.

-Έκά.να.τε κα.λό τιχξίδι, κόpιε δήμιιpχε; Πόσο κοr.λδς εlστε νιk πdτε

μόνος σα.ς; ν&: τ-ήν φέρετε. Αuτδ μόνο πέστε μου, σliς πα.ρα.κ:χλώ, τ-ήν κούριχσε

πολύ δ δρόμος; Δ!v θα. μ! γνωρίσει, 6έ6α.ια.. Τόσο κα.ιρό ποσ νά. μ! θυμliτα.ι!

Τά. ποr.ιδιά. δέν !χουν μνημονικό. Μοιιiζουν μέ τά. πουλιά., ~μερα. βλέπουν

ενιι πράγμα., α.uριο !λλο, κor.l δέ μένει τtποτrι. τυπωμένο στό μυιχλό τους . Ποιός

ξέρει, ε! χε aσπρόρουχα.; 't~Y πρόσεχα.ν ιipιχγε ot θεpνα.Sιέροι νιk ε!νιχι ΚΙΧθΙΧ­

pij; Πως νι% τpεφότα.ν; Νά. ξέριχτε πόσο όπόφερα., δτα.ν τι%. σuλλογιζόμοuν 15λιχ

α. ότι%. μέσα. στ~ Suστuχία. μοu! Τώpιχ πέpιχσα.ν δλιχ. Π ως ijθελιχ να. την Sώ!

Κύριε οijμα.ρχε, τ-ή 6ρ1jχα.τε δμοpφ"r); Δέν ε!να.ι ιiλήθειοr. δτι εlνιχι δμοpψ1J 'ή κόμ1) μου; Φα.ντά.ζομα.ι πόσο θ~ κpuώνα.τε στό ά.μά.ξι. Δ~ θα. μποροuσα.ν vιΧ. μοu

τ~ ςpέρουν μόνο μιιΧ. στιγμ'ή; Κα.t πά.λι ι!ς; τ-ΥJν πά.ροuν ιiμέσως. Πέστε μου,

σεtς; ποu δρ!ζετε ~δω μέσα., a.ν θέλrιτε ... χ' lπιrισε τό χέρι το•J.

- Ε!νιχι ~μορφ'r) κα.ί πολu κα.λιΧ στ~ν όγεία. της 'ή Τιτ!χrι. θά. τ~ δείς;,

θά. τη δείς; σέ λίγο, 'ήσόχιχσε δμω~. Μιλdς δυνα.τιi, 6γά.ζιι~ χιιί τά. χέρια. σου χι' ιiπ' ιχότό 61jχει~. Βλέπεις; πώς; βήχει;;

Πpιιyμιιτικιi, lνα.ς; 61ιχοr.~ τ~ν lκο6ε σέ κά.θε λέξ'r). 'Από φό6ο μ~ χάσει τfιν !μ.πιστοαUνη πού tjθελε νck έμπνεύσει, !ρχισ~ νιk μ.ιλa. γι& πρά.γμ.α.τιχ &.­διά.ιpοp«. Εlνιχι δμορφο χωριό τό Μομφερμ!λ, δ! ν ε!να.ι &λijθειιχ; Τό κιχλοκα.!-

249

ρι, πdΥε ~χεί Π ';' ρέες χιχί οιιχσχεΜζοuν. Κ&.νοuν χιχΗς οοuλειές ol θεpνιχοιέ­

ροt; Δέν περνli δμως πολύς χόσμος ciπ' έχει

•ο "". Μιχγοιχλψ~ς έξιχκολοuθοϋσε ν~ κριχτli τό χέρι της κιχι τ~ν κοιτοϋ­σε μέ ά.νφuχlιχ. 'Ήρθε νά. πεϊ μεριχιi πpιiγμιχτιχ χιχι τώριχ ο!στα.ζε. Ό γιιχτρbς

ε!χε φόγει, ά.λλά. 1ι όσlιχ Σεμπλίτσιιχ πιχρ6.μενε χοντ6. της.

Μ~σιχ στ~ σιγ~ έκείν'fJ, 1ι Φιχντ(νιχ lβγιχλε ξιχψνικ~ ψων~. - Τήν ιiκοόω! θεέ μοu! τήν ιiχοόω!

"Απλωσε τό χέρι κα.! τοuς lκιχνε νό'1)μ.ΙΧ να. σιωπ~σοuν. Κριiτησε τ~ν ιiνιχ­

ΠΥΟ'ή τ'Υ)ς χι' ά.φοuγχριχζότα.ν. Στήν α.uλή επα.ιζε χά.ποιο παιδί τi)ς θuρωροu, ~

κιχμμιliς έργιiτριιχς. 'Ήτιχν χι' ιχuτδ μιά. ά.πδ τις τuχα.ϊες εκ~ϊνες σuμπτώσεις,

ποu 8ιιχ8ρcιμιχτίζοuν μuστ'Υ)ριώδrι ρόλο στίς θλι6ερές περιπέτειες τοu &.νθρώποu. VΕνιχ μtΧρό Χοριτσά.Χι επα.ιζε στήν ιχuλή τοu νοσοκομείου, γελοuσε χιχί τριχ­

γοuεοοσε δuνιχτιi. Αuτό τό κοριτσιiκι dκοuσε 'ή Φιχντίνιχ.

-"'Αχ! ε!να.ι 1j Τιτίκιχ μοu! Νιi τ"Ι)ν! γνωρίζω τ~ ψων~ της! τδ πιχιδt έψuγε κ' έχιiθηκε κι' 'ή ψωΥ'ή. Το πρόσωπο τijς Φcιντίνιχς σχο­

τείνια.σε, κa.t δ κ. Μιχγοιχληνής τήν &κοuσε ν~ λέει:

- Τί κιχκος &νθρωπος ιχuτος ό γιιχτρός, να. μή μ' ιiψήνει να. οιiΊ το ΠΙΧt­

ο( μοu. Φιχίνετιχι έκεϊνος ιiπο το πρόσωπο δτι ε!νιχι ΚΙΧΧός!

•ο κ. Μιχγοιχλ'f/ν~ς ε!χε &.φ'ήσει τό χέρι τΥjς Φιχντ(νιχς, &κοuγε τά. λόγιιχ

της, δπως ιiκοόεt Χα.νείς τον iiνεμο δτα.ν φuσ&, μέ χιχμηλωμένσ. τα. μά.τιιχ στή

γi) κοr.ί το vou βυθισμένο σ' ιiτέλειωτες σκέψεις. "Οτα.ν 1ι Φα.ντίνα. επα.ψε να.

μιλii, σ-ήκωσε μηχcινιχά. τα. μιiτιιχ του χα.t ε!,δ'~ τ~ν ~ppωστη σ' &.λλη στιiση. Ε!χε ιiνιχΧα.θ'ήσει κα.ι 'ή δψη της ~τα.ν !ντρομ~, τα. μιiτιιχ της προσηλωμένα. σέ κόtτι όδuν"Ι)ρό, ποu στεκότιχν στήν &λλη &κρη τοu θιχλιiμοu .

- Φα.ντ!να.! φώνα.ζε, τί !χεις; τί !πα. θες;

Ή Φα.ντίνα., χωρ!ς ν' &.πα.ντ'ήσει, χωρις να. σηκώσει τά. μιiτια. της, ά.πο

το πρiiγμα. έχείνο ποu φα.ινότα.ν πώς κοιτοϋσε μέ τρόμο, lπιιχσε μ.έ το gyιx χέρι τ/:ι μπριiτσο τοu κΙΧ! μέ το ~λλο τοuγνεφε νά. γuρlσει νά. δεί πίσω τοu.

•ο κ. Μα.γδιχλψής γόρισε κιχ! εtδε ιiπένιχντί του τον Ί~6έρη.

Ο IABEPH~ IK.At-ΙOnOΙHM€1'10~

Νιi τι είχε σuμ6εϊ.

Εtχε χτuπ'ήσει μισή μετιΧ τά. μεσιiνuχτιχ, δτιχν δ κ. Μσ.γδα.ληνής lφεuγε

ιiπό το οικιχστήριο. 'Έφτα.σε στο ξενοδοχείο ά.κρι6ώς τήν ώριχ ποu έτοιμα.ζότιχν ν' ιiνιχχωρήσει τό τα.χυορομιχό &μιiξι, στό όποίο, 8πως θuμόμιχστε, είχε κριχ­

τήσει τή μονιχδική θέσ'Υ). Λίγο πριν ιiπb τtς εξ'Υ) τb πρωί, ε!χε φτά.σει στήν

250

Μ. έπί Μ ... Πρώτα. φρόντισε να τα.χuδρομ'ήσει τ-ήν &πιστολ-ή προς τον τρα.πε­

ζίτη Λα.φίτ, uστερα. πήγε στο νοσοκομείο να έπισκεφτεί τfι Φα.ντίνα.. Στο μετα.ξu, μόλιι;; tiγijκε &πο το δικα.στήριο δ κ . Μα.γδα.ληνής , δ ε ίσα.γ­

yελέιχς, &φοu συνήλθε &πό τi)ν πρώτη εκπληξη, πήρε το λόγο κα.ί έξέφρα.­

σε τη λύπη τοu , yια την πα.ρα.ψροσόνη τοϋ έντιμοτά.τοu κ. δημά.ρχοu τής Μ.

έπ! Μ ... Σέ σuνέχεια. είπε δτι, δέ μετέ6ΙΧλε κΙΧθόλοu την πεποίθησή τοu &πο

τfιν πα.ρά.δοξη α.uτfι περίπτωση, ~ δποία. θα ξεκιχθα.ριστεί στο μέλλον κα.ι ζή­τησε τ"fιν κΙΧτΙΧο ίκη τοσ ΓιΙΧστοuρΙΧ. Ή έπψονij δμως τοσ είσα.γγελέΙΧ έρχότα.ν

σ' άντίθεση με το α.ίσθημσ. δλων, κα.ί τοu κοινοu κα.ί των δικα.στι.ί>ν , γι' α.uτό κα.t

δ σuν'ήγορος τοu ΓιΙΧστοuρσ., οέ χρειά.στηκε νά. κά.νει μεγά.λη προσπά.θεια. γιά.

ν ' &.ντικροόσει τίς προτά.σεις τοu κ. εtσα.yγελέα. κα.ί ν' αποδείξει δτιt δστερα.

άπό τ!ς άποκα.λuψεις τοϋ κ. Μα.γδα.ληνη , δηλ. τοu ά.ληθινοu Γιά.ννη Άγιά.ννη,

ή όπόθεση ά.να.ψΧπηκε ιΧροην κα.ί ό κα.τηyοροόμενος είναι έντελώς &θώος.

Ό πρόεδρος συμφώνησε ιιέ τίς &πόψεις τής όπερά.σπισης κα.ί ot zνορκοι &πά.λ­λα.ξα.ν το Για.στοuρα. άπο κά.θε κα.τrιγορία..

'ΑλλιΧ ό ε!σα.yyελέα.ς είχε ά.νάyκη ά.πο ενα. Γιά.ννrι Άyιciννrι, κι' άφοu τοu

ξέφεuγε δ Για.στοόρα.ς , &ρπΙΧξε το Μα.γδα.λην-ή. Λοιπόν, μόλις τελείωσε ή σuνε­

δρίσ.σrι κλείστηκε με τον πρόεδρο στijν α.ϊθοuσσ. τοϋ συμ6οuλίοu, δποu, uστερα.

&.πο μικρ"fι σuζ-ήτrισrι , &.ποφά.σισα.ν δτι ε!να.ι &πα.ρα.ίτητrι ή σόλληψη τοu κ.

δημά.ρχοu τής Μ. έπί Μ ...

Ό πρόεδρος δεν !δε ιξε τ·ήν ίδια. προθuμία. μέ τον κ. είσα.yyελέα. , πά.ντως

σuμψώνψε κι' α.uτος δτι ή δ ικα.ιοσόνrι πρέπει ν' &.κολοuθiισει το δρόμο τrις. 'Έογα.λε λοιπόν, δ εlσα.γγελέα.ς &.μέσως το ?tντΙΧλμΙΧ κα.! τf.Ιστειλε με είδικο

τα.χuδρόμο στον αστυνομικό έπόπτη 'Ια.6έρη.

Ξέρομ:: δη ό Ίσ.6έρης μετιΧ την κα.τά.θεσή τοu, &πzστρεψε στη Μ. έπί 1\i. .. Τή στιγμή πού ΠΙΧpοuσιά.στηκε δ ταχuδρόι.ιος νιΧ τοu δώσει το εντα.λμα κα.! τή

δια.τα.yη συλλήψεως, είχε σrικωθεϊ &.πό τό κρε6ά.τι κα.ί ντυνότα.ν. Ό τιχχu­

δρόμ.ος , &νθρωπος της &στuνομία.ς κι' α.uτός, ι.ιέ οuό λέξεις τόν πλrιροψόpφε

για c,τι [γινε στο Άρpά.ς. Ό 'Ια.6έρης Ιiνοιξε ':Ο ε·ιτα.λμα. τοσ ε1σΙΧyyελέΙΧ κα.!

διά6α.σε, «Δι%τά.σσετα.ι δ ά.στυνομικός έπόπτrις Ίιχ6έρης να συλλά.6ει προσωπι­

κώς τόν λεγόμενον ΜΙΧγδα.ληνήν, οiιμα.ρχον της Μ. &πι Μ ... δ δποϊος &νεyνω­ρίσθrι κατά. την σ'f)μερινΥjν σuνεδρίιχσιν ι~ς Γιά.ννrις Άγιά.ννrις, πρώην κα.τά.­

ο ικος των κα.τέργων» .

"Αν κα.νένα.ς δε γνώριζε τον 'ΙΙΧοέρ'f) κα.! τον εολεπε δτΙΧΥ ι.ιπijκε στο

προθά.λσ.μο τοu νοσοκομείου, δέ θ&. μποροuσε να δια.κρίνεl τίποτε ίδιαίτερο σ'

α.uτ6ν. τΗταν ψuχρ6ς , &τά.ρα.χος κιχ! &.οιά.ψορος. Άνέ6ηκε σιyα. τ"fι σκά.λα. κα.ί

μπήκε &θόρu6α. στον προθά.λα.μο. Άλλα ΟΠΟlΟς τον γνώριζε κα.λιΧ κιχ! τον κοι­

τοuqε ι.ιέ προσοχή, θ~ τόν επια.νε φρίκrι. Ό γιακά.ς δέν ήταν κουμπωμένος

στο ). α.ιμό, &λλα σ'f)Κωμένος wς κά.τω rlπo τ' . ίχότιά. τοu, σrιμά.οι μεγά.λοu €σω­

τεpιΚΟU ιiνα6ριχσμοσ.

251

Περνώντιχς ά.πb τbν πιο κοντινό στρrχτιωτικb στrχθμό, πηρε μα.ζ( του ~να.

λοχία. κα.t τέσσερους στpΙΧtιιi>τες. Ρώτησε τη θυρωρό σε ποιό 13ωμά.τιο είνιχι ~

Φιχντίνα, κι' α.ότΎ) χωρις νrχ uποπτευθεϊ τίποτα, γιατι πολλές φορές ρωτοuσιχν

γ ι-Χ τον κ. δ'Υjμιχρχο &νθρωποι της έξουσίrχς , τοu !δειξε. "Αι:pησε τοuς στρα.­

-:ιώτες με το λοχία. στην α.όλη κα.t μπήκε στο νοσοκομείο . "'Ανοιξε την πόρτα

Ύjσυχα. σα. νοσοκόμος η σιΧν κιχτιΧσκοπος ποu μπήκε στb θά;λαμο.

ΣτιΧθηκε στη μισιΧνοιχτη πόρτrχ με το κrχπέλλο στο κεψά.λι κrxt με το ιi­

ριστερο χέρι χωμένο στη ρεντιγκότα. , ποu την ε!χε κουμπωμένη ω~ το σαγόνι,

στην &κρη τοίί ά.γκώνα. διrχκρ ι νότrχν ~ μολυβένιrχ λα.βή τοσ τερά.στιου ρα.βοιοσ,

ποu συνήθως δεν τό &ποχωριζότα.ν.

'Έμεινε σ' α.ύτ~ τ~ θέσΎJ wς ε.να. λεπτό, χωptς νά τον προσέξει κσ.νένσ.ς . :Ξ:rχψνικιΧ., σήκωσε ~ Φα.ντ ίνα. τα. μά.τ ια., τΘν εf.οε κ' ~€/γα.λε κε ίνη τη ψωνή,

ποu ~κα.νε κιχί τόν κ. Μα.yδιχλψή νά. κοιτά.ξει προς τήν πόρτα.

UΟτιχν συνιχντήθηκσ.ν τά 6λέμμα.τά; τους , δ 'Ια6έρης μ' ολο ποu δέν κι­

Ψήθηκε κα.θόλου &.11 ~ τή θέση του , ~γινε ψοβερός. Κα.νένrχ &πο τ& &νθρώπινα.

cι:1σθήμιχτα. δε yίνετα.ι τόσο ψριχτό , δσο ~ χα.ιρεκά;κιιχ. "'Ε6λεπες το πρόσωπο

ένος δαίμονα., ποu ήρθε ν?ι. 6pεί &νθρώπινη ψυχή νδ: τήν τιμωρήσει. Ή τrχ­

πείνωσ"Ι) ποu ε!χε rχ1σθα.νθετ προηγοόμενα., ~τα.ν γελά.στ·ηκε με το Για.στούpα.,

έξα.φιχνίστηκε &.πο τiιν ίκα.νοποίηση δτι σωστα. είχε μαντέψει στijν ά.pχij και

δτι τόσο κrχιρο είχε σωστή προα.ίσθψiΎ).

Ό Ίrχ6έρης έκείνη τή στ ιγμη μεσουρα.νοuσε. Κρα.τοuσε κά;τω &.πο τη φτέρ­

να του το εγκλrιμα. , τ~ν α.ντrχpσία, τον ολεθρο, τον ~δ'Υ) κιχί &κτινο6ολοσσε,

χα.μογελοuσε, έξ6ντωνε. Ε!νcι:ι &νσ.ντίpρητο δτι ε!χε το ι-ι:Υα.λετο του δ τερατώ­δης αότος Μιχιχ"fιλ άρχά.yγελος

Δε ι:pιχινότα.ν μηδαμινός, τιποτένιο; δ Ίrχ6έρης με τη τρομα.κτικη έκείνη

μορψή. Ή ιiκερα. ιότητα. , ~ ειλ ικρίνε ια., ~ πεποίθηση δτι έπιτελεί κα.θ-Υjκον, ε!­

να.ι πpά.γμα.τα. ΠI)U μπορεί νδ: φιχίνοντιχι &ποτρόπαιιχ, δτα.ν 6ρίσκοντα.ι σέ πλά;­

νη, &λλα. και &ποτpόπrχ ια. f.χουν gνα. κά.ποιο ιιεγα.λετο .

Δ'

Η ΕΞΟΥ~ΙΑ ΑΝΑΚΤ Α Τ Α ΔIKAIQMA Τ Α ΤΗ~

ΊΙ Φα.ντ ίνα δέν είχε ά.ντικρύσε ι τον Ία.6έpη, ά,πQ τήν τρα.γ ικη έκείνη

νόχτα, ποu δ κ . 13ήμα.ρχος την είχε &ποσπά.σει άπο τ~ νuχια. του. Με το Gίρ·

ρωστο μυα.λ6 της είδε τόν Ία.6~ρη με τρόμο, σίγουρη οτι -/ίρθε γt' ΙΧΙ'Jτή. τΠρ­

θε νά τ~ν πά.ρει! Γι' ~ύτό εκρυψε το πρόσωπο μέσα. στα. χέρια της καt ψ<;) .

να ξ ε με σπαριχιμ.6:

252

-Κύριε Μ~γδ~ληνi), σώστε με! Ό Γιιiννης Άγιιiννης (lτσι θ~ τόν όνομιiζομε πιιi, ιiπ' έοώ κ~ι πέρ~)

σηκώθηκε κ~ί είπε στη Φαντlνσ., -r]ρεμσ. -κσ.! στοργι-κά.:

-'Ησύχασε, δεν ~ρθε για. σένα.. - Γνωρlζω, τοσ είπε, τί θέλεις.

- Π ~με γρ'ήγορα.! dποκρίθrικε δ 'Ια.6έp1J<;.

Ό τρόπος πού πρόφερε αuτες τ!ς ouo λέξεις, είχε κιiτι τό θηριώοιοκο, ~

οκσ.λλlτερ« ψρενιτικό. Δέ μ.ποροσμε v' ιiποοώσοuμε τή φωνή !κείνη, οέν ~τα.ν ιiν­θρώπινες λέξεις, ~ταν 6ρuχ'Υjθμ6ι;. Ο! ουό λέξεις μπεροεόt'Υjκα.v δρμrι•ικ«. μέ­

σα. σ'ta Οόν•ι~ 'tOu κ~ι 6γf)κα.ν σά μούγκρισμ~ θεριοu.

Ε!πε τίς ouo λέξεις κι' οuτε κοuν'ήθηκε ιiπό τfι θέσ7J τοu, οuτε lκανε τl­ποτε ιiπό τa σuν'Υjθισμέvα σ' α.uτές τ!ς περιπτώσεις. 'Έρριξ~ μόνο πά.νω στόν

Άγιιiννη τό 6λέμμα έκείνο, πού lρριχνε σaν ιiρπιiγ'Υ) καt μσ.yν-Υjτιζε Χοντ&:

τοu τοLις ~θλιοuς. Αuτο το 6λέμμα ε!χε &ντικρόσει ouo μή,νες πρίν κ' είχε

είσχωρ'ήσει &ς το μεοούλι της.

Μόλις &κοuσε το μούγκρισμα τοu 'Ια6έρ1) &νοιξε πιiλι τa μ&.τισ. της. 'Αλ-

λ~ οlίτα.ν έκεί δ κ. δ-ήμαρχος, οέν ε!χε νά. φο6ηθεί τίποτε.

Ό Ία.6έp7Jς προχώρφε τότε &ς τΥι μέση τοu θαλιiμοu οκα! ψώvαξε:

-~Εσένα. λέω! θ&ρθεις;

Ή Οόστuχη Φαντίνα κοίταξε γύρω t7Jς. "Αλλος κανένας οέν -1ίτσ.ν μέσα;

στο οωμ&.τιο, ~ δσ(α; Σεμπλίτσισ. κα.t δ 8-ήμα.ρχος. Σέ ποιόν λοιπόν ιiποτεινότα.ν

δ Ίι:ιι6έp7Jς, με τόσο έπιταοκτικό κιχ! β&.νσ.uσο τόνο; Μόνο σ' auτYjν. "Αρχισε ν"

τρέμε:.

Τότε είοε -κιiτι τό ιiν'ήκοuστο, τό ιiψιivτα.στο. Παρόμοιο δέν ε!χε φα.ντα.­

σθεί Guτε τtι; ώρες ποu τ~ν lοκοιιγε δ πυρετός κσtί ποr.pα;μ.ιλοϋσε, ποv !6λεπε

μα.όρcιuς έψιιiλτες. Είδε τόν 'Ι~6έρ1) ν' &.ρπά.ζει τόν κύριο δ-ήμαρχο &.πο το

λαιμό. Ε!οε τόν κύριο 81jμοφχο ν~ γέρνει το κεψά.λι. Tfjς φά.Υ1)Κε δτι ιiνα.­

τριiπr,κε δ κόσμος.

- Τον κόριο ο'ήμα.ρχο! φών~ξε 'ή Φοιντίνα.

Ό Ίσ.6έpη;; έκ&.γχα;σε. Γέλοισε με κείνο τb ψpιχτb γέλιο ποu !δειχνε δλοι

τοu τά. οόντιοι.

-Δεν lχει πλέον κ. ο'ήμα.ρχο έοιi) μέσα.! ξανα.κιiγχα.σε.

Ό Γιά.νΨψ; Άγιά.νν1)<; οέν ~κα.νε καμμιά. προσπιiθειοι ν' ά.πα.λλα.γεί &.πό

τό χέρι ποu τοuσφιγγε τό λ~ιμό. Μόνο είπε:

-Ία.6έρη ...

τερσ..

Ό Ία.6έp1)<; τον διέκοψε.

-Κύριε έπόπτα., νά λές.

_v Ακοuσε, έπι:ιινιiλσ.βε δ Γιιiννrις Άγιιiννrις, θέλω ν& σοσ μιλήσω lδιι:ιιl·

253

- Δέν lχει 1δια.ίτερα.! λέγε μου Sυνα.τά.! 8υνα.τά.! Σέ μένα. μιλοuν 8u-νor.t6.!

Ό Γιιiννη.; Άγιά.ννης μέ σιγcχ.ν~ πά.λι ψων~ σuνέχισ$.

-Μι~ χά.ρη lχω ν~ σοu ζητήσω ... - Δυνοr.τά.! σοσ λέω ν~ μιλ~ς. - 'Όμ.ως α.ότο πο~ θ:Χ πώ ε!νιχι &·,ά.γκη νά. τό ά.κοόσεις μόνο έσό.

-Άδιά.φορο! δέν ~Χοόω τίποτα..

-- Τρείς μ.έρες χά.ρισέ μΙJυ! Τρεϊς μέρες γι:Χ νi πά.ω νά. φέρω τό πιχιδί τijς δυστυχισμένης γυνιχίκοις! Ν ά. πληρώσω τά. ~ξ ο δα. κιχί !λοr. κcχ.ί σίι μ.cχ.ζί .μου.

- Τί; δέν ε!σιχι μέ τά. σωστά. σου! έκά.yχα.σε δ Ίοι6έρης. Δέ σέ ε!χα. yιά.

τόσο &.νόητο. Νά. σοu Μσω τρ;;ί; μέρες κιχφό, yιά. νά. φύγεις! Νά. πdς νa

φέρεις το παιδί της! Αότijς τijς ... χά.! χ&.! 'Έ, ιχότό ε!νcχ.ι κι' ~ν ε!νcχ.ι.

Ή Φιχντίνιχ lτρεμε σύγκορμη.

-Το πα.ιδί μου! ψώνα.ξε. Δέ.ν ε!νιχι λοιπόν έδώ τό πιχιδί μοu! Όσίιχ

&.δελι:ρή, ποu ε!νιχι λοιπον το ποιιδί μ.ου; Κuριε Μοr.γοιχλψ-ή! κόριε 8-ήμ.cχ.ρχε!

Ό Ία.6έρ1Jς χτόπφε το πόδι στο πά.τωμα..

-- Νά.'tcι. μ.cι.ς! κι' Ύι ~λλη τώρα.. θά. σ~ωπ-ήσεις πα.λιοyuνσ.ικο; Μωρέ, τί

τόπος ε!να.ι δώ! ο[ Χα.τεργα.ρα.!οι νά γίνονται δήμ.α.ρχοι κα.ί πόρνες ν! χουν πε­

ριποι-ήσεις σ~ ν κόμ.ισσες! "Α, τέλειωσα. ν πιά.! θ' ά.λλά.ξουν δλιχ. τΗ τα. ν χα.ιρός!

Κιiρφωσε το 6λέμ.μ.α. του στ~ Φιχντίνα., &ρπσ.ξε πά.λι το Γιιiνν'Ιj Άγι&.ννη

&.πό τό λα.ιμοδέτ'Υ) μαζi κα.i τb λιχιμό κιχi τijς εΙπε:

- Σοu λέω δτι έδώ οέν όπά.ρχει πλέΙJν κuριος Μιχγδιχλψ~ς, οuτε κόριος

8-ήμ.οr.ρχος, δπά.ρχει ~νcχ.ς κλέψτης, ~νcχ. ληστ-ής, ενοr.ς μέσα. ά.πο τ(ι κά.τεργοr.,

Γιά.ννης Άγιά.νν1Jς όνομιχζόμ.ενος, ε!νιχι α.ότός ποu κ ριχτώ! Ν ά. τί όπιiρχει.

Ή Φιχντίνιχ σ'Ι)ΧώθηΧε με πόνο κα.ί στrιρίχθψε στά 8υ6 της χέριοι. Κοl­

τα.ξε τό Γιά.ννη Άγιά.ννη, κοίτιχξε τόν Ίιχ6έρ'Ι), κοίταξε τijν κα.λόγριιχ, ii.νοιξε

το στόμα. κά.τι ν& πε!, &.λλ& &.πό το 6ά.θος τοσ λά.ρυγκιi της 6γijκε ενοr.ς ρόγ­χος, τ(ι δόντια. της !τριξιχν, &πλωσε τά. μ.πρά.τσοr. της μ' ιiγωνίιχ, ά.νοιξε σπιχ­

σμω~ικ~ τά. χέρια. της, ψά.χνοντοr.ς κά.τ~, δπως δ ~νθρωπος ΠΟU πνίyετιχι, επει­

τα. lπεσε πά.νω στο πρσσκέψιχλό της. Το κεψιiλι της χτύπησε στο σίδερο τοίί

κρε6ιχτιοσ κ' εγειρε πιiνω στό στήθος της. Τό στόμα. εμεινε ά.νοιχτό, τά. μά.τιιχ

στυλώθηκιχν όρθιΧνοιχτα. κιχί σβησμένα..

τΗτα.ν νεκρή.

Ό Γιά.ννης 'Αyιά.ννης τώρα. lπιιχσε τό χέρι τοu Ίιχ6έρη, ποu τόν κριχτοu­

σε ιiπο το λα.ιμ.ο κιχt το ά.νοιξε, 8πως θά.νοιγε χέρι μικροu πcχ.ιδιοu.

-Έθα.νά.τωσες τ~ γυνα.ίκα., τοu είπε.

- Δέ.ν ξέρω έγώ ά.π' ιχότά.! φώνιχξε μ!Χt νόμενος δ Ίιχ6έρης. 'Εγώ δέ.ν

ήρθα. έδώ yιά. ν' ciκouω !σένα.. οι στρα.τιώtες ε!να.ι κ&.τω κα.ί περιμένουν,

θ~ τελειώνουμε η να. φωνά.ξω νά. σοu δέσουν τά. χέριιχ;

Σ~ μι& γωνιά. τοσ οωμ.ιχτίου 6ρισκότιχν ενα. πα.λιο σιδερένιο κρε6ιΧ.τι, ποu

254

τό χρησιμοποιοuσα.ν οί κα.λόγριες, δτα.ν ξενuχτοuσα.ν για. κα.νένα.ν &ρρωστο.

'Όρμησε δ Γιά.ννης Άγιrι.ννης προς -τ:ο κρεοrι.-τ:ι, -τ:ό .. &ρπα.ξε ιiπο το πrι.νω μέ­ρος κα.ι το διά.λuσε, κρrι.-τ:ησε στά. χέρια. τοu το πιό χοντρο σίδερο, τό σ~κωσε

κι' ιiτένισε κα.-τ:rι.μα.-τ:α. τον Ία.6έρη.

Ό Ία.βέρης όπισθοχώρησε προς τ-ήν πόρτα..

Χωρtς ν' ά.ψήσει τό σίδερο, δ Γιά.ννης Άγιά.ννης πλησία.σε -Ι]σuχα. στο

κρε6rι.-τ:ι της Φα.ν-τ:ίνα.ς κιχt ιiπο κεί γύρισε προς τόν Ία.6έρη.

- Σέ σuμοοuλεόω νά. μ-ή μ' ένοχλ~σεις ιχuτη τη στιγμή.

Βέ6α.ιο είνα.ι δτι δ Ία.6έρης itτρεμε.

Τοσ ήρθε νά. κιχ.-τ:ε6ε! νά. ψωνrι.ξει τοuς στριχ.τtιJ)τες, ιiλλιΧ ψο6ήθηκε μ-ή 6ρεί

κα.ιρb δ Γιι:Χ.ννης Άyιι:Χ.ννης κα.t ορα.πετεuσει . 'Έμεινε λοιπόν, επιιχ.σε -τ:ο ριχ.6δί

-τ:οu ά.πο τ'ήν ~κρη, στήριξε τη prι.χη τοu στην πόρτιχ κιχ.ί πρόσεχε κιΧθε κίνηση

τοu Γιά.ννη Άγιιiννη.

'Ο Γιά.ννης Άγιά.ννης, στήριξε τόν &.yκώνα. τοu στο κεψ&.λι τοu κρε6ιχ.ηοu

κιχt το μέτωπο στο χέρι κ' itμεινε κοιτώντα.ς την ά.κίνητη κα.t ξιχ.πλωμένη Φα.ν­

τίνα.. 'Έολεπε &ψωνος κα.ί συλλογισμένος. 'Έμοια.ζε νά. μη τόν ά.πα.σχολοϋν

πρrι.γμα.τα. α.uτοϋ τοϋ κόσμοu. "Ενα. &λλο α.ίσθημα. ήτα.ν ζωγρα.ψισμένο στο πρό­

σωπό tou, μιά. ά.νέκψρα.σ-τ:η λόπη. "fστερα. ά.πο λίγο εσκuψε πά.νω στij Φα.ν­τίνιχ. κα.ί τijς μίλησε μυστικά. στ' α.ότί.

τί της είπε; Τί μποροϋσε νιΧ πεί, δ ά.ποκηρuγμένος ιχuτος &νθρωπος,

στή νεκρή γuνα.ίκα.; Τί νά. έσήμιχ.ινα.ν α.ότά. ποu της είπε; Κα.νένιχ.ς &πο τοuς

ζωνtα.νοuς δέν άκοuσε, νά. τ' &κοuσε άρα.γε ή νεκρ~; Οί &νθρωποι lχοuν πολ­

λές ψορές μερικές πλrι.νες , ιχ.ότα.πrι.τες άξιες σuμπrι.θεια.ς. "Ενα. είνα.ι 6έ6α.ιο,

δτι ή δσία. Σεμπλίτσια., δ μόνος μά.ρτuρα.ς τijς σκηνijς έκείνης, διηγήθηκε πολ­

λές φορές δτι, τη στιγμη ποu δ Γιά.ννης 'Αγιά.ν.νης μίλησε στ' α.ότί τijς Φα.ν­

τlνα.ς, α.ότΥj είδε κιχθα.ρά. ενα. μειδία.μ.α. στά. ώχρά. χείλη της νεκρης.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης lπια.σε μέ τά. δuό τοu χέρια. το χεψ&ιλι της Φα.ντl­

να.ς, το τακτοποίησε στό μα.ξιλιiρι, δπως θ&.κα.νε ή μrι.να. στό πα.ιδί της κι' u­στερα. lοεσε το κορδόνι τής -ιuχτικι&ς της, τακτοποίησε τά. μα.λλιrι. της κα.ί

τijς l6α.λε το κιχντήλι στό κεφάλι. Άψοu τέλειωσε μ' δλιχ ιχότά. τής lκλεισε

κα.l τά. μrι. τιιχ..

Ή μορψή της Φα.ντίνιχς έκείνη τη στιγμ-ή ψιχινότα.ν πιχρrι.δοξα. φωτεινή.

Ό θά.νιχτος είνα.ι ή εισοδος στο άπλετο ψώς . . Το χέρι τijς νεκρής κρεμότιχν itξω ά.πο το κρε6rι.τι . Ό Γιά.ννης Άyιά.ννης

yονά.τισε, επια.σε το χέρι, το σ~κωσε λ!γο κιχι tό &σπά.σθηκε. 'Έπειτα. γόρισε

στον Ία.6έρη κα.ι τοu ε!πε:

- Τ<Ιψιχ, ε!μα.ι στην έξοuσία. σοu.

255

Ε'

ΤΑΦΟί ΠΟΥ APMOZEI

Ό 'Ια.6έp'tJς δο1)y't)σε το ΓιιΧνν'tJ Άγιά.νν'Υ) στij φυλα.κij τijς πόλΎJς.

Ή σύλληψη τοσ κ. Μα.γοα.λψij προξένησε κα.τά.πληξη στή Μ. έπί Μ ... Ε!να.ι λuπηρό, &.λλά. οέ μποροσμε νά. το &.ποκρuψοuμε. uΟλοι γενικά. μόλις &.­κουσα.v δτι όπijρξε κάποτε κα.τάδικος στο κάτεργο, τον έγκα.τά.λειψα.ν. Μέσα.

σε δυο ιf.ιρες, λφμον'ήθηκα.ν δλ~ δσα. εκα.νε στον τόπο κα.t οέν ~τα.ν, πα.ρά.

κα.κοuργος. Είνιχι σωστο ομως νά. ποuμε δτι οί κά.τοικοι δέν ε!χα.ν μάθει τα.

δια.τρέξα.ντα. στό κα.κουργιοδικείο του Άρράς. 'Όλην έκείνη τήν ήμέρα. κα.t σ'

/$λη τή πόλη οέν άκοuγες τίποτα. άλλο, &πb σχόλια. yιά. τη σύλληψη κα.ί ψυ·

λιΧκιση τοu δΎJμιΧρχου.

- ΤιΧ μάθα.τε; 'Ήτα. ν κα.τάδικος των κα.τέργων.

- Ποιδς;

Ό οijμα.ρχος.

- Τι λέτε! δ κ. Μα.γοα.ληνΥjς;

- Να.ί! κα.t μσ.λιστα. δεν δνομιiζετα.( Μιχγοα.ληνijς, εχει ενσ. φριχτό 5-νομσ.. Άγιά.ΥΥ'Υ)ζ, Βα.yιάννης κάπως ετσι.

- Κύριε !λέ'Υ)σον!

- Τώρα. τον εχουν στη φυλακή.

- Στή ψυλα.κ'ή! προς τό πα.ρόν τον ε χουν έοω, &ς 13του τον μετσ.ψέροuν.

- θιΧ τόν μετσr.ψέροuν j ποσ θά τον μετα.ψέροuν;

- θ& τόν 8ιχ.άσουν στό κα.χ.οuργιοδικείο γι!Χ μι!Χ κλοπη ποu εκα.νε ά.λλοτε

σ' ενα. ΟΎJΙ.ιόσιο δρόμο.

- Π, 1 ι!ι ~;., η ~>νΙΥ ~..,,:1 Ι rrι vd. σοu πώ! Auτbv τbv &vθοωπa δσa τόy f. 6λεπα. τόσο καλό, τόσο τέλειο, τόσο &ψοyο, τον όποψιαζόμουν πά.ντοτε. Δεν

f]θελε νιΧ ·Όεχτεϊ τό πα.ριiσηι.ιο της λεγεώνος, έδινε χρ'ήμα.τα. στά. πα.ιδιά. ποu

σuνα.ντοuσε στο δρόμο. Κά.τω &.π' δλα αuτιΧ, όποπτεύθηκιχ δτι κρύβεται κά.ποια.

&σχημ η ίστορ ία.. Στήν <<καλή» τιΧξ'Υ) τά. σχόλ.ια. ι:iότά. ~οινα.ν κ' lποιιρνοιν.

'Έτσι διαλUθ'Υ)Κε στ"ή Μ. &πt Μ ... το ψά.ντασμα., ποu λεγόταν κύριος Μα.­γ'δαλην'ής. Μόνο τρία. - τέσσερα. πρόσωπα. σ' 13λη τ"ήν πόλ'Υ), lμεινσ.ν πιστά. στή

μνήμ'Υ) του. Μετιχζu ιχuτών ήταν κι' ~ γριά. θυρωρός, ποu τόν όπηρετοuσε. Τό 6ρά.δυ τijς rδιας έκείνης Ύjμέρα.ς, 1j καλΥj α.uτΥj γυψχίκσ. κα.θότσ.ν κοντιl. στην

πόρτα. τοu οωμα.τίου της, κα.τα.θορυ6ημένη κι' ά.ν'ήσuχη. Μύρια. θλι6εριl. πρά.γ­

μσr.τσr. ~οισ~νιζα.ν τb μυαλό t'Υ)ς. Tb kpγMτlt.~ιa ~rx~ μ~ίv~ι κλΕιστb δλ'Υ) τ~v ~­μcροι. Ή tξώπορτα. ιοίχιο &.μπα.ριί)θι;ϊ ~.πn μέαιχ, δ 8ρ6μ.a~; ήταιν ~ρ'Υ)~α~. Μeσ~

256

στό σπίτι lμεν~ν μόνο οε Sυό κ~λόγριες, ή δσία. Περπέτοuα. κα.l ή δσία. Σεμ­

πλίτσια., πο•) πιχρά.στεκιχν στό λε!ψιχνο τ-9)~ Φ~vτίν~~.

υΟτα.ν ήρθε ή ώριχ ποu δ κ. Μιχyο~λφή~ συνήθιζε ν~ έπισtρέψει στό

σπίτι, ή γρι~ όπηρέτpιιχ σηκώθηκε μηχα.νικά., πi'jρε μέσα. ά.πό εν~ συρτά.ρι τό

κλειδί τοϋ οωμιχτίου του, πήρε κ~ι τό κηροπήγιο, ποu χρησιμοποιοϋσε γι~ νσ.

βλέπει ά.νε6ιχίνοντιχς τή σκά.λ~ κσ.t τ~ τοποθέτ-φε στήν κ~θορισμένη θέση, &.π' δπου τ!π~ιρνε κά.θε 6ρά.Sυ, σΓι. v~ τόν περίμενε κι' ά.πόψε. 'Έπειτα. κά.θη­

σε πά.λι στήv κσ.ρέκλσ. της κ' lμ.εινε συλλογισμένη. 'Όλα. ιχuτά., ή ά.γιχθή γριά.,

τ!κιχvε μηχα.vικά., i.σuvείδητιχ, yια.τί, δτιχν /)στεριχ ά.πό πολλή ώρα. 6γ-9jκε &.πό

τίς σκέψεις της κ~ι συνήλθε, ψώνιχξε:

-Ίοές, 1οές! Κ•5ριε ήμών 'Ιησοίί Χριστέ! ε6ιχλιχ τό κλειδί στή θέση του ... 'Εκείνη τ'ή στιγμή &νοιξε τό τζά.μι στδ ~α.ρά.θυρο τοϋ θυρωρείου, ποu l-

6λεπε στήv ιχόλή. 'Ένα. χέρι μπ'ijκε κιχ.!. π'ijρε τό κλειδί κα.l τδ κηροπήγιο, &νιχ­

ψε τδ κερί. Σήκωσε τ~ μιΧτιιχ τη~ κ' lμειvε σιχστισμένr,, &νιχυδη. Της ήρθε νΓι.

ψωνά.ξει, ά.λλά. ά.μέσως ή φωνή κδπ'Υ)κε στό λιiρυyγιi τ'ΥJς. Γνώρισε · κε!νο τό

χέρι, τό μπράτσο και! τό μιχvίκι ιiκόμσ.. τΗτιχν δ κ. Μιχγδσ.ληvής.

'Έμεινε μερικές στιγμές έκστοιτική, δπως ελεγε 'ή ίδια. ά.ρyότεριχ κιχl τέ­

λος ψώνιχιξε:

-Άψέντη, κόριε δήμιχρχε! κ' έγιb σά.ς θιχρροϋσιχ ...

Στοιμά.τησε ιiπότομοι, γιοιτt ίiν έτελείωνε τή φρά.σ'Υ) της, θΓι. ιλειπε δ σε-

6α.σμός ποu περιείχιχν τ~ λόγιοι της στ-Υjv &.ρχή. Ό ΓιιΧννης Άγιά.ΥΥ'ΥJ\ϊ ήτιχν

πάντοτε γι' ιχότήν δ κόριος δήμαρχος.

Ό Γιάννης Άγιά.ννης &.ποτέλειωσε τ'ή ψρά.ση της.

- Στή ψυλ!Χκfι μ' έθιχρροϋσες. Ν α.ί, &κεί ~μουν, ά.λλιΧ lσπσ.σιχ τό σίδερο

ιiπό ενιχ πιχρά.θuρο, πήδησιχ στό δρόμο κσ.ί ~ρθσ.. Τώροι ά.νε6σ.ίνω στό δωμάτιό

μου. Π ήγσ.ινε, σέ πσ.ριχκιχλώ, νσ. ψωνά.ξεις τήν ά.δελφ'ή Σεμπλίτσιιχ, ε!να.ι &.­νά.γκη. ·θιΧ είνιχι 6έ6σ.ιοι κοντ~ σ' έκείν'ΥJ τή δυστυχισμέν").

Ή γρι~ εψυγε &.μέσως.

Ό Γιά.ννης Άγι&;ννης έκρινε περιττό νά. τ'ijζ συστήσει νά. μ-ή πεί τίποτε σε κιχνένσ., ήτιχν 6έ6ιχιος δτι ιχότή θ~ τόν εκρυ6ε κιχλλίτερΙΧ, ιiπ' δ,τι δ ίδιος

τόν &οιuτό του.

Ποτέ δέν εμιχθε κιχνέvα.ς πώς μπiίχε στ'ήν α.όλή, χωρίς ν' ά.νοίξει τήν 'ξ, ε ωπορτιχ.

Άvέ6'Υ)Κε τ-ή σκά.λσ., &ψησε στό πά.νω σκ~λοπά.τι το ψώς, &νοιξε τfιν πόρ­

τοι ιiθόρυ6ιχ, προχώρφε ·στιΧ σκοτεινιΧ κ' lκλεισε τό π~ρά.θυρο. 'Έπειτα. γύ­

ρισε, πi'jρε τό ψώς κ~! κλείστηκε μέσα..

'Έρριξ~ ενα. 6λέμμιχ γόρω του, στό τρα.πέζι, στήν κα.ρέκλα. του, στό κρε-

6ά.τι του, ποtι έδώ κσ.ί τρεϊς μέρες zμενε στρωμένο κ~ι &θικτο. Οuτε !χνος &.πό

τijν πρ(jχθεσινij ιiκα.τσ.στα.σία.. Ή όπηρέτρια. είχε 6ά;λει τά.ξ'Υ) στό δωμιΧτιο, τlς

257

οuό σιδερένιες δ.Χρες ά.πό τό ρα.6οt κα.t τό δίφρα.yκο κα.τά.μα.uρο ά.πό τ'i] φωτιοc, πού 6ρηκε σ'tή σ.ciχ't1j, 't~ σ-ήκωσε κσr.ί 'tδ.6σr.λε πciνω σ'tο τρα.πέζι.

Ό Γιciνν1Jς Άγιciννrις πijρε Ιtνα. κομμ!Χ•ι χα.ρτί κ' !γριχψε. «Αύ•~ ε!νσr.ι τ~

σίδερα. πού ε!χε στίς δuο &κρες τοu το ρα.68ί μοu, ε!να.ι κα.t το δίφρα.yκο πού

ε!χα. κλέψει ιiπό τό Μιχα.λά.κη, τό πt1.ιδί γι~ τό δποίο μίλφσr. σ'tό κt1.κουργοδι­

κε'ίο». 'Έοα.λε πιiνω στό χα.ρτι τιΧ σίδερα. κα.ι τό νόμισμα. ~τσι, ώστε ν& μπο­

ρεί νιΧ τιΧ οεί ά.μέσως, δποιος ~μπα.ινε στο 8ωμοcτιο. 'Άνοιξε ~να. σuρτιΧρι πrjpε

eνα. πσ.λιό πουκciμισο, 'tδκt1.νε λουρίδες κα.ί wλιξε μ' σ.ύτές τ~ OUO ιiσΎ]μένια.

κηροπήγια.. "Ολα. ιχό't~ χωρίς κα.μμι~ 6ίrι. η τσ.ρα.χή. Κιχθwς τόλιyε τ~ κrι­

ροπήyια. τοσ επισκόποu, Μyκωνε τα.uτόχρονα. κ' ~να. κομμά.τι μα.σρο ψωμί.

θ~τσr.ν ψωμ.l τής ψυλσr.κής, ποu το πήρε μα.ζί του 8ριχπετεόοντιχς . Αότb 6ε6α.ιώ­θrικε ιiπό τ~ ψίχουλα. πού 6ρέθηκσ.ν στο π!Χτωμσ., οτσr.ν !κσr.νε ~ ιiστυνομίσr. ε­

ρευνσ..

'Ακοόστηκα.ν δυό σιγα.νιΧ χτuπ'ήμrι.•rι. σ•ήν πόρτα..

-'Εμπρός! εlπε.

τΗτα.ν ~ δσία. Σεμπλίτσια., ώχρή κσ.t μέ τιΧ μά.τια. κόκκινα.. Το κερί πού

κpα.'tοtίσε σ'tCG χέρια. τrις !ψεμε. οε δεινές περιστά.σεις !χουν α.ότό 'tO χα.ρσr.κτη­ριστικό. υοσο κι' ά.ν ε!μσ.σ'tε 'tέλειοι και ιiπα.θείς, τρσ.6οuν μέσα. ιiπο τιΧ σπλιi­

χνα. μα.ς τήν ιiνθρώπινη φόση κσ.ι τήν ιiνα.γκιiζοuν νιΧ 6γεί σ•ό φως. ΤιΧ ψα.γι­

κιΧ γεγονότα. έκείν1Jζ •1jς ~μέρrι.ς κσr.ί οί σuγκιν'Υjσε:ς !κανα.ν τή στωϊκή καλό­

γρια. ν& ξα.να.γίνει γuνα.ίκα.. Πρίν ~κλα.ιγε, τώρα. έτρεμε κι' δλα.ζ.

Ό Γιιiννης ΆγιιΧννης έγραφε λίγες λέξεις κ' εδωσε •ό χαρτί σ•ή μο-

ναχή.

- Αότο δσία. ιiδελφή, τής ε!πε , θιΧ το δώσεις στον &γιο έφημέριο.

Έπειδ1) το χα.ρτt οέν ~τα.ν διπλωμένο, ή κα.λόγpια. εppιξε μιά. μα.τιά.. -Μπορείς ν~ τό δια.6ιiσεις, 'ti'jς ε!πε .

Ή μ.ονα.χή διά.6α.σε.

- Πσ.ρα.κα.λω τον &γιο έψημέριο ν~ ψρον•ίσει γι~ •ά. πpιiγμt1.'tt1. ποu &.­ψ'Υjνω &δω μέσα. . Και ιiπ' σr.ότ~ νά. λά.6ει τήν κσr.λωσόνη νά. πληρώσει τά. έξοδα

της δίκης μου, καθ~)ς κσr.t 'tά. εξοδσr. της ΚΥJΟείο:ς της γυνσr.ίκσr.ς ποu πέθσr.νε σfι­

μ.ερα.. ΤιΧ όπόλοιπrι. μένουν yιιΧ τούς ψ•ωχοός. Ή ιiδελψή θέλησε νά. μιλήσει, ιiλλά. μόλις ιiκοόστηκε κιiποιος tίνrι.ρθρος

~χος, τέλος κσ.τιiφερε vά. πει.

Δέν έπιθυμεί δ κ . δήμα.ρχος νά. δεί γιά. τελευτt1.!α. ψορά. έκε!ν1J •Υι δυστυ­

χισμέν'η\; -'Όχι, ιiποκρίθηκε σr.ύ'tός. Μέ κα.τα.διώκοuν, ψιiχνουν γι~ τά. !χνη μου,

ά,y μ' . !πιιχνrι.ν μέσα. σ'tό δωμciτιό της, σιότό θά. τciρσιζε τη νεκρή. Δέν πρόψτσισε ν~ 'tελειώσει κι' &.κοόστηκε μεyά.λος θόρυ6ος στή σκιiλα,

6-ήμrι.'trι. ιiνθρώπων πού ά.νέ6rι.ινεν κrι.ί ή ψωνή τής yρι~ς όπηρέτρια.ς ποu ηεyε

δuνιχ.'tιi:

11

258

-~Οχι, κύριε, οχι! σιiς δρκίζομιχι στο θεό, δτι ολη τήν ήμέριχ κι' ώς

α.ότήν τ-ήν ώρα., 8έν lλειψιχ οuτε μια. στιγμ-ή ιiπο τ-ήν πόρτα., Sέν εlSα. νι% μπετ

κιχνεlς!

Μια. ιiνSρικ'ή φων'ή ιiποκρίθηκε.

-Κι' δμως gχει ψώς μέσ~ σ' ιχότο το SωμιΧτιο.

ΤΗτιχν δ Ίιχ6έρης, τον γνώρισιχν &.πο τ'ή ψων'ή τοu.

Το Sωμιiτιο ~τιχν lτσι χτισμένο, ώστε δτιχν άνοιγε ή πόρτα., lκρu6ε τ'ή

SεξιιΧ γωνιά. τοΟ τοίχου. Ό Γιιiννrις Άγιιiννης lσ6φε ιiμέσως το κερί κιχ!

κρύφτηκε σ' σ.uτ'ή τ-ή γωνιιΧ.

Ή ~οελψή γονότισε μπροστ~ στο τροcπέζι.

•π π6ρτιχ &νοιξε κιχt μπήκε δ Ίlχ.οέρης. 'Έξω ιiκούοντσ.ν σuζητ'ήσεις πολλών &.νθρώπων κα.ι 'ή ψων'ή τ1)ς γρια.ς

uπrιρέτριιχς, ποu ιiρνιότιχν πά.ντοτε 15τι μπi'jκε δ &.ψέντης της.

Ή μονα.χ'ή οuτε σ-ήκωσε τά. μά.τια. της. Προσεuχότιχν. Tb σβησμένο κερί, πά.νω στο μιiρμιχpο τοΟ τζα.κιοϋ, κιiπνιζε για.τl τό ψuτιλι συνέχιζε νά. κr1.ίει, μ.έ·

σα. &.π' α.ότο το &.μu8ρότιχτο ψ6)ς, δ Ίιχ6έρης διέκρινε τΥjν κα.λόγρια. κ' lμ.εινε

τα. λα. ντεuόμενος.

"Οπως ξέρομε, ιiπ' 15σα. &ς τώρα. εϊπιχι.ιε για. τον 'Ια.6έρη, το πιΧ.θος τοu

ήτα. ν δ &πειρος σε6ιχσμός σέ κά.θε. έξοuσίιχ, σέ κά.θε ά.ρχ'ή. Κιχt πρώτη ιiπ' δλες

τίς έξοuσ(ες, θεωροuσε τΥjν &κκλησια.στική. Άλλά. έπιπόλιχιος, μονοκόμιχτος κσ.!

σ' ιχ.uτό, δπως κιχ! σε κάθε άλλο.

Στην α.ντίλrιψrι τοΟ Ίιχοέρη, κιΧθε πσ.πά.ς fιτα.ν πνεuμιχ ιiλιΧνθσr.στο, κάθε

μονιχχ'ή fιτα.ν πλάσμα. ιiνα.μάρτητο. Ό πα.πά.ς, δ μονα.χός, ή μονα.χ'ή, fιτα.ν ψu­

χΕ:ς χωρισμένες ά.πό τον άλλο κόσμο μ' zνιχν τοίχο, ποu εlχε μιιΧ μονιΧχ(]. π6ρ­

τα.. Κι' σ.ίιτ-ή οέν άνοιγε, Πr7.ρά. μόνο γιά. νσ. 6γεί fι &.λ'ήθεt(]..

Μόλις εrοε τfιν κα.λ6γρια., σκέψθψε νά. ψόγzι, &.λλ!Χ είχε κα.ί &λλο χρέος, τό δποϊο τόν εσπρωχνε έπιτιχχτικά. πρός τijv &λλη κοιτεόθυνση. ~Εμεινε α.κίνη­

τος κα.ί μέ κόπο ΕΚr7.νε μιιΧ έρώτησrι στή'; όσία. Σεμπλίτσιιχ, τΥιν δποίσ. δ Ίσ.-

6έρη~ έγνώριζε κα.l τη σε66τοιν !Sια.ίτεριχ, γισ;τί οόδέποτε στη ζωij της ε!πε

ψέμα. τα..

-Μόνη είστε δσίιχ μου ά.οελψ'ή σ' ιχtιτό το ΒωμιΧτιο;

Τrιν έρώτησrι οισ.δέχθηκα.ν μερ:κ~ς στιγμΕ:ς ψρικτης σ:γης. Ή δύστυχη

όπηρέτpιr1. λίγο iκόμ.rι καt eaπεψτε λιπόθυμη.

Ή κιχλόγριr1. σijκωσε τιΧ μ.ά.τια κι' ~ποκρiθrικε.

-Ναί.

- Μέ συγχωρείτz, &.δελψή, ΠΟU eπιμένω, &.λλ!Χ μ.ε &.νιχγκιΧζει το κα.θij-

κον. Λοιπόν μ.·fιν ε!οσ.τε κιΧποιον ... gyοιν ποu δριχπέτεuσε ά.πό τη φuλσ.κη κσ.t τόv ζrιτοuμε, αuτον τον λεγόμενο Γιά.ννrι Άγιά.ννη;

Ή κιχλ6yριιχ &ποκρίθψε.

-'Όχι.

259

Είπε ψέμ~. Δuο φ::ιρές είπε ψέμ~. ~π~νειλημμένιχ, χωρίς; διστιχyμό, ιiπο­φα.σισμένη γι~ κάθε θuσία..

- Σ~ς; ζητώ σuyγνώμη, είπε δ Ίιχ6έρης κ' έφuγε κ&νοντιχς; μιιΧ 6α.θειιΧ uπόκλιση.

τ Ω, πρσιγμσιτικά., &yίσι κ6ρrι! Έοώ κσιt πολλ~ χρόνιοι οέν ι:Χ.νijκες στδν

κόσμο ιχότό, τώρα. δμως ~φτασες κοντιΧ στις πιχρθένες ά.δελφές σοu, τοuς ιiy­

γέλοuς !Χοελφοός σοu, στδ οδριiνιο φώς. "Ας ι:Χ.ντα.μειφθεί το ψέμ.ΙΧ σοu στδν πσι­

ρ&δεισο.

Τόσο ιiδιά.ψεuστη φά.νηκε στον Ίιχ6έρη 'ή διιχ6ε6ιχίωση τijς δσί~ς Σεμ­

πλίτσια.ς, ιϊιστε 8έν έί3ωσε προσοχή, οuτε σ'ό σβησμένο κερί ποu κ&πγ:ζε ά.­κ6μ1J.

'Ίστεριχ &πο μι~ wριχ, ενα.ς &νθρωπος περνοuσε κιiτω ά.πο τις σκιές τών

δέντρων κα.t ι:Χ.πομα.κρuνότα.ν yρ"ήγορα. iπό την Πολίχνη Μ. έπt Μ ... 6α.οίζον­

τα.ς πρδς το Πιχρίσι . .,.Ητιχν δ Γιιiννης Άγιιiννης. Μερικοί &.μα.ξιiδες ποu τδν

σuν&ντησα.ν στό δρόμο, ε!πΙΧν δτι κρα.τοuσε κά.τω ά.πδ τη μιχσχά.λη ενα. δέμα.

κα.ί φοροuσε &ργιχ:tικ~ μπλοόζσι.

'Ένα. τελεuτα.ίο λόγο γιιΧ τή Φα.ντίνα..

'Όλοι έχομε μι& κοινή μά.να., τη γη. Ή Φα.ντίνα. ι:Χ.ποδόθηκε σ' α.ότη

τή μιiνα..

Ό ~φημέριος έκρινε σωστο νCι. κρα.τ"ήσει το μεγα.λότερο μέρος, &π' ιχδτ&

πο& Ιiφησε δ Γιιiννrις Άγιιiννrις, γι~ τοuς φτωχούς. "Άλλωστε έπρόκο:ιτο γι~

ενα.ν κιχτά.δικο τών κα.τέργων κα.t μιά. κοινή γuνιχίκα.. 'Έτσι περιώρισε τά έξο­

δα. της κrιδε!α.ς στ~ ι:Χ.πολότως ά.να.γκα.ίσι, σ' ενα.ν κοινδ λιiκκο.

Κιχί Υι Φιχντίνα. κη8'εότ1JΚΕ σέ μ.ιιΧν &κρη τοu νεκροτα.φείοu, ποu κηδεόον­

τα.ι δωρεάν δλοι οί φτωχοί. Σέ τόπο ποu &ν"ήκει σέ δλοuς κιχt σέ κα.νένα.ν, έκεί

ποu χωνεόοντrl.ι κα.t χά.νοντα.ι οί φτωχοί.

Εότuχώς ποu δ θεbς ξέρει ποu νιΧ ξσινΙΗίρει κά.θε ψuχ"ή.

Ξιiπλωσα.ν τή Φα.ντίνσι στό σκοτιiδι, ι:Χ.νιiμεσα. στιΧ κόκκα.λα. τών ά-λλων

φτωχών. Κοινή α.ό•-ή, ρίχ•rικε στον κοινό λά.κκο. 'Ό,τι ~•α.ν •ο κρεοli•ι τrις, τέτοιος κι, 8 τιiψος τrις.

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΤΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΙΤΙΚΑ

ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΒΑΤΕΡΛΩ

Α'

τι .Αt'Π .AMQNEI 011010~ ΕΡΧΕΤ .ΑΙ .ΑΓ10 ΤΗ ΝΙΒΕ.Λ

Τον περασμένο χρόνο (1861), ιχ.ύτός ποu γράφει ιχ.ύτ~ τfιν ίστορίιχ., ένα ώρα ίο πρωινό τοu Μά1), πεζοπι:.ιροiJσε ά.πό τij Ν ι6ελ προς τijν Οuλπ. ~ Αφφε

πlσω τr.ιu τό Δ~σος τοu Ίσοι~κ, πέροισε ~νοι μικρότερο 8οισ~κι κοιt πιο πέριχ.,

πάνω σ' eνσ. uψωμα. κα.ί στ~ γωνιιΧ ένός μονοπα.ttΟU , είοε ένα. ΚαΠ't)λειό, μ! μιι%,

τα.μπέλα. πάyω ά.πδ τήν πόρτα. πού εγρα.φε: ''Ε ι ς τ ο ύ ς τ έ σ σ ε ρ ο u ς & 'I έ μ ο u ς», '

Προχωρώντας μερικές &κατοντά.οες μέτρα πιό πέρα &πό τό καπ't)λειό, 6ρέθ·ηκε στο 6ά.θος μια.ς κοιλά.δα.ς με τρεχούμενα. νερά. Δεξια. κα.t πάνω στο

δρόμο όπ~ρχει ένα. &γροτικb πα.ν8οχείσ. Στ-ή · γωνιζχ. τοu πα.νδοχείοu, κοντά.

σέ μιά λίμν't), πού επλεε ενα.ς στόλος ά.πδ πα.πιά., διακρινόταν ά.νάμεσα στοίις

Οά.μνοuς, ενα. μονοπάτι. Ό τα.ξιδιώτ1Jς ά.κολοόθησε ιχότό τό μονοπάτι κοιί σ' έ­

κα.τb ι.ιέτρα. πιb κεί, εΙδε μι& μεγ~λrι σιχρα.6α.λιιχσμένrι πόρτιχ, ΧλειστΥj. Κ~τω

στij δεξιά 6ά.σ1) τΥjς πόρτας πρόσεξε ενα 6~οόλωμα. κuκλικό, ποίι lμοια.ζε σ!Χ.

νά. τό άνοιξε Μίδα. κανονιοu.

Κιχ.θwς πρόσεχε α.uτο το λά.κκο, τά φόλλ.χ τΥjς πόρτ.χς άνοιξαν με θό-

ρu6ο κιχ! πα.ροuσιά.στ't)κε' μιά. γuνα.ίκα., χωρικ-ή. • Μόλις ε!δε τον ξένο κα.ι τό &.ντικεlμενο πού τοuχε &ποσπ~σει τ~ν προ­

σοχij τοu είπε' : - Αότό το εκα.νε μια. ό6l8α. ά.πb γιχλλικό κσ.νόνι. 'Έχει κιχ.! πιό Φ'f/λά.

&λλο σ't)μιiοι, &κεί σ' α.uτδ τδ κα.ρφί, εlνα.ι μικρο &πδ σφιχ.ίριχ. τοuφεκιοu. , - Π 6)ς δνομά.ζετα.ι τό μέρος α.uτό; ρώτησε δ τα.ξιοιώτη10.

- ΟUγκομόν, ιiπά.ντησa ~ χωρικ~.

264

Ό περσιστ ικος προχώρησε λlyo κσιt κοίτιχξε πά.νω άπδ κά.τι φρά.χτε,. Εl­

οε στον δρίζοντιχ, άνά.μεσα. &.πο τόt δέντρα., ενι:χ. όψωμ.σιτά.κι, σ!l.ν κολώνσι κιχt

πό:νω σ' rxuτo κά.τι ποu εμοιιχζε με λέοντα..

Βρισκότσιν στο πεδίο τη~ μά.χης τοσ Βσιτερλώ.

Β'

ΟΥΓΚΟΜΟΝ

Οuyκομόν , τόπος ποu προσήι..ιrχνε τό μ~λλον. Τό πρώτο &μπόδιο, 1ι πρώ­

τη &.ντίστα.ση ποu σuνά.ντησε στό Βιχτερλώ, δ μέyιχς έκείνο, όλοτόμος τ~ς Εu­

ρώπ·ης , ποu τόν ~λεyα.ν Να.πολέοντιχ. Ό πρώτος ρόζος ποu συνά.ντ-ησε ή κόψη

τοu τσεκουριοu του.

"Αλλοτε ήτα.ν πύργος. Σήμερα. ~χει μετι:χ.6ληθεί σε &.πλij ~γροτικ'ή κσιτοι­

κία.. Ό διιχ6ά.τΥJς εσπρωξε τΎjν πόρτι:χ. κα.t μπ'ijκε μέσοι.

Το Οuγκοι..ιον ~τιχν δ πύργος ποu εχτισε δ Ouyκo ντέ Σομερέλ, έκείνος

ποu τ;ροικοδότησε κα.ι τΥ)ν κοντιν'ή στο &.γρόκτ'ΥJιιά. τοu μονή ντέ Βιλέρ.

Το πρG>το πράγμα. ποu το:jκα.νε έντόπωση, ~τtΧν μιά. μεγά.λη πόρτα τοσ

δεκά.του εκτου ιχίώνtΧ, σά.ν &ψίaιχ, &λλά. μόνο έρείπισι &.π' α.uτές τίς &ψίοες ε­

χοuν &πομείνει. Πολλές φορε; τά. έρείπιιχ · κά.νουν τό ϊδιο μεγα.λόπρι:πη έντύ­

πωση στΟ θεcιτή . Π ιό ΚΕί ενιχς λά.ΧΚΟζ με φουί1κ(, τσά.πtΧ ΚtΧί ψτυό:pιtΧ, μερικά.

χεψ:ιΥ..ίνητ~ .. κοι.ρότσια., πλά.ι ενσι πηyά.οι με τΥ) σιδερένια. του μα.νι6έλσι, ενιχ

πα.ρεκκλ'ijσι μέ τό κιχμπα.να.ρι6 του, μιά. &.νθισμένη &χλα.διά. . ΑδτΥ) ήτα.ν fι

σ.δλή, ποu fι κα.τά.κτησή της ήτα.ν τό ονειρο τοu ΝtΧπολέοντtΧ. Τον κόσμο δλό­

κληρο θ~οινε γιά. νά. κυριέψει έκείνη τή σπιθα.μή τ~ς γ~ς.

Ό Να.πολέων εστειλε ένσ.ντίον α.δτής τ-ης tΧuλ'ijς τόν &δελφό του Ίερώ·

νuμο. Οι μερα.ρχίες των Γκuyεμινώ, Φου~ κα.J. Μπα.σελu τσtΧκίστηκι:χ.ν, σχεοόν

δλΥJ -ή δύνοψΥJ τοσ Ρω .. , ίtνσ.. σώμι:χ., χρησιμοποιήθηκε χωρίς &ποτέλεσμα.. Οί ό-

6ί-δες τοu Κέλερμcχ,ν έξι:χ.ντλήθψιχν πάνω σέ κε!νο τό fιρωικ/; κομμά.τι τοu τοί­

χου. Άλλά. οtίτε κα.t 6ορειότερα. fι τα.ξιι:χ.ρχίι:χ. τοu Μπωντοuέν μπόρεσε νά. έκ­

πορθΥ)σει τήν εϊσοοο τοu Οδγκομόν . Κιχt ·ή μερα.ρχίιχ τοίί Φοuα.·, πα.ρά. τΥ)ν δρ­

μητική εφοδο ποu εκιχνε κιχt κά.ποιο ρ'ϊjγμιχ ποu άνοιξε, δέν κιχτά.φερε νά. τΥ)ν

κuρ ιέψει.

Γιά. τΥ)ν κα.τά.λ"Ι)ψ"Ι) σ.δτij ς τijς είσόδοu εγινσιν άγριες κι' α.ίμιχτηρότιχτες

μά.χες . Λίγσ. χρόνια. πρίν, φα.ίνοντσιν ά.κόμη τά. ϊχνη &πο μσ.τωμένσ. χέρισ. , πά.­

νω στήν πόλ"Ι). Μπροστά. σ' σ.δτή σκοτώθηκε κι' δ Μπωντουέν.

Οί "Αyγλοι είχα. ν όχυρωθεϊ έκεί μ.έσα.. Εrχσ.ν κά.νει πρι:ιμιχχwνες κ~ ι Πο-

265

λεμίστρες κιχt πόργοuς κιχt χτlριιχ, κιχl έσοχές κιχl έξοχές, πίσω &πό τ~ δποίιχ

πολεμοϊίσαν ~ρωικά..

Με δρμητικες έψόοοuς οί Γά.λλοι μπ'ijκα.ν μέσα., &λλά δεν κα.τώρθωσιzν · ν~ κριχτηθοuν. Πλά.ι στό πα.ρεκκλησι, μίιχ κιχt μόν-η πλεuρ~ τοu Πόργοu, τό

μόνο έρείπιο ποu &ντεζε κα.ι στίς άγριες μά.χες κιzί στδ χρόνο, &.π' ολα. τά χτί­ριιχ τοu Οuγκομόν, στέκεται έρειπωμένη, ξεκοιλιιχσ.μένη θά. λέγα.με. 'Εκεί lγι­νε τό μιχκελιό. Ot Γά.λλοι πuρο6ολοuμενοι &πό πα.ντοu, πίσω &π' τοuς το!χοuς, πά.νω &πb τtς στέγες, κά.τω &πb τά ίιπόγεtα., &.π' ολα τα παρά.θuριz, τοuς φεγ-

1 "ς ' ι , θ , e,) ξ,) , Υ Ι" λ ' ' ' , γ.τ ... , ιχπο κιχ ε τρuπιχ, κοuοιχ .ησιχν u .ιχ κ εοιχ αν ψωτιιχ κιχι στιχ χτιρια.

κιχί στοuς &νθρώποuς. Φωτιά. κα.l σψα.ϊρες σuνα.γωνίζοντα.ν στ~ν κα.τιχστροψ~

κα.l στό ψονικό.

Στ~ν κιχτεστριχμένη πτέρuγιχ Sιιχκρίνοντιχι &.νά.μεσιχ &πό τ~ σιδερένια. κά.γ­

κελιχ τιί1ν πιχρα.θuριών, α.1ωpοuμενα δωμά.τια. ποu σuγκρα.τοuντα.ι μόνο &πδ μιά.

&κpη της δpοψης. Έκι>ί ιιέσα. είχαν a.ποκλειστεί ot "Αγγλοι κ' έξοντώθηκα.ν.

Ή σκά.λα. εχΜκε ά.πδ τό !σόγειο &ς τή σκεπrι κ' εμοια.ζε σιΧ σuντριμένο οστριzκο. οι ~ Αγγλοι, πολιορκ-ημένοι &πό τοuς Γά.λλοΙJς, &νέ6ηκα.ν στα. πά.νω

σκα.λι:ιπά.τιιχ, κιχl για έμπόδιο στι:ιuς έπιτιθέμενοuς, Ι:'κο6α.ν τα πιο κά.τω. Στό

πά.νω μέρος, κοντά στη σκεπή, δπά.ρχοuν &.κόμη μερικ~ σκιχλοπά.τιιχ ποu στέ­

κοντα.ι ά.πειλητικά., ετοιμα. νά. πέσοuν πάνω στό κεψά.λι σα.ς. Άλλά. κάτω στή

6ά.ση της σκά.λας, οιατηροuντα.ι ά.κόμα. κα.μμιιΧ οεκα.ρια. και σ' eνα. &π' α.uτά εί­

ναι χαραγμένη μιά Τρίιχινιχ. Στό σόνολ6 της μοιά.ζει μ.έ μιιΧ σιιχγ6να ποu τής

Ι:'χοuν ά.ψα.ιpέσει τά δόντια..

Δuό γέρικα. οέντριχ όπά.ρχοuν έκεί. Τό ΕΥΙΧ ε!να.ι ξερό. Τό &λλο χτuπ-ημένο

στή 6ά.σ-η. Βλα.στίζει κά.θε χρόνο, τόν 'Απρίλιο. 'Από τό 1815 άρχισε να. ψ-η­

λώνει μέσα. σε κείνα. τα έρεΊπιιχ.

Κα.! μέσιχ στό πα.ρεκκλ'ijσι εγινε μι;γά.λο; σκοτωμός. Τό έσωτι;ρικό τοu

εχει μιιΧ &λλόκοτη ήρψία.. Δέν ξανιχλειτοόργησιχν σ; ιχuτό μετ~ τ-ή σψιχγή. Διιχ­τηρείτα.ι &κόμα 'ή &για. τρά.πεζα, &πό χοντρό ξόλο, στηριγμένη πά.νω σε μια.

πέτρα &πελέκητ-η. οι τέσσι;ροι τοίχοι ε!ν;ι:ι &σπρισμένοι με &σ6έστ-η, μπροστ& στο Ίερδ μιά. πόρτα. καl Οόο μικρά. πα.ρά.θuρα.. Πά.νω &πο τΥ)ν πόρτιχ ενα.ς ξu­

λινος Έστα.uρωμένος κα.l πά.νω &πο τον Έστα.uρωμένο ενα.ς ψεyγίτης, στοuπω·

μένος μέ χόρτιχ.

Κοντά στό Ίερό ε!νοcι κοcρφωμένο ενοc &yοcλμα. τής &yίi'J.ς "Αννοcς, τοu οε­

κά.τοu πέμπτου α.!ώνα., το κe:ψά.λι τοΟ Βρέψοuς-Ίησοϋ τοχe:ι κόψει μιά. 6ι­

σκα.ϊκή δοίοα.. Ot Γά.λλοι κuριέψα.ν γιά. λίγο τό πιχρεκκλijσι, &.λλά. οέ μπό­

ρεσαν νά. τό κρατ~σοuν καί ψι;ύγeιντιχς τCιΟ 6Ιiλαvε :ρωτιli. ~Ολο το έκκλησά.κι

εγιve: πιχρα.νά.λωμιχ. Κά.ηκe: το πά.τωμιχ, ~ πόρτα, δ ξόλιvος Χριστος οέν κά.ηκe:.

Οί ψλόγε; &.ρπά.ξανε τά. πόδια. τοu, πού διακρίνονται ά.κόμα μαυρισμένα, &.λλι%

χαμ~λωσιzν uστεριz, κόπ-ηκε 1) δρμ~ τοuς. θα.σμα. λένε οί γuρω κιΧτοικοι. η παιδί Ί-ησοuς κιχρα.τομ-ημένο, στά.θ-ηκε λιγώτερο τuχερο &πb το Χριστό.

266

Οι τοίχοι εtνα.ι γεμά.τοι έπιγρα.φές. Κά.τω &πb τ~ κιχμμsνιχ πό8ιιχ τοu Ί­

"ΥJσοu, δισ.Οά.ζει κιχνείς: Χένκινεζ. Π~ρα. κ~ τω: Κόμης τοu Ρίοu, τι.χ.γμιχτά.ρχης.

Μα.ρκi)σιος κι.χ.t Μα.ρκ"Υ)σίιχ ντ~ Άλμ&γκρο (Χα.6ά.νιχ) . Ύπ~ρχοuν κσ.! γα.λλικα. όνόμ?.τα. με θα.uμα.στικά, σημείο όpγijς. ~ Ασπρισα.ν κα.! δεότερη ψορζχ. τούς το(­

χοuς, για.τl τα ~θνη ά.λλ"Υ)λο6ρίζοντα.ν.

Οί ~ Αγγλοι έδώ πολέμησα.ν θα.uμά.σια.. Τ'έσσεροι λόχοι &.ντιστέκοντα.ν κα.t

πολεμοuσα.ν, έψτιΧ δλόκληρες ι\ψες, κα.τά. τij; μσ..νία.ς μιιΧς δλ6κλ"Υ)p"Υ)ζ στρα.τιaς.

Κα.! ε!να.ι &.λήθεια. οτι μ.πijκαν οί Γάλλοι ά.πό τη μ.ιά. πτέρuγα., ά.λλά. δέ μ.πό­

pεσα.ν νά. κρα.τηθοuν.

Παντι;ιu όπά.ρχοuν κα.l σήμερα. &κόμη, ίχνη τijς σφοδρής &κείνης κα.τα.ι ­

γίοιχς , δuό πηγά.διι:t όπά.ρχοuν σ' α/ιτή τή μεγά.λη ιχuλή. ΣτQ ενα. δέν uπά.ρχει

οδτε κοu6~ς, οΙJτε μιχγκά.νι. ~Εχει ά.χρηστεuθεί, για.τί; Για.τt είνα.ι γεμάτο &.ν­

θρώπινοuς σκελετοtίς.

ΜετιΧ τΎ) μά.χη, χpειά.στηκε να σκεπιχστοuν &.μέσως τα. πτώμα.τιχ. Ό θιi­

να.τος έχει ενα. δικό τοu τρόπο νCι. είρωνεόετα.ι τΎ) νίκ"Υ) . Στέλνει κα.τόπι τη λοι­

~ιική δόξιχ. Πρώτο πα.ρά.σημο της Μξα.ς α.uτης, στέλνει τον τόψο. Τά. πτώμιχ­

τιχ πι;ιλλά., χιλιάδες, δέν προλά.οα.ιναν νχ τα θά.ψοuν . Tb πηγά.δι ήτα.ν 6ιχθu,

εγινε τά.ψος. Τρα.κόσια. πτώματα. ρίχτηκα.ν μέσα. σ' Ελά.χιστη ώρα., σ' α.δτό τό

ΠΎ)γά.δι. "Ήτα. ν aρα.γε δλοι νεκροί; Ή πα.ρ&.δοση λέει· δχι. τη νuχτι.χ. &.κοόστΥj­κιχν ά.Οόνιχτες φωνές, ποu κιχλοuσα.ν βοήθεια..

ιο Γοuλιέλμος Βά.ν Κuσλωμ, είναι δ τελεuτα.ϊος ποu ~e:γα.λs νερό &.π' Qιu•o

το πηγ&.οι. Στlς 18 ΊοuΆίοu έδιωξε τήν οικογένειά. τοu στο δά.σος κι' α.uτός εμει­νε στον πόργο Υ~ τον φuλάει κα.l -κpόφ:ηκε σ' ενα. όπ6γειο. Έκε'ί τον ά.να.­

κά.λuψα.ν οί "Αγγλοι κα.l χτuπώντα.ς τον με τα. πλά.για. τών σπα.θιών τοuς, τόν­

όποχpέωσα.ν νά. τοuς κοu6αλ& νερό, να σοήσοuν τή οίψιχ τοuς. Έκεϊ επεσε κι·

ιχύτ6ς.

Δεν όπάpχει τοίχος σ' ο:uτ!Χ τα έρείπιιχ, ποu νά. μij φέρνει !χνη της σφο­

δρijς έκείΨης έφόδοu. Δεν όπά.pχει μι& σ1):ιθο:μή γη σε κε'ίνο το χώρο ποu ν:Χ

μ~ν εχει ποτιστεί με α.ίμα., ποu νά. μ~ν εχει δι't)γ'Υ)θεί ενα. ψονικό δpα.μα..

<Ο κ-ηπος τοu πupγou είχε κα.τα.λψρθεί &.πο τούς Γάλλοuς. Δεν εlχο:ν σκά.­

λες ν' &νε6οuν τοuς τοίχοuς, σκο:ριp&.λωσιχν μέ τ~ νόχια.. Κά.τω &.πό τ& δέντp~

~γινο:ν ψριχτες μιiχες εκ τοίί συστάδην, σώμα. με σώμο:. Ψό χοpτά.pι πλημμό­

ρησε στο α.ίμα.. υΕνα. τάγμα. δλόκλΥjpο, έψτα.κόσιοι &ντρες, κ~pα.uνο6ολ1jθηκε

έκε'ί.

Μόνο σ' ιχότο το ιιiρος τοσ Οuγκομον χά.θψιοcν ά.πό τ~ φωτι&., τό μο:χιχl­

ρι, τ.Υι σφα.ίpα., τρείς χιλιάδες &ντρες . Ό Μπωντοuεν νεκρός. Ό Φοu~ τpα.uμα.­

τία.ς. Ό Γερμα.νός στρα.τΎJγος Ντιπλά, σπαθισμένος κά.τω &.π? ενα. δέντρο. Με

μιά. λέξΎ), ενα. ποτάμι ιiπό α.ίμα., γοcλλικό, γερμα.νικό, &γγλικό. Κι· δλιχ α.uτά γι& ν& λέει δ ιiγρότης σήμεpQι στόν περιηγ"ηt'ή. «Άφtντη,

06ς μοu τρία. ψρά.γκα. av θέλεις να σοu εξrιγi)σω τ~ ν ύπόθεση τοσ Βα.τερλώ! »

267

18 IOYNIOY 1815

"Ας έπιστρέψομε προς τ~ πίσω, μέ το δικαίωμα. ποu εχοuν οί ά.ψηγητές, aς &πα.νέλθομ.ε στό 1815 κα.ι μάλιστα. λίγο πρίν &.πb τΥ]ν έποχ'ή, ποu &.ρ~ει

τό δράμα. τοu πρώτοu μέροuς α.ότοu τοu 6ι6λίοu.

~Αν δέv ε6ρεχε τη νύχτα. τη ; 17 προς τή 18 'Ιοuνίοu 1815, τό μέλλον της Εuρώπης eα ~τrι.ν διrι.φορετικό . Λίγες στrι.γ6νες νεροu λιγώτερες Ύ) περισ­σότερες έκλινrι.ν τ"ήν πλά.στιγγα. , λύγισα.ν τον Ναπολέοντα.. Λίγη 6ροχή χρειιi

στηκε ~ θ.εία. Πρόνοια., για να γίνει το Βα.τερλw το τέλος τοu Άοόστερλιτς. υΕνα. σόννεφο ποu πέρα.σε ά.να.πά.ντεχrι. ά.πό τον οuρrι.νό, 'Ιούν~ο μήνα., ήτα.ν ά.ρ­

κετό γιιΧ ν' ά.να.τρέψει τον κόσμο.

'Η ' ~ Β λ ' " ι " ' ' ' ' Α' ' ~~ μ.α.χη του α.τερ ω <ι.ρχισε στ ς εντεκα. κα.ι μ.ιση το πρωι. υτο εοω-

σε κα.ιρο στο Μπλόχερ, οπως eα οοuμε στΥ] συνέχεια., νιΧ προλά.6ει. Για.τί άρ­

χισε &.ργά.; Για. τι πέρασε κείνο το τjνvεψο, ~ γη ~τα. ν ορεγμ.ένη. Χρει&:στηκε

νιΧ περιμένςιυν ν& τρα.6ήξει λίγο, . γι& ν& μπορέσουν να κινήσοuν τιΧ κα.ν6νιrι.

μέσα. στα. χωρά.φιrι..

Ό Ν α.πολέων ήτα. ν ά.ξιωμα.τικος τοu πuρο6ολικοu κι' α.ότό οια.κρινότα.ν

σ' α.οτόν πά.ντοτε. ''Oλl'l τα. στρl'lτιωτικά. τοu σχέδια. zχοuν κα.τα.στρωθεί μέ 6ά.­

ση τό πuρο6ολικό . Τό κλ'ειδl της νίκης τοu, fιταν νά. συγκεντρώνει δλα. τ!Χ 6λή­ματα τοu πuρο6ολικοu.στό δεδομένο σημείο. 'Έ6λεπε τή στρα.τηγικΥ] τοu &χθροu

σ& ν κά.::rτρο, ποu ε πρεπε ν& τοσ &.νοίξει ρήγμα. τα. . χ τυποuσε μέ τ"ή φωτιά. _ τοu

πυροοολικοu, !ρριχνε οροχή τίς δ6~ες στα. πιό &.δι)νατα. σημεία.. "Εδενε·. Χ' ελuνε τίς μάχες μz το κα.νόνι. Ή μ.εγα.λψυία. τοu ήτα.ν ή συγκέντρωση κα.ί ή

είιστοχiα. τών 6λ'Υ)μά.των. Όχuρωμένες θέσεις ~θελε νtι. σπά.σ~t 1 τά.γμrι.τα. νΓι. τρί­ψει στό χG)μα., ψά.λά.γγες νιΧ •ίς κά.νει κονιορ•ό, τό πα. ν γι' α.&τόν ~τα. ν να 6ά.λ­λει, ν& χτuπα. &.διάκοπα., κι' α.ότό •ό εργο τό &ν&θετε σ•ό πυρο6ολικό. Μέθο­

δος φο6ερή, μέθοδος ποu μα.ζί μέ τή μεγα.λοψυία, έκανε &νίκη•ο έπί δεκα.­

:τέντε χρόνια. τό 6λοσuρο α.uτδ πρωτα.θλητrι τοσ πολέμου.

Σ•ίς 18 'Ιουνίου 1815, οα.σιζότα.ν πά.λι σ•ό πυρο6ολικο κα.l μά.λιστα. &.­κόμη περισσότερο τώρα., για.τί uπερτεροuσε τόν &χθρο σ& κα.νόνιιχ. Ό Οόέλιγ­

κτον ε!χε έκ~τον πενήντα. έννέ~, δ Ν ~πολέ~ν δι~κ6σια. σ~ρά.ντrι.. Φιχντα.στείτε τ'ή γη στεγνή, τοuς τροχοuς τοu πuρο6ολ · z.οσ νά. κuλοuν ά.·

πρόσκοπτ~ κα.ι ,-η μά.χΎJ ν' &.ρχίζει &.πο τις εξη το πρωί. Ε!να.: οέοα.ιο gτι ή

;.ι.ιiχ'Ι) θιΧ κερδιζόταν κα.ί θά τελείωνε στίς δύο τό &πόγευμα., τρείς ώρες πρtν

άπο τ'ήν ΠρωσσικΥ] περιπέτεια.. Σέ ποιο 6~0μο εφτ~ιξε δ Να.πολέων στο χά.σι­

ι-ιο α.ότης της μιiχης; Πρέπει ν' &ποδοθεί τό να.uά.γιο στόν κα.πετά.ν ιο; Μ~πωι;

268

<t& εϊκοσι χρόνι~ &οι~κοποu πολέμου χ~λ~σ~ν τ'ήν κόψ'Υj τοu ~χ~φιοu τοu, δπω; π~λιωσαν τiJ θψιΥJ <tou; Μ-ήπως ~γινε ψθορά. κ~ί στ~ν ψuχ~ δπως στό σώμα.; ~ μ'ήπως δ στρα.τηλά.της είχε γίνει πια. &πδμα.χος; Μ' ε να. λόγο, πρα.­

γμα.τικά. ~ρcιγε δ μέγcις νοuς ιΧρχισε νά. σ6'ήνει, δπως πα.ρα.οέχονται πολλοt ί­

στορικοί; Μ~πως ρί;~τηκε σ' αότ~ τή ψρενίτιοιχ, γιά. νά. κρtίψει &πό τόν ίδιο <tόν έcιuτό τοu τijν έξασθέν'Υ)σi) τοu κιχ.! δεν ε6λεπε τον κίνοuνο, πρα.γμ~ όλέθpιο

γι& κά.θε στpα.τ'Υjγδ; 'Έχει κιχ! δ μεγrχλοφuijς νοuς ~λικία κιχ! κατα.6~λλετα.ι &:.π' ιχότΥ)ν δπως τό σώμα.; Στlς μηα.λοφulες 'tOU 18cινικο(ί κόσμοu ή ήλικ!cι οέν

έπιορα.. · Δ~ντηοες κrχί Μιχι:ι.Υjλ ~ Αγγελοι, ποιrιτες κιχ! καλλιτέχνες με τά. γε­ρα.τε~α. μεγα.λώνοuν, οΣ 'Λννί6ες κ~! οί ΒονοιπcΧ.ρ<tες μ.'ήπως π~ρα.κμ~ζουν;

Έμεϊς οέν τb πιστεύουμε.

ΠcΧ.ντως ΚΙΧ"tόι κοινrι δμ.ολογία. τό σχέδιο μιiχης ~τα.ν ΕΥα. ά:ριστοuργrιμα. Na χτuπ'ήσει κι:ι.τ' ε0θε1cι στb κlνψο τi'ι;; γρα.μμij;; των έχθρικων οuν~μεων των

σuμμά.χων, ν' &:.νοίξει ρήγμα. στον έχθρ6, να. τόν κόψει στά. Μο, ν' &.πωθ~σει

τb μισό τGJY , Αγγλων πρδς το Χόιλ κα.t το όπόλοιπο μισό των Πρώσσων πρός tb Τόνγκρ, νά. χωρίσει τόν Οόέλιγκτο•J &.πό τό Μπλόχερ, νόι πιiρει "tO λόψο τοϋ "Αrι-Γι~ννη, νά. κιχτιχλά.6ει τtς ΒρΙJξέλλες, ν' &.πομ.ακpόνει τb Γερμα.νό πρός τό

ΡΥ)νο κα! νόι πετ~ξει τον ~Αγγλο στij θά.λασσα.. Αότόι τ' &.ποτελέσ~τα. περίμε­

νε ό Ν~πολέων ά.π' α.uτij τij μά.χΥJ . Για τα. παραπέρα. θ~6λεπε.

Δέν !χομε &ξίωση νόι γρ~ψομε έδώ τΥ)ν ίστορία. τοu Βα.τερλώ. Δεν ε!να.ι τό θέμα μας. Μιά. σο6α.ρij ΟΚΥ)ν~ το(ί οpά.μα.τος ποu οιηγοό~στε σuνοέετα.ι

μ.' ι:ι.ότi)ν. 'Έγριχψα.ν άλλωστε ιστορία. γιά. τΥ) μ.ά.χrι τοσ Βα.τερλw κιχ.! &.ρκετοt

κcι! ~μπειροι. Άπb μιά. ~ποψη &.πδ τόν ίοιr; τό Να.πr;λέοντlk κι' &:.πό ίΧλλΥ), &:.πό

πλειιiοα. !στορ ι κών, δπως, Χι~ρά.ς, θιέρσο;, Σκιhτ κ.&. 'Αψ'ήνομε λοιπόν τοuς

ίστορικοuς στ!ς οια.ψωνίες τους, έμείς γινόμα.στε μα.κρινο! μιiρτυρες, περα.στικοι

&.πό τό πεδίο, σκυμμένοι σ' ιχ•')τij τij y'i), ποίι εχει ζuμωθεί μέ aνθρώπινη σcΧ.ρκιχ

κοιt ποιίρνοuμε ίσως τά. ψοιινόμενιχ yια. Π(JΙkΎ!Lαtικότψες. Δε οιιχθέτομε στρα:ι:η­

γικij πείριχ, ολέποuμε μόνο δτι οι Ούο &ντίπιχλοι, ~γονται κιχι ψέροντιχι dπό μια.

&λυσίοα τuχαίων περιστατικών.

Κοιί dψοσ πρόκειται γι& τό πεπρωμένο, γι& τό μuστ~ριο ιχότό κιχτηγο­ροόμενο, κρίνομε 3πω; ό λοιό~, δ &τ>ελ~ι; κοιl ιiπλbι; Qι.ό•οι; κριτ-ή;.

269

Δ'

ΤΟΓ10ΓΡ.ΑΦΙ.Α

·οποιος θέλει να. σχ'Υ}μα.τίσει μια. ίοέα. σωστ~ γιά. τ~ μά.χ'Υ} τοu Βα.τερλώ,

&ς 6ά.λει κά.τω νοεροc ένα. Α κεψα.λα.ίο. το ά.ριστερό σκέλος τοu Α ε!να.ι δ δρό­μος της Ν ι6έλ. Το δεξιό ε!νιχι δ ορόμος της Ζενά.π. Ή μεσιχίσt χ ο ροή ε!νιχι δ

κοίλος δρόμος ιiπο Όχιχίν πρός Μπριχνά.λ. Ή κορuφή τοu Α ε!νιχι δ λόφος τοu

• Α'Υ}-Γιά.ννrι. 'Εκεί 6ρίσκετσιι δ Οόέλιγκτον. Ή κά.τω ά.ριστερή &κp'YJ ε!νσιι τό Οόγκψ6ν· έκεί βρίσκετσtι δ στροιτηγός Ρέιλ μέ τόν Ίερώνuμο Βονοιπά.ρτη. Ή

κά.τω &κpΥ) ε!νσ:ι fι. Μπελ - Άλλιά.νς, δποu 6ρίσκετσ;ι δ Νσ.πολέων. Λίγο πιο

κιiτω ιiπο το σημείο ποu ή μεσσ:ία. χορδή τοu Α σuνα.ντ~ κα.t -κ66ει το δεξιο σκέ­λος;, ε!να.ι Υι Άσά.ντ. Στη μέσrι &κριοώς α.ότijς τijς χοροij;. ε!να.ι τb σ'Υ)με!ο

δποu έλέχθη fι τελεuτα;ίσι λέξη της μά.χης. 'Εκεί !στησα.ν το πέτρινο λιοντά.­

ρι, &κοόσιο σόμβολο τοu δστιχτοu ήρωισιιοu τής σtότοΚροιτορικijς cppouρ~ς.

Τό τρίγωνο ποu σχημα.τίζετιχι μ.ετοιξ,) της κoρucpijς τοu Α κσ:t της με­

σι>:ίσ:ς χορδijς, ε!να.ι τό οροπέδιο τοσ ~ ΑΥJ·Γιά.ννη. Αότό θέλφσ:ν νά. κιχτσ:λά.6οuν

οί Γά.λλοι. Τό όροπέοιο fιτιχν «τό μijλο τijς ~ριο?ς» κιχt 5λες οι μιiχες ~γινιχν

γι• σ:ότό.

οι π τέρuγες των Οόο στρι>:τιων ά.πλώνοντι>:ν δεξιοc κι· ιiριστεροc ιiπο τοuς

Οόο δρόμοuς, τijς Ζενά.π κοιt τijς Νι6έλ. Ό Έρλbν είχε &πένιχντί τοu τόν Πί­

κτον. ·ο Ρέιλ ε!χε το Χίλλ.

Πίσω &πο τ'ήν κορuψ'ή τοσ Α, δ-ψ. πίσω ιiπό τό οροπέδιο τοσ ~Α τι Γιά.ν­

ΥΥJ, εlνσtι το οιiσος τijς Σωιiν. Ή πεδιιiοιχ οέν ε!νιχι δμιχλή, ~χει δλο κuμσιτισμοuς

ποu &.νεβιχίνοuν 6σιθμισιίιχ στήν κορφ~ τοu ~ Αη-Γιά.νν'Υ) κιχί κιχτσ:λήγοuν στό

δά.σος.

Οί δόο στρα.τηγοt. ε!χα.ν μελετήσει κα.λCι τήν πεοιιiοα. τοσ "Ατι-Γιιiννη, ποu σήμεpοι λέγετσιι πεοιά.όιχ τοu Βιχτεpλώ. ''Ηο'Υ) &.πό τόν πpοrιyοόμενο χρό­

νο, δ Οόέλιγκτον τ'ήν ε!χε έξετά.σει προσεχτικά. σά.ν ένδεχόμενο πεδίο μεγά.λΥJς μά.χης. Κοιτά. τή μονομιχχίσt στίς 18 Ίοuνίοu, δ Οόέλιγκτον ε!χε πιά.σει το ΚΙΧ­λό μέρος, δ Νσ:πολέων τό κσ:κό. Ό ιiγγλικός στρσ:τός 6ρέθηκε στά. ΦΥJλά., δ

γα.λλικός στοc χιχμτιλά..

'Όλοι γνωρίζουν τΥ]ν πρώt'Υ) φά.σΥJ. τijς μιiχΥJς. Ή &.ρχΥ] θολή, ιiμφί6ολη,

ιiπειλ-r1τικ'ή κιχί γιά. τοuς οuό στρα.τοός. Ή 6ροχή ε!χε ιiνα.σκά.ψει τfι yij, νερό ε!χε μσιζεuτεί στtς λιχκκοuοες. Σε μερικιΧ. μέρτι οί τροχοί των &.μα.ξιων, ποu ~­

σερνα.ν τά. πuρο66λιχ, 6uθίζοντιχν μέχρι τον &ξονά. τοuς κ· εστσ;ζα.ν λά.σπ'Υ}. "Αν

τά. σπιχρτά. δι!; σχτιμcΧ.τιζιχν στρώμα. κ&:τω ιiπb τοuς τροχούς, κά.θε κίνησ-rι θοc

fιτα.ν ιiouvιxτYJ, tδισιίτερσι προς τb μέρος τijς Πιχπsλ6τ.

270

Ή μά.χη άρχισε, κα.θ~Jς εϊπα.με, &.ρyά.. Ό Να.πολέων κpα.τοuσε πά.ντα. το

πυροοολικb στο χέρι του σ~ν πιστόλι, κrχί σηι.ιά.δευε πότε στο ενrχ κrχί πότε στό

άλλο σrιιιεϊο τής μά.χης. 'Έπρεπε τ~ ζευyμένα. πυροβόλα. του ν~ κυλοuν, ν~ τρέ­

χουν Ελεύθερο: . Χpεια.ζότrχν λοιπον νσ. ογεϊ δ ~λιος γιά. νά. στεγνώσει λίγο τη

γή ! Άλλά. δ fίλιος δέ ογήκε. Δεν ήρθε, οπως στο Άούστερλιτς . UΟτrχν ά.κού­

στηκε 'ή πρώτη κα.νι:;νιά., δ "Αγγλος στρα.τrιγος κοίταξε το ρολόι του κα.ι 1j­τα.v ή &ρα. εvτεκrχ κrxt τριtΧντrχ πέντε λεπτά..

Ή έπίθεση άρχισε άπό την &.ριστερη γrχλλικη πτέρuγrχ πά.•ιω στό Οuyκο­μόν, με περισσότερη μα.νία., &.π' Ι!ισrι rσως ήθελε δ Να.πολέων. Τα.υτόχροvα.,

πpόσ6α.λε δ .α.uτοκpά.τορα.ς το κέντρο, pίχνοντα.ς τη. μοίpα. τοu Κιότ ένα.ντίον

τής Άσα.ίvτ, δ οέ Νέο προώθησε τη δεξιά. yα.λλικ'ij πτέρυγα. κrχτά. της ά.ριστε­

ρής 'Αyyλικijς , ποu στηριζότrχν στην Πα.πελ6τ.

Ή eπίθεση κα.τά. τοu Οuγκομόν ήτα.ν στρατήγημα.. "Ηθελε δ Να.πολέων

νσ. τρrχ6ήξει προς τa &κε: τόν Οδέλιγκτον, γιά. νa τον κά.νει νά. γείρει πρός τ'

ά.ριστεpά. . Το σχέδιο α.·)το θΓJ. είχε έπιτυχία., aιv ο1 τzσσεροι &.γγλικοι λόχοι κα.l

οι γεννα.ίοι βέλγοι της μερα.ρχία.ς τοu Πρεπονσέ, δέν κρα.τοσσrχν στα.θεpά. τη

θzση έκείνη. Ό Οόέλιyκτον &.vτι νά. ρίξει έκετ τον ογκο τοu στpα.τοσ του, ά.ρ­

κέστηκε μόνο νά στείλzι επικοuρίrχ άλλους τέσσερους λόχους τής rοιrχς &.γγ λι­

κής ψροuρ~ς κ' ενα. τά.γμα. πεζικ.οu τοσ Μπρούνεοικ.

Ή έπίθεση eνα.ντίον της Πα.πελότ, &πό τη δεξιά. γα.λλικ'ij πτέρυγα., είχε

σκοπο ν' ά.να.τρέψει τήv &.ριστερή τών 'Άγγλων, νά. κόψει τδ ορόμο προς τις

Βρυξέλλες, νά. ψρ<Χξει τό δρόμο τών Πρώσων, ποtι ήτrχν ένοεχόμεvο νιΧ πrχροu­

σια.στοuν, νά. έκο ιάσει τό λόψο τοu υ Αrι-Γιάνν·η, νά. στρψ.ώξει τόν Οόέλιγκτον

στο Οuγκομόv, &.πό κεί στη Μπprχινάλ κι' &.πο κεί προς το Χ<Χλ. Έκτος &.πο

μερικσ. περιστα.τικά., ή έπ!θεση α.ότη πέτυχε, γιrχτί επεσα.ν κιχt ή Πιχπελbτ κα.ί

ή Άσα.ίντ.

Μετά. τ'ijν κrχτά.ληψη τijς 'Λσα.ίvτ, 'ή μά.χη φά.νηκε &.μφίpροπη. Άπο το

μεσημέρι μέχρι τις τέσσερες το ά.πόyεuμα., όπά.ρχει στη μά.χη rxuτ'iJ κά.τι σκο­

τεινό . Τό μά.τι οε 6λέπει κα.θα.ρά. μέσα. σέ κείνο το μπέροεμιt τijς &γρια.ς συμ­

πλοκijς, πο•) &.να.κα.τεύοντα.ν ποικίλες στολές. 'Όλα. φα.ίνοντα.ι συγκεχυμένα.

σά. νά. είν(.(ι σούρουπο. Μια. ζιΧλrι, ~να. θά.μπωμα., σα. v&χει ξεσπά.σει &γρια. θό­

ελλrχ κι' &.νrχκrχτεότηκε στίς μά.χες. Κrχθέvα.ς &.πο τοlις; ίστορικοlις lγρα.ψε gνα.

ηά.χιστο μέρος &.πό τον κυκεώνα. eκείγον, μ~λλον δ,τι τοσ ά.pεσε . ~οσο κrχλ!Χ

κι' a._y είχα.ν κα.τα.στρώσει τ& σχέδια. οί στρα.τηyοί, τ& σuyκροuόμενα. στίψη τών πολεμιστών πα.ροuσίrχζα.ν Ιiνuπολόyιστες πιχλ(ρροιες κα.t άμ.πώτιδες. Στtς σuy­

κροόσεις τά. σχέδια. τών Οόο aρχιστρατήγων ε1σχωροσν το gyrx στο σ.λλο κα.ί

πα.ρα.μορψ~)νοντα.ι τό ενα. &.πο τό άλλο . Ή yρα.μμη τής μά.χης κuμα.ίνετα.ι, κι­

νείτα.ι σά φίδι, το α.rμα. ρέει πα.pά.λογα., τά σuντά.γμα.τα. έπιτιθέμενα. η όποχω­

ροuντα. σχηματίζουν κόλπους κα.ί &.κρωτήρ.α.. υολοι α.ότοt οι σκόπελοι κινοuν­

τα.ι &.διά.κοπα., δ ίtνα.ς μπρός στον ά.λλο. 'Εκεί ΠΟU ε!να.ι το πεζικό, κα.τα.ψθά.νεt

·271

τό πupο6ολικό, gπou εrν~ι το Π!Jpο6ολικb τρέχει τb ιππικό. Τόι τιΧγμ~τ~ γίνον­τ~ι κ~πνός. Πρtν ιiπο λίγο ε6λεπες κάτι σε κείνο το μέρος, τώρ~ δεν ύπάρχει,

~γινε &.ψ~ντο. Τόι χενόι μετ~τοπίζοντ~ι, σκοτε:νες πτuχες προχωροuν κ~ί όπι­σθοχωpοuν, ιΗρ~ς τιiψι;,u σπρώχνει, .Υι σχηιι~τίζει οyκοuς κ~ι δι~σκορπίζει τόι

τρ~yικά έκείν~ πλiιθτι. τι ε!νtχι σύρραξη; ΙΙaλμός. Για. νΓι. ζωyρaψίσει ΚΙΧ­νείς; μια μά.χη, πρέπει να είν~Χt ά.πο κείνους τοtις δεινοuς ζωγρά.ψοuς, ποu ~­

χοuν στο πινέλλο τοuς χάος. Ή yεωμε:ρία &πaτ&, μ.όνο ή κ~τ~ιyίδ~ ε!ν~ι &­ληθιν'ή.

Τό ιiπόγει.ιμ~, ~ρθε στιηι-Υj ποu ή μά.χη ψά.νηκε δτι κ~θορίστηκε.

Ε'

~τι~ ΤΕ~~ΕΡΕ~ ΤΟ .ΑΓlΟΓΕΥΜ.Α

Κατόι fίς τέσσερες το &πόγεuμα δ &γγλικός στρaτbς 6ρισκότ~ν σε &σχ'Υ)­μη θέση . Tb ~έντρο το διο:Κ?Οσε δ . πρίγκιπ~; 'iJ; 'Οράγγης . Τη οεξιόι πτέρυ­γα. δ Χίλλ κσ.ί τ'ήν &ριστaρ'ή δ Πίκτον. Ό Πρίγκιπας eξιχλλος &πό τ'ήν &μη­

χανί~, &λλόι aτρόμητος, φώναζε προς τοlις Όλλιχνδοlις κα.ί τοlις Βέλyοuς.

«Νetσσώ! Μπροόσ6tκ! οuδέπcιτε πίσω! » Ό Χίλλ ΠC/U &.ρχισε Υ" κλcινίζετα.t, ήρ­

θε κα.t στήριξε τόι νώτα. τi)ς στρα.τιi; τοu στον Οόέλιγκτον. Ό ΙΙ ίκτcιν είχε

πέσει νεκρός. Την ϊδι~ στιγιιή ποu ο! "Αγγλ-:ιι &ρπα.ζ~ν τή σημα.ί~ τοο 105ou σuντάγμ~τος, οί Γάλλοι σκότωνα.ν τον "Αγγλο στρ~τηγb Πίκτον.

Γιά. τον Οtιέλιγκτον, ή μά.χη είχε δuο στηρίγματα., τό Οtιyκομον καί τ'ήν

Άσσ.ίντ . Το Οόyκcιμ.ον κρα.τοΟσε ιi.κόμ:η, ιi.λλ~ ψλ.εyότα.ν, ή Άσα.lντ ε!χε κ~τα.­

λΎJψθεi. Τρείς χιλιάδες πολεμιστες επεσαν μέσα σε κείνον το σιτο6ολώνα..

Άψοσ το Οuγκομόν κινοuνεuε κιχl ή Άσαtντ επεσε, μιά. μόνο 6άση εμε-. ' 'Η " ' ' ' ~ ' 'Ο Ο' ~λ ~ 1 ' ' J. νε, το κεντρο. uα.ση α.ι.ιτη κρσ:tο•Jσε πα.ντ~ . υ .. ιγκτον τ. 1 ν <.Υισχυσε α;κu-

μη περισσότερο. Φώνα.ξε κα.ί τοποθέτησε zκεr τοΥ Χίλλ, ΠC/U 6ρισκότα.ν στο

Μπερμπρα.ίν κα.ι το Χια.σε ποlι f)τα.ν στήν Μπρaινά.λ .

Tb κέντρο τοΟ ιiyγλικοΟ στρσι.τοΟ είχε πcιλu πυκνές yρα.ιψές κα.ι ισχι.ι­

ρη θέσ'Υ). Κρα.τοΟσε τό οροπέδιο τοi} υ Α'Υ)-Γιά.νν'Υ), πίσω τοu ε!χε τό χωριό, μπρός

τijν πλαγιά., ιΧρκετά. κα.τηψορικij κα.ί δόσοα.τη. Έστ'ήριζε τ~ νώτα. τοu σε μιά.

μεγά.λη πέτρινη οίκοδομΥ) - τοtί δεκά.τοu εκτοu α.tώνα. - στΥ)ν δποία. χτu­

ποΟσα.v οι ό6ίδες τοσ πuρο6ολικο0 χωρίς ν». της κά.νοuν κα.μμια. ζ'Υ)μιά..

Γόρω &πb το όροπέδιο lκα.νιχν ψράyμα.τιχ . 'Έκοψα.ν 6ά.τα., &νοιξα.ν πολε­

μίστρες, εκρuψα.ν κσ.νόνια. &νάμεσα στ' &γκα.θωτά. κλα.ριά. κ' εκιχνιχν τοuς θά.­

μνους &πάλξzις. Το Π!Jρο6ολικδ ~τα.ν τόσο κα.λά. κα.μοuψλα.ρισμένο, ι'όστε δ

Γά.λλcις στρα.τηγbς Άξ6, ποίι τόν εστειλε δ Να.πολέων ν' &νιχνεόσει τίς πuρο-

272

6ολοφχίες τοu έχθροu, !έν εrοε τίποτε κσ.ί &.νιiψερε στδν σ.ότοκριiτορσ. οτι, κσ.­

νένσ. &μπόο~ο οέν όπηρχε, έκτος &.πο Μο δοοψριiγμσ.τα. ποu εκλεινα.ν τοuς δρό­

μοuς τ'ijς ΖενιΧπ κσ.l τ'ijς Ν ιοέλ. τΗ τα. ν ή έποχΥj πού τΙΖ σπσ.ρτιΧ είχα. ν ψηλώ­

σει . Στ~ κριiσπεδα. τοu λόcpou 6ρισκότα.ν ή 95η !λη ίππικοu τ'ijς Μερα.ρχία.ς τοu

Κέμ.πτ, κσ.λuμ.μ.ένη μέσα. στα στιiχuα.. Αότ~ τ'ήν έξα.ίρετη θέση είχε τό κέντρο τοu Άyyλοολλσ.νδικοu στρσ.τοu.

Εtχε δμως κ' ενα. μειονέκτημα. ι:ι.ότΥj ή θέση. Είχε τό Μσος της Σωά.νης,

ποu έκείνη τήν έποχή σuνόρεuz μέ τό πεδίο τ'ijς μά.χης και κο66τιχν ιiπό δuό

οιiλτοuς . 'Οπισθοχώρηση πρός τ~ έκεί Ύjτσ.ν iδόνσ.τη. τα σuντιiγμα.το: θά. οια.­λUοντα.ν , τ.Ζ κα.νόνια. θ.Ζ 6οuλια.ζα.ν. Κα.τα. τοuς ε1δικοuς, όπά.ρχοuν 6έοα.ια. κι'

~λλοι πού τό ά.μψισοητοuν, όποχώpηση πρός τα έκεί θα σ-ήμοοινε «'Ο σώζων έα.uτόν σωθ-ήτω» .

Ό Οόέλιγκτον πρόσθεσε στό κέντρο μιά. τα.ξιιχρχία. τοu Χια.σέ, πού τΥ)ν

π'ijρε iπό τή δεξιά. πτέρuyα. κα.ί &.κόμη μία. τΙJu Βίγκε, ΠΙJu τήν &.φσ.ίρεσε &.πό

τήν &.ριστερ-ή, κα.θώς κιχί τΥj μ.ερcφχία. τοσ Κλά.ντον. ΜιιΧ ψο6ερή σειρCι: κσ.νο­

νιών 1jτιχν κρuμμένη μέ σιχκκιιΧ χώμα. στΥ] θέσΎ) ποu 6ρίσκετσ. • σ'Υ)μερα. «το Μου­

σείο τοσ Βα.τερλώ» . Είχε έπl πλέον τούς ορα.γόνοuς τοσ Σόμερσετ, χίλιους τε­

τρσ.κόσιοuς ίππείς τό όπόλοιπο μισό τοu περίφηι.ιοu ιiyyλικοu ίππικοσ. Κσ.τα.­

στρά.ψηκε δ Πόνσομπu, εμ.ενε δ Σόμερσετ.

Ό Οόέλιγκ-;ον &.νijσuχος iλλιΧ &.τά.ρσ.χ;ς, στεκότα.ν κα.6ιiλα. στ' δ.λοyό τοu .δλ't) τΥjν Υjμέρα., μπροστά. στόν πα.λιό μ.uλο τοu 'Άη - Γιά.νvη, πού σώζε­

τα.ι &.κόμ't), κιiτω ιiπό μιά. φτελιά., ποu ιiρyότερα. τήν ιiγόρα.σε ενα.ς 'Εγγλέ­

ζος yιά. δια.κόσια. cpρliyκσ., &.πό β!Χνοσ.λο έvθοuσισ.σι.ιό, τ'ήν εκοψε κα.l τ'ήν π'ijpε;

Έκεί στεκό<:ΙΧν δ Οίιέλιγκτον , ψuχρά. · ήpωικός, οί όΟίδες επεcpτα.ν οροχ-ή, δ

1πα.σπιστ-ής τοu Γκόρ·ιτον επεσε πλά.ι τοu. Ό λόρδος Χίλλ, οείχνοντιiς του μιά.

Μίδα. ποu εσκα.ζε τοu είχε πει.

- τtς δδηγίες σας κα.ί τις οια.τα.yές σσ.ς, μιλόρδε, έν περιπτώσει θιχνά.τοu!

-Να. κά.vετε δ,τι κά.νω έγώ, τοσ iπά.ντησε λα.κωνικά. δ Οόέλιyκτον.

Στον Κλίντον ε!πε:

-Έδω νά. έπιμείνετε, μέχρι τοu τελευτα.ίοu ιiνδρός.

Γινότσ.ν ψα.νερο 15τι 'ή . ήμ.έρα. Ύjτα.ν γι' α.ότόν &.π!#;(σισ.. Στοuς πα.λιοίις συν­

τρόφοuς τοu, τijς Τσ.λα6έρα., τijς Βιττόρια. κα.ί τijς Σα.λα.μιiγκα., ψώνσ.ζε:

- Μπορεί να περνιΧ ά.πb τό νοu κσ.νενος όποχ~ψηση; Σκεφθείτε τ~ γρια

Άηλ!α.. Κα.τα τlς τέσσερες τό &.πόyευμα., ·η riyyλικ~ yρα.μμη riνα.δεότηκε, εκσ.νε

πρbς τιΧ πίσω. :Ξ:α.ψνικ-Χ δΕ: ψα.ινότα.ν πιά στήν κορφή τοu δροπέδιου , πα.ροc

μόνο το πυροβολικό κα.ί ο ί &.κρο6ολιστές, οί &λλοι εrχα.ν &ξα.ψα.νιστεϊ. Tb πε­ζικό, χτυπημένο ιiπό τά γα.λλικά κα.νόνια., τρα.6-ήΧi,τηκε πίσω. Τό μέτωπο τοu ά.yγλ ικοu στρα.τοu κρu66τα.ν. Ό Οόέλιγκτον τρα.6ιότ();y πίσω.

-'Αρχίζουν να. όποχωροσν! φώνα.ξε δ Να.πολέων.

273

Ο ΝΑΓΊΟΛΕQΝ ΕΥΘΥΜΟ~

Ό Να.πολέων, α.ν κα.ί όπόφεpε &πb ενtΧν τοπικο πόνο, δεν είχε καμμ.ι~ φcψ:Χ τόοο κέφι δσο έκεiνη τΥ)ν ήμέρα. Άπο το πρωl χα.μογελοuοε. Σκυθρω­

πός στό Ά,όστερλιτς, εόδιά.θετος στό Βατερλ~J. Παροuσιά.ζονται τέτοιες &ντι­

θέσεις στούς μεγάλους προνοι.ιιούχοuς.

Άπο τήν προηγούμενη κσ.ί μέχρι τή μίtΧ μετα. τα. μ.ε:ϊά.νuχτσ., ~νίχνεuε τοuς ytίρω λόψοuς μαζί μz τό στρα.τΎJyό Μπερτράν, κα.Μλ~ στ' &λοyο, μέσα.

στην κΙΧταιyίδΙΧ κα.ί στη pα.yδα.ία. 6pοχή. ΚοίτtΧζε τη μεyά.λη γpσ.μμη πού σχη­

μάτιζαν οί ψωτιες πού ε!χtΧν ~νά.ψ:.ι οί 'Άγγλοι κα.l φώτιζαν τον δρiζοντα..

Στα.μά.τΎJσε για. μιά στιγμη τ' άλογό τοu, εμεινε ά.κίνητος κ' ε6λεπε τlς ~στρα.­

πές, οτα.ν ά.κούστηκε ενσ.ς κεpσ.uνός. Γόpισε πpός τα. έκεϊ τό κεψά.λι τοu καl

δ Μπερτρdιν τον &κοuσε νιΧ λέει, σα. ν' ά.πεuθuνότα.ν στόν κερα.uνό: << Εrμα.στε

σόμφωνοι!». Άλλα. δ ΝΙΧπολέων γελιότΙΧν. Δέν fιτα.ν πια σόμφωνοι.

Δέν κοιμήθηκε οuτε λεπτό, δλη εκε!νη τη νύχτα.. Ε!χε δια.τρέξει δλη τή

γpα.μμη τijς μεγά.λης φροuρας, στΙΧιια.τώντα.ς &δώ κ' &κεί γιιΧ νιΧ μιλήσει μέ

τούς σκοποός. ΚΙΧτιΧ τlς δόο κα.l μισij ιΧκοuσε, κοντα. στο δάσος του Οuyκaμόν,

τcΧ 6-ήμα.τα. μιας φά.λα.γyΙΧς κΙΧl νομίζοντας δτι δ Ούέλιyκτο·: όποχωpοGσε, εί­

πε στο Μπερτρά.ν:

_ ;θCf. είνΙΧt YJ ά.yγλικη οπισθοψuλα.κi; Κα.[ κινείτα.ι για. UΠΟχώp-ηση, θ&;

α1χμα.λωτ(σω τίς εξη χιλιά.δες Έγyλέζοuς ποu &.πο6ι6ά.στψα,ν στήν Όστά.νδΎJ.

Μιλοσσε διαχυτικά.. Είχε ξαναβρεί δλο τοu το κέφι , σ~ν &κείνο τijς πρώ ­

της Μαρτίοu, τ-Υjν ήμέρα. ποu ά.πο6ι6άστηκε στον κόλπο του Ζοuά.ν, ξα.νσ.γuρί­

ζοντας στή Γα.λλ(α., δτΙΧν εοειχνε ενα.ν eνθοuσια.σμένο χωρικο στόν ά.ρχιστρά.­

τ'Υ)yΟ Μπερτρά.ν, φωνά.ζοντά.ς τοu:

-Βλέπεις! Νιi τψ κιόλα.ς ή έν!σχuση .

T-Yj νuχτα ΠΟΙJ ξημέρωνε 18 'Ιωνίοu είρωνεuότα.ν τόν Οόέλιγκτον. - Αότός δ σπιθα.μια.!ος 'Άγyλος χρειά.ζετΙΧι &:νΙΧ μά.θηιια..

Ή 6pοχή γινόταν πιο pΙΧγδΙΧίΙΧ. Ό οόραν6ς 6ροντοuσε τη στιγμή πού μι­λοuσε δ Να.πολέοvτα.ς. Κα.τ:Χ τίς τρείς κα.l μισΎ) τ6 πρωί, μερικοί &ξιωμσ.τ ι­

κοί, ποu είχαν στα.λεί ν' &.νιχνεόσοuν τtς θέσεις τοu έχθροu, τόν ε6yα.λΙΧν &.πλ

μιχ πλάνη. Τοσ ιiνιiφεpα.ν οτι δ &χθρος 8έν κοuvήθηκε οδτε tίημσ. &.πό τ:,

θέσει; τοu. Ό &.γγλικός στρα.τος κοιμόταν. Βα.θεια σιγrι 6ασ(λεuε πά.νω στΥ)

γf]. Ό . οόρα.νός μόνο 6pοντοuσε &.διιiκοπα..

Στίς τέσσεpες, οί περιπολίες το1.ίψεpΙΧν ΕνΙΧ ~χωρικό, &.πο τον δποίο έμΙΧ­θε δτι α. •) τον είχΙΧν χρησιμοποιήσει ol "Αγyλο: γι~ δδηyο μιi; ιλης, ποu πή-

18

274

yαινz νά. πιάσει θέιπι στό χωριό Όαlν, 01JA. στό &κρο tijι; &.ριστερήι; πτέ­

ρuγιΧς .

Κσ.τό: τlι; πέντε δόο Βέλγοι λιποτά.κτες τοu8ωσσ.ν τήν πληροψορlσ. δτ~ δ

&.yyλικόι; στρατός περίμενε τij μά.χ1J.

-Τόσο τό καλλίτερο! εlπε ~ντονα δ Ναπολέων. Μοσ είνσ.ι πιό εuχιiρι­

στο ν~ τοuι; τσσ.κίσω, πσ.ρ~ νοc το•)ς τρέψω σέ ψuγή.

Τό πρωί κσ.τέ61)κε &.πό τ' &λογο ΚιΧl κά.θισε' σε μ~ό: κσ.ρέ~λσ., ποί.ι τοuψε­ριχν ιiπό τό ιiγρόχτ'Υ}μΙΧ τοu Ροσσόμ, μαζί μ' ενιχ τραπέζι. 'Έ6αλε eνα οεμά.τι

χόρτο κιiτω ά.πό τά. πόδιιχ τοu γιά. χαλί, &νοιξε τό χά.ρτη τοσ πεδίοu τijς ι.ιά.­

Χ1Jς κα.l ε!πε στο στρα.τ11yο Σοόλτ:

- Νιi ενα ώραίο σκιiκι!

'Από τtς ρσ.γδα.ίες 6pοχέ.ς τ·7jς νuχτσ.ς , οι έψοδιοπομΠές, όποχρεωμένες

να. 6α.δlζοuν στοuς λα.σπωμένοuς δρόμους, κα.θuστέρφα.ν κ' lψθα.σσ.ν ιiρyι:Jr. τό

πρωί, νφτικοί, 6ρεyμένοι καt &γρuπνοι. Κι' δμως, δ Ναπολέων εlπε εuθuμα

στό στρσ.τ11γό Ν έu;

-'·Εννενήντα. τά. έκα.τb ή νίκη εfνιχι δική μσ.ς .

. Στlς όχτώ , ~ψεραν στον α.uτοκριiτορα. τό πρόγεuμιχ. Πσι.ριχκιiθησσ.ν σ' ιχύ­

τό κα.l πολλοί &.πό τοί.ις στρα.τηγοuς. 'Ενώ προγεuμά.τιζα.ν τοu οιηγ~θηκα.ν δτι

προχτές τή νόχτιΧ δ Οόέλιγκτον ήτΜ κα.λεσμένος στο χορό τής οοuκισα.ς Σό­

μερσετ. 'Ένας ιiπό τοuς στρα.τηγοuς, ό Σοuλτ, &ρειμιiνιος ·.ια.l 6ετεριiνος, μέ

μορψή ιiρχιεπισκόποu, μόλις τ&κοuσε είπε γελώντα.ς :

-'-Σήμερα., σήμφχ θιΧ είνα.ι δ χορός.

Μετι:Χ. τό πρόγεuμ~ lμεινε για. λ ίγο σκεφτικός. αrστερσ. δuό στρα.τηγοl

κά.θισα.ν πιί;νω στ' &χupα. κρα.τώντα.ς &πό μιά. πέννα. στό χέρι κ' ενα χα.ρτt πιi­

νω στο γόνα.το, κι' δ α.ότοκρά.τορα.ς τοuς όπα.yόρεuε τη οιιί;τα.ξη tής μά.χης,

ποu πλ:φίαζε.

Στις έννιιi, τfι στιγμη ποu δ γαλλικος στρα.τός ξεκινοuσε κα.l ιiνα.πτuc:i

σότα.ν κλψα.κωτα. σέ πέντε ψιiλα.γγες, μέ τό πuρο6ολικό ά.νά.μεσά. τοuς ή κ6.θε

μιιi, μέ τοί.ις μοuσικο&ς έπl κεψα.λijς κα.l 6ά.ο ιζε προς τήν πεοιά.οα. μέ τdι. τόμ­

πα.να. κα.l τlς σιiλπιγγες, στpσ.τος !σχuρός, πολύς ; εϋθuμος, θιiλσ.σσιχ ιiπό πε­

ρικεψα.λιχίες, ξίψη κιχl λόγχες κuμά.τιζιχν στόν δρίζοντα., δ α.ότοκρά.τορα.ς ψώ­

να.ξε, συγκινημένος, δuό φορές;:

- Λσ.μπρό θέσψο:, όπίίροχο!

Άπο τις &ννιό: (':ις τtς 8έκα. κιχl μισή, Ι$λος α.ότος δ στρα.τος - σχεδόν

&πίστεuτο __:_ εrχε κο:τα.λιi6ει τίς θέσεις τοu, πα.ρα.το:γμ.ένος σ' εξη cρά.λιχγγες, οί δπο!ες σχημά.τιζα.ν, κα.τ~ τήν eκψρα.ση τοu Να.πολέοντα., «Εξη V».

Λίγες στιγμές ϋστερα. ά,πQ την πο:ρά.τα.ξη τοu μετώπου προ:;; μά.χη, μέσα.

στη Οαθει~ σιyη ποu έπικρα.τεί, δτα.ν προσεγγίζει ~ θόελλα., βλέποντα.ς τρείς

πuρο6ολα.ρχίες ν~ περνliνε, ποu πijρα.ν δια.ταγij ν' &ρχίσοuν τijν έπίθεση , χτu-

275

πώντα.ς τό λόφο τοu 'Άη - Γιιiννη, ε!πε στο στρα.τΎ)γό Άξό, χτuπώντα.ς τον

με τό χέρι σtόν ώμο:

- Νά. εlκοσιτέσσερες ιiψα.ίες κόρες!

'Ύστερα. κα.6ιiλΎ)σε στ' &λοyό τοιι κα.t προχώρφε πρός τή Ροσσόμ, σ' ινα. λόφο Sεξι~ aπό tό δρόμο τής Ζεν~π πρός tίς Βρυξέλλες, οιuτός ~tοιν δ 8εύtε­

ρος στοιθμός στ-ή διά.ρκειcι τijς μά.χΎJς, δ τρίτος dτίς έφτά. τό 6ρά.οιι 6ρίσκετα.ι

tiνά.μεσα. στή Μπελλι~νς κα.t τήν Άσα.ίντ, θέΟΎJ ψηλή Κ(l.t aπότομη, πίσω ~πό τ'ήν δποίοι ε!χε σιιyκενtρωθεϊ fι (l.utοκρα.tορικ'ή φροιιρά.. Or ό6ί8ες κ' ο[ σφα.r­

ρες επεφτα.ν 6ροχ~ . Ό δδηγός τοιι , ενα.ς χωρικός μ.α.λλον έχθρός, σε κάθε !κρη­

ξ1J ό6ί8α.ς κpu66t(l.ν ενψομος πίσω tou. Λεy6tοιν Λα.κόσt κα.ί δ Να-πολέων

σε μι~ στιγμ.~ τοu είπε: «' Ανόητε, δε ντρέπεσα.ι! θέλεις νά. σκοτωθείς χτιι-

Π'Ι)μένος στήν πλά.τ'Ι) ;». . Σήμερα. οί ~νωμα.λίες σtίς πλα.γι!ς τής πεοιά.8α.ς, 15ποu ~να.μετρήθψα.ν δ

Να.πολέων μέ τόν Οt'ιέλιγκτον δέν είνοιι δπως στίς 18 Ίοιινίοιι 1815. Κοιθως πηρα.ν aπο τον πένθιμο α.ότό τόπο τά. όλικά. ΠCIU χρειιiσt1)ΚΙΧ.ν γιά. tήν avέyερ­

ση ένός μεyιiλοu μνημείου, σέ πολλα. μέρη τόν εκα.νιχν ~yνώριστο. θέλησιχν

νά. tόν δοξιiσοuν κα.t τόv ποιρα.μόρφωσα.ν.

Ό Οόέλιyκτον ποu ~πισκέψτηκε τό Βα.τερλω δστερα. &.πό οuό χρόνια. φώ­

νιχξε: «'Αλλοίωσιχν τό πεδίο τής μά.χΎJς μοu!».

'Εκεί πού σήμερα. 6ρίσκετα.ι ή μεyά.λη χωμσιtέν:σι πuροιμ(οσι με tόν πέψ:­

νο λέοντιχ στήν κοριιφή τ'Ι)ς, όπijρχε eνα.ς χωμιχτόλοφοζ μέ jμα.λή 1ιιχτωφέρεια.

πpός τό δρόμο τijς Ν ι6έλ, &.λλά. &.πότομ'Ι), σχεδόν &πόψΥ)μ\1'1) κιχt δύσ6α.τ'Υ) πρός το δρόμο τijς Ζενά.π. Οε οιιο λοψίσκοι, ιiνά.μεσοι ιiπο τοuς δποίοuς περν~ δ δρό­

μος tijς Ζεν.Cι.π πρός τίς Βρυξέλλες, είνα.: τιbροι τά.φο:. Ό eν().ς πρός τ' &.pιστε­

ρά., &yyλικός, δ &λλος, οεξιιi, γερμcινικός . Γα.λλ:κός τιiψος οέν όπά.ρχει. Γιά.

τij Γοιλλίοι ε!νιχι τά.cpος δλη έκείvη ή πε8ιά.οσι. Το όροπέοιο τοu ~Α η - Γιά.ννη

μέ τοt)ς τρα.χεlζ κι' άπόtομοtις Υ.ΙΧτήψοροtις, εyινε σήμερα. μιά. ΕUΚΟλ'Υ) άνΎ)φΟ·

ριά., ytll.tt χιλιιiδες κά.ρρα. χuψιχ κοu6cιλήθηκσιν aπο κεί, για. να. κά.νοuv τό

μεyιiλο λόφο, έκα.τδν πενήντα. πόδια. δψος κα.ί πεντακόσια. περιφέρεια..

Κα.τά. μήκος τ'Υjς λοφοσεφα.~, στ'ήν ~κpη , δηλ. στο φρύδι •ΎJς, ~πλωνά­τα.v ltvα. εl8ος τά.ψpοu , ποu ήτα.ν &.Μνα.το να. δεί ή να. μα.ντέψει κα.νείς ιiπο μα.­

κρuιi. τΗτα.ν ενα.ς κοίλο; δρόμος σιΧ χα.ρά.κωμα., ποu &πό τό χείλος τοσ δpο­

πέδι(Jtι ε!)(ε &ς οώδεκοι μέτρα. 6ιiθος.

276

Ζ'

Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ~ PQTA TOI'J ΟΔΗrο ΑΑΚΟ~Τ

Τό πρωί λοιπόν τi'jς μάχης τοϋ Βα.τερλ~) δ Νσ.πολέων ~τσ.ν χαρούμενος.

Κσ.ί είχε δίκιο, τό στpα.τηyικό του σχέδιο ~τσ.ν πρσ.yμσ.τικά. θσ.υμ~σιο.

'Αλλ~ μόλις 5μως ά.ρχισε η μά.χη κσ.l ή ψωτι& ψοtίντωσε, οί περιπέτειες

~τσ.ν ~νέλπιστες κα.ί ποικίλες. Ή aντίσταση τοu Οuyκομόν, ~ έπιμονή τ'i'jς

Άσσ.ίντ, ή λά.σπη στήν όποία. 6υθίζοντα.ν οί πυρο6ολιχρχίες, ,α, ιΧσυνόδευτσ. δε­

κa.πέντε πuρο66λα., ΠQU πρόψτcι.σcι.ν κι' &νcι.ποοοytίρισcι.ν σ' ενσ. χcι.ντcι.κόορομο

οί "Αγγλοι, μέ τά. μικρά. ά.ποτελέσματα των Μίδων, ποu χώνοντcι.ν κcι.l σκιΧ­

ζιχνε μέσα. στήν όγρή yή κσ.ί μχλλον πιτσίλιζσ.ν μέ λ~σπες, πσ.ρά. &.ποδεκά.τt­

ζα.ν τlς &γyλικέ~ ψιΧλα.γyες, μ.ε τr1 ν aνώψελη έπίθεση κcι.τ~ τήs Μπρεν~λλ,

οί σχεδόν &χρηστευμένες δεκα.πέντε lλες !ππικοu. Μ1 τΎι δεξιά. πτέρυγα.

των "Αγγλων iνέπcι.ψη, μέ τήν aριστερή πού επιχθε μικρές ζημιές, μέ τ'ήν

πα.ρ&δοξη πσ.ρσ.νό-ηση τοu στρα.τηγοίί Ν έυ, δ δποίος &ντl νά. κλψσ.κώσει τlς

τέσσερες μοίρες τοϋ σώμα.τός του, τίς εκιχνε μιά. συμπιχyi'j μά.ζσ. κιχί τήν gρριξε

στά. θεριστικdt πυρdt τοu έχθροu. τη συγκέντρωσε σέ εικοσιεψτdt γρcι.μμ.ες μέ

μέτωπο aπό διακόσιους ά.ντρες κσ.ί οι σψα.ίpες τοϋ έχθροϋ ~κα.να.ν ψο6ερή θρσ.tί­

ση. Μέ τlς μονά.δες των σωμά.των οια.σκορπισμένες, μέ τά. ξσ.ψνικά. πλά.γισ. πυ­

ρά. τi'jς κρυμμένης πυρο6ολσ.ρχία.ς των "Αyyλων , μ.έ τήν κρίσιμη θέση των

στpα.τηyων Μπουρζοtιιi, Ντουζελό κα.ί Ντουρέτ, ή &.πόκρουση τοu Κιότ, δ

τρcι.υιια.τισμό; τοu όπολοχα.yοu Βιώ, έ'ιός aληθινοσ Ήρcι.κλr; πού μόλις εlχε

6γεί &πό τό Πολυτεχνείο, τή στιγμή ποu μ' gνcι. τσεκούρι lσπα.ζε τήν πόλη

τijς 'Ασα.ίντ· μέ τ'ή μ.ερσ.ρχία. τοΟ Μα.ρκιν ι ές, στριμωγμένη &.νά.μεσα. στό πε­

ζικό κα.l τό (ππικό 'tοίί :Μπα.lστ κα.l τοίί Πά.κ, νdt τουψεκίζετα.ι κα.l νά. σψά.ζε­

τα.ι μέσα. στά. σπιχρτά., τ? χάσιμο των έψτά. κα.νονιων της, μέ τΥjν &.πώλεισ. τηι;;

σημα.ία.ς 'tCιu 105ou συντά:rμ.?:tος, κα.θάις κα.t τοσ 45ου, με τά. θλιοερά. πρά.γμα.­

τα. ποu πληροφορ-ήθηκε ά.πό ενα.ν ΠρGJσσο οόσσά.ρο, πού πιά.στηκε &πό τούς &­νιχνεuτές. Με τ'ήν ά.νεξήyητη κα.θυστέρηση τοσ στρα.τηyοϋ Γκρουσχu ( Grou­chy) πού τόν περ!μ.ενε κα.t οέ ψcι.ινότα.ν, μέ τοuς χίλιοuς πεντα.κόσιοuς σκο­

τωμένους, σέ λιγότερο ά.πό ι.ιια. ώριχ, μέσα. στο ά.γρόκτημα. τοσ Οuγκομόν, μέ

τοuς όχτα.κόσιοuς σκοτωμένους, σέ &.κόμ.α. μικρότερο χρόνο, γύρω ά.πό τήν Ά­

σα.1ντ· δλα. α.•)τ&. τ&. θυελλώδη περιστατικ&., τdt τόσο &νησυχητικdt συμ.πτώμ.α.­

τιχ., πέpιχσιχ.ν σιΧ σύννεψιχ τής μά.χης, χωρίς νά. τα.ρά.ξουν το βλέμμα. του, χω­

ρις ν~ σκο'tεινιάσουν τή μορψή τ·ης α.uτοκρα.τορικης πεποίθησης. Ό Νcι.πολέ­

ων ~τα.ν συνηθισμένος y' aτενίζει κcι.τάμιχτα. τόy πόλεμο, ποτ/; οέν κα.θότα.ν Υ~

κά.νει τΥjν όδuνηρή πρόσθεση σ.uτijς ~ Ξκεiνης της λεπτομέρειας, &.ριθμο μέ

277

~ριθμό, ot ~ριθμοt λίγο τόν ενοιέψερ~ν. fψτ~νε νΓι.. 6γ~ίνει ~π' ~ότούς τό

&θροισ~ <<Νίκψ> . "Ας ήτr:ι.ν ~ ά.ρχΎJ τόσο κr:ι.κ1j, ο!ν τόν τρό~ζε κr:ι.θόλου r:ι.ό­

τό, είχε ολ-η τΎjν πεποίθ-ησ-η δτι, στο τέλος, ~ότος θ~ ήτ~ν δ νικ-ητΎις κ~! κύ­

ριος. Περίμενε σΓι.. νΓι.. ~τ~ν έξω ~π' ~ότ'Υ} τ'Υ}ν uπόθεσ-η κ~! πίστευε στό πε­

πρωμένο κr:ι.l ψr:ι.ιρότα.ν στ~ μοίρα. σδlν ίσος προς ίσο, εμοια.ζε σά. ν&λεγε στην

τόχΥ): «Σu θιΧ τολμ.Υjσεις ;».

Κ~ι 8μως, δτα.ν ~χει κανείς πίσω του το Μπερεσίν~, τ'Υ} Λειψία. κα.! το

Φωντα.ινεμ.πλώ, θδl 6>ψειλε νά μ:ή οιJ)σει τόσΥJ πlστΥJ στο Βα.τερλώ.

Τ-η στιγμή ποtι δ Οόέλιγκτον εκ~νε πίσω, δ Να.πολέων εσκίρτφε. Ε!δε

ξα.ψνικά το όροπέδιο τοσ u Α η - Γιά.νν-η νιΧ έρΥJμώνετr:ι.ι, το μέτωπο τοu &.γγλι­

κοσ στρατοu νιΧ έξαψιχνίζεται, στ-ήν πραγματικότ'Υ)τιχ δ στρατός έκε!νος ά.να.συν­

τά.σσοντ~ν κ~t κρυ66τα.ν. Ό α.ότοκρά.τορα.ς σ-ηκώθηκε στοuς ~να.6ολεϊς κ' 'ή

άστρr:ι.πή τijς νίκ1jς !λαμ.ψε στιΧ μ.ά.τια. του. "Αν δ Οόέλιγκτον στριμωχνόταν

στό Μσος τijς Σωά.νvrις, θά &.φα.vιζ6τr:ι.v, ~ Γα.λλία. θά. νικοuσε κα.τά κρά.τος

τ'Υ}ν 'Αγγλία..

Μελέτ-ησε τότε δ Ν~πολέων τ~ν τρομερ~ περιπέτεια, κοίτr:ι.ξε μέ τ~ κυά.­

λια του, για. τελευταία φορά, ολα τΓι.. σΥ)μ.εία. τοu πεδίου της μ.ά.χης. Πίσω

του στεκότοιν ή ψρουρά. του άκ!ν'Υ)t'Υ), τόν ~ολεπε &.πό κι}.τω μ! θρ'Υ)σκευτικο σε-

6ασμ6.

Ό Ναπολέων ιiνσ.κά.θφε κ' έμεινε συλλογισμένος. Ό ΟΜλιγκτον δπισθο­

χωροuσε, α.ροι δέν έμενε &λλο, πα.ρΓι.. νΓι.. κατατροπωθεί μέ δρμ-ητικΎJ έπίθεσ'Υj.

'Έσκ~;ψε κιχ! μίλ1Jσε σιγ& στόν δδ1Jγό Λακόστ, δ δδΥJγbς έκα.νε μέ το κεφάλι

νεuμα. ~ρνητικό, ποu ίσως ήτα.ν δόλιο.

Γόρισε &μέσως δ Ναπολέων κ' έστειλε ταχυδρόμο στό Πα.ρίσι, ν' ?ι.να.γ­

γείλει οτι ή μά.χη κεpο1jθηκε.

Ό Να.πολι!ων ήτα.ν νοuς ι:Χ.πό κείνους ποu &κπ-ηοιi. ά.σψαπ1j. '·Εκείν-η τ~ στιγμή ορi)κε τόν κεραυνό ποίι ~θελε. Διά.ταξε ?ι.μέσως τό Μιλλώ μέ τοίις θω­

ρακοφόρους του νΓι.. κα.τα.λά.6ουν τό οροπέδιο τοu u Αrι - Γιάννrι.

Η'

Τ Α ΑΠΡΟ~ΔΟΚt-ΙΤ Α

Αότοl ήτaν τρείς χιλιά.δες πεν:τ:ιχκ6σιοι, σχ'Υ)μ.ά.τιζιχν μέτωπο ~νιχ τέτα.ρτο

τijς λιχuyα.ς. "Αvτρες yίyα.ντες πά.νω σ' &λογα κολοσσούς. τΗτιχν χωρισμένοι

σέ ztκοσιέξη ϊλες κα.l ε!χα.ν π ίσω τους γιά. στ1jριγμr:ι. τή μερr:ι.ρχίr:ι. τοu Λεψέβρ Ντενουέτ, τοίις έκα.τόν ltξ'YJ έπίλεκτους χωροψόλα.κες, τοuς εuζώνους της ψρου­

paς, χίλιους έκα.τον ένεν'ήντα. έφτΓι.. &ντρες κα.! τοuς λογχοφόρους τijς φρουρd~,

278

όχτιχχόσιες όyδόντσ. λ6yχε~. Αότοι ψοροϋσιχν περtκεψιχλιχτες χωρί~ ψοσν-.ε~

&πο &.λογό-.ριχσ. κσ.t θώρσ.κες &.πό σ!οερο σφuρrιλιχτrιμένο.

Τό πρωι τούς ε!χε κσ.μσ.ρώσει δλος δ στρσ.τός, δτιχν 6ιiδιζιχν yιιΧ νιΧ πιά.­

σουν τΥ) θέσrι μετσ.ξύ τής Ζενaπ κιχί τοu Φρισχεμόν, μέ τίς 11ά.λπιγγε~ ν· &νσι­

κροόοuν το «Γρrιγοροuμε όπέρ της ιχuτοχριχτορ!σ.ς» .

Μόλι~ δ όπσισπιστ-Υjς ΜπερνιΧρ ~ψερε τή οισιτσιγή τijς !π(θεσrις κι· δ στρσ.­

τηγός Ν έu τρά.6rιξε τό σπσ.θt κιχί μπijκε μΠροστά., ά.νσ.οεύτrικσιν &.μέσως ot ό­περήψσ.νες !κείνες Ρ.ες.

Κσ.ί τότε πσ.ροuσιά.στηκε εν11. ψο6ερό θέσ.ι.ι11..

'Όλες !κείνες οί rλες, μέ τιΧ σπα.θια. σrικωμένα., μέ τίς σάλπιγγες νιΧ Υj­

χοuν, μ! τις σημαίες νdι κuμσιτίζοuν στον ιiέpσ., κιν'ήθ'Υ)ΚΙΧΥ σιΧν Ενσ.ς άνθρω­πος, κσ.τέ6"ηκσtν τό λ6ψο τής Μπελιά.νς, χά.θηκιχν μέσοι στ~ χσιρά.Sρσ. , δπου τό­

σοι κορμιιΧ πέσσ.νε, πέpσ.σσ.ν σ.ότό τό α.ίμα.το6α.μμένο πεS(ο κα.ί ψά.νηκα.ν πά.λι

πέρα. ιΧπό τ~ν κοιλά.οιχ, σέ πuκνές πά.ντοτε ψιiλα.γγες, μέ &γριο κσιλπσ.σμό χω­

ρίς νιΧ όπολογίζοuν τ-Υj 6ροχ-Υj &.πό σψα.ίρες ποι) ~πεψτσ.ν , &.νέ6ηκσ.ν τό δεινό

λσ.σπώδη &νήψορο τοσ δροπέδιοu τοσ u Α') - Γιά.ννη, χωρισμένε~ σέ δuό ψά.­

λσ.γyες πσ.pουσίσ.ζσ.ν θέσ.μσι κσ.τιχπλ'Υ)χτικό, θόμιζσ.ν πιχνά.ρχσ.ιες όpψικές έπο­

ποιίες μέ τούς tπποκέντα.υpους κσ.ί τοuς ίππά.νθρωποιις, μ.έ τοuς &τpωτοu~ κα.ί

στυγερούς τιτ~νες πού ά.νέ6ιχινα.ν καλπiζοντσ.ς τον 'Όλυμπο, θ'Υ)pία. μα.ζί κσ.ί

θεοί.

Πα.ρά.δοξrι ιiριθμrιτικ'ij CJΙ.Jμπτωσrι. τtς ε1κοσιέξ'η σ.uτέ~ ίλες, ά.ν&.μενσ.ν

εlκοσιέξη τά.γμ.σ.τα.. Πίσω &πό τfιν κοpυφη τοu όροπέδιοu, κσ.λυπτόμενο &.πό τιΧ

κα.μουφλοφισμένα. κα.νόνια., το &γγλικο πεζικ6 , χωρισμένο σέ Sεκοιτρίοι τετρά.­

γωνα., &.πό Suo τιiγμα.τα. το κσ.θένα., πα.pα.τα.γμένα. σέ δuό γpα.μμές, έψτ& στήν

πρώτη κα.ί lξ'η στή δεύτερη, ιιέ τό Sιiχτuλο στη σκσ.νδιiλη, 1jρεμο, ιΧψωνο κα.ί

dκ!ν-ητο περίμενε. Οuτε οί ~ Αyγλοι, έ6λεπα.ν τοι)ς Γιiλλοuς θωροικοψόροuς πού

κά.λπσ.ζιχν, οδτε ot Γά.λλοι, -cό &.γγλικ.ό π~ζικό πού παραμόνευε. Οί πptϊ1τοι &.­κοuγα.νε μόνο τό 60U1jtό &πό τήν &νθρωποθά.λοισσοι πού &νέ6σ.ινε. Τό ποδο6ο­

λητό &πό τρείς χιλιιi~ες &λογα, ποt'.ι ολο κ~ι πλησίαζα.v πιο κοντ& σέ κά.θε

σ-cιη.ι~, κιχ( δ γδοσπος μεγιiλωνε. τσ. χτuπήμα.τrχ των ιiτσ~λένιων θωρά.κων,

τfιν κλα.γγΥ) tt:iJν σπα.θιtίJν, κα.t κά.τι σCι.ν <iγριο πνεuμα..

Έπικριiτησε μιιΧ φο6ερη σιγή.

'Έπειτα, ξσ.ψνικά., ψά.νηκε πά.νω στ+ιν όροσεφα. μιιΧ ά.τέλειωτ-η σειpα. &.πό

χέpι(ι πού ά.νέμιζιχν σπα.θιCι. κα.ί -cα.uτόχρονα. σάλπιγγες κιχ! σ'Υ)μ.ιχίες κιχ! τρε'ίς

χιλιά.οες κεψά.λια μ' ά.σημένια μοuστά.κια. ποt'.ι ψώνα.ζαν:

- Ζ~τω δ rχ&τοκρά.τορα.~ .

'Όλο α.uτό τό ιππικό πά.τφε πιivω στο όροπέδιο κιχι ~τα.ν σ~ ν&γινε

σεισμό; . 'Εκεί, lγινε κά.τι τραγικό! στ' ά.ριστερ~ τών "Αγγλων κοιί δεξι~ τu>ν

Γιiλλων ή κεφα.λΥ} τijζ φιiλα.γγιχς &ναπ'ήδrισa, &νιχτινά.χτrικε 'Χ' l6γα.λε &.νο:·

279

τριχια.στικη κρα.υy~. Μόλις εφτσ.σα.ν στ'fιν άΧp'Υj τοσ όροπέοιου, φρενια.σμένοι,

&.οά.στα.χτοι νά. ξεχuθοΟν στά. κα.νόνια. κα.t στά. τετρά.yωνα. τοΟ έχθροϋ μ! μα.­

νία., ορέθΥJΚΟ'.V &να.πάντεχα. μ:προστά. σε μια. τάψρο, σ' gνct Όαθu λάκκο. τ· ~λο­

yα. μέ το ξέφρενο τρέξιμο α. 1φνιδιάστηκα.v, χλιμιντρίζουν, όρθώνοντα.ι στά. πι­

σινά., &λλά. ~ 13εuτεpΥJ σειριΧ σπρι~χνει τήν πρι~τΥJ κι' ~ τρί-:ΥJ τή 13εuτερΥJ. Ή

στιyμ'fι ε!νσ. .ι φρικιαστικ~. "Αλοyα. κσ.t καοα.λά.ρηδες γκρεμίζονται κα.i κα.τα.­

πλα.κώνονται μέσα. στο μεyά.λο έκεϊνο χα.ντά.κι. Τρόπος yιά. lπισθοχώρησ'Υ) ο!ν

ίιπιiρχει . 'Όλ'Υj έκε!νη ~ δρμητική δ•)vαμ.'Υj , ΠΟ!) &τοιμ.&.στψε κ' έξόρμ.ησε μα.­

νια.σμένη yιά. νά συντρίψει τοuς "Αyyλους, σκόvτα.φε σ' εvα. χα.ντά.κι, ποu ~χα.­

σκε στο χείλος τοσ όροπέοιοu κ' εyινε Μνα.μη α.ότοκα.τα.στροψ'ijς. Χρειά.στηκε 1 ι ' ι .$. ι 'b w' Ι θ ό ' .,,

να. yεμ. ισει εκεινη 'I τα.ψpος α.π α.Ν,γα. κα.ι ωpα.κοψ pouς, ποu κuΑιστηκα.y

ψuρδr1ν μίγδψ μέσα. σ' α.ότ1j, γιά. ν .i μπορέσουν οί <iλλοι νά. περάσουν 6-πο

πά.νω τοuς.

Αότ'fι ε!να.ι ~ άρχΥ) της κα.ταστροψijς.

Ε!να.ι πιθα.νον δτι, δ Να.πολέων, πplν δια.τάξει τΥ)ν εψοοο, ε!χε ρωτ1jσει

τον δo'Yjyo Λακόστ, &ν δπήρχε έμ.π613ιο πίσω &.πό τό όροπέSιο κι' οιότός κοu­

ν-ησε το κεψά.λι του &.ρνψικιi. Δψ. μπορεί &πb μιά. &.ρνητική κίν'Υ/σrι τοu Λσ.­

κόστ νά. προήλθε ή κα.τα.στροψ'fι τοΟ Να.πολέο:;ντα.. ΆλλΓι. κι' &λλες ιiτuχ!ες έπα.­

κολοόθφα.ν.

'Ήτα. ν ~ρα.γε δυνα.το νά. νιχ:ήσει δ Ναπολέων σ' αότΥ) τΥ) μά.χ'Υ);

'Εμείς λέμε δχι.

Για.τί; ΈπειδΥ) δπijρχε δ Οόέλιγκτον; Υ) δ Μπλόχερ; 'Όχι. Έξ α.1τ!α.ς

τοσ θεοσ. τΗτα.ν κα.ιρός νά. πέσει δ δυνα.τος α.ότος &νθρωπος. Στο νόμο τοΟ δεκά.­

του ένά.του αiι~να, δέν ήταν γρα.μμένο, δ Βονα.πά.ρτ'Υ)ς ΥtΚ'Υjτής στο Βα.τερλώ,

r.ροετοιμαζότα.ν άλλη σεφ:Χ γεγονότων, στ'fιν δποία δ Ναπολέων δέν ε!χε καμ.­

μ.ιά. θέση.

Tb τεpά.στιο οά.ρος α.ότοu τοu &.νθρώποu, πά.νω στ' &.νθρώπινα. πεπρωμέ­

να. , είχε δια.τιχρά.ξει τ'fιν ισορροπία. τοσ κόσμου. Αύτος μόνος 6ά.ρα.ινε περισσό­τερο &π' δλη τήν οlκοuμένη. Αuτές οι πληθωρικότητες, δλη ~ &νθρώπινη ζω­

τικ6τητGG συγκεντρωμένrι σ, i!να κεψά.λι, &ν κροιτοuσε πολu θ' ά.πέ6οιινε όλέ­

θριος; γιά. τον πολιτισμό μ.α.ς. τΗρθε ~ ιiψα. ν:Χ. ένεργ'ήσει 'ή ιiοιιiψθορη Sικα.ιοσό­

νη. Πciντως; ot ά.ρχες κα.t τ~ στοιχεία., ά.πb τά. δποία. έξαρτaτα.ι ή ~θικ~ τά.ξ'Υj

τοΟ κόσμου !πασχrχν. Τά. αϊμα.τα. ποu ιiχνίζουν, τ:Χ. νεκροτιχ.φείrχ ποu γέμισιχ.ν, οί

μrχνιiοες; ποu θρηνοuv, είνrχι φοοεροt κα.τήγοροι. 'Ό'tιχν 'ή yi) 6oyyd ιiπο τ~

πολλά. δεινά;, μυστήριοι στενα.γμ.οt ξεπετιiγονται ά.πο το σκοτιiοι, τοuι;; δπο(ους

ιiκοuει 1) &6uσσος.

Ό Ναπολέων καταγγέλθηκε στο &πειρο και ά.ποψασίστηκε "ή πτώσrι του.

Ένοχλοuσε το θε6. Το Βσ.τερλth οέν εlναι &.πλώς μι:Χ ιιά.χ1j. Στο Βατεp­

λιl) ~λλα.ξε δψ'r) δ κόσμος;.

280

θ'

ΤΟ ΟΡΟΓ1ΕΔΙΟ

Καl μαζί με τ~ν &ποκά:λυψ'Ι) τοϋ λάκκου, &ποκάλυψαν οί "Αγγλοι τά κα­νόνιο: τους. Έξηντο: πυροβόλο: κο:l δεκο:τpία. τετρά.γωνα κεpα.υνο6όλφαν &λσ­

γα κal θωρακοψόρους &.πb κοv-.:ά:. Ό &.νορείος στρατ'Ι)γός Ντελόρ, μόλις &.πο­

κα.λόψτηκε ~ &γγλική κα.νονιοστοιχία., τ~ χα.ιpέτφε στρατιωτικά.

Ή κο:το:σψοψή τοσ χο:ντα.κόοpομου τοuς οεκά.τισε, αηα. δεν τοuς αποθά.ρ­ρυνε.

τΗτα.ν ά.πο τοuζ άντρες !κείνους ποu δτα.ν μικpι7.ίνουν σ' &.ριθμ6 , μεγο:λώ­•ιουν στΥjν κο:ρδιά..

~Άλλωστε, μόνο -ή φά.λα.γγι:ι. τοu Οόιχτιέ όπόψερε &.πο τήν κι:ι.το:στροψή.

Ή ψά.λο:γγο: τοσ Ντελόρ, πο~ δ Νέυ είχε στρίψει στ' ιiριστερά., Ε:ψτιχσε δλό­

κληρη.

Αuτή ξεχύθηκε ένά.ντια στο άγyλικο πεζικό μ.έ 8λη τήν δρμή των &.λό­

γων κι:ι.λπά.ζοντα.ς &.κρά.τητο:, μ' α.ψημένα τα. χα.λινι!ι., με το πιστόλι στό χέρι

κα.l το σπα.θl στά δόντια.

Είναι στιγμές, κι:ι.τχ τlς μά.χες, ποu ή ψυχ·ή τοu πολεμ,στη σκληραίνει

τόσο, ώστε δ στρατιώτ'Ι)ς μεταΌάλλετιχι σε ά.γα.λμιχ, δλ'Ι) του ή σάρκα. γίνετιχι

μι:ι.ρμά.ρινη. 'Γά &.yyλικά τιiγμα.τα. οuτε κιν'ήθηκαν μπpοστα. σ' α.uτΎ] τΎ] μα.νιιχ­σμένη έπίθεσ'Ι).

Ko:l τότε &.κολοόθησε φρίκη. θέα.μα. ά.ποτροπια.στικό.

Χ τυπήθηκο:ν το:uτόχρονο: κο:l κο:τά.στηθο: δ λα. τα. 6ρετα.ννικC<. τετρά.γωνα.. 'Α' λ' έ. - ' ' ' λ ' λ ' ; ' ~ ·'· ' ' '-Α α νω τ r:ι..yκο: ιο:σε φρεvιcι.σμεvος κuκ ωνο:ς, ο:uτο: εμεινο:ν ψuχρο: κο:ι υ.-

πο:θ1'). Ή πρώτη γρο:μμΎ] τοσ ά.yyλικοu πεζικοu, γονατισμέν'Υ) στη γ'ij, όποοε­

χότο:ν το σίψουνο: με τlς ξιψολ6γχες. Ή οεότερη μέ τlς σφα.ϊρες. Πίσω απ ο τη δεότεpη γραμμή, ο[ πuρο6ολητες γέμιζαν ιΧοκνο: τα. κο:ν6νια., το μέτωπο κά.θε

-.:ετρά.yωνοu ιΧνοιγε κ' εκα.νε τόπο στην εκρηξ'Υ) των κανονιών κι' ιiμέσως ε­

κλεινε πά.λι. 01 θωρακοφόροι &.πο:ντοuσαν τσαλα.πο:τώvτα.ς τοu~ ~ Ayyλouς πε­

ζούς. Τα. σωμιχτώοrι &λογιχ όρθώνοντα.ν πάνω στά. πισινά πόδια, δρασκέλιζαν τίς γρα.μμές, πηδοuσα.ν πά.νω &πb τις λόγχες κ' επεψτιχν σά. γίγιχντες μέσο:

στ& τέσσερα. !κείνα &.νθρώπινα τείχη. Οί Μίδες ~νοιyιχν δρόμους &ν&.μ.εσα.

στίς πυκνε~ γρο:μμ.ες τ<i>V θωpΙΧκοφόρω'(, 0ί θωρακοφόροι άνοιγαν ρήγματα.

στά. τετράγωνα. 'Ολόκληρες &.νθριf>πιvες γροφιιες &ξο:φο:νίζοντΙΧν κάτω &πο τb ποδοπάτ'Υ)μα. των &.λόγων. Οί λόγχες χώνοντιχν στtς κοιλιές ιχότώ'i τώ'i κεν­

τ17.όpων . Τ' &ποδεκο:τισμ.ένΙΧ τετρά.yωνα. iπο την ιiφηνιιχσμένη έπίθεσ'Ι), δεν άψηναν τtς θέσεις τους. Τ' &.νεξά.'ίτλητ~ μ.υοράλλιιχ θέριζσ.v ιiοιά.κοπ~ τοuς

281

θωρα.κοψόροuς . Δεν ήτα.ν πιά. ~ά. τετράγωνα. α.uτά. τάyμα.τα. πεζικοu, &λλά. κρα.­τijρες ποu ξεpνοϋσα.ν φωτιά.. 01 θωρακοφόροι θέν ~τα.ν ϊλες ίππικοί.i, &.λλιΧ

θόελλα.. Ή λά.6α. πολεμοuσε τον κερα.uνό.

τό πρώτο οεξιο τετράγωνο εκτεθειμένο περισσότερο &.πb τ' &λλα., έξα.φα.­

Υ1στηκε &πό τη πρώτη σχεοον σόγκροuση. Το &.ποτελοί.iσα.ν Σκωτσέζοι τοσ

75ou σuντά.γμα.τος. Ό μοuσικος τοί.i σuντά.γμα.τος κα.θότα.ν πά.νω σ' ~να. τόμπα.­

νο, στ~ μέση τοu τετpriyωνοu, σκυμμένος πriνω στον &.σκα.uλό τοu (πίπιζα.)

~πα.ιζε οοuνίσιοuς σκοποός, χωρtς νά. θίνει κα.μμιιΧ σημα.σία. στον ίlλεθρο, μ.έ

το ολέμμα. μελα.γχολικιΧ προσηλωμένο προς το δάσος κα.t τtς λίμνες. Οί Σκω­

τσέζr:;ι πiθα.ινα.ν νοσταλγώντας τη πα.τρίδα. τοuς, δπως κriΠοτε οί uΕλληνες νοστιχ.λγοuσαν το "Αργος.

Το σπα6t ένός θωρα.κοφόροu πέτα.ξε κάτω τόν ά.σκα.uλό μα.ζ! με τό χέρι

ποu τον κρατοί.iσε κ' εκοψε τό τpα.γοόδι ιια.ζt μ.έ τό μοuσικό.

01 θωρακοφόροι, λίγοι στον &.ριΟμο μπροστιΧ στο πλήθος τοί.i έχθροu, έ­

λα.ττωμένοι κι' &.π' τ~ν πα.νωλεθρία. τοu φα.ρα.yyιοu, είχα.ν ένα.ντίον τοuς δλο

τον &γγλικό στpα.τό, ιiλλ!Χ πολλrι.πλα.σιάζοντα.ν, για.τt κα.θένα.ς &.π' α.uτοuς ε­

κα.νε γιά. δέκα.. Γι' α.•?ιτb μερικά. τriγμα.τα. τοu 'Αννο6έροu είχα.ν κα.μφθεί. Ό

Οuέλιγκτον μόλις τό είδε α.uτό, &.πεuθόνθηκε στο ίππικό τοu. "Αν κα.t δ Να.­

πολέων &.πεuθuvόταν έκεlνη τ~ στιγμ·fι πρός το πεζικό τοu, οί Γά.λλοι θιΧ νι­κοuσαν. Αuτ-fι ή &.στοχία. στά.θηκε το μέγα. κα.ί ολέθριο σφιiλμα. τοu.

Ο! θωρα.κοφόροι ήτα.ν μέχρι Ε:κείvη τη στιyμ.η οί έπιτιθέι.t.~νοι, &.λλιΧ ξα­

φνικά. έπετέθηκαν &λλοι έναντίον τοuς. Tb &.γγ λ ι κο ίππικο τοuς χτuποuσε &.­πο τα νώτα.. Μπροστά, τοuς τα τετpιiγωνα.. Πίσω το•Jς οι χίλιοι τετρακόσιοι

δρα.γόνοι της &.yyλικijς φροuρσ.ς μέ το Σόμερσετ. Δεξιά. &.πο το Σόμερσετ δ Ντόρνμπεργκ μέ το έλα.φρο γερμα.νικο ίππικο κα.t &.ριστερri τοu δ Τρtπ μέ τοuς Βέλγοuς κα.pα.μπινοφόροuς.

οι θωρακοφόροι &.νιχ.γκά.στηκαν έτσι ν' &.γων1ζ,ονται πρός /\λες τίς κιχ.τεu­

Οόνσεις, οιχ.λλόμενοι &.πb μπpός, &.πο πίσω, &.πο τά. πλά,για., &.πb πα.ντοu. Τί

τοuς ένοια.ζε; Ό rιρωισιιός τοuς ήτα. ν &.φθα.στος.

Έπι πλέον ε!χα.ν π1σω τοuς κα.t τck κα.νόνια. ποu 8έ στα.μιχτοuσα.ν στιγμ'ή.

τΗτα.ν γραφτό στοuς γίγα.ντες αuτοuς νά. χτuπηθοuν κι' &πc πίσω. Στο μοu­

σείο τοu Βα.τερλω είνα.ι τοποθετημένος ενα.ς &.πο τοuς θώρα.κές τοuς, τpuπη­

μένος στην &.ριστερη ώμοπλά.τη μέ δ61οα..

Σέ τέτοιοuς Γ&:λλοuς, τέτοιοι "Λγγλοι χρειά.ζοντα.ν.

Αδτό δέν ήτα.ν πι&. σuμπλοκ'ή, ά.λλιΧ σκιά, μα.νία., κα.τα.ιγ(οα. &.πό σπα.θιά.

ποu &στρα.φτα.ν. Σε μι& στιγμή οί χ1λιοι τετρα.κόσιοι δραγόνοι, ~μειν~ν όχτ~­

κόσιοι. Ό &ρχηγός τοuς επεσε νεκρός. 'Έτρεξε κ~t δ Νέu μέ τοuς λογχοφό­ροuς τοτ; κα.! εuζ<ί)νοuς τοu Ν τεvοuέτ. Τ δ όροπέ8ιο π~ρθηκε, ξα.νά.πεσε, ξα.-

ναπιipθηκε.

Οί θωpακο:ρόpοι πα.ρα.τοσσα.ν το ίππικδ γιά. νck έπι'tεθοuν σ'tb πεζικό, i/

282

κα.λλίτερα δλος &κείνος δ τρομερός στρ66ιλος χτυπιότα.ν άγρια. κι' ά.διά.κοπα..

Τ& τετρά.γωνσr. τGιν "Αγγλων κρσr.τοuσσr.ν πά.ν ·cοτε τtς θέσεις τοuς. Δώθεκσr. lςpο­

οο ι είχαν γίνει. Ό Ν έυ άλλα. ξ ε τέσσερα. άλογα., πού σκοτώθηκα. ν 15ταν &κεί­

νος ξέςpρeνος έπιτίθοvτα.ν. Ot μισοί θωpακοςpόpοι επι:σα.ν π:Χνω στό όροπέοιο.

Δuό ιiιρες κριiτησε ~ &γρια. πιiλη.

Ό ά.γγλικός στρα.τός ')(λονίστηκε πολu. Κι' &ν δeν εrχα.ν οί Γιiλλοι τ~ν

κα.τα.στροψ~ τοu ψα.ρα.γγιοu, δεν uπ&.ρχει ά.μψι6ολία. δτι ή νίκη ήτα.ν δικ~ τους.

•ο Κλίντον, πο•) πήρε μέρος στtς μά.χες της Τα.λα.οέρα. κα.ί τijς Μπevτα.yιόλ,

είχε μα.ρμα.ρώσει κα.t θα.uμα.ζε το θρά.σος τοuς. Ό ΟUέλιγκτον, κα.τ&. τ&. τρία.

τέτα.ρτα. νικημένος, έκοήλωνε το θα.tψzσμό τr;;u ήpω ικά;, λέyοντα.ς χα.μηλόψω­

να..: «'Εξσr.ίσιο! » .

οι ιiκpά.τη-.:οι αιJτοι θωpα.κο::pόροι έξα.φά.νησαν τα. έφ-.:α. ιiπb τ!Χ δεκιχτρία.

τετρά.γωνσr., κuplεψσr.v η κα.τιiστρεψα..ν &ξηvτα. κα.νόνια., &ρπα.ξα.ν έξη σημα.ί­

ες, ΠΟ!J τις έστειλαν στον αότοκρά.τορα., στο ά.γρόκτηιια. τ'Υίς' Μπελλιά.νς . Ή θέση τοσ Οtιέλιγκτοv είχε iπ•.δεινωθεί. Ή ά.λλόκοτη α.tιτΥ] μά.χη ε­

μοια.ζε με πά.λη Μο ι.ιονομά.χων , Π01J δ ΚΙΧθέγα.ς &.π ' α.ότούς, ένιίι μά.τωνε κ' ε ­

χα.νε τό C>".ίμα. τοu, κρα.τιότα.ν &.κ6ιιΙΧ lρθιος κοι! πά.λιωε. Π ο ιός &.πό τοίις δuό

θ&πεψτε πρώτος;

Ή μά.χη πά.νω :rτό όροπέοιο σuνεχιζότσr.ν.

Μέχρι ποίί προχώρησα. ν ο1 θωρα.κοφόr;οι; Κα.νένα.ς οέ γνωρίζει. Πάντως

6έ6α.~ι:ι ε!να.ι δτι, τήγ ά.λλη ι~έρα. 6pέθηκε ένα.ς νεκpος μέ τb α.λογό του, έπίσης

σκοτωμένο σέ μεγάλη ά.π6στα.ση &.πό τ!ς ά.γγλικές φά.λα.γγες, ποίι τ!ς ε!χε

οια.περά.σει.

'Ήρθε ~ ώριχ τijς κρίσης. Ό Οtιέλιγκτον α.(σθα.νότα.ν δτι λuγίζει. Τό ό­

ροπέδιο 6ρισκ6τα.ν στ~ν κυρια.ρχία. 8λων κιχ! κα.νενός. Οί "Λγγλοι κρα.τοίίσα.ν

το χωριδ --<.α.! τα. όψώμα.τα. τοσ δpοπέδιοu, το μεyα.λUτερο μέρος. Ό Νέυ κρα.­

τοuσε τήν πλα.γιόl κα.! τήν όςpρό. Άλλόl κσr.! τοίί ά.γγλικοu στρα.τοσ ~ α.ιμορ­

ρσ..γία. ήτα.ν φριχτή. 'Από τ-Υj δεξιά πτέpuγα. δ Κέμπi ζητσuσε ένίσχuσΥJ . «Δέν

όπά.ρχ~ι» ιiπliντησε δ Οtιέλιγκτον, «!iς ιiντέξει ώσπου νά πέσει κι' δ ίδιος νεκp6ι;;! » .

Κα.τα. πα.ράδοξη σύμπτωση, σχεδbν τήν ίδιΙΧ στιγμ~, πρα.γμα. ποu δείχνει

τ~ν έξάντληση κα.t των δύο, δ Νέu ζητοuσε πεζικο ά.πό τό Να.rtολέοντα., κα.ι

δ Ν α.πόλέων ά.πα.ντοίίσε:

- Πεζικό; Kxl πσίί θέλει ν!Χ τό 6pιί) τό πεζικό; Να. τό .rεννήσω τώρα.;

Στό μετα.ξίι οί "Αγγλ?ι ·ητα.ν &σθενέστεροι. "Αρχίσε κσr.! λιποτσr.ξίσr. ιiνά­μεσά. τοuς. Σε πολλσ: τάγμα.τα. έπ ιζσuσα.ν μόνο &φτσ. η όχτώ &ντp~ς σuσπειpω­μένοι γύρω &οπό τΥj σημα.ία. τοuς, πολλοl ιiξιωμα.τικσl είχα.ν πέσει κι' α.ν ά.ψα.ι­

ρεΟεί μ:~ μικρΥι έφεδpε(α. ποίι 6ρισκ6τα.v στό &γρ6κτημα. τοu u Αη - ΓιάννΎJ,

κα.! δύο ϊλες πο•) στέκοντα.ν στήv ά.ριστεp~ πτέρuγα., δ Οtιέλιγκτον δέν ε!χε

πι& ιππικό.

283

Ή μεραρχία, "Αλτεν ποι) ε!χε &.ποοεκcχτιστεi στήν Άσcχ!ντ, ~ •. ν τελείως .

κα.τα.στρεμένη. Οί &τρόμητοι Βέλγοι τ'ijς τiξια.ρχία.ς τοu Φόν Κλοuζε κ&λu­

πτα.ν . μέ τ~ πτώματά. τοuς τιΧ χωρά.cρια. κατα. μijκος το- δρόμοu τijς Νι6έλ.

Σχεδόν κα.νένιχς ο!ν ε!χε μείνει &.πb τοuς Όλλα.νοοuς !κεiνοuς, ποu στ& 1811 σuμμcχχοι των Γά:λλων πολεμοuσcχν ένωμένο: στην 'Ισπα.νία. ~νcχντίον τοσ Οόέ­

λιγκτον κ α.! ποό, τώρα. στά. 1815 &νωμένοι μέ τοuς "Αγγλοuς, πολεμοσσα.ν έ­

ναντ(οv τοίί Ν α.πολέοντα..

Οί &.πι!>λειες σε &.ξιωμα.τικοuς ~τι:ι.ν μεγά.λες. Ό λόρδο~ Οuξμπριτζ, ποu

τήν ά.λλη μέρα. ~θα.ψε δ 'ίδιος τήν κνήμη τοu, ε!χε τό γόνr;.,το θρuμμα.τισμένο.

Άπb τ'ήν πλεuρα. των Γάλλων στη μάχη σ.ότη τG>ν θωρα.κοφόρων οι Ντε­λόρ, Έριτιέ, Κολμπέρ, Ντu6π, Τpα.6εp κα.l Μ:πλα.γκ~ρ εlχα.ν τεθεί &κτός μά:­

χης, ά.πό τοuς "Αγγλους οί "Αλτεν κσ.ι M&pv τpα.uματισμένοι, δ Ντελάνσεu

σκοτωμένος, δ φον Μέρλεν έπίσης, δλο το έπιτελεϊο τοσ Οuέλιγκτον &.ποοε­

κα.τισμένο.

Ή 'Αγγλία. είχε τή χειρότερη μερίδα. στο α.ίμα.τηρο ίσοστά.θμισμα.. Το

δεότερο σόντα.γμα. πεζικοσ εlχε χιΧσει πέντε &.ντ:σuντα.γμα.τόψχες, τέσσεροuς

λοχαγοuς κσ.t τρείς σημαίες, τό πρώτο τάγμα τοu τριακοστοί) σuντάγματος πε­

ζι~οσ, εχα.σε είκοσιτέσσεροuς ά.ξιωμα.τικοuς και έκατον δώοεκα στρατιlί>τες. Το

έ68ομηκοστό ~να.το όρεινό είχε είκοσιτέσσεροuς &.ξιωμα.τικοlις πληγωμένοuς, οε­

καοχτω ιiξιωματικοuς καί τετρακCισιοuς πενijντα. στpα.τιώτες νεκρούς.

Οί οuσσάpοι τοu Άννό6εροu, εvα. δλόκληpο σόvτα.γμα., μπρός σ' &κείνη

τη ψονικώτα.τη μά:χη, τρά:πηκα.ν σε ψuγη κα.ί πέρα.σα.ν στό κοντινό 8ά:σος,

σκορπώντας τόν πανικο μέχρι τiς Βρuξέλλες.

Τά μετα.yωyικά., .οί αποσκευές, τά φορεία. με τοuς τρα.uμα.τίες, δτα.ν ε!­

οα.ν τοίις Γά.λλοuς να. κερδίζουν εοα.ψος κα.t ν?ι. πλφιά.ζοuν προς το δά.σος,

ρίχτηκα.ν μέσα. σ' α.ότό.

οι Όλλι:ι.νδοί, ά.ποδεκι:ι.τιζόμενοι ά.πό τ?ι. σπα.θια. των Γάλλων κα.6ι:ι.λά­

ρηδων, ψώνα.ζα.·1: Βοήθεια.!

Δuο λεσγες μήκος προς τό 8ρόμ.ο των ΒpuξελλιiJν, όπως λένε μά.pτuρες

ποlι ζσuν κcιί σ-Υjμεριχ, είχε πλημμuρίσει &.τ:b ψuγά.οες. Ό πα.νικός α.&τός ~ψτιχ­

σε δJς τον πρίγκιπα. Κοντέ στ~ Μ~λtν κσ.ι το Λοuοοο!κο ΙΗ' στ~ Γά.νδη.

Πολλές πuρο6ολα.ρχίες είχα.ν άχρηστεuθεϊ άνεσψχμένες στο ~δα.ψος. Κα.­

τα. τον ίστορικδ Πρ(νyλ, δ δποίος ίσως είνα.ι όπερ6ολικ6ς, τόσον ιiφα.νισμδ εί­

χε πιΧ~ει δ &:γγλοολλα.νδικος στρα.τός, wστε δέν τοίί εΙχα.ν &:πομείνει πα.ρ& τρι­

ά.ντα. τέσσερες χιλιιΧδες 5.νορες.

Κα.τ~ τlς πέντε τδ &.π6γεuιιιχ, δ Οόέλιγκτον κοίτα.ξε τό ρολόι τοu κιχί

τον ά.κοuσα.ν ν~ ψιθup1ζει τα. δε:να. ι:ι.uτα. λόγια.: «'Ή ό Μπλuχερ ν?ι. προψθά.­

σει ~ 1j vόχτα.! » .

Τ+ιν rδια. στιγμ~ ψιiνΎjκε &.πδ μα.κρuιΧ, στ?ι. ύψώμα.τα. προς τ-ήν πλεuρ?ι.

284

τοu Φρισεμόντ, μεγιiλη γριχμμή &.πο ξιψολόγχες πού λιι.μ.ποχοποίίσιι.ν, κ~θώ~ τ(ς χτuποίiσε δ &.ποyεuμ~τινος ~λιος.

Άπο 86J &ρχίζει ή περιπέτεια. τοσ yιyάντιοu α.uτοu δράμα.τος.

Ι'

ΚΑ ΚΟΝ ΟΔΗΓΟ Ο NAI10AEQN. ΚΑΛΟΝ Ο ΜΙ1Υ AQB

Εlνα.ι yνωστ~ "ή τρrηικ~ πα.ρεξ~yΥ)σ"Ι τοu Να.πολέοντα., ένώ περίμενε τό στρα.τηyο Γκροuσχu, εΙδε το 1\fπλuχερ νά δδηyεί τον πρωσσικο στρα.το στο πε-

οίο τής ιιά.χης. 'Αντί της ζωη;~ το θά.να.το. \ Αuτες εlνα.ι οί ιοιοτροπlες τής τόχης. 'Εκεί ποu πpοσοοκ~ς τό θρόνο τοu

κόσμοu, προ6ά.λλει δ μπροστά. σοu δ 6ρά.χος τ'ijς ΆyίΙΧς 'Ελένης.

'Άν δ μικρός 6οσκός, τον δποτο πήρε γι~ δδηγό δ δπα.σ7.ιστΥ)ς τοu Μπλό­χερ, ΜπuλιΜ, τόν δδηγοΟσε ιiπό τή μεριά. τοσ ΟιiσοΙJς, πά.νω &.πό το Φρισεμοντ κιχ! l5χι κcΧ.τω &πδ τδ Πλιχνσενοuά., άλλη θ~ ήτιχν 'ίσως 1j οψη τοϋ οεκά.τοu

ένιiτοu α.ιώνα. Ό Να.πολέων θά. κέρδιζε τ-Υj μιiχη τοu Βα.τερλώ, yια.τl &.πb

δποιονδijποτε ά.λλο δρόμr;, δ πρωσσαό; στρ~τός θά. σuνα.ντοuσε φιχριiyyι, το

δπο!ο οέν ήτα.ν οuνα.τb ν~ περά.σει τb πuρο6ολικό κα.l δ Μπ·>λw6 θ~ κιχθuστε­

ροίiσε.

Μιά. ώρα. λοιπόν, σ.ν κ~θuστεροίiσε δ Μπλόχερ, κιχθώς yριiφει δ Πρωσ­

σο; στρα.τηγbς :Μοόψλινγκ, οέ θ&tlρισκε όρθιο τbν Οοέλιγκ'tΟΥ «ή μά.χη l­χά.νετο». 'Άν ή μά.χη είχε ιiρχ(σει δuο ώρες πρίν, δ Μπλόχερ θάπεφτε πάνω

σ•b Ν α.πολέον•ιχ νικητή.

'Απο το μεσημέρι Ύjδη δ α.uτοκρά.τορα.ς, πρ6Jτο; α.uτός, ε!χε παριχτηρ1jσει

με τδ τηλεσκόπιό τοu στο 6ά.θος τοσ δρίζοντιχ χά.τι πού τρά.6ηξε τήν προσο­

χή τοu.

-Βλέπω, ε!πε , προς έκείνο τό μέρος ενιχ νέφος, σιi ιοτριiτεuμιχ. Παριχ­

τ'ήρησε Σοuλτ, πρόσθεσε iπεuθuνόμ~νος προς το δοuκα. της Δα.λμ.α.τ!α.ς, οια.­

κρίν~ις τίποτε;

Ό στρα.τά.ρχης κοίτα.ξε μέ το τηλεσκόπιό τοu, προς τijν κιχτεuθuνση πού

τοuεειξε κα.l &πά.ντησε:

- Τέσσερες fι πέντε χιλιriδες &νορες, μεγΙΧλειότα.τε. Πιθα.νό ν~ είνα.ι δ

Γκροuσχό.

Αότb 1\μω; τb νέψος ~μενε &.κίνΎ)τΟ κα.l 8λα. τ~ τηλεσκόπια. στρά:ψηκσ.ν

πpbς τ& έκεϊ. "Αλλο: ε/,εyσ.ν δτι ε!νσ.~ στpιχτιά. στιχμσ.τημένοι κ ι' dλλοι δτι ε!­

;• α.ι δέντρα.. Ό α.ότeικρά.τορα.; εστειλε μι~ έλσ.ψρή ιλη ιι~ τδ Ντuμόν γι' &.να.­

γνώριση.

285

Πρα.γμα.τικά., δ Μπuλώ6 ει:pθα.σε &ς ~κεί κα.ί στα.μά.τησε. Δέν εκρινε σω­

στό να. προχωρ-ήσει, γιοcτί ή έμπροσθοφuλα.κ'ή τοu ήτοcν &δόνtιt'Υ) κι' δφειλε νά.

περιμένει τον κύριο ~γκο τοΟ σώμ~τος, ~ότή aλλωστε ήτα.ν κα.l ή δια.τα.γ'ή,

νά. σuγκεντρωθεί πρώτα. κα.t uστερα. νά. πά.ρει μέρος στή μά.χη. Άλλά. κα.τά.

-:tς πέντε, δ Μπλόχερ ε!δε τόν κίνδυνο ποu διά.τρεχε δ ΟUέλιγκτον κα.l οιά.τα.­ξε τb Μπuλ<!J6 ν~ έπιτεθε!, λέγοντι:χ.ς τήν aξ~οσημείωτη έκείνη ι:pρ~ση:

«'Ανά.γκη ν~ δώσοuμε ιΗρσ. στον &.γγλικδ στρσ.τό» .

Σε λίγο οί πρωσσικες μερσ.ρχίες Άόσθια., Χίλλερ, Χά.κκε κα.ί Ρόσσελ ε­

πα.φvα.ν θέσεις μπροστά. στο σώμοc τοu Λο6ώ, τb ίππικδ τοσ πρίγκηπα. τijς

ΙΙρωσσίοcς Γοuλιέλμοu πα.ροuσιά.σt'Υ)Κε ά.πό τό δά.σος τών Παρισίων, τό Πλα.ν­σεyοu~ ψλεγότ~ν κ~t οί πρωσσικες σψ~!ρες !l.ρχισ!hν ν:l. πέι:pτοuν χα.λσ.ζι, φτιi.­

νονtα.ς &ς τ.Υιν α.ότοκρα.τορικη ι:pροuρά., ποu στεκότα.ν πίσω &πό τό Νοcπολέοντοc.

ΙΑ'

Η AYTOKPATOPIKH ΦΡΟΥΡΑ

Τά. uπόλοιπα. είνοcι γνωστά.. Π Ύjρε μέρος τρίτος στροcτός κοcί ή μά.χη

έξοcρθρώθηκε aμέσως. Όγδόν't~ εξη κοcνόνια. νέοc, 6ρόντφα.ν ξα.ι:pνικ~. Με'tά.

τό Μπuλώ6, ~πα.κολοuθεr δ Π ίρχ, τό ίππικό τοu Ζιέτιν, ποu τό δδηγοuσε δ

ίδιος δ Μπλό'χερ. Οί Γά.λλοι &πωθοϋντα.ι, δ Μα.ρκονιέ σα.ρώνετοcι &πό τό ορο­

πέδιο τοΟ Όα.ίν, δ Ντοuρίτ έκ'tοπίζετα.ι &.πό τήν Πα.πελό't, δ ΝτοuζελΟτ κα.ί

δ Κιότ δπισθοχωροίίν, δ Λο6ώ προσ6ά.λλετα.ι &.πό τά. πλευρά., μιά. νέοc μά.χη &­νοίγει πρός τή δόση τοϋ ήλιοu, κα.τά. τών ά.φανισμένων κι' δλα.ς γαλλικών στριχ­

τεuμά.των, Ι$λη ή &.γγλική γρσ.μμη περν~ στην έπίθεση κσ.ί προχωρεί, aνοίγον­

τα.ς ρijγμα.τα. στο γα.λλικb στρα.τό. Στ' &.γγλικά. πuρο6όλα. προστέθηκα.ν τώροc

κα.ί τι1. πρωσσικά.. 'Όλεθρος! θρα.όση κα.τά. μέτωπο, θρα.όση &.πό τά. πλά.γιιχ.

Πά.νω σ' α.οτη τη ψο6ψή κσ.τΜτροψή ιιπηκε στή μά.χη κσ.l ή σ.οτοκρ~­

τορική ψροuρ~. μ.έ το α.rσθημα. δτι πηγα.ίνει •Jά. πεθά.νει, «Ζήτω δ οcότοκρά.το­

pα..!» 6pον•οψώνα.ξε. Στήν Εστορία. δeν ίιπά.ρχει τίποτε σπιχρα.κτικώτερο ά.πό τήν &.γωνία. ποu ξεσπα. σε ζητωκρσ.uyές.

'Όλη τfιν ήμέριχ δ οόρα.νος ~τα.ν σκεπα.σμένος μέ σόννει:pιχ. Έκείν'Υ) τή

στιγμfι -οχτω ή t'bρ~ το 6pά.δu -σκόρπισσ.ν τά. σόννεψι:χ. &.πο τον δρίζοντιi

κι' &νά.μ.εσιχ ιiπό τι.; ι:pτελιές τοϋ δpόμοu της Νι6έλ, ι:pιίνηκε ξσ.ι:pνικά. το τροcyι­

κο μέγοc έρόθημοc τοϋ ~λιοu τήν ώρα. ποu louε. Στο Άοόστελιτς εlχ~ν Sεϊ τον

ο§jλιο ν' &να.τέλλει. Στήν κ~ταστροι:pική ~κείνη στιγμ-ή, κά.θε τά.γμα. της &.να.κτορικης ι:pροuριiς

το διοικοϋσε στροcτηγός. 'Ότσ.ν Π~ΡΟ'Jσt~στηκε ή έπι6λητική π~ρά.τ~ξη των

2Β6

γρενα.οιέρων της φροuρά.ς μέ τίς θεσ.μσ.τικές στολές τοuς, δ έχθρος α.tσθιiνθηκε

σε6α.σμο για. τη Γα.λλία.. Οι νικητές όπισθοχώρφα.ν σ~ ν~ ~τα.ν ιχδτοί of νι­κημένοι. 'ΑλλιΧ δ Οόέλιγκτον ψώνα.ξε:

-'Όρθιοι οι ά.νδpες της ψροuρα.ς κιχί είιθu6ολεϊτε.

Πίσω &.πό τοuς ψριiχτες -ήτα. ν Κα.λuμμένο τό κόκκινο σόντιχγμιχ τ'ijς &.γ­γ λικης ψροupiς, σηκώθηκε ά.μέσως. "Ενα. σύννεψο ά.πο σψα.ϊρες κα.τα.τρόπφε

την τρίχρωμη σημα.ία.. Ρίχτηκα.ν τότε δλοι στ~ μά.χη κι' άρχισε ή lσχα.τη

σφσ.y~.

Ή σ.uτοκpα.τορικ~ φροuρα. ενοιωσε μέσα. στο σκοτιiδι δτι, δ στρα.τος όπι­

σθοχωρεϊ, ψεόγει. 'Ένοιωσε τό μεγιiλο σιiλο τ'ϊjς ψuλ'ϊjς κα.ί τοu πα.νικοu τών

γσ.λλικG)y στρα.τεuμιiτων κα.ί &κοuσε την κpα.u:r~ «δ σώζων έσ.uτον» ν~ δtα.δέ­

χετα.ι το «ζ-ήτω δ α.δτοκριiτορα.ς». Άλλιi, !νώ δ στρα.τος όπισθοχωροuσε κα.ι

τρεπότα.ν σέ ψuγή, α.ότή προχωpοuσε πpός τό μέρος ποu τ-ήν κερα.uνο6ολοuσε,

πεθα.ίνοντα.ς σέ κιiθε 6'ϊjμα.. Κα.νένα.ς, &.νά.μεσα. σέ κείνοuς τοuς γεννα.ιοuς, δέ

οείλια.σε, κα.νένα.ς δέ ψιiνηκε να. διστάζει. Κά.θε στρατιώτης σ' α.ότο το σώμα.

'ήτα.ν τό ϊδιο ~ρωα.ς δπως κι' δ στpα.τηγός. Κα.νένα.ς δέν ~λειψε ιiπό τήν ιιίι­

τοκτον(σ..

Ό Νέu, εξα.λλος, όψηλος δσο κα.t δ θά.να.τος ποu δεχότα.ν, πptμα.χοϋσε

μέόα. στ~ν κα.τα.ιyίοα. σέ κ&θε !πίθεση. 'Εκεί iπεσε το πέμπτο δ.λογό τοu. Στιi­ζοντιις ιδρώτα., μέ κr:.ιτα.κόκκινα. μά.τια., μέ &.ψρ~σμένο στόμ'λ, μέ ξε)!.οόμπωτη στολ-ή, μέ τη ι.ι.ι~ ~πωμ(δα. κομμένη στ'i] μέση &πό τb σπα.θί "Αγγλοu ιππέiχ, κα.­

τσ.μιιτωμένος κα.ί κα.τα.λα.σπωμένος, μεγα.λοπpεπ*, κρα.τώντα.ς στο χέρι τό τσα­

κισμένο σπα.θ( τοΙJ, φώνα.ξε: «'Ελάτε να. δείτε στρα.τιiρχ1J τijς Γα.λλία.ς πώς πεθα.ίνει στο πεδίο της μciχης!))

Μciτα.ια. δμως, δέ σκοτώθ1JΚΕ εκεί.

'Ήτα.ν ά.γα.να.κτισμένος κα.ί βλοσυρός. Άπεuθuνόμενος στο στρα.τηγό Έρ­

λόν, τbν ρωτοuσε:

- Σ \ι δέν κα.τοpθώνεις να. σέ σκGτώσοuν;

Άνι.Χ.μεσα. σ' έκείνο τό πupο6ολικb ποu ά.ποτελείωσε μι~ χοόψτα. ά.νθρώποuς

ποu τοΟ &.πόμεινα.ν, κρα.όγα.ζε: "Ας εμπα.ινα.ν α.uτές οί &γγλικέ~ σφα.ϊρε~ μέσα. στ~ σnλlτ.χν17. μοu, ~ς ιμ­

πα.ινα.ν!

τΗτα.ν γρα.φτό σοu, άτυχε Νέu, να. 6ρ:;ίς τό θciνα.το ά.πο γα.λλικές σψα.ϊ­

ρες! (*).

• •ο Νέυ, ποu ά.ιτiι μι&. παράξενη tδιοτροπία της τύχης δέν ~πεσε στο ΒατεQλώ,

τουφεκίστηκε στο Παρίσι στά 1815, γιατi. ένιο ε[χε δεχτεί νό. ύπηρετήσει το\ις Βουρ-6ώνους, δταν δ Ναπολέων εκτοπίστηκε στη νijσο 'Έλδα, μετ&. τήν άπόδραση το\ί Να­

πολέοντα καί τήν έπάνοδό τον στή Γαλλία, άκολούθησε πάλι το Βοναπάρτη. Κατη­γορήθηκε γι&. προδότης, άπο τη δεύτερη παλινόρθωση τ<ον ΒουQ6ώνων καt καταδι­

κάστηκε σε θάνατο.

287

ΙΒ'

ΚΑ Τ AtTPOΦJ-1

Ή φuyij πίσω &πό τiιν σ.uτοκρσ.τορικ'ή φροuρά. ~τσ.ν τρσ.γική. Τα. γ~λλt­

λtκά. στρΙΧτεόμ~τσ. !σπσ.σσ.ν μονομ.ιιiς σ' δλσ. τά. σημείιχ. Έγκιχτά.λειψιχν τιχuτό­

χρονσ. το Οόyκομόν, την Άσσ.ίντ, τήν Πσ.πελότ κσ.t το Πλιχνσενοuά.. Τήν κριxu­yij «προδοσίσ.!» δια.δέχθηκε 'ή κρσ.uy"ή, «δ σώζων έσ.uτον σωθ"ήτω>> .

Στριχτtά. ποtι δισ.σκορπίζετιχι μο:ά.ζει με τοuς πά.yοuς ποu λuώνοuν ... λu­γ!ζεt το πάν, pσ.γίζετσ.ι, τρίζει, πέψτεt, κuλιέτ!Χι 1 σuγκροόετσ.ι, τρέχει, γκρε­

μίζετσ.ι. 'Αποσύνθεση &ν"ήκr;uστη, ~ψιiντσ.στη. Ό Νέu &.ρπιiζει &λλο &λοyο κσ.t

πηδα. πιiνω τοu, χωρίς κιχπέλλ-:ι κιχt χωρίς ξίφος , κιχλπά.ζει πάνω στο δρόμο των

Βρυξελλών, στέκετσ.ι κ Ή έμποοίζει τοδς Γιlλλοu; μσ.ζί κ:χ ~. τοδιο "Αγγλοu'". 'Α­γωνίζεται νά. σuγκρατ"ήσει καί ν' &νιχσuντιiξει τό στριiτεuμιχ. Τό ιiνσ.κσ.λεί, τό

ορίζει, προσπΙΧθεt ν' ιiγκιστρώσει .•. τή ψuγ'ή. Άλλα. ποιό ·; μπορεί νά. σuy­

κρσ.τ"ήσει τijν πλημμόρσ.; Οί στρσ.τιώτες τr;iJψεuγιχν φωνιiζοντιχς «Ζ"ήτω δ στρσ.­

τιiρχηι;; Νέu:ιι.

Δuο σuντά.γμσ.τα τοΟ Ν τoupuτ πηyα.ινοέρχοντ::ι.ι &ναστατuψένσ. κιχί πέφτουν μtιΧ στιΧ σπιχθιιΧ τών Οόλά.νων κιχt μια. στtς σψσ.ίρες τών μεριχpχιών τοu Κέ~, , >τ,

τοu Μπέστ, τοu Πά.κ κιχi τοu Ρuλiiντ. Ή χειρότερη σόyκροuση ε!νσ.ι 'ή φuγ'ή.

ΟΕ ψlλQι ιiλληλοσκοτώνοντσ.t στήν προσπά.θειιi τοuς νά. φόγοuν. "'Ιλει;; ίππικοΟ

κσ.t τιiγμα.τσ. πεζικοu ιiλληλοσuντρί6οντιχι κσ..i οιιχσκaρπίζοντσ.ι σά.ν ενσ. τεpά.­

στιο, ιiπέριχντο ά.ψρισμσ..

Ό Λο6ω ά.πο το ενιχ &κρο καί δ Ρέιλλ &.πό τ' &λλο, πιχριχσόροντιχι κι'

σι.ότοl ιiπο τδ μέγσ. έκεϊνο ρεuμσ.. Τοσ κιiκοu δ Νσ.πολέων στήνει ψριχγμοuι;; με

δ,τι τοΟ ά.πόμεινε &.πό τήν ιiνσ.κτοpικΥj φpoupιi, μιiτσ.ισ. σπσ.τσ.λιi το [ππικό

της ~οιιχίτερης όπηρεσία.ς τοu, σz μιi ά.πεγνωσμένη προσπιiθειιχ. Ό Κιότ όπο­χωρεί μπροστά. στό Βίοισ.ν, δ Κέλερμιχν μπροστά. στο Βιχντελέρ, δ Λο6w μπρο­στα. στο Μπuλώ6, ό Μορ!Χν μπροστά στον Πέρχ , δ Ντομόν κα.i Σοuμπερ6!κ,

μπροστιΧ στόν πρίγκιπσ. Γουλιέλμο. Ό ΓκιγιuΊ, ποίι δδήγ-ησε τοίις Εππείς τοΟ

σ.ότοκριiτοριχ., πέψτει κιiτω &πb τιΧ πόδια. τών "Αγγλων οριχrόνων. Ό Νοιπο­

λέων τρέχει με κιχλπα.σμό σ' δλο το μijκος της γρα.μμijς των φuγά.οων. Μι~α.,

έκβtιiζει, &.πεtλεϊ:, Εκετεόει. 'Όλσ. τιΧ στόμσ.τσ., ποδ το ί8ιο έΥ.εi:νο πρωί ώρμοu­σιχν στ'ή μά.χη φωνά.ζοντσ.ς «Ζ"ήτω δ ιχuτοκpά.τορα.ς» μένοuν κλεφτά., σχεδόν

· κα.νένα.ς δεν τόν γνωρίζει. Το πρωσσικό ιππικό, ξεκοuρα.στο κα.l ιiκέρα.ιο κα.­

θιhι; εlνα.ι, χόνετα.ι, πετιΧ.ει, σπα.θίζε ι , σκοτώνει, έξολοθρεόει . 'Γά. &μά.ξια. τσα.κί­

ζο\•τιχt, τ~ κοινόνιοι &γκα.τοιλείποντοιι, οί πuρο6ολητες ξεζεόοuν τ' &λογα. ποu τ~

σέρνοuν κι' &.γωνlζοντιχι ποιόι; νιΧ πρωτοψόγει, δλο ~κείνο τό πληθο~ τών τσσ.-

288

κισμ.ένων, τών &.νcιι.πt~8ογuρισμ.ένων ά.μα.ξιών, τών έγκα.τα.λειμ~νων κιχ.νονιών γί­

νοντιχ.ι έμπόδιο στό δρόμο της φuγης κ' αίτίcιι. σφcιι.γης. Ot στρατιώτες σπρώ­

χνοντα.ι, κα.τα.πα.τιοuντα.ι μ.ετα.ξι) τοuς, πηδσ.νε πά.νω &.πό ζωντανού~ καί πεθα.­

μένοuς. Σα.ρά.ντα χιλιάδες &ντpες γεμίζοuν, τρέχοντας ιΧ.κpιΧτ'Ιjτα και δp6μοuς

κα.ί μονοπιiτια., κα.ί γέφuρες, κα.t πεοιιiδες, κιχ.ί λόφοuς, κα.ί πλα.γιές, κα.ί οιi­

ση. Κραυγές &πελπισία.ς, σα.κκ!οια. στpα.τιωτικα. κα.ί δπλα. ριγμένα. στα. σπα.ρτά..

Δε οια.κρίνοντα.ι πι~ οuτε σόντροψοι, οuτε &.ξιωμ.ο:τικοί, οuτε στρα.τ1)γοί. Φ66ος

ά.περίγρα.πτος κα.ί &.νεξ~γητος, πα.νικός. Ό Ζιέτεν σπα.θίζει τ~ Γαλλία. μ.έ δλη

τοu τήν !νεση. Τα. λιοντιiρια. εγινα.ν λα.γοί. Τέτοια. ~τα.ν 'ή φuγrι έκείν'1).

Στ~ Ζενα.π lκcιι.νcιι.ν μια. &.πόπειρα. νcΧ. πα.ρα.τα.χθοuν, να. σχημα.τ(σοuν μέ­

τωπο. Ό Λο6ω κα.τόρθωσε ν' &να.σuντά.ξει λίγες έκα.τοντά.δες. Π ιιiσα.νε θέσεις

στήν είσοδο τοίί χωpιοίί, d'.λλ" μόλις επεσαν ot πρώτες ό6ίδες &πό τcΧ. πρωσσι­

κcΧ. πuρο6όλcιι., πά.λι τρά.ΠΥjΚαν σέ ψuγή καt δ Λο6ω cιι.1χμ.αλωτίστηκε. οι Πρώσ­

σοι μπηκα.ν στ~ Ζενα.π μα.νια.σμένοι.

'Επειδή πijρcιι.ν μέρος &.ργα. στίς μά.χε~ κ' ~τα.ν μικρij fι σuμ6ολ~ τοuς στrι νίκη, διιiπρα.ξιχ.ν φρικιαστικές <i>μ.ότητες. Ό Μπλuχερ διάταξε δλοκλ"ηρωτική

έξόντωση, τέλειο 5λεθρο. Είνα.ι &.λ~θεια. δτι ό Γά.λλος στρα.τηγός Ρογκιέ lδω­

σε οlκτρο πιχpά;δειγμιχ., &.πειλώ'Ιτα.ς μέ θιiyα.το κά.θε γpενιχ.οιέρο, Πού θα. τοu­

ψερνε ζωντα.νό Πρώσσο α. ίχμά.λωτο. Ό Μπλύχερ δπερθεμά;τισε, ξεπέρασε τόν

Ρογκιέ. Ή νίκ'1) τέλειωσε με .τij σφα.γή τών νικημένων. Κιχ.ί &.φοu εrμα.στε

ιστορία., aς τιμωρ~σομε. Ό γέρο - Μπλύχερ &.τίμα.σε τόν έα.uτό τοu. Ή ωμ6t1)ς τοu &νέ6α.σε τή σuμψορcΧ. στόν κολοφώνιχ.. Ή &πεγνωσμέν'Ιj α.;)τή ψuγή οέ στα.­

μciτησε παρcΧ. στα. σύνορα.. Άλλοίμ.ονο! Ποιός λΙJιπbν ~τα. ν α.uτος πο•) έφεuγε

ετσι; Ή μεγά.λη στρατιά.! La Grande arme. Κα.τα. τό σούρουπο, σέ μια. πεδιά.δα. κοντα. στΎ; Ζενιiπ, δ Μπερν~ρ κιχt δ

Μπερτράν, οί Γά.λλοι στρα.τ1)γοί, επια.σα.ν &πο τ'i)ν &κρ11 τijς Ρεvτιγκότα.ς κα.ί στα.μά.τφα.ν ενα.ν άνθρωπο 6λοσuρό, ά.ψηρημένο , &.ποτρόπα.ιο , πού είχε κι' α.u­

τος πα.ρα.σuρθεί ά.πο το ρεf.ίμα. τijς φuγijς, είχε ξεπεζέψει κα.t με τα. χα.λιν~ πε­

ρα.σμένα. στο ι.ιπρά.τσο τοu, έπέστρεψε μόνος στο Βα.τερλώ. 'Ήτα.ν δ Να.πολέων

ποίι Ύ)θελε &κόμα. να προχωρήσει εναντίον τοu έχθροu, πελώριος όπνο6~της τοσ γκpεμισμένοu όνε!ροu.

289

lf'

ΤΟ ΤΕΑΕΥΤ .ΑΙ Ο ΤΕΤΡ .ΑΓQΝΟ

Μεpιχά τετράγωνα. τ'ijς &.να.χτοριχ~ς φρι:ιuρa;, &.χίνrιτιz μέσιz στο οuνιzτο

ρεϋμσ. τής φuyης, σά βράχοι μέσα. σέ δρμητικ~ χείμσ.ρρο, κρα.τοϋσα.ν έχεί (;)ς

τή wχτσt. 'Λ.λόy:στσt περίμενοιν το οιπλb σκο-;ά.δι, τijς νόχ·.;σις κ:χ.ί τοu θσι.ν~­

τοu. Κuκλώθηχα.ν &.πό τοί.ις έχθροu, χ.α.t χά.θε τάγμα., ιiπομονωμένο ιiπό τ' !λ­λσι. κιχt χωρίς κσι.μμιdt &πιχψΊj μ.έ τό Sισι.λuμένο πιdt στρσι.τδ, μ.οιχδτιχν κσι.t πέθα.ι­

νε μόνο tOU. Γιά. τόν εσχα.το α.ότό ~ρωισμό, !λλα. ε!χα.ν πιάσει θέσεις πάνω στ~ t:φώμcχ.τα. τής Ροσbμ κι' !λλα. στΊjν πεδιιiοα. τοσ

8

Αrι-fιιiννη. 'Εκεί έyκα.­

τα.λειμ.μένα., νικημένα., τat σκοτεινά. ιχύτ!Χ τετράγωνα. πέθσtινα.ν ήρωικιi, &ντψε­

τώπιζα.ν τό χάρο περψρα.να. Πέθαινα.ν μα.ζί τοuς χα.ί οί νίχες τ'ijς Οuλμ, τοίί

Βιiyκρα.μ, τής 'Ιένα.ς, τοσ Φρijντλα.ντ.

Κσ.τόι. τίς έννιόι. τό οράοu, κάτω ιinb τό όροnέο;ο σωζότιι.ν ιiκόμσ. ενα. riπ'

α.δτά. τά. τάγμα.τα.. Μέσα. στ~ τpcχ.γική έκείνη χοιλιiδιz, στοί.ις πpδποδε; τής

πλα.γιιiς, ποu εlχcχ.ν ά.νεοει ot θωρ~Χκοψόροι !<-α.ί τώρα ~ταν γεμιiτη &.γγλιχά.

στpιzτεόμα.τα., σuνέχιζε ν' &γωνίζετα.ι τb τετράγωνο α.ύτό, κάτω ciπb τόι. σuγ­

κεντρωτικά. πuριΧ τοϋ έχθροϋ, χιiτω &.πό τΥ] 6ροχΥ] τών ό6ίδων ποί.ι τοuστελνα.ν

τόι. νικηφόρα. κα.νόνισι τοu &-χθροΟ. Tb διοικοuσε έΎσις ιΧσημος &ξιωμ.cιτιχbς ποί.ι

lινομ~Χζ6τα.ν Κα.μπρών . ~z κιiθε lχρΥ)ξΥJ τών χα.νονιών, τό τετράγωνο λιy6στεuε

κι' ιiπα.ντοίίσε στίς 66ίδες, μ.έ σφα.ίρε; κι' α.uτό, zνώ &διιiκοπα. τά. τέσσερα. τείχrι

του έλcιττt:>νοντσιν, μίκριχινσιν. Αύτοt ποί.ι ~ψεuγιχν λιχχcινιιχσμένοι, στέκοντιχν γιιΧ

μιά. στιγμ~ κι' aκοuγαν τΥj μα.κpινή 6ρον-.ή ποu δλο κα.ί λιγόστεuε.

uΟτα.ν &.πό τή λεγεώνα. α.uτή δέν &.πόμε~νε πι&., πα.ρά. μιά. δράκα. &.ντρών

κΙΧt ή σΥ)μιχ.ίσι ε!χε γίνει κοuρέλι, 5τΙΧν !μεινΙΧν χωρίς σψΙΧίρες κΙΧt κρα.τοuσσr.ν

τιΧ τουφέκια. στα. χέρισr. τοuς σα. νά. εlνα.ι ρα.6διιi, δτα.ν τά. πτώμα.τα. ξεπέρα.σιχν τbν δyκο τών ζωντQtνών, τότε πολλο\.ις ά.πό τοί.ις νικ-rιτές, τοί.ις κιχτά.λσι.6ε ενaς

[ερb; ψό6ος, μπροστά. στοί.ις μεγιχλειώ8εις σιότοί.ις έτοιμοθά.νιχτοuς κα.ί γιιΧ μ.ι!Χ

στιγμ'ij τιk "Χ.α.νόνια. σίγησαν. Ol πολεμιστές; α.ότοt στέκοντιχν ιiγέρωχοι 'Χ.α.ί

κοιτοΟσσr.ν γύρω τοuς δλόκλΥ)p'Υj μ.uρμ:ηγκιόι. ~πό ψα.ντ~σμ.:ιτσr., !ππετς, κσr.vόν:cι,

πεζικό, &,yα,πο8οyυpισμένα. &.μ~ξια. κα.ί το tΧΠΟΚpοuσtικό κεψά.λι τorJ χά.ροu, ΠΟ'J

πάντα. 6λέποuν οί ~ρωες στό σκοτεινό 6ιiθος τf)ς μάΧ'ΥJς . "Ακοuσα.ν μέσα. στό μισοσκότα.δο τb θόρu6ο &.πό τό ξα.νιχγiμ.ισμσι. τών κα-νονιών, εlοα.ν τή ψωτι~

στ' ιiνα.μμένα. φuτίλιιχ, σά μάτ~α. τίγρεων ποu εκα.\111\1 κuκλο γύρω ά.πό τά. 'Χ.ε­ψιiλισr. τοuς.

'ΑψοΟ δλα. έκε!νΙΧ τ' &.ν:τ.μ;.ιέν:t ψuτίλια, πλη.,;:Χ,!Χν στΧ κ:χ,v6•;ι:Χ, ενιχ~ ν.\y-

19

290

yλος στρσ.τrιyός, !λλοι λένε δ Κόλβον κι' ~λλοt δ Μ~tτλα.ντ, κριiτrισε μετέωρη

την τελεuτα.ία. στιyμ~ της ζω~ς των έτοιμοθιiνσ.των κιχί φών.χξε.

«'Ανδρείοι Γιiλλοt, Π<Ιtρα.δοθείτε !» «Σκιχτά.!» &.ποκρίθηκε δ Κσ.ι.ιπρών.

ΙΔ'

K.AMΓlPQN

Άπδ σε6α.σμδ προς τοuς &νσ.γνώστες δέν Ιtπρεπε νι:ι έπα.να.λιi6ω τij λέξrι,

την ώρα.ιότερ'Υ) lσως; &.π'. δσες πρόφερε ποτέ Γά.λλος. 'Αλλ~ ~·,ι &.πcι:yορεόετσ.t τό

όψrιλο στ~ν Σστορίrχ, τότε γινόμσ.στε παρσ.6ά:τες κι' &.να.λα6α.ίνομε την εuθόν1J.

Λοιπόν, &.νά.μεσα. σέ κείνοuς τοuς γίγα.ντες, ετuχε κ' eνα.ς τιτιiνα.ς, ό Κιχμ­

πρών. Ν~ προφέρει κα.νείς α.uτή τη λέξrι κ' ϋστερα ν~ πεθιΧνει εrνα.t

όπέρτα.το μεyα.λεtο. Γιcι:τί το νιΧ ζrιτα.ς ν~ πεθιiνεις, εrνα.t σι:ι νιΧ. πέθα.νες κι' δ­λα.ζ, δέ φτα.ίεt ~ν έπέζφε δστεριχ &πδ τΥj βpοχΥj τών ό61οων ποu τοuρριξcι:-;.

Έκείvος ποu νίκησε στό Βetτερλώ δεν εtνα.ι οuτε δ Να.πολέων ποu τpά:Π'Υj·

κε σέ φuyή, οuτε δ Οuέλιyκτον ποu στlς τέσσερες ε!χε κα.μφθεί κα.t στtς πέντε 6ρισκότetν σ' ιiπελπισία., οuτε δ Μπλόχερ, ΠΟU aεν &.yωνίσt'ΥjΚΕ κα.θόλι:ιu, στb

Βα.τερλώ, νtκ'Υjτής ε!να.ι δ Κα.μπρών.

ΜιιΧ τέτοια. λέξ'f/ eψτuσες κσ.τιΧ. τοσ κεpα.uνοσ ποu σέ σκοτώνει; Αuτό σ'Υ)·

μα.ίνει νίκη.

Μι~ τέτοια. &.πά.ντησή πρbς τήv πα.νωλεθρίσ., [γα; τέτοιο έπιψώΥ'Υ)μα. προς τό πεπρωμένο, μιιΧ. τέ·.;οια. &.πόκριση προς τη 6ροχη τijς νόχτα.ς, πρός τόν προ­

δότη τοίχο τοu Οuγκομόν, στο ψα.ρά.γγι της Οuα.ίν, στijν κα.θuστέρφ'Υ) τοu Γκροuσό, στijν !ψιξη τοσ Μπλόχερ, μ.ι~ τέτο ιοι. είρωνείοι. στό λά:κ.κο τοu τά:ψοu,

ενσ.ς τέτοιος τρόπος νrι. στα.θείς όρθιος &.φοu eπεσες, νιΧ πνίξεις μ.έσσ. σε oub σuλ­λα.οές τό σuvcι:σπισμό δλης τijς Εtιρώπ'fjς, ν?. προσφέρεις στο•)ς 6α.σιλιά.οες τοός, · γνωστούς κι' δλα.ς στοuς Κα.ίσα.ρες, &.ποπά.τοuς, ν' &νσ.οεlξεις τήν τελεuτσ.ία. λέ­

ξη πρώτη, &.να.κα.τεόοντά:ς την μέ τi]ν &.στρα.πΥ) τijς Γα.λλία.ς, νιΧ κλείνεις μ.έ

περιψροyητικΥj 6pισιά. το Βσ.τερλώ, νιΧ σuyκεψα.λα.ιώσεις τη νίκη έκείνη μέσα.

σέ μια ιiνέκφρα.στrι ϋστα.t'Υ) λέξη , νιΧ χά.σει~ τό πε81ο της μά.χης κα.ι νά. κερ­

οίaεις την ιστορία.. σr στερα. ιiπb μιά. τέτοια. σφα.yη ν& χεις μ~ζ( σοu τοuς κα.γ­χα.στές, εtνα.ι μέγιστο.

Βρtσιι:ι στον κερα.uνό. Αtιτό, φτά.νει στο tίψος τ~ έπη τοσ Α1σχόλοu. Ή

λέ-ξη τοσ Κα.μπρών ε!νΙΧι ρijγμσ.. τό p'ijyμα. ένός στ~θοuς γψ~τοu περιφρόν'η·

ση. Είνα.ι τό ξεχείλισμα. ιiφόρητης ιiyωνία.ς, ποu ξεσπ~ σε εκpηξη. Ποιός λοι­

πον &νίκησε; 'Ο Οtιέλιyκτον; WΟχι. Αtιτος χωρίς τον Μπλόχερ ~τα. ν &:ψα.Υι-

291

σμένος. Μ-ήπως δ Μπλόχερ; 'Όχι. "Αν δεν είχε· &.ρχίσει δ Οόέλιγκτον, δ Μπλό­

χερ δέ μποροΟσε νά τελειώσει. Ό Κ~μπpών, ιχuτόι; δ πεpα.στικός τ'ijς τελεu­

τα.lα.ς wρα.ς, !Χγνωστος στρα.τιώτης. Ό τελεuτα.ίος τροχός τijς μά.χης, νοιώθει 15τι

στ~ν κα.τα.στpοψ~ α.uτ~ όπ~ρχει ψέμα., ή α.ίσθηση α.uτ~ κά.νει πιό &.6ά.στα.χτο

tb σπα.ρα.γμb t'ijς κcφοιιiς tou κα.ί, t~ν wρα. πού ~ λόσσQι τοu δεν έχει /5ptQι, toO προτείνετα.ι σιΧ χλεuα.σμδς ~ ζω-ή! Κα.l πώς νά μ~ν &να.σκιpτ'ήσει με μα.νία.;

Βλέπει &κεί δλοuς τοuς 6α.σιλιά.δες τ'ij_ι; Είιpώπης κά.l τοuς στpα.τrιγοός τοuς

ν' aγ&.λλοντα.ι. Δίες Βροντοσείστες, !χouv έκα.τό χιλιάδες νικ-ηψόpοuς στριχ.τι­ώτες, κα.l πίσω &.πό τlς έκα.τ6, ενα. έκα.τομμόριο. ΤιΧ κα.νόνια. τοuς χά.σκοuν μέ

τlς μποuκες ετοιμες νά στείλοuν τό χά.ρο στ~ δρι:iκα. πού &πόμει\ιε με τον

Κα.μπρών. 'Έχοuν κι:iτω &.πδ τιΧ πόδια. τοuς τ-f)ν α.uτοκρα.τορικ-1) ψροuρά., σκόρ­πισαν τijν μεγά.λη στριχτtci. Σόντριψιχν τbν Νιχπολέοντιχ! Ka.t δ μόνος πού a­πομένει, οpθιος νεκρός, ε!vα.ι δ Κα.μπpών. "Αλλος δέν όπ~pχει πιά νά δια.μα.p­

τuρ'Υ/θεϊ, ή μοίρα. ώρισε α.ότόν, α.ότόν τόν κοινό &.ξ:ωμα.τικό. 'Έ! λοιπόν θGr.

δια.μα.ρτuρ'Υ)θεϊ. Λοιπόν ζητ!i μιά λέξη, δπως θιΧ ζητοΟσε §να. μα.χα.ίpι. Τοuρ­

χοντιχι &.ψρι-λ στο στόμα:, α.uτοl οι &.ψροl ε!να.ι ή λέξη, 6pίσκει μέσα. στi)ν ψu­

χ'ή τοu μιιΧ εκψρα.σrι κι' α.ότ-1) ε!να.ι -ή κοπριιΧ τοu &.νθρώποu.

Τό πνεuμα. τών μεγι:iλων ήμερων έπεψοίτ'Υ/σε σ' α.ότδν τόν !Χγνωστο !ν­

θρωπο στ~ν κα.τά.λλrιλrι στιγμ-ή. Ό Κα.μπρών βρήκε τ~ λέξ'Υ/ τοu Βα.τεpλώ, δ­

πως δ Ροuζε ντε Λίλ, 6ρ~κε τό θούριο τ~ς Μιχσσα.λιώτιδα.ς μ' έπιψοίτrισ'Υ/ μιa.ς εμπνεuσ1Jς iπό ψηλά.. Tij λέξη ιχότij της τιτά.νειιχς περιψρόνησης δεν τήν

πετά.ει μονά.χα. κα.τ~ τ'ijς Εόρώπrις, &ν δνόμ.α.τι τijς α.ότοκρα.τορίοις. Αότο θιΧ ή­

τα.ν λίγο. Τrιν πετa. κα.τά τοu πα.ρελθόντος, έν όνόμα.τι τ'ijς έπιχνιχστά.σεως. 'Α­

κοuς οr.ότ~ τή λέξη τοΟ Κα.μπρwν κα.l ξα.να.6λέπeις τ~ν ~ρχα.ία. ψuχη των γι­

γιiντων. Νομίζεις δτι μιλ:7. δ Δα.ντwv -1) δτι 6ρuχιiτιχι δ Κλεμ.πέρ (*). Στην λέξη τοο Κιχμπρών, fι aγγ λικη φωνη ιiπά.ντφε, πuρ!

οι πuρι:ι6ολα.ρχίες ελιχμψα.ν, δ λόψος σείστηκε, aπ' δλα. εκείνα. τά. μπρούν­

τζινα. στόμα.τα. πετά.χt'Υ)Κε ψωτ:ι:i, ενα.ς κα.πνός, ΠΟU ψά.ΥΥJΚΕ στό ψώς τοΟ ψεγ­

γα.pιοQ πού πρό6α.λλε κείνrι τi)ν wρα., τιΧ σκέπα.σε γιά. μιά. στιγμη δλα. κα.l δτα.ν

δ κα.πνbς οιοιλόθηκε, οεν όπ-ϊjρχε τίποτε πιcl.. Ή ψροuρ& ~τα.ν νεκρΥj. Τ& τέσ­

σερα. τείχη τοu ζωντ~νοu α.uτοu κά.στροu ε!χ~ν κ~τεοιχ.ψιστεί κα.t μόλις δι~­

κρuνότ~ν κά.ποu - κιiποu ενα. σιiλεμοι &νιiμεσα. στ~ πτώμα.τα..

Κοιί ετσι οί γοιλλικες; λεγεG>νε~, μ.εγιχ.λότερε~ κι' &πό τ!ς ρωμα.ϊκές, &.ψ'rj­

σ~ν την τελεuτα.ί~ τοuς πνο~ στό λόφο τοu "Αη-Γιά.ννη, πά.νω στό μουσκεμένο,

t1.πό τή 6ροχ'ή κα.ί τό σ.tμα., χώμα., μέσα. στ~ σΚοτεινά. στ!Χχuσ., έκεί ποίι σiι­

μερα. περνά. κοιτιΧ τtς τέσσερες τό πρωt, σψuρlζοντα.ς κιχί χτuπώvτα.ς με τό κοιμ.­

τσίκι τό α.λογό τοu, δ Ίωσ~ψ, δ τιχκτικός τιχχuορόμος της Νι6έλ.

• Δαντών, δ δυνατiις ρ{τtορας -ι;ί'jς γαλλικής ~:τανάστασης τού 17!ι9. ΚλrμπFρ,

περίφημος στρατηγός, πού,_ δ Ναπολέων, άφησε aντικαταστάτη τοt' στiιν Αί',Ψ:tτο.

292

ΙΕ'

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑ ΤΕΡ ΛQ

Ή ~χη τοi) Β~τερλώ εtν~ι εν~ ~tνιγμ~. ΣΧοτεινb ~ι γι~ του, νι'X.'Jj'tl,

κιzί γι~ τοuς νι~:ημένους.

Ό Νιzπολέων λέει δτι είνα.ι εργο πα.νιχοu. Ό Μπλόχερ βλέπει μόνο φω­τιά.. Ό Ούέλιγκτον Sev κ~τ~λ~6~!νει τ!ποτα.. Δια.611στε τι, ~Χθέσει,. Τ~ δελ­τ(σ. εlνιzι συγκεχυμένα., τ:Χ σχόλια. &.ντιψ~τικά..

Ό Ζομ.ινί χωρίζει τή μ.~ χ η σέ τέσσερα. μέp'Υ), δ Μούφλινγχ σέ τρεtς πε­

ριπέτειες. Ό Σιιχρ&ς, πιχρ' οτι σέ μερικ~ σημεϊ~ δια.ψωνοuμ.ε, εtνα.ι δ μόνος πού

σuνέλα.6ε τίς χα.pα.κτηριστικές γρα.μμές τijς κα.τα.στροφijς έκείν'Υ)c; τijς &.νθρώ­

πινηi μ.εγa.λοψυ(e1;ς, ποu σuγκροuστηκε μέ τή θεία. σύμπτωσr;. 'Όλοι ο[ Ηλοι ιστορικοί δείχνουν κά.ποιο σκοτά.δι κe1;ί μέσα. σ' α.ύτό τό

σκοτιiδι έρευνοϋν ψηλιzφr;τά..

Ήμέροr., στ' &.λήθειοr. &.ποψρά.ς, κεpα.υνο6όλος. Κα.τά.ρρεuση τη, στρα.τιωτι­

κrjς μονομιzχίας, ποu πρδς μεγά.λη έκπλ'Υ)ξη των Βα.σιλιά.δων σuμπα.ρά.σuρε ο­

λα. τ~ 6α.σίλεια.. Ήμέρα. κα.τ~ τήν όποία επεσε ή δόνα.μ'Υ) κι' a.λλαξε 6riσεις δ

πόλεμος.

Κιχ.! τ~ δuό μέρη περίμεναν ιiπο ενα.ν.

Ό Ν ιχπολέων περ!μενε τον ΓκpοuσU· f:ι ΓκροΙJσi.ι δ~ φά.νηκε (*) . Ό Οοέλιγ­κτον περίμενε τδν Μπλύχερ, ό Μπλύχερ ήρθε.

Ό Οόέλιγκτον εl'.νιχι δ κλα.σσικός πόλεμος, πού &.νοr.γεννιέτ~ι στο πρόσω­

πό τοu. Ό Βονοr.πά.ρτης στήν &.ρχή της Οόξιχς τοu, ε!χε ιiντιμ.ετωπίσει α.δτό

τόν πόλεμο στήν 'Ιταλία χα.ί τον εlχε νικήσει μεγα) .. οπρεπώς. Ή ποr.λι~ τα.κτι­κή δχι μόνο κιχτα.κεpα.υνώθ'Υ)κε, ά.λλ~ :ι.σ.τriντησε κα.ί σχriνδαλο.

Άλλ!ι ποιός ήτα. ν α.ότός δ εlκοσα.ετής Κορσικα.νός; Τί σijμα.ινε δ πε­

ρίλσ.μπρο; α.ότδ; ά.γρά.μματος, δ δποίος eχοντα.;; τα. πιΧντα. &να.ντίον του κιχί τί­

ποτα. μέ το μέρος του, χωρίς τρόψιμα., χωρίς πολεμοψόδια., χωρίς κα.νόνια, ξυ­

πόλυτος κα.t σχεδόν χωρίς σψχτό, μέ μια. οριiκα. ά.ντρε;; ένΙΥ.ντίον τεριkστιων 15γ­

κων, δρμοίίσε !ν~ντιον τ'ijς σuν~σπισμένηι; ΕόρώπΥ)ι; κα.ί χέρδιζε ιzlφνιδιιχστικ:Χ

νίκες, έκεί πeιu φα.ινότα.ν &.πίθα.νο κι' &.Μνατο; Ν~ πα.(ζει τού~ έχθροuι; σ&ν

π~ιχvιδιi;κια. μέσcχ στ~ χέρια. τοu, ν~ κ~νει σχόνη τη μιά μετ" την &λλη -cίς

πέντε γεpμα.νικές; στpα.τιές;, ρίχ-.οντα.; τό Μπωλιέ πιiνω στόν Άλ6!νζι, τό Με­

λ&ς πά.νω στό Βοuρμσερ κα.ί το ΜιΧ.κ πιΧνω στόν Μελά.ς; (**) .

• 'Ακόμα καί σήμεQα, U.νάμεσα στούς στρατιωτικούς συγγραφείς συζητείται ποι­κιλοτQύπως ή μi1 έμφάνιση τού Γκρουσ{•.

•• ΥΟλοι αύτοl Αύστοιακοί στρατηγοί, πού νικήθηκαν άπό τό Ναπολέοντα. Ό

Μάκ ε/χε παραδοθεί μέ 28 χιλ. άνδρες.

293

τι ~τιχν ιχίιτός δ νειχρός πολεμιστ-ής, ποu ε!χε &.να.ίδειιχ διιχ6ολικ.οσ γuνιχι­

κείοu κιiλλοuς; Ή στριχτιωτικ.ij &.κ.α.δ'Υjμία. τόν &.ψώριζε, cΧ.λλ~ ψεπότα.ν σε ψu­

ΎΥJ μπροστά. τοu. 'Από οώ &ρχίζει τό cΧ.οιά.λλα.κτcι μίσος τοu πιχλιοσ κιχισα.ρισμοσ

!νσιντίcιν τοσ νέοu. Τό έμμένον στιΧ πα.τροr.ιχριiοοτα. ξίψος, δεν &.νεχ6τα.ν το λσιμ.­

πuρίζον σπιχθ(, τό οε σκάκι οε χώνεuε τij μεγιχλοψutα..

Στίς 18 Ίόuνίοu 1815 τό μίσος σιuτb εφθα.σε στό &.ποκ.οpuψωμιi τοu κ.ιχί ε. μελλε σ' έπίμετρο, κά.τω &.πb τό Λ6vτ:, τό 1\Ιοντεμπέλο, τό Μοντενότε, τΥj Μιiν­

τονιχ, τό Μιχρένγκο, τό "Αpκολι, ν~ γρ~ψεί ~ λέξη Βσιτερλώ.

θpιιiμ.6εuσιχν ot μετpιότ'Ι'jτες κιχτά. τών έξοχοτ'ήτων κιχί fι μοίρα. σuγκιχτC't.­

τίθετο σ' ιχt}τΥj τήν είρωνεία..

Τό Βα;τερλιh είνα;ι μ.&.χη πρώτης σε.ρ&.ς κσιl κερS~θηκε &πό στρσιτηyb δεu­

τέριχς σειράς.

Τό Ιiξιοθα;όμ.ιχστο στij μ.&.χη τοu ΒσιτερλC:) ε!να.ι ή Άyyλlα., ή ιΧyyλικ-ή στσι­

θερ6-;ητσt, ~ &yyλικΥj &.ποψιχσιστικότ"Ι)tΙΧ, τδ &γγλικb φλέγμΙΧ. Δεν εχει νά. κιχu­

χ'ηθεϊ: yιά. τό στρα:t'ηγό τ1Jς 'ή Άyyλίσ., &.λλιΧ γιιΧ τοuς στρατιώτες τ1Jς. Πα.­

ρά.οοξη &.γνωμοΟ'jνη! δ Οuέλιγκτον εγρα.ψε στόν όποuργό στ;:ισtτιωτικών, λόρδο Μπά.θορσι, οτι δ στρσtτ6ς τcιu, δ στρΜός ποu πολέμψ1ε στίς ] 8 'Ιοuνίοu 1815, ~το «μ"Ι)δΙΧμινός στpιχτός». τί y'.J. λένε άpσ.γε τό:. όστa. ποu είνσtt πσtpσtχωμ.έ­

νιχ στο χιϊψσι τοu ΒCtτερλώ;

Ό Οόέλιγκτον lδειξε έπιμον'ή, σιuτij ε!νιχι 'ή &.pετ'ή τοu , τΥ)ν δποίC't. κιχί

δε διιχφιλονικοσμε, &.λλιΧ κCtί δ τελεuτιχίος &.πό τοίις πεζοuς κιχί τοίις tππε'ίς , θ J., ' θ , " • , 6 κ ' ' . ..1, !:6 -;οΙJ, κpσtτησε στσt ερ.1 't'1) Et:'fj τω, οσ'J κι αΙJτ ς. σιτα. 't"l) γνωμ"Ι) μιχς, ,1 u -

ξιχ &.νήκει στόν "Ayyλo στρα.τιώτη, στόν cΧ.yyλικό στριχτό, στόν &.yyλικό λαό.

ΕΓΚΡΙΝΕΤ .ΑΙ ΤΟ Β .Α ΤΕΡ ΛQ;

ΊΙ νίκrι τοσ ΒιχτερλιJ) ε!νιχι, κσιτσ.. τή ; γνώμη μας, &ντεπιχνα.στσιτικΥ) έκ προ­

θέσεως. Ύτ:ιiρχει, 6έ6σιια., μίσι σχολή φιλελεόθερτι, τΥ)ν δπο(ιχ σε66μ.ιχστε σ'

δ).ιχ, ποί.ι !χει δισtψοpετική ιiποψη . Τό Βσιτερλι)) εlνα.ι ή ΕόρώπΎJ ~νωμ.ινΎJ κσιτιΧ

της Γσtλλ!ιχς· ή ΙΙετροόπο):η, τb Βερολίνο, 'ή Βιένν'Υj κιχτό:. τ6ιν Πα.pισ(ων, 'ή

στιχσιμ6τ1jς, δ &.νιχχpονισμός κιχτά τijς προ6δοu, δ μόνιμος &.γώνιχς των μ.ονιχρ­

χtών ~τ~ t'fj~ ~τιθ«σrις r~λλικ'i)ς έ?tσtν~στ<Χσ7jς. τ· ~νειρδ τους ~ταν να σ6~­σοuν !πι τ4λοuς; τό δuνιχτό ιχuτό λCtδ, ποu 6pισκότιχν σ' !κρ'Υjξ'Υj έSώ κ' εtκο­

σιέξrι χρόνιιχ. Άφοσ lκιχνιχν σΙJνα.σπισμό οί 6ι:ισιλικοt οtκοι των Μπpοόνσ6ικ, Ρωμιχνώφ,

Νιχσσώ, Χοεντζόλλεpν κιχί Άψ6οόρyων, γιό:. νιΧ 6οηθ'ήσοuν τοίις Βοuρ6ώνοvς,

294

~!νοιι ςροινερό δτt τό Βα.τερλώ, σ'Υ)Χώνεt π!Χνω στlς πλ~τες τοu τό θείο οιχαίωμ.α. Εlνοιι γεγονος 13τι, έπειδή i) αότοχρατορίσ. ~τοιν δεσπο":ική, fι Βοισιλε!σ.,

κσ.τ~ φuσικ~ &.ντ1δριχσΥ) τών πρσ.γμ!Χτων, ήτσ.ν όποχρεωμέν-r; &νσ.γΧσ.στικCι ν&

γίνει ςριλελεόθψη. Άλλά., ιiν ~γιναν μερικές σuντσ.γμσ.ταές μετσ.ρρuθμ!σεις,

μετ& το Βατερλώ, lγινοιν χωρlς τή θέλφ'Υ) τών νιΧψii>ν Χαt μ.!Χλtστα προς με­

γ!Χλη τοuς θλίψη. 'Έγιναν γιατί -ή έπσ..ν~σταση ΟΕ μπορε'ί ν& νtΧΥ)θε'ί ποτέ,

εlνοιι lργο της Προνοίας πο\ι ξα.να.πα.ρουσιά.ζετσ.ι &διά.κοπσ.. Πσ.ροuσιά.στηκε κσ.ί

προ τοu Βσ.τερλώ, με το Βοναπά.ρτη, δτσ.ν γκρέμιζε τοuς πα.λιούς θρ6νοuς, πα­ροuσιά.στηκε καl μετ&. τό Βατερλώ, με τον Λοuδο6ίκο ΙΗ' πο\ι &.νιχγνωρίζεt

καΙ. όποyριΧςρει το σόντοι'Υμσ..

Ό Βοναπάρτης &νε6ιΧζει στό θρόνο της Νεά.πολης ενσ.ν &μαξtι κοιί στο

θρόνο της Σοuηοία.ς ενσ. Λοχία, μετι.χχειριζόμ.ενος τήν ά.νισότητα. για. ν' &.πο­

οεlξει τήν ίσότητοι. 'Ο Λοuδο6Έκος ΙΠ' πpοσuποyράςρει τη διοικήρuξη Ύtά. τά.

δικα.ιώμσ.τα. τοu &νθρώποu.

θέλετε να. καταλάοετε τί θά. πεt έπανά.στα.ση; Όνομά.στε την Πρ6οθο· καΙ.

α.ν θέλετε να. χσ.τα.λά.6ετε τί θα. πεί Πρ6οοος, ό·ιομιΧστε την Αuριο. Ή Aupto εκτελεί το ερyο της &.κιχτι:ψά.χητα κσ.l τό έκτελεϊ &πό σήμερσ.. Κατα. παρά.δοξο

τρόπο ςρτά.νει πά.ντοτε στό σκοπό της. Χρησιμοποιεί τον Οόέλιyκτον γι& ν' &.­να.δείξει ρήτορσ. Ιtνα. στρα.τιώτη , &πό το!)ς νικημΞνοuς, το Φοuά. Ό Φοuά. (*) έ­

πεσε στό Οuyκομον και &να.στήθηκε στό Rημσ.. ~Ετσι βαδίζει +, πρόοδος, πού Ύι' α.uτήν δλα. τά. έργα.λετα ε!ναι κοιλ& καί κα.τά.λλ η λα..

Το Βα.τερλιh στσ.ματών-:α.~ τήν κα.τά.λuση των θρόvων με το σπαθί, δέν

είχε άλλη ~κοα.ση, πα.ριΧ νά. οιfJσει συνέχεια στο έπσ.νιχστα.τιν.ο lργο. Έτελε!ω­

σοιν το ~ργο τοuς οί σπσ.θοςρ6ροι, ήρθε ή σειpά. -:(ί)ν στοχα.στων. Ό σ.ίώνιχι;, τοv

δποίο θέλησε ν& έμποδίσει το Βοιτερλώ, πέpσ.σε πά.vω &πο το έμπ68ιο κα.ι σu­

νέχισε το δρόμο τοu. Ή &πα.ίσια. έκείνη νίκη, 7-pγότερσ. νικf;θηκε ά.πδ τήν έ­

λεuθερίοι.

Δεν πρέπει ν& 6Μr.οuμε στό Βατεpλιί), πιχροc μονά.χα. α.,)τδ ποu όπάρχει

στό Βα.τερλώ. Πρόθεση Ελεuθεpίοις δεν όπηρχε κοιμμιά.. Ή &ντΕπα.vάστα.σrι ~­

τα.ν q:ιλελεόθεprι χωρiς νιΧ τό θέλει. Κα.θώς κι' δ Νetπολέων ήτοιv (lθελά τοu έ­

πα.νσ.στά.τrις.

Στίς 18 'Iouν!ou 1815, δ Ρο6εσπιέρο; κα.τέ6ηκε ιiπb το άλογο κιχι πεpπet­τοuσε πεζός. Αότό μόνο.

• Φουά, Γά{λος στρατηγός πού τραυματίστηκε στο Βατερλώ. Φιλελεύθερος 6ου­λευτijς στά 1819 καl 1824. ~Εγινε περίφημος με τη ρητορικ-ί1 του Lκανότητα,

295

ΙΖ'

Η θΕΙΑ ΔΙΚΗ

Όλόκλ'Υ)ρο τό εuρωπιχϊκό σιίστ'Υ)μιχ κιχτ~ρρεuσε, με την έξοuθένωσ'Υ) της δι­κτα.τορία.ς.

·π α.uτοκρα.τορία. σωριά.στΥJκε σ' Ιtνα.ν ίσκιο, 8μοιο μέ τοu ρωμα.ϊκοσ κόσμου,

οταv ξεψuχοuσε.

Στοίις χρόνου~ τών 6α.ρ6ά.ρων ιiνα.6ίωσε τό χά.ος. Άλλα. ~ 6αρ6α.ρότητα. τοu 1815, ποu πρέπει να. τ~ λέμε &.ντεπα.νά.στα.σΥJ, εΙχε μικρ~ πνοή, ~ξα.ντλήθΥJκε γρ~γορα., στα.μά.τησε ά.πότομα..

•π α.ότοκρα.τορ!α., πρέπει νά. τό δμολογήσουμε, θρψήθΥjκε κα.l θρΥjνήθΥjκε 'ήρωικιΧ.

Ό Λου8ο6ίκος ΙΗ' ξα.να.γuρισε σ-.ο Παρίσι. Ο! όπιχlθριοι χοροt της 8 'Ιουλίου, lσ~ΥJσα.ν τοuς ένθουσια.σμοuς της 20 Μα.ρτίου. Ή &για. τριΧπεζα. κα.l

ό θρόνος σuνιχδελφιί>θΥJκα.ν. 'Ένα. σύστημα. ιiοιιχφιλοvε(κητο έγκα.θιδρuθηκε σ-.η

Γα.λλίιχ κα.t στην Εtiριl>πη, για. τη σωτηρία. της κοινωνίας τοu οεκά.του ένά.του α.1ώνα..

Το νεκροταφείο τij; }fα.ντελέν, δ φο6ερος λά.κκος τοσ 93 σκεπά.στηκε με ιιά.ρμα.ρα. κα.ί χρυσές έπιγρα.φές, για. τ! τά. οστα. τοσ Λουοο6ίκου ΙΣΤ' κα.t της

Μιχρία.ς Άντουα.νέτα.ς 'ήτα.ν ριγμένα. σ' ~κείνο το λά.κκο. Άπο το χα.ντά.κι της

Βιγκέv μιά. έπιτά.ψια. στήλη &ρθιlιθηκε, γιά. νά. θυμίζει gτι δ οοuκα.ς ντ' Άνγκέν

τουψεκίστΥJΚ€ τον ί8ιο μ1jνα. ποu εγινε ή στέψη τοσ Ναπολέοντα.. Ό πά.πα.ς

Η ίος δ Ζ', δ δποίσς &τέλεσε τη στέψ'Υ) έκ~ίνη λίγες μέρες με τα. τόν τουψεκι­

σμό, εuλόγησz ήσυχα. την πτώση, δπως εrχε εόλογ.ήσει κα.t τήν &.νόψωσΥJ. Κα.! ολα. α.uτά. lγινα.ν. Κα.t οί 6α.σίλιά.δες ξα.να.γόρισα.ν στοuς θρόνους τους

κα.l δ κυρία.ρχος τi)ς Εuρώπης κλείστηκε μέσα. στό κλοu6ί. Κα.t τό πιχλιό κα.θε­στι))ς έπα.νijλΟε σά. νέο κα.ί δλο το σκοτά.οι κα.ί δλο τό ψως τής γής &.λλά.ξα.νε

θέση.

το 1815 ~τα.ν σά.ν πένθιμη &νοιξη. Τό ψέμιχ τό σuντα.!ρια.ζα.ν μέ

τό 1789. or οηλητΥjριιχσμένες κα.ι δuσοσμες πα.λιές πρα.γμα.τικότΥjτες, πα.ρου­

σιά.στηκα.ν μέ νέα. προσωπεία.. Τό θείο ·οίκα.ιο σκεπά.στΥJΚε μέ συντα.γμα.τική προ­

σωπίδα., ot συνωμοσίες κα.τά.ληξα.v σέ σuντα.γμα.τικές πα.ρα.χωρ'ήσεις, ο! δεισιοα.ι­μονίες, οι uστερο6οuλίες, οι προλήψεις λοuστρα.pίσt'Υ)Κ<Χ.Υ μέ κ.ά.ποtο ψιλελευθε­

ρισμό, ψίδια. δηλα.οη ποu ι:Χ.λλά.ξα.νε δέρμα..

•ο Να.πολέων &.νuψωσε κα.l τσ.υτόχρονά έξουθέvωσε τόν &νθρωπο. Τό ίδα.νι­

κό, κα.τά. το χρόνο ποu κuρια.ρχοσσε Υι θιχμπωτική uλη, πήρε το δνομιχ τ'i'jς ίδεο­

λογία.ς. Σο6α.ρή &.προνοησ!α. μ.εγά.λl')υ &.νορό~ νιΧ γελοιοποιεί το μέλλον. 'Εν τοu-

296

τοις οί λιχοί, πού ~ σιi.ρκιχ τους ε!χε ζ7Jμωθεϊ μέ τιl. πupo66λa. xa.l είχα.v &γrι­

πήσει τόv πυρο6ολψή, τον &νιχζ1jτοuσα.ν με τιΧ μιi.τια.. Ποσ ε!vιχι; τι κ~νει;

-Ό Να.πολέωv πέθα.νε πι~, !λεγε ενa.ς δδοιπόρος σ' εyα.ν &πόμα.χο τοu

Μα.ρέγκι:ι κα.ί τοu Βα.τερλώ.

- Λuτός νδ: πεθιiνει! φώνα.ξε δ πιχλιός στριχτιιJ>τ1jς. Τόν γνωριζετε κιχλ~;

Ή φιχντιχσία. τών &νθρώπων τόν ά.ποθέωνε &κόμιχ κι' a.ς ήτιχν 8εμtνος

στό 6ριΧχο τijς Άγία.ς, ΈλένΥjς.

Τό 6ιΧθος της Εuρώπ71ς Gστερα. ά.πό τδ Βα.τερλιi> σκ'Jτε(νια.σε. 'Ένα. τεριi·

στιο κενο δrιμιουργήθψι.ε με τ~ν έξιχψιΧνισ71 τοu Νιχπολέοντα. . Μέσα. σ' α.ότό τό

κενό μπi)κιχν ot 6ιχσιλι~δες χι' &.ρπιχξε τ~v εόκα.ιplα. ή πα.λιδ: Εόpώπ71 νιl. Ιtε·

τrιρρuθμιστε!. Σχ1jμα.τίστrικε κιχt μιci σuμμιχχία., «'Η lερdι σuμ.μ.α.χίιχ».

Με τ~ν πα.ρουσία. τijς Ιiνσ.σχrιμσ.τισjιέν1jς πα.λιiς Εόρώπ"ης κι' &.πένιχντι σ'

α.pτijν δια.μορφιJ>θrικrχν ο1 χα.ρα.κτήρες ιιιά.; vέοχς Γα.λλιιχς. Τό μέλλον, πού ε!χε

χλευιΧσει δ ιχ•jτοκριΧτορα.ς, εκανε τ~v εrσι:.δό τι:ι•J. Ε!χε στό μέτωπό τι:ιυ ένα: Ιiστρο,

τ~ν Έλευθερία., προς την δποία. ά.τένιaιχν τ·Χ. ψλογερδ: μιΧτια. τών νέων γενεG>ν.

Κιχι, πρfί.γμιχ πιχρciξενο, &.γ~π'Υ/σα.ν κα.ί γο1jτεότ1jκα.ν &π' α.ίιτό τό μέλλον τijς

Έλευθερlιχς κα.ί συγχρόνως ά.γα.ποuσα.v τό πσ.ρελθόν, τό Ναπολέοντα.. Ή ήτ·

τιχ μεyά.λωσε τόν ~ττrιμένι:ι. Ό Να.τ.:ι;/.έων πεσμ~νο; φιiντα.ζε ψΎJλότερος &πό

τό Ναπολέοντα. ορΟιο. Ο! νικψες πτοήθηκα.ν, τρόμα.ξα.ν. Ή Άγγλία. !στειλε

8εσμοφόλα.κα. τόν Χώ8τσι:.ν Λόου κα.ί ή Γrχλλίσ. έστειλε Υ..α.τιiσκοπο τό Μινσενό.

Τιl. στα.uρωμένα. χέρια. το•J, eγινα.ν ~ &.νησuχία. τών θρόνων.

Ό Άλέξα.νQρος τijς Ρωσ!σ.ς τόν ιiπι:ικιχλοuσε: «ή ά.uπν!σ. μοu». Ό q.δ·

6ος α.ότός προερχότιχν &.πό τrιν ποσότrι•α. τiίς έπα.νιiστιχσΥJς, πού eκρu6ε μέσα:

του δ ΝιχπολέQντα.ζ. Το ψιΧντιχσμιΧ τοu πρr.ικιχλι:ισσ~ τρόμο στbν πι.χ.λιb κόσμο . . Ot 6οισιλtιΧ8ες 6ιχσιλεuι.χ.ν χωplς Υ~ 6ρ!'1ΚΟUΥ ~σuχία. οσο &γνά.ντευα.ν στόν δ­

ρίζοντα. τό 6ριΧχο τijς Άγίσ.; Έλέv1jς.

Ένώ δ Νιχπr.ιλέων ψuχr.ιρρ(Ι.γοΟσε στόν τόπο τijς έξοp!ι.χ.ς, ο[ ~ξήντα. χιλιά.- · οες &ντρες ΠΟΙJ επεσα.ν στο πεδίa τοu Βιχτερλιi> έσά.πΥJσιχν ~σuχα., γι.χ.λήvεψιχν τιΧ δστιi τοuς κα.t κιiτι ciπ' ιxuτij τij γα.λήνΎJ &.πλώθηκε στόv κόσμο. Ή πολt· τικ'ή Qtciσκεψ'Yj t'ijζ ΒtέννΥJς κιχτα.σκεόα.σε τt; σuνθi'jκες τοσ 1815, τίς δποίες fι Ε.Upώπη όνόμιχσε π ιχ λ ι ν 6 ρ θ ω σ YJ·

Ν~ τί είνα.ι τό Βα.τερλώ. 'Αλλ& τ! σ'Υjμι:tσίιχ lχεt α.ότ).ι γtά. τ'ήv α.ίωvιότ-φα.; ~Ολη ιχδτή ή τptκυ·

μ(ι.χ., τό μιχupο σόννεψο, δ πόλεμος κ' ϋστερ' ιiπ' δλι.χ. ι.χ.uτιΧ ~ ~lρήνη, δλο ιχότό

τό σκοτάδι, οuτε yιιΧ μιιΧ στιγμ-ή οεν τιiρα.ξε τ'ήν α.tyλ1j τοu &πειρου μα.τιοu, ποu μπροστιi του, ένα. εντομο πού πrιδα. &τ.:ό χόρτο σέ χόρτο, εrνα.ι tσο με τόv

&;~τό ποίι πετιi &.πό κορuψή σέ κοpυψή.

297

IH'

ΤΟ ΓΊΕΔΙΟ ΤΗ~ Μ.ΑΧΗ~ ΝΥΧΤ .Α

Ε!νιχt &.νιiγκη νdt ξιχνιχγuρίσοuμ.ε στό όλέθριο έκεtνο πε8!ο tijς μ.ιiχης.

Στtς 18 Ίουνίου 1815 ~τσ.ν πανσέληνος. τό φώς τοu φεγγσ.ριοu εόνόφε τ'ij θηριώδη καταδίωξη τοtί Μπλίιχερ, ψανέρωνε τdt ίχνη τοQ Οόστuχοu έκεί­

νοu κόσμ.οu ποu lψεuγε, στό λuσσιχσμένο πρωσσικό [ππικό κιχt ~ο~θησε στ~ν

&:πιχlσιl! σφιχy~.

Μετ&\ τον τελευτσ.ίο κσ.•ιον ιο6ολισμό ~ πεδιιiοσ. τοσ "Α η - Γιιiννη !μεινε ~ρημη . Ό Οόέλιγκτον πijγε στό χωριό Βσ.τερλw γιdt νdt γρά.ψει τ~ν ά.νσ.φοpιi

του, CJtoν Ι)ποuργό λόρδο Μπιiθορστ.

Δέν κολσ.κεόομε τόν πόλεμο, οτσ.ν πσ.ρσuσισ.στεί ά.νά.γκη λένε τήν ά.λ~θεισ..

Ό πόλεμος lχεt ψρικτιΧ κιiλλη, lχει φρικιχλέες όμορφιές, ποu Sέν &πο­

σιωπ'ήσσ.με κα.θόλοu, &.λλdt πρέπει νά. δμολογ'ήσουμε ott εχει κιχt πρά.γμσ.τα.

κσ.τ<l)tεριχ κιχί πι:ιΜ aσχημιχ. Τό κιχτιχπληκτικώτερο κιχ! τό &.νιχτριχιιχστικώ­

τερο &.π' ολα. α.ότιi , ε!νσ.ι 'ή ταχuτητσ. μέ τ"ήν δποία ά.πογuμνώνοντσ.ι οί νεκρο!

μετά. τή ν!κη. Ή σ.uγή ποu θ' ά.νσ.τείλει σστερα. iπό κά.θε μά.χη, θά. 6ρετ πά.ν­

τοτε τdt πτώμιχτσ. γuμνιi.

Ποιός τό κιiνει α.uτό; Ποιός &μα.uρώνει μ' α.ότο τbν τρόπο το θρισ.μ6ο;

Π ο ιό είνα.ι σ.ότό τό μuσα.pό χέρ ι ποu χώνεται λσ.θραίσ. στtς τσέπες τijς ν!κης;

Ποιιi ε!νιχι ιχότιΧ τdt έρπετιΧ ποu πaνε πιiντοτε στό κιχτόπι τijς 8όξα.ς για. νά.

σ.ίσχροκερδίσοuν; Μερικοί φιλόσοφοι κσ.i μσ.ζί μ' σ.ότοuς κι' δ Βολτοcϊρος, 6ε· !!! , ~ τ , ' ' ""' • • , 1 'λ • "'lξ 'Ε • ο:ια.ιωνοuν utt εινοιι οιuτοι οι ιο ιοι, στοuς οποιοuς ι;ιφει ετοιι η οο ιχ. κεινοι

ποu μείν!%.νε δρθιοι, ά.πογuμνώνοuν έκείνοuς ποu επεσ!%.Υ κιiτω. Ό ijρω!%.ς τijς 'ήμέοιχς γ!νετιχι τij νuχτα. 6ρuκόλιχκοις.

'Εμείς 8έν τό πιστεuομε. Τό ίδιο κcxt τό οιuτό χέρι νdt δρέπει Μφνες

κα.ι να κλέ6ει κα.ι τά. πα.πο:Jτσια. τοΟ vzκpou, μ.a.ς φσ.ίνεw:ι &δόνατο. Τό 6έ6ιχιο είνα.ι δτι, (j!J'n'Jθως ιιετά. τοuς νικητες 11ρχοντοιι ot κλέψτες.

'Αλλ~ μα.κρι.Χ &πο μiς ή όπeιψία. δτι δ στρα.τιώt'Υ)ς, Χα.t μάλιστα δ σ'Υ)μερινbς στριχτιώτης, κσ.τέρχετα.ι σ± τόσο ά.νι:ιξιοπρεπij πριiξη.

Κιiθe στροιτός ~χει κcxt μι!Χ ο•?ιριi. Ή κιχτηγορίιχ πρέπει ν!Χ πέσει σ• ιχu­

τ'ήν. Περισσότερο νυχτερίδες, πα.ρά. &νθρωποι, όπ'Υ)pέτες, λσ.κέοες, λ'Υ)στές,

κλέφτες, δλα. έκείνα. τdt δρνια. ποu τ ·i. τρα.6α. 1ι όσμ'ή 'ou πολέμοu. Άντριiριιχ μέ στριχτιωttΥ.ή στολή ποό, ένιi> δεν πολεμοuν, κά.νοντσ.ς ψεότικ!%. τόν &ρρωστο,

το σακιiτη, κάπηλοι , λσ.θpέμ.πορο ι, τρέχοuν, πολλές φορές μαζί μέ τ!ς γuνα.ίκες

τους, πιiνω σ' ιΧμιiξισ. πίσω ά.πο τό στριχτό. Έπιχίτες ποu προσψέpοντιχι στο~ς

ιiξιωμσ.τικc.uς @ς δ8'Υjyοί , κοιθιiρμσ.τιχ, περί8pc.μοι, νdt ποιοt ά.πα.pτίζοuνε τijν

οόριi.

'::!98

Κιχνένιzς στριχτός, κιχνένα. εθνος οέν εόθύνετιχι γι' α.uτιΧ τιΧ οντα., ποu μι­

λοίίν ίτιχλικιΧ κι' ά.κολοuθοuν τοuς Γερμιχνούς, μιλοuν γιχλλικά κι' άκολοuθοuν

τούς 'Άγγλοuς. ΆποκροuστικΥ) σuνήθειιχ ά.πο την όποία. προήλθε κιχί το ά.ξίω­

μιχ: «ψωμίζεσθιχι ε1ς 6ιΧρος τοίί έχθροίί», ποu κα.τιiντrισε ) έπριz, τΥ]ν δποία.

μόνο ιzuστrιρΎ) πειθα.ρχία. μπορε! νιΧ θερα.πεύσει.

Ό Τοuρεν λα.τρεuόταν &.πο τοlις στριχτιιi}τες τοu, γιιχτί ήτιχν πολu ένοa­

τικός, τόσα πολu μιiλιστιz, ώστε τοuς tπέτρεψε νά πιχρα.οώσοuν στη φωτιά κιχί

στο αίμα. το Πα.λατινιiτο.

υΟσο α.ύστηρότερος είνα.ι δ ά.ρχηγος ιιι&ς στρα.τι&ς, τόσο μικρότερη εΙνα.ι

ή οόρά. ποu ά.κaλοuθε!. Δίκιzιο εΙνα.ι νlι. ποuμε οτι δ ΟύέλιyΚti')V είχε Ηιiχιστ'Ι). Άλλά ο! νεκροί, τΥ) νύχτα. τΎjς 18 προς τΥ]ν 19 'Ιουνίου, ξεγυμνώθηκα.v.

Ό Οόέλιγκτον οιά.τα.ξε νά τaΙJψεκίζετσ.ι οποιος σuλλα.μ6ά.νετιχι έπ' ιχότοφώ­

ρω. 'Αλλά. rι δρμη τη; &ρπσ.γη; είνα.ι τ.ρ&γμιχ ποu άνιχχα.ιτίζετα.ι δόσκολα.. Οι περίδρομοι ένG> στΥ) μιά άκpΥ) τοuφεκίζοvτα.ν, στΥ]ν &λλη ~κλει.1α.v.

'Εκεί, κατά τά μεσιivuχτα., ενα.ς άνθρωπος περιτριγύριζε η μ&λλον σερ­

νότιχν, προς το ψα.ρά.γγι τοσ Ο•)α.ίν. Κα.ί, κα.τά τά φαινόμενα., ~τα. ν εvα.ς &.π'

αu:ou; ποu περιγριiψιχμε· οuτε "Αγγλος, οuτε Γιiλλος, auτε στρατιώτης, οuτε

χωρικός, μliλλοv έρπzτό, πού τον τpιi6'Υ)ξε -ή δσμη τών πτωμάτων, ποu ε!χε γιιΧ

νίκΥJ τΥ]ν κλεψιιΧ κ' ήρθε ν' ά.πογuμνώσει το Βα.τερλώ. 'Ήτα.ν δειλος κα.ί θρα­

σ•)ς μα.ζί, σερνόταν προς :Χ μπρος κα.ί κοιτοuσε πίσω του.

Δέν κρα.τοuσε σά.κκο, άλλά σίγουρα. ο! τσέπες τη; καπότα.ς τοu θά. fιτα.ν

άρκετά. μεγάλες. Κα.τ?χ. οιαλείιψατα. ότεκότα.ν, κοιτοσσε γύρω τοu σά νά φο66-

τα.ν μ-Υ) τον ε6λεπε κιχvείς, εσκu6ε γρ-Ιιγορcι., μετα.κινοσσε κά.τι ά.πο κιiτω, ιΧ­

φωνο κιχί ιiκίνητο, επειτα σηκωνόταν Κ!ϊ.l πpοχωpοuσε, πά;ντιχ μέ τον rοιο τρό-

1,0, πιο πέρα..

"Αν πρόσεχε κα.νείς μέσα. σέ κείv'Υ) τr;v δμίχλ'Ι), θ?χ. οιιiκρινε πιο πέρα.,

~χι σέ μεγά.λη !Χπόστα.ση, ενα. ιiμά;ξι στα.μα.τημένο πίσω ιiπb ενα παλιό &.yρο­

τόσπιτο, πιiνω στο δρόμο τ~ζ Ν ιοέλ. ΤΗ ταν ζεμeνο σ' εvrι. &.Ούνrι.το κα.t πεινιχ­

σμένο α.λογο, ποu μα.σοuσε, στ6 πλιiι το(ί δρόμοu, τσοuκνίοες κα.ι το χrι.λινδ

μrι.ζι. Μέσα. στ' &.μιiξι α.ύτδ κα.θότα.ν, πάνω σέ κά.τι κα.λά.θ~ιχ κιχt δέμ.α.τσ., Ιtνιχ

εrδος γuνα.ίκα.ς. ~Ισως ν?χ uπΎjρχε κά.ποια σχέσrι ά.νά.μεσα σ' α.δτό τ' &.μιiξι

κα.ι σ' έκείvον τον περίδρομο.

Στό μέpος ποι) άρχισε ~ σuντα.ριχκτικ-ΥJ τρα.γωοία. τG>ν θωρα.κοψόρων, τώρα.

έπικρσ.τοΟσε νεκρικ~ σιγή. το 6ιiθος τοu φα.ρσ.γγιοu ~ταν γεμιiτο ιiοια.χώρι­

στα. πτώμrι.τα. ά.νθρ(bπων κα.t &.λόγων. το α.!μ.σ. κuλισε ως κιiτω στb δρόμο τ'Υ)ς

Νι6έλ, δποu πλημμύptσε και σχημάτισε κόκκιVΥ} λίμΥΥ} σ' ενα σΥ}μείο, ποlι τό

δείχνοuν κα.ι σήμερα. στο:Jς περιηγητές.

τα. πτώμα. τα. ~τcι.ν ά.ρα.~ότερα. πρδς το μέρος ποu πέρrι.σε 'ή μερα.ρχ !α. τοu

στρα.τηγοu Ντελόρ, έκεϊ δηλ. ποu το κοίλωμα. τοϋ δρόμου ίσοπεΟώνεται μ.e

τΥjν έπιφιiνεια. τοu δροπέδιου.

299

Προς το μέρος έκεϊνο 6ά.διζε δ &νθρωπος, γι~ τον δπο!ο μιλ'ήσα.ιιε, ψά.­

χνοvτσ.ς κα.ί έρεuνώντα.ς τόν &.πέρα.vτο έκείνο τιΧψο. Τά. πόδια. τοu πα.τοuσιχ.ν

στά. α.ϊμα.τα..

:Εα.φν ι κά. στά.θηκε.

Λίγα. 6~μ.α.τιχ. μ.πρ6ς τοu, μ.έσιχ. στό ψα.ρόιγγι, δποu τελείωνε δ σωρός των

νεκρών, κόιτω &πό κείνο τό &.δ ι~χιίψητο &.νθpώπων κα.( &.λόγων, ξέ6γα.ινε ε­

να. χέρι ά.νοιχτό, πού τδ οyώτιζε το ψώς τοΟ ψεγγα.pιοΟ.

Αότδ τό χέρι ψοροuσε στό gνα. Μ.χτuλο χρuσό δα.χτuλίδι ποu γuά.λιζε.

'Έσκuψε δ ίιπά.νθρωπος κ' eμεινε γιά. λίγο έκεϊ ά.πασχολημένος, οτα.ν ση­

κώθηκε, το χέρι έκείνο θέ ι:pοροΟσε πιά. τίποτε.

Δε σηκώθηκε tντελι';}ς , εμ.ε ι νε στη στάση &.νήσuχοu κτήνοuς, μέ τίς πλά.­

τες γuρισμένες προς το σωρό τιJJν πτωμάτων, &.νιχνεuοντα.ς τον δρίζοντα. , πα.­

τιiJντα.ς στην Ιiκρη τών ποοιιίJν κα.ί στηριζόμ.?νος στίς πα.λά.μες τοu. τα. τέσσε­

ρα. ποΜρια. τοu τσα.κα.λιοu χρησφ.εuοuν θα.uμ.ά.σια. σέ δρισμένες &.νθρώπινες

πpόιζεις.

υ:rστερα. σηκι!Jθηκε. Σηκώθηκε &.λλά. έκε(νη τή στιγμή &.νQ\πή:?ησε. Α1-

σθά.νθηκε δτι κά.ποιος τόν κρσ.τα. &.πό πίσω. Το χέρι έκείνο τ' &.νοιχτ6, είχε

κλείσει κα.ί κρα.τοϋσε την άκρη της κά.ππα.ς τοu .

Κά.θε τίμιος άνθρωπος στή θtση του θά. ψο66τΙΧν. Μιτος ε€5α.λε τά. γέλ ι α..

- Μπά., είπε, δ πεθα.μέvος εΙνα.ι . "Ας 6puκολ7.κια.σε, χωροφuλα.κα.ς μόνο

νά. μην ε!να.ι.

Στό μετα.ξύ τό χέρι &π6κα.με κα.ί τbv πα.ρά.τησε. Οι δυνά.μεις έyκαταλεί­

ποuν γρήγορα. μέσα. στον τά.φο.

- Μωρ' σ.ς οοϋμ-ε! είπε δ περίδρομος της ·ιόχτα.ς, ε!να.ι πρά.γμ.α.τι ζων­

τανό; α.ότός δ πεθαμένος;

Κ' εσκuψε πά.λι. 'Έψα.ξ :: μέσα. στο σωpο ":ι'\Jν νεκρGJν, παραμέρισε τα. ~μ­πόδια., επια.σε το χέρι , τό σήκωσz &πό τό 6ρα.χ(ονσ., Ε:λεuθέρωσε τό κεψά.λι,

&πά.λλαξε τό σ<iψα. καί σε λ ίγες στιγμές , τριi6ηξε μέσα. στο σκοτά.οι ενα.ν άν­

θρωπο iiψuχo η τοuλά.χιστο λιποθuμισμένο. τΗτα.ν ά.ξιωματικος τGJν θωρα.­

κοψ6ρων , κα.t μά.λ ιστα., Χα.θt~>ς εσειχvα.y ο[ zπωμίδε:; tO'J, &νώτερο; . Μι& τρο­

μερή πληγή &πο σπαθιά., αuλάκωvε το καταματωμένο πρόσωπό τοu . υΟλο το • L' - ~· ι fι \ ζ ι Γ ι ' ~ ι ι uπr.ιλοιπο σωμ.α. r.ιε ψα.ιvοτα.ν ΥrJ.χει κα.ιψισ; ημ.ια. ια.τι, για. καΛη τοu τu-

χη - α.ν μπορούμε ν~ ποϋμε ετσι σ' α~τή τήν περίπτωση - σχηματίστηκε

κα.μιipα πιiνω το•J, &πο τa σώμα.τα. -cι7JV ΥΖΚpιί>V 1 ΠΟV eπεσα.ν yupω &.π' αuτον

κα.t 8έν κα.τα.πλα.κ-ώθηκε. 'Αλλ~ τιΧ μάτ ια. το'J ήτα.ν κλειστά. Στό στήθος τοu

φοροuσε το &ργuρσuν παρά.σημο τη; λεγεώνα.; τη; τ:μης.

Ό περίδρομος το ά.πόσπα.σε ά.πό τό στ'Υ)θος κα.ί τοχωσε σε μια. ά.πο τtς

6α.θειες τσέπες της κά.ππα.ς του , σε σuνέχεια. εψα.ξε τ(; εσωτερικzς τσέπες τοΟ

&ξιωματικοόJ, ερηκε ενα ρολόι ΚΙΥ.t τό ο;-;Ύjρε, ε r;ιijκ~ τό πορτοφόλι, το πήρε κι'

α.uτό.

300

Σ' σιότb τό στ~οιο τijς 6ο1jθεισις ποί.ι lδινε στόν έτοψ.οθά;vοιτο, δ ciξιωμοι­

τικος l!νοtξε τ~ μά.τιcι.

-Σ' εόχιχριστώ , ψιθύρισε μ' cioόvσtτ'Yj φων'ή.

Οί κινήσεις ποί.ι το()κα.νε δση &ρσι τον lψσιχνε , δ κιχθι.ιρός ιiέρα.ς ποί.ι ά.­

νιiπνεε έλεόθεροι κιχ! -ή δροσιά τijς νόχτιχς , τόν σuνέφερα.ν &πό τό λήθσιργο.

·ο κλέψτης S!v ά.πά.νττισε 'tlποτ~ στό «εόχσ.ριστώ», σήχωσε τb οχεφά.λt του κcιι πα.ρα.τ'Ι)ρ·ησε γύρω τοu, γισ.τl &.πό τ~ν πεοιιiδσ. έρχότιχν ενσ.ς θόρu6ος, ποί.ι ε­

μοιιχζε μέ 61jμα.τα., νuχτερtνi) περίπολος πp~πει νιΧ ~τι:χ.ν.

Ό &ξιωμctτικός ξιχvα.ψιθuρισε ι.ιl ιiγαινία.:

- Ποιοί έν!κησα.ν;

- Οί "Αγyλοι, ciποκρίθΥJκε δ κλέψτη;. - Wά.ξε στίς τσέπ:ος μο•J, θιΧ 6ρείς τό πορτοψόλι μου κιχ! τό ρολόt" πriρ' τα..

Tb πρ~γμιχ ε!χε γίνι;ι κιόλα.:;, ιΧ).λιΧ δ κλέφτΥJς προσπ~ι'ήθηκε πώς !ψιχ­

χνε κιχ! ε!πε:

- Δεν Ιχεt τlπιm. -θ~ μοϋ τιiκ.λεψιιν, ιiπά.ντ'Υjσε δ ιiξιωμιχτικός, κρίμι:χ.! θ~ τ~ lπσι.ιρ-

νες έσό.

Τ& 61jμιχτιχ πλ'Υjσίιχζα.ν δλοένιχ κιχί, τbψΙΧ &κοόοντοιν π:ό κιχθοιρά..

-vΕρχοντιχι &νθρωποι πpC.ς τιΧ δώ, ε!πε δ κλέψτης κιχ! κίνφε νιΧ ψόγει.

Ό ιiξιωμσ.τικός, σήκωσε μ.ε κόπο τό χέρι τοu κ' lπιιχσε τόν εuεpγέt'Υj του.

- Mou εσαισ~ς τi) ζωή! ποιός ε!σιχι;

Ό περ!δρq.ιο; ciποκρίθΥJκε γρήγορα. κιχ! ι-ιέ σιγσ.νi) φων'ή:

-"Ημοuν με τιΧ γιχλλικά. στριχτεόμα.τrι., δπως κ' έσύ. Βιά;ζομιχι ν~ σ' ά.­

ψ1ισω, για.τ! iν μέ πιriσοuν θ~ μέ το,Jφεχίσ~υν στ~ στιγμή. Σοu lσωσα. τ~ ζωή, τι~ρσι. κιiνε δπως μπορέσεις.

- Ποιό 6ιχθμό lχεις;

- Είμα.ι λοχ(ας.

- ~ι πώς λέγεσσι.ι ; - θερνι.ιδιέρος.

-Ποτ! ο! θ& ξεχάσω ιχuτό τ' δνομιχ, ε!πε δ ιiξιωμ.ιχτικός. Ν~ &Jμ4σαι

κ' έσ~ τό διχό μοu. Έγω λέγομιχι Πομμερσό.

ΒΙΒΛΙΟ ΔΙΞΥΤΕΡΟ

ΤΟ ΔΙΚΡΟΤΟ "ΩΡΙΩΝ, ,

Α'

Ο ΑΡΙθΜΟ! 24601 ΓΙΝΕΤ .ΑΙ 9430

Ή !ξοuσίι:r. επιι:r.σε πιiλι το Γιιiνντι Άγ(ιiνντι. Γι~ Υ~ μ:ή Χ(;uριΧσοuμε τbν

ιiνοι.γνώστη, θ• ciρκεστοίίμε ν' ά.ντιγρά.ψοuμε · δ,τι Ο7Jμοσιεύτηκε στίr;; έψημερ(­

οεr;; ~κείνοu τοίί κι:r.ιροίί, λίγοuς ι.ιijνες μετ~ τά. γεγονότι:r. ποu οιιχορι:r.μα.τίστ-ηκιχν

σtήν πολ(χντι Μ. ~πt Μ ...

Μι~ &π' ι:r.ότ!ς τίς έςp-r;μερίοε; «Ή ΛεuκΥj Στιμιχ.ίι:r.», ~γρα.ψε στί 2δ Ί­

οuλίοu 1823: «Ή έπιχρχίι:r. Ντ~ - Κι:r.λι:r.ί, εγινε θέι:r.τρο ιiσuv~θou<;; σuμ6ιiντο<;;.

'Ένσtς ξένο<; προ; τήν έπσι.ρχ!σι., όνομσι.ζόμενος κ. Μιχγοσι.λτινfjς, οιά. νέων μεθό­

δων στbν τρόπο κα.τα.σκεuij~ μα.όρων 1ιχ.λιτών, ά.νύψωσε τijν πι:r.λι:r.ι& τοπική

6ιομΥjχι:r.νίιχ, ή δποία. ε!νι:r.ι ιiπο τίr;; κuριώτερες στην περιψiρειιχ. Τοιουτοτρό­

πως δχι μόνον τον έι:r.uτό τοu έπλοότισε, &λλά. κιχί τiιν περιφέρεια. wφέλΥjσε τά.

μέγιστα., ώστε ά.πο εδγνωμ.οσόν-η προς τίς όπ-ηρεσιες τοu εlχε έκλεγετ S~μιχρ­

χο;. Προσψά.τως δμως ή ά.στuνομ!ιχ. ά.νεκά.λuψε οτt, ιχίιτος δ κ. Μιχγ8ιχλτιν7]ς

~το:ν πι:r.λα.ιος κο:τιi8ικος τών κιχτέργων, Γιιiννης Άγιιiννηr;; ονομο:ζόμενοr;; κιχι

προ τ'ijς σuλλ~φεώς τοu κα.τώρθωσε ν' ά.ποσόρη ά.πο tήν τρά.πεζιχ Λα.φ!τ, πο­

σόν ~νω τ6)Υ πεντα.κοσίων χιλιιiοων φρά.γκων; τά. δποiι:r., δμολογείτι:r.t, δτι κέp­

οισε έντίμως έκ τοu ~μπορίου του.

»Σuνελ{jψθ~ έκ νέου κι:r.ί μετεψέρθΥ) είr;; τό κιΧτεργον, &λλ& φι:r.lνετι:r.ι δτι ε!χε κα.τ!'ΙΜΧσtσθή οιά. κλοπ~ν το lτος 1796.

»Δέν κσ..τέσττι Sυνι:r.τόν νά. γνωσθij ποu !κρuφε τά. χρ~μα.τιχ τι:r.ίίτι:r., προ

τijι;; νέα.ς έγκα.θείρξεώς του ε!ς τό κάτεργον της Τοuλώνος» .

Tijν ίδ:ιχ χρονολογ(ιχ lγρσtψε κο:ί ή «'Εψτιμερ!ς τών Πιχρισ(ων» γιά. tό

tSιo ι)έμσι.:

302

«~Ενα.ς πα.λα.ιός δεσμώt'Υ)ζ, &.πολuθεtς τοσ κα.τέργοu, όνόμα.τι Γι~νΥ'Υ)ζ Ά­

γιιiννης, προσήχθ'Υ) έσχιiτως ένώπιον τοu κα.κοuρyοδικεiοu τοu ΆρριΧς, ύπό σuνθ·ήκα.ς δλως 1οια.ζούσα.ς, προκα.λέσα.ς τ.Υιν περιέργεια. τοu κοινοu. Ό &.λη­

τήριος είχε πcφα.πλα.νήσει τήν &.στuνομία., ιiλλιiξα.ς ονομσι κσιl κaιτοpθώσσις Υ~ ονομα.σθij δήμσιρχος ε(ς μίσιν έκ των μικριίJν 6ορείων πόλεων τijς Γιχλλία.ς, 8-ποu κα.ί ϊδρuσε 6ιομηχα.νία.ν, οχι &.σήμα.ντον. ΤΙfλι:ις, &.νεκιχλύψθη χιiρις εις τόν

&οκνον ζijλον τijς έξοuσίιχς κα.ί έπιχνεψέρθη ε1ς τό κ&.τερyον. Είχεν ώς πσιλ­

λα.κίδιχ κοινήν τινα. γuνα.ϊ:κα., ή δποία. κα.ί ά.πέθα.νε, &μα. lοοuσα. σuλλα.μ6α.ν6-

μενον τον έ.ρα.στήν τΥJς. Ό ιΧθλιος αότός κα.τώρθωσε να. δραπετεύση μετ~ τρεϊς

Ύι τέσσα.pα.ς ήμέpας, ά.λλιΧ ή &.στuνομία. τον σuνέλα.6εν έκ νέοu είς Πιχpισίοuς,

κα.θ' ~ν στιyμ~ν έπl6α.ινεν ε1ς ~ν τών όχημιiτων, τόt δποία κιiνοuν τα.κτικόt δρι:;μολάγια ιιεταξu τijς πpωτεuι:.ιύσης κα.ί τοu χωρίοu Μομφερμιλ.

»Λέγετα.ι δτι, κα.τόt τόtς τρzϊ:ς η τέσσα.ρα.ς α.uτάς ήμέρα.ς, εδρε τ~ν εόκαι­

ρίαν νδ: ά.ποσuρrι σ'Υ)μα.ντικόν χρ'Υ)μιχτικόν ποσόν, τό δποίον εlχε κατα.θέσει εiς

μία.ν τών ~ιεγα.λuτέpων τρα.πεζ6JΥ μα.ς. Το ποσόν τοuτο όπολογίζετα.ι ε!ς !ξα.­

κοσία.ς k:ως έπτα.κοσία.ς χιλιιiδα.ς ψριiγκων. 'Απ' δσα. &.να.ψέροντα.ι εlς τ~ν κα.­

τηγορία.ν τοu, φα.ίνετα.ι δτι ά.πέκρt..iψε τιΧ χρήμα.τα. ε1ς μέρος, τό δποίον γνω­

ρίζει μόνον αότός κα.t δι~ τοuτο, μέχρι σήμερον δέν &.νεκαλuψθφα.ν. 'Οπωσδή­ποτε, δ Άyι&.ννης προσήχθη &νώπιον τοu κακοuργιοδικείοu, κατηγορούμενος

δτι πρό όκτω έ.τών διέπραξε λφτρικήν πρ&ξιν έπt δημοσία.ς δδοσ κα.ί lνο­

πλος, είς 6&.ρος ένός &κ τών τιμίων !κείνων παιδίων, τιΧ δποίιχ σuΥ'ήθως κα.­

θα.pίζοuν τιΧς κα.πνοδόχοuς, Ό κ. ε1σα.γγελεuς &.πέδειξε μ.ετιΧ θαuμ.α.στijς εό­

στοχίιχς 8τι ή λησ'tεία. διεπράχθη έν σuνΈνοχij, διότι δ Γι&.ννης Άγι&.νν'Υ)ς

όπijρξε μέλος σuμμορία.ς ληστών, ή δποία. έλuμ.α.ίνετο τήν νότιον Γα.λλία.ν.

Κα.τόt σuνέπεια.ν έκ·ηρύχθη ενοχος Χα.t κα.τεδικά.σθ'Υ) ε1ς θ&.νατον. Ό Γι&.ννης 'Αy;&.ννης δέν Υjθέλησε νιi κιiμη 6ψεσιν, &.λλιΧ δ Βα.σιλεuς έν τij ά.νεξιχντλήτω έπιεικεία. τοu, κα.τηξίωσε να έλα.ττώσ'ΥJ τήν ποινήν τοu εlς ίσ66ια. δεσμά.. Μετ&

ταΟτα. δ κ~κοuργος μετεφέρθη πά.ρα.uτιχ ε1ς το κά.τεργον τi"jς Τοuλώνορ>.

Ό Γιά.νvης Άγιιiννης ~λλα.ζε ά.ριθμό τ-η δεuτερη φοριΧ στο κ&.τεργο. Π i"j­ρε τόν &.ριθμο 9430.

'Εν τω μετα.ξύ, ~ς τό ποuμε, για να μή έπιχνέλθοuμε πι& σ' α.δτ6, 1ι εό­

'Υ)μερίιχ τijς πολίχνης Μ. έπl Μ... έξα.ψα.νίστ'r)κε μα.ζl μέ τrιν έξο:ψά.νισ'Υ) τοσ

κ. Μα.γδα.λ'Υ)νi').

~οσα. προείδε κατα τήν τραγική έκείνη νύχτα. τijς ά.yρuπνία.ς τοu κα.ι

των τιχλα.ντ~ύσεών τοu, εγινα.ν πρα.γμaιτικ6τητα.. 'Έλειψε ο:uτός, lλειψε ~ ψu­

χή. Μετα. τ'ήν πτώσ'ΥJ τοu εγινε ή 1διοτελ~ς εκείνη μοφα.σιά. των μεγά.λων ό­

π&ρξεων ποu πέψτοuν, ή δπο(α. γίνετα.ι κρuψά., μuστικιΧ σχ~δbν Χά.θε μέρο: ιi­

νά.μεσα. στΥ]ν &νθρωπ6τψιχ, &.λλά. ~ ίστορία. μιόt ψοpιΧ τό πρόσεξε μετά. τό θ&.­

να.το τοu Μεγά.λοu Άλεζά.ν,δροu. Οί ύπιχσπιστές σ'tέψθ'ΥJκα.ν 6α.σιλιιiοες, οι ά.ρχιερyιiτες lγινιχν έργοστα.σιιiρ-

303

χεζ. Τό μ.εγιiλο έργοστιiσιο τοσ κ. Μσ.γδσ.ληνη ~κλεισε. Τ& κτίρια. tρειπώθη­

κσ.ν, οε έργιiτες σκορπίσσ.νε. , Αλλοι ποιρcΧt'Υ)σα.ν τον τόπο κ' εφuγα.ν, !λλοι ΠΙΧ­ριiτησσ.ν την τέχνη. Τοσ λοιποσ δλσ. !γινα.ν μ.ικρ& κι' ά.σήμσ.ντσ., ά.ντί ν~ κρσ.­

τηθοuν μεγά.λσ. κσ.ι όφέλιμ.σ.. Γι& τό ά.τομ.ικό σuμ.ψέρο κι' οχι γι~ τό . :κοινό κσ.λό. Έπηλθε δ ψθόνος κι' δ &.ντα.γωνισμός . Άψοίί χιiθηκε α.ότός, μπεροεύτ'Υ)­

χα.ν τ~ ν"ήμ.σ.τσ. κσ.ί κόπηκιχν. Νοθεuτηκε "ή uλη, φεuτισε τό προϊόν, χά.θηκε "ή

έμπιστοσUνη . των ά.γορσ.στων, Ελσ.ττώθηκσ.ν OL πα.ρσ.γγελ!ες, μίκρuνε το "ήμε­

ρομ!σθιο κα.ί, τέλοζ ~ρθε ~ &νεργίσ., "ή χρεωκοπία.. Τ~ πά.ντσ. χά.θηκσ.ν. Δέν

ά.πόμεινε γιά. τοuζ φτωχοuζ τίποτα. πιιi.

Κι' οιότό το κριiτος &.κόμοι πρόσεξε /Sτι εγινε σημοιντικΎ) ζημlοι στΎ)ν πε­

ριψέρεισ. σ.ότ~. Δέν εlχσ.ν περά.σει τέσσερα. χρόνια., ά.πό τότε ποu το κσ.κοuρ­

γιοδικεϊο δια.πίστωσε δτι δ κ. Μσ.γδσ.ληνΥjς κσ.ί ό Γιιiννης Άγιιivvης ε!vοιι ε­

να. κσ.ί το οιότό πρόσωπο, πο\ι οί οσ.πιΧνες, γι& την ε!σπρσ.ξη των ψόρων στην

έπα.ρχίσ. σ.ότ"ή, διπλσ.σιά.στηκσ.ν . ·ο όποuργός των οικονομικών κ. Ντε Βιλέλ,

μιλησε γι' ιχότό στη Βουλή, τό Φεοροuιiριο τοσ 1827.

Β'

0(10Υ Δ.ΥΟ ~τιΧΟΙ (10Υ I~Q~ EINAI ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ

Πρίv προχωρήσοuμε, πρέπει να διηγηθοuμε zνσ. πσ.ρά.δοξο περιστσ.τικό,

ποu ~γινε τΥ)ν ίδια. έποχΥ) στό Μομψερμίλ κ' εχει σχέση μ' δρισμέvοι σuμπε­

ριiσμσ.τσ. τijς έξοuσίσ.ς.

·rπά.ρχει στό Μομφερμίλ μι~ πσ.λι~ δεισιδα.ψονίσ., ά.ξιοπερίεργη κσ.ί πο­

λύτιμη, γισ.τί δεισιδα.ιμονία. στ& περίχωρα. τοσ Πσ.ρισιοσ, μοιιiζει μέ τΥj 6λιi­

στησrι προισινιiδσ.ς στη Σι6-rιρία. . Π ιστεόοuν δτι, προ ά.μν'Υ)μονεtίτων χρόνων δ διά.οολος διιiλεξε τό διiσος

τοuς, γι& ν~ κρύψει τοuς θφα.uροός τοu. οι γριοίίλες 6ε6σ.ιώνοuν δτι, δέν εl­νοιι σπιΧνιο κοιτά. τό σοόροuπο νά. οεϊ κσ.νείς μ.έσσ. στο ΟιΧσος, ενσ.ν &νθρωπο

μσ.uρο, μέ πσ.ροuσιιχστικό άμ.ιχξιi, η ξuλοκόποu, με ξύλινα. πέδιλα. κσ.ί δuό με­

γιiλσ. κέρσ.τσ., ά.ντl γι& σκοuφο στό κεψ<Χλι, &.πό τά. δποίσ. κσ.ί οισ.κρiνετσ.ι. Ό !νθρωπος α.ότός κιχτα.γίνετα.ι σuνήθως μ.έ τό σκιiψιμ.ο ένός λιiκκοu στ'ή yi'j. Κσ.τιΧ τρείς τρόποuς μπορείς ν& δισ.κρίνεις σ.ότό τό δσ.ίμονσ., ιiν τύχει κσ.ι τον

σuνοιντήσεις.

Ό πρώτος ε!νιχι ~ν πλησιά.σεις κσ.ί τοΟ μιλήσεις, ολέπεις τότε δτι α.ότός

δ &νθρωπος ε!νσ.ι !νσ.ς &πλός χωρικός κσ.ί σοσ φιΧνrικε μσ.uρος έπειδij ε!νσ.ι

6ρci.ou, δτι δέ σκ6.6ει κσ.νένσ. λιiκκο στη γη, ά.λλιΧ κ66ει μόνο τό χορτά.ρι γι&

τίς ά.γελιiδες τοu, κιχί δτι α.uτιΧ ποu σοσ ψσ.ίνοντσ.ι κέρσ.τσ. ε!νσ.ι ενσ. σuνηθι-

304

σμένο διχρά.νι, iλλά κιχθώς το κριχτά.ει στον ώμο του, ΙΡΙΧίνετιχι στο μιΟΙJΟ)tό­

τΙΣ8ο τοσ σούρουπου σ~ 8uo μεγά.λιχ κέριχτιχ. ΜετιΧ ιiπ' ιχuτ~ τ~ν €μφά.νισ'Υ/

έπιστρέφει, ατό σπ!τι σοu 1 cippωcni%!Yει~ Xl%t σέ μ.ιdt έβδομ.ά.δ/% ciΠOO'Yjμttζ OtO

Κύριο.

•0 οεότο:ρο~ τρόπος εtνιχι, ~Υ δτιχν τόν δεΙς;, πεpιμtνεις wς δτου σκά.φει το λά.ΧΚΟ στ-ή γτj, τΟ\1 σχεπά.σει πά.λι Κ!Χt 1Ρόγει 1 lπειτιχ ψέξεις ciμέσως στΟ

λά.χκο, •όν dνοίξεις; κιχt πά.pειζ τό «θ'ΥjσΙΣυρό», · ποu τόν Ιχει χώσει έχεr μ.έσιχ

ό μιχϋρος &νθρωπος, πεθιχίνεις μέσιχ σ' ένα. μ~να.. Τέλος, δ τρίτος τρόπος ε!­

να.ι, ιiν οέ μιλ-ήσεις κιχθόλου, a.v οέν πcφα.τηρ'ήσεις κα.θόλοu, &.λλιΧ φύγεις δσο

πιο γρ-ήγορα ~ιπορείς, τ?τε πεθα.ίνεις μέσοι. σ' ένα. χρόνο.

Έπειο~ Κ!Χt οί τρε!ς τρόποι !χοuν τόσο aσχrιμο τέλος, δ οεύτεpοζ προτι­μetτιχι, για.τί lχει τουλc7.yιστον κιχί (b~Ρελ'ήματοι., δλ6κληρο θησαυρό.

Λένε λοιπόν, δτι πολλές φορές άνθρωποι, ποu ριφοκινουνεύουν τ& πά.ντοι.

γιιΧ τΥjν ιiπόχτηση πλούτου, πΥ)γαν κι' ~νοιξα.ν τοuς λά.κκοuς τοϋ μιχύροu ιiν·

θρώποu κα.t προσπά.θφα.ν νοc κλέφοuν τοίi οιιχ6όλου τό θησα.uρό, ά.λλά., κα.θώς

φα.ίνετα.ι, μικρά ήτα.ν τά wφελ'ήμα.τα., α.v πιστέφουμε τ'ήν παρά.οοση κοι.ί lοιοι.!­τεροι. τοίις δύο, α.lνιγμοι.τικοuς κοι.t μιξοοά.ροΙΧροuς στίχους, ποίι lγρσ.ψε πά.νω

σ' ιχ•)τb τό θέμα., ενιχς Νορμιχνδός κιχλόyερος. Ό Τρuφών ιχότός - α.ότb ήτα.ν

τ' 5νομιi τοu - εΙνΙΧι θΙΧμμένος στό μ.ι:ινιχστ'ήρι τc.u Άγίου Γεωργίου τijς Μπο­

χερ6ίλ, κοντά στΎjν πόλη Ροuέν κα.ί πά.νω στό μνήμα. τοu γεννιώντΙΧι κΙΧρκίνοι σε πληθώριχ.

Κοuριiζετιχι λοιπόν α.uτός ποu σκά.6ει εξα.ντλητικά.. Οί λά.κκοι εlνιχι, σu·

ν~θως, πολtι 6σ.θεϊς, ιδρώνει, φά.χνει, εργά.ζετιχι δλόκληρη νuχτιχ - γιιχτι νύ·

χτιχ οέοιχιΙΧ γίνετα.ι α.\y;Yj fι δοuλεια. - μοuσκείιει τό ποuκιiμισό τοu ιiπό ίορώ­

τα., κα.ίει 8λο τό κερί τοu, στομώνε: -ή τσ&;ποι τοu κοιt τέλος πάντων, δτιχ.ν φθά­

σει στό 6ά.θος τοtί λιiκκοu κα.ι 6ιiλει τό χέρι τοu νοc πιά.σει το «θησιχ.υρό)), τι

6ρίσκει; τι μπορεί Υ~ εlνοιι ό θησα.uρός τοu οιιχ66λοu; Μιά. πεντιiριχ, κ&.ποτε

ενιχ. φρά.γκο, μιοc σκέτη πέτρα., ένα.ς σκελετός, ένιχ πτώμα. κα.τα.μιχτωμένο, &λ­

λοτε ~νοιν κιχλικά.ντζα.ρο διπλωμένο στά τέσσεpιχ, ΟΠωζ f.νιχ φύλλο χιχρτt μ.έσΙΧ

στό χιχρτοψuλιχκοι, κοι.μμι~ ψορ& και τ(ποτιχ.

Αότδ ψα.ίνετιχι είδοποιοϋν κα.t οί στίχοι τοu Τρόψωνα..

Fodit et tossa thesauros coudit opaca. as, nummos, lapides, cadaver, simularra, nihique.

(Σ . t?. ' • ' λ . θ , θ • κα.uει κσ.ι στο σκοτεινο α.κκο κα.τιχ ετει ησα.υροuς.

πεντά.ρες, &pγupιΙΧ, πέτρες, Πtώμιχ, είκόνες κιχt οuοέν) .

Άλλά. κα.ι σ-ήμερα. Ο:κόμα. ορίσκοuν σ' α.ότό tb μ.έρος, πότε ΕΥ/Χ ψλιχσκί

μέ μ.πα.ρούτι κα.ί σψα.ίρες, πότε μιά τρά.πουλιχ 6ρώμικη κιχ.i σκα.μμένη γuρω γύ­

ρω, πάντως μετιχχειρισμ.iνα. &πό τούς 8ια6όλοuς. Ό Τρύφων δεν &να.φέρει τά.

305

Οόο τελεuτιχίοr. εόρ~μιχτοr., γιιχτt lζησε κιχτ~ τό οωοέκιχτο ιχίώνοr. κιχt ιi>ς ι:pοr.1-νετοr.ι, δ 8ιιi6ολος 8έν είχε ιΧρκετό νοσ ν' άνα.κα.λόψει τό μπα.ροότι πριν άπό τόν

Ρογηρο Βά.κωνα., οuτε τ" τρα.ποuλόχα.ρτα. πρίν &.πό τόν Κά.ρολο ΣΤ'. "Αν ομως πα.1ξεις μ' α.ότ~ τι!t χα.ρτιά., εlνα.ι οέοα.ιο οτι θ~ χιΧσεις ο,τι ~­

χεις, δλη σοu τi)ν περιουσία.. ΟΟσο για. τό μπα.ροότι ποίι 6ρίσκετα.ι μέσιχ σέ κεί­

νο τό ι:pλα.σκί, ~χει τήν 18ιότητα. νιΧ κά.νει τό τοuι:pέκι νιΧ σκά.ει μέσ' στή μού­ρη σοu.

Έλά:χιστο κα.φό μετα. τ"ήν έποχ"ή ποίι ή &.στuνομία. όποπτεόθηκε δτι 5 rι6:ινης Άγιά.ννης, κσ.τιit τήν δλιγο-fιι.ι.ερη δρα.πέτεuσ1j τοu, περιι:pερότοr.ν στό

Μομι:pερμίλ, πρόσεξα.ν δτι σ' α.ότο το !οιο χωριό, ενα.ς γέρος έργά.τrις, &π' α.ό­τούι; πού δοuλεύοuν στούς δρόμοuς κα.l τόν ελεγα.ν ΞύστρΥ), εlχε σuχνά. τριγu­ρίσμοr.τα. μέσα. στο δά.σος. Λέγα.νε δε οτι δ Ξόστρης α.ότος είχε κά.νει κα.l στό

κάτεργο. Ή ιiστuνομία. λοιπόν τόν πα.ρα.κολοuθοuσε κ' έπειδ'ή δεν είχε έργα.­

σία., δ δήμος τόν εrχε 6r1;λει νdt έργά.ζετα.t στο Giημόσιο δρόμο μέ χα.μηλό ήμε­

ρομίσθιο.

Τον Ξόστρη τόν λ~ξοκοίτα.ζα.ν οί ντόπιοι. Φερ6τα.ν 6έ6α.ια. σ~ δλοuς με με­

γά:λΥ) τα.πεινοι:pροσόνη, πρόθuμος να. 6γά.ζει το σκοϋι:pο τοu σε μεγrl;λοuς κα.ί

μιχ;ροό;, έτρεμι<; χα.l mλά.m~iε τοίι; χωρο:ρόλα.κ~ς. Ψιθuριζότι:ιc.ν ψως, πώς είχ~

σχέσεις με σι~ι~μοpία. λφτών ~ι τόν ύπ~εύοντα.ν δtι κ.~τά. τό σο~οuπο παι­ρα.μόνεuε, πίσω ιΧπό wίις θά.μνοος;. Τό μόνο έλα.ψρuντtκό ποίι είχε, "ιτα.ν δτι

μεθοϋσε.

Πρόσ~ξα.ν, ~ κα.λλiτερα. &κοοοοw, δτι δ Ξό:πρης &φηνε πολίι νωρίς τό

πρωί τη οcιuλε·ιά. τοu στο δρόμο mt χωνό~ν μέσα. στο 00:~;. κοο6ο:λώντα.;

κιχί τ'ήν τcnπor. WJ. Κ~θz Όιρά.δu τbν σιηαντοi}σα.') στα. πtb -iπδμJερα ξέ:ρω-m. τoli

ΟΜΟΟζ, στίς ΠtΟ ΠUΚν€ς Κ~L 1&γptΕς λό):Ιμες, tJl u;poς iν0.pώπω ποό mτι ~χνε: νιit 6pετ, ~ να. σκ~Q~~ λ~κκ~;. Οί yuνα.ικοuλε; mu πιφνοuσα;ν ~πο κετ, στ~ν &pχij τον έπα.φνα.ν γ~dt Βεελζεβούλ, ιiλλιΧ κ"t οτα.ν δστερ" ά.να.γνώρισα.ν τόν . Ξόστρη, πιΧλι οέ ο:α.σκεΜστηκε δ ι:pό6ος τοuς. Οε σuνα.ντ1jσεις οιότές τοuς ι:pοr.ι­

νφσ.ν Ott στενοχωpοοσαν τον Ξότtρη. ΤΗτ.α.ν φα:νερο οτ.ι ζψ~tίσε κά.τ: νιΧ κρό­

ψει κι' δτι σ' α.uτό 1rοίι η&λε νιΧ κά.ΥΙεt, Ώπijρχε ιμ'l:πήριο.

Στό χωριό έλεγrι:ι: ΦGJς ψα.ν~ρό. Krl;πou πα.ροuσιιΧστηκ.~ δ οιιΧ6ολος κα.ί

τον εlοε ·δ Ξόπρη;. Ψάφ ~χy~ι νCt ο,ρεί τό «'θη~υρ6 τοu» . Αu't<ός €lν«ι ίκιχ.νb;

Wι. τον ά.pπά.ξε·t :iπb την οόρά.. - οι Βολ-οα.φtκ?(, mίι οέν πίστεu·:>:V σ' α.uτά., πρόσ­

θzτιχ.ν: «θά πtιiσε: dρα.γε δ Ξόπpης τό ο:άJοολο, η δ οι~6ολο; θ~ Πt~σεt τον Ξιmρη ;» Οε γριές στό μ.ετιχ.ξu έκα.να.ν τό σt~mp6 τοο; καί :ρτόνανε στόν κόpψο

τους.

Σέ λίγQ κα.φ; 5μως τιΧ τριγupίσμα.τα. τοσ Ξό:πρη tιzσα. στό δά.σος σταμά.­

τησ~Χν κα.ί δ &.νθρωπο; σuν~χ;ιζ~ .w.χτικιΧ τ~ οοολει& τω ιστό ·ορόμο, δ δέ κι>q.ιος

&ρχισε ν' :iσχQλείwιι μ' &λλα. π.ρά."(ΙΙJ.ΙΧτιχ..

'fπrί;ρχοuν οι.ι.ως κοιί οί πόλuπρά.γμονες, ποίι δεν πα.ροιιτοuντα.ι εuκολα.

20

306

κ~t έπιμένr;uν 5τι .σ' δλ~ ~uτ" κ~τι κpό6ετα.ι. Μπορει νά. μ'ijν i!Ινα.ι οι ά.μu­

θ'YjtOt θησα.uροί τοϋ θρuλοu, &.λλά. κά.ποιο εύρημα. σποuοα.ιότερο κα.t πιο χει­

ροπια.στό ά.πό χα.ρτονομισμα.τα. τοϋ οια.6όλοu κα.l aτι δ Ξuστρη; θά. ε!χε μι­

σοα.να.χ~λόψει το μuστικό. οε πιο περίεργοι ήτα.ν δ οιΧσκα.λος του χωριοϋ κα.t

. δ ξενοδόχος θερναο~έρος, φίλος /Sλr;u τοσ κόσμr;u καλ τοσ S:όστρη ά.κόμα..

-Τον ε!χα.ν στό κά.τεpγο, ελεγε δ θερνα.οιέρος, ά.λ4,ά. κα.ί τί μ' ~uτό;

Οuτε ποιος είνοcι κλεισμένος έκεί μέσα. ξέρzι κα.νείς, ο5τε ποίος θά. κλειστεί. 'Έν~ 6ρά.οι δ Μσκα.λος διrιγότα.ν 5τι , &ν ήτα.ν &λλοι κ~ιρο(, ή &στuνο­

μlα. θά. ζητοϋσε νά. μιiθει τί πήγα.ινε κ' εκα.νε δ Ξόστρης μέσα. στο δά.σος κ~ί

. θά. τόν ιiνάγκα.ζε νά. μιλ1]σει, στ~ν &.νά.γκη θά. τον εe~ζε κα.t στά. 6α.σα.νιστ~­

ρια., δποu &σψα.λιος δε θά. α.ντεχε, π . χ. στο μα.ρτόριο τοσ νεροϋ.

-Κα.ψοοciσκα.λε, είπε δ θzρvα.οιέρος, τί ζητ!ί.. fι ά.φεντιci σοu νερό! στο

κρα.σί νά. τον 6ά.λοuμε.

'Έκα.νσ.ν λοιπόν μέ &λλοu; ouo έρα.νο χ.α.t πότισα.ν γερά. το γέρο - Ξό_στρrι.

'Αλλά. δ γέρος f,πι~ 6έ6α.ια. πολύ, μίλησε δμως λίγο . Όπωσδήποτε, μέ τέχνη

τΌν εφερα.ν iπο οώ, τόν έφερα.ν ά.πο κεί κα.ι τέλος &.πο μερικές Ιiσuνιiρτrιτες

κα.t σκοτεινές λέξεις, δ όriσκα.λος κα.ί δ Θερνα.ο~έρος κοcτά.λα.6α.ν α.δτά. πιi­

νω κά.τω:

'Ένα. πρωί δ :Euu:prις, πηγα.ίνοντα.ς κα.τά. τά. χα.ρciμα.τα. στη δοuλειά. τοu ,

ε!οε μέ περιέργέι~, σ' ενα.ν πα.ρriμερο τόπο τοu δά.σους κα.ί κά.τω &.πό gνα.

θά.μνο, ενα. φτυά.ρι κα.l · μ_ιά. τσά.πα., θ~λεγες κρυμμένα. ήτα.ν. Δεν fδωσε δμως

κα.l μεγιΧλ1J σrιμα.σία. , για.τl uπ6θεσε οτι θ:Χ τά. tίψrισz έκεί δ γέρο - Φοuρνιιkς,

δ Υεpοκοu6α.ληtijς. ~\λλά. τό 6ρα.Μκι, έκεί 'ΠΟU στεκ6τα.ν, στ7)ptγμένr;ς σ' gν~ δέντρο, ε!οε . «Κά.ΠΟtΟΥ . οχ ι νt6ΠtΟ», τον δποίο ομ.ως γνώριζε ΠΟλtJ κα.λά., νά.

μπ~(νει &.πό τό δρόμο στ? πυκνότερ? μέρος τοϋ Μσοuς. Ό θερν~οιέρr;ς έκεί­

νο τό «κιiποιον» τό έξήγησε ά.f!οέσως; «σ'Jντροψος τοσ Ξόσψη στο κά.τεpγο». 'Ο Ξtίσψης μέ κα.νένα. τρόπο ttv θέλησε νc!ι. πει τ' ονομ.6. τοu. Αδτός δ «κ~­.ποιος» κρ~τοσσε ενα. δέμα., ποu εμ.οια.ζε μέ μικρο κι6ώτιο. Ό :Εuστρης κuριεό­τηκε &.πο περιέργωχ. ν& τον π~ρα.κολοuθήσει, ά.λλιi εκρινε σκόπιμο νά. τόν

ά.φήσει λίγα. λεπτιΧ νιΧ προχωρήσει, yιά. νά. μ-Υjν ιi.ντι):ηψθεί δτι τόν π~ρ~κο­

λοuθοίίσε. 'Ότα.ν &.ποψά.σισε νιΧ προχωρήσει ήτα.ν πιά. &ργά. δ <<κ~ποιος>> είχε

χα.θεί μέσα. στο δά.σος χα.[ δέν κα.τά.φερε νά. 6ρεί τά. ϊχνη τοu. Βγijκε τότε στ"ήν

&κρη τοσ Μσα•Jς κ~ι στιkθηκε νά. πα.ρα.μονεtίει. "f στερα. ciπb oub - τρείς ώ­

ρες τον εlδε νά. 6y~ίvzt &πό τό οιkσος, κpα.τώντα.ς τό ψτuιipι κ.α.t τ"ήν τσά.πα.

μόνο. Τον &φησε νΓι. περιiσει για.τt ήτα.ν πολu οuνα.τ6τερός τοu κα.ι την α.δγ"ή

πήγε κ' εψα:.ξε στο θά.μνο, ποu εΙχε δεϊ τΥjν προηγούμενη τά. έρy~λεϊα., ά.λλά.

οεν όπ'i'jρχε τίποτε. Άσφα.λως, σκέφτηκε, δ φlλος εσκα.ψε λά.κκο κ' εχωσε

ιιέσα. το κι6ώτιο. Αuτό τό κι6ώτιο δέν ήτα.ν δuνα.το νά. χωρέσει νεκρό, τόσο · μ.ικρδ πr;u ήτα.ν, &ρ~ πρέπει νΓι. είχε χp-ήμα.τα.. Άπο κεί &pχισε τίς ~ρεuνες.

Ό :Εuστρης εψα.ξε ΠΟtΙ•τοϋ, 8ποu το χώμα. τοσ φ~ινότα.ν ψρεσκοσκα.μένο εσκα.-

~307

6ε, ιiλλ& μιi.τα.ια.. Δεν το πέwχε. -Κα.νένα.ς πι~ δέν ιiνιi.ψεpε τίποτε γι' ο:ότο

τό πρ~γμοι. στο Μομψερμ1λ, uστεροι. &π' σ.οτό.

Γ'

XQPI! ΓΊΡΟΓΙΑΡΑ_!ΚΕΥΗ ΚΑΙ ΜΕ Ef'JA ΧΤΥΓΙΗΜΑ

Η ΑΛ Υ!ΙΔΑ ΔΕΝ ΕΣΓΊΑΖΕ

Προς το τέλος Όκτω6pίου, τοu ϊδιου έκείνου χρόνου 1823, (ι; κιi.τοι.κοι τi)ς Τουλών~ς ε!οα.ν ν& μ.πα.lνει στο λψ.~νι τους, u~τερα. &.πό μι& κα.κοκα.ι­ρίσ., ενα. δίκροτο πλοίο, τον «'Ωρίωνα.>> για. νά. έπισκευιi.σει μερικές ζημιές πού

;;ίχε πιi.θει · &πό τΥιν τρικυμία.. 'Γό πλοίο α.ότό, δέ γνωρίζω ποι~ σημα.ίο: ~φε­

ρε, για. τ~ν δποίιχ χοι.ιρετίστηκε &.πό το κιiστρο με εντεκα. κα.νονιο6ολισμ.οός,

στο.Jς δποίούς &.πιi.ντησε με άλλους εντεκα.. 'Γο δ~ο εtκοσιΜο κα.νονιο6ολισμοί. "Ε ~ .., , n ' \ ' ' , ' t:. ) ' I χουν υποΑΟγισει οτι σε χα.ιρετισμου; κα.ι α.ντιχα.ιρετισμους , σε οα.σι , ικες κσ.ι

στpα.τιωτικές τιμές, σέ &ντcιλλα.γές ψ ιλοφροσuvης, σέ τόπους έθtμοτυπία.ς, σε

τύποuς λιμενικούς κ~ί ψροuρα.ρχικοός, σε ά.ν~τολες κ~t 'δόσεις, χα.ιρετιζόμενες

ciπ' ολιχ τόr. ψροόpια. κι' &π' δλιχ τόr. πι:;λεμ.ικ?.ι. κα.ρ~6 ιοι., στ' &.νοίγμοι.τοι. κοι.t κλε ι ­

σίματα. πυλιί>v κλπ. δ πολιτισμένος κόσμος κσ.ίει μπσ.ροuτι, σ' δλΎJ τΎjν όψij­

λιο κα.t σε κιi.θε ε(κοσιτετpιi.ωpο, γι~ ~ΚCtτον πενήντο: χιλιιiδες ιiνώψελους κοι­

νονιο6ολισμοός. Προς ~;-r; ψρά.γκα. δ κά.θε κανονιοβολισμός, γίνονται έννισ.κ6-

σ ι ες χ ιλιά.δες φράγκα. κάθε μέρα.· τρα.κόσια. κα.ι πλέον έκα.τομμόρια. το χρόνο

γ ίν"vτα.i κα.πνός . Λότο πα.ρεμπιπτόντως. Στο μετα.ξu οί ψτωχοt πεθοι.lνουν τi)ς

πείνοι.ς.

Ή ποιλινόρθωσΎJ &.ποκιl.λεσε τό 1823 << έποχΎj τοu ισπ«νικοu πολέμου» .

'Αλλ~ τί &.ποτέλεσμ.α. είχε α.ότός δ πόλεμος κα.τ~ τοσ ισπα.νικι:;u Ι!θνους;

'Έχει πολλ~ κα.ί πα.ριiοοξοι γεγονότα. ΠCIU μπopouy ν~ σuι.ιπεpιληψθοσν σε !!.να.

κα.t μόνο.

'Επρόκειτο γι~ &πλη διοιδοχΎj τ!JΟ θρόνου . Σπουδα.ία. δπόΟzση ο:ότή, γι~

τόv _ οΊκο τών Βουρ66νων. ·ο κλά.δος τής Γιχλλία.ς 6οηθοuσε κα.t προστά.τεuε

τόν κλά.δο τ'Υ)ς Ίσπα.νία.ς, δΎ]λ. ώς πα.λα.ιότερος επα.ιζε τό ρόλο τοσ ο1κογε­

νεια.κοu &.ρχηγοu.

Γι-~ χιi.ρη τοσ 3·;να.στικο0 α.ότοu σκοποΟ, πα.ριi6λεπα.ν κα.t πα.ρα.Οόσεις

κσ.t &.ρχeς κα.t τιμΥj κα.t έθν ικδ γόψρο. Έπα.νερχ6τα.ν δήΟ~ν ή Γα.λλlα. στlς

έθνικές . της παραδόσεις με τον πόλεμο έκείνο, EYG) στΎjν οuσία. &ξυπηρετοuσε

μ.ε δουλοπρέπεια. τόr. &.να.κτο6οόλισι. τοσ 6ορρa.

Ό επσ.να.στα.τ ικος δχλος &.να.γεννι6τα.ν κ:' α.'J'tO ΟΚΟD".ι:ιtίσε φρίκη στί ς

308

πλούσιες μεγ~λοκυράοες και στις γεροντοκόρες. Ot δπa.οοt τΎJς μον~ρχ ία.ς κ~­

τα.πολεμοuσa.ν τήν πρόοδο, ποu τή χ~ρ~κτ~ριζιχν &να.ρχία. Προσπα.θοϋσαν μέ

κιiθε τρόπο ν' &.να.στεlλουν τΥjν ~ξ&.πλωση τών 1·8εών τοu 1789, τή στιγμ.ή

&.κριβώς πού, σ' δλόκληρη τήν Εuριί)ΠΥj, οί γα.λλικές !.δέες φτεροόγιζα.ν κa.t

ξuπνοuσα.ν κa.t λα.οuς κα.t εθνη.

Ό πόλεμος τοu 1823, α.uτή ~ οολοφον:κή πράξη σέ 6ά.ρος τοu γεννα.ίου .. εσπα.vικοu εθνοuς, ~τα.ν σuγχρόνως κα.t κα.τά τής γα.λλικijς έπα.νάστα.σης κα.ί

το &.ποτρόπα.ιο α.ότο εργο τb &κτελοuσε ή Γα.λλίιχ μέ τή στρα.τιωτικ'ή 6ίιχ για.,ί ,

σ..ν έξα.ιρέσεις τοuς &.πελευθερωτικοuς πολέμους, κάθε τι &λλο ποu έκτελεϊτιχι

μέ τή στρα.τιωτ:κή δόν~μη, ε!να.ι 6(~ .

Γιά. τούς Βουpeονοuς , ό πόλεμος τοu 1823 uπτjρξε μοιpσ.ϊος. Auτoi φ~ντά.στηκa.ν πιhς fιτα.ν έπιτυχίΙΧ, οέν ΚΙΧτά.λα.6σ;ν πόσο έπικίνουνο

ε!νσ;ι Υ~ σκοτώνεις μιά. ίδέα. μ' ενα. κενb σόνθημα. . Στήν &.πλοϊκότητά. τους γε­

λάστηκα.ν δ>ς το σημείο νά. χρησιμοπο ιήσουν σά. στο ιχείο οόνΙΧμ.ης, γιά. τή στή­

ριξη τοu οίκοδομήμα.τός τοuς , τΥ]ν &.δυνα.μία. ένος έγκλήμα.τος. 'Έμ.πα.σa.ν στήν

πολιτική τους τήν παγίδα. , τήν ένέδρ~. Tb 1823 γέννησε το 1830. Ή έκ­στρα.τεία. κατά της 'Ισπα.νίa.ς , μέσα. στά. σuμ.6οόλια. κα.ί τά. &.ν~κτο6οόλιά τοuς,

εγινε έπ :χείρημα., γιά. νfJ.. δικα.ιολογ·ήσει κά.θε &.πόπειρα. 6ία.ς κα.ί στpα.γγα.λι­

σμοu τοu θείου δίκιου.

Ή Γα.λλία. μέ τήν έγκα.θίδpuση τιjς δuνα.στεία.ς στήν 'Ισπα.νίιχ, μποροσσε

νά. έγκGt.θιδρι}σει τήν &.πόλuτη μονα.ρχία. κα. i στον τόπο της. 'Έπεσα.ν σ' α.ό•'ή

τ'ήν τρομψrι πλά.νη, νιΧ νομ ίσουν την όπα.κοij τοσ στp~τιώtΥJ γιά. σuγκα.τά.θε­

ση τοσ έ:θνοuς. Μιά. τέτοια. sμπιστοσόνη Χ<ΧτGt.λύει θρόνους. Δέν πρέπει νά. 6~u­

κα.λίζεσα.ι μέ τά. ονειρα. ποu 6λέπεις, δτα.ν κοφiσαι στόν ϊσκιο ·δηλ'Υjτηριώδοuς δέντροu η στον ίσκ ιο ένός στρα.τοu .

"Ας ξΙΧνα.γuρίσομε δμως στόν «'Ωρίωνα.». Το δίκροτο αότb &.νηκε στή

Οόνιφη τοu γα.λλικοσ στόλου , ποu επλεε tότε στή :Μεσόγειο.

Ή πα.pουσία. ένός πολεμικοσ πλοίου σ' ενοc λιμάνι , εχει κάτι ποu προκα.­

λεr τήν προσοχή καi τΥ)ν περιέργεια τιl)ν κατο ίκων. Φα.ντ&.ζει μ.εγά.λο κα.t tό

πλfjθος &.γα.π!Χ κά.θε τ , ΠΟ!J είνα.ι μεγιiλο . ~Ενοc πλοίο τi)ς γpαμμi)ς εΙναι &.πο

τiς πιό μεγαλοπρεπείς συνα.ντ.Υισεις τοσ &.νθρώπ ινου πνεύματος με τij οuναμ'Υ)

τής ψύσΥ)ς.

'Ένα. οίκpοτο &.ποτελεττα.ι &.πο τ~ 6α.ρuτεροc καί μ~ζt οcπό τα. έλα.φρ6-

τερα πρά.γμ~τα., για.τi εχει σχέση μέ τιΧ τρία. ε'ίοη της uλης , τό στερεό, tb δγρb κΙΧt το iέριο κι' δτα.ν π~ρίστα.ται &.νά.γκ'Υ), Πρέπει ν& μπορεί ν' &.ντέ­

χει κα.ί κα.τά. τών τρ ιών μα.ζί.

Ή &.ν~πνοή του 6yα. ίνε ι άπb τά έκα.τον εϊκοσ ι κα.ν6ν ισ. τοu, σά.ν &.πο τε­

ρά.στιες σά.λπιγγες κσλ &.πσ.ντα. Πέpήφα:;~ στlς 6ροντές Κα.ί τούς κερα.υνούς. Ό ώκεάνός προσπαθεί να. το πα.ραπλα.ν~σει μ.έ τ' &πεφα. κuμσ..τά. του, &.λλά. τb

πλοίΌ Εχει ψuχ'ή, tYjν πυξίοα. του, ποu το συμβουλεύει κα.ί τοΟ δείχνει πάντοτε

309

τό Βορρd. Στις 6α.θuσκότεινες νόχτες, ot ψα.νο( τοu &.ντικα.θιστοuν τ' !στρσ..

'Έτσι λοιπόν, κα.τ~ τοσ &.νέμ.οu εχει το σίδερο, το χrχλκό κrxt τό μολύ6ι, γι~

το σκοτιiδι το ι:pώς κα.l κα.τ~ τοu &πείρου μι~ 6ελόνα..

Ό <<'Ωριων» ήτα.ν ενα. πα.λιο κα.l σα.κα.τεμέvο κσ.ρ&:6ι. ΣτΥ)ν κα.ρ!να. του

ε!χα.y κολλήσει σωροl ά.πό κοχόλια. κα.l τοu είχα.ν έλσ.ττώσει στό μισό την τσ.­

χύ t-ητσ.. Τον προ-ηγοόμενο χρόνο τb είχα. ν τρσ.6ήξει στη στεριcΧ. κσ.l το κσ.­θ&:ρ ισσ.ν, δστερα;. το ξα.νά.ρριξα.ν στα. ν~ρ&. Άλλά., πλέοντσ.~ προ~ τί~ Βσ.λεσ.ρί­

δες ά.ντιμετώπισε τρομερΥι τρικυμία. κα.t πα.λιό, κrχθι))ς 'ijτα.ν, !κα.vε vεpιi, ποΙΊ

λένε οί vα.uτες. Γι' α.uτό έπέστρεψε στην Τουλώνα. .

τΗτα.ν προσορμισμένο κοντ~ στο νσ.ύστσ.θμο κrxl συνεργεία εlχαv έπιδοθεί

στΥιν έπ ισκεuή του. Ό κόσμος στα6τα.ν κ' ~6λεπε &πο περιέργεια δτα.ν, ένα.

πρωί, Ιtνας ιiπό τοuς vα.uτες, ποu πρι:ισπα.θοΟσε νcΧ. πιά.σει τήν &κρ-η τοu σκοι­

νιοu μιliς όψ-ηλη~ !στοκερα.ίσ.~, ~χα.σε τήν 1σορροπίιχ κιχl κρεμά.στ-ηκε στό κενό.

Οί εςω περίεργοι, ι.ιόλι; είδιχν το να.ύτ-η έτοιμο ν~ πέσει στην &6υσσο, !6rxλrxv τlς ψωνές. Ό δυστυχής πρ6λα.6ε κι' &ρπα.ξε ~νιχ σχοινί, &.λλ~ έμεινε rχ1ωρού­

μενος σε κε!νο το i.ίψος ποu φέρνε ι σκοτο8ίν'1) .

'Όποιος ά.πο το\Jς νcιuτες ετρεχε σέ 6οήθειά. του, θ&μπιχινε σέ τρομερό

κίνδυνο, ετσ~ εμενα.ν ολοι ά.να.ποψά.σιστοι. Στο μετα.ξu δ &μοιρος νιχύτ-ης κόν­

τευε ν' ιiποκά.;.ιει κα.l ή &γων1σ. τοu δ€ ψιχινότα.ν στο πρόσωπό του, ιiλλ~ στην

έξά.ντλφ't) τίi>ν μελών του. Κά.θε προσπά.θειιχ ποu !κα.νε νrk ξιχvα.vέ6ει στό ξύλο

πήγαινε χαμένη κα.l το μόνο ά.ποτέλεσμιχ fιτιχν ν~ σ.ίωρεϊτιχι περισσότερο. Δ~ν ε6γιχλε ο1.ίτε μια. ψωνή &:πό ψ66ο μή χιΧσει 3,τι όπόλοιπο δυνά.μεις είχε. Οί

θεσ.τες περ!μενα.ν πι~ πώς ιiπο στιγμη σέ qτιγμη θα. τόν έγκατά.λειπιχν ot δυ­

vά.μεις κσ.l θά. πσ.ριχτοuσε τό σκοινί, πολλοί ά.π' ιχότοuς γύριζιχν, κα.τ~ .δισ.λε!μ­

μα.τσ. τό κεφά.λι γι~ νrk μΥ) δοίίν τό φριχτό θέαμα της; πτώσης του.

Ξαφνικά., φά.Υ't)Κε ενσ.ς α.νθρωπος νCι. σκα.ρφα.λώνει στα. ξά.ρτια., εόκίν't)τος

κα.t γρήγορος σά.ν α.ίλουρος. Φοροίίσε κόκκινη κα.ζά.κα., ~τιχν δ'Υ}λ. Χιχτά.δικος

τοσ κσ.τέργeιυ, δ οε πρ&.σινος σκοuψος του, σήμιχινε δτι ήτιχν κα.τιΧSικοf ίσό6ια.

"Οτα.ν εφτα.σε στην ίστοχερα.ία., ιiπό την δπο!α. κρεμότσ.ν δ να.ύτης, δ ά.έρσ.ς

τοu πi'jρε τό σκοuψο ά:πό τό κεψά.λι κα.l ψιiνηκόιν τά. δ.σπρσ. μ<χλλιά. του. Δ€ν · ήτα.ν νέος. '

Πρα.γμα.τικιΧ, ενα.ς κσ.τliδικος, ιiπ' α.uτοuς ποu !κσ.να.v ά.γγσ.ρ!α. !κεlν't)

τήν -ήμέρα. στο κιχριχο ι , ε!χε τρέξει ά:μέσως στον ιiξιωμιχτικb τ'Υ)ς uπ-ηρεσ!ας

κα.( , μέσα στij σύγχισ-η κat το διστα.γμό τοu πληρώματος, Κιχνένσ.ς 8έν ά:ποψιi­σιζε κι' ολοι έτρεμιχν, ζ'ήτησε τ-fιy &οεισ.. νά. κινδυνέψει τή ζωή του γιά. νά.

σώσει τόν &.πελπισμένο. Μόλις δ &ξιωμιχτικός ε!πε να.(, μ' ενα. Χούνημα τοu κε­

ι:pα.λιοu, δ Κα.τriΟtχΟζ ΕΟΠα.σε tf,ν ιiλυσ(δα., χτυπώντας μισ_ \Lόνο ψορά., μέ το σψuρt τον κρίκο ΠΟU ήτα.ν περασμένος στό πόδι του κ' lσπευσε νck σκσ.ρψα.­

λώσει. Κσ.νiνσ.ς δεν πρόσεξε κείνη τή στιγμή, πόσο .εuκολα. εσπα.σε τΥιν &λu­σ!δα. . 'Αργότερα. θυμΎjθηκιχy . κι· α.uτό τb περιστιχτικό.

310

Άστριχπιιχία. 6ρέθηκε πά.νω στ~ν &.ντένα.. Έκετ στά.θηκε γι~ μι~ στιγμ-ή,

σ~ νά. τ~ μετροuσε μέ τό μιiτι. Ή στιγμ'ή ιχδτ'ή, κιχθιJJς δ νιχότης ποu κρεμό­

τα.ν, εοειχνε /\τι 6ρίσκετα.ι στ~ν lσχα.τη ~ξ<7.ντί,ηση τGJν δuνciμεών τοu, φιiνηκε

στοι)ς θεα.τές ενας αίώνα.ς. · Τέλος, δ κα.τ&.δικος, &.φοu σήκωσε τά. μ.ιiτια. πρός

τόν οuρα.νό, προχώρησε ένιχ 61)μα. μπροστά. Ό κόσμος &.·,ιiπνεuσε. "rστερα.

τον ε!δαν ν~ τρέχει &ψο6α. π&.νω σ' σ.uτήν. "Οτσ.ν !ψτασε στην &κρη, εοεσε

τη μιά. άκρη τοu σκοινιοu κι' άφησε τ'ήν άλλη νά. κρέμεται. Καί τότε &ρχισε

νά. κσ.τε6α.ίνει, πιασμένος μέ τά. δuο χέρια, το κάθετο σκοινί.

Τότε ~ &.γωνία τοu πλήθοuς ποu πσ.ρακολοuθοΟσε μέ κο1.τημένη τ'ήν &να­πνοή, lγινε ά.νέκφρσ.στη . Άντί γι~ έναν κρεμα.σμ.ένο πάνω &πό τYjv &6uσσο,

τώρα. βλέπανε δuό Σά.ν την &ρά.χνη ποu κατε6α.ίνει γpήγοριχ τον ίστό της

γιά. ν' ά.ρπάξει μόγιχ, μόνο ποu σ' σ..uτη την περίπτωση ~ &ρ&.χνη εσπεuοε νά.

φέρει τη ζω'ή, οχι το θά.νιχτο. Δέκιχ χιλιάδες 6λέμμσ.τα ~ταν κσ.ρφωμένα σ' αu­

τb τb σημείο. Οδτε μι& ψων~, οδτε μιά. λέξη. 'Όλα τά. στόμσ.τα κλειστά., μιά.

καλ -~ α.uτη ψplκη σuσποuσε ολα. τ~ ψρόδια.. Κα.νένας δεν &v&.πνεε, &.πQ ψ66ο

jJ.ή προστεθεί ~ &να.πνοr/ και οuναμώσ~ι τόν &.έρσ. ποu κοuνοuσε τοuς δuό δu­στuχLσμένοuς.

Στο μετα.ξό, δ κατά.οικος ε!χε Υ.α.τεοεί κοντά. στό να.ότη. Κα.i · ητα.ν κα.Ί­

ρός, &κόμη μιά. στιγμη κσ.!. ό vιχότης θά. γκρεμιζόταν στην ά6υσσο. Ό κατ&.­

δικος πισ.σμένος τώρα μέ τό εvι:ι. χέρι &πb τb σκοινί, δούλευε με τό άλλο κ' ε­

οεσε μέ το ίοιο σκοινt τό να.ότη. ΤΟ.ος, &.να.ρριχήθηκε γρ1ιγcpα, ~ψτα.σε πάνω

στην &ντέvα. κα.ί τριiοηξε τό να.ότη. T~v κριiτησε λ ίγο γιά. vά. σuviλθεt κ' ε­

πειτιχ τον πήρε στην &.γκαλιά. του , πεpr.7.tι~ντα; πά.νω στην &ντένα., τον εψερε

στο κατιiστpωμιχ_ κα.ί τον πιχpά.δωσε στα. χέρια. τtiJν συντρόφων τοu.

Το πλήθος ξέσπασε σέ χεψ:ικροτ~μα.τσ.. Γέpοι δεσμοφύλακες τοu κα.τέρ­

γοu κλάψα.νε, οι γuvα.ίκες, &πό τη συγκίνηση &γκά.λια.ζαv ~ μιά. τ'ήν &λλη

κα.ί φιλιόντα.ν Πά.νω σ':i) ν ά.πο6ά.θpιχ ΚΙΧ(, ολοι μα.ζt μέ μι(J. συγκίν"f)σ"f) άγρια., , ζ Χ' , , , . , •s. ' ψωνα. α.ν: « α.ρη, χσ.ρη, σ α.uτον τον κα.τσ.uικ'J. » ,

'Εκείνος οιιiστrικε νά. έπιστρέψει στην &γγσ.ρίσ. τοu κσ.t γιά. νά. γuρίσε ι

πιο γρ'ήγορσ., &ρπα.ξε ~νσ. &π?.ι τά. &λλσ. σκοινιιi , κρεμcΧστ"f)κι; κα.i κα.τέοηκε σε

μιά. άπο τtς χα.μrιλότερες &ντ~νες. 'Όλα. τα. ιιά.τ ι οι τον &κr:ιλοuθοσσα.v. Άλλά.,

ξα.ψνικά. τρόμσ.ξσ.ν πriλι . Προχωροuσε πtiνω στην &.ντένα., &λλά, η &.πο κοόρα.­

σ"f) rι γιόιτί ζσ.λίστηκε, ψά.νηκε δτι τσ.λα.ντεuότα.ν, εχσ.νε τijv ισορροπία. τοu.

Μόλtς πρόλιχ6ε το πλήθος κ' έ6γαλε μιά. κρσ.uγή, δ κα.τιiοικος ε!χε πέσει κι' δ­

λα.; στη θά.λα.σσα. .

Tb πέσιμο ήτα.ν tπικίνοuνο, για.τt κοντά. στόv «'Ωρίωνα» στzκόταν προσ­

ι:ψμισμένη fι φρεγciτα. <<'Αλγεσίρα. >> κα.ί δ κατάδικος ε!χε πέσει &νάιιεσα. στά.

δuδ πλοίσ. . •rπηρχε ψό6ος vά. μείνει κιiτω &.πb τiιν κα.ρίvα. τοu ένδς fι τi'.Ju &λ­

λοu. Τέσσεροι &ντρει;; π'ήοrισαν &μέσω; σε μιιΧ 6ά.ρκα.. Τό πλήθος τούς ~~ινε

θιiρρος, ~ σ..γωvία. άρχισε πά.λι στtς ψuχές. Ό κατάδικος δεν ξανανέβηκε στ-fι·ι

311

&πιψ&νειcιι, έξοιψcιινίστ'Ι)ΚΖ ιιέσcιι στ-ή θ±λcιισσcιι, χωptς ouτe: EYIX κuμ.ΙΧτισμ.ό, σιi

να. 6uθιζότα.ν μέσα. σε λάδι. ΒούτΥJξα.ν οί να.uτες μ.1jπως τον 6ροuνε , μ.±τα.ιος

κόπος. 'ΈψΙΧχνα.ν μέχρι τb 6pάδι, &λλά. δε 6pf)κα.ν οuτε τό πτιiψα. τοu.

Τ~ν ~λλη μέρα. ~ &ι:ρηιJ.ερίδοι της Τοuλώνοι; Ο7Jμοσ1εuσε τά. ποιροικ&.τω :

- «17 Νο~μ6ρίοu 1823. Χθές, ενα.ς &πb τοuς κα.τα.8lκοuς τοu κα.τέργοu,

ποu &κτελοuσε &γγαp!α. πιiνω στb δίκροτο «'Ωρίων» , κατε6αίνοντα.ς ά.πό τά. ~1. " • • e - • ., • ζ • • ι • ~ J, θ' λ · ςοιρτια. , οποu ειχε α.·~εοει κ εσωσε t7) <•>1J εν~ς να.uτ7J, .. πεσε στ,1 rx α.σσrχ

κα.t έπνίyη . Δεν &νεupzθ7J ο~τε τ6 πτGψα. τοu. Φα.ίνεταt 8τι ένεπλά.κη στοuς

&κpα.!οuς πcι:σσά.λοuς το() νο:uστά.θιιοu κΙΧί ϊμ.εινε έκεί. Ό κα.τιiδ ικος ΙΧuτός, σ:ο

κά.τερyο ~φερε τον ιiριθμο 9430 ΚΙΧί ti>νομ.ά.ζετο Γιά.νΥ'Υ)ζ Άγι&.ννης>> .

ΒΙΒΛΙΟ τ Ρ ι τ ο

Η ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΝΕΚΡΗ

Α'

ΓlΡΟΒΛΗΜΑ ΝΕΡΟΥ

Τό Μομψερμλλ δέν fιτα.ν εκετνο τον κα.φό, δπως ε!να.ι σ'ήμερα.. Δέν ε6λε­

πες οδτε τόσα. κιiτα.σπρσ. σπίτ~σ., οϋτε τ6σοuς. πα.ρισινι:ιuς ~κδpομ.είς τό κα.λο­

κα.ίpι ν~ οια.σκεδά.ζοuν. ΤΗτα.ν εvα. μικρό χωριο μέσα. στό Οcί..σ~ς, t\μορψο κα.ί

ειρηνικό, &.λλ~ ~πειο~ ε!να.ι χτισμένο σε uψωμοc οεv είχε νερό. ΤΗτοcν ύπσ-' ' ' ' ' 'ΙΙ ' λ ' - σ e. λ -χρεωμενοι να. ":ερπα.τ'Υjσοuν (/,ρκετα.. . · ιιια. π εuρα. τοu χωριο κouvoc οuσε:

vερο &.πο τlς μικρες λίμνες, π?u 6pίσκ(;ντα.t σ' έκείνη τ~ μερι& τοu Μσως,

~- ~λλη πλεuρά., ιiπο μ.ιά. πηy~ στrιν πλοcγt~ τσu 06:σσuς, wς ενοc τέτα.ρτο

δρόμο.

Οι εuποpώτεpοι, 'ή &pιστοκρα.τία. τοu χωpιοu, σ' α.ότΥjν ιiνijκε κι' δ ξενο­

δόχος θερνα.οιέpος, ~πλ'ήpωνα.ν itνα. σσλοίο τον τενΕκέ σ' ενα. φτωχο χωρικό ,

δ δποϊος το χειμώνα. κοuοα.λοuσε νερό, ι.ιόνο ι))ς τtς πέντε τό &.πόγεuμα. . Μετά.

τίς πέντε οποιος έμενε χωρίς νερό, Υ) θ~ ΠΥJΥσ.ινε να. πιiρει μόνος τοu, η θGι.

περlμενε γιGι. τήν &.λλη μέρα..

Αότδ ~τα.ν δ τρόμος τής μικρής Τιτίκα.ς. uΟπως θ~ θuμ~στε: 'ή Τιτίκοc

ε!χε διπλi) χρησψ.ότΥJτα. στοuς θερνα.διέροuς. 'Έπιχψνοι.ν κοι.t σuνεχως ζητοσ­

σα.ν περισσότερα. χρήμα. τα. ιiπο τ~ μητέρα. κα.l το πα. ι δι τούς ύπ'Υ)ρετοuσε κι'

δλα.ς . "Οτσ.ν ~πα.ψε +, !tΥJτέρα. νά. στέλνει χρήμ.α.τα., εϊοα.με γι~ ποιοuς λόγοuς, ο[ θερνα.οιέροι κρά.τησα.ν τήν Τιτίκα. ι))ς uπrιρέτρισ. . Κιiθε φορ~ ποu οeν είχα.ν

ν~ρό την ~στελνοι.ν στ-ήν πηγή yQι. κοuοα.λ'ήσ- ωστε τό κοpιτσιiκt ιiπό φό6ο

μήπως τΎj στiιλοuν vόχτα., πρόσεχε πά.ντα. να. μ~ λείψει το νερο ά.πδ τό ξε­

νοδοχείο.

Κιiθε χρόνο, τα. Χpιστοuγεννα. γίνετα.ι πα.vηγόρι στο Μομφερμίλ. το 1823

313

γισρτά.στηκε μέ ίδια.ίτερη λα.μπρότητα., για.τt δ χειμώνα.ς ήτα.ν &ς τότε μα.­

). <Χκός. Διά.ψοροι θαυματοποιοί &πό τό Παρίσι ~στΥJσΙΧν, μέ τ-ήν &οειοι τοσ OYJ~

μciρχου, τίς πα.ρciγκες τοuς κα.τα. μijκσς τοϋ μεγciλου δρόμου τοu χωριοu, πολ­

λοί lμποροι καt μετα.πρciτες είχα.ν στήσει τα. μα.γα.ζά.κισ. τους κα.ί τα. έργα.­

στήριά. τους στ'ήν πλα.τείοι της έκκλησία.ς, &ς πέρσι στο ορ6μο ποu 6pισκ6τα.ν

τό ξενοδοχείο τοσ θεpνα.διέρου. ΠΟλα. α.uτα. έ·δινα.ν μιά. &συνήθιστη οψ'Υ) στο

χωριό κα.t δλα τιΧ ξενοδοχεία. κα.ί τ~ κα.πηλει~ ήτα.ν γεμά.τα. κόσμο ποί.ι έπινε,

μιλοuσε, θορυ6οuσε.

'Εκείνο τό 6ρά.δu των Χριστουγέννων , διά.ψοροι άνθρωποι, ά.μα.ξά.δες, έμ­

ποροι, γυρολόγοι καί &λλοι κιiθοντα.ν στά. τρα.πέζια. της χα.ιJ.ηλοτά.βα.νης α.!­

θοuσα.ς τG)Υ θερνα.δι~ρων , ~πινα.ν , θορu6οϋσι:ι.v κ' η~γε δ κι:ι.θέvα.ς 8,τι θυμ6τι:ι.v .

Ή κυρία. θερνα.διέpοu fιτα.ν ά.πα.σχολημένη στήν κοuζίνrχ. μέ τήν έτοιμα­

σία τοu δείπνου.

Ή Τιτίκα. κα.θότ'Υ.ν στ~ συνηθισμ.έvΥ) τΥ)ς θέσΥ), στ~ν &κρ'Υ) &νός τρα.πε­

ζιοΟ της κοuζίνα.ς, κοντιΧ στή φωτιά.. •Ήτα.ν ντυμένη μ~ κοupέλιιχ, cροροΟσε τσό­

κα.ρα στa γυμνa πόδια. t'Υ}ς κ' έπλεκε κά.λτσες στό ψwς της ψλόγα.;, γιά. τίς

κόρες τωv θερvα.διέρωv. υΕνα. γα.τά.κι επα.ιζε κά.τω ά.πο τίς κα.ρέκλες κα.ί &.πο

τό μέσα. Sωμά.τιο &.κοόοντα.ν Sυό χα.ροόμενες πα.ιοικές ψωνές, ποίι μιλοσσα.ν κ'

επα.ιζα.v, ήτα.v fι ΈποvίνΥJ κocl fι Άζέλμα.. '

Στή γωνιά τi'jς κοuζίνιχς κpέμότιχν ά.πό gyιx χιχρcρί, ενιχ μιχρό μαστίγιο. Πότε πότε, &.νά.μεσα σ' &κεϊνον το θόρυβο ποu γινότα.ν στήν οι!θοuσα., &.κου­

γότα.v το κλά.μα. κα.ί οί στpιγγλιες μικροu πα.ιδιοu. ,.Ητα.v εvα. μικρο &.γορά.κι

ποu είχε ά.ποχτήσει Υι θερνα.διέρου στοuς προηγοuμενους χειμώνες, «χωρίς οij­

τε κι' α.οτή vιΧ ξέρει, κα.θώς ηεyε, πιi>ς ~yινε, ίσως ν&. ήτα.ν &ποτέλεσμα. τοu

κρuοu». Είχε κλείσει τά. τρία. χρόvια.. Ή θερνιχ.διέρου τό θ'ήλα.σε κοcί το με­

γι:Χλωνε, &.λλά. οέν τό &.yα.ποσσε. "Οτα.ν ot έπίμονες στριγyλιές τοσ μικpοσ, γί­vοντα.ν πολu ένοχλητικες στ~v α.rθοuσα., δ θερνα.οιέρος ψώyα.ζε στή γuνα.ίκα.

του: «Πήγα.ινε νά. δεϊς τί θέλει ό γ ιός σου κα.t κά.νει ετσι». «'Άς σκά.σει, &.πι:ι­

κρινότα.ν fι μά.να., 6α.ρέθηκα.».

Κα.ί δ μιχρός, έγκα.τα.λειμένος έζα.κολουθοϋσε νιΧ κλα.ίει μέσα. στο σκοτά.­

οι ώσπου ~~~ κουρα.στετ.

3114

Β'

ΣΥΜΠΛΗΡQΣΗ ΔΥΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤQΝ

Μέχρι τώρα. τοuς θερνα.διέρσυς τι:;•)ς ~rοσ:με: μ6νο &.πδ τό πλιiι, τώρα. θ& τοίις δοuμε: κα.ί κα.τ~ πρόσωπο κι' δλόπλευρα.

Ό θερνα.διέρος είχε περά.σει τ~ πενήντα. χρόνια.. Ή κυρία. θερνα.διέρου πλησία.ζε τ& σα.ρά.ντα.. Είχα.ν iσορροπία. στ& χρόνια..

Ot &να.γνώστες θιΧ θυμοίίντα.ι, ίσως τη θερνα.ειέρου &.πό τήν πρώτη της &μ.ψιiνιση, είπα.μ.ε ψηλή, ξανθιά., κόκκινη μάλλον, πα.χuσα.ρκη, κολοσια.ία. κ'

εόκίνητη. 'Έκα.νε δλες τ!ς δουλειe; τοu νοικοκυpιοu μόνη. Αότή έστρωνε, α.ότή

ίtπλυνε, α.ότή &ξεσκόνιζε, α.ότή &μα.γείρευε, α.ίιτή στη 6ροχ'ή, στό λιοπύρι, στόν

περίδρ~ψσ. Μόνη όπηρέτριιχ είχε την Τιτίκα., ενα. ποντίκι στην uπηρεσία. τοu

έf.έφα.ντα.. 'Όλα. τρέμα.νε στόν fιχσ της ψωνης της, τζιiμιιχ, έπιπλα., σκεύη κι'

&νθρωπσι. Τό πλιχ.τίι και γεμ.ά.το κόκκινες φα.κίδες πρόσωπό της, εμσια.ζε μέ

μεγάλη τρύπια. κουτάλα., &.π' α.ότές πι:ιu ξα.ψρίζουν τη μ.α.ρμίτα. Είχε μουστάκι.

Νόμιζες πως εβλεπες &χθσφόρο της &.γορ&ς ντυμένο γυνιχ.ίκα.. Βλα.στημσuσε μέ

τ!ς; !διες λέξεις ποu βλα.στημοσν κα.ί βρίζουν οί &.μ.α.ξιiδες καλ κιχυχιότα.ν /$τι

σπά.ζει κα.ρύδι μέ τη γροθιά. της. Χωρlς τ& μuθιστορ'ήμα.τα. ποtι είχε οια.6ιiσει

κα.l ποu τijς ξυπνοu-,α.ν κιΧπου κά.που τη φιλα.ρέσκεια. κα.ί τήν έπιτ'ήδευση, ποτέ

δέ θά. περνοuσε &.πό τό vou τι:;ίί &.νθρώπου δτι α.ότ'ή είνσ.ι γυναίκα.. Την &κου­

ες ν& μιλ~ κ' ένόμιζ~ς οτι είνα.ι χωρι:.::ρύλα.κα.ς. Την εολε:πες νά. κά.θεται σέ

τρα.πέζι κα.l νά. πίνει καl θα.ρροuσες πciJς είν~ι ά.μα.ξάς. "Αν ίt6λεπες πώς ψε­ρότα.ν στήν Τιτίκα., eηεγες, ε!να.ι δήμιος. 'Ότα.ν ξεκουρα.ζότα.ν κα.t ~τα.ν ~­

ρεμη, !βγα.ινε εξω &.πό τα. χείλη της ενα. δόντι.

Ό θερνα.διέρος ~τα.ν ενα.ς μικρόσωμος ά.νθρωπος, ά.Μνα.τος, κίτρινος, κοκ­

κα.λιά.ρης κα.ί, &νω ψα.·ν~τα.ν σά. φ:λά.σθενος κα.ι κα.χεκτικό:;, fιτα.ν όγειέστα.­

τος. Ηα.νοuργος κα.θwς ήτα.ν, ε!χε τη συνήθεια. ν!Χ κα.λύπτετα.. πιiντα πίσω ά.πό

~ΥΙΧ χα.μ.όγελο κα.l Υ~ ψέpετα.ι σ' δλους tJ.E εuγένεια., &.κόμη κα.l στοuς ζητιά.­νους, χωρίς οέβα.ια. ν!Χ δίνει κα.t πεντιiρα. . Είχε τtΧ μ.ιiτια. τη;; νuψίτσα.ς κα.ί τ'ή

ψυσιογνωμ.ία λογίου. Ή εόχα.ρίστησή του ~τα.ν νtΧ πίνει μέ τοι)ς ά.μα.ξιiδες, &.λ­

λtΧ κα.νένας κα.t ποτε οεv κα.τόρθωσε Υ~ τόν μεθύσει. Είχε τΥ)ν έντύπωση οτι

~τα.ν φιλόλογος κα.l uλιστΥ)ς ψιλόσοψ,ς. Σuχν~ &.νιiψερε τό Βολτrχ.ϊρο κα.ί ιiλλοuς

ψιλόσοψοuς της ίδια.ς σχολής, πα.ρα.δόξως κα.l τον &γιο Αuyσυστϊνσ.

'Ισχuριζ6τα.ν, δπως θ7.. θuμiστε, οτι ι)πηρέτησε λοχίσ.ς στό στρα.τό κα.l τοu

άρεσε νά. διηγείτα.ι μέ στ6μφο τά. κατορθώματά. του στη μά.χrι τοu Βα.τερλώ.

Μόνος τοu πολψοuσε ~να.ντίον μιιiς ϊλrις Οuσσά.ρων, γι~ νά. σώσει gνοιν στρα.­

τηγό, σσ6αρά. τρα.υμα.τισμένο. Άπ'. α.uτb' είχε κα.l την έπιγραφη έκείνη πά.νω

315

ά.πό τijν πόρτ~ τotJ ξενοδοχείου τοu. «Ξενοδοχείον τοu λοχία. τοu Βα.τερλώ».

'Έκ~νε τό ψιλελ$όθερο, τόν κλ~σσικό, τό Βον~π~ρτιστή. Στό Μομ.ψερ­

μίλ, ελεγrχν δτι ε!χε πά.ει στη σχολΥj γιιΧ πrχπιiς. "Άνθρωπος της όργijς κrxt

τijς κ~τά.ρ~ς. ·π &.νoρrxyrxθ(rx του στο Βrχτερλιί> μα.ς ε!νrχι γνωστή. ΤΗτrχν &.πό

τοuς περ68ρομοuς έκείνοuς, ποu τρέχοuν πίσω &.πό τοuς πολεμιστές, γιιΧ νά. ψά.~ χνοuν τα. πτώμrχτα., ~ για. νά. κά.νοuν μr:ι.up1J &:yορά..

Ό πλσuτος α.uτός, ποu &πα.ρτιζότα.ν ά.πό πορτοφόλια., ά.πό ρολόγια., ά.πό

χρuσ& ο~χτuλίοι~ κ~ί -iσημένιοuς στ~uροuς, πού τιΧ μά.ζεψε στον κr:ι.φό τijς σοη­

κομιδijς μέσrχ στά., γεμ&τα &.νθρώπιν-σ. κορμιά., χαντά.κια, οzν ήτα.ν τόσο σποu­

οr:ι.ίος κα.l δ σuγκομιστής aε μπόρεσε νσ. γiνει τίποτε πr:ι.ραπά.νω ά.πό πανοο­

χέα.ς.

Ό θεpνα.οιέpός ε!χε ά.οuνα.μία. νιΧ pητορεuει κα.l ε!ναι γεγσνbς δτι ε!χε μιιΧ

ψuσικη εόχέρεια. στην 5μ.ιλίr:ι.. "Αψηνε λοιπόν ν:Χ τόν νομίζου-ι γιιΧ μορψωμένο

καί φιλόσοψο, παρ' δλο ποu δ Οιiσκα.λος τοu χωριοu τοΜρισκε πολλιΧ κα.ί σπου­

δαία λά.θη, στίς σημειώσεις ποu εδινε στοuς πελά.τες. ΤΗτα.ν πα.μπόν1Jpος, λαί­

μαργος κα.t τεμπέλ1Jς, δέν περιψρονοσσε καθόλοu τΥjν ύπηρέτρια κα.ί οέν πα­ρά.λειπε νά. τijς στέλνsι τρuψερά. 6λέμματα., γι' rχότό καί ~ γuνrxlκa τοu οέν κρrχ­

τοuσε κα.μμιά..

•π μέγ~ιρα. ζήλεuε. Της ψ~ινότ~ν δτι α.ότbς δ &ο1.~ν~τος κα.ί κιτρινιά.ρης

&.νθρωπά.κος, ιiρεσε σ' 8λο τον κόσμο.

Σπά.νιr:ι. θόμωνε, &.λλιΧ δτrχv όpγιζότr:ι.ν, έπειο'ή μισοσσε δλο τό ιiνθpώπι·ιο γένος, έπειοη ήταν &.πό τοuς &.νθρώποuς πού έκοικοuνται σ' δλη τοuς τή ζωή,

ποu κr:ι.τηγοροΟν κcίθε τι ποu περν& μπροστά τοuς, κάθε τι ποu θά. πέσει πcίνω

τοuς, δλ1J r:ι.ότ1j -~ ζόμ:η ψ"οόσκωνε κ' ~6ρr:ι.ζε μέσα τοu καί γινόταν ψο6ερός.

Άλλοίμονο σέ κείνον ποu θCι. 6ρισκόταν μπροστά. στ~ μανία τau.

σΟποιος εμπαινε στο πανδοχείο κ' z6λεπε ·το ζεuγά.ρι των θερναδιέρων,

ελεγε: «Auτij ε!να.ι δ κupιος έοω μέσα». 'Έκανε λά.θος δμως. Au-::ij δεν ήταν ο!Jτε ή κuρία.. •ο κόριος κ~ί ή κuρίοι Υjτα.ν δ θερνα.οιέρος. Αότός διη,όθuνε τ!Χ

πά.ντr:ι., αuτη fιτr:ι.ν ά.πλώς τό 15pγανο ποu έκτελοίίσε εντολές. Άρκοuσε μια. λέ­

ξη, κά.ποτε κ' ενα. νεuμα κα.l το μα.στόοοντο ίιπά-..ιοuε τuψλά.. υΟλο έκεϊνο τό

6οuνό &.πb σιiρκrχ μετακινιόταν ιiμέσως , φτιiνει ν&κrχνε μιιΧ κίνηση με τό μι­

κρό δά.χτuλο, δ κιτpινιά.p1Jς r:ι.uτός δεσπότrις. ·rπΎjρχε στο θερναδιέρο μια. μu­

στικη δόνα.μη. 'Απ' α.ότή προερχότοιν ~ &.π6λuτη κuρισtρχία τοu πά.νω σέ κεί­

νη τΥj γuνα.ίκα..

Ή γυναίκα σtuτYj οέν &.γαποuσε κσ.νένrχν, μόνον τίς κόρες τ1Jς, δέ φο66-

τσtν, μόνο τον cΧ.ντρα. της. ΤΗτα.ν μητέρα. έπει~Υj fιτrχν μαστοφόρο ζώο, &.λλιΧ ~ μ'Υ)τρικΥj στοργij στσ.ματοuσε στίς κόρες τ1Jς, δεν εφτσ.νε καί ως τ' ά.γόρια.

'Ο &ντρα.ς της 6α.σσtνιζ6τσtν &.πό μ.ιdι. κσtt μόν'Υ) σκέψη, ν!Χ πλουτίσει. Δέν

το κατάφερνε ομως, γιατt &.πό τb μεγιiλο σ.ότό νοu, ελειπε τό &νά.λογο πεδίο.

Τόν tδιο έκεϊνο χρόνο 1823, δ θεpνr:ι.διέpος ζοuσε μέ το . &γχος ένός ,χρέ-

316

οuς, κάποu χίλιcι πεντιχκόσιcι ψράyκcι, γι~ τό δπο!ο ot 6ιχνειστέι;; τόν π!εζιχν.

ΕΙχε έπιχyyελμιχτικοuς &ψορισμούς. Ξενοοοχειιχκzς θεωρίες ξεπετιiyοντιχν κ&.ποu κάπου &πό τό μuιχλό του κιχt μάλιστιχ φωτεινές , τί.ς δποίες ένστά.λcιζε κιχί. στο μucιλό τΥjς yuνcιίκcις τοu.

-Χρέος τοu ξενο66χου, τijς ελεyε μιa μέρcι μέ χ"cιμψ'ή ψων~, &λλ~ όργισμένcι, ε!νιχ~ ν~ ποuλιi στον τυχόντιχ φιχγ'f)τό, &.νιiπαυσ'f), φώς , ζεστα.σιά., λερωμένιχ σεντόνια., προθuμία., ψύλλου; κcιί. χα.μόye:λcι. Ν~ στcιμcιτel τοuς πε·

ρα.στικοός, ν' &.6ειriζει τιΧ μικρά. πουγγιά., ν' &.λα.φρώνει τα. μεγά.λα., μέ τρόπο

ομως lντιμο. Ν~ πσ.ρcιχωρεϊς μέ σεοασμ? τΥj στέγ'fJ στίς οικογένειες ποu ταξι-6εόοuν, να. ξοuρlζεtς τον &ντρα., νά. μ.α.οaς τ-ή yuνcι(κσ., ν~ ξεψλοu6ίζεις τό πα.ι­

δ!, νά γρriφεις στό λογαριασμό, τόσο yιά. τό &.νοιχτό πα.ρά.θuρο, τόσο γιά. τό κλειστό, τόσο yιά. τή γωνιά, τόσο γι~ τήν κα.ρέκλα., τόσο γι~ το κρε6άτι με

στρώμα. ~πό ποόποuλο, τόσο μέ στρG>μα. ά.πό &χuρο, νά. προσδιορίζεις τιμ-ή γι~

gλcι κcιί, δ Sιάβολος να. κά.μει τόν τα.ξιδιώτ'Ι) να. τα. πλ'Ι)ρώνει δλα., &.κόμ'Ι) κα.ί.

τί.ς μύγες ποίι χάφτει δ σκύλο~ τοu!

Σ' α.ύτόν τον άντρα. κα.ί. σ' α.ότ-ή τή γuνcιίκσ. ε!χα.ν &νωθεϊ ή πcινοuργίσ.,

Κα.t ή λύσσα.. Ζεuγ&.ρι τροι.ιερό κα.ί. &.ποτpόπα.ιο. Καt ή Τιτίκα 6ρισκόταν &.νά.­μεσcι σ' σιότοίις τοίις ;uό, &.λe:θότcιν &.πο τή μυλόπετρα. κα.ί. συγχρόνως κομμα.­

τια.ζότα.ν &.πό τi)ν. τσιμπίοα.. Κσ.θένα.ς ά.π' τοuς:; δuό ε!χε κιχί. δικό τοu τρόπο ν~

6σισσ.νίζει. Τ? μιχστίyιο ήτιχν μέθοδος τi)ς γυνα.ίκας, τό νά. περπα.τιi ξuπόλuτη

τό χειμώνιχ f,ταν μέθοοος τοu α.Ψφσι. Ή Τιτίκσι &.νέ6σιινε, κα.τέ6σιινε, lπλuνε,

σψοuyγά.ριζε, σκοόπ~ζε, ετpεχε , ά.γκομαχοuσz, μετακινοuσz πράyμcιτσι 6σιριά.,

πα.ρ' ολο ποu ήτcιν κcιχεκτική, εκcινe: ολες τί.ς 6cιρε~ές Ο'.JUλειές.

'Ότιχν α.uτες οί ψυχές, ποίι μ6λι; Υjρθα.ν στόν κόσμο, 6ρεθοuν &.πό τήν cιό­

γή τijς ζωijς τους, ετσι μικρές κιχί. γυμνές, &.νά.μεσσ. στο•)ς J.νθρώποuς κιχι μέ

τέτοιες σuνθijκες, τl &ρcιyε νά. γlνετcιι μέσcι τοuς;

Γ'

XPEI.AZET .ΑΙ ΚΡΑεΙ ΓΙΑ ΤΟΥε .ΑΝΘΡQΠΟΥε ΚΑΙ ΝΕΡΟ ΓΙΑ Γ ΑΛΟΓ Α

Τέσσεροι νέοι τιχξιοιώτες πcιρι:ιuσιά.στηκιχν.

ΊΙ Τιτίκα. κιχθότcιν μελιχγχολικ~ κcιί. συλλογισμένη, γιcιτt πιχρ~ τ~ όχτώ

της χρόνιcι, εlχε τρα.6ήξε ι τόσα. πολλά;, ti'>στε δτοr.ν κα.θόταν σκεφτικη ε!χε τό τ:ένθψο δψος τijς γερόντ~σσcις. Το ενcι της ολέψιχρο ~τιχν μελcινό ιiπό μι~

γροθι~ τijς μέγιχφα.ι;;, γι' ο:ότό κιχί -ή κυρίιχ θερνο:διέροu ελεγε πότε πότε.

- Κοιτcιξε, κοlτοιξε τ( ιiηSlσι ε!νσ.ι μ' cιότό τό μ~τι!

317

·π Τιτίκα. λαιπόν σκεcpτότοr.ν δτι νύχτωσε, οτι χρειιiστ'Υ)ΚΕ Υ~ γεμ.ίσαuy

τί.ς κοr.νά.τες νερό, στ~ οωμιiτιοr. των νέων τοr.ξιοιωτων κοr.ί. δτι στη 6ρύση τi'jς

καuζίνοr.ς, οέν εrχε μ.ε!νει ~λλι:ι. Τήν ποr.ρηγαραuοε δμ.ως ~ σκέψη οτι σ' οr.ότό

τό ξενοοοχείο δέν πίνοr.νε νερό, προτιμι:ιίίσα.ν το κpα.σί, οχι για.τ! δέ διψοίίσα.ν,

&λλά. για.τt δποιος !πινε νερό οεχότα.ν τήν ειρωνεία. των ~λλων. Κι' δμ.ως ήρ·

θε στιγμή πau τό κοριτσιiκι c:ρι:ιοήθηκε. Ή θερνοr.,διέροu &νοιξ4 τήν κοr.τσοr.ρόλιι

ποu εορα.ζε στή φωτιά. και πιχίρνοντα.ς ενα ποτήρι, lτρεξε προς τη 6ρύση. Ή

μικρij γύρισε το κεφιiλ~ κα.t κοίτα.~ε πρός τά. έκεί. Μόλ:ς έτρεξε λίγο νερό,

μέχρι τή μέσ'Υ) τοu ποτηριοίί.

- Μπιi! c:ρώνα.ξε ~ μέγα.ιροr., δέν έχε~ νερό!

"Ε , • • , ·π τ , - "' · , ~πειτοr. σιωπησε για. μια. στιγμη. ιτικα. κροr.τοuσε τ.1ν ιχνα.πνο'Υj τ'Υjς.

-"Ας είνα.ι, c:ρτιiνει α.ότ6, πρόσθεσε ~ θερνα.οιέροu κοιτά.ζοντα.ς τό ποτή­

ρι ποu κρα.τοίίσε στο χέρι.

ΊΙ Τιτίκα. ~ρχισε το πλέξψο, ΙiλλιΧ ή κοr.ροιά. της χτuποσσε ο•ηοr.τά.. Με­

τροuσε τ~ λεπτ& ποu περνοίίσα.ν κα.t ήθελε νά. ξημέρω·~ε, νά. γίνει μέρα., ν~

μ-ήν 1ιτσ.ν νύχτα.. Κσ.τιΧ διαλείμμιχτα. οί κρασοπότες εολεπα.ν προς τό δρόμο κ'

!λεγα. ν:

«Μωρέ τί σκοτιiοι είνα.ι !ξ ω! η «χρειιiζετα.ι ν& χεις τά. μιiτιοr. τiίς γά.τας · γι& να. περπα.τ~σεις α.uτijν τijν ώρα. χωρtς φα.νιiρι! »

Ή Τιτίκα. τ' ~κοuε κ' ~τριφε.

:Εοr.c:ρνικιi, ενοr.ς &πό το•)ς πελιΧτες τοσ ξενeιδαχείοu, μπΎjκε στ-ήν οr.ίθοuσοr.

κα.t φώνιχξε μέ τόνο έπίπληξrις.

- Tb ~λογό μοu το &ψησοr.ν χωρ!ς νεpό. -"Α! πώς γίνετοr.ι; είπε ~ θερνοr.διέροu.

-Πως γίνεται; νιi, δποu γίνετα.ι, &ποκρίθηκε δ τα.ξιδιώτης.

Ή Τιτίκα. είχε 6γεϊ κά.τω &.πο το τρα.πέζι, οποu επλεκε.

- Τό &λc.γο i)πιε, εlπε fι Τιτίκιι, ijπιε ε να. γεμιiτο κοuβιi, έγw τό πότι­

σιι κor.t τοίί μιλ'Υjσα. κι' δλιις.

Δέν ήτοι.ν &.λήθεια.. ·π Τιτίκοι. ~λεγε ψέιtοr.τοr..

-'Ορίστε, νά. κor.t -ή μικρ1), ίσοr. μ' ενοr. γρόθο κιχί λJει ψέμιχτοr. πιο μ.εγιiλα.

(ί.πb τό σπίτι. 'Εμένα. ιϊ.κοuε τ( σο\ί λέω, τό ζώο Seν ποτίστηκε. Ή Τιτίκα. έπέμ.ενε στό ψέ:tοr. κor.t πρόσθεσε μέ c:ρων-ή ποίί έτρεμε &.πό τ-ήν

&γωνία..

- ΜιΧ &.ψοσ ποτίστηκε κσ.λά. το ζωο!

-Κοιτάξτε νά. ποτιστεί τό &λογο, είπε θuμωμένος δ πελιiτrις, δέν ώφε-

λοuν τα. ψέμα.τα..

Ή Τιτ!κοr. χώθηκε πιΧλι κά.τω &πο το τροr.πέζι.

-'Έχει οiκιο δ &νθρωποι;;, εlπε ~ θερναδιέροu, aν Όεν ~πιε το Ηογο, πρέπει νιΧ ποτιστεί.

'Έπειτα. κrΛτοr.ξε γόρω τrις κσι.t c:ρώνοr.ξε.

3t8

-'Έ, ποσ στΥ)ν δργή εrνα.ι α.οτό το ορωμοκόριτσο.

'Έσκuψε κα.ι &.να.κά.λuψε τ'ήν Τιτίκα. χωμένη στΥ)ν &λλη &κρη τοσ τρα.-πεζιοσ.

-'Έ6γα. ~ξ ω γp"ήγορα.! φώνα.ξε &.πειλητικ~.

Ή Τιτίκα. 6γηκε &.πό τ'ήν κρuπτη της.

- Σκuλα.ς γέννημα., φώνα.ξε ·ή μέγα.φα., π"ήγα.ινε γρ1ιγορα. ν~ ποτίσεις τοίί &.νθρώποu τό ζώο.

- Μά., κuρία., ε!πε τρέμ.οντα.ς "ή Τιτίκα., οέv εχει &λλο νερό.

Ή θερνα.διέροu άνοιξε τήν πόρτα. κα.l της lοειξε το ορόμ.ο. - Π"ήγα.ινε λοιπόν νά φέρεις, &.φοu οέν εχει!

Ή Τιτlκα. lσκuψε το κεψ&.λι κα.ί πηγε νά πιiρει ενα.ν &οειο κοu6ιi, ποu 'ijτα.ν κοντά στο τζά.κι.

1Ήτα.ν τόσο μεγιiλος ό κοu6~ς, ώστε χωpοuσε ν?ι. κα.θ.Υ1σει άνετα τό παι­οί, μέσα. σ' α.οτόν.

Ή θερνα.οιέροu ~πέστρεψε στο τζά.κι κα.ί ιιέ μιά ξύλινη κοuτά.λcχ. γεύτηκε

το ψcχ.γητό, ποίι ε6pα.ζε; μ.οuρμοuρίζοντα.ς συγχρόνως. -.Δεν έστέρεψε 'ή πηγ-ή. Άκοίίς έκεί... Θα.ppώ <;!νcχ.ι &ptι. vά στρα.γ­

γίσω τά κρεμμόοια. μ.οu.

Έπειτα εψα.ξε μέσα. σ' ινtι. σupτ&.ρι, οποu ε!χε λίγα. vομ!σμ.α.τα., πιπέρι

κα.ί μερικά κεφά.λια. σκόρδα..

-'Έ, ποίί ε!σα.ι χ.uρ&., πρόσθεσε i; θερνα.Βιέpου, στiJν έπιστροφή πιiρε κ' eνα. ψωμί <lπό τά μεγάλα.. Νά., οεκtι.πέντε σολοι&. .

. ·π Τιτίκα. εrχε μ..ά μικρή τσέπη στο πλιiι τής ποοια.ς της, πijpε το νό­

μισμα. κα.ί χωρίς νά πει λέξη τ06α.λε στi'jν τσέπη της.

'Ίστερα. στάθηκε &.κίνητ'Υj με το κοu6σ. στσ. χέρια., μπpοστι:i. στΥ)ν ciνοι­

χτη πόρτα., σά vά περίμενε κάποιον ν&pθε~ σε 6ο'ήθειιi της.

-'Ακόμα. έοω εrσα.ι! φώνα.ξε "ή θερνα.οιέροu.

Ή Τιτίκα. 6yijκε στο δρόμο. Ή πόρτα. lκλεισε πlσω της.

Δ'

ΕlίΟΔΟί ΚΟΥΚΑ.Αί ίη-ι ίΚΗΝΗ

Ή γριχμμ.'ή μέ τά πρόχειρα. κιχτα.στ"ήμα.τα., πού !ρχιζε ciπό τήν πλα.τεlα.

τής έκκλησία.ς εφτα.νε, καθώς είπαμε, μέχρι το ξενοδοχείο των θερνα.οιέρων. τσ. κα.τα.στ'ήμα.τα. α.uτ~ -ijτα.ν 8λα. ψωτισμένtι. μέ κεριά., τι:i. δποτα., γιά. νά. μή σ6"ή­

iιοuν &.πο τον &.έρα., τά είχα.ν πpοφuλα.γμένα. μέσα. σέ χάρτινα. χωνιά, ποό, χα.­

θώς !λεγε δ οιiσκα.λος, ήτιJtΥ ά.ληθινή μα.γε(α. γιά. τά ~ttα. , ψώτιζα.y ψα.ντιχ­

σμα.γοpικά.. Στόν οόρα.νό 8μως οέ φα.ινότα.ν !στρο.

319

Ή τελεuτ~ι~ ξύλινη π~ράyκ~. άπέν~ντι &κpι6ώς άπό τ'ήν πΡ:ρτιχ τών θερ­νιχ·διέρων, ποuλοuσε δt17.ψopcx. ψεύτικιχ κομψοτεχνήμα.τα.. Ό κα.τα.στημα.τάρχης

ε!χε τοποθετήσει μπροστ~ στ~ ψι:Χτσα. μι~ μεγάλη κούκλιχ, σχεδόν δuο πόδιιχ uφΘς. τΗτ~ν μιά. κόρη μέ τρι~ντ~φuλλί φόρεμα. &.πό κρέπι κ~ί μέ στεφιiνι ά.πό

χρuσ& στά.χuα. στο κεψά.λι τη~. μέ ά.ληθινά. μα.λλιά. κα.ί μέ ζωηρδτ~τ~ μάτι~

ιiπο σμά.λτο . Το θ~uμιχστο ιχότό πρ~γμιχ, δεν &φησε &.διιiψοpο κιχνένιχν ιiπb τούς

περίεργους, πού δέν ~τιχν πά.νω ιiπο δ:iκα. χρονών. αΟλη τήν ~μέρα. πέρα.σσ.ν

&.πο κε! δλα. τιΧ μικρ& τοu χωριοu κ~ί κΜά.πληκτ~ θα.ύμιχζ~·;. Άλλσ. κα.μμισ.

μητέp~ δέ 6ρlθηκε στο Μομφεpμίλ, &ρκετ&. πλούσιιχ fι εστω λίγο σπιiτιχλη ν' ά.γορά.σει α.ότήν τήν κούκλιχ γι~ •ό πα.ιδί •ης;

Ή Έπονίνη κα.ί ~ Άζέλμα. πέρα.σα.ν ώρες δλόκληρες θα.uμά.ζοντιiς την,

ιiκδμα. κ~ι. fι Τιτίκιχ, κάθε φορά. πού τ'ήν εστελνα.ν σέ οοuλειιi, σήκωνε λσ.­

θρα.rα. τά. μιiτια. κα.ί την κοίτα.ζε.

σοτ~ν 6γijκε ~ Τιτίκιχ μέ τον κοu6ιΧ στό χέρι, δσο κι' άν Ιjτ~ν πικρ~μέ-

··νη κ~ι λuπημένη, οέ μπόρεσε νιΧ μ'ήν κοιτά.ξει τ'ήν ιiψσ.ί~ εκείνη κuρίσ., κ~­θώς τήν ~λεγε. Το ψτωχο κοριτσά-κι εμεινε κσ.ρψωμένο μπροστά. της κσ.l τήν

κοίτ~ζε έκστ~τικιi. Άκόμ~ δέν τήν είχε δεί ιiπό κοντά;. 'Όλο ιχότb τb πρό­

χειρο κα.τιiστημσ. της ψο:.ινότα.ν σ~ λσ.μ.πρ~ πσ.λιiτι. Ή Μuκλα. &κείνη οέν ή­

τ~ν κούκλα., ήτ~ν 8ριχμσ.. τΗτα.ν ή χσ.ρά., ή λα.μπρδτης, δ πλοuτος, ή εuτuχία.

κιχ!. φιiντιχζα.ν τόσο στιΧ μιiτιιχ τοu δόστuχοu ιχuτοσ πλιiσμιχτος, τοσ 6οuτηyμένοu

σέ τόσ'J) ψτώχειο:. κιχ!. ιiθλιότητα.. Ή Τιτίκσ. ά.νσ.μετpοΟσε, μέ τήν ά.ψέλεια. ποu

εχοuν τ& πα.ιδιιΧ κιχι μέ θλιμμέν1) δξuοέρκειιχ, τijν &6uσσο πού τij χώριζε, α.π'

α.uτijν τΥ}ν ώpιχίιχ κούκλιχ κιχ!. σκεψτότιχν δτι πpέπει νιΧ εlνιχι 6ιχσίλισσιχ fι τοu­

λιiχιστον πριyκιποποόλσ., ενα. κορίτσι yιά. ν&χει μι& κοuκλ~ σιΧν ~ότή ; Δέ μπο­

ροuσε νιΧ ξεκολλήσει τιΧ μά.τι~ της &.π' ~ότο τό θιχuμιiσιο πρ~yμιχ. Πίσω aπό

τή μεγιiλη κούκλιχ, ψιχίνοντα.ν &λλες μικρότερες, 8λες σά.ν &.γγελοόοι~ κι' δλο το κα.τιiστημα. γεμάτο yuά.λινα. στολίδια. κα.ί χρuσa. κι'' ά.σημένια..

'Έτσι, δπως α.ποppοψήθ1Jκε &.πό τΥ}ν εκστιχση κιχ!. τό θ~uμιχσμό, τά. ξέχιχ­

σε δλιχ, ά.κόμιχ κιχί τόν κσu6ά. ποu κρα.τοΟσε στο χέρι. Άλλά. ξα.ψνικιi, ή τρο­

χειdr. κα.ί tί.γριιχ φωνη τijς θερνα.οιέροu, τήν ξο:.νά.φερε στΥιν πρα.γμο:.τικότητιχ.

- Μωρη στριγκλίτσιχ, ά.κόμη Εοώ ε!σα.ι! Στά.σοu να. σοΟ δείξω Εγώ. _τι

διιiοολος μπήκε μέσα. σοu κοι.ί χιχζεόει~ έκεt τόσφ ώρα.!

'Η Τιτίκα., μόλις ά.κοuσε τη φωνή, πηρε δρόμο δσο ".ποpοΟσε πιο γpή­

γοριχ.

320

Ε'

Η MIKPH . ΟΛΟΜΟΝΑΧΗ ΤΗ ΝΥΧΤΑ

Τό ξενοοοχείο τιi>ν θεpνσtδιiρων 6ρισκ6tσtν σ' έκείνrι t1jν πλευρά. τοu χω­ριού, ποίι ύδρεu61:α.ν &πό τ~ν πrιγ~ τοίί δ&.σοuς, gνσt τέτσφτο &.πόστσtσrι, 5πως ε!πα.με. Το Ούστuχο κοριτσά.κι Οέ στιiθrικε πιά. ν?ι. οεί &λλ·η 6ιτρίνα., άλλά. μό­λις πέρσtσε κα.t το τελεi.ιτσtίο κα.τά.στημιχ, 5ποu tέλειωνα.ν κα.l τά. ψα.νιiρια. τοu

δρ6μοu, προχώρφε στο σκοτιiοι κ' έπειδΥj ιΧ.ρχισε νά. ψο6α.τ"σ.ι χτυποuσε δσο μπορ~ίίσε 8υνα.t6tερα. tό χέρι τοu κουβά, κα.θ~)ς περπα.τοuσε γρ-ήγορα. κα.ί δ κρότος α.uτός τ'i)ς φα.ινότσ.ν σ& σuντροι:ριά..

υοσο πpοχωροΟσε, τόσο πυκνότερο γινότα.ν τό σκοτιi·δι. Σtο δρόμο OEV ύπ~ρχε ψuχ·ή. Άντά.μωσε 5μως ιι.ιά. γuνιχίκα.. ή δποία., μόλις είδε τό κοριτσά.κι, στιiθηκε συλλογισμένη κα.t μοuρμοόρισε.

- Ποο νά. πηγα.ίνει ιχuτη την ώρα. ενα. τόσο δά. κορίτσιiκι; Άλλά. γνώ­

ρισε τ+ιν Τιτίκιχ.

-"Α, είπε, ε! να. ι 'ή Κοpυδσ.λλίοα.!

υοτιχν &.ι:ρφε κα.t το τελ~uτα.ίο σπίτι τοο χωριοu κα.ί μπήκε στό δά.σος, δ

ψ66ος τ~ν κupίεuσε γιά. κσtλά., ιΧφησε τόν κουβά. κιiτω .κσ.ί σκέψτrικε νά. γυρί­

σει πίσω.

- Μπά., ε!πε, θά. γuρίσω πίσω κα.ι θά. τ~ς πώ 8τι ή Π1JΎ~ οέν είχε νερό. Γtίρισε, &ποφα.σιστικά. προς το χωριό, &.λλά μόλις προχ.J.>ρησε μερικά οή­

μιχτσ., στσ.μιiτησε πιiλι. ΙΙρό6α.λε μπροστά. τrις ή θερνα.διέροu μέ το όργισμένο

πρόσωπο, &γρια. σά.ν βα.;να., ιι.έ τό &.πα.(σιο στόμrι. κα.l -.α. κα.τα.κόκ:χ.ινα. ιiπό θu­

μό μιiτιιχ. Τό δtίστυχο πα.ιοί πά.γωσε. 'Έμεινε οcκίνητο κι' iνα.ποψιiσιστο. Τί

νά. κά.νει; Ποι6 ορόμο νά. πά.pει; Μπροστά. της είν~ι iό :Μομφεpμtλ με τij φο-6ερή μορφή τής θερνα.οιέροu, πίσω της, 8λα. τά. ψσtντά.σμιχτα. τής νόχτας και

τοu οά.σους! Ό τρόμος της μά.γισσα.ς την εκιχνε νά. πα.pα.λίισει, 'ή θεpνα.διέpου τήν tρόμα.ζε περισσότερο ιiπ' ολα.. Ξα.νσ.γόρισε προς τijν ΠYj'{f; τρέχοντα.ς. Οδ­τε ε6λεπε, οuτε άκοuε τίποτε . Στα.μιiτφε το τρέξιμο κ' €ξα.κολοόθησε το δρό­

μο περπα.τώντα.ς μόνον 8τα.ν λα.χά.νια.σε.

'Ήθελε νά. κλά.ψε!. Ή &.πέριχντrι νόχτα. μέ τό πuκνό σκοτά.δι καl τον ψί­

θυρο τών δέντρων, πλά.κωνα.ν τ'ήν ψuχ~ τοu μικροu α.δτοu πλ&.σμα.τος κα.t τό

πα.ρ&.λuιχν.

'Από κεί ποu &.ρχίζεt τό οά.σος &ς τήν πηγή, ή ιiπόσtΙΧQlj είναι &ψτά. 11} δχτιh λεπτά.. ΠοφιΧ το γεγονός, οτι γνώριζε πολίι κα.λιΧ το 6ρόμο, για.τl τον

είχε πεpckσει &πειρες ψοpές, εΙναι τια.ρά.οοξο πως οέν πα.ρα.πλα.ν'ήθηκε. Οuτε

μια. ψοpιΧ δέ γίιpισε τα. μάτια. t'l)ζ &.ριστεpά. ή δεξιά., ιΧπο ψ66ο μή δεί τίποtε

μέσιχ στούς λά.κκους η στα. οέντρα..

321

Ή πηγή ήταν μ.ιιΧ γοό6α ψuσικ1j, ποu τήν ε!χε σκ~ψει το νερό, τριγυ­

ρισμένη &.πο οοupλα. καt &λλα χόρτα.. 'Ένα. puά.κι lτρεχε &.πο κεί μέσα. κα.t

μ.οuρμοόριζε -i)σuχα.

Ή Τιτίκα, μόλις εψτασε καί χωρίς νΓι.. πιkρει ά.νιkσα, εσκuψε κι' ά.ψοσ

πιά.στηκε μέ το Ιtνα χέρι ciπδ μιά νέα βαλανιδι~, Όοuτηξε μz το άλλο τον κοu-

6ά της στο νερό. Δεν πρόσεξε δτι, ενω Υjτα.ν ~τσι σκuμένη, &δεια.σε ~ τσέπη τijς

ποδι~ς της. Τά δεκαπέντε σολδιΓι.. πέσανε στο νερό, ά.λλά rι Τιτίκα, ποu δεν " ε ' ' " ξ ι "' δ' 1~ • ' ' ' ' κα.τα.Ααοε τιποτε, τpαοη ε τον κοuοα, σχε ον γεμα.το και τον α.κοuμπησε στα

χόρτα. . nΗθελε να. ψuγει &μέσως, &λλΓι.. εfχε &ποκάμει, τfJς φα.ινόταν δτι ήτα.ν

&.Οόνα.τα πια. να. κ!Χνει βijμα. . Σωριάστηκε πά.νω στα. χόρτα κ' έκά.θισε.

Κρόος άέρα.ς έρχότα.ν &π6 τήν πεδι!Χδα., ο[ κορμοί των δέντρων ψα.ίνον­

ταν ψο6εροί μέσα στο σκοτιiδι, τ& πάντα. σκατειν& κι' &παίσια. . Κανένα.ς δεν

περπατa. χεψωνιά.τικη νόχτα. μέσα στο ·Μσος, χωρίς νΓι.. νο ιώθει κά.ποιο ψό6ο.

Ν ' θ ' '' ~ θ θό i ' 'ζ ' Ο ' ψ 1 οιω ει κα.νεις ενα α.ισ r;μα κα.ταχ νlο, σα να ποτι ετα.ι σκοτα. ι r; uχη.

τα. δά.ση ε[να.l &ποκα.λόψεις. 'Ακόμα. κα.ί το φτεροόγισμα. ένος μικροu έν­

τόμοu, προκαλεί φρικία.σ"Υ). Τέτοια. φρικία.ση α. tσθα.νότα.ν ~ Τιτίκα. κα.t μα.ζt μ'

αότο τον τρόμο, Ιtνα ρίγος ποu εtσχωροuσε &ς την καρδιά. της καt την π!Χγωνε.

το μά.τι της ε!χε &γριέψει κα.t χωρίς να. κα.τα.λά6ει πώς, ιi;.χισε να. μετρα. με

δuνατij ψων1j. υΕνα, δόο, τρία &ς τ:Χ δέκα ':αt δταν τέλειωνε, &ρχιζε ά.πό τήν

&ρχή. Αότο τη σuνέψερε λίγο. nΕνοιωσε τα. χέρια. της ΠΙΧγωμένα. κι' δλο τrις

το κορμt ετρεμε ~πο το κρtίο, σηκώθηκε. Της ήρθε νrι. τρέξει μ' δλη της τη

δόνα.μ.rι, &σποu να. ψτά.σει στα. πρώτα. σπίτια τοϋ χωριοσ, νόι οεί ψωτισμ.ένα. πα.­

ρά.θuρα. κσ.t φα.νά.ρισ. &ναμμένα.. Άλλα. zπεσε το ολέμμα. τr;ς στον κοuοα. κι' αι­

σθάνθηκε ιiπέρα.ντrι φρίκ"Υ), για.τί θuμήθrικε τή θερνα.διέpαu. Τόσα τρόμο ~ναι­

ωσε, &στε δέν τόλμφε νά ψuγει χωρίς τον κοu6ιΧ μέ το νεp6. 'Έπιασε λοιπον

το χεροόλι τοu κou6a με τ& δuό της χέρια. κα.t με δυσκολία. τbν &να.σήκωσε.

Πpοχώρφε μερικα. βήματα κα.ί πά.λι τον &.κοόμπφε κ~τω. Τον ξα.να.σήκωσε,

πρΘχώρησε κά.πως περισσότερο καί πά.λι τον &ψησε . Πήρε λ~γο &.νά.σα. κοιί ξε­

κίνησε, 6αδίζαντα.ς σκuψτά. &.πο τb 6~ρος, σα. γρι~. Τ' &.Οόνατα. χερ~κια. της

έτpεμ.('ty κα.ι το νεpο μ.Ιt το κούνημ.α ξεχειλοϋσε και μ.οόσκεuε τΟι γuμνΟι ποοα.­

pιiκια. της . Κανένας έκείν'Υ) την ώρα. δεν . z6λεπε τόν πόνο τοu δχτά.χρονοu πα..­

διασ, έκτος ιiπο το θεό.

Κα.ί, δπωσδήποτε κοι1. ~ μητέροι .

Γι«τί ε!να.ι μερικ!Χ πρά.γμα.τα., μπροστ!Χ στ!Χ δποτα. κα.ί οί νεκροί d.νοί­γοuν τά μ.ά.τια. κα.t 6λέποuν μέσα. ιiπb τον τιiψο τα•Jς.

Κά.θε λ!yο κα.l στα.μα.τοuσε. 'Έκα.νε προσπά.θεια να. 6σ.δίσει περισσότερο κι' δσο μπορούσε μliκρα.ινε τοuς στα.θμοός της. Tijν επια.νε &.γωνία. για.τι ιiρ­

γοuσε πολu καΙ. ~ θψ.ιΙΧδ ιέροu θCG τΥ)ν ~οερνε. Συγκέντρωνε κάθε cpoρCG τ1.ς δu­

νά.μεις της κα.ί 6Ιiδιζε, ιiλλα. σΙ:: μιιΧ στιγμή fι ψτωχή, στ"ήν &.πελπισίσ. της,

ψώναξε μ.' i7.πόγνωσrι. 21

322

-"Αχ, θεέ μοu! "Αχ, θεέ μοu!

Έκείv-η τη στιyμij, !νοιωσ~ ξα.φνικχ οτι δ ~οu6ιiς της Sέν' ,είχe 6~ρος. "Ε­να. χέρι, ποlι τijς ψ<Χνηκe χέρι γiγα.ντα., τον επια.σε κα.t τον σ'ήκωσε χωρtς κα.μ­μι~ ο~σκολία.. Σ'ήκωσε τό κεφάλι ~ Τιτίκα. κα.t 6λέπ;;ι μι(k όψηλ'ij σκι~ Υ~ 6α.­οίζει πλά;ι της.

Σε κάθε σuνιiντ-ηση τijς ζωής όπά;ρχοuν προα.ισθήσεις. Τδ κοριτσάκι 8έ φοΒήθηκε κα.θόλοu.

ΚΑ ΤΙ. hOY IΣQΣ . ΦANEPQNEI ΤΗΝ ΟΞΥ ΔΕΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΞΥ~ΤΡΗ

Tijν ίδια. έκεiνη μέρα. των Χpιστοuγέννων τοu 1824, ενα.ς άνθρωπος πeρ­. "~ 7\~τοuσe μετδι το μεσημέρι στ" πιο &πόμερα. τijς λεωφόροu τοu Νοσοκομείοu,

~ο Πα.pίσι. 'Έμο.ια.ζε Υ~ ζητοuσε ν& νοικιάσε ι κα.τά:λuμ.α. στό μέρος εκe~νο, ποu 6ρ'ισκό1-ιχv στήv ?ί.κρη τοσ πpοιiστειοu Σα.lν - Μα.pσώ .

llα.ρα.κriτω θχ 8οuμε δτι, πρα.γμ.α.τικά., δ ?ί.νθρωπος α.ότος νοίκια.σε ενα.

δωμιiτιο στην ιΧπομrχκρuσμένη κα.i φτωχικΎ) &κείνη σuνοικία..

ΤιΧ ροuχα. 'tOU ήτα.ν φτωχικά;, ιi.λλχ Χα.θα.pά;. Τ~ ά.σπpα. μα.λλιά. τοu, ο( pu­τ(δες στο πρόσωπο, ~οειχνα.ν &νθρωπο ποlι πέpα.σε τδι έξ'ήντα., ιi.λλ~ aν πρό­

σεχες το στα.θερό τοu 6ijμα. κα.l τ·fιν εόpωστία. τοσ σώμα.τός -::ou, έδειχνε μόλις πενήντα. χρονών. Στο &ριστερό τοu χέρι κρα.τοuσε κάτι τuλιγμένο σ' ενα. μα.ν­

τήλι, με το δεξιό στηριζότα.ν σ' ενα. ραβδί.

Στij λεωφόρο εκείνη ο~ δια.6riτες εrνα.ι σπά.νιοι, ίδια.ίτερα. τό χειμώνα., ιiλ­

λιi δ &νθpωπος α.ότbς φcι.ιvότcι.ν ν' ~ποφεuγει κcι:l ~οuς λiγeιuς ποu κuκλοφο­

ροuσιχν.

Tijv εποχή εκείνη, δ Λοuοοοrκος ΙΗ' πήγιχινε σχεδον κά.θε μέρα. στi)ν ε­

ξοχ-ή, κα.τ~ τlς δub μετδι το μεσημέρι κα.ί περνοuσε &.π' (],ότij τη σuνοικίιχ.

:Ε:cι:φνικά., το Βα.σιλικο 15χημιχ, περιστοιχισμένο &πδ μιά. lλη ίππικοu, ψά.νηκε

πά.vω στο κα.τά.στρωμ.cι. τijς λεωψόροu, ~ρχόμεvο τροχά.οην προς το μέρος ποu

σταότα.ν (, α.vθρωπος, πού μόλις πρόψ-;;cι.σ:; να. κρuψτεr πίσω &πο ενcι:ν τοίχο,

ιl.λλ7. σ.ότΎι iι κίνηση δεν πέρ?.σε ιl.π?.pα.τiιρητη. 'Ένα.ς riπo τούς &ξιωμα.τικοuς

τοu llασιλια., ποlι κα.θότιχν &πένα.ντί τοu, στο rδιο &μάξι, πρόσεξε τήν κίνηση

τοu &νθpώΠQΙJ κα.l εΙπε στrι μεγα.λειότητά. τοu: «Νά, 'ενα.ς &νθρωπος κα.θ' δλα.

UΠCΙΠ':Ος>> . Έπiσης τον πρόσzξσ.ν ιιzρικοl cΧστ•;νομικοl ποu Βά.δ ιζα.ν μπροστά., α.­

νοίyοντα.ς το δρόμο τοu 6α.σιλικοu όχ.Υιιια.τος κcι:t ενcι.ς &:.π' cι:ότοuς πηpε οια.τιχ­

γή νά. τον ιi.κολοuθήσzι.

323

Άλλόι δ &.γνωστος χώθηκε στόι στενιΧ ορομ.~κια. τοσ προ~στειοu κα.l δ ά.·

στuνομικος ~χα.σε τ~ ίχνη τοu, κα.θιhς ά.να.φέρει ~ !κθεση, ποu όπο6λ~θηκε τ~

ίδιο 6ριί.δι στον &ρχηyό της &στuνομ.ία.ς κα.l δποuργό, κόμητα. Ντ' Άγκλές. 'Ότα.ν δ &.νθρωπος ξέφuγε τήν πα.ρα.κολοuθrισ-η τοΟ &.στuνομικοΟ, τά.χuνε

το 6ijμα. τοu, γuρίζοντα.ς κά.ποu κά.ποu τό κεψά.λι προς τ& πίσω, &ς δτοu έψτα.­

σε στο στα.θμό των τα.χuδρομικων λεωφορείων τοσ Λα.ννό, ποu 6ρίσκετα.ι πιο

πέρα. ιiπό τό Μομψερμίλ . Τό ιiμά.ξι έφεuγε στlς τέσσερες κα.t μισ'i) κι' δτα.ν

!ψτα.σε δ &.γνωστος οί έπι6ά.τες &νέοα.ινα.ν στlς θέσεις τοuς.

- Τπά.ρχει κα.μμι~ θέσrι; ρώτ·ησε τόν άμαξά..

- ΕCναι μι~ δίπλα. μ.οu, α. ν θέλεις.

- Να.ί, την κρα.τω .

-Άνέ6α. λοιπόν.

το οχrιμα. ιiνα.χώρησε. UΟτα.ν βγηκα.ν ά.πό την πόλη ? ιiμα.ξckς προσπά.­

θησε νά. πιά.σει σuζ ήτηση με τον έπι6ά.τ-η , ά.λλ, α.ότbς ά.πα.ν-~οσσε με μονοσόλ­

λα6α . Άπελπίστrικε, τέλος, ό άμα.ξιΧς κα.ί άρχισε ν~ σφuρίζει κα.l νά χτuπα. με το κοφ.οuτσl τ' &λογα..

Κα.τιΧ τlς ~ξ-η τό 6ρ~οι, ~φτα.σαν στο Σέλ. 'Εκεί δ &μα.ξά.ς στα.μ~τ-ησε μπρο­

στ~ στο χά.νι, νά πά.ροuν &.νά.σα. τ' &λογα..

- Θά. κα.τεοιJ') &δω , είπε δ &γνωστος .

Πήρε το πα.κέτο κα.l τό ρα.6δί τοu κ~Ι. πήδ-ησε ά.πό τό οχ-ημα. κά.τω. ur­στερα. ιiπο λίγο εγινε &ψα.ντος.

Στό χά.ν ι δε μπi)κε κα.l δτα.ν δστερα. &.πο λίγα. λεπτιΧ τό 5χrιμα. σuνέχισε

τό δρόμο τοu πρός τό Λα.ννύ , δΕν τόν σuνά.ντ-ησα.ν στό μεγά.λο δρόμο τοσ Σέλ.

-Παράξενο πpiγμα.! είπε δ &μα.ξά~. Αuτος δ άνθρωπος δεν είνα.ι ά.π' α.ότά. τιΧ μέρη, δεν τόν είδα. &λλη φορά. . Φα.ίνετα.ι φτωχός κι' δμως πληρώνει

με τό πα.pα.πά.νω. Πλ~ρωσε γιά το Λα.ννύ, εvω θα.ρχότα.ν μόνο ώς το Σέλ. Τώ­

ρα. νύχτα., τά. σπίτια. κλεισΊά., OU1E στο ξενοδοχείο μπήκε, c,!jτε ά.λλοσ ποuθε­

ν& φά.νηκε. Τί διά.t5ολο , &νοιξε ή γη καl -cόν κατά.πιε.

Δέν τον κατά.πιε 6έ6σ.ια ή γή , &λλά δ άγνωστος ά.κολοuθrισε εvα.ν πλά.γιο δρόμο πού δδηγετ στο Μομφερμίλ . Γνώριζε τά. μέρη έκεϊνα. για.τt ε!χε ξα.­

νά.ρθει σ' α.ότά..

Ό &γνωστος ιiφοο περπά.τφε λίγο στό δρόμο πρός τό Μομψερμίλ, εσψι­

ψε δεξιά κα.l μπijκ& στο δά.σος. Τότε 6ρά.·οuνε το 6ήι.ι.α. τοu κ ι ' &ρχισε νά. κοι­

τ&.ζει προσεχτικά ενα.- ενα. τα. δέντρα., σιΧ να. ζrιτοuσε κά.τι. ΓιιΧ μι~ στιγμή φά.­

νrικε ετι εχα.σε τb δρόμο τοu fι αότο ποu ζητοuσε κα.ι στά.θηκε &να.ποψά.σιστος.

Τέλος εψτα.σε σ' ενα. ξέσκεπο, χωρlς δέντρα. μέρος, δποu ορισκότα.ν ενας σωρος

&πό μεγάλες πέτρες. Προχώprισε προς α.uτές κα.l &ρχισέ ν~ τtς έξετά.ζει μία. μία. , "μέσ(Χ στό σκοτά.δι . uΕνα μεγά.λο δέντρο στεκόταν λίγe1. 6ήμα.τe1. πιό κεί, πήγε προς το δένψο α.ότό κ' ~ψα.χνε τόν κορμό τtu, σιΧ νιΧ μετροuσε τοuς κόμ­

ποuς τοσ κορμοσ t) να. προσπαθοtίσε ν' &να.γνωρίσει κιiτι.

324

Άπένιχντι σ' α.οτό τό δέντρο ~τα.ν μ.ι~ μ.ικpή κα.στα.νιιi. Ηημιiτησε προ­σεχτικά yιά λίγη ωρα. ά.νάμεσα. στο δέντρο κα.t το σωρο τtς πέτρες, σ~ ν&θε­

λε Υ~ οεοιχιωθε! δτt το χwμ.α., οέy ε!χε Πpόσψα.τιχ ά.VιΧΟΚιΧψτεί. ~fστεpα ιiπ'

α.uτο συνέχισε το 8ρόμ.ο του μ.έσα. στο οιiσος.

Λότος ε!να.ι δ &γνωστος πού συνάντησε τ'i)ν Τιτίκα. . Βα.δίζοντα.ς πpός τό

Μομφερμtλ, είδε τ'ή μ.ικρη έκείνη σκι~ ν~ κινε!τα.ι μ.έ δυσκολία., νά στα.μ.α.τ~ κάθε λίγο, ά.κοuμπώντα.ς κά.τι στή γ'ij , ν~ το ξα.να.πα.ίpνει κα.l ν~ 6α.δlζει μ.έ

κόπο y.α.l &.γωνία.. "Οτα.ν πλησία.σε πιό κοντά ε:Ιδε δτι ~τιχν' μικρο κοριτσά.κι, ποu κοuοα.λοuσε ενα. μεγ,Ηο κοu6~ μ.ε νερό . Τότε !ψτα.σε κοντ~ κιχί, σιωπηρά.,

&ρπιχξε το χέρι τοu κοu6~.

Ζ'

Η τιτιΚΑ ΒΑΔΙΖΕΙ ΓΙΛΑ1'- ΓΙΛΑ1' ΜΕ ΤΟΝ AΓNQiTO

iTO iKOTAΔI

Είπα.με, ~ Τιτίκιχ. δεν είχε ψοοηθεt. Ό &νθρωπος eλυσε, δστεριχ τή σιωπ'ή. - Πιχιδί μου, τiJς είπε, θ~ εrνιχ.ι πολu 6α.ρu γι~ σένα., ν~ σ")κώνεις ιχότό

τbν κ<Χδο μον<Χχ") σου.

'Η Τιτίκα. σ-ήκωσε τό κεφιΧλι κιχί ά.ποκρίθrικε.

-- Βα.ρu εlνιχι, κύριε. "Αφησέ το σέ μ.ένα., πρόσθεσε δ άνθρωπος, θιi. τό πάρω έγώ.

Ή Τιτίκιχ άψησε τον κοu6ιi. Ό άγνωστος Όά:οιζε κοντά. τΥjς.

- Πpα.γμα.τικά., πολU οα.ρύ, εrπε ιiνάμεσ' ά.πό τά δόντια. τοu.

--Πόσων χρονώΥ είσιχι, πιχιδί μοu ;

- Είμιχι στά 6χτώ, κύριε.

- Κα.t κου6α.λ~ς ά.πό μ.α.κρι~ α.ότο τον κά.οο ; -Άπό τ-ήΥ πηγη ποu είνα.ι στό Μσος.

-Κ' ε χεις ά.κόμ.Υj πολu δρόμο;

-' Ακόμιχ &ς οεκα.πέντε λεπτά. 'Ο άνθρωπος εμεινε γι<Χ μια. στιγμη ά.μίλητος κ' επειτcι ρώτησε μ! κά.-

ποιιχ ciνυπομ.ονησία..

- Μα. δέν ε χεις μ.ά.να.; - Δέν ξέρω iiν eχω, είπε το Υ.ορίτσι. Δέν πιστεt)ω ν&χω . Oi ~λλοι ε-

χουν. Έγι~ δεν εχω.

'Ί στερα. ά.πο μικρΥ) σιωπή, εΙπε πάλι.

- Νομίζω δτι δέν . εΙ χα. ποτέ. , 2 , • (;, ' ~ ' ~ο λt:ο τ~ Ό f1νθρωπος στα.μα.τησε, σ.κοuμ.π'1)σε τον κοuuα. κσ;τω, .-σκuψε, .. α. ...

325

οuό τοu χέρια Πά.Υω στοίις ώμοuς τοu παιοιοQ καt προσπΙΧ.θοQσε Υ~ οεί, μέσα.

στό σκοτά.Sι τό πρόσωπό τοu.

- Πως σε λένε;

-Τιτίκα..

Ό &νθρωπος τινά.χτηκε σ~ Υ~ τον χτύπφε ·ήλεκτρισμός. Τ~ν κοίτα.ξε πά.­

λι, επειτα. τρά.βΎ)ξε τα. χέρια τοu &.πό τοίις ώμοuς τrις, πήρε τον κοu6α. κ' έξΙΧ.­

κολοόθ'Υjσε τδ δρόμο.

- Κα.l ποQ κά.θεσα.ι ; ·- Μομψερμίλ τό λένε τδ χωριό.

-Έκει πα.με τώρα.;

- Μά.λιστα. Σώπασε πά.λι κ' uστερα ξαναρώτφε. -Π ο ιός σ' έστειλε τέτ()tα. &ρα. Υ~ κοu6α.λ ήσεις νερό &πο το Μσοι;;

--Ή κuρία θερναοιέροu.

Ό &.νθρωπος προσπά.θφε να. δώσει τόνο ιiοιιχψορίιι.ς στή φωνή τοu κ' έ-

ξα.κ.ολοόθησε.

- Κα.t τί ε!να.ι α.ότ~ ~ κuρία. θερναδιέροu;

-Είναι ή κuριi μοu, &.πιiντησε τδ πα.ιοί. Κρα.τα. το ξενοδοχείο.

-Το ξενοδοχείο; ε!πε δ &.γνωστος . 'Απόψε θα.ρθώ κ' έγω νά μείνω έ-κεί . Νά μοu δείξεις ποu είνσ.ι .

-Έκεί θα πα.με, είπε τό πιχιδί.

Ό &νθρωπος 6ά.οιζε γρήγορα. κα.ί ή Τιτίκα. τον &.κολοuθοuσε χωρtς δu­

σ-/.ολ!α.. Δεν α./σθανό_τα.ν κοόρα.σ'Υ). Κατά δια.λείμμα.τα. σήκωνε τά μά.τια. της

κα.ί κοιτοσσε τον &νθpωπο α.ότό με &.νέκψρα.στ"Ι) &.να.κοόψισrι κ' έμπιστοσόνrι.

1Ηρα.σα.ν μερικες στιγμeς σιωπΎjς. Ό άνθρωπος ξα.νσ.pώτ'Υ)σε.

-- Δεν εχει UΠΎ)pέτρια. fι κuρίιχ θερνα.οιέροu j

-'Όχι.

-Μόνη σοu ε!σιχι;

-Μόνrι μοu.

'Ύστερ' &.πό λίγο ή Τιτίκιχ πρόσθεσε. - Ε!να.ι και άλλα. ouo κοpιτσά.κια..

- Τί κοpιτσά.κια. είνα.ι α.ότά.;

- ΕΙναι -ή ΠονίνΥJ κα.ί -ή Ζέλμ.α.. Είνα.ι ο! κόρες τijς κuρία.ς μοu . -- Κα.ί τί κά.νοuν α.uτές;

-'Ώ! είπε ή Τιτίκα. , έκείνες εχοuν κά.τι wρα.ίες κοuκλες, με χpuσα. πριi-

γμιχτα , δλο στολίδια.. Παίζοuν μ' αuτες κα.t χα.ίροντα.ι.

-"Ολrι την ήμέpα. α.ότό κά.νοuν;

- Μά.λιστα. κόριε, ποιίζοuν.

- Κιχt σό;

-'Εγώ 6οιιλ~όω.

326

-σΟλ η τi]ν 'ήμέρα.;

Τό κοριτσά.κι σ~κωσε τ~ μεγάλα. μάτ~α. του, &πο τα. δποία. κυλοuσε ~να. δάκρυ, ποu στο σκοτά:δι δε φαινόταν, κα.! ά.πά.ντφε ~ρεμrχ.

- Να.ί. σrστε:ρα. πρόσθεσε.

- Κα.μμιιΧ φορά., ·δταν τελειώσω τ!ς δουλειές μου κι' 8-ν μ' &φ~σουν παί-ζω κ' έγώ.

-Κα. ι με τί πα.!ζεις;

- Μέ δ,τι 6ρω. Δέν εχω δμως παιχνίδια.. Ή Πονίνα. κα.t ~ Ζέλμrχ δέ

θέλο:.ιν ν~ παίζω μέ τtς κοuκλες τους. ~Εχω μόνο ενα. μικρό σπα.θά.κι μολυ-

6ένιο, τ6σο διΧ μικρό ... Κα.t 'ή Τιτίκα. εδε~ξε τό μικρό της δάχτυλο.

- Κα.t δέ θά. κόβει κα.θόλοu \:σως.

-'Ά κ66ει, κ66ει! ιοίπε τό παιδί, κ66ει τη σα.λά.τα. κα.t τιΧ κεφά.λια. ά.πο τις μύγες.

Στο μετα.ξu ψτιiσα.νε στό χωριό. Πέρα.σα.ν μπροστά. &.πο το φοίίργο, &λλ~

~ Τtτ(κα. δέ θυμ-ήθηκε ν' &γοριiσει το ψωμί, ΠΟΙJ τijς είχε πσ.ρα.γγείλε:ι ~ θε:ρ­

να.δι:t~οu. Ό &νθρωπος σ-:αμiτφε τtς έρωτ'ήσε~ς κσ.t φα.ιν6τα.ν σκεφτικός . Ά­

φοίί εφτασα.ν στην έκκλησία., δ &νθρωπος ε:ί·δε έκετνα τα. μα.γα.ζιά., ά.νοιχτά. &­κόμrχ κα.t ρώτησε τi]ν Τιτίκα..

-'Έχει πανηγύρι H.Jιi>;

-Ε! ναι Χριστούγεννα..

'Ότα.ν πλησίαζαν στο ξενοδοχείο, .Υι Τιτίκα. τοu &γγιξε δειλa τό μπρά-

τσο κιχ! τοίί ε!πε.

-Κύριε!

- Τί θέλεις παιδί μοu;

-'Εδώ κοντά είναι τό σπίτι.

-~Ε, λοιπόν;

- Mou δίνετε τόν κοu6ά. νά. τόν Υ.pιχτώ ~yώ; -Γιατί;

- Για.τ! 7-ν δε:ϊ 'ή κυρά. δτι τον κοu6ά.λ·ησε &λλος , Η με δείρει. Ό &νθρωπος τiίς Ιtδωσε τον κοu6ιi. Μια στιγμij &.ργ6cερα. εψtα.να.ν στΥ)ν

πόpτ~ του ξενοδοχείου.

Η'

~ΚΟΤΟΥΡΑ ΝΑ ΦΙΛΟΞΕΝ€1~ ΦΤQΧΟΝ

ΠΟΥ I~Q~ EINAI ΠΛΟΥ~ΙΟ~

327

Ή Τιτίκιχ δε μπόρεσε να. μ~ ρίξει μια. μιχτιa λιχθριχίιχ προς τ~ μεyά.λ'Ι) κοόκλ~, ποu στεκότ~ν προκλ'Υj'ttκιΧ στη 6ιτρίν~ τοσ οcπέν~ντι μ~γ~ζιοσ, uστερ~

χτύπησε τijν πόρτ~. Ή θερνα.οιέροu π~ρο•;σιά.στψε μ' /!.να. κερί στο χέρι.

·-~Α! ~pθεζ Π(Χ.λιο~όpιτσο! Δόξα. σοι ό θεός! Ποιδς ξέρει τί Πι"t.ιχν!ό ι ι"t. 6ρijκες στό ορόμ.ο κ' ~κα.νες τόσ-ην ώρα..

- Κuρί~, είπε . τρέμοντ~ς ή Τιτίκα., εν~ς κόριος ήρθε νιΧ ιuίνει &.πόψε &οώ.

Ή θερν~οιέροu rfλλ~ξε uψος, πijρε &λλο ψιλοψρονέστερο κα.ί κοίτ~ξε να.

δεϊ πr.ηός ήτσ.ν δ ξένος.

- Ε!να.ι τοσ λόγοu τοu· ;

- Μά.λιστσ., κuρίσ., &.πά.ντησε ό ξένος.

Ή έπιθειίψφη, πο•) εκα.νε ή θερνσ.διέροu, στιΧ ροuχσ. ποίι φοροuσε δ ξέ­

νος, στό οέμ.οι ποu κρα.τοuσε στό χέρι, lδιωξε πά.λι το ψιλόψρονο δψος κα.ι ξα.­

ν~φά.νηκε το χλεu~στικ6 κ~ί σuννεφια.σμένο.

- Πέρα.σε μέσ~, τοσ είπε ξερά..

Ο ξένος προχώρ-ησε κ~ί μπήκε. Ή θερν~οιtροu εκ~νε κα.ί μια. οεότερrι,

σόντομη, έπιθεώρψrη, ιδια.ίτερα. πρόσεξε το τριμμένο πσ.νωφόρι κα.ί το ζοuλ'Ι)­

γμ.&ν? κα.πiλο τοu κ~ί, μ' εν~ κοόνημ~ τοσ κεψα.λιοσ, εν~ σοόψρωμ.~ της μ.ό­

της κ' zνα. κλείσιμο τιίJν μα.τιGJν, σuμ6οuλεuτrικε τον άντρ~, ποίι έξα.κολοuθοuσε

νιΧ πί·;:::ι με τοuς ιiμσ.ξά.δες. Ό θερνσ.διέρος απά.ντησε μ' ενα. νεuμ~ κι' σ.uτός,

ποu σΥjμ.οιινε, οέ μ.&ς κά.νει. Άμ.έσως λοιπόν ή θερνdtοιέροu τοσ λέει.

--Υ Ακοuσε να. σοu πGJ χpιστια.νέ μοu, μοu κα.κοφα.ίνετα.ι, &.λλa δεν ~χω

τόπο να. σέ 6ά.λω.

Βά.λτε με δποu θέλετε, ε!πε δ &νθρωπος, στij σοψίτ~, στο στα.uλο. Πλrι-ρώνω σα. να. μ.οσ δώσετε οωμ.ά.τιο.

·- Δuο ψρά.γκα.. - Δuό ψρά.γκ~. 'Άς ε!ν~ι.

--Δυο ψρά.γκα.! είπε μέ χα.μ.ηλή ψωνrι ενα.ς &.μα.ξι7.ς στη θερνσ.οιέροu, !-να. c:ρρά.γκο πές τοu τοu χριστισ.νοu.

-Γι' ιχύτον είνσ.ι δύο φpά.γκα, απάντησε ή θεpναδιέpοu. Φτωχοu~ έ­

μείς δε δεχόμαστε με λιγότερα. - Κα.λιΧ λέει, πρόσθεσε δ θερνά.διέρος, ενα. ξενοδοχείο πά.ντα. χά.νει, δτσ.ν,

δέχετα.ι τέτοιον κόσμο.

328

Στο μετσ.ξύ, δ ξένος είχε &ψ~σει πά.νω e' έναν πά.yκο τό δέμα. κσ.l το ρα.6δί τοu κα.ί εfχε κα.θήσει σ' έ:να. τρα.πέζι, δποu ή Τι'tίκα. έτρεξε νιΧ ψέρει ε­

να. μποuκ~λι κρα.σl κ' ενα. ποη]ρι. Ό tίλλος πελιiτΥJς, ποu είχε ζΥJ'tήσει 'to νε­ρό, πijρε τον κοu6ά. κα.l πήγε νά. ποτίσει το ζώο τοu. Ή Τιτίκα. ξα.να.πijyε στfι

θέσΥJ της κά.τω άπό το τραπέζι τijς κοuζίνας κι' !ρχισε νά. πλέκει κά.λ'tσες. ·

Ό ξένος μόλις έ6ρεξε τοc χείλη τοu με το κρασί, παρά.τφε το ποτήρι καt

κοιτοuσε ~πίμονα τή μικρη Τιτίκα. τΗτ~ν tίσχ'Υ)μ'Υ), κ('ψΥ'ΥJ, &.δύιιιατrι, φα.ινό­

tα.ν μόλις έ:ξη χρόνων, ενω ~τα.ν δχτώ. Φοροuσε κοuρέλι:χ., ,ά, δποϊα. 'to κα.λο­

κα.ίρι προκοιλοuσα.ν τον οΙκτο, το χειμώνιχ τη φpίΚΥ). 'Όλο τρύπες τά. κοupέ­

λια., aψ'Υ)να.ν νά. φαίνεται το σκελετωμένο κορμά.κι της κα.ί τά. σ"ημά.δια. ι:iπό τό

μα.στίγtο της θερνα.διέpοu. Έπει~δ~ κρύωνε σuνεχώς, ε!χε π&.pει τ-ή σuνΥjθεια.

νά. σψίγγει μεταξύ 'touς τά. γόνιχτά. της. Τά yuμνά. της πόδια. ~τα.ν κόκκινα.

κι' ~ηt)γατα.. τα πάντα. σ' σ.οτή τή μικρή, το περπά.τημσ., ή σuμπεριψορά., 'ή δ­

μιλία, το 6λέμμα, ~ σιωπή, κά.θε κίνηση, κά.θε χειρονομία., ~να. μόνο α.ίσθημοt

φα.νέpωναν, το ψό6ο.

Άπ' ιχότο το ψ66ο, δτα.y γύρισε οέν τόλμησε YOC πλησιά.σε ι στη ψωτιά.,

yά, στεγν(bσει, ενω ήταν ιιοuσκεμσ., α.ηα. πf)yε ciμέσως στο πλέξιμο.

Ποτε ή Τιτίκιχ ΟΕΥ εμαθε τί θά. πεί προσευχή, ποτε δεν πά.τησε στfιν ΕΚ-

κλησία..

·- Κσ.ί άδειά.ζω κα.θόλοu να. τη στείλω; ελεyε ή . θερνα.διέροu. ~ 1. ' , ~ ~ ..,}, , ~α.φνικ~, σ.κοuστηκε μ.ιΟG οuνσ.τ.1 ψωvη.

-Το ψωμί, ποσ είναι το ψωμί;

Ή Τι'tίκα, δπως γινότιχν χιiθε φopa πού ή θερναδιέροu l6α.ζε τη φωνή, 6yi'jκε &μέσως κά.τω ά.πb το τρα.πέζι. Είχε λησμονf)σει &ντελwς το ψωμ!. Κσ.­'tά.ψuγε λοιπόν στό ψέμα, σ' α.uτb σuνήθως κα.τα.ψεόyοuν τά. τρομοκρσ.τημένσ.

πα.ιοιά..

- Κuρία., δ φοuρνος ~τα.•ι κλειστός.

- Καt γιατί δε χτ{ιπησες ν' ά.νοίξει.

-Έχτύπησα., κuρία. καl δεν &νοιξε.

- Αδpιο θα μάθω ?lv είνα.ι &λ~θεtα, είπ~ ~ θερνcχδιiρου κα.ί κα.ομένΎJ μ.οu, a.v λες ψέμ.ΟGτα.! θά. σέ κά.vω yά, χοροποοήσεις ως έκ:οί π!Χνω. Που ε!να.ι

'tά. δέκσ. πέντε σολοιιΧ; 'Η Τιτίκοt εχωσε το χέρι στΥ)ν τσέπη τη; ποοιfί.ς της κ~l πliyωσε , εyινε

μελανή. Το νόμισμσ. δέν ήτα.ν στην τσ&πrι .

-" Ακοuσες τί σου είπα.; Βρuχήθηκε ή θερνα.διέροu. 'Η 'Γιτ(κσ. γόpισε &.νάποοα. την τσέπη της, τtποτε. Τί νfι.. εγινε τb νόμι­

σμα.; Το οοστuχισμένο κοpιτσιiκι μα.ρμιiρωσε , δέν Ύjξερε τί ν' &πσ.ντψsει. ­Μωρή! μήν τοχασες, οuρλια.ξε πΗι ή μέγαιρα. . :η μη χώρεσε σ-:6 μuσ.λό

σοu δτι θ~ μου 'tO κλέψεις; Κι' &πλωσε το χέρι τη; '~α. πά.ρει τ-Θ μα.στίγιο, ποι) · κρεμότα.ν πιiνω στο τζά.κι.

329

'Η-:- .ι • • • " .), τ · · }_,. σεινη αυτη κινηση εκ~νε τ.1 ν ιτικ~ ν~ ψωvα;ςει.

- Σuγχωpετστε με, ΟΕΥ το ξανακάνω. 'Η θερν~διέροu ξεκρέμ~"ε το μ~στίyιο. ,,_ Ι. ξ , ~ 'f' ' , , , - "Ψ ' ! 1 , .... τQ μετα: u, ο ς εΊος με τα; τpιμιιενα: ροuχα: ε ~χνε στις εσωτερικc;ς τσεπες

τοu ιiπαρσ.τήρητος , για:τi ο[ &λλοι θα:μG>νες επιναν fι χαρτόπαιζαν καl δεν ε-ο:- .), '" ' ' 'ΗΤ' _ .. ' ' -ζ σιν~y πρσσοχ . 1 σ ο ,τ ι γινοτ~ν γuρω τοuς. ιτικοι πηγε στη γωνισ. τσu τ α.-

κιοu προσπαθιiJντα.ς να κα.λόψει με τα κουρέλια της το μισόγυμνο κορμί της,

yιά νά δεχτεί τχ χτυπήματα.. Ή θερνα.διέρου είχε κι' δλα.ς σηκώσει το κα.μ-' τσικι .

-Με συγχωρείς, κυρία., είπε δ ξένος &νθρωπος, προ ολίγου είδα κά.τι

ποu επεσε iπο τ·ήν ποδιά της μικρής κα.l κuλησε κά.τω . ''Ισως νσ. ήτα.ν α.uτό.

Κι' &μέσως i:σ-κυψε κ ι' άρχισε vx ψά.χνει στό πά.τωμ.ΙΧ. Νόι το, είπε μόλις σηκώθηκε .

Κ' εδειξε στ·rι ΘεpνΙΧδιέρω ενα &σημέρ ιο νόμισμΙΧ.

- Να.i, ε!πε α. uτή, α.δτο είναι.

ΔΞv ήταν 6έ6α:ια. αuτό, για:τl ήταν νόμισμα εrκοσι σολδίων, &λΗ 1ι θερ­ναδιέροu 6ιά.στηκε να. πει ν~ί, γιο:τ l κέρδιζε κοιl πέντε σολδιά.. 'Έοα.λε το νόι.ιι ­

σμα. στr;v τσiπη της καl περιορίστηκε νά ρίξει μιά Όλοσuρ·fι ματιά στΥ)ν Τιτί­

κα., λέγοντας .

--- Πρόσεξε μ.Ύι ξα:ια:yίνει α:ότο κακομοίρα: μου, &λλοίμοvό σοu.

Ή Τιτίκσ. χώθηκε πά.λ ι κά.τω &πο το τραπέζι, στο «σκuλ6σπιτ6 της>>, δ­

πως ελεγε ·ή Θεpvαδιέpοu, κα.l τά μεγά.λα. της μά.τια είχα:ν κα.ρψωθεί πάνω

στόν &γvωστο ταξιδ ιώτη με μι~ &θώΙΧ ~κπληξη κ' ~κστοιτικη ~μπιστοσUνη.

-Άλiιθεια, δέ θά δειπνήσεις τοσ λόγου σοu; ρώτησε η θερνα.διέρου.

Ό ξ;iγQς δiον &πάvτησε , ψαινότοιν βυθισμένος στlς σκέψεις τοu.

-Τ! &νθρωπος εΙνσ.ι α.uτ6ς; είπε στον έσ.υτ6 της ή θερνσ.διέροu. Φα.ί­

vετα.ι σά νσ. μην εχει στον fjλιο μοίρα. . Οδτε κα.t vσ. δειπνήσει σε θιΧχει φράγκο.

θΙΧχει δίρα.γε χρήματα νά με πληρώσει γιά τον uπvQ. Καλά ποu δεν σκέφτηκε \ λ 'ψ ' r ' τ~ ' να. κ ε ει το νομισμα ποu ειuε κα.τω.

Στο ιιετα ξι:ι &νσιξε μιά πόρτα κοιl μπΎjκΙΧν μέσα. ή Έπσνίvη κα.ι ή Άζέλ­

μα.. ΤΙΙτσ.v , πραγματικά., oub ομορφα μικρά κοpιτσ±κια., εμοιαζα.ν περισσότε­

ρο μz &ρχοντc,ποuλες, παρ~ με χωριατοκόριτσ~, χιχριτωμένες, ή μιά. με κα­

στανές γuα.λωτερες πλεξοuοες και ·ή άλλη με κα.τriμα.υρα. μα.κpυά μrι.λλια. ποu ε­

πεψτ·7.ν πίσω, &ς τ(ς (1η.ιοπλάτε; της. Κσ.ι ο: δub ζωηρές , Υ.οιθα.pότα.τες κοιl ντυ­

μένες μέ τέτοια χάρη, W07.E τά Ocι.p ι b_ δλ6μα.λλα ροuχcι. ΠΟΙJ ψοpοίίσαy γιa τΟ

κpuo, ν&. μΎ,ν 7.φα. φοuν τίποτε u:;:b την κομψότητά. τοuς. Αuτε; ol δυο μικροu­).ες &κτινσ6σλσuσα:ν κ' έμο ιαζαν ι.ιε ΟΙΧσιλοποuλες μ.έσα σ' &κείνο το πανδοχεϊσ.

'Ότα.v μπψαv , ή θ:φναδιέpου, μέ uφος σά να. τις μάλωνε, &.λλα. γεμάτο μrι­

_τρικη λα:tpε(α , το:Jς είπε:

-'Ά ! Καλωσ-:.ρ(σατε!

330

''f στερα, &.φοu τίς τράt)ηξε ·διαδοχικιΧ &νάμ.εσα. στόι γόνα.'tά 'tΥ)ς, 'touς ε­

στpωσε τιΧ μαλλιά, το,jς διόρθωσε τίς κορδέλλες, τίς εσπρωξε γλυκ& κι' ά.παλιΧ

καl τοuς είπε:

-'Άντε &.σκrιμόπα.ιοα.!

ΗΎ)γα:ν κα.ί κάθησα.ν κοντα. στΎJ φωτιά. Είχαν μια. κούκλα. και τ~ν επα.ι­

ζα.ν πάνω στα. γόνατά. τους κελα.ηοών't'α.ς.

Ή Τιτ :•α. σήκωνε κάπου κάπου τα. μάτια. &.πο το πλέξιμο κα.t κοιτοuσε tJ.ελσ.γχολικιΧ τίς δυο μικρές ΠΟΙJ επα.~ζαν, ενι!J έκεϊνες οuτε lρριχναν ματιιΧ κά­

τω &.πb το τραπέζι, ποu ή Τι:iκα ζαρωμένη επλεκε τίς κά.λτσες τους. Tijν ε!­

χαν δπως το σκυλί τοu σπιτιοu. Αuτα τα τρία κοριτσάκια., ποu οέν ~ψτια.ναν

εικοσιτέσσερα χρόνια. και τιΧ τρία μαζί, &.ντιπροσώπεuσ.ν κι' δλσ.ς δλ"f) τ~ν &.ν­θρώπινη κοινωνία., &πό το ~να. μέρος ή ζήλεια, δ φθόνος κι' &πο το &λλο 'ή ό­

περοψία, ή περιφρόνησ'Υ).

'Π κοuκλα. των &.δελφών θερναδιέροu ~ταν παλιά., στραπα.τσα.ρισμένrι και σπα.σμένη, &λλιΧ στην Τιτίκα φάνταζε ά.ξιοθαuμαστη, γιατί δέν ε!χε ποτέ δι­

κή τrις κοuκλα., «μια. α.λΥ)θινή κοuκλα» για να μετα.χειριστοuμε τή φράσ'Υ) ποu καταλα.6αίνει κάθε παιδί.

:Ξ:αφνικdι ή θερναοιέροu, ποu πηγαινοερχόταν στήν αίθουσα. τοu καπ'Υ)­λειοσ, πρόσεξε δτι ή Τιτίκα &ποσποuσε τ~ν προσοχή της &πο το πλέξιμο καt

χάζcυε κοιτώντας τίς κόρες τ'Υ)ς, που παίζανε.

-~Α! σ' επιασα "=ώρα! 6ρuχήθηκε. Auτij είναι 'ή δουλειζ,; ποu κάνεις!

θα. σοu δείξω έγώ!

Καί προχώρησε να. ξεκρεμάσει το μαστίγιο, ά.λλιΧ δ ξένος γUρισε προς

τη θει:;.ναοιέροu και 11.έ χαμόγελο καί κάπως δειλιΧ της ε!πε:

--- Κυρία., &φi)στε την κι' α.uτήν να παίξει, τί πεφάζει άν παίξει κι' α.uτή;

"Αν &λλος πελάτης, δ δποϊος οα. είχε δειπνήσει μ.έ ψητ6, θά. είχε πιεϊ

δυο μπουκάλια κρα:σί κα.t τά ροuχα. του δέν τον εδειχνα.ν τόσο φτωχό, εκανε

α.uτή -.:ήν παράκληση, άναμφίοολα. ή παράκληση α.uτij θά ~τα.ν δια.τα.γij για.

τΥ) θερνα.οιέροu. ΆλλιΧ ~νθρωπος ποu φορεί τέτοιο κα.πέλλο στο κεφάλι νιΧ

έκφρά.σει καl έπιθuμ(α.! ~ Ανθρωπος που φοροuσε τέτοια. ρεντιγκότα καί δέν

είχε χρήματα νσ. δειπνήσει, νά. ζητα. νσ. τοσ ίκα:νοποιήσοuν αuτή τήν επιθυ­

μία, ~ταν κάτι ποu φάνηκε πολu δυσάρεστο στη θερνιχδιέροu, γι' ιχuτδ τοu

ά.ποκrΛθηκε εντονα., α.uστηpά.

-~Οχι, πρέπει να. οοuλεuει, &.:ροσ της δίνω κ~ί τρώει. Έγw οέν την τρέ­

φω για νιΧ κάθεται χωρlς νιΧ κά.νει τ!ποτε.

- Κα:ί τ( δουλειά. ε!να:ι α.uτή ποu κά.νει; ρώτ·ησε ό ξένος μέ 'ijπια. φωνή,

πΩυ tρχ6τα.ν σ' &.ντίθεσ'Υ) με τήν περιοΩλ"ή του κα.l τοuς ψ~ρδείς, σdιν &χθοφ6-

ροu ώμους τοu.

Ή θερνα:οιέροu κα.τα.δέχτ'Υ)κε ν' ά.πα.ντ"ήσει.

331

-Τον )(!Χ )ιό της τ~ ν κιχιρό! πλέκε~. Κ&.λ τσες πλέκει γι~ τtς κόρες μ.οu, ΠΟU σχε,οον )(Οντεuουν ν~ μείνουν με τdι πόοιΙΧ γυμνά,.

Ό ξένος πο:.ρο:.τήρησε τ~ γυμν~ πόδια. της οuστυχισμένης Τιτίκο:.ς, ποu ήτ:ιχν κόκκινιχ &.πb τ:ό ψuχος κιχί ρώτησε πάλι.

- Καt σε πόσο καιρb τελειώνει αuτδ τδ ζεuyά.ρι;

- Τ~ν κακή τ'Υ)ς τήν 'ήμέρα! Ή τεμπέλα, χρειάζεται &κόμσ. τέσσερες μέρες γιΟι νdι τελειώσει ιχ{ιτ:ο ποu κριχτ:εί.

- Ko:.t πόσο μπορεί ν' ιiξίζει α.uτδ τδ ζευγάρι, δταν τδ τελειώσει; Ή θερνσ:διέροu τοϋρpιξε μι<Χ περιc;ιρον'Υ)τικ~ ματιά.. -- Τοuλά.χιστ:ον ένά.μισu ψρά.γΜ .

- .Mou τίι;: ποuλ&ς yιa πέντε φρά.γκιχ; είπε δ &νθρωπος.

-Άκοϋς πέντε φρά.yκα! &νέκρα.ξε μ' ε να 6ά.ρ6αρο γέλιο, ενας ά.μαξ<Χς πού &κοuσε τΥj σuζήτ:ηση· το ποuλi! Άμ.' οέν το ποuλ~, πέντε στρογγuλ~ ε!ν' αuτά..

Ό θερνο:.διέρος θεώρησε τον έο:.uτό του υποχρεωμένο ν~ λά.6ει το λόγο. -Πέντε ψριΧγκο:. εrπατε κupιε; πολ•) καλά:, ιiφοu το θέλετε Οά. σα.ς το

δώσοuμε, δεν ιiγαποuμε ποτε νa χαλοuμε τ~ν έπιθuμία. τG:ιν πελα.τG:ιν μα.ς.

--Άμ.έσως δμως κα.t τήν πληρωμή , πρόσθεσε η θερνα.οιέροu με τόν ά.­

πότοLLο κ' επ~τα.κτικό τρόπο της.

-'Ορίστε! είπε δ ξένος, 6γά.ζοντα.; ε να πεντόφραγκο, ά.γορά.ζω α.ότό το

ζεuγά.ρι τίς κά.λτσες Κα.t το ΠΑ'Υ)ρώ-ιω. Γuρισε uστερο:. r.ρός τ"fιν Τιτίκα καl της είr.ε:

-Τώρα., 'ή οουλει~ πού κά.νεις ε!να.ι γι~ μένα.. 'Άψησε τό πλέξιμο κα.ί

παίξε. Παίξε παιδί μοu δσο θέλεις.

·ο &.ιvχξdις τόσο πσλu σuγκινήθηκε, · &στε παρά.τησε το ποτήρι κ' lτρεξε ν~ οεί τό νόμισμα ά.πο κοντ~ για νά. 6ε6αιωθεί.

--Μωρέ, πραγμ.α.τικά., ψιfJναξε μόλις το εξέτασε . Είναι α.ληθινό, δέν ε!­

να.ι κά.λπικο.

Ό θερναοιέρος πλησίασε ~πίσης, πηρε το νόμισμα. κα.t τοχωσε στήν τσέ ­

πη του σιωπηρά..

· Ή θερνα:διέροu δiν είχε π~Οι λόγο ν' ά.ντιτά.ξει. Έδά.γκιχσε μόνο τdι χεί -

λΥJ της και το πρόσωπό τ'Υ)ς εγινε πιο στρυφνό.

Στό μεταξu 'ή Τιτίκα, μ' δλο ποu έτρεμε, τόλμησε νdι ρωτήσει:

-'Αλήθεια, )ιuρία, μπορGΊ ν& r.α:ίξω;

- Πα:ϊξε, ε!πε 'ή θερ-η.διέροu μέ ψο6ερ~ ψωνή.

- Εόχα.ριστώ, κup1α., ε!πε ή Τιτίκα:. ΆλλΟι ένώ τdι χείλη εόχα.ριστοuσα.ν

τ~ θερνα..διέροu, μ' ολ'Υ) τ'f)ς τήν ψuχοuλα. εόχ~ριστοuσε τον οδοιπόρο .

'I) θερνα:οιέρος ξανάρχισε τ.Υιν οlνοποσία τοu. Ή γυναίκα τοu πλησία.σε

κα:t τοu είπε στ' α.ότί:

- Σ~ ν τ( α.νθρωπος ν~ είναι α..ότός δ κίτρινος;

- ΕΙοα., &ποκρίθηκε αuθεντικα. δ θερναδιέρος , έκατομμυριοuχους να. φο­ράνε έτσι κιτρινισμένες ρεντιγκότες σ~ν αuτόν.

'Η Τιτίκα παράτησε τΥ)ν κά.λτσα. ποu επλεκε , &λλ~ οε 6γijκε κάτ·ω &πο το τρα.πέζι . Σuνήθως κινιότσ.ν έλάχιστσ. Χαl πάντα φοβισμένα. Πήρε &πο ενα.

μικρό κοuτάκι κάτι κουρέλια καt το μολuοένιο σπα.θάκι της.

Ή Έπονίνη κα.t ή Άζέλμα. οeν είχα.ν δι~σει κα.μμι~ σημασία. σ' 8λα. α.uτά.. Είχαν κά:νει ενα μεγάλο κατόρθωμα., είχαν π~ά.σει τ6 γατάκι . ~Εppιξαν λοι­

πόν κάτω τΥ)ν κοόκλοι κα.l ή Έπονίνη , ·ή μεγα.λύτερη οηλ. ιiyωνιζότα.ν να.

φασκιώσει τ6 γατάκι , παρ' δλο ποu &κείνο χα.λοuσε τον κόσμο στα νια.οuρί­

σιJ.α.τα. κι, &γωνιζόταν y' ±πzλλα.γzί ά.πο τα. χέρια της , αιJτη το σπαργάνωνε

μ.ε πράσινες κσ.ί κόκκινες λοuρίοες. Τα.uτόχρονα. με τη οuσκολη α.uτή έργα­

σία., •ι ιλοuσε στην &οελφ1j τrις μe τη γλυκειa κι' &ζιολ&τρεuτη γλώσσα. τών

πα.ιοιών.

-Βλέπεις ιiδελφοuλα μου, αότΎ) ·ή Χούκλα. είνα.ι κα.λλίτερη &πό την &λλΥ). Αuτη κινείται , φωνάζει , είνα ι ζεστ1j . ΒΗπεις; μ' α.ότΥ) ν~ πα.ίζομε. Νά.,

τά.χα. α;uτή ε!να.ι ή κόρη ΙJ.OU κ' έyι~) εΙμ.α.ι ·ή κuρία.. θα. ερθω νσ. σοu κάνω έπί­

σκεψη καl σύ θa γυρίσεις κιΧt θa τη δείς, θa πα.ρα.τ·ηρ1jσεις τα μοuστά.κια. της

καt 9' ά.πορ1jσεις: <<πώς γίνετα.ι α.ό τ6 το πρ7.γμα.! » . "rστφα. οα. οείς τ' αότιά.

της , χαί 3στερα. θ~ 8εϊς τήν οuρ&. τη; κα.l θ' ιiπορήσεις. Κα.l θα. πεϊς: «Κύ­

ριε &λέησον! !Χμ' αuτό πάλ~ τί είναι; >>. Κ' έγιb θιi σοu ά.ποκριθώ: «Μάλιστιχ,

δεσποινίς, αuτη ε!να.ι ή κόρη μου. Τιίψα. οι κόρες οι μικρες έτσι yίνοντα.ι» .

ΊΙ Άζέλμα. άκι:ιuε την Έπι:ιν1νη μz θα.uμασμό.

Στο μετα.ξΙ) οί πελάτες πr;ύ κρα.σ6Πινιχν , άρχισα.ν νa τραγοuδοuν ζε-:σί­..-:ωτοuς στ ίχοuς κσ.l ξέσπασαν σε γέλ ι 'J. τ6σο ·δuν~τά, J.OU θα.ppοuσες ΚiΧL τp~ν­

ταζόταν το τα6ιΧνι, 6 δε θερνα.δ ι έρος τpαy-:;uδι:ιuσε μα.ζί τοuς καί τοuς ένθιΧρ­

ρuνε.

"Uπως τa ποuλιa κά.νοuν ψωλιδι ΙJ.' δ,τι 6ροuνε, Ιtτσ~ κοιl τdι πα.ιδ ιdι ψτιά.­

νουν κοuκλα. μΕ: κάθε πp5.yμα . ΈνGJ -η Έπονίνη κα.t fι Άζέλμιχ σπα.ργά.νωναν

το γα.τά.κι, ή Τιτίκα. ψόισκιωνε το σπ~θόικι της. Μόλις το φ!Ζσκιωσε, το πήρε

στ-ήν &γκαλιά. της Υ.α.l τδ να.νούριζε fjσuχα., ·ίjσuχα. ν& τό &.ποκοιμlσει.

ΆΗ κούκλα εΙνοιι μtιΧ επιτακτική &.νά.γκη κα.l συγχρόνως ενα. &πο τdι πιο

χα.ριτωμένα ενστtκτα της πα.ιδικi'jς fιλικίας τιίJν κοριτσιGΙν . 'Επιμελείται κά.τι, το ντύνει, το γδύνει, το σ-:ολ!ζει, το δ~δ&.σκει, τb &πιπλήηει, -:ο σuιJ.6οuλεύει,

το να.νι:ιuρίζει, το aποκοιμίζει, το ψαντά.ζετα ι σαν κά.τι εμψuχο κα.l σ' α.uτα.

κλε1νετοιι δλο τb ΙJ.έλλον της yuνοιiκα.ς. Μ' α.uτες τlς ένα.σχολήσεις, με το νά.

ράβει μικρa σπάργανα., τtς μικρες προίκες, τa φοuστανάκ ια , τlς ποδ!τσες, τό

π~ιδt γίνετα.ι νεαρ~ κοπελλίτσα. κ' ή κοπελλίτσα. γίνετα.ι δεσποινίς. Ή δεσποι­νlς γuνα.ίκα., το πρώτο της πα.ιδl είνα ι συνέχε ια της τελεuταία.ς κούκλας της .

Ή Τιτίκα λοιπον εκανε κοuκλα μΕ: τδ μολυ6ένιο σπ(t.θ&:κ ι τ'Υ)~ Κ(t.t τη

να.νοuριζε ν&. κοιμηθεί.

333

Ή θερν~διέροu πλησί~σε πά.λι προς τον κίτρινο &νθρωπο καί σuλλογιζό-ταν.

-Μωρέ, καλ~ λέει δ οcντρας μοu. Αuτος μπορεί ν~ ε!να.ι κα.l κα.νένα.ς

τρ~πεζίτης. Auτol οί πλούσιοι εχοuν τέτοιες ίδιοτροπίες .

- Κuριε .. . είπε. 'Ακοόyοντα.ς το «κόριε» δ &νθρωπος γόρ ισε κα.l την κοίτα.ξε. Μέχρι τότε

τόν &ποκα.λοuσε ~νθρωπέ μοu, η χρ~στ:ανέ μοu.

-- Έyώ, κα.θώς κσιταλα.6α.ίνετε, κόριε , έξα.κολοιjθησε ν~ λέει, παίρνοντα.ς

τό π:ό γλuκό δψος της, ποu ~τσ,ν δμως είδεχθέστερο ά.πό τb &γρ,ο, δέν εχω

ά.ντίpρηση να. παίξει τb πσ,ιο!, ά.λλα. μόνο α.uτη τη ψοριi, έπειοη 6λέπω /Sτι

ε!στε τόσο γεννοιιόδωρος. Δια.ψορετικ:Χ -ή μικρη σ,uτη πρέπει νιΧ δοuλεuει γι?ι.

το φωμl ποu τijς δίνομε.

- Δέν ε!να.ι δική σα.ς αοτη ή μ ικρή; ρώτησε δ ξένος.

'Όχι, κόριε , ε!να.ι ενα ψτωχόποιιοο πο>J το πήρσ,με &.πο τό δρόμο γι?ι.

φuχικδ. "Ενα παιδί σιΧν ήλiθιο. θα.ρρείς κ' εχει νερό μέσα. στο κεψά.λι τοu

α.ότb τb πα.ιδί. 'Όπως 6λέπετε εχε ι κα.ί μεγιiλο κεψιiλι. Κά.νομε δ,τι μποροu­

με yι' α.uτό, δέν εtμα.στε κα.ί πλοόσιο ι . Βα.ρεθήκοιμε να. γρά.ψομε κα.l να. ξα.να.­

γρά.ψομε σ'tόν τόπο τω. Είνα.ι τώρα. εξη μ.ήνες ποu δέ μ!Χς &.ποιντοσν πλέον. Ποιός ξέρει; θ~ πέθα.ν-z , ψαiνετα.ι, ή μ.ά.νσ, τοu.

--"Α! εκ~νε δ ξένος κ~l πtΧλι 6uθίστ·ηκε στοuς σuλλογισμοός τοu .

- Δέν ~τΙΧν κα.ί τίποτε σποuοα.iα. ή μά.να τοu, ποu ά.κοuτε, πρόσθεσε ή

θερνοιδιέροu. Άψοu &ψησε τb ποιιδί της στη μέση τοu δρόμοu.

Σ' δλ1J τη ·οιά.ρκεια. α.ότijς τijς σuνομιλία.ς, 'ή Τιτίκ~ α.ίσθα.νότ~ν δτι μι­

λοον γι' οιότην κσ,l πρόσεχε τη Θερνα.διέροu, &.πό την δποία. &ρπαζε κGGl χαμ­

μια. λέξη, &.όριστα. κσ,ί χωρίς ν~ μπορεί να. ξεκα.θα.ρίσει το νόημά. τοuς.

Οί θα.μώνες σχεΜν μεθυσμένοι επα.ν~λtΧμ6~ν~ν τιΧ ά.ηοισ,στικιΧ τρσ,γοu­

δι~ τοuς με δλο κα.t ζωηρότερο κέφι. Ή θερνα.διέροu πλησίασε κοντa για. ν~ πά.ρει μέρος κι' αότ'fι στ:Χ εόχιiριστα. τρα.yοuδια κα.l τιΧ τρα.ντα.χτιΧ γέλια. .

·Η Ί'ιτίκα., πά.ντοτε κά.τω ιiπο το τριχπ&ζι, κοιτοuσε τη φωτισ. ΠΟU πετοu­

σε φλόγες ά.πένα.ντι τ-ης κα.l κοuνοοσε στην ά.γκα.λι ά. της τb μολu6ένιο σπα.­

θά.κι ποu τό ε!χε φασκιώσει και τροιγοuδοuσε σ ιγα.νά.: Ή μά.νοι μοu πέθανε, ή

μά.να. μοu πέθα.νε, -ή μά.νιχ μοu πέθανε!

Ή θερνα.οιέpοu, ~φοu ήπιε τb ποτήρ ι· τ1Jς, τρσ,γοόδησε κοιl γέλα.σε μέ

τοuς &.μα.ξά.δες, yόρισε τ.ά.λι στον «&κα.τομμuριοuχο» κσ,ί τον ρώτ1)σε:

- Κσ,l δέν θιΧ φ!Χτε τίποτε κόριε ;

-"Ας ε!νσ, ι, δόστε μ.οu κά.τ ι .

--Σα. ν τί ιiyα.πιΧτε ;

- Ψωμl κα.l τuρί , ά.ποκρ ίθ1)Χε δ &νθρωπος.

-"Α! σίyοuρσ. ζητιιiνος είνα ι , aποκρίθηκε, ΚGGί τίπο-? &λλο, σ.ότο ψα.-

νερώνει κα.ι ~ περιβολή τοu .

334

Τή στιγμή έκείνη η Τιτίκct πρόσεξε δτι ή καtίκλα., ποu εποιιζοιν προηγοu­

μέvως ο: δuο κόρε; τη; θερνοι6~έροu, ·Jιτοι·ι p ιγ:ιiνη κά.τω , γιατl επχιζιχy με

το γσ..ϊ:ά.κ.ι, βγήκε προσεκ.τικCG κά.τω &πο το τpΙΧπέζι, προχώρησε κρuφά. , προ­

σέχοντα-ς μή τή 6λέπει κανείς, &ρπαξε τ~ν κοtίκλCG κα.! δλο χrxp~ γtίpισε πά.λι

στή θέση της.

Έκ.τος ιiπο τον ξένο, πσu ετρωyε σιyδ: το λιτό τοu δείπνο , καvέvσ.ς άλ­

λο; εεν πρόσεξε τήν κiνηση της Τιτίκ.χς. ΊΙ Θψια.δι&pσu μ.ετρσuσε χρήμ.α.τοι

καl ΙLιλοuσε κρuψ!Χ μ.ε τον &ντρα της. Ή Έπονiν'Υ) καl ~ Άζέλμα επαιζαν

με το γατά:κι, ο[ θαμώνες ετρωγαν, επιναν καl τρα.γοuδοuσα.ν.

ΊΙ χα.p&. τη; Τιτίκt.Χ.ς δΕ.ν κράτησε πά.νω ά.πο 'ένr:ι. τέτr:ι.ρτο. Μ' δλες τl~

πpοCfuλάξεις πσu επctιpνε, πpοσέχοντα.; να. μή ::pcι.ίνετr:ι.ι 1ι κοtίκλα ποu την κοί­

μιζε στήν tl.γκα.λιά. της, ·lι Έπονίνη γtίpισε ξαyΊικα. καl καίτα.ξε κά.τω ά.πο το

τ~α.πέζι, πσu ψωτιζόταν aπο τ·i) φωτια. τοu τζα.κιοu κα.! πρόσεξε δτι ή Τι­

τίκα. tπα.ιζε μ.ε τη δική τσuς κσtίκλcι .. Σηκι\Jθψ:ε dμέσως , πήγε κοντi στη

μητ~p!Χ τη; καl τήν τpά.βηξε δuνατ& &πο το ψοuστά.νι.

--'Άψησέ με λοιπόν! zίπε ·rι μ'Υ)τέρα , τί θέλεις καl μz τραβάς;

-- Μrιτzpα, μψέρα, εΙπε ·ή κόρη, κοίτα.ξε! .. 1 .. ' ,.... - , , ~, ... ' Ί, , ' r .. , ' , ' \.cι.ι εοεtζε με το οα.tτuΛV την ιτικα., πω ειχε τοΑμ.ησει να παρει την

κοtίκλα. τοuς.

ΊΙ ΤιτίΥ..ΙΧ δοσμένη δλόκληρη στrιν εχ.στΜΥj τf)ς ιiπόλαuσης, οuτε ~κοu­

σ~, οΟτε είδz τίποτε &π:ι Ολα αότά..

Ή θερνα.διέpοu &γρίεψε σιΧν τίγρη. Ή Τιτίκ~ τόλμησε νιΧ κ~τ~ργijσει

δλες τiς &.ποστά.σεις. Πηpε την κοόκλr:ι. των «δεσποινίδων». 'Έ, αuτο ήτ~ν

πiρα. πολύ.

'Η Τσα.pίνct, αν zολ:;πε κάποιον μοuζίκο νιΧ Π'Χίpν(;ι και νιΧ δοκιμά.ζει

πά.νω τοu τη μεγά.λη κuανή ταινία μέ το παράσημο τοu "α.ίιτοκρr:ι.τορικοiί δια.δό­

χοu, δε θ& εξα.γριωνό-cα.-ι ετσι.

-Μωρή! 6puχήUηκε 6ρα.χνιcι.σμέν;ι; &.πb την ιiγ;ι;νά.κτηση κ~ι τήν όpγij.

'Η Τιτίκα. ιl..να.τιv6.χθΊ1 χ.z σιΧ νfiγινz σεισμός χι' αuτόμ~τα. γύρισε προς τη

ψωνή .

-Τιτίκα! ξαναφιίJναξε ή Θερναδιέροu .

Ή Τιτίκα. ιiκοόμ.πησε riπα.λα. την κούκλα. κά.τω στο πάτωμα μ' ενα εΙδeις

σε6ασμοiί ιiνα.κα.τεμ.ένοu μ' ιiπελπισ(;ι;.

Ό ξένο; σηκιίJθψ.ε τα.pαγμένος. Τί είναι; τί ~καμε; ρώτησε.

--Δε βλέπεις εκεί; είπε ή θεpνα.δ~έροu κ' ~δειξε -:ο σώμα τοu &γκλή­

μα.το; ποu κοίτο>'ΧΥ μπρος στ:Χ πόο~Ο'. της ΤιτίκΙΧς.

· -'Έ, λοιπόν τί τρέχει; τi είναι α.uϊ:6; ξα.να.ρώτησε δ ξένος.

-· Αtιτη ή βρώμα, σ.ποκpίθηκz ή ΘερvαδιΞpοu, τόλμησε ν' ιiγγίξε ι τΎJν

ΧΟUκλα τών κοριτσιG)Υ μοu!

335

κ \ ~ ' \ f tΙ"\ ' \ .$, 1 [ ' 2( θ κ ' ' - α.ι γι ιχuτο γινετιχι ο.-η α.uτη •1 ψιχσιχρια.; ε πε ο υ. ν ρωπος. ιχι τι

"ειρά.ζει :Χ ν πα.ίξει κι' σ.ότή μέ την κούκλr.t;

- Τ·rιν πιά.νει μέ τ~ 6pωμ6χεpά. -;η;! lξα.κολούθησε ή θεpνιχδιέροu, με τ~ φριχτά; της χέρια!

Ή Τιτίκα. άρχισε ν& κλαίει με λuγμ(Ιύ;. - Σκά.σε! ορωμοκόριτσο, ά.νέκpα.ξe ή θερνα.διέpοu. 'Q ξ ' , ' 'θ ' ' ., ,ι:: ι ' l~ ξ ' 6! ενος προχωρησε κα.τ ευ εια. στην :::.,ωπορτα., την fhνοι ε κα.ι uγijκε

στό δρόμο.

Μόλις &κείνος βγήκε έξω, ~ θερνιχδιέροu δέν έχασε τήν εόκα.ιρίιχ, έδω­σε μ.:Cι δuνα.τη κλωτσιχ στην Τ:-:ίκχ, 7':'-~ ε6γα.λε σπαρακτικές κρα.υγές.

Ή &ξώπορτα. &νοι~ε πά.λι Υ.α.l ψά.νηχe δ ξένος κρα.τώ·{τιχς στα χ έρια. του

τη ~~uθικη Μuκλα.. T·ij'Ι κούκλα πού, δλα. τ-Χ πα.ιδι~ τοίί χωριοίί, εΙχα.ν κα.μιχ­

pιhσει κα.l χά.ζεuι:ιν θα.υμά.ζοντά.ς τ·φ 3λη τήν iιμέρι:ι.

Τήν ιiκούμπησε μπροστ% στήν Τιτίκα. κιχ\ τής είτ-ε:

- Νά., α.ότή είναι δικ1ι σου .

Ή Τιτίκα. σήκωσ::: τa μά.τια. Είδε :6v ξένr;; να ζυγώνει προς το μέρος

της με τήν κούκλα ΕΥ.εί·ιη, σχ νάολεπz :bv Ίjλιο· &κοuσε τlς ά.νήκουστες λέ­

ξεις, «ιχότή ε!νι:ιι δική σοu», τόν κοίτι:ιξε, κοίταξε τήν κοuκλι:ι, κ' δστεριχ σύρ­

Οηκε πίσω κιχ\ χώθηΧε στο 6ά.θος Χά.:ω iτ.b τ~ τρα.πέζι. Κιχl δέν εκλαιγε πιά.,

ι:/ίτε μιλοΟσε, ά.λλ~ φα.:ν6τ:;ι.ν σ7.. v7. μ-f1 v &.·ια.π·ιέει.

Ή θερναδιέρω, ·ή Έπrηίνη, ή ΆζΟ.μ:χ. zμειναν σά.ν άγά.λματα.. Άκό­

μα. κ' οί μεθυσμένοι στά.θηκιχν ά.κίνητοι. Σ' δλο τό καπηλειό &πλώθηκε νε­

κρικη σιωπή.

Ή θερνιχδιέρου μπερδεύτηκε πά.λι. "Λpχισε ν' &να.pωτιέται. Τί άνθρω­

πος νΓι. είναι ιχότός; Να είναι φτωχός; νχ ε!να.ι zκατομμupιοίίχος; ''Ισως να.

ε!να: κα.t τά. ~υό, δηλ. ληστής.

Ό θερνα.διέρο;; Χ(Ιtτα.ζε πότε τήν κούκλα. κα.l πότε τον πα.ρά.ξενο πελά.τη.

"Εμι;,:α.ζε σΓι.ν αγρίμι ί. ·Ο'J όσφρα.ίνετα.~ . Άμiσω; ζύγωσε τή γuνα.ίκα. του ΚD~t

-;;ης είπε με χαμηλη φωνή:

-- Αότi; το πρα.γμα. έκ.zΙ QΠ')\J βλέπεις, πρέπει ν' d.ξίζει τ' όλιγώτερο

τριάντα ;ψ6γχα. Ιlρόσcξε, δχι ιiο;οησizς. Πpοθuμicι.., cσο μπvpεϊ:ς πpοθΙJμία..

οε χ;διχίε;, ο1 6ά.vcι..uσες ψο.ίσε:;, Ξχ(i'JV zνα. κοινό μ~ τtς &ΟG)Ζζ, δτt περ­

νοuν iμέσως &πο τ6 εvcι.. iY.po σ~σ ά.λλο, iλλάζοuν απότομα διάθεση.

-Δεν ιiκοuς, Τιτίκα, είπε ~ θεpvα.διέpοl), με φωνή ποι'.ι ήθελε ν& την

Χiνεt fι.παλ1ι, ιΧλλ!Χ πο':ι δ~α.τηpοϋ-Jε δλη -;Υj-ι / ζuv!λα. της μοχθηρής γυνα.ίκας· δεν παίρνεις την κούκλα, σου;

Ή Τιτίκα. μόλις τόλμησε ·ι7. ογ:::ί &.π6 την τρόποι της.

-Τιτίκα., δέ; τί σοQ δίνει δ κύριος, δε; μ,!Χ ι;ψχ.ία Χούκλα! &πα,νάλιχ6ε

χα.ϊδεuτικ.!Χ rι μέγα.φα.. Πά.ρ' την, είνα~ δικ1ι σeιu.

Ίf Τιτίκα. κοίταζε τήν έξαίσια κούκλα. τρομα.γμένη. Τό πρόσωπό της

336

ήτα.ν &.κόμη πλημμυρισμένο με διiκρυα., ά.λΗ τα. μciτι:r. της άρχιζαν να. γε­

μίζουν ά.πb ά.κτίνe:ς χαο~ς, δπως δ οόρα.νος τήν α.όγ-ή . ΑίσθΙΧνότα.ν εκείνη τή

στιγμή σχε,δbν δ,τι θα. α.[σθα.νόταν, ίΥ.ν τής ελεγαν ξα.ψνικrΧ, «μικρή ΤιτίκΙΧ,

σLι ε!σα.ι ~ 6α.σίλισσα της Γαλλίας».

Της ψα.ινότα.ν δτι aν άγγιζε κείνη ττιν κούκλα, θα. yινό τα.ν εκpηξη, &.­στpαπή και βροντ-ή. Αοτb ήταν κα.ι λίγο σωστό, γιατί πίστευε πως ή Θερνα­

διέροu θα. τή μciλωνε κr>:t Oa την έδερνε. Άλλa τέλος uπερίσχυσe: ή έλκτική

δuνα.μη. Έπλησία.σε την κούκλα. καt γupίζοντας προς τή Θερνα.διέροu, ψιθύ­

ρισε δειλσ.:

-Κυρία., ν&. την πιiρω;

- Ναl, &ποκρ!θηκε ή θερνα.οιέρου, οικη σου είναι . Ό κ6ριος Ιiπ' υ;ω

σοu τi) χιχρίζει.

- Mou τή χαρίζεις; ρώτησε τον ξένο fι Τιτίκα.. Άλ-ήθe:ιΙΧ, ν& είνιχι οι­

κ ή μου α.ότη ή κ υ ρ ί α.;

Τοσ ξένου τα. μ.ciτια. ψciνηκαν yεμ.ciτα. Μκρuα.. Βρισκόταν σε κείνο το ση­

μείο της ΚΙΧτά.νυξης, πο•) οε μ.ιλοσμε γι& ν& μ.η κλrΧψομ.ε. Κο6νησε λοιπον κα.­

τα.ψα.τικά το κεψιiλι κ' f:οα.λε το χέρι τής «Κupίας» μέσα. στο μικρό της χερciκι.

Ή Τιτίκα. ψιi6ηξε &.μέσως το χερά.κι της, σά νά τής τδκα.ψε το χέρι

τής «κυpία.ς» κα.i κά.pφωσε τ& μά.τια της στη γη . Πρέπει νά. προσθέσαμε δτι

έκε(νη τi) στιγμi) κρέμασε b:ξω &.πο τ!Χ χείλη δλη τη γλώσσ:ι:. της. 'Έπειτιχ

γύρισε κι' &.ρπα.ξε &.πότομα. την κούκλΙΧ.

- θοc τη λέω Κατερίνα., είπε.

οι μεταξωτές ταινίες καt οί κόκκινες κορδέλλες ά.πο-cελοuσα.ν πα.ρά.ξενη

ά.ντίθεση με τά. κουρέλιΙΧ ποίι ψοροuσε ή Τιτίκα..

- Νά. τη οιiλω, κvρίιχ, πιiνω σε μ.ιά. ΚΙΧpέκλΙΧ νά κα.θήσι: ι; ρώτησε τή

θερναδιέροu. - Να.ί, παιδί μου, 6ά.λ' την γιατl οχ ι, ά.πιiντησε ή Θzρνα.δ ιέρου .

~Hpθe: ή &ριχ νά. ολέπουν κα.ί ή Έπονίνη κα.ί ή 'Αζέλμα. με ψθόνο την

Τιτίκα.

Ή Τιτίκα. ε6αλe: την «Κατερίνα.» πά.νω σέ μιιΧ καρέκλα, επe: ι -cΙΧ κά.θησε

Χά.τω και τήν κοίταζε tκστα.τική, σέ στι!tση θα.υμ.α.σμ.οu .

-Δεν παίζεις, Τιτίκα.; ρώτησε δ ξένος.

-"Ω, πα.ίζω, ά.ποκρίθηκε τό κοριτσά.κι.

Αότός δ άγνωστος, α.uτος δ ξένος ποu εμοιαζε σά.ν έπίσκεψη της θe:ίας

Πρόνοιας προς τήν Τιτίκα, ήτα.ν εκείνη τη στίyμή γιά. τή θερνσ.ο ιέρου δ,τι μισοuσε περισσότερο π~νω στή γΎj. Άλλα. επρεπε νά. νικ~σει τον έαυτό της

κα.ι νά. uποκριθεϊ.

'Έστειλε λοιπbν τlς θυγσ.τέρe:ς της νά. κοιμ.ηθοσν, δστερα. ζ ήτησε την «~­

δεια.» &.πό τον κίτρινο άνθρωπο νιΧ στείλε ι και την Τιτίκα , «έπει,οή κουρά:-

337

στηκε πολύ &κείνη τ"i)ν ήμέρα.» πρόσθεσε μέ μητρικ"i) δήθεν στοργή. Ή Τιτί­

κα. r:'ήρε τΥ)ν «Κα.τερίνα.» της κ' εψυyε νιΧ κοψηθεϊ κι' αότή.

Ή θερνα.διέρου, κα.θw;; λέμε, τ6 φυσοuσε κα.l δ~v κρuωvε. Πήγαινε κ'

&ρχόταν &πό τη μι χ aκpη τοσ κα.πηλει~σ στην &λλ η. Πλ ησία.σε στον άντρα.

τη;;, &vτάλλα.ξε μα.ζί του μιψκιΧ λόγισ., ποu ήταν πιο όpyισμένα για.τl aε μ.πο­

ροuσε κα.l να. φωνάξει.

- Τον ε!δες τον πα.λι6yερο! δ διά€/ολος τον εσπρωξε νά.ρθει έδω μέσα. ' - -λ, ' ~ ' f Ν ' ' λ' ' Ο') ~ t:. 1

' , 1

' να. μας χα α.σει την r1σuχια. τε κα.ι κα α. να ε ,ει ΨJ. (.Ια.λει εκεινη την

πομπη να. παίξει. Ν:Χ τfj; &.γοράσει καuκλα. ποu κci:νει σ-χράντα. φράγκα.! Ά­κσuς &κεί σα.ράvτα. φράγκα. γι:Χ Ιf.να. ορωμ:;κ6ριτσο, ποu &γω eα. τοδινα. όλ6-

κληρο γι&. σαράντα. σολ δ ία.! Άκόμ:η λίγο r..αl θχ τΥιν ελεγε <'~ μεγα.λειότητά σου! » . ΈλUσσα.ξε δ παλιάνθρωπος! Τί διάοολο κρUβε: μέσα. του;

Για. τ!; cΧποκρινότα.ν δ θερν"'διέpος. Έσtνα. τί σε μέλει; 'Άφησέ τον νά κάνει αότb ποu τοu &ρέσει. Σε σένα ipέσει νιΧ δ!'.Juλεύει ή μικρή , σ' α.ότόν &.­

pέσει να. τη ολέπει yi:ι. πα.ίζει . Είναι δικαίωμά του. 'Ένας ξένος περα.σ~ικός

μπορεί νσ. κάνει α.ότο πο•:ι τ!'.JG &.ρέσει, ψτά.νει ·ι&. πληρώνει. "Αν α.ότΌς εΙνα.ι

κα.νένας φιλιΧνθρωπος, αuτb τί σε νοιάζει εσένα; "Αν είναι κα.νένα.ς ιΧνόητος,

πά.λι τί σε πειράζει; 'Γί &.να.;ι.α.τώνzσα.ι ιiψοσ, δπως βλέπεις, zχει χρ·ήμα.τα.

κα.t πληρώνει! ' Διάλεκτος οικοδεσπότη κα.l λογικ"i) ξεναδόχου. Οuτε δ ενα.ς, οuτε ό ιiλλος

&πιδεχότα.ν &ντίρρηση.

Ό ξένος είχε ιiκ.ουμπήσει_ τούς &.γκώνες πάνω στb τραπέζι καl στήριζε

το κεψάλι το':) ι~έσα στi ι.έpια του. ~Εμεvε ετσ~ συλλογισμένος. 'Όλοι Ot άλ­

).οι πελάτες ~μποpοι "1.7.:. &μα.ξά.δες &,r;'Jμα."Ι.pύνο-ιτα:ι κσ.l το τpοιyοuδι σταμ.ά.­

-:ησε πιά.. Τον κοίτα.ζα.ν &.πb μα.κpuχ μέ σε6α.σμο &λλCι κα.l κάποιο φόοο. Αό-

-.:6ς δ &yνωστος, δ τόσο φτωχ~κ.χ ντυμένος , πού σκορποuσε &.ψειδG)ς τi πέταλα.

τών πέντε φράγκων, ποu χάριζε κοuκλες γιγάντιες σέ ψτωχόπα. ι δα. σΓJ.·ι έκείνο,

6έ6α.ιοι ήτα.ν έπίψο6ος σνΟpωπο;.

Πέρα.σα.ν ώρες. ΣϊΥ(Ι έκκλησίοι τελείωσε ή &.κολουθία. -cou μεaονυχτίοu,

ο( οίvοπότες ~ψuγα.ν, τό κα.πηλειο i!κλεισε, ή α.Ι:θοuσσ. ερημώθηκε, ή ψωτι~

εσ6ησε· μόνο δ ξένος Ξμενε πάντα. στrιΥ tδια. θέση · κ.α.l στΎ)v ϊδια στάση συλ­

λογισμ.ένος κα.ί σιωπηλ6ς .

-'Εκεί εχει σκοπ!:ι ν σ. περάσει τ·iJ νύχτα. οιότο; δ άνθρωπος; μ.οuρμ.ούριζε

ή Θερναδιέpο\J.

τ ο λ' Ν , λ ' ' .. t ' ' ' " ,$, ' ο ρο οι της εκκ ησια.ς χτuπησε ουcι ~ιετα. -cα. μ.εσοινυχτα, οτσ.ν ·•1 γυνα.ι-

κα. τοσ ξενοδόχου &πόκ-χμε κα.l εlπε στον &ντpα. τη;:

-Έyw νύστοιξα, πάω ν?ι. κοιμηθώ," κ~νε κσ.Η. μσ.ζι του, ίiν θέλεις πε­

ρίμενέ τον.

Ό θεpνα.διέρος κ.άθησε σ' ενσ. τρα.πέζ ι , προς τ'fι γωνία. κι' &ρχιaε να. δια.-

6ά.ζει μι?ι. έψημερίδα. Πέρασε ~τσι &.κόμη μι& ώρα. Ό ξενοδόχος είχε δια.-

22

338

6ά.σει τουλάχιστον τρείς ψορ&ς τήν έψ'Υ)μεpίδα. του , Ιiπό τόν α.uξοντα. Ιiριθμό

ιi)ς τ' δνομσ. τοu έκδότη· &.λλα. δ ξένος εμ.ενε &.κ!νητος.

Ό θεpνα.διέpος μετα.κιν-i)θ'Υ)~ε, [6'Υjξε, εψτυσε, ψύσηξε τή μύτη του ου­να.τα. στό μ.α.ντήλι του, κούνφε :tiJν κα.pέκλα. του να. τρίξει. Ό άνθρωπος δε

σά.λεψε.

-Μήπως κοιμ~τα.ι; σκέψτψε ό ξενοΜχος.

Ό ξένος οεν κοψόταν, &.λλιΧ κα.i. τίποτε δέ μποροσσε να. τόν ξυπνήσει.

Τέλος, δ θερνα.διέρος ε6γα.λε το σκοuψο του, πλησία.σε σιγιΧ κα.t τόλ-

μησε νιΖ πεt:

-Κα.!. δέ θιΧ πά.ει δ κύριος ν' &.να.πα.υθεί;

Το «Δέ θιΧ πά.ει νιΖ κοιμηθεί» ψα.ινότα.ν στόν ξενοδόχο &πρεπές, χωpιά.­

τικο· το «Ν' ά.να.πα.υθεί» εδειχνε σεοα.σμό κ' εόγένεια.. Οι τέτοιες λέξεις lχουν

μια. μυστική, μιιΧ έ~α.ίσια. tδιότ'Υ)τα. να. εξογκώνουν το πρωί τijς επομένης το

λογα.pια.σμό, ποu eα Πλ'Υ)ρωθεί ά.πο τον πελά.τη. Δωμά.τιο στο δποtο «κοιμοuν­τα.ι» &ξίζει ενα ψρά.γκο, δωμά.τιο δπου «ιΧνα.πα.ύοντα.ι» ά.ξ(ζει είκοσι ψpά.γκα..

-Πρα.γμα.τικά:! ιΧποκρίθψε δ ξένος, κα.λιΧ λές. Ποσ είν' δ στσ;Gλος σσ;ς;

-Κύριέ μου! lκσ;νε δ θερνα.διέpος μέ μειδία.μα., δpίστε, &ν &.γα.πα.τε,

ν& σ&.ς δδηγ~σω .

Πijρε δ ξενοδόχος τb κερί κι' δ ξένος το δ~μα. κα.t το ρα.οδί του κα.t ιiνέ­

Ο'Qκα.ν σ' ενσ; δωμά.τιο στό πά.νω πά.τωμα. εuπρεπισμένο, μέ σπά.νια πολυτέλεια.

' - Τί ε!να.ι α.δτό; ρώτησε 6 ξένος. - Είνα.ι 'ή κά.μα.ρα. τοu γά.μου μα.ς, &.ποκpίθψε δ ξενοδόχος. Τώρα. μέ­

νουμε σέ &λλη έγw κ' f; γυνα.ίκα. μου , έδw, μόλις τρείς fι τέσσερες ψορές το

χρόνο μπα.ίνει άνθρωπος .

-Να. σοσ πω, σ' έμένα. κι' δ στα.uλος το ίδιο θιΧ μοσ &ρεσε, είπε κοψτιΧ _

δ ξένος.

'Ο θερναδιέρος εκα.vε πwς δέv εοωσε προσοχη στήν οχι κα.t τόσο χα.ριτω­

μένη πα.pα.τήρηση . "Ανσ;ψε δuό κεριιΧ άθικτα , στημένα. πάνω στο μά.pμαρο τοu

τζα.κιοG, στb δποίο ~κα.ιγε μ.ιιΧ ώρα.ία. ψωτιά..

Άνά.μεσα. στα. οuό κεριά. , κά.τω &πό μιά. γuά.λιvη κα.μπά.να., ψα.ινότα.ν μιιΧ

γυναικεία. κα.λόπτρα. πλεκτή, &.πο &σημ.ένιες κλωστές κα.i. τεχvητιΧ &νθη πορ­

τοκα.λιiiς.

-Άμ' α.ότο έοώ τί ε! να. ι; ρώτησε δ ξένος.

- Αότό, κύριε, το φόρεσε στό κεφά.λι της ~ γuναίκα. μοu, δτα.ν εγινε

νύψη.

<ο ξένος κοίταξε το πρiiγμα. έκείνο κ' εμοια.ζε σα. ν& σκεψτότιχν: «'r­πijpξε λοιπόν έποχή ποu το ά.νθρωπόμορφο α.ότο τέρα.ς ~τα,ν πα.ρθένος!>>,

"Άλλωστε δ θερνα.διέρος :tλεγε ψέμσ;τα. . σΟτα.ν νοίκια.σz α.ότο το ξενο­

δοχείο, 6ρijκε σ.ότο τb 8ωμά.τιο ά.κριβwς δπως ήτα.ν κι' ιiγόρασε τi έπιπλα..

Ό θερνα.διέρος, ~ψοσ τα.κτοποίησε τον ξένο, &.ποσύρθηκε 8ισ.κριτικιΧ κα.ι

339

πijγε στο δωμιiτιό του. Ή γυναίκα. του ήταν ήδη πλαγιασμένη, άλλά. δεν κοι­

μόταν. ~στα. ν ~κουσε τά. β"ήμα.τιi του, γόρισε κα.ί τοu είπε;

- Νά. ξέρεις δτι α.uριο θά. διώξω ά.πο το σπίτι τήν Τιτίκα..

Ό Θερνα.διέpος άποκρίθηκε ψuχρ~:

- Κιiπως εuκολα. τ' &ποψιiσισες. Πολlι οιιiζεσα.ι.

"'Αλλrι κουβέντα. δέν ά.ντάλλα.ξα.ν κ' uστερα. ά.πο λίγο είχαν σβ-ήσει κα.t

το λυχνά.ρι τους.

Ό δοοιπόρος, μετά. τήν &.να.χώρηση τοσ ξενοοόχοu, ά.κοuμπησε σε μιά.

γωνια. το πακέτο κα.l το ρα.οδί του, κάθφε σε μιά. κα.ρέκ~α. κ' έμεινε εκεί συλ­

λογισμένος. urστεpα. εογαλε τα. πα.πούτσια. τοu, πήρε το ενα. άπο τα. ouo χε,

ριιi, έσοφε το &λλο, zσπpωξε τήν πόρτα. Κα.L ογήκε ~ΠΟ το δωμάτιο, Κ!:Ιιτά­

ζοντα.ς γύρω του σ:Χ νά. ζrιτοίίσε να. βρεί κάτι. ΙΙέρα.σε ενα διάδρομο κα.l προ­

χώρησε &ς τή σκάλα.. Έκεί ιΧκουσε μιά. ΕλΙΧψρι:Χ παιδική ά.νΙΧπνο"ή. Κα.τιiλα.-8 " ι 1 ' ' ξ 'λ λ ι - ι ~, Κ 'Β ~ οε οτι πισω α.πο τα. u ινα. σκα. οπα.τιcι. κοψcι.'tα.ι κcι.ποιο πα.ιοι. cι.τεοηκε ως

κάτω κ' εκεί, ά.νάμεσα. σε διιiψορα. παλιά. καλάθια κα.l σπασμένα. λαγ-ήνια.,

μέσα. στή σκόνη κΙΧl στlς ά.ριiχνες, είδε ΙlνΙΧ κρεβάτι, α.ν μπορεί νά.- δνομιiσει ' Bl_ " ι - ' ι ;_ 1 ι > "' > "

κα.νεις κρεοα.τι, ενα. τρuπιο στρωμα. ποu ψαινοντcι.ν ~πο μεσα τ αχ.uριχ κ ενα.

κουρελιασμένο πάπλωμΙΧ ποlι ψαινότα.ν ά.πο κά.τω το στρώμα.. Σεν..CόvιΙΧ τίποτε. Κι' αότο το στρώμα κα:tά. γης, πάνω σ-ι:ο πλακόστρωτο. Σ' α.ότο το κρεβάτι

κοιμόταν η Τιτίκα..

Ό ιΧνθρωπος πλφίΙΧσε κΙΧt την κοίτΙΧξε.

Ή Τιτίκα. κοιμόταν οα.θιά.. Tb χειμώνα. δεν ~βγα.ζe κανένα. ά.πό τά. κοu­

ρέλια ποlι ψοροuσε, για νa αισθάνεται λιγώτερο το ψuχοζ. Κρατοuσε σψιχτa

στήν ά.γκα.λιά τrις τήν κούκλΙΧ, ΠΟU τά. μεγιiλα. μάτιΙΧ της γυιiλιζαy μέσΙΧ στο

σκοτάδι. Πότε πότε ε~γαζε zνα οαθu ~να.στενα.γμο σά. ν&θελε νά. ξυπν-ήσει κα.l τότε εσψιγγε σχεδον σπα.σμωδικα. την κοuκλα. στην ά.γκιχλιά της. Κοντά. στο

στρώμιχ της ήταν μονάχα. το ενιχ ά.πο τά. ξuλινα πέδιλά τrις.

Λίγο πιό πέρα. ά.πό -c-i)ν τρι!)γλrι της Τιτίκας, ήταν μιά. πόρτα. ά.νοιχτή,

ά.πό τΥ)ν όποία ψα.ινότα.ν Ι!.να. μεγάλο σκοτεινο δωμάτιο. Ό ξένος μπήκε σ'

α.u'to το δωμιiτιο. Στο 6ά.θος, ά.νά.ι.ιeσcι. ά.πο μιά. τζαμόπορτα. δια.κρίνοντα.ν δυο

δμοια. κρeοιiτια. καθαρότατα., ήταν τά. κρεβιiτια. τής Έπονίνης καί τής Ά­

ζέλμα.ς. Πίσω ά.π' α.uτά. τα. κρεοά.τια. ψιχινότα.ν μιά. ψάθινη κούνια, δπου κοι­

μόταν τό μικρό ά.γοράκι, ποlι ξεψώνιζε ολο τό βριiδι.

Ό ξένος σκέψτrικε δτι τb δωμάτιο α.uτb συγκοινωνοίίσε μ' εκείνο των

θερναδιέρων. Γuρισε νά. ψuyει, δτα.ν το βλέμμα. τοu ~πεσε πάνω στb τζά.κι κα.l είδε

δυο δια.ψορετικά. πέδιλα. παιδικά. και τότε θυμ-ήθηκε το zθιμο,, δτι τήν πα.ρα.­

μονη των Χριστουγέννων τά. πα.ιδια. &.ψήνουν τα. πα.ποuτσια τους στο τζάκι,

περιμένοντας νά. οροuν μέσα. σ' α.uτιΧ, το πρωl ποu θά. ξυπν-ήσουν κάποιο ώ­

ριχ!ο δώρο, ποu θΓJ.. τοuς εψερνε τη νuχτιχ η καλή τους Μοίρα.

340

Ό ξένος έσκυψε κα.t κοίτα.ξε.

Ή Μο!ρα., ο'Υ)λ . ή μ'Υ)τέρα. , εrχε κι' δλα.ς κάνει τ~ν έπίσκεψή .,ης , γ ια.τί

μέσα. στό κιiθε πέοιλο 6ρισκότα.ν κι' ά.πb ενα. γuα.λιστερο νόμισμα. τών ε ξη σολ­

οίων. Ό ξένος σηκώθηκε νά. ψόγε: , δτΙΧν στή~, ~κρη, στή γωνιά. τοσ τζα.κ ιοσ ,

πήρε τό μά.τι τοu κ' ενα. &λλο πράγμα., τό δποίο πρόσεξε δτι ήτα.ν τό τσόκα.ρο

τΥj; Τιτίκα.ς. 'Ένα. &λεεινο πέδιλο ρα.γισμένο, γεμά.το ξερές λά:σπες κιχί μα.υ­

ρισμένο ά.πb τίς στά.χτες. Ή Τιτίκα, μέ τή συγκινητική έκείνη έλπίοα. τijς

παιδικής ~λικία.ς, ε!χε 6ά.λει κ ι ' α.uτή το πέδιλ6 της κοντα. στό τζά:κ ι, περ ι -' ' ' ' ' '->, I> ' λ' L I> μενοντα.ς να. πα.ει τ'Υ/ νυχτα. κ •1 u tΧΎj της κα. 'Υ/ νερυ.. ι uα..

Εtνα.ι πράγμα. γλuκό κ' όπέροχο ~ ελπίδα. σέ πα.ιδί, ποu ποτέ δέ γνώρι­

σε ~λλο α.ϊσθημα. έκτός ιΧπ' τ-ήν aπελπισία. .

Μέσα. σ' έκεtνο το &θλιο πέδ ιλο δεν uπηρχε τίποτε.

Ό ξένος τότε εψα.ξε στtς τσέπες του, κα.τόπι ~σκuψε κ' ~6α.λε στο ξυλο­

πάπουτσο τijς Τ ιτ(κQ:ς itνQ: χρυσο εΕκοσόψρα.γκο. Σέ σuνέχεια. γuρισε &θόρu6α.

στό δωμάτιό τοu.

Θ'

Ο ΘΕΡΝΑΔΙΕΡΟΣ Efl l ΤΟ ΕΡΓΟΝ

Τήν έπομέvη το πρωί κιχί πρίν &κόμη ξημερd)σει , δ θερνQ:Οιέρος ΚQ:θι­

σμένος σ' !!.να. tpQ:πέζι τοσ κα.πηλε ιοσ, ποu φωτιζόταν ά.πο Ζ.να. κερί , μέ μιά.

πέννα. στο χέρι , «συνέτασσε» τό λογα.ρ ια.σμό τοi} πελά:τη μέ τήν ξεθωριασμένη

ρεντιγκότα..

ΤΗτα.ν έκεr καί ή γυνα.ίκ(Χ τοu , ή δποία. ορθια κα.ί σκuμμένη ά.πο πάνω

τοu τον παρακολοuθοuσε . Δέν &ντά:λλαξαν λέξ·η. Άπο τή ~ι ιά. e6λεπες τή 6α.­

θειά μελέτη, κι' &.πο τrιv &λλη το θρησκεuτικό έκείνο θα.uμα.σμό , μέ τον δποίο

πα.ρατηροuμε κά.τ ι μεγά:λο ποu γεννά ή &νθρώπινη σκέψη . υΕνΙΧς μόνο θόρυ­

βος ά.κοuότ(Χv μέσα. στο σπίτι. "Ήτα.ν 1ι Τ ιτίκα. ποu σκοuπιζ ε τΥj σκ~λ!7. .

υrστερ(Χ &.πό Ι!. ν(Χ τέτQ:ρτο τijς wρας κι' <7.ψοσ εσ6ησε κ' έπιΒ ιόpθωσε,

δ θερvα.διέρος παροuσία.σε το παρακάτω ά.ριστούργημ.α. :

ΛΟlΆΡΙΑΣlVΙΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ 1

ΔεΊπνον .. . . .. .. . . .. · cρρ. 3 Δωμάτιον . . » 10 Κηρία. . . , 5 θέρμανσις » 4 Ύπηρεσία. » 1

σuνολον ψρ. 23

341

T l ' , .$. , ' , u «UΠΎ)pεσιιl» ,1τιχν γριχμι ·-~νο <<ιπΊjραισιιl».

- ΕΕκοσιτρία. φράγκα.! &ν~ \φα.ξε ή γuνα.ίκα τοu μέ κ&ποιο δισταχτικό θαuμ.ασμ.ό.

'Όπω~ δλοι οί μ.εyά.λοι &ρισι •τέχνες, ~τσι κα.l δ θερνα.οιέρος οέν ~τα.ν &ρκετ~ ίκα.vοποιημένος .

-τι τάχα.! είπε.

Κα.τ' αότόν τόν τρόπο έξεφρά.σθη κι' δ Κά.σλρη (*) , δταν συνέτασσε, στ~ν σύσκεψη τijς Βιέννης, το λοyαρια.σμ.ο 7cOU ώφειλε Υ~ ΠλΊjρώσει ή Γαλλία.

-Λέω, μ~ τοu φανοuν πά.ρα πολλά. καί δέ θελήσει να. πλΎ)pώσει, πρόσ­

θεσε ή γuνα.ίκα..

Ό θερνα.οιέρος γέλα.σε ψuχριi, εvα γέλιο πεποίθησΎJς κα.t έξοuσία.ς.

- θά. ΠλΊjρώσει , εrπε. Κ' έyώ χρωστώ χίλια πεντα.κόσια. φρά.γκα, κα.t

σε μα.ς οέ χαρίζει κα.νείς τίποτε. Προχώpφε κα.ί κά.θΎ)σε κοντά. στό τζά.κι,

οποu ~μ.εινε σuλλογισμ.ένος.

Ή θερνα.διέροu &ρχισε τότε νά. διορθώνει τ& τραπέζια.

'Αλήθεια., είπε στο σύζuγό της, σήμερα. θa διώξω την Τιτίκα., να. τό ξέ­

ρεις. Δε μπορώ νdr. τ~ν όποφέρω &λλο, νdr. τρώγονται τdr. έντόσθιά. μ.οu με την

κούκλα. ποu τijς εδωσε . "Ας πά.ε( στο διά.6ολο, τό τέρας.

Ό θερνα.διέρος &να.ψε τήν πίπα. τοu κα.t &νά.μ.εσα. σε δuό φuσήμ.α.τα. κα.-

πνοu &.ποχ.ρίθηκε.

-Το λοyα.pια.σμό κοίτα.ξε νά. δώσεις στόν άνθρωπο.

·rστεp~Χ ΟΎi')Κε εξω.

Μόλις 6Ύijκε δ θερναδιέρος, μ.πηκε στ~ν α.!θοuσα. δ ξένος. Ό θερνα.­

διέρο; ξαναγύρισε &:μέσως κσ.( στά.θηκε πίσω &.πό τή μισά.νοιχτΊj πόρτα, &π'

δποu τον ε6λεπε μόνον ή γuνα.ίκα. τοu .

Ό ξένος κριχτοuσε τb δέμα. κα.l το μπα.στοuνι τοu.

-Τόσο νωρίς σ.,κωθήκα.τε! εrπε ή θερνα.διέpοu. θ~ μα.ς φύΎετε τόσο γρήγορα.;

Κα.ί λέΎοντα.ς αότά. στριφογύριζε στα. χέρια της το λογα.ρια.σμο κα.l φσ.ι­

νότα.ν πwς ·δείλιιχζε να. τον δώσει σ' α.uτbν τον &νθρωπο, ποu φοροuσε τόσο φτω­

χικα. ροuχ~.

- Μιiλιστα., κuρία., &ποκρίθΎ)κε δ ξένος, φεύΎω.

- UΩστε δέν ~λθατε Ύιά. κά.ποια δοuλειά. σα.ς στο Μομ.φεpμίλ;

-'Όχι περαστικος ε!μ.α.ι. Τί σα.ς χρωστώ κυρία. . . Ή θερνα.διέροu χωρίς ν& ιιιλήσει, τοuοωσε το λογαριασμό διπλωμένο.

Αότος ξεδίπλωσε το χα.ρτί, eρριξε μ.ιά. μ«τιά. στο .λοΎ«ρισμ.ό, &.λλά. φά.νηκε πwς

είχε ά.λλοu το νοu τοu .

Κά.vετε κα.λές δοuλειές, κυρία., στό Μομφερμ.ιλ;

342

-Υ0χι Κα( τόσο, ιiποκρίθηκε ~ θερναοtέροu, κατάπλψτη πού δ ξένος

οεν ε6οιλε τίς ψωνες μόλις οιά.6οισε το σημείωμα.

Κοιί με ποιο κλαψιάρικο κ' έλεγειιχκb τόνο πρόσθεσε.

-~Α, κύριε, οι σημερινοί καιροί είναι τόσο δUσκολοι! 'Έπειτα περνά κιχl

πολύ λίγος κόσμος &πο τον τόπ-:ι μοις! κι' ιχuτος συνήθως ψτωχολογι&., σ.ν περνοuσοιν ά.νθρωποι σα.ν τ-ήν εuγενεία σας γεναιόδωροι καί πλούσιοι χιχρα. σε

μaς. ~Εχομε κιχ! τόσοι οά.ρη. Ν&., α.uτή ή μικρή πού είδατε, μα.ς κοστίζει τά.

μαλλοκέψοιλά. μοις!

- Ποιά μικρή;

-'Εκείνη πο•:ι εt:δcηε, ή Τιτίκα.! ή Κορυδοιλλίδα., κα.θιl>ς τή λένε στb

χωριό.

- τί μοσ λέτε! αuτή ; - Αότή, κορυδιχλλίδα.! δεν τήν ηεyαν καλλίτεροι νυχτερίδοι! Έμεϊς, κύ-

ριε, δέ ζητοuμε ποτε έλεημοσύνη &.πο κα.νέναν, αηα. κοιί οϋτε μποροuμε να.

κάνομ.z σε &λλον. Δέ μaς περισσεύει -cίποτε κ' εχομε τόσες uποχρειίJσεις να,

πληριίινουμε. Φόρο έπιτηδεύμιχτος, ψόρο για. τίς πόρτες, ψόρο για. τα. παράθυ­

ρα., ψόρο γιά. τijν οΙκοδομή κλπ. :S:έρετε βέβαια. πιbς ή κυβέρν-ηση ιiρμέyει ιJ..

διά.κοπα. . 'Έχω καt τ~ πα.~δι&. μο:ι, πιi>ς ν~ μοu περισεύει νά. τρέψω κοιt ξένα.

παιδιά.. Να. βρισκόταν κχνείς να. τήν πάρει, ν& τ-ήν ξεψορτωθοuμε!

- Τήν πα.ίρνω εγώ, μοσ τή δίνετε; είπε δ ξένος μ.έ ψων-ή πού προσπα­

θοuσε ν~ τήν κάνει ό:.διά.ψορη.

Το όξύθuμο καt κόκκινο ιιοuτρο της θεpναδιέρου ψωτίστηκε ό:.πα.ίσια.

-"Α, κύριέ μου, νrχ μδ.ς κά.νετε αuτό το μέγα. κα.λ6! Πάρτε την, εχετέ

την, ψηστε την με γειά. σας, με χαρά. σα.ς κα.ί δ θεbς νά. σας δώσει τοσ Ά-

6ραΓJ.μ και τοσ 'Ισα.α.κ τα. ό:.yα.θά.!

-Καλά. , σύμψωνοι.

'Αλήθεια, λοιπόν τήν παίρνετε;

- Τήν πα.ίρνω.

- Τώρα. &.μέσως ; -Τώρα. &μέσως. Φωνάξετέ την.

-Τιτίκα.! ψιίινα.ξε ή Θεpνα.διέρου.

-Να. σάς πληρώσω καt τον λογοφια.σμ6 μ.ου. Πόσιχ ε!νιχι;

'Έρριξε ταυτόχρονα. μιά. μα.τια. στο χαρτί καί σε μπόρεσε να. συγκρα.τή-

σει τήν ό:.πορία. του.

- Ε1κοσιτρίιχ ψρά.γκιχ!

Κοίτα.ξε τrJν ξενοδόχα κ' έπα.νάλιχ6ε ερωτηματικά.

- Ε!κοσιτρία. ψρά.γκα.;

'Η θ I' ι ' J', ' ") ι '· ι , 1 ερναοιερου, που , 1τιχy κι ο .α.ς πρr.ιετοψσ.σμενη, 11.ΠΟGΥτησε ιιε πεποι-

θηση:

-Μάλιστα., κύριε, ε !κοσιτρία φράγκα..

343

Ό ξένος ε6γα.λε ά.πο την τσέπη κα.t μέτρησε πέντε riσημ.ένια. τά.λ ηρα.. - I

- Ποu ε!νιχι ή μικρή; πήγιχινε νιΧ μοu τή φέρεις.

'Εκείνη τη στιγμή μπήκε μέσα; δ θερνιχθ ιέρος, λέγοντιχς:

- Tb χρέος του κuρίοu ε!να.ι ενα. ψρά.γκο κα.ι εξη σολδιά..

-Πως! Ε:νιχ ψρά.γκο κιχt Ε:ξη σολ·θι&.; ρώτησε ή γuνιχίκιχ.

- Βέ6α.ια., ιiπά.ντησε ό θερνα.διέρος ψλεγμα.τικ!Χ, ενα. ψρ!Χγκο γι!Χ το

δωμ!Χτιο κα.ι εξη σολδιιΧ γιιΧ το ψιχγητ6. uοσο γιιΧ την μικρή, ε!νιχι &.νά.γκη νιΧ

μιλήσω λίγο μέ τον κύριο. "Αφησέ μα.ς μιιΧ στιγμη μόνοuς.

Ή θερνα.διέροu κα.τα.λήφθηκε ά.πο θά.μ6ος, ποu σuνήθως προξενείτε ά.πο

τtς &.πρόοπτες ά.στρα.πές των μεγά.λων τα.λέντων. Αtσθά.νθηκε δτι στη σκψη

μπ'ijκε δ πρωτιχγωνιστής μεγά.λος θειχτρίνος κα.ί 6γηκε ιiμέσως, χωρίς νιΧ 6γά.­

λει λέξη .

'Αμέσως μόλις εμεινα.ν μόνοι, ό θερνα.διέpος πρόσφερε ΚΙΧpέκλΙΧ στΟΥ ξέ­

νο νιΧ κιχθίσε ι . Ό θερναδιέρος ~μεινε ορθιος καl τό πρ6σωπ6 τοu πήρε μιιΧ

ιiλλόκοτrι εκφpα.σ'Υ) ιiγα.θότητιχς κα.ι ιiφέλειας.

-'Ήθελα, κύριε, νά. σiς έξηγ'Ι]σω, νά. σσ.ς πω. Πρέπει νιΧ ξέρετε δτι έ-

γιb αότb τό πιχιδt τb λΙΧtρεόω.

Ό ξένος κοίταξε έπίμονα. ' τόν κά.πηλο .

- Ποιό ΠΙΧtδί; ρώτησε.

Ό κά.πηλος έξακολοόθησε. _ ΕΙνα.ι, &.λήθεια πα.ρά.ξενο πρ&γμα ν' &.φοσιώνετα.ι κοcνεtς τόσο πολύ! Τί

είνα.ι έκείνα. έκεί τά. χρήμα. τα. ! πά.ρτε τα. σα.ς παρακαλώ. Έγιb τb λα.τρεύω α.ό­

τό τό ποιιδί.

- ΜιΧ ποιό παιδί;

- ΓιιΧ την μικρούλ11. σάς μιλώ, γιά. την Τιτίκ11. μσ.ς! Δέν είπα. τε νά. μας τΥ)ν πά.ρετε; Ειλικρινά. λοιπi:ιν σα.ς λέω, κα.θιbς εΙστε Ε:να.ς τίμιος άνθρωπος, δέ

μπορώ νά. τb ά.ντέξω ΙΧuτb το πpάγμΙΧ. ΈμένΙΧ α.ν μου λείψει ΙΧύτο τb πα.ιδί,

θά. μου φα.νεί πώς &στερήθηκα. κά.τι πολu μεγά.λο. Τό εχω τόσα. χρόνια. κοντά.

μοu κι' &.πο τόσο μικρ6. Είναι &.λήθεια πιbς μα.ς κόστισε πολλιΧ χρήματα, πιbς

έχει κα.t τιΧ έλα.ττώμΙΧτιΧ τοu, πιbς δέν είμΙΧστε κα.t τίποτε πλοόσιοι, πώς πλή­

ι-~ωσα. πά.νω ά.πb τετριχκόσια. ψρά.γκα. σέ γιιχτροuς κιχt σέ φά.pμιχκα., οτιχν ά.p­

ρώστrισε ιiπό μιά. μεγά.λ'Υ) ιiσθένεια! Άλλά., χριστια.νοι είμα.στε, πρέπει ν<Χ κά­

νομε κιχι γιιΧ τΥ)ν ψuχή μας 8,τι μποροuιιε. Αότij ή μικρ"fι δέν εχει οuτε μά.να,

οuτε ΠΙΧτέρα., εΙνΙΧι πεντά.ρφανrι . 'Εγώ το ά.νά.θρεψΙΧ. Τέλος πά.ντων, εφτα.σΙΧ νά.

τό ά.γα.πήσω τόσο πολu α.ύτο το πα.ιδί. Δέν τιΧ κα.τΙΧψέr;νω νά. μιλώ κα.ί τόσο καλά., ε'ιμιχι δμως Ε:νιχς κιχλbς ά.νθρωπος. Και ή γuνιχίκα μοu, μ' δλο ποu ε!νιχι

νεuρική , καθιbς 6λέπετε, τb &γαπα. καt α.ύτη τόσο πολύ. Το έχομε 6λέπετε σά.ν

πα.ιδί μα.ς. Εόχα.ριστοuμα.ι να. το &.κούω νά. κελα'ίδα. μέσα στο σπίτι.

Ό ξένος &ξακολοuθοuσε ΎιΧ τbν κοιτά.ζει έπίμονα.. Ό κά.πηλος σuνέχισε:

"\fά.θετε λοιπόν δτι μοu κιχκοφαίνετα.ι πολύ. Ζ'Υ)τώ σuγγνώμ"Ι) ιiπό τον κό-

344

ριο, χίλιες φορές συγγνώμη, άλλά. κανείς δέ δίνει [τσι εuκολα. τό πα.ιο( τοu σ'

ενα.ν περαστικό . Κρίνετε καt μόνος σα.ς. Δε λέω, είστε &νθρωπος εοκα.τά.στα­

τος καί άπό τό σόνολό σα.ς κα.τα.λα.βαίνω 8τι είστε καλός. "Αν tjξερα. πwς πρό­

κει-.αι για. την εότυχία. τοΟ πα.ιδιοu ... Πρέπει δμως νά. ε!ναι κανείς 6έ6α.ιος γι' αότό. "Ας uποθέσουμε 8τι ~κα.vα. σ.uτη τ~ θuσία. νά. τ'ή στερηθώ, οε θά. [πρε­

πε τουλάχιστον να. μά.θω ποu πηγαίνει, νά. γνωρίζω ποΟ 6ρίσκετα.ι, σέ ποιόν

κοντά. είναι, vά. μπορG> πότε πότε νά. τη βλέπω κα.ί νιΧ γνωρίζει κι' σ.uτη οτι ό

καλός της πατέρα.ς ποu τήν &.νά.θρεψε, vοιά;ζετα.ι πά.ντα. γι' αύτήν. Θέλω νΟ:

σ~ς πω οτι μερικά. πρά.γματα είνα.ι &Μνα.τα.. Άψοu δε γνωρίζω οuτε τ ~νομά

σα.ς. Τήν πα.ίρvετε, πολύ καλά., κα.t uστερα. ποu είναι -ή κορυοαλλίδα., τ( ά.πό­

γινε; Να.ι?λεπcι. τουλάχιστον, [στω, ενα πα.λι6χαpτο, κόιτι σά. διαβατήριο νά. που­

με . Δια.ψορετικά. πώς; 'Ο τ: , ~' , φ !t ' ' , , ζ ' Β) ' ' , .,ενος or:.v επα ε ουτε στιγμη να. τον κοιτα ει με ο ,εμμα. που εισχω-

pοuσε &ς το Μθος της συνείδησης. Μόλις τr:.λείωσε τοο &πά.ντησε μέ uψος σο-

6αρb και κοψτά;.

-Κύριε θερvα.δ~έρε, οε 6γά.ζει κανεlς οια.6ατήpιο γιά. να. πά.ει πέντε λεuγες μcι.κρυά. &.πb το Παρίσι. "Αν πά;ρω μαζί μου την Τιτίκα., &πλιi>ς θΟ: ι~οϋ

τή·ι δι!>σεις . Το ονομά. μου δέ θά. το μά.θεις, ο1.ίτε τη δια.μονή μοu , οuτε πρέπει

νά. ξέρεις ποϋ θΟ: 6ρίσκετα.ι. Μά;λιστα. σκοπός μου είναι vά. μη σάς ξα.vα.οεί πο­

τέ, σ' δλη της τη ζωή. Κόβω την κλωστη ποτ) ε!να.ι δεμένη &.πο το πόδι κ' &­πέταξε. Σα.ς συμφέρει α.uτό; Να.l η 1\χι.

'Όπως ο! δαίμονες κα.ί τά. κα.κα. πνεuμα.τα. δια.κpίνουv &πο μερικα. σημά;­

δια -cYjν παρουσία κά.ποιας &.νώτερης θεϊκής οuνα.μης, ετσι κι' δ θερνα.διέρος:

κα.τάλα.6ε πwς είχε μπροστά; του κάποιον πολ•) 1σχυρ6. Άπο τ~ν προηγούμ~νη

6ρα.δυά., ποlι ~πινε καί τραγουδοϋσε μέ τοίις &μα.ξά.δες , παρα.τηροϋσε κρυψά. τον

ξένο μέ τήν κιτρινισμένη ρr:.ντιγκότα. κα.ί τον μελετοuσε σ?ι. μα.θr;μα.τικός. Καμ­

μι& χειρονομία, κα.μμι?ι. κίνηση οέν τοϋ είχε διαφύγει. Όξυδεpκ~ς 6-πο τη

φύση του, πρlν &.κόμη δ &γνωστος έκφριiσει τη συμπάθειά. του προς τήν Τιτί ­

κα, δ θεpνα.Βιέρος την είχε μα.ντέψε ι . ΕΙχε προσέξει δτι τα. 6λέμμα.τά του

συνεχGJς επεψταv πά.νω στή μικρή. Γιατί; ποιός fιτα.ν α.ότbς δ &νθρωπος; πG>;;,

ένω είχε τόσο χρημα στο πορτοψόλι του, ψοροuσε τόσο άθλια. ροuχα; Αuτες

οί σκέψεις τον 6ιzσά.νιζα.ν, &.λλ?ι. τη λύση τοίί α.1vίγμα.τος δεν την εuρισκε . Ν?ι.

~τα.ν πα.τέρα.ς της Τ:τίκας, δε ψα.ινότα.ν πιθανόν . 'Ίσως, νΟ: ~τοιν πα.ππούς

της, &.λλα. τότε για.τί να μ-IJ φανερωθεί; ~οτα.ν εχει κανεlς δικαίωμα. τό cρανε­

pιf> ·,z~ &.μ.έσως. Δε θιΧ είχε λοιπδν δικαίωμα. πάνω στην Τιτίκα. Ό θερναδιέ­ρος εκα.νε μύριες uποθ&σεις . ΠολλιΧ διαισθανόταν . &.λλα. τίποτε δ€ μποροuσε να.

ξεκα.θαρίσει. Συγκέντρωσε τtς 1δέες του, τ~ ζύγισε δλα. μέσα σε μι& στιγμή.

τΗτα.ν ιίπδ τοίις άνθρώπους ποu κρίνουν μι&. κατάσταση μέ μι?; μ6νο μα-cιά;.

'Έπρα.ξε λοιπόν, δπως οί μεγάλοι στρα.τηγο! στ~ν κρiσιμη στιγμή, τήν δποία

μόνο αuτοl 6λέπουν . Άποκά.λυψε ιiμέσως την κανονιοστοιχία. του.

345

-Άκοuστε, κύριε, είπε, χίλια πεντιχκόσια φράγκα θέλω.

Ό ξένος ε6γαλε &πό τη τσέπη τοu ενα. παλιό πορτοφόλι &πό μα.uρο δέρ­μα., το &νοιξε, πήρε τρία χαρτονομίσματα. κα.l τ' &φησε πάνω στο τραπέζι.

Στήριξε πάνω σ' αότ~ τον πλατό τοu ιiντίχεφα. κα.l είπε στον κά.πηλο.

- Φώνα.ξε ν~ ερθει 'ή Τιτίκα..

Σ' ολο α.ότο το διά.στημα. 'ή Τιτίκα. τί εκα.νε;

Μόλις ξόπνησε, ετρεξε ν~ πά.ρει ιiπb τb τζάκι το ξύλινο πέδιλο. Βρijκε

μέσα. το &στρα.φτερο είκοσόφρα.γκο κα.l θαμπώθηκε, ή μοίρα. της ~pχισε νσ. τή

μεθά. Δεν έγνώριζε μέχρι &κείνη τη στιγμ~, τί είνα.ι χρuσο νόμισμα. . Δέν είχε

οεϊ τέτοιο ποτέ της, τb π'Υ)ρε κι' ιiμέσως τοκρuφε στην τσέπη της, σα να τό

είχε κλέψει. Αισθα.νότα.ν δτι ~τα.ν ιΧπόλuτα. δικό της, μ&.ντεuε ιΧπό ποu έρχό­τα.ν τb δώρο α.ότό, ά.λλ~ α.tσθα.νόταν μι~ χαριΧ νοθεμένη ιiπό φό6ο. 'Ένοιωθε

μιιΧ γοητεία. 'Η λοψπρ-1] κούκλα., το χρuσb νόμισμα της φαίνονταν περισσότε­

ρο ονεφο παρ& πρα.γματικότ'Υ)ς. ΑύτιΧ τ& θαuμciσια. πρciγματα. τ'ήν ~κα.ναν να.

τρέμει. Μόνον b ξένος δεν της προκα.λοuσε φό6ο, ιiπενα.ντία.ς ιiπ' α.δτbν ιiντλοu­σε κάποιο θciρρος. Ή δυστυχισμένη Τιτίκα. &ς έκείνη τή στιγμ-1] οέν είχε οο­

κψ.ά.σει κα.μ.μια. χαρά., οuτε οση το τελευταίο ποuλ&.κι τ' οt'ιρανοu, οlν &γνώ­

ριζε τί θ~ πεί μητρικη στοργή, δέν είχε νοιώσει τη δpοσιιΧ ιiπο τόν ϊσκιο τ'Υjς

μητέρα.ς . Πiντε χρόνια., ιiπο τότε οηλ. ποu μποροuσε v?ι, θuμα.τα.ι το φτωχο

παιδί, &.να.τρίχια.ζε κ' ετpεμε, γuμνο πιiντοτε στό ορuμu &.έρα της οuστuχίας.

Τώρα. της φα.ινότα.ν οτι ντύθηκε. Πρώτα. α.tσθα.νότα.ν δυνα.τb ψύχος στην ψυ­

χ-ή, τώρα ζεστασιά. . 'Ελαττώθηκε δ φό6ος ποu της προξενοσσε 'ή Θερνα.διέροu.

Άπο δω καί πέρα οέν ~τα'i μόνη, uπήρχε ενα.ς προστάτης.

'Έπιασε ομως τή δοuλειά της, οπως κιiθε πρωt, &.λλιΧ κά.θε πέντε λεπτ~

&vοιγε τ+;v τσέπη τής ποοι&ς της κ' ε6λεπε μέσα. το χρυσο νόμισμα., ποu !λοψ­

πε σiν ιiστέρι, 6γιiζοντα.ς εξι~ τη γλώσσα της.

Σε μια. στιγμή, ποu ήτσ.ν ιiποppοφΥ)μέvΥ) στη λαμπρη έκείνη θέα καl ε!­χε πιχρατήσει τ+; σκούπιχ της κα.l τον κόσμο δλο, ήρθε κοντά. της rι θερνα.οιέ­

ροu. Είχε σταλεί ιiπο τον &ντρα της νιΧ τη φωνάξει.

ΠρΙΧγμα πρωτά.κοuστο, οuτε τYjv έ·δεφε, οuτε τήν έ6pισε, ά.λλά., Τιτίκα, τΎ)ς

είπε μαλακά, ηα. &δω γρ~γορα.

υrστερ' &πb μι~ στιγμή, ή Τιτίκα εμπαινε στην α.ϊθουσα. τοu ξενοδοχείου.

'Ό ξένος πήρε το δέμa ποu κοu6α.λοuσε μα.ζί του κα.t το &νοιξε. Είχε μέ­

σα ενα. φορεματάκι μάλλινο, μια. ποδιά, ενα. 6α.pu πα.λ~ό, κά.λτσες μά.λλινες, ε­νσ. μεσοφόρι, ΠΓJ.ΠΟUτσια., τέλος, έ:νσ.ς δλόκληpος ρουχισμός γι& ενα Κοpιτσά.Χι

όχτω χροvG)ν. 'Όλα. δέ α.uτ~ μσ:uριχ.

Π&ρε, πα.ιοί μοu, αt'ιτιΧ τιΧ ροuχιχ, ε!πε δ ξένος κιχt πήγα.ινε νιΧ τδι φορέ­

σεις. Ε!χε πια. ξημερώσει, δταν οί κιΧτοικοι τοu χωριοu &.νοίγοντα.ς τtς πόρτες

τους, ε!οιχν να. περνα. στο δρόμο τοu Πα.ρισιοu, ενα.ν δ.νθpωπο φτωχικιΧ ντυμένον

κρσ:τώντα.:; &.πο το χέρι ενα. κοριτσά.κι μέ πένθιμα. ροuχιχ, ποu κρα.τοuσε στΥjν

346

&γκα.λιci τοu μιιΖ κούκλα., το γνωστο σέ μα.ς ξένο κα.t τ~ν Τιτίκα.. Α•'Jτδν δέv

τον γνώριζε κα.νείς, &λλ~ κα.l τ"ήν Τιτίκα., έπειδ"ή δέ φοροuσε τ& κοuρέλια., πολ­

λοt δέν τ~ γνώρισαν.

Ή ΤιτίκΙΧ εφεuγε. Με ποιόν; &.γνοοuσε. Για ΠΟU; οδτε α.uτο τ5ξερε. Τδ

μόνο ΠΟU κα.τα.λciοιχινε ήτα. ν οτι &ψησε . πίσω το κα.πηλείο των θερνα.διέρων.

Κα.νένα.ς οέ σκέφτηκε ν& τ~ν &ποχα.ιρετήσει, οuτε κι' α.uτ"ή ά.ποχα.φέτησε κα.­

νένα.ν. Οί &νθρωποι ποu άφηνε τ"ή μισοuσαν καt τοuς μισοuσε.

Περπα.τοuσε λοιπ~ν 'ή Τιτ ίκα. σοοα.ρή κι' &νοιγε τα. μεγάλα. της μάτια. προς

τον οδρανό. Στ"ήν τσέπη της νέας ποδια.ς της ~πια.νε τδ χρuσο νόμισμα., κci­

πou, κciπou τοuρριχνε μια. μα.τια. κα.ι ϋστερα. κοιτοuσε τον κα.λδ α.uτον &.νθρω­

πο. 'Ένοιωθε σα νa 6ρισκ6τα.ν κοντα. στον πα.νάγα.θο θε6.

I'

Ο ΠΟΙΟ~ ΖΗΤ Α ΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΡΟ

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Ή θερνα.διέροu &ψησε, δπως σuνήθως, τον ά.ντριχ της ν& κciνει 1.\πως α.ίι­

τδς νόμιζε κα.λλίτεριχ. ''f στεριχ &.π ο δεκα.πέντε λεπτci, &.πδ τήν ά.ν~χώρηση τοu ξένοu με τήν Τιτίκα., δ θερνα.διέρος πijρε κατ& μέρος τΎ) γuνιχίκα. τοu κα.t

τijς εοειξε τ& χlλια. πεντα.κ6σια. ψρ!Χγκα..

- Τόσα. μόνο; τοu ε!πε.

Πρώτη φορά, ά.πο τότε ποι) παντρεότΥ)κα.ν, τόλμrισε α.t'ιτ~ ν& έπικρίνει μι& πρ&.ξη τοu δεσπότη κα.l ή έπίκριση εκιχνε ά.μέσως τ"ήν ένέργειά; της.

- Κα.λα. λές, &.ποκρίθηκε δ θερνα.διέρος, σ' α.ότο ~χεις δίκιο. Τtίψλα.

μοu, στ&.θηκιχ 6λciκα.ς! Δός μοu γρήγορα. το κα.πέλο μοu.

Δίπλωσε τά. τρία. χα.ρ•ονψ1σμιχτιχ, τα.χωσε στήν τσέπη τοu κ ' εφuγε 6ια­

στικά., ά.λλ& στ"ήν ά.pχ"ή γελάστηκε κα.l προχώρησε δεξιά.. Γείτονες δστεριχ τον

πληροφόρησαν γι& την κα.τεόθuνσrι πού πήραν 'ή Κορuδιχλλίδα κι' δ ξένος κσ.ί

τότε &λλα.ξε τδ δρόμο μέ γρήγορα. 6ήμα.τα. κα.t μιλώντα.; με τον έα.uτ6 τοu.

Αuτός δ &νθρωπος οέοα.ια., δπωσδήποτε ε!να.ι έκα.τομμuριοuχος κι' έγw

ενα. ζGJo. 'Έδωσε στ~ν ά.ρχή εϊκοσι σολδιά, επειτα. πέντε φρ&.γκα., σέ σ~νέχειιχ r.ενηντα. ψρά:γκα., χίλια. πεντα.κόσια. ψpc1.γκα. κα.t πιiντοτε με τΥ)ν ίδιιχ ευκολία..

Αuτος κα.t δεκαπέντε χιλιά:δες φpά.γκα. νb. τοσ ζητοσσα. , θ.Ζ τb. εδ ι νε. "Ας τον

προψθ!Χσω κα.ί βλέπομε.

'Έπειτα. &κείνο το δέμα. μέ τα. ψορέμα.τιχ, έπίτηδες προετοιμ.α.σμένα. γιιΧ

τi) μικρή ... δλα. πρά:γμα.τα. πιχρ&.δοξιχ, ποu κpόοοuν κά.ποιο μuστήριο. ΑuτιΧ τα.

347

μuστήpιιχ δτιχν ερχοντιχι στ~ χέρια τοi) ιΧνθp~)ΠΟU δεν τ' &ψήνει. Τά μuστικά

τών πλουσίων ε!νιχι γεμ&τιχ χρuσά.ψι,. πρέπει νά ξέρει δ &νθρωπος νΟι τΟι στίοει καλιΧ.

'Όλες ιχuτές ο! σκέψεις στρ ιψογuρίζιχν στο κεψ&λι του κι' δλο κιχτ&κρινε

τον έα.uτό τοu.

- τί ζω ο εΙμιχι, τi ζιi)Ο!

Σέ μι& στιyμΎJ στά.θψε και χτύπησε τό μέτωπό του , δπως κά.νομε δτοcν

ξεχάσαμε κά.τ ι ποu μάς είνα.ι ά.να.yκαίο καt είμαστε ετοιμοι ν& yuρίσομε πίσω να. τό πάρομε.

-Είδες, επρεπε νά πά.ρω κοcι το δπλο μ.οu, σκέψθηκε . 'Ύστεριχ &.πό μι ­κρό δι<:1τιχγμ6:

- ΜπιΧ! ό'>σπου νΟι πά.ω ν& πιΧρω τό δπλο και νΟι γυρίσω, αuτοι θα. χουν ιiπομιχκρυνθετ πολό .

Έξακολοόθησε λοιπον το δρόμο του, προσέχοντοcς δλα γόρω του, δπως -ή

dλεποQ δτα.ν δσψρΙΧίνετα.ι κοπιΧδι πέρδικες. Σέ λίγο εΙοε πιΧνω σ' gyeχ θιΧμνο νΟι

κρέμετσ.ι gyα. ά.ντρικο καπέλο. Ό ΘερνΙΧδιέρος Gεοα.ιώθηκε δτι έκεί κΙΧθότιχν δ

ξένος. Το πα.ιδl δέ ψα. ινότΙΧν , y ι01τl Υjταν χαμηλό, &.λλά. διακρινότΙΧν τό κε­

ψά.λι τ'i)ς κοuκλιχς .

ΠρΙΧyμΙΧτικά. , δ ξένος είχε κα.θίσει για. να. ξεκουρα.στεί λίγο fι ΤιτίκΙΧ.

'Έψτα.σε λοιπόν στό θάμνο δ κάπηλος κα.l παρουσιάστηκε ξα.ψν ικά. μπροστά. σ'

εκείνους ποu ζητοuσε.

- Μέ συγχωρείτε, κόρι ε, είπε λα.χα.νιοcσμένος ιiπο τό δρόμο, &.λλά. Η.ρ -

χομοcι νά. σάς επιστρέψω τα. χίλια. πεντακόσια. φράγκα..

Κα.l &.μέσως πρότεινε στον ξένο τ~ τρία. χα.ρτονομίσμeχτα..

Ό ξένος σήκωσε τα. μά.τ ιΙΧ κα.l τον ρώτησε.

- Τί θ& πεί αuτό;

Ό θεpνα.διέρος αποκρίθηκε με σεοΙΧσμό.

θ 'λ , , ' , - - • " θ· J. • ,J, τ · - ε ω μ ιχuτο ν.σ. σο-;ς πω, κuριε, οτι ΙΧ πσ;ρω πισω τ .1 ν ιτικα.

Ή Τιτίκα &να.τρίχιασε κα.t στριμώχθψε κοντά. στο σωτ'i)ρΙΧ της. Αuτος κοίτα.ξε κα.τά.μα.τα. το θεpνΙΧοιέpο ΚΙΧl τοί} είπε, χωpίζοντα.ς μιά. μ.ιά. τlς λέξεις:

- Νά. πά.- ρε ις πί - σω τ-Υjν Τιτίκιχ;

- ΜriλιστΙΧ, κύριε, θά. τήν πά.ρω πίσω , γιΙΧτl σκέφτηκα. δτι δέν εχω τό

δικαίωμα. ν&. σας τή οιJ)σω . Έγι~ είμα.ι ενα.ς τίμιος α.νθρωπος. Αuτή fι μικρη

δέν είναι δική μοu, είναι τΎ)ς μητέρας της . Ή μψέρα. tΎ)ς τ'ήν ~μπιστεuθrικε

στιi χέριοc μου ΚΙΧl μόνο σ' α.uτrι ν εχω uποχpέωση νά. τήν πα.pοcοώσω. θά. !~OU e •e " ' ' 'θ ΙΙ ) ' ) ' 'λλ' ' δ ' - ν' πείτε ι;ιεοα. ι α. , οτι η μητερα. της πε ΙΧΥε . ο .υ κα ,α., σ. α. τοτε ε μπορω α

πα.ραδώσω το παιδί , πα.ρά. μόνο σ' δπο ιον μοQ φέρε ι έπιστολ'ή τΎ)ς μ.Ύ)τέρα.ς μέ

τΥjν ύπογρω:ρή tΎ)ς, ποι) ν~ γρά.ψει δτι πρέπει ν&. ποcρσ. δώσω στόν τάδε τό πα.ι­

δί. ΑύτΟι τά. πρά.γμοcτΙΧ δε γίνοντΙΧι ετσι &πλGις κα.t ώς ετυχε .

Ό ξένος δεν &.πά.ντησε, &λλιi εψΙΧξε στήν τσέπη του κι' εογιχλε &κείνο τό

348

ϊοιο 1 :ορτοψόλι, ποtι είχε πάρει τ~ τρία. χα.ρτονομίσμα.τα.. Μόλις δ κάπηλος εr­

οε το πορτοφόλι εσκύρτφε &πδ χα.ριΧ .

- Κιχλ~ πιΧει ή δοuλειά., είπε μέσα. ~ou, τώρα. πιΧλι θιΧ ζητήσε ι ν& μέ · διαφθείρει!

Πρ!v ά.vοίξει τό πορτοφόλι, δ ξένος ερριξε μι~ μα.τιιΧ γύρω τοu. Τό μέρος

~τα.ν εντελώς !ρημο. Δε ψα.ινότα.ν ψuχij οvτε στό δάσος, οuτε στijν κοιλιΧδα.. "Ανοιξε το πορτοφόλι κα.ί πήρε μέσα. &π' α.ότο 5χι χοόψτα. χιχpτονομίσμα.τα. , δ­

πως περίμενε δ θερvα.διέρος, άλλa ενα. χα.ρτιΧκι διπλωμένο, ποu τδ &νοιξε κα.!.

το πα.ροuσία.σε στον ξενοδόχο, λέγοντάς τοu.

-'Έχεις δίκιο. Διά.6α.σε λοιπόν.

<Ο θερvσ..διέρος πi)ρε τό χα.ρτί κα.ί διά.6ασε .

«Μ. &π! Μ ... 25 Μα.ρτίοu 1823. »Κόριε θερνα.διέρε,

»Πcφα.Οόστε τijν Τιτίκα. ε!ς τον έπιψέροντα. τδ πα.ρόν. Αuτος θιΧ σaς

πληρώση κα.ί δι' ολα. τa μικροέξοδα.. Σα.ς χα.ιpετu)

Φα.ντίνα.»

-Γνωρίζεις α.οτη την όπογρα.ψ1j; ρώτησε δ ξένος.

ΤΗτα.ν πρα.γμα.τικCι ~ uπογρα.ψη τής Φα.vτίνα.ς. <Q θερνα.διέρος τ"ijν άνα.­γνώρισε .

Δέν είχε τί ν' &.πιχντήσει. Δύο ταuτόχροvσ. στενοχιiφιες δοκίμα.σε, οτι δέν

πά.θα.ινε τij διαφθορCχ. ποu είχε έλπίσει κα.ί δτι είχε νικηθεί.

-"Α ν θέλεις, είπε δ ξένος μπορείς νΓι. κρατήσεις α.uτδ τό χαρτί, γι& ν&

μην !χεις εuθόνη.

Ό θερνα.διέρος τb κα.τά.πιε, μοuρμοuρίζοντα.ς μ.έσιχ τοu.

-<0 δα.ίμονα.ς! a.ρκετ~ καλα. έμιμήθηκε τijν uπογρα.φή. Τέλος πά.ν.των.

"rστερα ~κα.νε μι& &.πελπισμένη προσπ~θειιχ.

- Πάει κα.λά., κύριε, &.φοΟ σείς είστε δ «έπιψέρων». 'Αλλ& λέει ν& μοu

π):ηρωθοuν δλιχ τ& μικροέξοδα.. Αuτ~ τ~ έξοδα. δεν είνα.ι λίγσ. .

<Ο ξένος σηκώθΎ)κε τότε 5ρθιος κα.ί ε!πε τιν~ζοντιχς μ.ε το Μχτuλο τή

σκόνη &πb το τρψ.μένο μανίκι τοu:

- Κόριε θερνα.διέρε, τόν Ίιχνοuά.ριο λογά.ρια.ζες δτι ή μ'Ι)τέρα. σοu χρω­

στοΟσε έκα.τbν είκοσι φράγκα.. Το Φε6ροuά:ριο της εστειλες ίtνα. λογιχριιχσμ.ο γι~

πεντα.κόσια. ψρliγκα.. 'Έλα.6ες τρα.κόσια. ψράγκΙΧ στο τέλος Φε6ροu<Χρίοu κα.ι

άλλα. τρακόσια στις &.ρχες Μα.ρτίοu. Άπb τότε πέριχσα.v έννι& μηνες, προς δε­

κιχπέντε ψράγκΙΧ, δπως f;τΙΧν ή σuμφωνίιχ σα.ς, εχvuιιz Ξzιχτbν τριάντα. πέντε

φράγκα., ελα.Gες έκιχτο πιχριχπά:νω, ά.πομένοuν τptιΧντα. πέντε. Έγώ σοσ εδωσα.

χίλια. πεντα.κ6σια. φράγκΙΧ.

<Ο θεpν<Χοιέρος α.!σθά.νθ'Υ)κε, δ,τι α.lσθά.νετα.ι δ λύκος, τΥ) στιγμΥ) πού τόν

&ρπιΧζει κιχ! τον διχγκώνει τδ σιδερένιο στόμα. πα.γίοα.ζ.

349

- Τί δια.οολciνθρωπος; είνα.ι α.ότός; ελεγε μέσα. τοu.

Κ' eκα.νε ΙS,τι κα.ί δ λύκος. Τινά.χτηκε μ.' δλη τοu τή δύνα.μη. Τό θρά.­σος τοu τον είχε ώφελήσει.

- Κuριε ... δέν ξέρω πώς σε λένε ... είπε, &φήνοντα.ς κα.τ~ μέρος τ!.ς ψεu­

τολεπτότψες, έyw α.ν δέ μ.οσ δώσεις χίλια. πεντόφρα.yκα., παίρνω τήν Τιτίκιχ.

πίσω.

Ό ξένος είπε ~ρεμα..

-'Έλα. , Τιτ ίκα., π&μ.ε.

Τα.υτόχρονα. επιασε τΥ]ν Τιτ ίκα μέ τό ά.ριστερό χέρι κα.ί μέ τό δεξί π~ρε "' π ~; r.7. τ •_ :) το ριχ.οδί τοu.

Ό Θερναδιέρος κοίταξ~ το ρα~δι και τήν &ρημι& γύρω τοu .

Ό ξένος προχώρησε μi τό κοριτσάκι πρός το δάσος, ά.φήνοντα.ς πίσω τοu τόν κά.πηλο ιΧκίνητο κι • ιΧποσ6ολωμ.ένο.

'Ενώ ΕΚείνοι &πομακρuνονταν, δ θερναδιέρος παρα.τηροuσε τοuς πλα.τείς

κα.ί κάπως κuρτοuς ώμοuς τοίί ξένοu κα.ί τίς χοντρές γροθιές τοu.

'Έπειτα περιεργά.στηκε τόν έα.uτό τοu, είδε το tσχνό κορμί τοu κα.t τ' ά.­

Μνα.τα. μ.πρά.τσα. τοu κα.t ε!πε.

- Ε!μα.ι ζώο, δέν Π'Υίρα. το δπλο μοu, ένώ 6γ'Υίκα. να. κυνηγήσω!

Δέν &φησε δμ.ως δλωσ1Μλοu τον ξένο δ κά.πηλος, τον ά.κολοuθησε ά.πό ά.­

πόστα.ση.

-Πρέπει νΊ.ι. μά.θω ποσ θ~ πά.ει, σκέφθηκε.

Ό ξένος προχωροuσε μέσα. στο Μσος μ.έ ορα.δu οημα. , με το κεψciλ : σχu­

ψτο κα.ί yεμά.το θλιβερές σκέψεις . ΤΊ.ι. φύλλα. τιί)Υ δέντρων είχα.ν πέσε ι κα.t δ

θερνα.διέρος μ.ποροϋσε νσ. τοuς πα.ρα.κολοuθεί ά.πb μα.κρu!Χ. '() ξένο; γ ι;pγιγj­

σε κα.τιΧ δια.λείμμ.α.τα. κα.ί κοίτα.ζε πίσω τοu, ?λν πα.ρα.κολαuθειται . Σ~ μ.ια στ ι­

γμή εΙδε το θερναδιέρο. Χώθηκε γρήγορα. στο πuκνό7εrο μέρος τοu δά.σοuς

γιιΧ νΊ.ι. κα.λuφτεί. -'Ά, δα.ίμονα. ποσ θ3ι μοσ πα.ς, είπε μέσα. τοu δ Θεpνι.),_ ,:ρο ; κ,-χ l τά.χuνε

το 67jμα τοu.

Έπειοή τό δ&;σος ήτσ..ν πολu πυκνό, α.νσ..yκ&;στηκε ν& τοuς πλησw;σε ι πο­

λύ. 'Ότα.ν δ ξένος 6ρέθηκε στb π ιb πuκνο σημείο γύρισε άπότωμα. κα.ί στά.θη­

r.ε. Μά.ταια. δ θεpναδιέpος; πpοσπά.θησε νσ. κpuφτεt μέσα. στοuς θά.μ.νοuς, δ ξέ ­

νος τον είδε. Τοlίpριξε μια. μα.τιΊ.ι. τόσο 6λοσuρή κα.l κούνησε &.πειλη·ι:ικα. τό κε ­

φάλι, wστε δ κάπηλος εκρινε σωστό ν& σταματ~σε~ το κuνήγι κα.l ν& γuρί­

σει πίσω.

350

ΙΑ'

Ο .ΑΡΙΘΜΟ~ 9430 Π.ΑΡΟΥ~ΙΑΖΕΤ ΑΙ

ΚΑΙ Η τι τι ΚΑ ΤΟΝ ΚΕΡ ΔΙΖ ΕΙ iTO Λ.ΑΧΕΙΟ

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης δεν ~τα.ν νεκρός.

'Ότα.ν επεσε στή θά.λα.σσα., η κιχλλίτεριχ, δτιχv ρίχτηκε a' α.uτ~, δεν είχε, κα.θwς εϊδα.με, τlς &.λυσίοες στ~ πόοιοι. Προχώρησε, λοιπόν, μέ μα.κρο6οuτι κ'

εψτΙΧσε σ' ενα. κα.ρά.6ι &ριχγμένο έκεί κοντά., μέ μιιΧ 6ά.ρκα. δεμένη στό πλά.ι

του. Μέσα. σ' α.ότη τη Μρκα. κα.τώρθωσε ν&. κρυφτεί &ς τη νuχτα.. Μόλις σκο­

τείνια.σε επεσε πά.λι στο νερό κα.l κολυμπώντι:tς ογηκε σέ μι~ &ρημικη &κτή.

αΕνα. κα.πηλειό πιό πέρα., χρησίμευε γι~ κα.τα.φuγιο α.ότών ποu ορα.πέτευα.ν

κα.ί τοuς διευκόλυνε, με τό &.ζημ1ωτο οέοι:tια.. 'Εκεί μπόρεσε ν' ιiγορά.σει μιιΧ

ένδυμα.σία. κα.l τρά.6ηξε προς τίς 'Άλπεις. Γι& ν' &.ποψuγει το κυνηγητό του

νόμου &καλουθουσε &πόμ.ερους δρόμους κ' Οστερα. aπό περιπέτειες κα.t λα.χτά.­

ρες, εφτα.aε στό Πα.ρίσι, &.π' δπου τόν εϊοα.με ν& ψτά.νει στο Μομφερμίλ.

Πρώτη του οουλειιΧ μόλις εφτα.σε στο Πα.ρίσι ήτα.ν ν' ά.γορά.σει ψορέμι:tτα.

πένθιμα., γι" κοριτσάκι &ς οχτω χρονών κι' Gστερα. ν&. νοικιά.σει σπίτι. Μόλις

τrΧ τιχκτοποίηdε α.uτά., πήγε στό Μομφερμίλ.

θrΧ θυμα.τα.ι ό ιiνα.γνώστης δτι κα.l aτην πρώτη του &.πόδρα.ση, προς &κεί­

να. τα. μέρη εlχε τρα.οήξει κα.l ά.πο τότε ή ά.στυνομ(()(. ε!χε κά.τι όποψια.στεί γι'

α.uτόν.

Το ορά.δι της rδια.ς ήμέρα.ς ποu λευτέρωσε τήν Τιτίκα. &πό τ&. νuχια τών

θερναδιέρων, εφτασε στό Πι:tρίσι. Μόλις μπήκε στην πόλη, ά.πό την πuλη του

Μουσώ, &νέ6ηκε σ' eνα. κλειστό ά.μά.ξι καί τρά:βrιξε προς το 'Αστεροσκοπείο. 'Ε­

κεί κι:tτέοηκε, πλήρωσε τον &.μα.ξά., πf)ρε τήν Τιτίκα. άπb τb χέρι κα.ί βr:ι.δίζον­

τας στο σκοτά.οι κα.ί σταuς &.πόμερους δρόμους της συνοικί()(.ς, εψτα.σα.ν στη λε­

ωψόρο Νοσοκομείου.

Για: τήν Τιτίκα., ή ήμέρα. έκείνrι ψά.νηκε πα.ρά.ξενrι, για.τt ήτα.ν γεμάτη

συγκινήσεις. Ε!χαν φά.ει ψωμί κα.l τυρί, πίσω &.πο κά.τι ψρά.χτες, ά.γορα.σμένα.

&πο &πόμερα. κα.πηλεία., ε!χα.ν &λλά.ξει κά.μποσες φορες &μά.ξι, κα.τέ6α.ινα.ν

πά.ντα. πρlν μπουν σέ κά.ποιο χωριό κα.l περπα.τουσα.ν. Ή Τιτίκα. δέν πα.ρα.πο­

νιότα.ν, ήτα. ν ομως κα.τά.κοπη. 'Ο Γιά.ννης Άγιά.ννης το κα.τά.λαοε κα.l την πηρε

στ~ν πλά.τη του, δπου, κροιτώντ()(.ς πά.ντοτε την Κα.τερίνα., &κοuμπησε το κεφά.λι

της στον ιbμο του κι' &.ποκοιμήθηκε.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΠΑΛΑΙΟΣΠΙΤΟ ΚΑΡΑΚΑ

Α'

Σ' ένα. δρόμο τοu Πα.ρισιοu, &π6κεντρο κα.ί &θλιο, &κείνη τήν έποχ~, πού

τή νύχτα. ήτα.ν πιο &γριος &.πό το δά.σος κα.ί τ"fιν 'ijμέρα. εμοια.ζε νεκροτα.ψείο,

κοντα. σ' ενα. έργοστιiσιο κι' &.νιiμ.εσα. σέ oub τοίχοuς περι6ολιών, uπjjρχε ένα.

πα.λι6σπιτο . . Άπο 'to δρόμο ψα.ινότα.ν ή μιa πλεuρά., στενή μ' Ε.να. πα.ρά.θuρο κα.l μιa

πα.λι6πορτα. κα.ί εοινε τrιν έντόπωση δτι ήτα.ν μιa μικρή κα.λόβα., στήν πρα.­

γμα.'tιΚό't'Υj'tα. δμως, fι•α.ν μεγάλο σα. μέγαρο, για.τί είχε 6ά.θος προς τa πίσω κα.ί

οέ ψα.ινότα.ν.

Το περίεργο ~τα.ν, δτι ή πόρτα. εμοια.ζε με πόρτα. τρώγλης, στενή, &.πο

μισοσα.πισμένα. πα.λιοσά.νιοα., ένώ το πα.ράθuρο fιτα.ν μεγάλο, σι!Gν τιΧ πιχράθuρα.

τών μεγιiρων, μ.' δλο πο\.ι κι' α.ότδ ήτα.ν έλεεινό.

Μόλις &νοιγε ή πόρτα., πα.ροuσια.ζότα.ν μ.ιa στενή κα.t &.πότομ'Υj σκιiλα., μέ.

λερωμένα. σκα.λοπιiτια., πο\.ι 1) κορuψή της χσ.ν6τσ.ν &.νάμεσα. σέ οuό τοίχοuς. Ά­νέ6ιχινες κσ.ί σuνσ.ντοuσες <7;μ.έσ(! ς μπροσ tά σοu, μιa &λλ'Υj πόρτα., στενή δσο κα.ί

-ή σκά;λα., μέ μιa τριγωνική τΓ•UΠα., σa ψεγγίτης, ΠΟU χρησίμεuε τοr.uτόχρονα.

να 6λέποuν οι &.πb μ.έσα., έκείνοuς πο\.ι ερχοντσ.ν &.πο το 8ρ6μο, πρίν τοuς &.νοί­

ξοuν. Ή πόρτιχ είχε ε να. ν &.ριθμό 52, πιiνω &.π' σ.ότήν, στήν κάσιχ, ήτιχν ενα.ς

&λλος &.ριθμός, λίγο μοuτζοuρωμένος, 50 ετσι ποu σά.στιζε κσ.νείς, ποι6ς &πό

τοuς δuό ε!νιχι δ σωστός.

Ή σκά.λα. δοηγοuσε σ' Κνιχν μιχκρu κα.ί στενό 8ιιi8ρομο, κσ.τιχλερωμένος

κι' α.ότ6ς, ποu δεξιa κα.ί &.ριστεpa uπijpχα.v πόρτες σέ διάψορα. μεγέθη κιχί

οιιχψορετικ"fι κσ.τσ.σκεuή. "Ήτσ.ν οωμά.τισ., ποu ψωτίζοντα.ν &.πο το πίσω μέρος τοϋ σπιτιοσ. υΟλο το σπίτι ήτιχν σκοτεινό, μελα.γχολικ6, σκuθρωπ6, &.πιχίσιο .

Κα.t πσ.ντοσ, δποu κι' d.ν κοιτοσσες, γεμιiτο μεγιiλες ά.pά;χνες .

οί I> ό ' , ζ ' , ~ ' , ' ,, ~ ' τιχχuup μοι, ποu μοιριχ ιχν τα. γρα.μμα.τα. σ εκεινοuς ποu εμενα.ν σ α.u-

352

το το σπίτι, το &ποκρα.λουσαν ά.ριθμ.b 50-52, ά.λλ~ στούς κα.τοίκοuς τΎjς σ\)­

νοικίας ήταν γνωστο μi τ' ονομα «το σπίτι του Κιiρα.κα., ποu ήτα.ν κcι.l !διο­

κτ~τ'ης τοu.

Άπένα.ντι λοιπον σ' α.uτο το σπίτι, στάθηκε ό Γιά.νν'η; Άγιά.νν'η; με τήν

Τιτίκα. κοψ:ησμiνη πά.νω στον ώμα του. υΟπως τά. &.γρια. ορνιcι., ετσι κι' αό­

τος είχε διαλέξει το ερημικο α.uτο μέρος γιά. ψωλιά..

'Έψαξε στήν τσέπ'η του, έογαλε ενα. κλειδί, ά.νοιξε μ' ΙΧότο μιά. 1i.λλη πόρ­

τα.. Το δωμάτιο πού μπήκε ήταν &ρκετa εuρtίχωρο. "Ενα. στρώμα. ψα.ινότα.ν &.­πλωμένο κάτω, πάρα κεϊ Ε.νσ. τραπέζι καt μερικές καρέκλες. Στή μιΟι γωνιά.

ήταν μιά. σόμπα. &.ναμμένη. Το οωμά.τιο ψωτιζ6τα:ν &μυδρά. &.πο ενΙΧ ψα.νά.ρι

τοϋ δρόμου. Στο 6ά.θος όπΎjρχε ενα. άλλο μικρότερο δωμά.τιο με ~να. κρεβά.τι.

Ό Γιάννης Άγιάννης ξά.πλωσε την Τιτίκα. σ' α.ότο το κρεοά.τι, χωρtς νΟι την

ξυπνήσει .

"Ανσ.ψε Ε.νcχ. κερl πού βρισκόταν πά.νω στο τραπέζι καt στάθηκε ορθιος

κοντά. στήν κοιμησμένη κ6ρ'η κ' εμεινε εκεί νΟι τ+ιν κοιτά.ζει μέ βλέμμα. γεμά:r.:ι

εκσ,αση, καλωσuνη καl πα.τpικ'Υ] στοργ~ . "Επειτα. ~σ·Ωψε κα.l ψίλησε .σ χε­

ρά.κι του παιδιοϋ.

llρlν έννιa μήνες ψιλουσε το χέρι τής μά.να.ς αuτοΟ του παιδιου, πού κι'

αuτη είχε aποκοιμηθεί ...

Κσ.t τώρσ. το rοιο όουνηρό κ' εuλα6ικό α!σθημα πλημμtίριζε την καροιά.

του.

Γονά.τισε μπροστά. στό κρεβά.τι τής Τιτίκσ.ς.

Εfχε πιά. ξημερώσει κα.λά. κα.l το κοριτσάκι κι:ιιμόταν &κόμα. 'Αδύνατος

7jλιος τοu Δεκεμβρίου εμπαινε ά.πο το πα.ρά.θuρο κα.l &.πλωνόταν στο τα6ά.νι, δ­

τα.ν μ.ιά. &μ.αξα ψορτωμέν'η πέτρες, πέρασε γρήγορα. &πό το δρόμο κα.t κοόνησε

δλο ·co σπίτι, σΟι ν~κα.νε σεισμό.

--'Αμέσως κυρία! φώναξε ή Τιτίκα, ερχομα.ι! έρχομαι!

J~αl κα.τέβηκε σ.πο το κρεβάτι με μισόκλειστα. &κ6μα τΟι 6λέψαρα. &.πό το

δvψJ i; πvr.·, &.πλ<)Jνοντα.ς τά. χέρια. προς τη γωνιά. τοϋ τοίχου . .. . -".λ! θεέ μου!, ψώναξε, που εΙ να. ι -ή σκοόπα. μοu;

T~-.:z άνοιξε τ<Χ μιΧτια. κιχ.ί είδε τό γελα.στό πρόσωπο τοΟ Γιάννη Άyιάννη!

-- --"Α! λ'ησμόνησα.! ε[πε τό παιδί. Καλημέρα. .

τα π~ιδιά. σuνηθίζουν αμέσως στη χα.ρά. κα.t την εuτuχία, για.τ! εrναι α.ό­

>'"1 τ-Χ (δ ·.α εότuχ ία. κα.l χαρά. .

· Η 'Γιτίκα: είδε στήν άκρη τοu κρε6ατιου την Κα.τερίνα., τήν πήρε κα.ι

:;: •. !':o ·; -:;-. .r.c; i:'ι: χ ·ι -< χίλιες έρωτήσεις στο Γιάννη Άγιά.ννη.

ι;-; ,; (ι" ; σΧ6τcι.ν . "Αν το Πα.ρίσι fιτcι.ν μεγάλη πόλη. "Αν 1j κυρίcι. θερνα.οιέ-~ . , :: •, λίι μα.κριά. "Αν δε θ<Χ ξανα.pχότα.ν νdι. τήv πriρει κ. 3: . :Ξ:cι:φν ικ&

ψώνι;ι..•;.::

-"Ω, τi ομορψά ποu εlναι εa,.:;:,!

Ή Τιτίκα 6ρισκότιιν πάντα σΕ- κίνηση: σκο\ιπιζε. rπλενr πιάτα, κου6αλοί1σε νερό,

πάντα κάτω &πο το άδι•σι"όπητο fιλέμμrι τii c Θερνrιδιέροιι, ένιϊ• οί κόρει; τηι; μέ-γrιιρrις:

,. ~

ι:· παι1.:-αν .

353

?Ητα.ν &.θλιος &κείνος δ χώρος, &λλ~ ή μικρij α.tσθα.νότα.ν τον έα.υτό τrις έλεόθεpο.

- ΝιΧ πιά.σω νιΧ σκουπίσω; εΙπε πά.λι.

-'Όχι, έσU νιΧ πα.ίξεις κα.i. νιΧ μij νοιά.ζεσα.ι, &.ποκρίθrικε δ Γιά.ννrις Ά-

γιά.ννrις.

'Έτσι πέρσ..σε δλη έκείνrι ή ήμέρσ... Ή Τιτίκα. οέν εlχε κα.μμι~ &.νφυ­χία., α.ίσθα.νότα.ν εότuχισμtνη &.νά.μεσα. στijν κοόκλα. της κα.ί στον κα.λόν &ν­

θρωπο, ποu τΥιν εlχε πα.ρα.λά.οει.

Β'

ΔΥΟ Δ ΥΣΤΥΧΙΕΣ ΕΝQΜΕΝΕΣ Κ.ΑΝΟΥΝ MI,A ΕΥΤΥΧΙ.Α

Tijν άλλη μέρα. το πρωt, δ Γιιiννης Άγιά.ννης στεκότα-ν &.κίνητος κοντόι στο κρεοά.τι της Τιτίκα.ς κα.t τijν πεpίμ.ενε να. ξυπνήσει.

UΕνα. νέο α.ίσθημα. μπήκε μέσα. στijν ψυχή του.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης δέν &γά.πφε ποτέ. Πά.νω &.πό είκοσι χρόνια. ήτα.ν μόνος στον κόσμο. Δέν ύπijρξε ποτt, οuτε πα.τέρα.ς, οuτε σύζυγος, οuτε έρα.στής,

οuτε ψίλος. Στό κά.τεpγο ~τα.ν μοχθηρός, βλοσυρός, ά.νίδεος κα.ί &γριος. Ή

κα.pδιdG τοσ ήλικιωμtνοu α.ότοσ δεσμώτη ~τσ.ν παρθένα.. Ή &.δελφή του κα.ί τ~

πα.ιδιά. της δέν τοu εΙχα.ν ά.ψήσει πα.ρό: μιό: &.μυ•δpij κα.ί πολu μα.κρυνij ά.νά.­

μνηση, ή δποία. εσοησε σχεδόν μέ το χρόνο. 'Έκα.νε κά.θε προσπά.θεια. νό: τοuς

ορεί, μετ~ τ~ν ά.ποψυλά.κισή του, &λλό: δέ βρήκε πουθενα. ϊχνrι τους. οι &.λ­

λες τρυφερές συγκινήσεις της νεότητός τοu, ά.ν όπΥ)ρχα.ν τέτοιες, εΙχσ.ν βυθι­

στεί στήν α.βuσσο.

uοτα.ν είοε την Τιτίκα., δτα.ν την πijρε κσ..ι τήν απελευθέρωσε, σ..1σθά.νθrι­

κε στό: ένδόμυχα. δυνοιτο σεισμό. 'Όση στορyη κι' &.yά.πη κοψότα.ν μέσα. τοu,

ξuπνησε κα.t Οόθηκε δpμητικιΧ σ' α.uτό τό πα.ιδί. Πλησία.ζε τό κpε6ά.τι ποu

κοιμόταν ·ιι' ετpεμε &.πο Υ,α.pά.. 'Ένοιωθε μητρικη λα.χτιipα., χωptς νιΧ κα.τcχ.­

λα.βα.ίνει τί ~ταν σ.uτό. Γιατί είνα.ι πολu μυστικο κα.l γλuκό πριΧγμα., ή μεγά.­

λη κα.t πα.pά.ξενη τα.pα.χη της κα.ρδια.ς, δτα.ν &.pχίσει ν' dyα.πιΧ.

Άλλά, έπειδή α.uτδς ~τα.ν πενηvτα. κα.l πέντε κα.ί ή Τιτίκα. μόλις οχτώ, δλος δ εpωτα.ς, δλrι ή τρυψεpη &.γά.πrι ποu eα. μποpοuσε νrχ νοιώσει σ' δλη του

τη ζωή, &:να.λόθrικε σ' ενα. &νέκψpα.στο φυχικο ψώς.

Ό έπίσκοπος ΜυριΎjλ όπΥ)ρξε στον δρίζοντά. τοu ή πρώτrι &.να.τολη τι:ιu

ήλιοu τής &ρετης, ή Τιτίκα. ή πpώτrι α.νσ.τολij τοu ηλιου της dγιiπrις. οι πρώτες έκείνες μέρες κόλισα.ν μέσα. σ' α.ότο το θά.μπος.

Κα.ί ή Τιτίκα., χωρίς νά. τό κα.τιχλιχ6ιχίνει, &λλα.ζε κι' α.οτη ιiπό μέρα. σέ

23

354

μέρ~. Το φτωχο πλά.σμα., τό~ο μικρή ήτα.ν, δτcιν τήν &ψησε ή μητέρα. της, ω­

στε δe τή θuμότα.ν πιά..

~σπως δλιχ τα πιχιδιά., σαν τ~ τρuφερ!Χ 6λα.στά.ρια. τijς κλημα.τα.ριιiς ποu

&γωνίζοντα.ι να πια.στοΟν &π' δποu 6ρο0νε, προσπά.θησε κ:' α.uτij ν' ά.γα.πήσει.

Δεν το κα.τώρθωσε. 'Όλο: την άπωθοuσα.ν., Οί θερνα.διέροι, τCG πcιιοιά. τοuς κrxl τ' άλλα. πrχιδιά.. Άγά.πησε τό σκόλο , &.λλ!Χ κ:' α.ότος δστερα. ψόφησε. "fστερα.

&.π' α.ότόν, τίποτε κα.t κα.νείς οiν την Ύιθελε. Είνα.ι φριχτο κα.ί Υ~ το λέει κα.­

νείς, άλλά., μόλις οχτω χρονG)ν ιiκόμα., ή κα.pδ:ά. της ήτα.ν πιχγωμένη. Δεν ή­

τα.ν δικό της το φταίξιμο. Δεν -τής ελε:πε η οόνα.μη κ' ή οιά.θεση ν' &.γα.π'ή­

σει. Άλλοίμονο! τής ελειπε ή δuνα.τ6τητα.. Γι' α.ότο &.πο την πρώτη μέρα., μ'

δλη της τΥ)ν ψuχΥ) κα.ί μ' δλο το νοu, άγά.πησε τον κα.λο ιχότον άνθρωπο. Ή

Τιτίκα. α.lσθcιν6τrχν κά.τι πο.J οόδέποτε α.[σθά.νθηκε στήν ψuχή της. Αlσθα.νό­

τrχ ν 6λά.στηση.

·ο κα.λός &κείνος &νθρωπος δεν τής φα.ινότα.ν οuτε γέρος, οuτε φτωχός.

Ό Γιάννης Άγιι:Χννης της ψα.ινότα.ν ώρα.ίος, δπως εδρισκε ώρα.ία. κ' εόχά.ριστη

την άθλια. τρώγλη τοuς.

Ή φόση κιχί τα πενήντα. χρ6νιιχ δια.ψορα.ς, είχα.ν &.νοίξει ενσ. μεγά.λο κε­

νο iνά.μεσα. στην Τιτίκα. κιχt στο Γιά.ννη Άγιι:Χννη . Το κενο α.ίιτο το γέμισε

ή μοίρα. τοuς. Ή μοίρα. εvωσε 6ία.ιιz κα.i ά.ρρα.6ώνια.σε με τήν άκα.τα.μά.χητη

ηξη της, τίς δuο α.οτες ξερριζωμ.ένες uπάρξεις, δια.φορετικες στην Ί)λικίιχ,

&λλ~ τόσο δμοιες στο πένθος. Και ή μία. συμπλήρωσε τΥjν άλλη. Ή ψuχη της

ΤιτίκΙΧς ζ ητοΟσε μe λα. χ τάρα. πατέρα., δπως ή ψuχ·fι τοΟ Γιά.νvη Άγιά.ννη ε­

ψα.χνε γιιΧ πα.ιδί. ~οτα.ν ο1 Μο α.uτες όπι:Χpξει; &.ντα.μώθηκα.ν κα.τάλα.6α.ν δτι ή­

τα.v ά.πα.ρα.ίτητες ή μια γι~ τήν άλλη κ' ~νώθηκα.v στενά. . "Α ' ' λ'J;: ' ·, ' ' ' ' · ϊ ' Κ ; πα.ροuμε τι; ε-,εις με την πιο νοητη κσ.ι α.ποι,uτη σημα.σια. τοuς. α.-

θιbς ήτα.ν χωρισμένοι άπο τα. πά.ντα. με περιτοίχισμα. τά.ψοu, δ Γιάννης Άγιά.v­

νης ήτα.v δ χήρος, ή Τιτίκα. rιτα.ν rι Όpφα.-ι-ή. 'Έτσ ι δ Γιάννης Άγιά.ννης, ά.πό

κάποια. θεία. 6οuλή , εγινε δ πα.τέρα.ς της Τιτίκα.ς.

Ό Γιάννης Άγιά.ννη; εΙχε δια.λέξε ι κα.λ<Χ το κσ.τα.φόγιό τ'Ju. Το δωμά­τιο ποu εμενε με τΎ)ν Τιτίκα, ~τα.ν το μ6νο ποu ε!χε ποφά.θuρο στό ορόμ.'J, ω­

στε κα.νένα μάτι οε μποροuσε yi;., ε1σχωpήσει μέσα σ' cι.uτ6, οuτε στ~ πλάγια.

uπijρχαν γείτονες οuτε άπένα.ντι .

Σε δλα τ ' Γί.λλα. οωμά.τια. δεν ίιΠηpχε κιι.νένα.ς . Σ' εν11. μόνο &.π' α.ότ:Χ ε­

μενε μι~ γριά.. Αδτ.ΥJ i] γρια. εκανε κα.i χρέη θupωροu. Μ' α.δτήν δ Γιά.ννης

Άγιά.vνης σuμ:pιί)νησε το ένοίΥ.~ο, την ·ήμ.ιiρ11. των Χριστουγένvων. Τής είπε

δτι 'dχr;:π τfιν περιοuσία τοu στΟ: δημ6σια. χρεώyρα.ψ11. της Ίσπα. νία.ς κα.t δτι θ!Χ

κα.τοικοuσε έκεί μ.Ε μ~7.. ιιικρη έγγονή τοu. ΙΙροπλ-ήρωσz γ ι& ε ςη μijνεζ κα.ί

τ'ή; ιiνά.θεcrε να. φέρει κα.l νχ τοποΟzτrρει στόG δωμάτια. τ7.. πρά.γμα.τα. ποu ει­

οα.με. Αύτή λοιπόν ή Κ'J.λ YJ γρι Ο: είχε &.νά.ψει τή θερμά.στρα. κσ. l εlχε έτοιμά. ­

σει τ~ πά.ντrχ την rιμέρα. τής επιστpο:pης τοu;.

355

Πέρασοcν οοομ.ά.οες. Οι ouo &κείνες όπά.ρξεις ζοσσοcν εuτυχισμ.ένzς μέσα στήν τρώγλη τοuς . ·π Τιτiκα &.πο το πρωl γελοσσε, ψλυαροuσε , τροcγουοοσσε .

τα παιοιιΧ έχουν τιΧ πρωινά. τους &σματα, δπως τα. ποuλά.κια .

Συνέοοcινε κοcμ.μ.ιιΧ ψορά. , δ Γιά.ννης Άγιά.ννης νιΧ πά.ρει τό μικρό χεράκι τής Τιτίκοcς, κόκκινο κoct σκασμένο &.πο τtς χιονίστρες κocl νιΧ το ψιλα.. Ή

ψτωχη μικροόλοc, κοcθwς ήτοcν συνηθισμένη μόνο νιΧ τij δέρνουν, δεν κοcτοc­

λά.οοcινε τ( σημ.οcίνει ocuτo κι' &.πομοcκρυνότοcν μ.έ συστολ1j.

Ό Γιά.νν-ης Άγιά.ννης καταγινόταν να τ~ μ.ά.θει να διοc6ά.ζει . Κοcθwς της μάθαινε τα. γρά.μμοcτοc κocl τlς σuλλοcοές , θυμόταν κάπου, κάπου πwς οcu­

τος ίtμ.Χθε νιΧ οιοc6ά.ζει στο κάτεργο έχοντσ.ς στο νοu τοu νiι. κά.νει περισσότερο κακό . Πώς ήρθοcν τα. πργμ.οcτοc! Τα. γράμμ.οcτοc τού χρησίμευοcν τώροc νιΧ διδά­

ξει 'έ·ια πσ.ιδi. Στή σκέψη αύτή, δ πρώην κοcκοuρyος τοu κατέργοu χοcμοyε­

λοίiσε μέ τό στοχαστικό εκείνο χαμόγελο τGJν &.γγέλων.

QΟλη κι' δλη ή ζωή τοσ Γιά.ννη 'Αγιά.ννη ήτοcν να. μαθαίνει την Τιτίκα

γράμμοcτοc κocl να. την &.ψήνει να. παίζει. Κι' &κόμη να. τijς μιλά για. τη μη­

τέρα της κocl να. -.η μ.α.θσ.ίνει να. προσεόχετα.ι .

Ή Τιτίκα τόν ψώναζε <<ποcτέρα» καl δέ γνώριζε &ν είχε &λλο ονομ.α.

Σ' α.ύτόv ή ζωή φα.ινότα.v κα.λrι καl χρήσιμ:η &.πb δω ΚΙΧl πέρα. υΟλοι οί

άνθρωποι τοσ ψα.ίνοντα.ν κα.λοl κocl δίκα.ιοι . Δέ μισούσε κσ.νένα.ν κα.l τού γεν­

νιόταν ή επιθυμία. να. ζήσει wς τα. 6α.θειιΧ γεράμα.τα. , τώρα ποu είχε \ιΧ ψρον­

τίζει γι' αuτο τό πα.ιδί, το όποίο τον &.γαποuσε κι' δλας . 'Ανοίχτηκε μπροστά

του τό μέλλον, ενοc μέλλον ποu ψωτιζότα.•ι &.πό την Τιτίκα..

Χάρη σ' σ.uτόν ή μ. ικρη Τιτίκα μπόρεσε νιΧ 6οcοίσει στή ζω-ή. Χάρη στη

μικρη Τιτίκα δ Γιάννης Άγιά.ννης μπόρεσε να. συνεχίσει τό δρόμο της άρε­

της. 'Έγινε τό στήριγμα. αuτού τού παιδιού κσ.l το ΠΙΧιδl στά.θηκε τό δικό του

ιiποκοόμπι, τοuδωσε περιεχόμενο στη ζωή. 'Ώ θεΊο κocl &.νεξ ι χνίοcστο μυστήριο

τών της μοίρα. ς lσορροπιwν.

Γ'

ΟΙ 11APATHPHiEii THi ΓPIAi

Ό Γιόιννης Άγιά.ννης πρόσεχε πάντα. νιΧ μη 6γα.ίνει &.πο -.ο σπίτι, πα.ρα.

μόνο 6ρά.δι η χα.ρά.ματα.. 'Έκανε περίπατο μιχ δuό ώρες, άλλοτε μόνος, άλλοτε μέ τήν Τιτίκα, Βιαλέγοντας πάντοτε τοuς έρημικώτερους δρόμου,. υΟσες ψ'J­

ρές δέν ϊtπαιρνε την Τιτίκα, α.uτή ~..ιενε μ.Ε: τή γριά.. Άλλα. ή χοcρι1. της ήτα.ν

ν& 6γοcίνει μαζί τοu. Τ'ήν κρα::οuσε τrτε &.πο το χέρι καl τής ελεγε ενσ. σωρο

εuχάρ ιστα λόγια .

356

Ή Τιτίκα ~ταν ε1iθυμος χα.ρακτήpΙΧς.

Ή γρι~ eκΙΧνε δλες τlς δουλειές, έστρωνε τά. κρεοά.τιΙΧ, σκοόπιζε, μΙΧγεί­

pευε κ' [6γα.ινε στ~ν. . ό;γορ<Χ γι!Ζ τ~ ψώνια..

Ζοuσα.ν λιτά, σάν &νθρωποι ποu μόλις &ξοικονομοuν τ' &.πα.ρα.ίτητιχ . Ό

Γιά.ννης Άγιάννης δεν α.λλα.ξε κα.νένιχ άπο τά. έπιπλΙΧ, ~ μόνη μετα.6ολή ποu εγινε -ijτα.ν -~ &λλα.γή της τζσ.μόπορτα.ς , στο δωμά.τιο τής Τιτίκα.ς με ξόλινη.

Φοροίίσε πά.ντα. τήν κίτρ ινη εκείνη p~ντιγκότα, τό μαuρο πιχντελόνι κocl

το παλιό του κιχπέλο. Στο δρόμο τον επα.ιρνΙΧν γι& ζητιά.νο. ΤόχΙΧινε καμμιά

ψορά., κα.λες γυνα.ίκες νά γυρίζουν προς α.ότον κιχl ν& τοu δίνουν Ε.να. σολδίο. Ό

Γιά.ννης Άγιά.ννης επα.ιρνε τήν &λεημοσόνη κα.ι. όποκλινότα.ν τα.πεινά. uΟτα.ν

τόχα.ινε ν' &.νταμώσει κά.ποιοv δυστυχισμένο ποu ζητοuσε έλεημοσόνη, κοίτα.ζε

γύρω του μη τον βλέπει κα.νε(ς, πλησίιχζε κρυφά. , τοϋ6ιχζε στο χέρι ενα. νόμι­

σμα., συνήθως &σημένιο κι' &.πομ.α.κρυνότα.ν γρήγορΙΧ. Αότό δμως ε!χε κα.t τ'ήν

ι!ί.σχημη πλευρά., στη συνο ικίGG &ρχισε ν?χ γίνεται γνωστος με τ' ονομα. «δ ζή­

τουλα.ς ποu έλεεί» .

Ή γριά. συγκά.τοικος, ψύση φθονερή ΚCΧL πολυπράγμων, κα.τιχσκ_όπευε το

Γιά.ννη Άγιά.ννη, δίχως α.uτος νά. το όποπτεόετΙΧι. 'Ήτσ.v λίγο κουψή, γι' α.u­

τό κα.ί πολu ψλόα.ρη. Της εrχα.ν &.πομ.είvει ouo Οόντιιχ, το ενιχ πά.νω κα.ί το &λ­

λο κά.τω, τ& δποία. συγκροόοντα.ν μ.ετα.ξό τους &οιά.κοπα.. 'Έκα.νε πολλες eξε­

τα.στικες ερωτήσεις στην Τιτίκα., ιiλλιΧ το πιχιδl έπειδΎ) &γνοοuσε τ& πά.ντα,

δε μ.ποροίίσε vά. της δώσει &λλη πληροφορία., έκτός ιiπό τό δτι ~ρθε &πο το

Μομφερμίλ.

υΕνα πρωί, σ.ότη ή κατά.σκοπος είδε δτι δ Γιά.ννης Άyιά.ννης μπήκε σ

εvΙΧ &πο τά. &.κΙΧτοίκητΙΧ οωμά.τια, μέ Οφος ιiσυνήθιστο. Τον ά.κολοόθησε πα.­

τώντας σιγα. σ!Χ γά.τσ., κα.l τον πα.ρατηροσσε &πο μιά. Χ'ψΙΧμά.δα της ιiπέναντι

πόρτας, χωρίς Υ~ ψιχίνετΙΧι αuτη κα.θόλου. Ό Γιάννης Άyιι:iννης, γιά. περισσό­

τερη προφύλαξη, εlχε γ•;ρίσει τlς πλcΥ.τ~ς του προς τή'! π6ρτα. Ή γρι~ τον ε!δε

y(/. ψά.χνει στΎj'Ι τσέπη του , νά ογά.ζει μι!Χ θήχη μ.έ κλωστή κα( ψαλίδι κ' uστε­

ρα νά. ξηλώνει τή ψόδρα. τής ρ:.Υtιγκόtας τοu, ιiπ' QΠOU €6γαλε §.yα. χαρτί κίτρι­

νο κα.l το ξεδίπλωσε. 'Η γριa ~κπλrικτη γνώρισε το χcφτl έκείvα, ήταν χΙΧρτο­

vόμισι.~α. τώv χιλίων φpά.γκωv. Άπο τότε ποu ~ρθε στόν κόσμα , ήταν τό δεό­τεpο 1) τό τρίτα ποu Ηlλεπε. 'Έψυγε γpήγορ'l. κα.l τρομαγμένη.

"f στερα. &.πο μιά. στιγμή, δ Γιά.ννης Άγιά.ννης τή 6pηκε καl τ'ήν πα.­ρακά:λ::σε νά. πά:ει ν ' ά.λλά.ξει το χιλιά.pικο , προσθέτοΥτ'l.ς οτι ήτα.ν ή έξα.μηνία.

τοίί ε1σοοήμα.τ6ς του, ποu τYjv είχε είοτψά:ξει τΊ)ν πpοηγοuμενη μέρα..

-Πότε; σκέφτηκε ή γριά:. Αuτος το 6ρά.δu 6γήκε ι..ι. όνο, στlς εξη ή ιϊ.ψΙΧ,

Οt!Χν το tΙΧμείο ήταν κλειστό.

Ή γριά. πήγε να. χα.λά.σει το χιλιάρικο κ' .έκιχνε χίλιες δuο εlκr.Gσίες. Μ'

ενιχ λόγο τό χιλιόφpα.γκο εσχολιiστηκε πολu κα.ί μ.Gιλισt!Χ πολλrχπλιχσιά.στηκε

ά.πο tά γριχtδια. tής συνοικίας.

357

Λίγες μέρες ά.ργότερα.~ δ Γιά.νν'Υ)ς Άγιάνν'Υ)ς Μκο6ε ξόλα. στο διά,δρομο κα.t

είχε 6γάλει τ~ν ρεντιγκότα τοu. Ή γρι~ ποu μπηκε να. σuγυρίσει το δωμά.-"' •s: ι. • " ' ' ' ' ΤΗ ό τιο, τ.1 ν ειuε κρεμα.σμ.,.ψη σ ενα. καρφι και τΎJν περιεpγαστ'Υ)κε . ταν μ νΎJ.

Ή Τιτίκα παρα.κολουθοuσε με θα.υμασμο το Γιά.νν'ΥJ Άγιάννη ποu πριόνιζε τ&

ξuλα.. Ή γρι& πρόσεξε 8τι ή φόδρα. Ύjτα.ν ξα.να.ρα.μένη. Ψηλάψησε πα.ντοu μe

τα. χέρια. κ' ενοιωσε 1.5τι μέσα. ά.πό τη φόδρα (ιπ'ijρχα.ν χαρτιά. Σίγοuρα. κι' &λλα.

χιλιόψραγκα!

Πα.ρα.τήpησε στο μετα.ξlι δτι, μέσα στlς τσέπες τοu, έκτός &.πό το ψα.λίδι

κα.t τήν κλωστή ποu είχε δεί, uπηρχα.ν κι' άλλα. διάφορα. πράγμα. τα.. "Ε να.

χοντρό πορτοφόλι, gνα. μεγάλο μαχαίρι κα.ί, πpα.γμα. πολu uποπτο, περοuκες σε

διά.ψορα χρώματα.. Κάθε τσέπη α.ύτijς τijς ρεντιγκότας, φα.ινότα.ν προνοητικα.

φτιαγμένη γι~ ά.πρόοπτες περιπτώσεις.

'Έτσι οί κάτοικοι τοu πα.λιοu έκείνοu σπιτιοu, πέρα.σα.ν &ς τlς τελεuτα.ίες

μέρες τοu χειμώνα.

Δ'

ΓlΕΝΤΑΦΡΑΓΚΟ ΓlΟΥ ΓlΕΦΤΕΙ KATQ KANEI ΚΡΟΤΟ

Κοντ~ στην έκκλησία. της ένορία.ς έκείνrις καθόταν πά.ντοτε στο στόμιο

ένbς ξεροπήγα.δου, ενα.ς ζητιάνος . Ό Γιά.ννης Άγιάννης, κάθε φορδ: ποu περ­

νοuσε ά.πό κεί, τον έλεοuσε. ΚοψμιιΧ φορα. επια.νε κα.l σuζήτηση μαζί τοu. 'Ε­

κείνοι πού ψθονοuσαν το ζητιά.νο ελεγα.ν «δτι ήτα.ν ctvθρωπος της σ.στυνομία.ς» .

ΤΗταν γέρος, wς Η5δομήντα. πέντε χpονG>ν κα.l οέ στα.μα.τοuσε στιγμη νά. εϋ­

χετα.ι για. τlς ψuχές τών πα.τεράοων κα.1. τG>ν μα.vάδωv.

"Ενα. Gpά.ou ό Γιά.ννης Άγιά.νΨης πεpνοuσε &πό κεί, χωρlς τijv Τιτίκα.,

είοε το ζητιάνο στ·ή σ!Jνηθισμένη θέση, κά.τω ά.τ:ο το φα.νάpι, ΠΟU μόλις είχε ά.νά.ψει. Ό ζητιά.νος εaινε, δπως πάντα., εuχeς στοlις δια.6ά.τες , ~χοντα.ς τό κ~­

ψά.λι σκuμένο. Ό ΓιιΧννης ΆγιιΧννης ϊ:όν πλησίασε κα.l τοσ ε6α.λε στο χέρι

τη συνηθισμένη έλεημοσύνη. Ό ζητιά.νος σήκωσε ξα.φνικδι τό κεφά;λι κα.t κοί­

τα.ξε κα.τά.ματα τό ΓιιΧννη ΆγιιΧννη κι' ά.μέσως εσκuψε πά.λι τό κεφάλι. Ή

κίνηση α.uτ~ εγιvε γρήγορα., σα.ν &στρα.πή. Ό ΓιιΧν.νης Άγιriννης έρίγησε ά.­

πό φρίκ'ΙJ. Tou φriνηκε δτι στο ψώς τοσ φα.να.ριοu είδε, δχι το Ύ)ρεμο πρόσωπο τοu γέρο - έπα.ίτ'ΙJ, ά.λλιΧ μι&. μοpφη ψοΌεpη κα.t γνωστή. Αίσθά.vθηκε α.uτο ποlι

α.ίσθriνετα.ι κανείς, δτα.ν 6ρεθεί ξα.ψνικα. μ.έσ' στό σκοτά.οι μπροστά. σε μιά. τί­

γρη . 'Οπισθοχώρησε εντpομος, ΕΚΠλΥ)Κτος, &.νίκα.νος κα.t ν' &να.πνεύσει, τοu

κ6πηκε ή μιλιά.. Στriθηκε &;κίνητο; κοι:ιίJντα.ς :ον έπα.ίτΥ) κα.ι δέν &ποψάσιζε

οuτε νδι φόγει, οuτε νά. μείνει. Ό ζ ψιά.νος εοκuψε τό κεψά.λι κα.ι φα. ι νότα. ν ν'

3&8

&.γνοεί δτι ~τα.ν ά.κ6μα. έκεί α.ότbς ποu τόν &λέησε. τη στιyμη έκείνη το εv­

στικτο ϊσως της α.uτοσυvτ'ήρησης κριΧτησε τη γλώσσα. τοu Γιά.ννη Άγιά.ννη

κα.t δεν πρ6φερε λέξη. Ό έπα.ίτης είχε το ϊδιο &.νιΧστημα., τιΧ ίδια. κουρέλια.,

την ϊδια. έμφιΧνιση, δπως κά.θε μέρα..

-ΜπιΧ! ... είπε μέσα. του δ Γιά.ννης Άγιά.ννης, έγώ τρελλά.θηκα., όνειρεu­ομα.ι! Αοτό εlνα.ι &Μνα. το!

Γuρισε στο σπlτι του 6α.θειιΧ τα.ρα.γμένος.

Δεν τeιλμοΟσε ν& σκεφτεί δτι το πρόσωπο ποu είδε, ~τα.ν ·~ μορψ~ τοσ

Ία.6έρη.

Τη νόχτα. ποu το σκεφτόταν κιΧθε λίγο, μετα.νοοuσε ποu ,δέν τοΟ ~κα.ν:::

κα.μμιιΧ έρώτηση γιά. νά. τόν &.να.γκά.σει νιΧ σηκώσει κα.t δεύτερη φορ& τό κε ­

φιΧλι.

Την οcλλΎJ μέρα., μόλις σουρούπωσε, πijγε πιΗι στο !διο μέρος. Κα.λησπέ-

ρα., είπε με θά.ρρος δ Γιάννης Άγιά.νν'Υ)ς κ' εδωσε στο ζ'Υ)τιά.νο EVIX σολδίο. Ό έπα.lτΥ)ς σήκωσε τb κεψά.λι Υ.α.l &.ποκρίθΥ)κε πονεμένα.:

-Ό θεος ν& σοο δίνει καλό, &.φέντη μου.

τΗ τα. ν b γέρο - &πα.ίτης ποι'.ι γνύψιζε.

Ό Γι&.ννΥ)ς Άγιάννης ήσύχα.σε έντελG>ς. Μάλιστα γέλιχσε κι' δλα.ς.

-Πώς διάβολο μr.ισ ψ&.νψ.ε οτι είδα τον Ία.6έρη! ηεγε μέσα. του. 'Έ-

χει γοuστο ν' ά.pχίσουν τα. μά.τια. ιιου ν& βλέπουν &λλα &.ντ' ιΧλλων.

'Ύστερα. ά.πο μερικές μέρες , θtlτα.ν όχτw πzριπr.ιυ ή ι'ίJr;.α. το 6pά.δι, δ

Γιάννης Άγιά.ννης 6ρισκόταν στο δωμάτιό του κ' είχε 6ά.λει τΥjν Τιτίκα ν&

σ•Jλλα.6ίζει δυνατά., οτοι;ν &κι:ιυ:JΖ τrιν πόρτα -c·ης ε !σόδοu ν' &.νοίγεt κ' {)στερα.

ν& κλείνει . Αuτο τοσ φά.νηκε παρ&.δοξr.ι, για.tl ή γρι& ποι'.ι εμενε στο σπίtι,

μόλις νύχτωνε κοιμόταν γιΟ: να. μη κα.ίει λυχνάρι. 'Έκανε νόημα. στην Τιτίκα.

ν& σταματήσει. 'Έ6α.λε α.ότl κι' &.κουσε 6-ήιJ.α.tα. στ·r1 σκά.λα., κ&πο:ος ιΧνέ6α.ινε.

~Ισως να. fιταν ·ή γριά., πιθα.νο νιΧ ~τα.ν ά.διά.θετη κα.l ν& πijγε στ!:J ψα.ρμα.κείr.ι.

Πρόσεξε δμ.ως δτι το οημα. ήταν 6α.ρl.ι κ' έμοιαζε &.ντρικό. Ό Γιά.ννης Άγιά:­

νης εσ6ησε το κερί.

'Έστειλε τΥ)ν Τιτίκα να. πλοιγιά:σει. Στο μετοιξu τ& 6ήμα.τοι στοιιιιΧτησα.ν,

δ ΓιιΧννης Άγιά:ννης Ε:μεινε σιωπηλο;; κα.l &.κίνητος με τ·fιν πλάτη γυρισμένη

στην πόρτα. κα.l με κρα.τημένη την ιΧνα.πνοή . 'Ύστερα. &.πο κiμποση wρα. κι'

ιiφοσ δεν άκουσε τίποτε, γύρισε κα.t προχώρησε &.θ6ρυ6α. πpός την πόρτα. τοσ

,δωματίου του. Είδε &.πο την κλειδοιρότρυποι φG)ς, ενα. φως σ&ν ιiπα.ίσιο liστpo

μέσοι στο πυκνό σκοτά.δι. Σίγουρα. ήτα.ν ιΧνθρωπος εξω ποl.ι κρατοσσε κερt κα.ι

κρυφά.κουε.

Μετα. &πb λίγ~ λεπτ~ το ψώς χιΧθηκε. Βήμα.τα δμως δεν ιiκοόστηκα.ν,

πρa.γμα ποu εοειχνε οτι αuτος πσ.J κρυφιΧκουε, φzύγr.ιντα.ς ε6γα.λε τ~ παπσu­

τσια. του.

Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης ξαπλώθηκε στο κpε6ά.τι του, χωρtς νιΧ 6yιΧλει τά.

35Ω

ροuχα. του κα.l χωρlς ν& κλείσει μά.τι δλη τή νύχτα.. τ~ χα.ρά.μ!hτα. μόλις τον

πήρε δ uπνος ά.πο την κο•)ρα.ση, ξuπνησε πά.λι ά.πο το θόρυβο μιaς πόρτας

ποu &νοιξε στο οά.θος τοσ διιχδρόμου, σ' Ιtνα ά.πο τ~ &.κατο(κητα. δωμά.τια.. ~Α­

κοuσε uστερα. το ίδιο βήμα., ποtι εlχε &.κοόσει το προηγοuι..ι.ενο βρά.δι ν' &.νεο!hί­

ν ει τή σκάλα. Σηκώθηκε &.πb το κρε6ά.τι κα.l κοίταξε &.πο τήν κλειδαρότρυ­πα. μ'ήπως διακρίνει τbν &νθρωπο α.ότόν . Πριχyματ ικ& fιτα.ν ά.ντρα.ς κα.l πέρασε

γρήγορα., χωρίς ν&. στα.θεί κα.θόλοu, &λλχ έπειδή δέν εΙχε ξημερώσει καΗ

δέ μπόρεσε νtΧ διακρίνει το πρόσωπό τοu. 'Όταν δμως εφτα.σε στη σκά.λα. ποu

είχε περισσότερο φώς, είδε καλά. τά. νίί>τα του. "Ήταν ύψηλοu ά.ναστήμα.τος, φοροίίσε μα.κριά. ρεντιγκότα. κα.l κρα.τοuσε κά.τω &πο τή μασχά.λη τοu zνα.

6α.ρu ρόπα.λο. 7Ηταν &κρι6ώς τό σχijμ.tΧ τοσ φο6εροu 'Ια.6έρ'Υ) . Ό Γιά.ννης Άγιά.ννης θέλησε να. τρέξει στο πα.ρά.θυρο γι~ να. δεϊ κα.λλί­

τερtΧ tΧότον τον ανθρωπο στο δρόμο, &.λλ~ ~πρεπε ν' &νοίξ~ι τό πα.ρά.θυρο κα.l

θ&κα.νε κρότο, γι' α.uτο παραιτήθηκε.

ΤΗταν φανερο δτι δ &νθρωπος μπijκε στο σπίτι μέ κλειδί, δπως στο σπί­

τι του. Ποιός τοuδωσε το κλειδί ; Καί δλα αuτ~ τί έσήμαινα.ν;

'Ότα.ν στlς ~ψτdι το πρωl ή γρια. μ.πijκε στο δωμ.ά.τιο νσ. το τtΧκτοποιiι_­

σει, δ Γιάννης Άyιά.ννης της ερριξε μια. διαπεριzστικ·fι μα.τιά., &.λλά. δέν της

εκανε καμ.μιά. &ρώτηση. Ή γριά. φα.ινότα.ν δπως πάντοτε .

'EvG) σκούπιζε , γύρισε προς το Γιά.ννη Άγιά.ννη καl τοίί είπε:

-'Απόψε ίσως y' &κούσα.τε κά.ποιον ποu μ.πΎjκε στο σπίτι .

- Πρα.yμ.ατικά., &.ποκρίθηκε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης μέ &.διά.ψορο τόνο.

Ποιός ήτα. ν;

- "Ενα.ς νέος νοικά.pης, aποκρίθηκε ή γριά. .

- Καl πώς λέγετα.ι;

-Κ' &yw δέ θυμ.οuμ.α.ι _καλά, κα.λά. Κύριος Ντουμό·ι, Ντωμον κά.πως

ετσι.

- Καί τί είνtΧι α.ότος δ κόριος Ντουμόν;

-'Ένα.ς δποu ζεί σά.ν τοσ λόγου σα.ς, &πο το ε1σόδημά του.

''Ισως ή γριά. να. είπε το <<σα.ν τοu λόγου σα.ς» χωρlς κα.μμια. πρόθεση,

&.λλdι δ Γιάννης Άγιά.ννης δποπτεόθηκε τb &.ντlθετο. ! 'ΌτtΧν έφuyε ή γριά., πΎjρε &πό το συρτάρι καμμι& έκατοστή φράγκα

να. τdι τυλίξει σ' ΕΥ!). χα.ρτl γιά. νά. τά. οά.λει στην τσέπη τοu, &λλά. μ' δλο

ποu lκανε α.uτή τή δουλειιΧ προσεχτικά., γι~ νά. μη κάνει θόpυοΙ?, επεσε Ιtνα

&.σημένιο τά.λληρο κάτω με κρότο.

Μόλις νύχτωσε, κατέ6ηκε στο δρόμο κα.l πα.ρα.τήρησε προσεχτικά. παντοu

μήν fιταν κανένας καί πα.ρα.κολοΙJθοuσε. Δέν ε!δε ψυχή. Ό δρόμος ψα.ιν6ταν

ερημ.ος, ~Υ κα.l ήταν δυνατο νά. κpύ6ετα.ι κά.πο,ιος πίσω iπο τοuς κοpμοuς

τών δέντρων.

'Οπωσδήποτε, &.νέ6ηκε πάλι στο δωμά.τιό του καί πιάνοντας την Τιτίκα.

&.πο τΟ χέρι, ελα yά, ψύγοuμ.ε, τής ε!πε ΚtXl oyijκα.Y στο δρόμο.

ΒΙΒΛ/0 ΠΕΜΠΤΟ

ΒΟΥΒΑ ΣΚΥ ΛΙΑ ΣΕ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΚΥΝΗΓΙ

Α'

ΟΙ ΛΟΞΟΔΡΟΜΙΕ~ ΤΗ~ ~ΤΡΑΤΗΓΙΚΗ~

Έοώ εlνιχι ά.πιχρα.ίτψη μι& πα.ρα.τ'ήρηση, τόσο γιΟ: τίς σελίδες ποlι ά. ­

κολουθοuν, δσο κα.ί για τίς σελίδες πο.J θά σuγαντήσομε ά.ργότεpα.. Πέρασα.ν riρκετα. χρόνια., κατ& τα δποία. δ σuyyριχψέας αuτοΟ τοΟ 6ι6λίου,

πα.ρά τΥ) θέλησή του κιχ! μέ: λuπη του ά.πουσίσ.σε &.πό το Παρίσι.

Άπο τΥ)γ ~μέρα που ά.ποuσίασε, το Παρίσι εχει ά.λλά.ξει. Μιά κα.ινοuρ­

γιιχ πόλη δημιουργήθηκε , που κα.τά το μεγα.λότεpο μέρος της, τοΟ είvα.ι α ­

γνωστrι.

Περιττο νά προσθέσει δτι &.γαπa το Πιχpίσι . Ή πόλη αύτη είνα.ι 'ή πνευ­

ματική του γενέτειρα.. Έξ α.lτία.ς τιiJν κα.τεδ?.ψίσεων καί τώγ ά.νοικοi5ομήσε­

ων, το Παρίσι τijς νεα.νικης του ήλ:κία.ς, τό Παρίσι έκεϊνο, ποlι με θρ-ησκεuτι ­

κη εύλά.6εια. εκλεισε στη μν'ήμη του ψεuγοντα.ς, τώρα. δεν ύπάρχει. ΑύτΥ) τη

στιγμη ε!να.ι το Πα.ρίσι &λλης έποχης.

'Άς τοίί έπ ιτρα.πεί λοιπόν νά ~ιιλήσει γιΟ: τό Πιχρίσι α.ύτό, σ& νά. ύπijρ­

χε ά.κόμα., οπως τότε.

Ό συγγρα.ψέα.ς riγνοεϊ τό νέο Παρίσι , γρά.ψει lχοντας ύπ' δψη του τό

πα.λι6, το δποίο ~rναι 6αθειά χα.ρα.γμένο στij μνήμη του καί τοu είνα.ι πολύτι­

μη 'ή riνά.μνησή του.

Ό Γιάννης Άγιά.ννης α.ψησε τη λεωφόρο κα.t χώθηκε στά στενά δρο­

μάκια. της· συνοικία.ς, ά.ποψεuγοντας τον εύθυ δρόμο καί πολλες ψορέ:ς έπιστρέ­

ψοντα.ς στα. ίοια τα. 6ήμα.τά. τοu, γι& ν& 6ε6α.ιώνετα.ι 8τι κα.νείς δέ:ν τον ά.κο­

λοuθοΟσε. Ή Τιτ(κιχ 6ά.οιζε πλά.ι του, χωρίς ν& 6γά.ζει λέξη, χωρίς ν&· κάνει

κιχμμι& έρώτηση. Δέ: γνώριζε ποu πήγιχινα.ν, ά.λλά κι' δ Γιάννης Άγιά.ννης δέν

361

το &γνοοuσε λιγώτψ.). τίποτε δεν είχε προσχεδιασμένο χα,[ δεν ήταν 6έ6αιος

α.ν έκείνος ήταν δ Ί(Χ.Όέρης ·η κά.ποιος ά.λλος. Σκεφτόταν &κόμα οτι, μπορεί να ~­

τα.ν ό Ία6έρης, &λλα νa μ"ή γνώριζε οτι αuτος ήταν δ Γιά.ννης Άγιά.vνης, &­ψοσ ψοpσuσε &λλι:, ροuχα καί νομιζόταν γιa Π'Ιιγμένος. u0πως το διωγμένο

ζώο, ζητοuσε προς το παρον τρι.!>γλη να κρυφτεί, &ς δτου να 6ρεϊ μια τρώγλη να κατοικ-ήσει.

Το ρολόι της έκκλησία.ς χτύπησε εντεκα τή νύχτα, οταν, uστερα &.πό πολ­

λες περιπέτειες στα στενά. δρομιiκια., περνοuσε μπροστα. &πο ενσ. &στυνομικο

τμήμα. Άψοu προχώpφε λίγο παραπέρα., γuρισε και κοίτα.ξε πίσω του. Ε!δε

τότε καθα.ριi , χιipη στο φαvά.ρι ποu κρεμό•αν πάνω &πό τήv πόρτα. τοD τμήμα­

τος, τρείς άνθρώπους, οί δποϊοι τον &κολοuθοuσιχν 15χι &πb μεγά.λη &πόστσ.ση.

Ό έ:νας άπο τοuς τρεΙς μπηκε μέσα. στό άστυνομικb ψΥ)μα, οί &λλοι ouo προ­χώρησαν προς τb σκοτεινb μέρος τοu δρόμοu. Αuτος ποu 6ά.διζε μπροστΓι. τοu

φάνηκε uποπτος.

'Έλα, μικρούλα, ελσ., ε!πε δ Γιιiννης Άγιιiννης κσ.ί 6ιά.στηκε ν' &πομα­

κρuνθεt &.πό κείνον τό δρόμο.

Μπ·ηκε 6ιαστικcΧ σ' &λλο δρόμο, προχώρησε καt πέρασε &λλους τρείς καt

Όρέθηκε σ' ενσ. σταυροδρόμι, ποu φωτιζόταν riρκετιi riπo τΥ]ν πα.νσέλ'Ι)ΥΙ.J. 'Εκεί

ό Γιά.ννης 'Αγιά.ννης κρuψτηκε στην εισοδο μια.ς μεγά.λης πόρτας, με τη σκέψη

πως σ.ν ot τρεϊς εκείνο ι ιΧνθρωποt τον πα.ρα.κολοuθοuσαν &.κόμα., θά. τοuς ~6λεπε

πολtι κσ.λα. δταν θcΧ περνοGσαν ά.πο ~ο μέρος έκεϊνο, ποu φωτιζόταν ά.πό τb φεyyά.ρι.

Πραγματικά , δεν είχα.ν περάσει τρία λεπτά. και φά.νηκαν οί &νθρωποι έ­

κεϊνοι. Τώρο: είχε προστεθεί κ' ενο:ς &κόμ.σ., ολοι όψηλοί, φοροuσσ.ν μακριες

ρεντιγκότες και ψηλά. κσ.πέλcι., ;φο:τώντα; στα. χέρια βα.ρεια. ρόπαλα . 'Άντρες

&πσ.ίσιοι μέσσ; στή νύχτα., σ-Χ φα.ντciσματα ντuιιένα. με ά.νθρώπινα. ροGχα.

Μόλις εφτα.σαν στο σταυροδρόμι στciθηκα.ν &κριβG>ς στή μ~ση κ' εμοια.­

ζα.ν να. σκέφτονται ποιόν &πb κείνους τοίις δρόμοuς ν' &κολουθήσοuν. 'Έμ.ει­

ναν γιa λίγο &.να.ποφά.σιστοι. 'Εκείνος ΠΟΙJ φαινόταν επικεψαλ-ης, yupισε κ' έ:­δειξε με το χέρι τη διεύθuνση ποίι ε!χ~ πά.ρει δ Γιά.πης Άγιά.vvης, ενα.ς άλλος

φαινόταν ν& δείχνει μ' επιμονη την άντίθετη διεύθυνση. τη στιyμη ποu ό πρώτος γuρισε, το φεγyά.ρι φώτισε καλa το πρόσωπό τοu. Ό Γιά.νvης Άγιά.v-νης &vrχγνώpισε τ6τε κrχλα. τον Ίσ.6έρη. .

362

Β'

EYTYXHi Α YTOi ΓlΟΥ BPiiKEI ΑΜΑΞΙ

ΓlANQ ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΑΟΥΣΤΕΡ .ΛΙΤΣ

Γιά. το Γιάννη Άyιά.ννη έπαψε πια. νά. ίιπάρχε ι &.μcρι6ολία., εuτuχwς έξα.­κολοuθοuσε ν& όπά.ρχει σ' &κείνους . Έπωψελήθηκε ιiπο τοuς δισταγμούς τοuς

καl θέλησε νά. κερδίσει χρόνο . Βγήκε ά.πο τ-fιν πόρτα ποu κρu~όταν καt προ­

χώρησε προς τ~ν περιοχ~ τοu Βοτα.νικοu Κ~που. 'Επειδή ή Τιτίκα είχε κου­ραστεί , τΥjν πήρε στην ά.γκαλιά. του . Διαοά.της δε ψαιvότα.v κα.νένας, τ~ φα­

νάρια OE'i τ~ είχα.ν &.νιiψει, για.τt είχε ψεγγά.ρι. Τά.χυνε το 6-Υjμα τοu , δσο μποροuσε περισσότερο.

Προχώρφε, προχιJψησε σ' δλο το μήκl)ς τοσ Βοτα.νικοu Κήπου κ' ~ψτα.­

σε στην οχθη τοu ποταμοu. 'Εκεί γύρισε καt κοίτα.ξε πά.λι πίσω του . Ή C.χθη

ήτα.ν ερημη. Οι δρόμοι έπίσης. Πίσω τοu κα.νένα.ς. Άνιiσα.νε μέ &.να.κοόψιση . "Εcρτα.σε στή yέφupσ. τοσ 'Λοόστερλιτς.

Τότε έπλήρωναν ά:κόμα. ot δια.6άτες διόδια. , ενα. σολδίο. Πα.ροuσιάστψε

στον εισπράκτορα καl τοδδωσε το σολο(ο τοu.

Δόο σολδία., είπε δ ε 1σπρά.κτrψχς, το ΠΙJιιοl ποu σηκώνεις στΥjν ά.γκα.λιά.

σοu, μπορεί να περπα.τήσε ι . θα. πληρώσε ις γιά. δuο ά:νθρώπους .

Πλήρωσε, στενοχωρημένος ποu εδωσε iψορμΎ) να τόν προσέξοuν. Κιiθε

φuγ"ή, είνα.ι ιiνάγκη να. γίνετα.ι &.πα.pΙJιτ"ήρητη.

Τ~ν ίδια. στιγμή πεpνοuσε ενα. μεγάλο κιipο φορτωμένο, πάνω στη γέφu­

ρα. τοu Σηκοuά.να. κι' δ Γιιiνvη; Άyιάννης tπωφελ"ήθηκε ιiπ' α.uτο το πέpα.­σμα., 6α.δίζοντα.ς δίπλα τοu κα.t κα.λuπτόμενος στη σκιά. τοu.

Στη μέση τής γέψ.ιρας , ή Τιτίκα. ζήτησε ν& περπατήσει, έπειοΥj α.ίσθα. ­

νότα.ν τα. πόδια. της μουδια.σμένΙJι . Την άφησε κά.τω καt την πήρε &:πο το χέρι .

Άψοσ πtpασε τη γέψuρα., είδε πpός τά. δεξιά. ΕΥ/Χ μέρος ποu εφτια.να.ν

βάρκες (να.υπηγείο) . Προχώρησε κατ& κεί , &:λλ& γι& ν& ψτά.σει lπρεπε ν&

διανύσει &.ρκετη ιiπόστα.ση ιiνοιχτ"ή, ποu φωτιζότα.ν ά.πb τb φεγγάρι. Προ­

χώρησε δμως χωρlς δισταγμό. Είχε την έντuπωση δτι αότοί ποu τον κιηη­

yοuσα.ν είχα,y χά.σεt τ(χ. tχνη του Κtll θεωρc/)σε τον έι-ωτό του έκτος κ ινοuνου .

"Ενrχς μικρό; δρόμο; iνοιγόταν ιiνάμεσα ~τα δυο να.uπηyείrχ . ' () δρόμο; , t J, 1 ' ' ' ' ' • .;. ' ξ ~ ' ~ , , οιu-.:•;ς , 1 ταv στενvς κrχι σκοτ~;ινο;, σ::χ. να τοΊ ειχα.ν 'J.'ioι ει ~πιτηvες Ύl ΙΧΙJ-

":όν. Πρ1ν μπεί σ' αότό το δρόμο, κοίταξε πίσω τοu.

Άπο το σημείο ποl.ι βρισκόταν, εβλεπε τη γέψuρα. τοu Άσuστερλιτς σ'

δλο το μήκος της.

363

Πιiλι τέσσερες σκιες μπηκα.ν έκείνη τη στιγμη στη γέφuρα. , ά.κολοuθώντα.ς Χt' αuτες τη ·Οεξι& δχθη .

Οί τέσσερες αuτές σκιές ~ταν Εκείνοι ποu τον ΠΙΧpΙΧκολοuθοuσα.ν .

Ό Γιάννης Άγιά.vνης ενοιωσε τη φρίκη τοσ έλα.φιοσ, ΠΟ'J μόλις εχει ξε ­φύγει, πέφτει πά.λι πά.νω στοuς κυνηγούς . Μι& έλπίοα. τοu εμεινε. nlσως οί ιiν ­

θρωποι εκείνοι δεν τον είχαν δεί, δτα.ν περνοuσε το &.νοιχτδ μέρος, Ε:πειδrι δέν είχα.ν :ρτriσει &.κόμα στη γέφυρα.

Προχώρησε λοιπόν σε κείνο τό στενο κα.t σκοτεινb δρόμο, μέ την ελπίδα.

δτι αν πρ6φτα.νε να. περάσει τά. να.uπ-r;γεία. κα.l νά. φτάσει πέρα. στ' &κατοίκ:ητα.

μέρη, δπου ΕΚείνο τον κα.ιpο όπijρχα.ν οάλτοι ΚΙΧt πολλa καλλιεργημένα. χωρά­

φια., θa σωζόταν .

Γ'

τι ~ΧΕΔΙΟ ΕΙΧΕ ΤΟ ΓΊΑΡΙ~Ι ~Τ Α 1727

Άι:ροΟ προχώρησε κα.μμι& τρα.κοσιχρι& 6ήμα.τα., εφτα.σε σ' ενα σημείο 15-ποu ό δρόμος χωριζόταν στα. Μο, οπω; τό γρciμμα. r. Ποιά ά.πό τlς δuό διευ­θύνσεις ν& πriρει;

Χωplς δισταγμο π'Υ)pε τη δεξιά . Γιατί;

Έπειδ'fι ή &.ριστερ-fι 6δηγοϋσε σέ προάστειο , δηλ. σέ :ιέρος πο•) κατοι­

κοσσα.ν ά.νθρωποι, ένιί> rι δεξι& &:6γσ.ζε στ'fιν έξοχή, σε τόποuς Ιtρημοuς. Άλλ&

δΕ: v περπα.τοΟσε γρήγορσ., το 6ΊjμΙΧ της Τιτίκα.ς τον έδέσμ~uε.

ΤΎj·ι πijρε πάλι στΎjν &.γκαλιά του. Ή Τιτίκα. &.κούμπησε το κεψάλι της

στον tiψJ του κα.λοσ i•ιθριί>ποu κα.l ΟΕν [λεγε λέξη .

Κα....:ά. δια.λείμμα.τα γύριζε πίσω του κα.t κοιτοϋσε. Πρόσεχε νά. 6ρίσκετα.ι

στην σκοτεινη μεριa το(j ορόμοu, ΠΟοJ άνοιγ6τα.ν [σιος .

Δ'Jο τρεΙς φορές ποu γύρ ισε οΞv είδε τίποτε Χα.ί προχωροuσε λίγο .&να.­

κουφισμένο;;. Ξα.ψνικά., Χά.ποια. στιγμΎj ποu γύρισε πάλι ν& κοιτάξει, τοσ ψά­

νηκε πως είδε στό μέρος τοσ δρόμοu , άπ' δπο!J είχε περά.σει, μακρι7. δμω;; ι•.s ­

σσ. στο σκοτάδ ι, μι& σχι-Χ τ.:οu κινιόταν.

Τώρα δε οάδιζε, μχλλο·ι ετρεχε μέ την έλπίδα. να ορε! κα.νένα. πλάγιο,

νά. ξεψύγει κα.ί ν7. χάσοuν &λλη μια. φορα. τά. 'ίχVΎJ τοu.

'Έψτα.σε σ' εναv τοίχο.

Άλλ&. 6 τοίχος αuτος δzν fιτι:ι.ν ά.διέξοδος, δέν έκλεινε έν-::ελι7>;; το δρό ­

ι ιο. "Αψηνε ά.πό τη μιά. μερια. κα.l την ιiλλη Μο στενές ,διεξόδοuς, τη μια. ά.πό

'ttς 6-;τοίες ΕΠρεπε ν' ά.κολΟΙJθήσει, χωρίς ΚΙJ.θuστέρ-ησΎJ.

Κοίταξε δεξιά. . Ό δρομά.κος προχωροuσε λίγο &.νά.μεσα. σέ κά.τι πα.ρα.πή-

364

γμα.τα. κα.ί σιτα.ποθijκες κιχt κιχτιΧλ'Υ)γε σ' &.διέξοδο. 'Έ6λεπε κιχθιχριΧ το τέρμιχ

τοu, στα.μα.τοίίσε σ' ενα. μεγά.λο άσπρο τοίχο.

Πρόσεξε &.ριστερά.. Ό δρόμος &.π' α.uτi) τi) μερι&. ήτιχν &.νοιχτος κι' δστε­ρα. ιiπb διακόσια. περίπου ο'ήμα.τα. εοyιχζε σ' ενα. δρόμο ψα.ρδότερο.

Άπ' α.uτi) λοιπόν τi) μεριιΧ ~τα.ν -η σωτ'Υ)ρίιχ.

'Ενώ έτοιμ.α.ζότα.ν ν~ στρίψει ιiριστερά., βλέπει στi)ν &λλ'Υ) &κρ'Υ) τοίί στε­νοu δρομά:χ.οu κι' &.κριοG'Jς έκεί ποtι τελείωνε κι' &ρχιζε δ ψα.ρΜτερος, κά.τι σιΧν

&yα.λμα. μα.uρο κα.ι &.κίνητο.

Σίyοuρα. ~τιχν &νθρωπος, ποlι τοποθετήθ'Υ)κε έκεί yιιΧ να. τοu φράξει τό δρόμο.

Ό Γιά.νν'Υ); Άγιάνν'Υ)ς στά.θr;κε, δίστα.σ.; ν& προχωρf)σει. Tb μέρος στο δποίο 6ρισκ6τιχν δ Γιά.ννης Άyιιiνν'Υ)ς, ιiνά.μεσα. στο προά.­

στειο 'Άγιος 'Αντώνιος κα.l στi) Ρα.πέ , είνιχι &.πο κείνιχ ποlι &λλα.ξαν δλοκλ'Υ)­

ρωτικά..

Σήμερα. uπά.ρχοuν έκεί νέοι καί μεyά.λοι δρόμοι, πλα.τεϊες, ιπποδρόμια.,

θερινιΧ θέα.τρα., σιδ'Υ)ροορομικοl στα.θμοt κα.l μιιΧ ψuλα.κf), τοu Μιχζά.ς. Καθως

6λέπετε, -η πρόοδος μe το &.ντίδοτό της.

Πριν πενήντα. χρόνια., ποlι aεν είχε γίνει δ έξωραϊσμ.bς κα.l δev είχα.ν &.λ­

λάξει ο[ όνομα.σίες, -η θ~σ'Υ), στήν όποία. 6ρισκότα.v δ Γιάννης Άyιάννης, όνο­

μα.ζότα.v Μικρος Πίκπος.

Ό Μικρος Πίκπος είχε δψη μοναστικf), ίσπσινικής πόλεως. Οι δρόμοι δέν

~ταν πλα.κοστρωμ.ένοι κα.l τ&. σπίτια. σπά.νιζα.ν.

Έκτος ά.πο ouo τρείς δρόμους ποlι θ' &.να.ψέρομε, 8λα. : ' &λλα. ήταν ψη­

λοl μ.α.γτρότοιχο κα.l ερημιά.. Οuτε &pyοστά.σια., οuτε &.μ.ά.ξιιχ, ποσ κα.l ποσ ψα.ι­

vότα.ν κα.νένα. πα.ρά.θυρο ψωτισμένο. Κήποι πολλοί κα.t Βά.λτοι.

'Γ' J, ..;, ' ' ' ' ' ' " 'Η ~ ' ετοια. , 1 τα.ν ,1 σuνοικια ιχυτη κατιχ τον περα.σμενο αιωνιχ. ..πα.να.στα.-

ση είχε έπιψέρει μερ~κiς μετα.6ολές. Άλλα. προ τριάντα χρόνων ή συνοικία. &ρ­

χισε ν' &.λλοιώνετα.ι μ.e την &.νέyερση νέων οίκοδομων κα.ί σήμερα. εχει έξα­

φανιστεί έντελώς . Ό Μικρός Πίκπος, δ δποίος δέν &.νetφέρετα.ι κα.θόλοu στά.

σημερινιΧ σχεδια.yρά.μμα.τα., φαίνετα.ι καθαρα. στο σχέδιο τοu 1727' ποu οημ.ι:ι­

σιεύτ·ηκε στο Παρίσι.

Ό Μικρός Πίκπος είχε α.ότb ποlι όνομά.σα.με πιο πά.νω Υ, ποu σχημα.τι­

ζότικν &.πb την δοb 'Αγίου Άντωνίοu, 'ή δποίΙΧ μέ τή σειρά. της χωριζ6τιχν σk

δυο δρόμους. Άpιστερ&. &.πο την δδο Πίκποu καί δεξιιΧ &.πb τήν δδ6 Πολονσώ.

Οι OUO ΟpΙΧχ(ΟVΕζ τΟU uψtλOV κσ.τά.ληyα.ν σ€ κείνο τό ψpαγμό, ΠΟ!J Οpισκότ~V

ιιια. &λλη δδbς ή ΝτροuιΧ - Μύρ . Ίf δοος Πολοvσω έκεί κατάληyε. Ή δδός

Πίκποu τη διέσχιζε κ' εοyα.ινε στην &.yορα. Λεν?υ"ρ.

'Όποιος έρχ6tαΥ &πο το Σ'Υ)ΚΟ!Jάνα εφτανε στό τέρμα τής δδοσ Πολονσιb και ε!χε &:ριστερ:Χ τΎjν δδb Ντρουα. - Mup.

'Εκεί 6ρισκ6τ~ν δ Γιά.ννης ΆγιάνΨης.

365 τι νά. κά.νει;

Δε μποροuσε πια νά. ξα.ναγυρίσει πίσω. 'Εκείνο •ο άλλο πο\ι ε!χε δεϊ νά. κινεί'tαι πριν ά.πb λίγο μέσα στό σκοτάδι, θά. ήτα.ν δ Ία.οέρης μέ τήν ά.κολου­

θία. •ου. Ό Ία.οέρης σίγουρα. θά. βρισκό'tα.~ στην &.ρχη α.ότοσ τοσ δρόμου, ποι) δ Γιάννης Άyιάννης βρισκότα.ν στό τέρμα. του. 'Οπωσδήποτε δ Ίαβέρης γνώ­

ριζε εκείνα τά. μέp'ΥJ και είχε πά.ρει τά. μέτρα τοu. 'Έστειλε και άνθρωπο να. κλείσει .ην εξοδο. 'Όλα. CXU'tά. πέρα.σα.ν riπo το μυα.λό το\ί Γιάννη Άγιάννη σά.ν ιiνεμοστρόβιλος. Βλέπει δεξιά., &διέξοδος. Βλέπει ά.ριστερά., δ σκοπός στέκετα.ι

κα.ι τόν περιμένει. Νά. προχωρήσει θά. πέσει πάνω στον άνθρωπο εκείνο. Νά.

γυρίσει πίσω, θά. πέσει στά. χέρια. το\ί Ία.βέρη. Πιάστηκε μέσα. σ'tό Οόχτι, ποι) ' ' ζ 1 Γ' ' ι 1: ' ~ ι 1 , ι · c:ιιγα. c:ιιγα μα ευοταν. υρισε κα.ι κοιτοιςε οιπεΑπισμενος τον οuροινο.

Δ'

ΑΔ ΥΝΑΤΟ ΑΝ EIXE ΕΦΕΥΡΕΘΕ\ Ο ΑΤΜΟ~

Γιά. νά. γίνουν νοητιΧ στον &.να.yνώστη α.ότιΧ ποu θ' &.κολουθ'ήσουν , εrνα.ι ' J. I ~ / I ~ Q ' I Ι 1 Q I ·ο ~ Q I ' σ.νrz..γκη να. ι;ιωσομε στοuς uρ μοuς α.uτοuς τα uν μ.ατα. τοuς. ·up μος ποu α.-

κολοόθησε δJ'ιά.ννης Άyιά.ννης νά. ψτά.σει &; ~κεί ποu στεκόταν, ήτα.ν ή δδός Πολονσιί). Ό θρομά.κος, στήν aκρη τοσ δποίοu είθε έκεϊνο τό &γα.λμα να στέ­κετα.ι, ήτα.ν ή δδός Ντροuά. - Μuρ κα.! Ιtβyσ.ινε στήν δδδ Πίκποu. Ό δρομάκος

τοσ Ντροuα - Μuρ εΙχε δεξιά. μια σειρά. φτωχόσπιτα., πο\ι εφτανα.ν &ς τήν δδδ Π!κποu. 'Αριστερά. ε!χε μια. κα.l μόνη οlκοδομή, ή δποία. &.πδ την πλεuρD:. της

όοοίί Πίκπου ήταν όψηλή, &νG) &πό τήν πλευρά. της δθοu Πολονσd) χα.μήλωνε

βαθμιαία., σέ σημείο ποu νά. καταλήγει σ' ενα. μα.ντρότqιχο. Ή θέση α.ότοσ τοσ

τοίχου ήτα.ν τέ'tοια., ωστε δποιος στεκότα.ν &κεί, δε ψα.ινότα.ν οuτε &.πδ τήν δ9ο

Πολο·~σώ, οuτε &.πδ το δρομ.ά.κο τοu ΝτρουιΧ - Μtίρ .

Στον άμεσο κίνδuνο ποι) βρισκόταν δ Γιάννης Άγιάννης κι' &.φοu άλλη

διέξοδο δzν είχε, ζήτησε κα.τα.ψtίyιο προς α.ότΎ] τΎ]ν οlκοδομή. ΆλλιΧ πώς νιΧ

μπεί μέσcι; κα.l α.ν α.uτδς κα.τά.φερνε να. πηδrισει, πώς θάπα.ιρνε μαζί τοu την

τ~τ(κα;

Στην κομμένη γωνιά. τοu μαντρότοιχου δπηρχε μιά. κολοσσιαία. πόρτα.,

&.λλα. δτα.ν πλησία.σε πρόσεξε δτι δέν ήταν πόρτα., πcιρά. σα.νίθες τοποθετημέ­

νες κιΧθετα. κcιι σuνδεμένες μέ σίδερα. βαλμένα. δριζόντια.. Κοντά. σ' α.uτό το

φρά.yμα. όπΎjρχε μιά. &λλη πόρτα., &.ρκετά. πλατειά., ωστε νά. μπορεί ν& περν~

άμά.ξι, ήταν δμως γερ~ κλεισμένη ιiπ? μέσα.. Ό Γιάννης Άyιάννης προσπ7.θησε μήπως μπορέσει κα.l Βιάσει α.ότΎj την

πόρτα., μz τή σκέψη δτι μέσα. θ& ήταν κijπος, στον όποίο θ& μποpοuσε ν& πε­

ράσει τή νtίχτα. έκείνη.

366

Ή &ρσ. δμω:; περνοuσε. Οι προσπά.θειε:; τον επεισαν δτι ή ά.μαξόπ'Jpτο-. fι­

τα.ν aοuνα.το να. π~pα.6~α.στεί.

Σ' αuτή τήν aμηχα. •ι !α. 6pισκόταν, οτα.ν ά.κοuσε &πο μα.κpuΓι. 6rιινχτα. puθμι­κ.Χ. ν& πλησιά.ζοuν. 'Έσκυψε καt κοίτσ.ξε &.πο τη γωνι~ τοu •οίχοu προς τήν ό­

δο Πολονσώ. Διά.κpινε, στο φώς τοΠ φεγγα.ριοΠ, έφτ& η οχΊdJ στρα.τ~Gηzς ποu

lρχονταν. Μπροστα. 6ά.διζε Ενα.ς δψηλΟς ά.ντpα.ς, στο &νά.στημα. τοσ Ίσ.6έρη.

οι στρατιώτες πλησία.ζαν μέ tιημα. 6ρα.οu καt σuχν& σταματοCίσ?.ν. ~πταν φα-

·:tνερο πwς εψα.χνα.ν κά.θε γωνια. τοΠ δρόμοu κα.t κάθε πόρτα..

Ό Γ~ά.ννης Άγιά.ννης εκα.νε, σωσ•ά , τη σκέψη δτι ό 'Ια6έpης θά. σuνrί:·ι­

τησε στΟ δρόμο νuχΊεpινή Περίπολο ΚΙΧt τήν πήρε μΙΧζl του.

Με το 6ημα. ποu περπα.τοΠσα.ν καl με τlς εpεuνες ποu έκανα.ν, θ.Χ. περ­

νοΠσα.ν δεκαπέντε πεpίποu λεπτιΧ &σπου νιΧ ψτά.σ?uν στό σημείο ποu 6ρισκότα.ν

ό Γιά.ννης Ά γιά.ννης. · ΊΙ στιγμ .. η ήτα.ν κpίσφη. Λίγα. λεπτά. χώριζαν το Γιά.ννη ΆγιCι..ννη

&πο το φοβεpο βά.pα.θρο ποu &.νοιγότα.ν μπροστά. τοu, το τpί•ο σ•η σεφά.. Κα.l

•ώρα. δεν fιτα.ν μόνο το κά.τεργο, eα. 'έχανε γι& πά.ντα. τήν Τιτίκα.

'Ένας 116νο δρόμος σωτηρίας έμενε στο Γιά.·ινη Άγιά.ννη, ΠI)!J δεν ήταν

aπp!Χγμα:τοποίητος.

Γι& ΊΟ Γιάννη Άyιά.ννη eα. μποροuσα.με ν7.. ποΠμε οτι κοu6αλοίίσε ενα.

δισά.κκι, ποu μέσ!Χ στον Ε:να. θuλα.κα εΙχε τtς σκzψεις ά.γίοu, zνώ στον &λλογ

είχε τlς φοβερές πονηρίες τών καταδίκων τοσ κα.τέργου. 'Έψαχνε λοιπό-ι, &.νά.­

λογα. ι.ι..ε •lς περιστά.σεις, η στογ &:να., η στον ά.λλον.

θυμ.α.•α.ι δ &.-ια.γ-ιώστης δτι ό Γ ιά.ν-ιης Άγιri-ι-ιης στlς aπόπειρες ποu ε­

κα.νε ν-Χ δραπετεύσει &.πό το κά.τεργο της Τουλώ-ιας, εΙχε γίνει τέλειος στη·ι

τέχνη να. σκαρφαλώνει στοuς τοίχοuς, χωρlς σκά.λα, χωρlς σκοιν ί, μ.έ μ6νη

τη μυϊκή τr;u δ:Jναμη, με τοuς ιJ'J:ιους, με τοι'.ις &γκώνες, μe τά, γόνατα. , στηρι ­

ζόμενος στlς Oub πλεuρες τής δρθi)ς γωνία.ς όποιοu81]ποτε τοίχοu, με τήν &­

λά.χιστη βοήθεια ποu τοu εοινα.ν ο[ μικροπροεξοχες ποu σχημα.τίζοuν οί πέ­

τρες. 'Ήτα.ν ίκανος μ' αuτο τον τρόπο 'ι<Χ ψτά.σει ό)ς τον εκτο οροψο.

Ό Γιά.ν-ιης Άγιά.ννης μέτρησε με το μά.τι το uψος τοσ μ()Ι..ντpότοιχου κιχl

uπολόγισε δτι οα. ε!χε &ς δεκαοχτw πόδια. uψος . Μποροuσε ν' ιΧνεβεί χωρlς

δυσκολία, &.λλ<Χ η Τιτίκα; Ν <Χ την &.ψήσε ι εκεί; οtίτε ν~ το σκεψθεϊ μποροu­

σε. Νά. την πά.ρει στην πλά.τη τοu; &Ούνατο. Σ' αuτές τlς &.ναοά.σεις το πα.pα.­

μικρο ψορτίο, μπορεί να. γίνει α.!τία. νά χά.σει κα.νεtς το κέ-ιτρο βά.ροuς Χαt να

γκρεμιστεί.

"Αν είχε ε.να σκοι-ιί! Άλλα δεν είχε. Ποu νά. 6pzί σκοινl τά μεσά.νυχτα. στον ερημ~ α.οτό οpόι.ι..ο ; "Αν &κείνη τη στιγμη δ Γιά.ννης Άγιά.ννης εuρι­

σκε έ:να σκοινl Υ.σ.l είχε έ:να βασιλειο, ά.σψαλώς θΓι.. εοινε το βασίλειο γι' auτo

ΊΟ σκοινί.

'Ότα.ν δ &νθρωπος ορίσκετα.ι στον εσχατο κίνδυνο, δ ν .. .. ; τοu εχzι τlς

367

&.στρα.πές του, πο\ι ~λλοτε μ~ς στρα.οώνουν κα.l ιiλλοτε μ~ς φωτίζοuν.

Σ' εκείνη την &.πόγνωση lπεσε τό μ.~τι του σ' ενα. ψα.νά.ρι, ποtι κρεμ.ότα.ν

&.πο ενα. στόλο στον ά.πένα.ντι δρόμο. Δεν το είχα.ν &.νά.ψει για.τί είχε πα.νσέ­

ληνο. Μ' ΕνΧ πήδημα. δ Γιά.ννης Άγιά.ννης ορέθηκε κοντ~ στο στόλο, ά.νέ­

βηκε στο ϋψος πού ~τα.ν δεμ.ένο τb σκοινί, τb ~λυσε, κα.τέ6α.σε τb ψα.νά.ρι, lκο­

ψε με το μα.χα.ίρι του στο πά.νω μέρος το σκοινl κ' έπα.νijλθε κοντ~ στ'ήν Τι­

τίκα..

- Πα.τέρα., τοu είπε α.ότ'ή με χα.μηλ-Υ) φωνή, φο6οuμα.ι. Ποιός €ρχετα.ι;

τα 6ήμα.τα. των στρα.τιωτών πο\ι πλησία.ζα.ν ιΧρχισα.ν ν' &.κοόοντα.ι κα.θα. ­

ρότερα..

-Σιωπή , σιωπή! &.ποκρlθηκε δ Γιοcννης Άγιιiννης, εrνα.ι ή Θεpvσ.διέpου.

Τρόμος έκυρίεψε το πα.ιδί.

-Μη μιλάς κα.θόλοu , πρόσθεσε ό δuστuχ'ής &.νθρωπος . "Αφησέ με να. σε

γλυτώσω ά.πό τα. νόχια. της . "Αν ψωνιiξεις, α.ν κλά.ψεις ή θερνα.διέρου eα σ'

ά.κοόσει κα.l θil.ρθει νiι. σε 'πιiρει μα.ζί της.

Κα.l τα.uτόχρονα., ένώ μιλούσε, ήρεμα. με θα.uμ.α.στ'ή ψuχρα.ιμ.ία., χωρίς σπα.­σμωδ ικες κινήσεις, ελυσε τη γρα.6ά.τα. του , την πέρα.σε γόρω aτό κορμάκι τής

Τιτίκα.ς, κά.τω &πο τlς μα.σχά.λες , εδεσε τη μιιΧ &κρη τοσ σκοινιοu στη γpα. -

6ά.τα., πήρε την άλλη άκρη στα δόντια. τοu, εayα.λε τα. πα.ποότσ ια. του, τ& πέ­

τα.ξε πά.νω στον τοίχο κι' ά.ρχισε ν' ά.να.ρριχ&τα.: . Άνέ6α.ινε τόσο στέρεα. κα.l

με τόση &.σφά.λεια. πού νόμιζε κα.νεlς 1:\τι ο[ ψτzρνες του πα.τοίίν σε σκα.λοπιi- . τια.. Δεν πέρα.σε μισο λεπτο κ:;.t βρέθηκε στ'ήν κορψη του τοiχοu γονα.τισμένος.

Ή Τιτίκα. τον ΠΧpα.κολουθοuσε μέ θα.uμα.σμό, χωρlς ν~ προφέρει λέξη. Το ονομα. τi)ς θερνα.διέροu τijν εfχε πα.γώσει.

Άκοόει τότε το Γιά.ννη Άγι&.ννη να τη ψωνά.ζει σιγά..

--'-'Έλα. κοντ~ στον τοίχο, ά.κοόμπησε την πλά.τη σοu .

Το κοριτσά.κι όπιiκουσε .

-Μη βγάλεις λέξη, μη ψο6&σα.ι κα.θ6λοu.

Ή Τιτίκα. σηκώθηκε &.πο τij yf] και πριν κα.ταλά.6ει τt εγινε 6ρέθηκ.;

στο πά.νω μέρος τοΟ το ίχου.

Ό Γιά.ννης Άγι!ι.ννης τΊ]ν τ;ijpε στόν ώμσ του , έπ ια.σε τ~ δuό της χε­

ριiκια. με τό &.ριστερό του χέρι, επεσε μπρούμυτα. κα.l σούρθηκε πιiνω στbν τοί­

χο μέχρι τή•ι καμμένη πλευρά. . 'Εκεί 6ρισκ6τα.ν μι~ μικρ-ή οικοδομή, πο\ι ~ στέγη της έφτα.νε μέχρι την κορφij τοίί το(χοu καl βαθμιαίοι χα.μ.ήλωνε προς

τον κηπο.

Μόλις είχε ψτά.σει στ'ήν &κρη της στέγης έκείνης τής μικρής οικοδομής,

:ιόλις είχε κα.λυψτε! πίaω ά.πο τον τσ!χο πσ~ ά.νέοηκε κιχl ιΧκοuσε εξω τό θ6-

ρuβο τής περιπόλου κα.l τοu 'Ιιχοέρη τη φωνή.

Κοιτ:lξα.τε κα.λiι. μέσα σ' έκείνο τόν ιiδιέξοδο δρόμο! Αότijν έδώ τ'ήν δ-

368

δο Ντρου~ - Μuρ έχω ο&.λει ~νθρωπο Υ~ τη ψυλά.ει, καθwς ΚΙΧL την ~λλη τοu Πίκπου. Στοιχηματίζω πwς ορίσκεται στον &.διέξοδο δρόμο.

Άλλ~ δ Γιά.ννης Άγιάννης βρισκόταν κιόλας &θέατος στο χαμηλότερο μέ­

ρος τiiς στέγης, κρατώντας π~ντα τήν ΤιτίκιΧ. Μι~ ψλαμουρια. &πλωνε τ~

κλαριά της πάνω στη στέγη κα.ί δ κορμος έψτα.νε &ς το χοψηλότεpο &κpο

της, &γκά.λια.σε αuτο τόν κορμό και καtέΟ'Υ)Κε κά.τω στο περιοόλι. Ή Τιτί­

ΚΙΧ &πο ψόΟο, η &πο κουρά.γιο δέν εογαλε λέξη. Μόνο τα. χέρια. της γρατζου­

νίστ'Υ)καν λίγο.

Ε'

ΑΡΧΗ ΑΙΝΙΓΜΑΤΟΣ.

Ό Γιάννης Άyιά.ννης βρέθηκε σ' ενσ.ν πσ.ρά.ξενο κ'Υ)πο, στενό καί μακρu μέ μια. δεντροστοιχίσ. &πδ ψηλές λεuκες στδ 6ά.θος καl μ' &νοιχτδ χώρο στη μέση.

Στόν &νοιχτο χώρο όπijρχαν πρασιΕ:ς με λαχανικά καί πεπόνια, κσ.θιbς κσ.l με­

ρικα. όπωροψόρσ. δέντρσ.. ΙΙιδ πέpσ. ψσ.ινότα.ν ενα. πα.λιο πηyά.δι με ~ντλία.. Έ­

δίί> κσ.l κεί πέτρινοι πά.γκοι μαuριζαν χορταριασμένοι.

Ό Γι&.ννης Άyιάννης είχε κοντά του την οΙκοδομή ποu του χρησίμευσε

ν~ κατε6εϊ, σωρaι)ς ιl.πο κλσ.ρια. κα:l πίσω &πο τ& δέματα. τCι. κλαριά έ:να πέ­

τρινο άγαλμα σπΙΧσμένο, ποu δέν καταλά.6αινες τί παρίστα.νε.

Ή οtκοδομ'i) fιτα.ν Ε.να. έpείπιο, δπου εολεπε κσ.νείς γκρεμισμένα. δωμ.ά.τια,

ενα &π' α.uτα. χρησίμευε για. &ποθήκη κα.ί είχε μέσα. δι&.ψοpα. πρά.yμα.τα, δπως . . ' φ:~α.ρtcι.., τ~α.πες κλ.π.

Το μεγάλο σπίτι της δδοu Ντρουα. - Μύρ, είχε στον κ'Υ)πο αuτο τlς άλλες

δύο πλεuρές τοu, ,ο ϊδιο πένθιμες μέ τίς &ξωτερικές πλευρές . υΟλα τά πα­

ράθυρα είχαν σιδερένια κάγκελα. Ποuθεν~ δέ ψαινόταν ψώς. Στ~ πιiνω πα.­

τώματα τ~ παρά.θυpσ. εΙχα.ν f.yα. περιτοίχισμα., δπως στίς ψυλαΥ.ές.

"Αλλο σπίτι δέ ψα.ινότα.ν. Το Μθος του κήποu χανόταν μέσα: στο σκο­

τά.δι της νύχτσ.ς, &λλ& δισ.κρίνοντσ.ν σuγκεχuμένΙΧ κά.πως &λλοι τοίχοι, ποu

φαίνεται περιμάντρωναν &λλους κήπους γειτονικούς , κσ.θwς κα.l οί χα.μηλες

στέγες τών σπιτιών τής δδου Πολονσώ.

Στον κηπο αότο δΕ: ψα.ινότσ.ν ψυχη. κι α.ότό .ητα.ν ψυσικb οέ6αια. , για.τί

~τα.ν πολi.ι προχωρημένη ή ώρα.. 'Αλλ7.. δέ ψα.ινόταν καl τίποτε ποu να. δείχνει

5τι περπσ.τοuσε ~νθρωπος έκεί μέσα., εστω κα.l τήν ήμέρα.

Ό Γιάννης Άγιάννης μπηκε στην &ποθήκη μΕ: την Τιτίκσ. , ποu &.πb το

ψό6ο της Θερναδιέροu σψιγγόταν &.πά.νω του. 'Έξω &κουότα.ν δ θόp:;οος τGJν

ά.ντρίί>v, δ χτύπος των τουφεκιών πάνω στις πέτρες, οί ψωνές του 'Ιαοέρη

Πατέρα, τοίi ε1πε ή Τιτίκα μ[ χαμηλ1] φ(ιΙVi], ιrotioiiμαι. Ποιός iiοχεται;

Σ Η•Ιπή, σιι•1Πt\ ! ι'ιποκρίθηκε ό Γιάννης 'Α γιι'ηνης, εfναι ή θερναδιέρου.

369

πpός τοuς ΚΙΧtΙΧΟΚόποuς, ΠΟU είχε τοποθετημένους έοώ καl κεί καl ο[ ολcι.στή­

μ.ιες τοu ποι) οeν εδρισκε α.uτό ποu ζ ητοuσε.

"fστερα &πb ενα τέτcι.ρτο δλος &κείνος δ θ6ρu6ος &πομα.κρuν6τα.ν . Ό Γιά.ν­

νης Άγιά.ννης κρα.τοσσε κα.ί την &νcι.πνοή τοu , ε!χε &κοuμπήσει ά.πα.λα. το

χέρ~ τοu κα.ί στο στόμα. τής Τιτίκα..

Μέσιχ στην ήσuχία ποu έπακολούθησε τήν &πομάκρuνση τών στρα.τιωτιiιν

κα.l · τοσ Ία.6έρη με τοuς χrχψιέοες τοu, ξιχφνικα. σηκώθηκε Ιiνιχς άλλος θό­

ρu6ος. Οuράνιος, θείος , ά.νέκψραστος κα.l τόσο γλuκός κα.t γοητευτικός, δσο ά.παίσιος fιτα.ν δ προηγούμενος. Μια. όμνωδίcι. ά.νcι.οuότα.ν μέσα. ι:iπb τό σκζ,τά.­

οι. Μια. γοητεία. προσεuχης κα.l ά.ρμονία.ς μέσα στη σκοτεινη καl τρομα.χτικη

ήσuχίιχ τ~ς νύχτας. 'Άσματcι. γuναικGΝ, &λλ~ &σμ::πα. κα.θα.ρών πcι.pθένων κα.l συγχρόνως &π6 ά.θώοuς Ύjχο>Jς πcι.ιδιών, &σμα.τα οχι επίγεια., ποu μοιά.ζοuν με

κείνα. ΠQU &.κοuνε τά. 6ρέψη κα.l Q[ ψuχοppσ.γοσντες. τα. &σμα.τα. α.ότα. εpχοντα.ν

ά.πό τη σκuθρωπ ·ή οικοδομή ποu δέσποζε τοσ '>~ήποu, τ-ή στιγμή ποu ι:iπομ.!Χ ­

κpuνότcι.ν δ θόρuοος τών οrχιμόνων , έπλησία.ζε δ χορός των ά.γγέλωy μέσ' στο

σκοτά.δι τrις νόχτcι.ς.

Ή Τιτίκα Χl' ό Γιάννης Άγιά.ννης γονάτισαν.

Δε γνύψιζ!Χν τl ·rιτα.ν, tiγνοοσσσ.ν ποσ 6pίσκοντιχι, &λλα. κα.ί ο! δuο εvοιω­

θα.ν, κι' δ &ντpα.ς κα.l το πα.ιδί , κι' δ ά.μ7.pτωλbς κα.ί ή &.γνότητα., δτι έπρεπε να.

γονα.τίσοuν .

τα. &σμ7.τα. α.ότ7. είχα.ν α.ότό το πα.pά.δοξο . 'Ότι κα.l μ' α.uτά ή οικοδομή

ψα.ινότα.ν πά.λι ερημη. 7 Ητα.ν σιΧν όπερκ6σμ.ιο ιiσμα. σ' &κα.τοίκητο τ6πο.

'Όσο δ ιcι.pκοσσα.ν τιi &σμα.τιχ, ό Γιά.ννης Άγιά.ννης δε σκεψτότα.ν τίποτε,

δέν εβλεπε νuχτrι .. 'Έολ;;πε μόνο γα.λά.ζιο οuρcι.νό. Α1σ0α.νότα.ν νιi ψτεpοuγί­

ζοuν δ,τι δλrιι οί άνθρωποι εχομε μέσα. μα.ς.

τα. &σμ.α.τα. επα.ψα.ν. ''Ισως κpά.τησα.ν ό'φrχ πολλή, ά.λλά δ Γιά.νΥης 'Α­

γ ιάννης δΕ: μποροuσε νιi ·ι_α.τα.λάοει πόση. οι ώρες τής εκστα.σης ε!να.ι μ:α.

στιγμή .

'Έγινε πά.λι &.πόλuτη riσuχία. . Τίποτε πια. στο 'δρόμο, τ ίποτε στον κi'jπο.

ΊΊΧ πάντα. εσο-ησα.ν κα.l ή ψοοέρα. κιχl ή &γιχλλία.ση. Ό &νεμος φuσ9uσε στην

κοpψi) τοο τοίχου κά.τι χόρτα. ξερα. ποιJ θρόιζιχν πένθιμα. κιχl γ λuκιi .

•

24

370

iYNEXEIA ΤΟΥ ΑΙΝΙΓΜΑΤΟΣ

ΣΥJκώθΥJΚε νυχτερινός δροσερός &.έρα.ς, σημείο οτι 1ι ώρα. ~πρεπε να ε!να.ι μία. f) ouo μετιΧ τα μεσάνυχτα.. Ή Τιτίκα. εεν ηεγε τίποτε. uοπως ε!χε κα.­

θ~σει κοντά; του κα.ι ε!χε γείρει το κεψιiλι τΥJς πάνω του, δ ΓιάννΎ)ς Άγιά.ν­νΥ)ς νόμισε δτι &ποκοιμ~θΥJκε. 'Έσκυψε κα.t τΥ]ν κοlτα.ξε. Ή Τιτίκα. ε!χε δλιi­

νοιχτα. τα μά.τια. τΥJς κ' /::να. uψος σκεφτικό, ποu ~κα.νε τb Γιάννη Άγιά.ννη

ν~ α.tσθα.νθεί πόνο στΥ]ν ψυχ~.

Ή μιχρΥ] eτρεμε &κόμΥJ.

- Νuστάζεις; τi) ρώτφε δ Γιάννης Άγιιiννης. -Κρυώνω , aποκρίθηκε ή Τιτίκα.. Κι uστερα &πο λίγες στιγμές:

-~Εψυγε; ρώτησε τον προστriτη τΥJς.

- Ποιός; ~κα.νε δ Γι&.ννης Άγι&.ννης.

-Ή κυρία. θερνα.διέρου.

Ό Γιιiνv'Υ)ς Άγιάνν'Υ)ς εΙχε κιόλας ξεχάσει το μέσο ποu μ~τα.χειρίστ'Υ)χ~ γι~ ν' &να.γκιiσει την Τιτίκα. να μη μιλήσει.

-~Α! ε!πε, Ιtφυγε, &:φυγε. ΜΥ] ψοο&σοιι κοιθόλου.

Το κοριτσιiκι &να.στένα.ξε, σα ν&.φυγε ενα. 6άρος &πό το στijθος του.

Ή γη ήτα.ν όγρή, η &ποθήκΥJ εκείνη riνοιχτη riπό τίς δυο πλευρές, δ

&έρα.ς έμπα.ινε ψυχρός. Ό Γιάννης ΆγιιΧννης eογα.λε τΥ] ρεντιγκότα. του κα.t σκέπα.σε μ' α.uτΥ) τΥ)ν Τιτίκα..

- Κρυών~ις τώρα.;

-"Ω! να.ί, πατέρα, ϊtά.νε ι κρuο.

-Στάσου λοιπον έδw κα.t πε:pίμενε, τώρα. ερχομα.ι .

Βγi'jκε ιiπό τό έρείπιο κα.ι προχώρησε πpός τη μεγriλη οικοδομή, μέ την

έλπίδα. να ορεί καλλίτερη στέγη. Άλλά. ορηκε δλες . τlς πόρτες κλειστές. 'Όλα.

τα. πα.ρά.θuρα είχαν αιδερέvια κά.γκελα. Σ'Υ)κώθηκε στlς μότες των ποδιών κα.ί

Μίτα.ξε &.πο ενα. πα.ράθυρο. 'Όλα. τα. πα.ράθυρα. ε6λεπα.ν σε μια. α.rθουσα. &.ρ­

χετα μεγάλη, στρωμένη με πλάκες κα.ί κιΧθε τόσο eολεπες κολώνες κα.ι τόξα..

Ή αίθουσα. fιτα.ν €ρημ'Υ). Φωτιζότα.ν άμυδρά. &.πο ενα. μικρο λυχνάρι, στημέ­

νο σε μιά. γωνιιi. 'Όλα. eρημοι κα.t σκοτεινά, τίποτε δεν κουν ι ότα.ν πουθενά. σ' δλο το σπίτι. υοπου κι' ιiν κοίτα.ξε, δσο κι' ιiν εψα.ξε μόνο σκοτιiδι κι' a­πογοήτευση.

Γupισε στΥ]ν &.ποθ~κη κα.τάκοπος. Τά. γόνα.τά του ετρεμσ.ν. Ποσ &.ρα.γε

6ρισκότα.ν; ποιός μποροuσε ποτέ να. φα.ντα.στεϊ τέτοιο τά.ψο μέσα. στο Πα.ρίσι;

371

τί ν~ fιτσ,ν σ,δτό τό πα.ρά;ξενο σπίτι; Τί σπίτι γεμ.ά;το νυχτερινό μυστήριο, Ι λ ~ I ,!, I ι Ι Ι / ~ I I I ~ )_ 'λ I ιι

ποu κσ, οuσε τις ψtιχες μεσ στο σκοτσ,οι με τη ψωvη των α.γγε ων κι οτσ,ν

σ,ύτές εφτσ,νσ,ν, τοuς πρόσφερε κείνο τό φοδερο θέσ,μσ,! Τοuς όποσχότσ,ν να.

τοuς &.νοίξει τήν περίλοψ.πρη πόλη τ' οuρσ,νοίί κσ,l τούς &νοιγε τή ψρικσ,λέα 1

... J. fll ''J. ι''' ι \Τ~'' πορτα τοu τα.ψοu. ραγμσ,τικα νσ, • 1τα.ν τσ,χα. κι α.uτο σπιτι, να ειχε κι α.uτο

τον &.ριθμό τοu πιΧνω σέ κάποιο δρόμο, δπως τα. rί.λλσ,; fι μήν fιτσ,ν ονεφο; Γιά.

ν& 6ε6σ,ιωθεί χρειάστηκε vά. πιιΧσει τtς πέτρες με τά. χέρια τοu.

τ 1 ' .$, ' ' ' ' ' ' ' λ λ ' λ) λ 1

' ' ο κρuο, .1 οιγωvιοι, οι οινησuχιες, οι σ.. επα ,η ες σuγκινησεις εκεινης

τής νuχτσ,ς, τοuσπΙΧσΙΧν το νεuρικό τοu σόστημσ, ΚΙΧl τοuφερσ,ν πuρετό. Πλη­

σίrχσε τήν 'Γιτίκrχ. Είχε &.ποκοιμ:ηθεϊ.

Ζ'

ΓlΙΟ ~ΚΟΤΕΙΝΟ ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ

Το κοριτσιΧκι είχε &κοuμπήσει το κεψιχλ<Χκι τοu π<Χνω σε μι& πέτριχ κοι!

κοιμότσ,ν.

Ό Γιάννης Άγιά.νης κά.θηκε κοντά. της κα.l τήν κοίτα.ζε. Σιγά., σιγιΧ &.­νσ,κτοίίσε τήν ηρεμία τοu κ' Ε:6αζε σέ κιΧποια. τάξη τίς μπερδεμένες σκέψεις

τοu. 'Έολεπε κσ,θιχρ& τΎ)ν &.λήθεια. 8τι 8σο α1σθσ,ν6τα.ν οιότb το πσ,ιο! κοντά

τοu, σ' δλη την όπόλοιπη ζωή τοu, ·δέν είχε &.νάγκη γιά. τίποτε πα.ρά. μόνο

γι' ΙΧuτο το πα.ιοί, σε φοβότrχν τίποτε πα.ρά. μόνο γι' α.ότό. Εlχε πα.γwσει ιΧπο το ψίίχος, &πειοή είχε 6γά.λει τή ρεντιγκότα. τοu γιά. να. το σκεπάσει κσ,t δέν

το α.ίσθσ,νότα.ν.

Στο μετα.ξύ μέσσ, σ' σ,uτές τtς σκέψεις οuθισμένος, &κοuε οω κα.t κάμπο­

ση wριχ ltνιxv πιχράξεvο ήχο. ΤΗτσ,ν κάτι ποu ~μοισ,ζε με κοuδοuνάκι ποu κοu­

νιότα.ν, δ fιχος α.uτος έρχότα.ν &.πό τον κήπο. Άκοuότα.ν &.Οόνα.τα. &.λλά. κα.θα.ρά..

Γtίρισε λοιπbν δ Γιά.ννης Άγιάννης τb κεφά.λι τοu κα.l κοίτα.ξε προς το

μέρος τοu κήποu, &.π' δποu έρχότα.ν α.uτος δ ήχος. F.Jδε δτι κά.ποιος fιτα.ν μέσσ,

έκεί στον κήπο.

Κάτι ποu εμοιD:ζε μάλλον μέ rί.νθρωπο κινιότα.ν μέσα. στο μποστάνι μέ:

τα. πεπόνια.. "Αλλοτε περπατοίίσε, &λλοτε ~σκuβε κ' ~μενε ~τσι &.κίνητο, &λλοτε

σηκωνότα.ν, σα. ν&σεpνε ·)j ν&πλωνε κά.τι στη γή. Ό &νθpωπος D:uτος φα.ινό­τσ, ν να. κοuτσα. ί ν ε ι.

Ό · Γιά.ννης ΆγιιΧννης &νησuχησε πάλι. Στοuς κr;r.τα.τpεγμένοuς δλD: ψα.ί­

νονται &χθρικά. κα.l 5ποπτα.. Φο6οuντα.ι την ΥJΙJ.έ ρα., έ'ιτειδΎ) τοuς 6λέποuν. Φο-

6οuντα.ι τή νύχτα., έπειδή 6οηθά. α.ότοuς ποu τοuς κα.τα.διώκοuν να. τοuς πιιΧ-

372

σοuν. Πρίν &.πο λίγο οείλιιχζε έπειδij δ κηπος ~τσ.ν lρ't)μ.ος. Τώρα. πά.λι δεί­

λισ.ζε επειδ-Υ) όπ~ρχε κά.ποιος μέσα. σ' α.ότ6ν.

Άπο τοuς χιμ.α.ιpικοuς φ66οuς, έπσ.ν~λθε q,τοuς πρα.γμιχτικοός. "Αν δ Ί­

α6έρ't)ς κιχt οι κατά.σκοποί τοu ήτα.ν Ιiκόμ't) εξω', ε!πε κσ.τ~ νοu δ Γιά.ννΎJς 'Α­γιά.ννΎJς, σ..ν έτοποθέτφε ιiνθρώποuς νιΧ πα.ριχκολοuθοϋν κιχt α.ν αδτός ποu πε­

ριψερότιχν μέσα. στον κ-ηπο τον !6λεπε κ' εοιχζε ξα.φνικα. τlς ψωνές «κλέψτης!

κλέφτ"1)ς! πιά.στε τον!» κα.t οι εξ ω &κοuα.ν ; .. . Έπ-ηρε προσεχτικά τi)ν Τιτίκα. στήν &.yκα.λιιi τοu, κιχθώς ήτα.ν Ιiποκοι­

μ.ισμ.έν"1) κα.t τή μ.ετά.ψερε πίσω Ιiπο ενα σωρο &.χρηστα. πρά.yμα.τα., στή μα.­

κρuνότερ"1) γωνι~ τ~ς &.ποθήκΎJς. Ή Τιτίκα. δεν κοuνήθηκε κσ.θόλοu.

Άπο κzϊ δ Γιciννης Άyιά.ννης παρακολaύθφε τtς πα.ρά.ξενες κινήσεις

τοσ &.νθρώποu μέσα. στο μ.ποστά.νι των πεπονιών . Πρ&γμ.α. &.λλόκοτο! δ ήχΙJς

τοΟ κοtiδοuνιοΟ ά:χ.ολοuθοΟσε τtς κινήσεις τοΟ &.νθρώποu έκείνοu. "Οταν &πο­

μα.κρυνότα.ν α.δτός, Ιiπομ.α.κρuνόταν καl δ ήχος, 5τα.ν Ιtκιχνε κά.ποια. Ιiπότομ't)

κίνησ"1) α.ότός, τ:να.ζότα.ν βία.ια. κα.ί το κοuδοuνι , δταν αδτος στεκόταν, το κοu­

δοuνι σιωποΟσε. Σίγοuρα. το ΚQUΟοόνι ~τα.ν οεμ.ένο πά.νω σ' α.δτό τον &.νθρωπο.

Άλλά. τότε τί σημα.ίνει α.ότό ; Τ ί δ.νθρωπος Ύjtσ. 'Ι σ.uτός πά.νω στον δποίο κρε­

μόταν κοuδοuνι, δπως στο κριά.ρι η στον τρά.γο;

Ένω Ιiνα.ρωτιότα.ν γι' α.uτα. τιΧ παράξενα. ποu Ιtβλεπε, Ιtπια.σε τ:Ζ χέρ ια.

τ~ ς Τιτίκα. . Εrχα.ν πα.γώσει .

-θεέ μ.οu, cpόλα.yε! ε!πε .

Τ ή ψωvά.ζει μ.ε σιγανή φων'Ιi: -Τιτίκα.! Τιτίκα.!

Έκείν"1) δeν άνοιξε τιΧ μά.τια..

Τήν κοόνησε δυνατά..

Ή Τιτίκα. δέν ξόπνησε.

-Μήπως πέθιχ'ιε! λέει δ δuστuχισμένος .

οι πιο ψρικτές ίδέ ες Ιiνα.κιχτεuτηκα.ν στο μuα.λό του κα.l μέ μι~ς πετά­

χτηκε δρθιος τpέμοντα.ς δλόκληρος. 'Ότα.ν πρόκε ιται γι:Ζ κείνοuς ποu &.γσ.­

ποϋμε, ή λσ.χτά.pα. μ.ιΧς δδηγεί σε χίλιες πα.pιiλογες σκέψεις. 'Έτσι δ Γ:ά.ννης

Άγιά.ννης σκέφτηκε δτι ό uπνος στο uπα.ι!:Ιρο κα.ί στο ψuχος μπορεί νιΧ ψέ­

ρει θά.να.το. 1Ήτα.ν dJχρή κι' ιiκίνητη. 'Έσκυψε ν' &.κοόσει τήν &.να.πνοή της. Άνά.πνεε

ά.λλά. πολύ ιiΜνσ.τα., τοϋ ψά.νηκε ο"tι εσβηνι::. Πu)ς να. τή ζεστάνει; Κά.θε &λλη

σκέψη έξι:ι..φα.νίστ"1)Κε. Πετά.χ"tηκε εξω aπο το έpείπιQ σιΧν τρελλός . Όπωσδή­

ποτε Ιtπρεπε νά. 6ρεί κρεοά."tι κα.ί φωτιά. για τήν Τιτίκα. .

373

Η'

Ο ΚQΔQΝΟΦΟΡΟ~

Τρέχει κατ' εόθεία στον &νθρωπο ποu εολεπε μέσα στον κηπο. 'Έογιχλε

&.πό τ'ήν τσέπη του τά. χρήματα ποlι είχε τu).ίξει στο χιχρτl κιχl τfι. κρατοuσε στο χέρι.

Ό άνθρωπος έκεϊνος είχε σκυμμένο το κεψ&λι καl οεv τον είδε κιχοι;ις πλησίαζε . 'Ακόμα. λίγσ. ο'ήμα.τα. κιχl ό Γιάννης Άγιfι.ννης 6ρέθηκε ΚΙ')ντιΧ του.

-Έκατό , &κατο φράγκα γι~ σένα. , τοu λέει.

Ό ιΧνθρωπος τιν&χτηκε κα.l σήκωσε τό κεψ&.λι. -'Έχει; έκα.το φρά.γκα., έπα.νά.λιχ6ε δ Γιά.ννης ΆγιιΧννrJς , ~ν μοσ δd>-" 6 ' , , , ' ' ,11 σεις ενα. τ πο νιχ περασω τη νυχτα. α.ποψε.

Το φεγγ&.ρι φώτιζε τrιν ~ξιχλλη μφ:ρ-Υj τοu Γι&.ννη Άγιά.ννη .

- Μπά.! θεέ μου! δ θείος Μαγδαληνής! &.νέκpιχξε δ ά-νθρωπος τοu κήπου .

Ό ΓιιΧννης Άγιά.ννης όπισθοχώρησε μόλις &κουσε έτσι ξα.ψνικ~ α.δτο το

ονομιχ νά. προφέρεται στον άγνωστο έκείνο τ6πο κι' &.π ο τον ιΧγνωστο έκείνο

!νθρωπο .

"Ολα. τά. περίμενε έκτος &.π' αuτό. Ό &νθρωπος ποu πρόφερε το 5νομα. ήταν ενα.ς γέρος κιχμποuριασμένος κα.ί κουτσός, ντυμένος σχ χωρικός καl εΙχε

στο ιiριστερό του γόνοιτο δεμένη μιιi πέτσινη λουρίδα, ιiπο τήν όποία. κρεμό­

ταν ενα. κουδουνάκι . Το πρ6σωπ6 του ο€ όια.κριν6τοιν, γιοιτί είχε τά. νιϊιτοι

πρbς το φεγγά.ρι .

Στο ι.ι.εταξt'.ι δ &.γαΟός &.νθρωπά.κος είχε 6γά.λει το σκοΟ ;pο του Υ.αι στσ.υρο­

κοπιότα.ν.

- Κuριε, έλέησόν με τόν άμα.pτωλόν! πGις 6ρέθηκες έοGι θείε Λiα.γδc.ι.­

ληνή; 'Από π,σ μπόρεσες καl μπήκες; 'Από τον οuρσ.νο έπεσες; Κσ.t πρα.γμσ.­

τικά., σ.ν επεφτες καμμια. φορά., &πό κεί πά.νω θά.πεφτες. Άλλά. πι1ς είσαι σ' α.iJτYj τΥjν κα.τιΧσταση; χωρl; γρσ.Μτα, χωplς κα.πέλλο στο κεφάλι , χωρΊς Χο:­

νένα. φόρεμα.! Ξέρεις Π~)ς α. ν ~ταν &λλl')ς, ποt'.ι νχ μη σε γνώριζε, θά. τρόμαζε

γιά. καλά.; θεέ μου, συχώρεσέ με! Μήπως &ρχισα.ν τώ~α. νά. τρελλα.ίνοντιχι κι'

οί &γιοι ; 'Αλλά. οέ μοu είπες , ΠG)ς μπόρεσες καί μπi'jκες έοGι μέσα.;

-~ Ακουσε ν&. σc.u πG). Μ μοu Ης ποι6ς είσαι; Καί αότό έδω τό σπίτι

τί ε!να.ι; ρώτ-ησε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης.

-'Εμένα ρωτά.ς τ( είναι α.ότο το σπίτι; Αuτο είναι κ ι' ~ν είνα.ι πα.ρά.­

δοξο. Άμ.' δεν είμαι έγώ έκείνος, δποu μ' εοα.λες έδω μέσα, κι ιχuτή ή κατ,ι­

κίοι οέν είν~ι έκείνrι, δπου μ' έσόστησες νά. με οεχτοσν; Δε με γνώρισες &.κόμα. ;

-~Οχι, &.πιJκρίθηκε ό Γι&;ννης Άγι&;ννης. Κα.ί σό, πώς γίνετα.ι ν~ μέ

γνωρίζεις;

374

-Άμij δε σοσ χρωστώ τη ζωή μου! εΙπε δ &.νθρωπιiκος.

Γύρισε τότε λίγο κα.t το φεγγά.ρι φώτισε το πρόσωπό του. Ό ΓιιiννΥJς Άyιά:ννΥJς γνώρισε το γέρο - Θερσα.νέμ.ΥJ.

-'Ά! είπε, έσu είσαι; Να.1, τιbpα. σ' έγνώpισα..

- Πά.λι κα.λιΧ! είπε δ γέρο - Θερσα.νέμ.ης, κά.πως έπιτψ'Υ)τικά. . - Κα.t τί κάνεις έδG) μέσα.; ριJ)τησε δ Γιιiννης Άγιά.ννης.

τ ι ' , ' ι 'ζ ' ' λ'C ~ ' ' ,r,-- ι να. κα.νω; τα πεπονια. μου σκεπα φ, να. τα πpοφυ α.~οω α.πο το ψυ-

χος της νύχτα.ς.

Πραγματικά., ό γέρο - θερσα.νέμ.'Υ)ς, τη στιγμη ποu πλησία.ζε δ Γ ιά.ννης

Άγιά.ννης, κpα.τοuσε στο χέρι του τΥ)ν άκρη μιιiς ψιiθας, ποu την &πλωνε πιΧ­

νω στίς πεπονιές. Ε!zε ετσι &πλιόσει άpκετες ψά.θες, γιατt παιδευόταν πά.νω

δ:.πό μιά. &ρα. μ' αuτΥ) τη δουλειά. Τώρα. κα.τάλα.6ε δ Γιάννης 'Αγιιiννης, για.τt

κιΧθε τόσο εσκυβε Υ..α.t σηκωνόταν.

Ό γέρος συνέχισε :

-Είδα δτι το φεyγά.pι εΙνα.ι λα.μπερο ά.πόψε κα.ί θ& ρίξει πολλ-Υj πα.γω-• ' J, \ ι ' 3, θ ' ι ' J. νια. αυτ,1 τη νυχτα. κα.ι ι 1 p α. νrι, σκεπα.σω τα. πεΠ•JVtα μου.

urστερα γύρισε , κοίταξε το Γιάννη Άγιά.ννη κ' ε6αλε τα. γέλια.

-Άμ' το ίδω επpεπε να σκεφτείς καt σU θείε Μα.γδα.λ-ηνή, τοu ε!πε,

~χ ι ΠΟ>J μ.οu βγijΥ.ες μ.ε τ? Π'JυΥ.ά.μισο! Σ' εξοpr.ίζω' πές μοu τελοσπά.ντων, πώς

6ρέθψ.ες έδώ μέσα;

Ό Γιά.ννΎ)ς Άγιά.ννης, &.ψοu εΙδε 8τι δ &νθρωπος α.ύτος τον γνώριζε

τουλιΧχιστο μ.ε το ονομα. Μα.γδσ.ληνής, δεν Ιtκpινε σκόπιμο νά. τοu μιλήσει yιά.

8λα.. Άπόψευγε λοιπον τίς &.πα.νcήσεις κα.l ά.ντί ν' &.πα.ντσ.., εκα.νε έpωτήσεις.

- Κα.t τί είνα.ι τb κοuδοuνι, ποu ε χεις δεμένο πάνω στο γ6να.τ6 σου;

- Αύτό; &ποκρίθηκε δ 6ερσα.νέμης, εΙ να. ι για. να. το &.κοuνε καί να.

φεύγουν.

- Πως! να. φεύγουν ; Ό γέρο - Θερσα.νέ~ιΎJς lκλεισε κά.πως πονrιρα. το ενα. μά.τι.

-'Έ, το ξέρει διΧ ~ &.ψεντιά σου! Έδu) μέσα. είναι δλο γυνα.ίκες, εvα.

σωρο κ.ορίτσια.. Ώς φα.ίνετα.ι, θά. fιμουν επικίδυνος iiv με σuνα.ντοuσα.ν . Άκοuνε

λοιποv το κουδούνι κι' &.λλά.ζουν δρόμο.

- ΜιΧ τί είνα.ι λοιπον α.ύτο το σπίτι;

-το ξέρεις θείε Μα.γ·δα.ληνή. Ή &.ψεντιά. σου δεν ξέρεις τί σπίτι ε!να.ι

α.ύτό;

-'Όχι, σοu λέω, δεν το yνωρ1ζω. :___Δεν το γνωρίζεις; δ:.φοu έσU μ' ε6α.λες εδώ μέσα. κηπουρό.

-Λέγε μου, σε πα.ρα.κα.λω, σ& ν& μη ξέρω τίποτε.

-'Έ, λοιπόν, δεν είναι α.ι'ιτο το γuνα.ικείο μοναστήρι τοu Π!κπου;

Τώρα. μόλις θυμήθηκε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης. Ή τύχη, δηλαδη 1) e~rα

Πρόνοια, τον ερριξε &κρι6ώς στο μ.ονιχστήρι &κείνο τοu προα.στεiου u Α γιος

375

Άντώνιοι;:, δποu με σύσταση δικ-ή τοu ε!χε προσληφθεί γι~ κηποuρος δ γέρο -θερσα.νέμης, δστερα. ά.πο το πέσιμό τοu &πο το κά.ρρο. Πέρα.σα.ν ouo χρόνια.

&.πό τότε.

- Τό μοναστήρι τοu Πίκποu! ιΧ! να.( , ε!πε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης.

- Τώρα., πιίις τ~ κα.τά.ψερες κα.t μπήκες &οιίι μέσα.; ρώτ'Υ)σε πά.λι δ θερ-

σα.νέμης; . uΟτι εΙσα.ι &γιος το ξέρω, ά.λλ~ κα.t &γιος, πά.λι είσα.ι ιΧντρα.ς. Κα.t

ιΧντρες έδώ μέσα. δέν πα.τοuν τό πόδι τοuς.

- Κα.λ~ κα.t σύ, πως ε!σα.ι &οω ;

-" Αλλος &:πο μένα. δέν ίιπιΧρχει κανένας. -'Όπως κι' αν εΙνα.ι, είπε δ Γιά.νν'Υ)ζ Άγιά.ννης, &νά.γκ'Υ) να. με(νω κ'

&γώ έοω μέσιχ.

-θεός c:ρuλά.ξοι , είπε δ θερσα.νέμ'Υ)ς, μπορει να. γίνει α.ότό;

Ό Γιάννης Άγιά.ννης πλησία.σε τότε το θεpσα.νέμη κα.t τοu είπε μέ σο-

6α.ρfι c:ρωνή:

-Γέρο - θερσα.νέμη, σοϋ εσωσα. τ~ ζω-ή.

- Αότό, το ε!πα. πρώτος έγώ και δέν το ξεχνώ, ά.ποκρίθηκε δ θερ-

σα.νέμης.

- Νά., λο ιπόν, ήρθε ~ &ρα. ν~ κά.νεις κα.l σίι σήμερα., α.uτό ποu lκιχνιχ

έγώ άλλοτε.

Ό θερσα.νέμ'Υ)ς πf)ρε μέσα. στ~ γέρικα., ζα.ρωμένα. κα.ί τρέμοντα. χέρια.

τοu, τα. δuό στι6α.ρά. χέρια. τοu Γιά.νν'Υ) Άγιά.νν'Υ) κα.l γι& μερικές στιγμές φα.ι­

νόταν σ~ νάθελε ν~ μιλ'ήσει κα.t να. μ~ μπορεί.

-~Ω! θά. ήτα. ν εόλογία. θεοu, ~ν μποροuσα. νά. σοu τό &.ντα.ποδώσω. 'Ε­γώ! να σοϋ σώσω τ'ή ζωή! Κuριε δήμα.ρχε, πρόστα.ζε το γέρο - θερσα.νέμ'Υ)

σ' ο,τι θελήσεις.

Τό πρόσωπο τοu γέροντα. &.κτινοοολοuσε &.πό χα.ρά..

- τί δια. τάζεις να. κάνω για. σένα.! πές μοu, λέγε μοu.

- θά. σοu πιίι . "Εχεις τώρα. κα.μμιά. κά.μα.pα. για. μένα.;

-Έκεϊ, πίσω &.πο τα. χα.λά.σμα.τα. τοϋ πα.λιοϋ μονα.στηριοu, &.πόμερα. σέ

μιαν δ.κp'Υ), δποu κα.νένα.ς δέ 6λέπει, εχω, δχι μία., ά.λλά. τρεϊς κά.μα.ρες.

Κα.t πρα.γμα.τικά., ήτα.ν τόσο κα.λ& κρuμέν'Υ) πίσω &.πό κείνο τb έρε!πιο,

~ κα.τοικ!α. τοϋ θερσα.νέμη, ιί'>στε οuτε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης δέν τΎjν ε!χε δ.εί.

- Κα.λά., είπε . Τώρα. θά. σοu ζητήσω &.κόμ'Υ) δuό πρά.γμα.τα..

-Να. μοu ζητ~σεις, κuριε δ-ήμα.ρχε.

-Πρώτο, δέ θ~ πεϊς τίποτε σέ κα.νένα. &π' δ,τι γνωρίζεις γι~ μένα. . Δεύ-

τερο, οέ θά. ζψ-ήσεις οδτε σu νά. ι..ι.ά.θεις τίποτε περισσότερο.

-'Όπως δρίζεις. Γνωρίζω δτι δέ μπορείς νά. κά.νεις τίποτε, πού να. μ~ν

είναι πράξη τιμημένοu &νθριi)ποu κα.t πώς πά.ντα. 7jσouv σ.νθρωπος τοσ θεοσ.

Κα.t τελοσπά.ντων, έοω μέσα. ποι6ς μ'· ε6α.λε; Κά.με δ,τι νομlζεις. 'Εγώ ε!μα.ι

δικός σοu άνθρωπος.

376

- Κα.λά.. Τώρα. ελα. μα.ζί μου. Π~μ.ε v~ 6pοuμ.ε τb πα.ιδί.

-~Α! ε!πε δ θεpσα.vέμΎJς, όπά.ρχει κα.t κα.νένα. πα. ιοί;

'ΆλλΎJ λέξη δέν πρόφερε κι' &κολοόθφε τb Γιά.ννη Άγιά.νν"Υ), δπως δ

σκόλος τbν κόριό του.

~rστερα. &πο μισή ώρα., "ή Τιτίκα., ποu ξα.να.6ρijκε το ρόδινο χρωμα. της

μπροστά στ~ φλόγα. μιiiς κιχλijς φωτιiiς, κοιμότιχν στό κρε6άτι τοu γέρο - Κ'Υ)­

πουροu. Ό Γιάννης 'Αγιιiνν'Υ)ς φόρεσε πάλι τη γρα.6ά.τιχ του κιχt τ'ή ρεντιγκό­

τα. του. Το κιχπέλλο του, ποu τό είχε ρίξει πάνω ιlπο τον τοίχο ξα.νιχ6ρέθηκε

Κι' α.uτό. •ο θεpσα.νέμης εογα.λε ά.ΠΟ το γόνα.τό του το ΚOUOOUνt ΚΙΧl τΟ κρέ­

μα.σε στον τοίχο. Οι δυο άντρες ζεατιχίνοντα.ν στη ψωτιά.. Πά.νω στο τρα.πέζι,

ι γέρο - θερσα.νέμης, είχε 6ά.λει ψωμί, τυρί, ενα. μπουκάλι κρα.σt κα.t δυο πο­

τ"fιρια.. ·ο θερσα.νέμης ά.κο•Jμποuσε το χέρι του πά.νω στο γόνατο τοσ Γιά.ννη

Άγιά.ννη κιχl τοu έλεγε:

-"Α, κόριε Μα.γδα.λην~! δε με γνώρισες ιlμέσως, μόλις με είδες. 'Έτσι

ε! γλυτώνεις τΥ] ζωΥ] τιί>ν aνθρώπων κι uστεpα. τοuς ξεχνάς. "Α, α.uτο είνιχι

κα.κό! κα.t νά. με συμπα.θfi.ς. 'Εκείνοι δμως σέ Ουμοuντα.ι! Άχα.pιστίιχ, μοu φα.ί­

νετιχι, το λέν α.ότό.

θ'

ΓlQ~ Γl.ΑΡ.ΑΓlΛΑΝΗΘΗΚΕ Ο I.ABEPHi

I

τ~ γεγονότα., ποu εϊδα.με ώς τώρα. μόνο ιlπο τη μι~ πλευρά., ε!χα.ν σuμ-

6εϊ με τον ιiπλοόστερο τρόπο.

uΟτα.ν δ Γιά.ννης 'Αγιά.ννης, τη vόχτα. της tδια.ς "ήμέρα.ς, ποu b 'Ια.6έ­

ρης τbν επια.σε στο νεκρικο κρε6άτι της Φα.ντίνα.ς, δραπέτευσε &.πο τη φυλα.­

κη τijς Μ. έπt Μ ... , ή iστυνομία. εκα.νε το συλλογισμο πwς δ δρα.πέτης θ~

κα.τευθύνθηκε προς το Πα.ρίσι. Το Πα.ρίσι εΙνα.ι έ'να.ς λα.6όρινθος. UΟλα. χά.­νοντοιι, ολα. γtνοντα.ι ~ψα.ντα. σ· έκείνο τον ά.ψα.λο τοu κόσ~ου, δπως ολα. κα.­τα.ποντίζοντα.ι στον &.ψα.λο τi)ς θrkλα.σσα.ς. Δεν όπά.ρχει δάσος ποu ν~ μπο­

ρεί νά. κρύψει τόσο κα.λ& ενα.ν άνθρωπο, 3σο το πολυά.νθρωπο Πα.ρίσι. Αίιτό τό

γνωρίζουν οι κά.θε λογijς ·διωκόμενοι. ΠηγιΧίνουν στο Πα.ρίσι, δπως σε κα.τα.-

6όθpα.. ΆλΎJθιν~ ίιπά.ρχοuν κιχτα.66θρες ποu σώζουν. Αuτο δμως το γνωρίζει

έπίσης κι "ή &.στuνομία. κα.t ψά.χνει νά 6ρετ στο Πα.ρίσι δ,τι εχα.σε &.λλοu. Ή

&στυνομία. λοιπον εψα.ξε νά 6ρετ τον πρώην δήμα.ρχο τi)ς Μ. έπt Μ ... στην

πρωτεόουσα. . •ο 'Ια.6έρης κλ"fιθηκε στο Πα.ρίσι yιά νιΧ 6ο·Υjθ'ήσει τlς έρευνες.

Krxt πρα.γμα.τικ~ δ Ία.6έρης συνέ6α.λλε τα. μέγιστα. στήν &να.κ~λuψη κα.l σύλ­

ληψη τοu Γιά.ννη Άyιά.ννη.

377

Άπο τότε, ή οιεuθυνση της ά.στυνομί~ς τοσ Π~ρισιοσ πρόσεξε περισσότε­

ρο τlς ίκα.νότΥJτες τοσ &.στυνομικοσ έπιθεωρητij 'Ι~6έρη κ~t τον κράτησε, μό­

νιμα στο Παρίσι. Καl πραγματικά, τijς &χρησίμευσε σέ πολλά, μ' 8λο ποu πρέπει να. δμολοyήσουμε δτι έκτελοσσε εντιμ~ τήν ίιπηρεσία του.

Ό 'Ια.6έρης εΙχε λησμονοfισει πια. το Γιά.ννη Άyιά.ννη, για.τt ot κυνηγε­τικοί σκuλοι λησμονοσν το χθεσινο λuκο για. το σημερινό. 'Ότ~ν, το Δεκέι.ι.-

6ριο τοσ 1823, διά.6ασε σέ μια. έψημερίδα., πwς ενα.ς κα.τά.δικος τιi>ν κα.τέρ­

γων, ονομαζόμενος Γιάννης Άγιάννης, πνίγ·ηκε στ~ θάλα.σσα., δημοσίευε δε

το γεγονος με τρόπο που δεν !Χψηνε πεpιθώρι~ γι' ά.μφι6ολίες, ίί.ιστε ό Ία.6έ­

ρης το πίστεψε χωρlς διστα.γμό, &.ρκέστηκε ι.ι.όνο να. πεί; «ΑδτΎj ε!vα.ι κσ.λή

φυλαή, πάει κι' α.ύτός». ~Εκτοτε δέν τbν ξαναθυμήθηκε.

"fστερα &.πο μερικο κα.ιρο ~ρθε ϊνα. σημείωμα. στ-ή .Οιεuθυνση τijς &.στυ­

νομία.ς τοσ Πα.ρισιοσ, πού ελεyε οτι στο χωριο Μομφερμίλ, εγινε ά.πα.γωγή

ένος μικροσ κοριτσιοσ, έψτ& η όχτ~) χρονών, &.πο ενα.ν ~γνωστο κα.l κά.τω &­πο ά.vεξα.κρίοωτες συνθήκες. Το κοριτσάκι α.δτο ονομ.α.ζότα.ν Τιτίκα. κα.t το

είχε εμπιστευτεί ή μητέρα. του στον ξενοδόχο σ.ίιτοσ τοσ χωριοσ. Ή μητέρα.

του λεγότα.v Φα.vτίvα. κα.ί πέθα.vε σε κάποιο νοσοκομείο, ιΧγνωστο ποσ κα.l πότε.

Το σημείωμα. α.ίιτο επεσε στα. μάτια. τοσ Ία.6έρη κα.ι τον άφησε σκεφτικό.

Το ονομα. Φα.ντίνα. fιτα.ν γνωστο στον Ία.6έρη . θυμΎjθηκε πόσο είχε γε­λάσει, 8ταν aκουσε το Γιά.νvη Άγιά.ννη ν& τοi} ζητα. τριών ήμεριί>ν προθεσμία.,

για. να. πιiει σε κάποιο χωριο να. ψέρει το πα.ιδί έκείνης τijς γuνα.ίκα.ς. θυμ-ή­

θηκε &.κόμη οτι, δ Γιά.ννης Άyιά.ννης συνελήφθη στο Πα.ρίσι, τ~ στιγμή πού

&νέοα.ινε στ' &μάξι που έκτελοuσε συγκοινωνία. Παρίσι - Μομψερμίλ. Είχε ι ιά­

λιστα. ίιποπτευθεί τότε οτ ι και άλλοτε ά.νέ6ψε δ Γιάνν'Υ)ς Άγιάνν'Υ)ζ σ' εκεί­

νο τ' &μάξι, 8τι καl τ~ν προηγοuμενη ε!χε πά.ει στα. πέριξ τοΟ Μομψερμίλ,

πα.ρ' δτι δεν τον είχε δεϊ κα.νένα.;; ν' &νε6α.ίνει στ' &μάξι. Τί ήθελε στο Μομ.­

ψερμίλ; Κα.νένα.ς τότε δε μποροuσε ν:ι. ξέρει. Τώρα. δμως δ Ία.6έρης κα.τά ­

λα.6ε . Το πα.ιδl τΎ)ς Φα.ντίνα.ς 6ρισκό•α:ν έκεί κι' σ.ίιτός, δπωσδήποτε, πήγσ.ι ­

νε εκεί γι ' CΥ.ίιτο το πα.ιδί. Τώρσ. το πα.ιδt το &pπα.ξε κάποιος !Χγνωστος. Ποιός

μποροuσε να. εlνα.ι α:ίιτος δ <Χγvωστος ; Ν !Χ Ύjτσ.v ιΧpσ.yε δ Γιά.ννης Άγιά.ννης ;

Άλλα. δ Γιάννης Άγιά.ννης πέθα.νε . Ό Ίσ.6έpης, χωρtς ν&. πεί σε κα.νένα. τί­

ποτε, &.νέοηκε σ' ενα &μάξι και π'Υjγε στο Μομφεpμίλ.

Είχε τ-ην έλπίδα. οτι εκεί θ&. ψωτιστεί, &.λλα. μπερδεuτηκε ιiκόμ.α. περισ­

σότερο .

Τίς πρGJτες μέρες ο~ θερνα.διέροι &πο θυμό , ποu δε μπόρεσιχν νό: πά.pουν

περισσότερα. χρήμα.τcι &.πb το Γιά.vvη Άγιά.ννη, εΙχα:ν ψλuα:ρήσει . Ή &.ποuσία.

της Κορυδαλλίδα.ς εγιvε &φορμ~ πολλών συζητήσεων. Ο! δια.δόσεις ~δινα.ν κ'

επα.ιρνσ.ν, ιϊισπου στο τέλος χαpαχτηρίστηκε ά.πα.γωγΎj . 'Έτσι εφτα.σε και το

σημείωμσ. στ+ιν &στuνΟμία..

υr στερα. δμως δ θερνα.διέρος σκέψτψε ώριμότερσ. κσ.l μ.έ το δα.ιμόνιο

378

lνστικτό του, κοιτά.λοι~ε 8τι, σέ κα.μ.μι~ περίπτωση, οέ σuμψέρει νά έπεμ6οιίνει

"ή &στυνομίοι κοιί 1ι δικαιοσύνη καί οτι οί ψλυαρίες του γιά. τ'ήν &παγωγ'ή τijς

Τιτίκας, ήταν ένοεχόμενο νά προκαλέσουν τ~ν προσοχ~ τijς &στυνομίας κα! το μάτι της δικαιοσύνης ν~ κοιτά.ξει στ~ σκοτεινά. του κατορθώματα.

'Εκείνο ποlι πρb πα.ντός δέν &.ντέχουν οί κουκου6ά.γιες, εΙνοιι νά. τοuς 6ά.­

λεις ψώς μπροστα. στα. μιΧτια. τοuς. Κ' επειτα. πώς θα. δικαιολογούσε τά. χίλια.

πεντακόσια ψρά.γκα ποu εΙ χε πά.ρει; "Αλλα.ξε λοιπον τοιχτική. 'Έκλεισε πρώ­

τοι το στόμα. τijς γυναίκα.ς του κ' uστερα. ιΧρχισε ν?ι. κά.νει τόν &νήξερο καl ν?ι.

προσποιείτα-ι δτι &.πορεί, κά.θε ψορcΧ. πού τοίί μιλοίίσα.ν για. τ~ν &πα.γωγ'Υj τijς

Τιτίκας. Καl να.! μέν, κα.θu)ς ηεyε, είχε πα.ρα.πονεθεί ποlι τοu <<πήρα-ν» τόσο

yρήγορα. τήv &γα.πημένη τοu μικρή, &.λλα. ήρθε κα! τΎ) ζ ήτ'f)σε δ «πα.πποός

της», πώς μποροuσε ν' &.ρνηθεϊ σ' οιότόν;

'Έτσι λοιΠόν εΙχα.ν τά. πρά:yμα.τοι, 8τοιν δ 'Ια.~έρης ~ψτοισε στο Μομψερ­μίλ. Ό παπποuς έξαψά.νισε το Γιά.ννη Άγιά.ννrι.

Άλλά. δ 'Ιοιοέρης δέν ποιρά.λειψε να. κά.νει μερικές έρωτήσεις στο θερ-

να.διέρο, γιά. ν?ι. διευκρινίσει περισσότερο την όπόθεσΥ).

- Τί ήτα. ν αuτος δ παπποi)ς κα.! ΠGJς λεγότα.ν;

Ό θερνοιδιέρος &.πα.ντοuσε με «&.ψέλειοι».

- Είνα.ι ενας πλούσιος ά.γρονόμος. Είδα. καl το διοι6οιτήριό του. θοιρρώ

πως λέγετα.ι Γουλιέλμος Λ.7.μπέρ.

Λ.α.μπέρ εΙνα.ι ψιλήσuχο κοιl κοιθησυχοιστικο δνομα.. Ό . 'Ια.6έρrις έπέστρε­

ψε στο Παρίσι, λέγοντα.ς μέσα του:

,/Q Γιά.ννης Άγιά.ννης πέθα.νε κ' &συγχωρέθηκε, εΙμα.ι &νό'Υ)τος νά. τον ζrιτώ στοuς ζωντα.νοός.

ΕΙχε ξεχάσει α.uτ-Υj τ-Υjν ίστορίοι, δτα.ν τb Μά.ρτιο τοu 1824, &κοuσε νδι

μιλοuν γιά. εναν παριΧξενο άνθρωπο, ποu κα.τοικοuσε στην τά.δε συνοικία τοu

Ποιρισιοσ, ποu τοσ εΙχα.ν ογά.λει το ονομα. «δ ζ ήτουλοις ποu έλεεί». Αuτοί πού μιλοuσα.ν γι' οιuτο τό πρόσωπο, πρόσθετα.ν οτι πρέπει ν~ ήτα.ν ιiρκετ~ πλούσι­

ος, δτι κοι.νένα.ς οέ γνώριζε τ' όνομά. του κι' 8τι ζοuσε μ' ενοι κοριτσά.κι wς

δχτw χρονών, τό δποίο δέν &γνώριζε τίποτε &λλο, έκτος &.πο τό δτι ήρθε &.πο το

Μομ.'?ερμίλ.

Μομψερμίλ! Το ονομα. οιότό &ποι.νοι.λ(ψ6α.νότοι.ν κι' δ 'Ια.6έρ1Jς εστrισε πά.λι

τ' αuτί τοu. 'Ένας γερο ζ ητιά.νος, κατά.σκοπος τi)ς &.στuνομία.ς, πρόσθεσε κι'

&λλες λεπτομέρειες.

Ό &νθρωπος αότός ήτοιν πολu ά.κοιν~J'ιΊJτρ ;,. δέν εογα.ινε εςω ποιρα. μονά.­χοι τ7) νύχτα, δέ δεχόταν νά. τον πλησιά.σε~ >Mιl ·n.;, ψοροuσε μι~ έλειενΥj κί­

τρινη ρεντιγκότοι, ή δποίοι δμως ιΧξιζε έκατ:.ιιμ/ιρια. γιατί rjτα.ν πα.ρα.γεμισμέ­

νη μέ χιλιόψραγκα. Λότο κίνφε tδια.ίτερα τrιν προσοχΥj τοu 'Ιοιοέρη.

Γιά να. δετ &.πb κοντ~ αότb το πρόσωπο, χωρίς να. τό φο6ίσει, οα.νείστη­

κε μιδr. μέροι, τδr. κουρέλια. τοσ ζ'Υ)τιά.νου κα.ί τ~ θέcr1j πού καθόταν κά.θε μέρα,

379

ψέλ νοντιχς με τη ~ιι)τη ο λα τα. εόχολόγια τοu ζητιιΧνοu καl κιχτιχσκοπεόοντιχς

σuγχpόνως.

Πρα.γμα.τικιΧ, το uποπτο πρόσωπο ήρθε προς το μεταμφιεσμένο. 'Ιαβέρη κα.l τοu έδωσε έλεημοσόνη, έκείνη τή σ-:ιγψrj σήκωσε το κεψά.λι δ 'Ια.οέρης

κι' α.tσθά.νθηκε τον fδιο σεισμό, πο1) α.Ισθιiνθψε κι' δ Γιάννης Άγιάννης νο­

μίζοντας πt!}ς αναγνώρισε τον 'Ιαβέρη .

Άλλα. ήταν πιθανο ν7. εκα.νε ΚΙΧl λά.θος μέσ' στο σκοτά.δι. Ό ΑιJ..νατος τοu

Γιά.ννη Άγιά.ννη ήτα.ν πιστοποιημένος . Ό 'Ια.οέρης &.μφέοα.λε κα.ι 8τιχν t>ρι­

σκόταν σ' &μψιοολία. οε·ι έρρ ιχνε το χέρι τοu πά.νω σε άνθρωπο. Παρακολούθη­

σε μόνο τον ί.ίποπτο ι'i)ς το σπί-cι τοu Κιiρα.κα καl φρόντισε να. πιiρει πληροφο­

ρίες &πο τ"fι γριά., ή δποία., φλόιχρη κιχθ~)ς ήταν, τοu τlς ~,όωσε μ' εόχαρίστη­

ση. Έπιοεοα.ίωσε τήν ίστοpία. τij:; παραγεμισμένης μ' έκα.τομμύpια. pεντιγκό­

τιχς καί τον πληροφόρησε για το ΖΠεισόοιο με το χιλιόφpαγκο ΠOIJ εογαλε

μέσα &π' α.uτήν. <<Είδε μέ τα μά.τια. της, επια.σε μέ τα. χέρια της» . Ό Ία6έ­

pης vοίκιΙΧσε ενα οωμά.τιο ΧΙΧl το ϊοιο Ι?ρά.οι κοιμ:ήθηκε σ' ιχοτό. Στά.θηκε έξω

άπο τήν πόρτσ. τοu δποπτο'J με τήν έλπίδα ν' &κοόσει τή φωνή του, άλλα δ

Γιάννης Άγιάνvης εlχε δεί το ::ρ ιί}ς άπο τr;ν κλειδαρότρυπα καt μα,ταίωσε τό

σχέδιο τοu ιbτα.κοuστη .

ΤΎ)ν έπομένη δ Γιάννης Άγιά.ννης είχε έγκα.τα.λείψει το σπίτι . Άλλα.

δ κρότος ΠΟ!J εκανε το πεντόφραγκο ΠΟU επεσε κάτω, εκα.νε τή γρια. να ύπο­

πτεuθεr δτι έτοψά.ζεται να. ψόyει κα.l ε1δοποίησε &.μέσως τον 'Ιαβέρη. τη νό­

χτιχ , 8τα.ν δ Γιά.ννης Άyιά.ννης t;γηκε, δ Ίαοέρης πα.pcφόνεuε πίσω άπο τιΧ

δέντρα. τοίί δρόμοu, μαζί μέ δuο &στυνομικοuς &.κόμη.

Γιατί δέν τον επιασε &.μέσως; Γιατί εΙ χε &κόμη &.μφι6ολίες γιιΧ τijν τα.u­

τ6τητά τοu. Πρέπει δΞ: ν?ι. σημειώσοuμε 8τι έκείνη τήν έποχΥ) δ τόπος fιτα.ν

Ε:λεόθερος. Ή &.στuνομία. είχε σuλλά.6ει, πρίν λίγο κα.ιpό, α.οθα.ίpετα, μερικιΧ

πρόσωπα. κα.l ο! έφημερίδες ε!χα.ν κά.vει τόσο θόρuοο, wστε το πρα.γμιχ εφτα.σε

&ς τ"fι Βοuλ"fι κσ.l ή &στuνομία βρέθηκε σε Μσκολη θέση, πτο~θηκε. Ο! άνθρω­

ποί της aρχισαν να. προσέχουν πολu μ~ κάνουν λάθος. Ό οιευθυντijς έξεθύμαι­νε εναντίον τοuς , εχανα.ν τΎ; θέση τοuς.

'Οπωσδήποτε, ό Ίαοέρης ήτα.ν σίγοuρος δτι το θήραμα οε θ.ιΧ τοίί ξέφευ­

γε, Ύ)θελε σuνzτ:ώς vιΧ 6ε6α.ιωθεί τ:ρGJτα κ' ϋστερα να ένεργήσzι. Στb μετα­

ξύ, εΙχε πripει κα( τ~τα.ρτο &στuνομικό, &πο το πρώτο τμήμα. ποu σuνά.ντ'Υ)σε

στο δρ6μο.

UΟτα.ν εψτα.σε στη γέ::ρupα. τοu Άι;ιύστερλιτς, ε!χε χάσει τα. ϊχν'Υj τοu Γιάν­

νη Άγιά.νΨι; κα.l ριότησε ιiμέσω; -;;ο ψορα.τζή: - Μήπως ε!οες iY.v πέρα.σz ενας άνθρωπος μ' ενιχ μικρο κορίτσι;

- Ναί, &.ποκρiθ-ηκε δ φοpα.τζ·ής, και τοu ~πα μάλιστιχ ν?ι. πληρώσει Μο

σολδία..

Ό Ία.6έρ,ης ~ψτασε στη γiφυρα. τη στιγμή, ποu δ Γιάννης Άyιάνvης

380

περνοuσε το &νοιχτο μέρος ά.πο τ~ν ά.πέναντι μεριά τΥjι; ~χθrις, ποu ψωτιζόταν

&πό το ψεγγά.ρι. Τον είδε νά. μπα.ίνει στ~ν δδο Άyίοu Άντωνίοu κ' έστειλε

&.μέσω; eνα.ν &.πο τούς άντρες τοu νά. ψρά.ξει τη μ.όνrι οιέξοοο τijς δοοu Ντροuα. -Μuρ, πά.νω στο ορομά.κο τοu Πίκποu . Πιο κεί 6pΎ)κε μια. περίπολο &.πό στρα­τιώτες, τοuς π-ηρε κι' οιότοuς μ.οιζ( τοu .

'Αφοσ κανόνισε ετσι τά. πρά.yμοιτοι κοι! Υjξερε πιbς b Γιά.ννrις Άyιά.ννrις ,J; ι ι \ ~~ ~ ~ ' ,... ,.... ' l. ' !!'ο ι 1:: !i:: ' ' ' ' \ •1τα.ν τωρα. πιοισμ.ενος σε ποιyιuα., α.πι; τα. eι:οςια. τu α.οιε,.οuο, α.πο τ c.φιστεροι

δ άνθρωπος ποu εστειλε , πίσω δ ίδιος ό Ία.6έρrις, εόχtχ.pιστήθηκε κι' άνοιξε

την τα.μ.πtχ.κοθήκη τοu νά. πά.ρει μιά. πρέζα. .

υΗσuχος 8τι δ λα.γος οε μποροuσε νά. φύγει, προχωροuσε σιγά. κ' έρεu-

νοuσε κά.θε γωνιά., κά.θε π6ρτα., δπως τtς τσεπες ξνός κλέψτη.

Άλλα δτα.ν eι:ρτα.σε στο σά.κκο τΎ)ς τρά.τα.ς δέ 6ρ'ijκε κα.νένtχ. ψά.ρι.

Φα.ντά.ζετοιι κα.νεiς τη λόσσα. τοu .

Ρώτησε τό φροuρb τΎ)ς γωνι&ς τών οpόμ.ων Ντροuά. - Μίιρ κα.~ Πίκποu.

Ό φροuρός, ποίι δεν είχε κοuνηθεί δ.πb τ-ή θέση τοu, δέν είχε δεί κοινέ-

να ·ι&. περάσει.

"Εψα.ξε πα.ντοσ , στο οεξιο δρόμο, στό &διέξοδο, &κεϊ τρά.οηξε την πpο­σοχ-ι1 τοu ή ά.νωμα.λ ία. τ?Ο ψα.·ια.ρ :οu , το κομμένο σκοινί. Στο &διέξοδο ίιπijρ­

χα.ν μιχντρότοιχοι &.ρκετά. χα.μηλοt κα.t πίσω &π' α.ότοι)ς κηποι κα.t χέρσα. χω­

Fά.ψια.. "Αν δ Γιά.ννης Άytά.νψης προχωρούσε &.κόμη λlγο, fιτα.ν tνοεχόμ.ενο

νά. ζ ψήσε ι πρbς τ7.. έκεϊ τ~ σωτηρία. τοu Υ.α.t τότε ~τα. ν σίγουρα. χα.μένος, για.τt

δ Ία.6έρης εψα.ξε τόσο μέσα. σ' έκείνοuς τοuς κήποuς κα.ί τα. χωρά.ι:ρια., ίί>στε

κα.l βελόνα. ΓJ.ν είχε πέσε ι θιΧ τ'ήν εtίρισΧε.

Εlνα.ι 6έ6α.ιο οτι δ Να.πολέων εκα.νε λά.θη στον πόλεμο κιzτιΧ της Ρωσία.ς,

δ 'Αλέξανδρος στον πόλεμο κατά. τιj)'ί 'lνοιG>ν, δ Κα.ϊσα.ρ ΕΧα.νε λιiθη στbν πό­

λεμο κα.τ&. τijς Άι:ρρικής, δ Κuρο; στον πόλεμο κα.τά. της Σκuθία.ς. Krzl δ 'Ι ­

α6έρης !κα.νε έπlσης λά.θος στήν έκστρα.τεία. τοu κατα. τοu Γιά.ννη Άγιά.ννη .

'Έσφα.λε στοuς δισταγμούς τοu γιά. τ+,v τα.uτότητα. τοu πα.λιοίί κα.ταδίκοu τιίιν

κ.ιzτέργων, δτα.y τοQ εοωσε έλεημοσύνη, [σφα.λε ποu δέν τό σuνέλα.6ε μέσα.

στο σπίτι τοu, εσψα.λε νά. μ.ij τ/η κpα.tήσει Οtα.ν 6ρέθηκσ.ν ΧΟντ& στο &.στuνο­

μιχό τμijμα.. Άλλά. εχοuv, βλέπετε, κα.t οι μεγάλοι στρα.τrιγοt τtς έλλείψεις

τοuς.

Τά. χα.ρά.μα.τα. δ Ία6έρrις &πελπίστrικε, άφησε ouo &πο τοuς κα.τα.σκόποuς τοu να. πα.pα.μονεuοuν καl γόρισε στ"ήν &στuνομία. κα.τα.ντροπία.σμ.ένος, σα. ψόλα.­

κιzς ποu τον ~πιασε δ κλέψτης .

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΤΟ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΙΚΠΟΣ

Α'

ΟΔΟ~ ΓΙΙΚΓΙΟΥ ΑΡΙΘ. 62

Το ~πίτι τiiς δ~οσ ΙΙίκποu clριθιι?ς G2 είχ~ ιιι!Χ ιιεy~λη α.uλόπrψ'tα, rι δ­

ποία. δeν εμοια.ζε μ€ κα.μμια άλλη. 'Απο τ+ιν πόp-:α. α.uτή , συνήθως μισα.νοιχ,ή , ψα.ίνον'tα.ν οόο πp~yμα'tα, ποu δέν εlχα.ν τίr.οτε το πολύ πένθιμο. Μιιi α.uλ+ι

περιτριyuρισμένη &πb tοίχeιuς, κα.λuμ.ένοu; μ& ιiyριοκλiιμα.τα. κα.t ενα. θυρω­

ρό, ποu περιδιciοα.ζε dδιciκοπα.

Π~ ν ω ιiπό τόν τοίχο στό 6ά.θος τΥjς α.uλ Υjς εολεπες ψηλά. δέντρα. κα.! δ­

τα. ν ε(σχωροuσε κα.μμιά. ά.χτίδο: fιλ ιοu στ+ι 'ι ο:uλ+ι τής έδινε ζωή, κα.θώς κι' δ

θuρωρός εuθuμ.eιuσε μ' $να. ποτήρ ι κρασί. Σ' α.uτ+ι τ+ιν περίπτωση αότος ποu

περνοuσε &πb τό σπίtι άριθμός G2 zνοιωθε Κ~tι to εuχ~pισteι κα.t yελα.στό.

Κι ' δμως fιτα.ν τόπος ~κuθρωπός .

Ένι\J 'tO ΚΙΧτι~ψλι ήτ7.ν μiλλον χα.μQyελα.στό, το σπίτι μέσα. προσεuχό­

τα.ν καl θρηνοtί~ε.

"Αν κciποως περνοuσε τ(. θupωρό, πpliyμα. εuκολο, κα.l προχωρούσε πρόι:::

τό σπίτι, Ιiμπα.ινε σ' εvα. διιiδρομο ποlι δ'όηγοuσz σε μιιi σκciλα. πολlι στενή ,

ιΧνciμεσα. σέ ·δuο τοίχοu;; , δσο γιii νii πεpά.~ει έ:να.ς άνθρωπος κι ' α.ότό οχι χω­

plς κίνδuΥQ ν&. λερωθε( ά.π6 το κιτρινωπό &σοεστόχρωμα. τών tQtχων . "Αν ~­

κα.νες τό τόλμημα. να περιi~εις α.οτη τη ~τενωπb ~φτα.νες σ' gyα. οι~~ρομ.ο, τοtί

δποίοu ol τοίχοι είχα.ν τόν tδιο κ ιτρινωπό χρωματισμό, μl τοuς τοίχοuς τfjς

σκ~λα.ς.

Τ+ι σκάλα, κrxl τό δι~δρομ.ο ψώτιζιχν δub πα.ριiθuριχ. Άλλά. δ διά.δρομ.ος

σχημciτιζε μιιi γωνιii κα.t ήταν σκοτεινός . "Αν εστpιοες ο:ότ+ι τ+ι γωνιά. κο:l

προχωρeιuσε; λίγα. οήμ.α,τα,, Ιiψτα.νες μπροστά. σέ μ.ιά. πόρτο: γεμ.ciτη μuστήρ ιο ,

πα.ρ ' δλο πι:ιlι δέν fιτο:ν κλειστή.

382

Τήν εσπρωχνες κ' εμπ~ινες σ' ενα. μικρο δωμ~τιο, εξη περίπ.-;v τετρα.γω­

νικ~ πόδια., καθαρό, παγερό, με τοlις τοίχοuς τα.πετσΙΧp ισμένοuς με χΙΧpτl κί­

τρινο ποlι είχε πρά.σινα λοvλοvδά.κια καl κόστ ιζε δεκαπέντε σολδία. ό ρόλος.

Φωτιζότα.ν ά.πο ενα. μεγιΧλο πα.ριΧθuρο ποlι fιτα.ν άριστερ~. Άπο το πα.­

ρ~θvρο α.ότο 'ΟΕ ψαινότα.ν τίποτε, δεν ά.κοuότα.ν τίποτε, οuτε 6ημΙΧτισμός, οuτε

ψiθuρος άνθρώποu.

Q[ τοίχοι ήταν άδειοι, το δωμάτιο δλόγuμνο, ΚΙΧΥένrι. επιπλο, ο•3τε μι&

κα.ρέκλα.. Άπένα.ντι άκρι6ώς ά.πό τΥ)ν εrσοδο όπΎ)ρχε έ:νΙΧ τετρ!Χγωνο άνοιγμα,

~ς εvα. τετρα.γωνικο πόδι, ψρα.γμένο μ.ε σίδερα., όρ ιζόντια. κα.l κά.θετα., Ετσι

ποlι σχημά.τιζα.ν μικρ!Χ τετρά.γωνΙΧ .

ΊΌ 1σχνότερο άνθρώπινο σώμα. σε θ& μποροuσε να περιΧσει ιiπό κείνα. τα μικρα τετρά.γωνα. Μποροuσε δμως να περάσει το βλέμμα., δηλ . το πνεuμα.

κα.l να δεr πέρα. ά.πο το θιΧλα.μο.

Φα.ίνετα.ι οτι το είχα. ν προβλέψει κι' αuτο κα.l είχα.ν περάσει μια τρύπια.

λα.μα.ρίνα., ποlι οι τρύπες της εμοια.ζα.ν με σοuρωτήρι. Κ~τω άπ' α.ότ-fι τη λα.­

μα.ρίνα. όπήρχε ενα. άνοιγμα., δπως α.uτα ΠΟU εχοuν t!Χ γpΙΧμμΙΧτοκι6ώτιΙΧ. 'ΈνΙΧ

κορδόνι δεμένο σε κοvδούνι κρεμότα.ν στο δεξιό α.οτής τής σχισμα.τι!Χς .

"Αν τρα.οοuσες α.ότό το Χοpδόνι &.κοvότα.ν ενα. κοvδοuνισμα. Χα.l ταvτόχρο­

να. μι!Ζ φωνή, ά.πο τόσο κοντα ποlι ά.νατρίχια.ζες .

- Ποιός είναι; ρωτοuσε ή φωνή. Μια φωνη γvνα.ικεία., γλuκειιΧ ποlι εί­

χε κάτι πένθιμο.

'Έπρεπε δμως να ξέρεις μια σvνθημα.τιΧή λέξη, ά.λλιώς δέν επα.ιρνες

χα.μμι& &πά.ντηση. "Αν τήν i)ξερες, ~ ψωνη &πα.να.λ~οαινε:

- Περ!Χστε δεξιά.

Πρα.γμα.τικά., οεξι!Χ κι' άπένα.ντι &πο το ΠΙΧρά.θuρο uπi)ρχε μιιΧ τζαμό­

πορτα.. Άνα.σήκωνες το μ~ντα.λο κ' εμπα.ινες σε μιιΧ .σ.ιθοvσα ποu σοuδινε

τήν έντύπωση πώς 6ρισκόσοuν σε θεωρείο θεά.τροu, πρlν &νά.ψοvν τ& πολύψωτα..

Το θεωρείο α.uτο ψωτιζότα.ν &μuδρα. &πο μιιΧ πόρτΙΧ με τζά.μια. ufστερα. &πο λίγα. λεπτά., &ψοΟ πι!Χ το μ~τι σuνήθιζε σ"tο μισοσκό"tα.οο,

περνοuσες εvα κιγκλ(δωμΙΧ ΚΙΧl προχωρώντας λίγο Οpισκόσοuν μπpοστ!Χ σε Οι­χτuωτ~, κλειστ!Χ π~ντοτ<::. Πίσω &.π' ~ότιΧ τιΧ διχτvωτιΧ έpχότα.ν μια 1J.λλη

φωνή:

-Έδω είμα.ι, τί μέ θέλετε;

"Ητα.ν μια &.γα.πημένη κα.l πολλές φορές &ξιολά.τρεuτη ψωνή . Πρόσωπο

δεν εολεπε;, μ' δλο ποlι &κοuες την &να.πνοΥ; τοu πpοσώποv ποlι μιλοuσε. Εί­

χες την έντίιπωση πώς σοu μιλοuσε κά.ποιος ά.πο τον όποίο σε χώριζε φρα.γμbς

τά.ψοv.

"Αν εΙσα.ι κάποιος μέ προνομιούχα. κοινωνικΥ; θέση, μ' έξα.ιρετικΥ) όπό­

ληψη, &.να.σύρετα.ι μιιΧ στενή λοuρίδα. τοu διχτuωτοu κα.ι τότε ή μυστηριώδης έπίκληση γίνετιχι όπτα.σlιχ.

383

Πίσω <Χπ' α.uτο το διχτuωτο τοσ κιyκλι·δώμ.α.τος διά.κρινες ένα. κεψά.λι,

το δποίο μάλλον όπόθετες δτι είνσ.ι κεψά.λι, γισ.τι οέν εολεπες τίποτε άλλο &π'

αιότό, έκτος ιiπδ το στόμα. κσ.ι το πηγοuνι, το όπόλοιπο ήταν σκεπασμένο μέ: μ.~σρο πέπλο.

Το κεψά.λι σοσ μιλοοσε, &λλa οέ: σέ: κοίταζε καί δέ: σοσ χσ.μογελοuσε

ποτέ.

Tb φώς ποu &ρχότα.ν &.πο πίσω έπεφτε πά.νω στο σκεπασμένο κεφά.λι

πο•) σοu μιλοuσε, ένώ το δικό σοu φαινόταν σκοτεινό. "Ήταν κι' αότδ σuμ­

οολικό.

Στον κενό χώρο οuθίζονται τ~ μά.τια. &.πό το άνοιγμα. &κείνο κα.l προσπα­θοuν να. δια.κρίνοuν κά.τι, &.λλα. δέ: ολέποuν &λλο &.πό ιiχα.νέ:ς πένθος, όδόνη,

Μπη κα.ι στενα.yμ.οuς. Αt'ιτό ε!να.ι το &σωτερικο ένος μ.ονα.στηριοσ.

Αuτό το &σωτερικο τοσ αόστηροσ κα.l μ.uστηριώδοuς σπιτιοσ, ~τα.ν το μο­

ναστήρι τών Βερναρδίνων τ'Υ)ς 'Αέναης Λατρείας, το δέ: θεωρείο, στο δποίο

μ.πά.σα.μ.ε τον ιiνα.γνώστη, ήτα.ν το &ντεuκτήριο.

Ή φων~ ποu μίλησε πρώτη ήταν τijς θuρωροσ μ.ονα.χ'Υ)ς, ποu ήταν πά.ν­

τοτε κα.θισμένη, ιiκίνητη και σιωπrιλή, στην &λλη πλεuρα. τοσ τοίχοu, κοντα.

στην τετρά.γωνη τρόποι.

Το σκοτά.δι τοΟ κιγκλιδωτοο θεωρείοu όψειλότα.ν στο δτι όπ'Υ)ρχε πα.ρά.­

θuρο μόνο ιiπ. το !ξω ~ιέρος 'tOU έντεuκ'tήpιοu, &νώ οέ:ν όπήpχε κα.νένα. πρός

•ο μέρος τοσ μ.ονα.στηριοu.

Μά.τια οέοrιλα δέ:ν itπρεπε να. ολέποuν τίποτε ιiπο τ~ν ιερό &κείνο χώρο.

Β'

Ο KAI'JOI'JI~MO~ ΤΟΥ ΜΑΡτΙΝΟΥ ΒΕΡΓΚΑ

Τό μοναστήρι ~ότ6, ποu δπήpχε &π6 πολλ& χρόνια. στη μι-χρ-1) δδΟ Πίκποu

~τα.ν κοινό6ιο καλογραιών τοu μονα.στικοu σuστ~ματος Βέργκα.. υΟποιος ιiσχολήθηκε ποτέ μέ: τtς &κκλησια.στι-χέ:ς ιστορίες, θ& γνωρίζει

δτι δ Μαρτίνος Βέργκα.ς ϊδρuσε στα. 1425 'Αδελφότητα Βερναδίνων -χαl Βενε­δικτίνων καλογρα.ιών μέ: eδρα τη Σα.λα.μά.γκα. κα.ι μετόχι την Άγκά.λσ..

'Απο τ~ν ιiδελφότητα. α.ύτΎj ξεπήδησα.ν δια.κλαδώσεις και 8rιμιοuργήθΎJ­καν μετόχια. σ' δλες τις κα.θολικε; χώρες τi')ς Εόpώπης. Οί σuμπ~ξεις α.uτέ:ς έ­νος τά.yμσ.τος μέ: &λλο, είνα.ι πολu σuνrιθισμένες στή δuτικη εκκλησία..

Μετα. το τά.yμ.α. 'tών Κσ.ρμηλιτών, τών &νuποδήτων κσ.ι ά.κα.θίστων, το τραχύτερο τά.γμα. είναι τών Βερνσ.δίνων - Βενεδικτίνων τοο Μσ.ρτίνοu Βέργκα..

()t κα.λόγριες τοΟ τά.ηια.τος α.ότοΟ ψοpοuν μ.οιuρα. ροuχα. κα.l ιια.uρο πέπλο,

ποu μe ρητη &ντολη τοσ Άγίοu Βενεδίκτοu, πρέπει να. φτά.νει μέχρι το πη­

yοuνί . UΟλ'Υ) ~ περι6ολη εlναι καλογερική, μέ ψcψοια. κα.t μακριά, μανίκια., με κεψα.λόδεσμο ποίι κατεβαίνει &ς τα. μά.τια.. 'Όλιχ μαίίρα, έκτος ~πο τον κεψα.­λόδεσμο ποu είνα.ι ~σπρος.

01 Βερνα.δίνες - Βενεδικτίνες έψιχρμόζοuν την Άένα.'Υ) Λα.τρεία., δπως οι Βενεδικτίνες τijς Θεία.; Εuχαριστία.ς, οί δποίες στίς &ρχές α.ότοίί τοσ α.ίώνα. είχιχν Μο οfκοuς στο Πιχρίσι, τον ενιχ στο ΤιΧμπλ κιχί τον ιiλλο στη Νέα. - 'Α­γία. Γενε6ιέ6η .

Οι δια.ψορες ~ταν πολλές . 'Άλλες είχαν πέπλο μα.uρο κα.t ιiλλες λεuκό.

'Άλλες πά.λι ψοροίίσα.ν στο στijθος μιά. χά.λκινη εtκόνα, ποu παρίστανε τη θεία. μετά.λ'Υ)ψη .

Οι καλόγριες τοu Μικροu Πίκποu δε ψοροίίσαν την είκόνα. τijς θεία.ς μετιΧληψης. Πολλές φορες οί έπί μέροuς διαφορές &.νά.μεσα. στα. τιiγμα.τα εψτα.­

ναν wς τη ρήξη. ΆλλΓι. aς έπιχνέλθοuμε στον α.όστηρο κανονισμο τοu Μαρτί­νοu ΒέργΧα..

οι κα.λόyριες α.ότες . διά.γοuν οίο λ ι το δλο το χρόνο, νηστεuοuν τη σαριχ­κοστη κιχί πολλές ιiλλες μέρες, κα.θορισμένες γι' α.ότή τη νηστε ία; . Άγρuπνοuν

~τ;ο τ·η ι.ιία. μετα. τιΧ μεσιΧ-ιuχτα. μέχρι τίς τρεί;, δια.6ά.ζοuν το εόχολΟγιο κιχί

ψά.λλοuν τον ορθρο. Κοιμοuντα.ι πιi'ιω σε iχuρένιο στρύψα. κ' Ιiχοuν λεπτο μάλ­

λινο σκέπα.σμα.. Δέν κάνοuν λeιuτρb κα.ί δέν ά.νόlβοuν ποτέ ψωτιrl., κρα.τοσν τον

'/..rJ.YόYrι. "C'fjζ σιωπijς Κll.( δε μιλοuν, Πrxpa σε τeι:κτ!Χ ΚΙΧt 6ρeι:χuτα.τιχ διαλείμμα­

τα. . Φοροuν ποuκα.ι.ιίσες &.πο χοντρο μά.λλινο uψσ.σμσ. εξη μηνες το χρόνο, &.πο

τίς 14 Σεπτεμ6ρίοu, y ι ορτ-Υj τοu Στσ.uροu, &ς το Πά.σχιχ. Για. τοuς ίιπόλοιποu;

εξη ι.ιijνες eγιvε μετρ ια.σμός, για.τl δ κσ.νονισμbς προ6λέπει yιιΧ 8λο το χp6vo.

'ΑλλιΧ ή ποuκ?.μίσο: α.ότή, aφόρητη κα.τά. τοίις μηvες ποίι κάνει ζέστη,

εψεpνε πupετο κα.ί νεuρικο\ις σπσ.σι.ιοuς κι ' ιχότο τeι\ις ίιποχρέωσε νά. την πε­

ριορίσουν στο μισο τοσ χρόνου. 'Αλλά. παρά. τον περιοριaμό, δτο:v στίς 14 Σε­πτφ!5ρίοu ψοροuσ~y πιiλι σ.ότο το τρα.χu &σώρροuχο, εrχα.ν yιά. μερικές μέρες

πuρετοu:;; .

Ίπσ.κοή, 6:yνότητ:1., στερήσεις και περιορισμος στο μονα.ι:ττ-ήρι, ιχότή εf­

νιχι ή ζωή τοuς .

Ή 'ήyοuμένη έκλέγετιχι γιά. μιCι τριετίιχ κα.l σύμψωνιχ μ~ τόν κανονισμό

μπορεί vά. έκλεγεί γιιΧ &λλες δuο τριετίες, πρΙΧγμιχ πο\ι περιορίζει τή βασιλείιχ Ι J

της σε εννέιχ το πολu χρ6νιιχ. . Δε 6λέποuν ποτέ τον !ερέα, δ δποίος δτιχν τελεί τή λειτοuρyίιχ βρίσκε­

ται πiσω &.πό εvιχ χοντρό μιΧλλινο πα.ριχπέτα.σμα., ένvιά. πόδια. uψος . Κσ.τa

τ-Υjν rιμέριχ τοu Υ.ηρuγματος, δτιχν α.οτος ποu κηρόσσει τό λόγο τοσ Θεοσ ορί­

σκετα.ι στο παρεκκλήσι, οί κα.λόγριες κα.τε6ά.ζσuν τb πέπλο και κeι:λuπτουν δ­

λο το πρ6σωπι:ι, ι.ιιλοuν πιΧvτοτε χιχμηλόψωνο: κιχί πηγιχίνοuν στήν εκκλησία

με τά. μά.τια π~ός , τη yi) κιχl το κεψάλ~ σκuψτό.

385

UΕνcις μόνο μπορεί να. μπεί στό μονcιστήρι, δ aρχιεπίσκοπος τrjς περιφέ­

ρειας. Ύπ~pχει &κόμα itνας προνομιοuχος κι' α.ύτός είναι δ γερο - κηποuρός,

&.λλα. γι& να. μη σuνα.ντιέται ποτέ μέ τ(ς καλόγριες, εχει κρεμά.σει στο γόνατο

εvα κοuοούνι, ωστε δταv κυκλοφορεί στο πεpι66λι yfι. τον ~κοuvε κα.ι vfι. φεύγοuν.

Ύπα.κοuνε τ-fιy ήγοuμένη μέ &πόλuτη και παθητικi) uποτα.γ~. Ύποτα.γi) ποu ψτ~νει &ς τi)ν α.ύταπόφνηση. Δέν 'έχοuν δικαίωμα ν& γρά.ψοuν η ν& δια­

βάσουν τίποτε, χωρlςέ1οικ-fι &οεια.

Κά.θε &.δελφη μέ τη σειρά. της εκτελεί την προσεuχή, αuτη ποι) όνομά.ζοuν

Ξξιλασμ6. "Ο Ξξιλα.σμος είναι προσεuχi) πο:) δια6ά.ζοuν γι& δλες τίς ά.μα.ρτίες,

για. δλα. τα. σψά.λμ.α.τα., για. δλα. τ& πα.ρα.στρα.τήμ.α.τα, γιά. δλες τlς &ταξίες, γιά. δλα τ& aνομήματα, γι& δλες τίς &οικίες, γι& δλα τ& &γκλήματα, πού γί­

νοντα.ι πά.νω στη yij.

Δώδεκα. ilipες συνέχεια, &.πο τίς τέσσερες το &.πόγεuμcι &ς τίς τέσσερες

τό πρωί, η &.πό τίς τέσσερες τό πρωί ι'iJς τίς τέσσερες το &πόγεuμα., 1ι &δελφi)

ποu δια6ά.ζει την πpοσεuχi) yιιΧ τον Ξξιλα.σμο μένει γονατιστη πά.νω στην πέ­

τρα μπροστά. στi)ν ά.γία τράπεζα, μέ τ& χέρ ια σταυρωμένα. καί το σκοιν( γύ­

ρω στο λαψ6 .

uοταv ή κούραση γίνει &Οά.σταχτη , ή καλόγρια πέφτει μπρούμυτα. κατιΧ

yrjς με τ& χέρια. σε σχrjμα σταuροσ, αοτη είνα.ι ή &.vακούφισή της. Σ' αότ-!J

τη στά.ση προσεύχετcιι για. δλοuς τοuς &μαρτωλοuς τrjς γrjς .

Το μεγcιλεϊο αοτο φτάνει μέχρι τοϋ θείοu .

Ή &.θελψη &.πό τη στιyμ-Υj ποu θ' &ρχίσει την προσεuχη τοϋ έξιλcισμοϋ,

δΕ.ν επιτρέπεται νά με:ακινηθεϊ, itστω κι' ?J,ν πέσει ΚΕpαuνος πάνω στο ΚΕ·

φάλι της.

'Επίσης μια. ιiδελφi) 6ρίσκετΙΧι πά.ντΙΧ γονατισμένη μ.προστ& στi)ν &yίcι

τρά.π;;;ζα., ή γονυκλισία αότΎJ δι~.ρκεϊ μιά ί!ψz κ' επειτα αντικαθίσταται με

&.λλη, &.κριοώς δπως οί στρατιώτες &λλάζοuν σκοπιά.. Γι' αίιτο λέγεται ΆέΥαη

Λατρεία.

Ο! ήγουμένισσες κα.! ο! δσιες φέρουν πά.ντοτε ονόματα σοοα.ρwν θρησκεu­

τικά)ν γεγονότων. ~Οχt ομως ονόματα ά.γίων Χα( μΙΧpτύpων, aλλιΧ όνόι~α.τα.

<Χπο τη ζωΥj τοσ 'Ιησοσ, δπως δσία. Γέννηση, δσ!α. Σύλληψη, δσ!α. Στα.ύρωση

κλπ . Έν τού-:οις κα.t ονόματα. ά.γiων δΕ:y &.ποκλείοντrχι τελείως .

'Όταν τlς ολεπει καvείς, οε διακρίνει &λλο &:πο το στόμα. τοuς.

'Όλες έχουν κίτρινα δόντια.. ΠοτΕ: δΕ:·,; πλένοuν τfι. δόντια τοuς. Στο μο­

νσ.στήρ~ 6οuρτσά.κι δ& μπrjκε ποτέ. Ό κα.θΙΧρισμος τών δοντιών σημα.iνει &.πώ­

λεια ψυχής .

Ποτέ δΕ: λένε <ψΟU». Δέν εχοuv τίποτε δCκό τοuς Κ·:Χ ί δεν τοuς επιτρέπετΙΧ ι

yfι. ο1κειοποιηθοϋν τίποτε. 'Όταν μιλοϋν, εστω κα.t γι& τήν πουκαμίσα τους,

πρέπει νδι ποϋν "'lJ ποuκcι.μiσα μα.ς». 25

386

ΚιΧποτε σuμο~ίνει ν' fι.γα.π~σοuν κά.ποιο &.ντικείμενο. "Εν~ βιβλίο, ενrι. κει­ιιήλιο, Ε:να. ίερδ μετιΧλλιο. 'Άμ~ σuμοεϊ τέτοιο πρ&γμα., πρέπει &.μέσως νά. το πα.ρα.δώσοuν. θuμοCίντα.ι πά.ντιχ τά. λόγια. της Άγία.ς θηρεσί~ς. Κά.ποτε μι& μεγά.λη κuρί~ τή στιγμή ποu θα. εμπιχινε στο τά.γμα. της Άγία.ς θηρεσία-ς τijς εlπε:

« 'Επιτρέψιχτέ μοu, δσιωτά.τη, να. στείλω νά. μοu ψέpοuν μίσ.v 'Αγία.ν Γpιχ­

ψήν, την δποία.ν σuμπ~θ6) ίοι~ιτέρως» .

-'Ά! &.πά.ντησε &κείνη. Σuμπα.θε"ίτε κά.τι ίοια.ιτέρως! Τότε δέν δuνα.σθz να. είσέλθετε εlς τό τά.yμα.» .

Σέ κοψμιά. οέν έπιτρεπότ~ν να. κλειστεί μόν'1) στό κελλί τ'1)ς, ij να. εχει lδια.ίτερο δωμά.τιο. 'Όλες ζοuσα.ν σέ κελλιά. ciνοιχτά.. 'Ότα.ν σuνα.ντιοuντα.ι οί

κα.λόγριες στό μοναστήρι, ~ μιά. Ηει «"Ας εΙ να. ι ,οοξα.σμένη ή ά.γιωτά.τη Εuχα.­

ριστία.» ή ~λλη ά.πα.ντιΧ <<Εtς α.ίώνα.ς α.ίώνων» . Το rοιο γίνετα.ι κι ' δτα.ν ή μία.

χτuπa τΥ]ν πόρτα. τijς &λλrις .

'Όπως σuμ6α.ίνει σε κά.θε μόνιμη πpα.κτικΥj tξ~σκηση, γίνετα.ι κι' α.uτο

μηχα.νικά., μέ τή σuν~θεια.. 'Έτσι πολλές φορές &.κοuετα.ι τδ <<ε1ς α.ϊώνα.ς α.1-

ώνων» πρlν ή πρώτη πpολ~6ει νά. πεί τό «"Ας εΙ να. ι δοξα.σμένη ή ά.γιωτά.τη

Εόχα.ριστία.».

Σε κά.θε ώρα. της ήμέρα.ς ή κα.μπά.να τij; έκκλησία.ς του μονα.στηpιοu ση­

μα.ίνει τpείς ψορές. 'Εκείνη τή σ-. ιγμΎ) 5,τ ι κ ι ' σ.ν κά.νοuν, ο,τι κι' a.v σuζητοσν, δ,τι κι' σ.ν δια.6ά.ζοuν, δ,τι κι' αν σκέπτοντα.ι, πρέπει νι7. το οια.κόψοuν κα.t νά.

ψωνά.ξοuν: <<ΝGν κα.ί ά.εί κα.ί ε1ς τούς α.iwνα. ς των α.ίώνων &ς εΙ να. ι δοξα.σμένη

YJ ά.γιωτά.τη Εuχα.ριστ1α.» .

ΑΏτΥ) ή ΟUΥ'ήθεια., ή δποία. εχει σκοπό νά. άποσπα. τή σκέψη &οπό κά.θε

τι &λλο κα.ί να. τήν έπα.να.ψέρει στο θεό , ύπά.ρχει σε πολλ!Χ τά.γμα.τα..

Οί κα.λόγριες τοu Μα.ρτίνοu Βέργκα., κλεισμένες στό μονα.στήρι τοσ Μι­

κροu Πίκποu, ψά.λλοuν τlς δοξολογίες προς το Θεο μέ μια. .βα.ρειά. κιχl σοβα.ρή

ψα.λιιωδία.. Στlς νεκρι!)σψες ψά.λλοuν τόσο βα.ρύτοvα. , ώστε ά.πορεί κα.vεtς πώς

είvα.ι δuvα.το γυναικείες φωνες νa κιχτεβα.ίνοuν τόσο χα.μηλά.. Ή εντύπωση ά­

πό την ψα.λμωοία. α.uτη εΙνα.ι θελκτικη κα.l τα.uτόχρονα. τρα.γ ι κ-ή.

οι κα.λ6γpιες τοσ Μικροσ ΙΗκποu εlχα.ν ΚΙΧτασκεuciσε ι uπόγεια. κρuπτη

μέσα στό περι66λι τοu μονα.στηριοu γι& ν& θά.6οuν έκεί τοuς νεκροιJς τοΟ κοι­

νοβίr-u τοuς. Άλλα. ή κυβέρνηση, οπως λένε α.u-.ές , οtν επέτρεψε ν&. χρησψ.ο­

ποι't)θεί. 'Ότα.ν πέθα.ιvα.ν λοιπον οί μονα.χες τtς e6γα.ζα.ν ιlπό τb μονα.στ·Ιιρι

κι' α.Ώτο τοuς προξεvοuσε οαρι~ κα.τά.θλιψη, για.τί το θεωροΟσα.ν θρησκεuτική

6ε6~λωση.

Κά.θε Πέμπτη οί μονα.χες τελοuν μεγά.λη λειτι:ιuργ ία , τον έσπερινο δπως

κα.ί τίς Κuρια.κές. T't)pOOY δλες τις μ.tκρες γι(ιρτές , ποu ε!να.ι χyνωστες στοuς

κοσμικούς, ποu ή έκκλησiα. πα.ρα.χωpοuσε ιΧλλοτε με σπατά.λη στ)] Γαλλία. καί

έξσ.κολοuθοuν κα.l σ~μερα. στΥ]ν 'Ισπανία. κα.l στην Ί τα.λ ίc;ι.. 'Όσο γιά. τον α.-

387

pιθμο κα.ι τή διάρκεια., μχς δίνει ίκα.νοποιητική ε(κόνσ. μιά &π' α.uτές στήν

επιστολή της.

<< 0[ προσευχές των μαθητευομένων εrνα.ι τροι..ια.κτικές, των δοκίιιων ~κό­

μη χειρότερες κα.ι των νεοψώτιστων &.νέκψραστες».

Μι& ψορa τήν έ6δομά.δα. yίνετα.ι &ξομολόγηση μεγαλόφωνα. γι& ν α.κοσ -"λ π ο;, ' < .$, ' I ' ' <' κ' θ ' .. λ I Ίε ο ες. ροεr.ιρευει η • 1γοιψενη κα.ι συμπα.ριστσ.ντα.ι οι οσιες . α. ε α.οε ψη

Ιtρχεται κα.l γονα.τ(ζει στο πλακ6στρωτο να. &ξομολογηθε'ί για. τ' &μαρτήματα

της έ6οομά.δας. 'Ύστερα ιiπό κά.θε εξομολόγηση, ή ήγουμένη καl οί οσιες συνε­δριά.ζουν κα.l έπι6ά.λλουv τήv ποινή, έπ(σης μεγαλόψωνα..

Έκτος &.πο τlς ποινές ποu έπι6ά.λλοντα. ι μετ& τΥ)ν εξομολόγηση, ίιπά.ρ­

χουν ποιν~ς καί γι& άλλα πολu μικρότ~ρης σ'Υ)μα.σίας σφάλματα, οί δποί~ς ' I'! ι λ λ ' I \ ' - ξ ι π "J\ I η I επιοα. οΊται αμ.εσως, τη στιγμ.η του ψται ιμ.α.τος. . χ. σ.ν σπασουν ενα κυ-

πελλο, δ.ν καθυστερήσουν σέ κά.ποια. ίιπηρεσία, δ.ν κά.νουν κά.ποιο λά.θος στήν

ψαλμωδία. κλπ.

Μόνο ή Υ)γοuμένη μπορεί να. &πικοινωνεϊ μέ ξένοuς. Οι &λλες μποροuν

να βλέπουν τοuς στενούς συγγενείς τους κι' ιχότό σπιχνιώτιχτα.

Αuτος ε!να.ι δ κανόνας τοσ 'Αγίου Βενεδίκτου, ποu τον Ιtκα.νε σκληρό­

τερο δ κα.νονισμος τοσ Μα.ρτίνου Βέργκα..

οι μοναχές τοu μοναστ'Υ)ριοσ αότοσ είναι πά.ντοτε μελαγχολικές και ιi­

Οόνα.τες. Δέν Ιtχουν κόκκινα. μά.γουλα. δροσερα. κα.l δέν ε!να.ι ε1Jθυμ.ες , δπως

οί νέες καλόγριες άλλων μοναστηριών. Μέσα. σε μιά πενταετία. τρελλά.θηκα.ν

τρείς &π' αuτές.

Γ'

Α Υ~ΤΗΡΟΤΗΤΕ~

Οί μοναχές τοu Μα.ρτίνοu Βέργκα. σέ κα.μ.μ.ι& περίπτωση δέ δέχοvτα.ν

χήρες. Μ{σα. στα. κελλι6: τους όποβά.λλοντα.ι σε παντοειδείς σωμσ.τικές τuρα.νν[ ­

ες :καl στερήσε ις, γι& τlς όποίες οεν εχουν δικαίωμα νa μιλήσουν ποτέ. Την -ίjμέpα. δποu μι~ οόκψη ά.σπά.ζετα.ι το μονα.χικο οίο, τη ντuνοuν

μ~ τ& λαμπρότερα φορέματα, της 6ά:ζουν λεuκ& iριαντά.φυλλα στ& μαλλιά.,

τ~ δποία. κά.νουν wρα.τες μ.ποuκλες, uστερα. αuτη πέψτει μ.προuμ.uτα. στή γη.

τη σκεπά.ζουν τότε μέ ενα. μεγά.λο μα.uρο πέπλο κα.l ψέλνουν τή νεκρώσιμη

&κολοuθία. Κα.l τότε οι μοναχές χωρίζονται σε δυο γραμμές . Ή :ιιa yρα.μμη

περνα. &.πο κοντά. της κσ.l ψέλνει μέ πένθψη ψωνή το << &.δελψη ήμ.GJΥ έτελεύ­

'ΎJΟ<:ν» , ένω ή ά.λλη γρα.μμη &.πα.ντa ζωηρ& <<ϊνα. ζ'fισ"Ώ εν τι~ Ίησοu Χριστφ! , . Τi)ν έποχη δποu συμ6σ.ίνοuν α.uτa ποu ίστοροuμε έδω , είχε προσα.ρτηθc:ί

388

στο μοναστ-ήρι ενα οίκοτροψείο ε ό γ ε Υ ω Υ κ ο Ρ α σ ι ο ω Υ, οι περισ­

σότερες πλούσιες, μετοιξu τών δποίων κα.l μια 'Αγγλίδα, ποu είχε το ίστορικο

ονομ.α ΤcΧ.λμ.ποτ.

τα. κορίτσια αuτά., &.να.τρεψόμενα &.νά.μεσα στοuς τέσσερους τοίχους &.πο

τίς καλόγριες έκεϊνες, μεγά.λωναν μισώντας τον κasμο καt τον α.lώνα.. Μια &.π'

α.οτeς μιΧς ~λεγε κά.ποτε: «Κα.t μόνο να. ο ω λιθόστρωτο δρόμου με κιiνει ν' &.­να.τριχιά.ζω &.πο τ~ν κορυψ~ &ς τα. νόχια.».

Ή περι6ολή τους fιτα.ν &.πό 6α.θuγά.λανο ϋφασμα, μέ λευκο σκοίίψο στο κε­

ψά.λι καl στο στijθος είχαν χά.λκ ιν'Υ) ε!κόνοι το\J Άγίου Πνεύματος.

Σε δρισμ.ένες yιορτις, κυρίως τιης, Άγία.ς Μά.ρθα.ς, τοuς έπέτρεπαν, σα.ν εκτακτη εuνοια. κα.l όπέρτα.τη &.πόλαυση να ντύνοντα.ι μονα.χες κα.ί νιΧ ψέλνουν

δλη τ~ν ήμέρα. . Στijν &.ρχij οί μονα.χ!ς τοuς Sά.νειζα.ν τιΧ ροuχα. τοuς, aλλα.. ιiργότερα. α.uτb

θεωρήθηκε ιεροσuλία. κα.l ή ήγοuμένη το &πα.γόρεψε .

"Αξιο προσοχής είναι, οτι τοuς μετα.μψιεσμοuς αότούς, ποu τοuς &.νέ­

χοντα.ν καl τοuς ένθά.ρρuναν &.πο πνείίμ.α προσηλuτισμ.οίί, για. να. οημιουργ'Υ)θεί

στα. κορίτσια &κείνα. κιiποια. προδιά.θεσ'Υ) για. τα. μαίίρα. ροίίχα., fιτα.ν μια. εδτυχία

κοιl μια. α.λ-ηθιν~ οισ.σκέδαση για. τtς οίκότροψες. 'flς διασκέδαζε για.τt ~τσ.ν

κά.τι καινούργιο, γινόταν κά.ποια. !Χλλα.γ+;.

Ή πα.ιοική ιiψέλεια. εχει οιuτες τίς ά.γνες παρθενικες προοιιχθέσε~ς, τlς

δποίες είνα.ι Οόσκολο νά. κα.τcι.λά.6οuμε εμείς, νιΧ κρα.τ!Χ οηλ. ενοι κορίτσι ραντι­

στήρι κοιί νά. στέκεται ώρες όλόκληρες opθto να ψέλνει σε τετρα.ψωνίοt μπροστά.

σ' ενοι ιiνοtλόγιο κα.l νά. οιίσθά.νετσ.ι εόχα.p(στηση.

οι μοtθ'ήτριες &κείνες ιiποχτοuσοιν σuνήθειες στή ζωi) τοu κοινό6ιοu, ποu

δεν μποροuσιχν κι' οτα.ν Η)γαινα.ν στiιν κοινωνία. να. τlς ξεχά.σοuν. Μιά. κυpίοt

ιι~Χς ελεγε οτι ιiψοu βγήκε στ~ν κοινωνία. κα:l παντpεότηκε, γιά. πολλά. χρό­

νια. oe μποροuσε νά. κό<:ιει τή συνήθε ια, δτοιν χτυποuσα.ν τi)ν πόρτα της , νά.

ψωνιiζει «ε!ς ιχ!ώνας ιχ!ώνων».

υΟπως οί μονα.χές , ετσι κα.l οί μ.α.θ~τριες τοΟ οtκοτροψείοu εολεπα.ν τοuς

γονείς τους μόνο στο έντωκτήρ ιο. ΤΗτα.ν ιlδόνα.το oi μ:ητέρες να. ψιλήσοuν τίς

κόρες τοuς.

Μιά. μέρα. ήρθε να &πισκεψω μιά. ο1κότροψα ·ή μ'Υ)τέ pα. της με μι& μικρΥ)

&δελφή της, τριων χρονων. Ή ο1κότροψος πα.ρακ:χλοuσε, eκλα.ιε νά. ψιλ-ήσει

τη μικρη ιiδελψοuλα.. ΆΜνατο. Παpα.κά.λεσz ν' &.ψήσουν νά. περ&.σει το χε­

ρά.κι της μ.έσο: &.πο το κιγκλίοωμο: για ν& το ψιλήσει . Tb &.pνήθ'Υ)κα.ν χι' αuτο

οί καλόγριες με τρόπο βά.p6ιχρο, σχ ν' &.ποτελοGσε σκιl.ν δcι.λc;.