• Οι αλήθειες για το εθνικό μας ζήτημα και τις απευθείας διαπραγματεύσεις• Οι τεκμηριωμένες θέσεις ενάντια στο μηδενισμό

και τη διαστρέβλωση της αντιπολίτευσης

Oι θέσεις του Προέδρου τηςΔημοκρατίας για το Κυπριακό

H εισαγωγική ομιλία του Προέδρου τηςΔημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια στη

δημοσιογραφική διάσκεψη για τοΚυπριακό, 21 Μαρτίου 2012

Σελίδες 16, 17

H δευτερολογία του Προέδρουστην πολυήμερη Σύνοδο τουΕθνικού Συμβουλίου που δεν

κατατέθηκε ποτέ στα μέλητου Σώματος αφού δεν

αφέθηκε ο Πρόεδρος ναδευτερολογήσει ελέω των

αντιδράσεων τηςαντιπολίτευσης,7 Μαρτίου 2012

Σελίδες 62, 63, 64, 65, 66

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201215

H πρωτολογία του Προέδρου Χριστόφιαστην πολυήμερη Σύνοδο του ΕθνικούΣυμβουλίου, 15 Φεβρουαρίου 2012

Σελίδες 18, 19, 20, 61, 62

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 16

Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες σχεδόντέσσερα χρόνια από την έναρξη της παρούσαςδιαδικασίας συνομιλιών. Με αυτή την ευκαιρίαθεωρώ υποχρέωσή μου να απευθυνθώ στουςπολίτες για να τους ενημερώσω και για να εκ-φράσω τις απόψεις μου. Ενας ακόμα λόγος πουσυνηγορεί προς τούτο είναι η κατάσταση στοεσωτερικό μέτωπο μετά την τελευταία τετραή-μερη συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου και οιεπιθέσεις που δέχομαι εδώ και καιρό για τουςχειρισμούς στο Κυπριακό. Η έκφραση όλωντων απόψεων αποτελεί στοιχειώδη κανόνα τηςΔημοκρατίας. Την ίδια στιγμή η δημοκρατίασημαίνει σεβασμό στο Σύνταγμα και στους θε-σμούς.

Οπως είναι γνωστό, στις 15 και 17 Φεβρουα-ρίου καθώς στις 6 και 7 Μαρτίου πραγματοποι-ήθηκε σύνοδος του Εθνικού Συμβουλίου τηςοποίας η εικόνα ήταν ομολογουμένως απογοη-τευτική. Κατανοώ ότι οι πολίτες αναμένουν πο-λύ περισσότερα. Εχω πει επανειλημμένα ότι ωςΠρόεδρος της Δημοκρατίας αναλαμβάνω τιςδικές μου ευθύνες. Είναι όμως αυτονόητο ότι ηοικοδόμηση της ενότητας προϋποθέτει αλλη-λοσεβασμό, αλληλοεκτίμηση και ασφαλώς κοι-νές θέσεις. Αυτά είναι υπόθεση όλων. Οχι μόνοτου Προέδρου της Δημοκρατίας. Επειδή έχειγίνει λόγος περί δικών μου μονολόγων και περίενόχλησή μου από τις επικρίσεις, θέλω να ανα-φέρω τα εξής. Η σύνοδος του Εθνικού Συμ-βουλίου ήταν τετραήμερη ακριβώς για ναέχουν οι ηγέτες και οι εκπρόσωποι των κομμά-των στο Εθνικό Συμβούλιο απεριόριστο χρόνογια να αναλύσουν τις θέσεις τους. Εγώ, μίλησατο πρωινό της πρώτης ημέρας και μέσα στο κλί-μα που είχε δημιουργηθεί ούτε καν αφέθηκανα δευτερολογήσω. Ο δημοκρατικός διάλογοςδεν διασφαλίζεται μέσα από μονολόγους εκεί-νων που διαφωνούν, ούτε σημαίνει να κατηγο-ρείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και να μηνέχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτότου. Το Εθνικό Συμβούλιο είναι ενήμερο μέχριτελευταίας λεπτομέρειας για τα διαμειφθένταστις συνομιλίες. Οι πολιτικοί αρχηγοί έχουνστα χέρια τους όλα τα έγγραφα που καταθέσα-με καθώς και τα έγγραφα των συγκλίσεων. Πα-ρόλα αυτά μου προσάπτεται κατηγορία ελλι-πούς ενημέρωσης, ενώ πολλές φορές γίνεταιεπίκληση εσφαλμένων ή και παραποιημένωνπληροφοριών για να προσαφθούν κατηγορίεςστoν Πρόεδρο που εκπροσωπεί τη δική μαςπλευρά. Δεν με ενοχλούν οι επικρίσεις. Εχωπλήρη σεβασμό προς όλες τις απόψεις. Επιζη-τώ το διάλογο και το συλλογικό προβληματι-σμό. Αλλωστε αυτός είναι ο ρόλος του ΕθνικούΣυμβουλίου. Οχι οι ατέρμονες συζητήσεις καιοι αντιπαραθέσεις. Αλλά, η συλλογική συζήτη-ση και η επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατήςενότητας στη βάση κοινών θέσεων. Για αυτόνακριβώς το λόγο στην τελευταία συνεδρίασητου Εθνικού Συμβουλίου κατέθεσα συγκεκρι-μένη πρόταση από τρία σημεία στη βάση τηςοποίας θα μπορούσαμε όλοι μαζί να εκφράσου-με κάποιες κοινές θέσεις. Αυτή η πρόταση πε-ριλάμβανε, την επαναβεβαίωση του ΚοινούΑνακοινωθέντος του Εθνικού Συμβουλίου της18ης Σεπτεμβρίου 2009, τη συνέχιση των δια-πραγματεύσεων και κατά τη διάρκεια της Κυ-πριακής Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβου-λίου και την ανάληψη από κοινού (Κυβέρνηση,Βουλή, κόμματα) διεθνούς εκστρατείας για τηναντιμετώπιση της αρνητικής και προκλητικήςστάσης της Τουρκίας. Δυστυχώς αυτό δεν έγι-νε αποδεκτό και επιχειρήθηκε μέσα από λογι-κές πλειοψηφίας να παρακαμφθεί ο Πρόεδροςτης Δημοκρατίας. Θέλω να υπενθυμίσω ότι τοΕθνικό Συμβούλιο είναι συμβουλευτικός θε-σμός. Αν καταλήξει σε ομόφωνες αποφάσειςκαι ο Πρόεδρος διαφωνεί, τότε μπορεί αν τοθέλει να διεξάγει δημοψήφισμα. Τα περί πλει-οψηφίας στο Εθνικό Συμβούλιο είναι εκτόςπραγματικότητας. Δεν είναι δυνατόν να επιδιώ-κεται ακύρωση Προέδρου που έχει εκλεγείαπευθείας από το λαό.

Προχθές, δόθηκε στη δημοσιότητα η Εκθε-ση του Γ.Γ. των Η.Ε. για την πορεία των συνομι-λιών. Η Εκθεση επιβεβαιώνει ότι η κατάσταση

στις συνομιλίες δεν είναι καλή. Εμείς έχουμεήδη εκφράσει την ετοιμότητά μας να συνεχί-σουμε την προσπάθεια. Αυτό που απαιτείται εί-ναι όπως και η τουρκοκυπριακή πλευρά συνερ-γαστεί για λύση σεβόμενη τα ψηφίσματα τωνΗ.Ε. και τις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθείκάτι που δυστυχώς δεν πράττει. Θα ήθελα τώ-ρα να περάσω σε μια πιο ενδελεχή ανάλυση τηςκατάστασης στο Κυπριακό. Δεν μπορείς ναπροβείς σε ορθή, διαλεκτική ανάλυση πολιτι-κών διεργασιών και δεδομένων χωρίς επιστη-μονική αξιολόγηση των γεγονότων που προ-ηγήθηκαν και των πολιτικών που εφαρμόστη-καν και να φιλοδοξείς ότι θα εξαγάγεις ορθάσυμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον. Τοαναφέρω αυτό διότι τίθενται, μέσα από τον πο-λιτικό διάλογο, ιδέες περί «νέας στρατηγικής»,«επανακαθορισμού στρατηγικής και στόχων»,«επανατοποθέτησης» κ.ο.κ.

Ποιοι λόγοι υπαγόρευσαν τον οδυνηρό συμ-βιβασμό της δικοινοτικής διζωνικής ομοσπον-δίας; Η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ωςλύση του Κυπριακού συμφωνήθηκε μεταξύ τωνδύο κοινοτήτων στην πρώτη Συμφωνία Υψη-λού Επιπέδου Μακαρίου - Ντενκτάς του 1977.Εκτοτε επαναβεβαιώθηκε από όλους τουςΠροέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας καιέχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείαςτου ΟΗΕ σε σωρεία ψηφισμάτων του και απότην Ε.Ε. της οποίας η Κύπρος είναι μέλος.Αποτελεί γενική παραδοχή ότι η διζωνική δι-κοινοτική ομοσπονδία είναι ο οδυνηρός συμβι-βασμός της ε/κ πλευράς. Είναι χιλιοειπωμένοαλλά και αναγκαίο να θυμόμαστε ότι αυτός οσυμβιβασμός υπήρξε αποτέλεσμα του προδο-τικού πραξικοπήματος της χούντας και τηςΕΟΚΑ Β’ και της βάρβαρης τουρκικής εισβο-λής. Εχει πολύ μεγάλη σημασία να μην δια-φεύγει ποτέ της προσοχής μας αυτή η πικρήμεν αλλά αδιαμφισβήτητη ιστορική αλήθεια.

Η Ομοσπονδία θα επιλύσει τις εσωτερικέςπτυχές που αφορούν τις σχέσεις Ε/κ και Τ/κ.Δεν υπάρχει αμφιβολία και δεν πρέπει να δια-φεύγει ποτέ της προσοχής μας ότι το Κυπρια-κό αποτελεί διεθνές πρόβλημα ξένης εισβολήςκαι κατοχής. Ο οδυνηρός συμβιβασμός της δι-κοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας έγινε απο-δεκτός όχι γιατί υπήρχε άγνοια της ουσίας τουΚυπριακού ούτε από αφελή υποβάθμιση τουΚυπριακού σε δικοινοτικό πρόβλημα. Τουναν-τίον, η αποδοχή της ομοσπονδίας έγινε ακρι-βώς επειδή υπήρχε πλήρης επίγνωση των συ-νεπειών του πραξικοπήματος και της εισβολήςκαι κατοχής και της ανάγκης δημιουργίας τωνπροϋποθέσεων τερματισμού της κατοχής καιάρσης των διχοτομικών τετελεσμένων. Γίνεταικατά καιρούς λόγος ότι σημασία έχει το περιε-χόμενο και όχι οι «ταμπέλες».

Ας είμαστε ειλικρινείς. Αν όντως μας ενδια-φέρει το περιεχόμενο και όχι η ταμπέλα, τότεπρέπει να γνωρίζουμε ότι η λύση του Κυπρια-κού θα προνοεί για δύο ζώνες ή περιφέρειες, ήόπως άλλως ήθελαν ονομαστεί (εμείς τις ονο-μάζουμε Ομόσπονδες Μονάδες), καθεμιά από

τις οποίες θα διοικείται από την αντίστοιχηκοινότητα και θα έχει δικά της όργανα εξου-σίας και αρμοδιότητες, ταυτόσημες με εκείνεςτης άλλης περιφέρειας. Οτι και οι δύο κοινότη-τες θα έχουν αποτελεσματική συμμετοχή σταόργανα και τις αποφάσεις της κεντρικής εξου-σίας. Οτι οι σχέσεις τους δεν θα είναι σχέσειςπλειοψηφίας και μειοψηφίας. Θα είναι σχέσηπολιτικής ισότητας όπως αυτή περιγράφεταιστα περί Κύπρου ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αυτάαπορρέουν φυσιολογικά από τις ΣυμφωνίεςΥψηλού Επιπέδου και όσα επακολούθησαν.Είναι επίσης διαχρονική μας θέση, η οποία κα-τοχυρώνεται σε σειρά ψηφισμάτων των Η.Ε.καθώς και στα δύο Κοινά Ανακοινωθέντα Χρι-στόφια – Ταλάτ, ότι η Ομοσπονδιακή Κύπροςθα έχει μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνηιθαγένεια και μία και μόνη διεθνή προσωπικό-τητα. Είχε ζητηθεί από πολιτικές δυνάμεις στοΕθνικό Συμβούλιο να γίνει σε βάθος συζήτησητου περιεχομένου αυτών των εννοιών. Από δι-κής μου πλευράς ανταποκρίθηκα αμέσως καιπλήρως παρουσιάζοντας ολοκληρωμένη ανά-λυση ακόμη και στην τελευταία σύνοδο τουΕθνικού Συμβουλίου. Δυστυχώς η πλειοψηφίατων πολιτικών κομμάτων δεν κατέθεσε από-ψεις πάνω σε αυτά τα θέματα. Από της σύναψηςτων Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου μέχρι σή-μερα μεσολάβησαν διαδοχικοί γύροι συνομι-λιών για το Κυπριακό και τέθηκαν στο τραπέζισειρά ιδεών και προτάσεων ως αποτέλεσμα τωνδιαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρώνυπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Ιδέες καιπροτάσεις κατέθεσαν και οι Πρόεδροι της Δη-μοκρατίας υπό την ιδιότητα του συνομιλητήτης ε/κ πλευράς.

Εμείς δεν έχουμε πρόθεση να μπούμε σεσυζήτηση για τις προηγούμενες προτάσεις καισχεδία λύσης του Κυπριακού. Αν όμως συνεχι-στούν οι αστήρικτες κατηγορίες οι οποίες μαςπροσάπτονται για απαράδεκτες υποχωρήσεις,στο τέλος θα υποχρεωθούμε να αναφερθούμεσε ιδέες και παραχωρήσεις που έγιναν πριναπό εμάς. Η αναζήτηση και η αυτοκριτική στά-ση έναντι τυχόν δικών μας παραλείψεων απο-τελεί απαραίτητη προϋπόθεση μιας σωστής καιτεκμηριωμένης εκτίμησης της ιστορικής μαςπορείας. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα νααναφερθούμε στο 1992. Τότε ενώ βρισκόμα-σταν στο σημείο να είναι ο Ντενκτάς στη γωνιάκαι ο ΓΓ να εισηγείται στο ΣΑ τη λήψη μέτρων,ενταφιάστηκαν οι Ιδέες Γκάλι χάριν της Προ-εδρίας. Αυτό επαναλήφθηκε και αργότερα μετην πολιτική της «πυραυλολογίας» και της«ηφαιστειολογίας», που κορυφώθηκε με τοφιάσκο των S-300 και οδήγησε τελικά στο Σχέ-διο Ανάν. Στον καταρτισμό του Σχεδίου Ανάνδεν ήταν αμέτοχη και η δική μας πλευρά. Μιλώγια την περίοδο 2001-2002. Στόχος δεν είναινα αναμοχλεύσω το παρελθόν, ούτε να εμπλα-κώ σε αλληλοκατηγορίες και επίρριψης ευθυ-νών. Εάν αναφέρομαι στο θέμα του δικού μαςρόλου είναι για να υπογραμμίσω ότι κάθε φοράπου συζητούμε το Κυπριακό δεν αρχίζουμεαπό ένα «λευκό πίνακα». Για να αντιμετωπί-σουμε τις δυσκολίες πρέπει να μαθαίνουμεαπό τις εμπειρίες μας και να γινόμαστε σοφό-τεροι. Οπως είπα και στο Εθνικό Συμβούλιο,προσπάθειά μας είναι να διορθώσουμε παρα-χωρήσεις που έγιναν στον παρελθόν από δικήςμας πλευράς. Ερχομαι τώρα στα της παρού-σας διαδικασίας. Οπως ήταν φυσικό, μετά τηναπόρριψη του Σχεδίου Ανάν η δική μας πλευ-ρά βρέθηκε στριμωγμένη. Αγωνιστήκαμε μαζίμε τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο για ναπείσουμε ότι δεν απορρίψαμε τη λύση δικοινο-τικής, διζωνικής, Ομοσπονδίας, αλλά το συγκε-κριμένο σχέδιο. Να πείσουμε ότι επιδίωξη τηςδικής μας πλευράς ήταν η επανέναρξη διαδικα-σίας συνομιλιών με στόχο την επίτευξη συμφω-νημένης λύσης χωρίς τεχνητά χρονοδιαγράμ-ματα και επιδιαιτησία. Εχει πολύ μεγάλη ση-μασία ότι σήμερα βρισκόμαστε στο σημείο ναέχουμε διασφαλίσει αυτό το απαραίτητο δίκτυπροστασίας για τη δική μας πλευρά.

Ακολούθησε η Συμφωνία της 8ης Ιουλίου2006. Τι έλεγε η συμφωνία αυτή; «Δέσμευση

για την επανένωση της Κύπρου με βάση μια δι-ζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτικήισότητα όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφί-σματα του Συμβουλίου Ασφαλείας» και πιο κά-τω «Συμφωνία για άμεση έναρξη διαδικασίας ηοποία διαλαμβάνει δικοινοτική συζήτηση θε-μάτων που επηρεάζουν την καθημερινή ζωήτου λαού και, ταυτόχρονα, εκείνων που αφο-ρούν ουσιαστικά θέματα, και τα δύο εκ τωνοποίων θα συμβάλουν σε μια συνολική διευθέ-τηση». Είμαι υποχρεωμένος να σημειώσω ότιορισμένοι, σχεδόν έξι χρόνια μετά, θυμήθηκαντη Συμφωνία της 8ης Ιουλίου. Τότε όμως τηνεπέκριναν και την υποβάθμιζαν χαρακτηρίζον-τάς την ως «διαδικαστική». Πρόσθεταν δε ότιδεν επιθυμούν να είναι συνεργοί όπως έλεγανσε μια «φιλοσοφία της σε βάθος χρόνου παρα-πομπής του Κυπριακού και συνεπώς τη στα-διακή και εκ των πραγμάτων αποδοχή των τετε-λεσμένων». Εμείς δεν παραβλέψαμε και δενακυρώσαμε τη Συμφωνία της 8ης Ιουλίου2006. Ούτε και καθοδηγηθήκαμε από φιλοσο-φία παραπομπής του Κυπριακού σε βάθοςχρόνου. Αντιθέτως της έχουμε δώσει σάρκακαι οστά αξιοποιώντας για την επανέναρξη δια-δικασίας συνομιλιών. Αλλωστε γι' αυτό το σκο-πό είχε συνομολογηθεί.

Αναλαμβάνοντας την Προεδρία της Δημο-κρατίας το Φεβρουάριο του 2008, στοχεύονταςτην έναρξη διαδικασίας συνομιλιών προχωρή-σαμε στην απαραίτητη προεργασία για την άμε-ση εφαρμογή της Συμφωνίας της 8ης Ιουλίου.Με τα Κοινά Ανακοινωθέντα της 23ης Μαΐουκαι της 1ης Ιουλίου 2008 καταλήξαμε στη συμ-φωνημένη βάση των συνομιλιών. Ακολούθωςσύμφωνα και με όσα προβλέπονταν στην επι-στολή Γκαμπάρι και με έγκριση του ΕθνικούΣυμβουλίου προχωρήσαμε στη σύσταση Ομά-δων Εργασίας για τις ουσιαστικές πτυχές τουΚυπριακού καθώς και Τεχνικών Επιτροπώνγια θέματα καθημερινότητας.Καταφέραμε μέ-σα από επίμονες προσπάθειες να κάμψουμε ταπροσκόμματα τα οποία έθετε ο κατοχικόςστρατός και προχωρήσαμε στη διάνοιξη τωνσημείων διέλευσης στην Οδό Λήδρας και στοΛιμνίτη. Λέγεται ότι παραβίασα το Κοινό Ανα-κοινωθέν του Εθνικού Συμβουλίου της 18ηςΣεπτεμβρίου 2009. Εχω καταδείξει παράγρα-φο προς παράγραφο κατά την τελευταία συνε-δρία του Εθνικού Συμβουλίου ότι δεν υπήρξεκαμία παραβίαση και ότι οι χειρισμοί μας σέ-βονται πλήρως αυτό το Ανακοινωθέν.

Στο κεφάλαιο για τη Διακυβέρνηση βασικήμας επιδίωξη ήταν να επιτύχουμε αντικατάστα-ση του πολιτεύματος του Προεδρικού Συμβου-λίου με ένα προεδρικό πολίτευμα. Υπενθυμίζωότι το Προεδρικό Συμβούλιο εάν εφαρμοζότανθα ήταν μη λειτουργικό. Ο κόσμος δεν θα γνώ-ριζε ποιος θα ήταν Πρόεδρος αφού αρχικά θαυπήρχε εναλλαγή κάθε 10 και στη συνεχεία κά-θε 20 μήνες. Επιπλέον η εκλογή θα γινόταναπό τη Γερουσία με ίση βαρύτητα των ψήφωντων Γερουσιαστών από κάθε κοινότητα. EπίΤαλάτ η τ/κ πλευρά είχε συμβιβαστεί με τηνιδέα της εγκατάλειψης του Προεδρικού Συμ-βουλίου και της αντικατάστασής του με έναπροεδρικό σύστημα, με εκ περιτροπής προ-εδρία 4:2 διασταυρούμενη και σταθμισμένηψήφο 20% και τις αποφάσεις να λαμβάνονταιαπό το Υπουργικό Συμβούλιο χωρίς δικαίωμαβέτο για τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο. Οκ. Ερογλου αρνείται να επαναβεβαιώσει αυτήτη σύγκλιση και επιδιώκει να λάβει την εκ πε-ριτροπής προεδρία χωρίς διασταυρούμενη ψή-φο. Αυτό θα έπρεπε τουλάχιστον να προβλημα-τίσει όσους επιτίθενται τόσο έντονα ενάντιαστη συγκεκριμένη πρόταση. Αραγε αφού ησυγκεκριμένη πρόταση εξυπηρετεί τα συμφέ-ροντα της Τουρκίας και είναι τόσο επιβλαβήςγια τη δική μας πλευρά, τότε γιατί ο κ. Ερογλουδεν την αποδέχεται; Πρέπει να υπενθυμίσω ότικατά τη διαπραγμάτευση των διαδοχικών Σχε-δίων Ανάν, η αλλαγή την οποία επεδίωξε ο τότεΠρόεδρος ήταν κάποιες βελτιώσεις στο σύστη-μα του Προεδρικού Συμβουλίου χωρίς νααφαιρείται η εκ περιτροπής προεδρία. Τώρα οιχειρισμοί μας στο συγκεκριμένο θέμα, μας επι-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201216

Προσήλωση σε θέσεις αρχώνΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΟ, 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012

τρέπουν να κάνουμε σαφές ότι είτε ηεκ περιτροπής και η διασταυρούμε-νη ψήφος θα επαναβεβαιωθούν απότον κ. Ερογλου ως πακέτο είτε θα πά-με σε σύστημα με Πρόεδρο και Αντι-πρόεδρο. Και αυτό χωρίς να επιρρί-πτεται οποιαδήποτε ευθύνη στη δικήμας πλευρά. Επειδή τελευταία προ-παγανδίζεται η αντίληψη περί «χαλα-ρής ομοσπονδίας» επικρίνοντας τηνπλευρά μας ότι επιτύχαμε πολλέςομοσπονδιακές αρμοδιότητες θέλωνα πω και δημοσίως ότι έχω ρωτήσειεκείνους που εκφράζουν αυτές τιςαπόψεις στο Εθνικό Συμβούλιο κατάπόσον επιθυμούν να αφαιρεθούν αρ-μοδιότητες και ποιες. Δεν πήραμεαπάντηση. Εμείς επιδιώξαμε και κα-ταφέραμε να προσθέσουμε αρμοδιό-τητες ακριβώς επειδή η διαχρονικήθέση της πλευράς ήταν ότι η κεντρι-κή εξουσία πρέπει να είναι ισχυρήώστε να διασφαλίζεται η ενότητα τουκράτους και των θεσμών. Η τ/κ πλευ-ρά δεν θα έχει κανένα απολύτωςπρόβλημα να αφαιρέσουμε αρμοδιό-τητες. Αντιθέτως θα καλωσόριζε κάτιτέτοιο, ακριβώς διότι θέλει μια όσοτο δυνατό πιο χαλαρή κεντρική κυ-βέρνηση. Αυτό άλλωστε προβάλεισυνεχώς ως θέση της στα πλαίσιατων συνομιλιών. Στο Περιουσιακόβασική προϋπόθεση της δικής μαςπλευράς είναι η διασύνδεση με τοεδαφικό – πράγμα για το οποίο πεί-σαμε και τον Γ.Γ. του ΟΗΕ να υιοθε-τήσει. Ζητούμε επιστροφή πέραντων 100.000 από τις 165.000 εκτοπι-σμένων του 1974 υπό ελληνοκυπρια-κή διοίκηση και πλήρη αποκατάστα-ση των περιουσιών τους. Εμμένουμεεπίσης ότι οι ιδιοκτήτες περιουσιώνστην υπό τ/κ διοίκηση περιοχή θαπρέπει να έχουν την επιλογή να απο-φασίσουν ελεύθερα οι ίδιοι ποια θε-ραπεία επιθυμούν μεταξύ της απο-κατάστασης, της αποζημίωσης καιτης ανταλλαγής. Η κυριότερη διαφω-νία στο περιουσιακό έγκειται στηνερμηνεία της τ/κ πλευράς για τη δι-ζωνικότητα, με την οποία θέτει ωςπροϋπόθεση τη μόνιμη και ευρείαπλειοψηφία περιουσιών της κάθεκοινότητας στην υπό τη διοίκησή τηςομόσπονδη μονάδα. Η πλευρά μαςαπορρίπτει αυτή την προσέγγισηόπως και κάθε μόνιμη παρέκκλιση,τονίζοντας ότι η διζωνικότητα δεναπαιτεί πλειοψηφία πληθυσμού καιιδιοκτησίας γης αλλά οροφή στηνάσκηση των πολιτικών δικαιωμάτωνπολιτών προερχόμενων από την άλ-λη κοινότητα. Αυτό είναι που πετύ-χαμε μέσα από τη σύγκλιση της 29ηςΙανουαρίου 2010. Οτι δηλαδή θαυπάρχει πλήρης εφαρμογή των βασι-κών ελευθεριών για όλους τους Κύ-πριους πολίτες. Αυτή είναι η τερά-στια σημασία της σύγκλισης της29ης Ιανουαρίου 2010. Ούτε αυτή τησύγκλιση αναγνωρίζει ο κ. Ερογλου.Είναι μήπως τυχαίο;

Σε ό,τι αφορά τα θέματα Οικονο-μίας, ασκείται κριτική επειδή έχου-με αποδεχθεί προσωρινή χρηματο-δότηση της τ/κ Ομόσπονδης Μονά-δας για σκοπούς ανάπτυξης. Εχεισυμφωνηθεί, το 5% των συνολικώνομοσπονδιακών εσόδων να κατανέ-μεται στην τ/κ ομόσπονδη μονάδαγια αναπτυξιακούς σκοπούς και 1%για τις περιοχές που θα επιστραφούνυπό ε/κ διοίκηση. Η οικονομική εξι-σορρόπηση ήταν πάγια θέση της ε/κπλευράς και μέρος των ομόφωνωνθέσεων του Εθνικού Συμβουλίου του1989. Παραβλέπεται ότι τα πιο πάνωθα λήξουν μετά από μια μεταβατικήπερίοδο. Παραβλέπεται επίσης ότιαπό το συνολικό μερίδιο των εσόδωνπου θα κατανέμονται στις Ομόσπον-

δες Μονάδες, η ε/κ Ομόσπονδη Μο-νάδα θα λαμβάνει 85% και η τ/κΟμόσπονδη Μονάδα 15%. Συνεπώςείναι άδικο και διαστρεβλωτικό ναπαρουσιάζεται ότι τη μεγάλη πλει-οψηφία των εσόδων θα την καρπού-ται η τ/κ Ομόσπονδη Μονάδα. Αςδούμε τώρα πώς έχει η κατάστασηστο Κεφάλαιο της Ιθαγένειας και τωνΤεσσάρων Ελευθεριών. Mας κατα-λογίζεται ότι έχουμε παραχωρήσειτις τέσσερις ελευθερίες στους Τούρ-κους πολίτες και ότι θα πλημμυρί-σουμε με 80 εκατομμύρια Τούρ-κους. Ακριβώς το αντίθετο πράξαμε.Χωρίς τη λύση του Κυπριακού, οιτέσσερις ελευθερίες είναι φυσικό ναμην μπορούν να εφαρμοστούν. Η δι-ευθέτηση στην οποία έχουμε κατα-λήξει αφορά τις τέσσερις ελευθερίεςγια τους Τούρκους πολίτες μετά τηλύση του Κυπριακού. Σε περίπτωσηένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. τότεθα είμαστε αντιμέτωποι με ένα γεγο-νός: Την ελεύθερη εγκατάστασηΤούρκων πολιτών στην Κύπρο χωρίςκανένα περιορισμό. Γι' αυτό ακριβώςτο λόγο έπρεπε οπωσδήποτε να επι-διώξουμε περιοριστική ρύθμιση μέ-σα από τη λύση του Κυπριακού. Αυ-τό πράξαμε και ο περιορισμός βασί-ζεται στη θεμελιώδη ανάγκη του σε-βασμού της πληθυσμιακής αναλο-γίας 4:1. Η διευθέτηση αυτή θέτειφραγμό τόσο στην ανεξέλεγκτη εγ-κατάσταση όσο και στην πολιτογρά-φηση Τούρκων πολιτών. Εκτός απόαυτή την προϋπόθεση θέσαμε ακόμαδύο: διαβούλευση με την Ελλάδα καισυμφωνία πάνω στο θέμα της απο-χώρησης των εποίκων. Επειδή γίνε-ται λόγος για απαράδεκτές υποχωρή-σεις στο θέμα των εποίκων θέλω νααναφέρω ότι ήταν πάγια θέση όλωντων κυβερνήσεων ότι θα μείνει αριθ-μός εποίκων για ανθρωπιστικούς λό-γους και αυτό αντικατοπτρίζεται σεέγγραφο της πλευράς μας ημερομη-νίας 31ης Μαρτίου 2004 στο οποίογινόταν λόγος για παραμονή πέραντων 55,000 εποίκων. Θέλω να υπεν-θυμίσω ότι σε προηγούμενα σχέδιαπροβλεπόταν ανώτατο όριο εγκατά-στασης Ελλήνων και Τούρκων σε πο-σοστό 5% επί του πληθυσμού Ε/κκαι Ε/κ το οποίο θα μπορούσε ναανανεωθεί αφού αυτοί που θα έρχον-ταν θα αποκτούσαν σε κάποια χρόνιαδικαίωμα πολιτογράφησης. Γίνεταιαντιληπτό ότι οι μεν Τούρκοι θα εί-χαν τη δυνατότητα να αντλούν συνε-χώς από μια δεξαμενή ογδόντα εκα-τομμυρίων και να ανανεώνουν συνε-χώς αυτό το 5% με σοβαρές συνέπει-ες για τη δημογραφική δομή της Κύ-πρου. Τώρα αυτός ο κίνδυνος δενυπάρχει αφού γίνεται σαφής αναφο-ρά στην αναλογία 4:1 τόσο για την μό-νιμη εγκατάσταση όσο και για τηνπολιτογράφηση. Κορυφαίας σημα-σίας είναι επίσης το γεγονός ότι ενώστο παρελθόν υπήρχαν περιορισμοί

στο θέμα της άσκησης των ελευθε-ριών των Κυπρίων πολιτών, τώρα, με-τά την εκπνοή της μεταβατικής πε-ριόδου δεν θα υπάρχει κανένας πε-ριορισμός όπως ρητά κατοχυρώνει ησύγκλιση της 29ης Ιανουαρίου 2010.

Εχοντας λοιπόν υπόψη τόσο τηνιστορική πορεία του Κυπριακού όσοκαι τη σημερινή κατάσταση θα πρέ-πει να αναρωτηθούμε. Ποιο είναι τοπραγματικό δίλημμα που τίθεταιενώπιόν μας; Μπορούμε άραγε ναεπιλέξουμε μεταξύ της Ομοσπονδίαςκαι μια καλύτερης λύσης «ενιαίουκράτους»; Μπορούμε να πετύχουμελύση πλειοψηφίας-μειοψηφίας πουσημαίνει ότι πάμε πίσω και από το1960; Υπάρχει τρόπος επίλυσης τουΚυπριακού άλλος από τις διακοινο-τικές συνομιλίες υπό την αιγίδα τωνΗΕ; Τα ερωτήματα δεν είναι ρητορι-κά. Η δική μας απάντηση είναι ότι οοδυνηρός συμβιβασμός της δικοινο-τικής διζωνικής ομοσπονδίας είναι ημόνη επιλογή, η οποία μπορεί ναοδηγήσει στον τερματισμό της κατο-χής, στην επανένωση της Κύπρουκαι στην αποτροπή της οριστικής δι-χοτόμησης. Οι συνομιλίες υπό τηναιγίδα των ΗΕ, τα ψηφίσματα τωνοποίων αποτελούν την ασπίδα μας,και συνιστούν το πλαίσιο μέσα στοοποίο πρέπει να συνεχίσουμε τιςπροσπάθειές μας. Εμείς αγωνιστή-καμε και επιτύχαμε την ενεργό εμ-πλοκή και το ενδιαφέρον όλων τωνμονίμων μελών του ΣΑ. Ας μην μαςδιαφεύγει ότι χωρίς τον εξισορροπη-τικό ρόλο του ΣΑ λόγω της παρου-σίας και της στάσης αρχών την οποίατηρούν φιλικές προς εμάς χώρες, κα-ταφέραμε τα τελευταία χρόνια νααποτρέψουμε δυσμενείς εξελίξεις.Είναι ένεκα της συνέπειάς μας καιτης σταθερότητάς μας στις δεσμεύ-σεις που διαχρονικά ανέλαβε ηπλευρά μας σχετικά με τη βάση λύ-σης όπως αυτή καθορίζεται στα ψη-φίσματα του ΟΗΕ και τις ΣυμφωνίεςΥψηλού Επιπέδου που κερδίζουμετη σταθερή στήριξη της ΕΕ και γενι-κότερα του διεθνούς παράγοντα.Ισχυροποιήσαμε τη θέση μας διε-θνώς. Μέσα σε ένα ιδιαίτερο ανταγω-νιστικό και ασταθές διεθνές περι-βάλλον, καταφέραμε να υπογράψου-με συμφωνίες οριοθέτησης της Κυ-πριακής ΑΟΖ και να προχωρήσουμετις διαδικασίες ερευνητικών γεωτρή-σεων. Και αυτά, τη στιγμή που κατάγενική ομολογία, έχουμε να αντιμε-τωπίσουμε την ολοένα αυξανόμενηεπιρροή και τις απειλές της Τουρ-κίας. Τυχόν αλλαγή πολιτικής μεαθέτηση υποχρεώσεων και δεσμεύ-σεων που αναλάβαμε διαχρονικά αρ-χής γενομένης από τον ΕθνάρχηΜακάριο, τότε θεληματικά ή άθελαμας θα θέσουμε ταφόπετρα στηνυπόθεσή μας. Είναι γι' αυτό που θαπρέπει να μας προβληματίσει γιαποιο λόγο η Τουρκία μάς προτρέπει

επισήμως να αναζητήσουμε άλλεςεπιλογές και να διαμορφώσουμε απόκοινού Σχέδιο Β’ εκτός του πλαισίουτων ΗΕ. Εάν είναι ορθή η εκτίμησηότι στόχος της Τουρκίας, στο πλαί-σιο των γενικότερων ηγεμονικώνεπεκτατικών της βλέψεων, είναι ηαναβάθμιση ή/και αναγνώριση τουψευδοκράτους και η διαιώνιση τηςπαράνομης παρουσίας της στην Κύ-προ, τότε πώς αντιμετωπίζουμε αυτήτην απειλή; Ανοίγοντας από μόνοιμας την πόρτα για διολίσθηση τουΚυπριακού εκτός του πλαισίου τωνΗνωμένων Εθνών; Ερωτοτροπώνταςέστω ρητορικά με άλλες «στρατηγι-κές» που σε τελική ανάλυση χύνουννερό στο μύλο της προσπάθειας τηςΤουρκίας να σκοτώσει την προοπτι-κή ειρηνικής λύσης του Κυπριακούκαι επανένωσης της Κύπρου μέσωσυνομιλιών υπό την αιγίδα των Ηνω-μένων Εθνών; Μήπως οι αλλαγέςπου έχουν συντελεστεί διεθνώς τιςτελευταίες δεκαετίες είναι θετικέςγια εμάς ώστε να μας επιτρέπουν νααλλάξουμε στρατηγική;

Εχει επίσης διατυπωθεί η θέσηγια διορισμό διαπραγματευτή άλλουαπό τον Πρόεδρο. Η πρακτική αυτήπάει τουλάχιστον τριάντα χρόνια πί-σω. Από τις αρχές της δεκαετίας του’80 έχει καθιερωθεί ιστορικά ο δια-πραγματευτής να είναι ο εκάστοτεΠρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρα-τίας με την ιδιότητα του ως ηγέτη τηςε/κ κοινότητας. Ανησυχίες ότι αυτόθα οδηγούσε σε δήθεν αναγνώρισητου ψευδοκράτους ή υποβάθμισητης Κυπριακής Δημοκρατίας ιστορι-κά έχουν αποδειχθεί αβάσιμες. Ιδι-αίτερα σε αυτή την κρίσιμη φάση τωνσυνομιλιών εάν εμείς αντικαταστή-σουμε τον Πρόεδρο με άλλο δια-πραγματευτή τότε αναπόφευκτα θαδώσουμε λανθασμένα μηνύματα στηδιεθνή κοινότητα και θα δικαιώσου-με την Τουρκία και την τ/κ πλευράότι τάχα κωλυσιεργούμε και υποβαθ-μίζουμε τις συνομιλίες.

Υπάρχει ένα επιπρόσθετο θέμααρχής: ο Πρόεδρος της Δημοκρα-τίας ως απευθείας εκλελεγμένος απότο λαό έχει τη λαϊκή νομιμοποίησηγια το χειρισμό του Κυπριακού. Ανα-μένεται δηλαδή ότι εάν διοριστεί άλ-λος διαπραγματευτής, θα ακολουθείδική του πολιτική, η οποία θα είναιδιαφορετική από αυτήν του Προ-έδρου της Δημοκρατίας; Δεν είναι οεκάστοτε δημοκρατικά νομιμοποι-ημένος από το λαό Πρόεδρος τηςΔημοκρατίας που έχει την ευθύνηγια το χειρισμό του Κυπριακού; Αν ολαός δεν εμπιστεύεται έναν πολιτικόηγέτη να χειρίζεται το Κυπριακό καιυπάρχει μια τέτοια παραδοχή, ο διο-ρισμός του όποιου διαπραγματευτήδεν μπορεί να εξισορροπήσει τηναπουσία εμπιστοσύνης. Επειδήέχουν κατά καιρούς διατυπωθεί επι-κρίσεις για ελλιπή αξιοποίηση τουπαράγοντα Ε.Ε. και για μη εμπλοκήτης στις συνομιλίες θέλω να υπο-γραμμίσω ότι κάνουμε καθετί το δυ-νατόν και με κάθε ευκαιρία προς αυ-τή την κατεύθυνση. Εχουμε ισχυ-ρούς φίλους και συμμάχους στηνΕΕ. Υπενθυμίζω την επίσκεψη τηςΚαγκελαρίου Μέρκελ και τις δηλώ-σεις στις οποίες προέβη οι οποίεςεξόργισαν την τουρκική ηγεσία. Πα-ρόμοια σθεναρή στάση αλληλεγγύηςέχουμε και από τη Γαλλία και τονΠρόεδρο Σαρκοζί και άλλα κράτημέλη και την ηγεσία της Ε.Ε., τονΠρόεδρο της Επιτροπής κ. Ζοζέ Μα-νουέλ Μπαρόζο ο οποίος διόρισεπροσωπικό αντιπρόσωπο στις συνο-μιλίες και τον Πρόεδρο του Συμβου-λίου κ. Χέρμαν Βαν Ρομπάι. Απόδει-

ξη των πιο πάνω αποτελεί και τοισχυρό κείμενο συμπερασμάτων τουΕυρωπαϊκού Συμβουλίου του περα-σμένου Δεκεμβρίου.

Σε αυτό το σημείο κρίνω σκόπιμονα αναφερθώ στο θέμα της ΔιεθνούςΔιάσκεψης. Υπενθυμίζω ότι η σύγ-κληση Διεθνούς Διάσκεψης για τιςδιεθνείς πτυχές του Κυπριακού καιμε συμμετοχή των πέντε μονίμων με-λών του ΣΑ, των εγγυητριών δυνάμε-ων, της Ε.Ε., της Κυπριακής Δημο-κρατίας και των δύο κοινοτήτων,αποτελούσε διαχρονική θέση τηςπλευράς μας. Η θέση μας είναι πλή-ρως και απόλυτα ευθυγραμμισμένημε αυτήν τη διαχρονική θέση. Διερω-τώμαι σε τι αποσκοπούν θέσεις περί«διευρυμένης συμμετοχής» στο διά-λογο που στην ουσία οδηγούν σεσύγκληση τετραμερούς ή πενταμε-ρούς διάσκεψης. Θέλω να καταστή-σω για μια ακόμα φορά σαφές ότι πα-ραμένουμε πιστοί στη διαχρονικήθέση της πλευράς αναφορικά με τοθέμα της σύγκλησης διάσκεψης. Δενπρόκειται με κανένα πρόσχημα τύ-που «διευρυμένης συμμετοχής» νααποδεχθούμε διολίσθηση προς μιαδιάσκεψη χωρίς προηγούμενη συμ-φωνία επί των εσωτερικών πτυχώντου κυπριακού.

Κλείνοντας θεωρώ αναγκαίο νααναφερθώ στην κατάσταση που δια-μορφώνεται στο εσωτερικό μέτωπο.Εχω αναφερθεί στη εισαγωγή μουστην αρνητική εικόνα που εκπέμπειτο Εθνικό Συμβούλιο με αποκορύ-φωμα την τελευταία συνεδρία του. Αςαναρωτηθούμε: Ποιους εξυπηρετεί ηεικόνα μιας αποδυναμωμένης καικατακερματισμένης ε/κ πλευράς τηστιγμή κατά την οποία, ορθά εκτι-μούμε ότι κάποιοι επιχειρούν τηναπενοχοποίηση της Τουρκίας καιτον καταλογισμό ευθυνών στη δικήμας πλευρά; Γι' αυτό θα πρέπει όλοινα αντιληφθούμε την κρισιμότητατης κατάστασης και το δυσμενές πε-ριβάλλον μέσα στο οποίο είμαστευποχρεωμένοι να διεξάγουμε τοναγώνα μας και να περιβάλουμε τη δι-κή μας πλευρά με την ελάχιστη έστωεμπιστοσύνη και καλή πίστη. Οφεί-λουμε να μην αφήσουμε την απογοή-τευση από τη συνεχιζόμενη τουρκι-κή αδιαλλαξία και προκλητικότητανα μας ξεστρατίσει. Τούτη την κρίσι-μη ώρα επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτεη προσήλωση μας στην επιδίωξη λύ-σης του Κυπριακού μέσω διαπραγ-ματεύσεων υπό την αιγίδα των ΗΕ.Επιβάλλεται να παραμείνουμε προ-σηλωμένοι στο στρατηγικό στόχο τηςλύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομο-σπονδίας με πολιτική ισότητα όπωςπεριγράφεται στα ψηφίσματα τωνΗ.Ε. Για ένα κράτος με μία και μόνηκυριαρχία, μία και μόνη ιθαγένειακαι μία και μόνη διεθνή προσωπικό-τητα. Και ότι θα απαγορεύεται ρητά ηένωση ολόκληρης ή μέρους της Κύ-πρου με οποιαδήποτε άλλο κράτοςκαθώς και οποιασδήποτε μορφής δι-χοτόμηση ή απόσχιση. Να συνεχί-σουμε να απευθύνουμε μήνυμα συμ-φιλίωσης και ειρηνικής συνύπαρξηςστους Τ/κ συμπατριώτες μας. Να συ-νεχίσουμε να καλούμε την Τουρκίανα συνεργαστεί για λύση του Κυπρια-κού στη βάση των Ψηφισμάτων τουΟΗΕ, των Συμφωνιών Κορυφής, τωναρχών και των αξιών της ΕΕ στηνοποία θέλει να γίνει πλήρες μέλος.Οι επόμενες βδομάδες προδιαγρά-φονται καθοριστικές και θα χρει-αστεί να ληφθούν κρίσιμες αποφά-σεις. Εχουμε επίγνωση της κρισιμό-τητας της κατάστασης και είμαστε σεπλήρη ετοιμότητα για την αντιμετώ-πιση κάθε ενδεχομένου.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 18

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201217

Οπως έχουμε συμφωνήσει, θα κάνουμε δύοολοήμερες συναντήσεις του Εθνικού Συμβου-λίου για μια σε βάθος συζήτηση του Κυπρια-κού, πού βρισκόμαστε, πώς φτάσαμε εδώ, πούείμαστε σήμερα και πού βαδίζουμε. Απαραίτη-τη προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη και αν-τικειμενική ανάλυση για το παρόν και για μιαορθολογική εκτίμηση για το μέλλον είναι ναπροβούμε αρχικά σε μια ιστορική αναδρομή.

Η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία ως λύ-ση του Κυπριακού περιλαμβάνεται στην πρώτησυμφωνία Υψηλού Επιπέδου Μακαρίου -Ντενκτάς του 1977. Εκτοτε επαναβεβαιώθηκεως λύση του Κυπριακού από όλους τους Προ-έδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχειυιοθετηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας τουΟΗΕ μέσα από Ψηφίσματά του. Αποτελεί γενι-κή παραδοχή ότι η διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία είναι ο οδυνηρός συμβιβασμός της ελ-ληνοκυπριακής πλευράς ως αποτέλεσμα τουπροδοτικού πραξικοπήματος και της βάρβαρηςτουρκικής εισβολής. Μπορεί να είναι χιλιοει-πωμένο και αυτονόητο. Εχει όμως πολύ μεγά-λη σημασία να μην διαφεύγει ποτέ της προσο-χής μας αυτή η πικρή μεν αλλά αδιαμφισβήτη-τη ιστορική αλήθεια.

Οπως επίσης δεν πρέπει να διαφεύγει ποτέτης προσοχής μας ότι το Κυπριακό αποτελείδιεθνές πρόβλημα ξένης εισβολής και κατοχήςκαι παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτωντου κυπριακού λαού στο σύνολο του, Ελληνο-κυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ο οδυνηρόςσυμβιβασμός της δικοινοτικής διζωνικής ομο-σπονδίας έγινε αποδεκτός όχι γιατί υπήρχεάγνοια της ουσίας του Κυπριακού. Η αποδοχήτης μετεξέλιξης του ενιαίου κράτους σε ομο-σπονδιακό και οι συνομιλίες μεταξύ των δύοκοινοτήτων προς αυτό το σκοπό δεν έγινε απόαφελή υποβάθμιση του Κυπριακού σε δικοινο-τικό πρόβλημα. Τουναντίον, η αποδοχή τηςομοσπονδίας έγινε ακριβώς επειδή υπήρχεπλήρης επίγνωση των συνεπειών του πραξικο-πήματος και της εισβολής και κατοχής και τηςανάγκης δημιουργίας των προϋποθέσεων άρ-σης των διχοτομικών τετελεσμένων.

Επειδή υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείεςειδικότερα όσον αφορά τη διζωνική, για τηνοποία υποστηρίζεται ότι αυτή δεν περιλαμβά-νεται στη Συμφωνία Υψηλού επιπέδου του1977 θεωρώ αναγκαίο να υπενθυμίσω τι προνο-ούσε η συγκεκριμένη συμφωνία:

«(1)Επιδιώκουμε μια ανεξάρτητη, αδέσμευ-τη, δικοινοτική ομοσπονδιακή Δημοκρατία.

(2)Το έδαφος που θα τελεί υπό τη διοίκησηκάθε κοινότητας θα πρέπει να συζητηθεί υπότο φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παρα-γωγικότητας και της ιδιοκτησίας γης.

(3)Ζητήματα αρχών όπως της ελευθερίαςδιακίνησης, ελευθερίας εγκατάστασης, το δι-καίωμα περιουσίας και άλλα ειδικά θέματα, εί-ναι ανοιχτά προς συζήτηση λαμβανομένηςυπόψη της θεμελιώδους βάσης ενός δικοινοτι-κού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμέ-νων πρακτικών δυσκολιών που θα μπορούσαννα εγερθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότη-τα».

Ασφαλώς στη συμφωνία γίνεται λόγος καιγια διασφάλιση της ενότητας της χώρας, όροςπου απευθύνεται στην τουρκοκυπριακή πλευ-ρά. Το ερώτημα για τη δική μας πλευρά είναικατά πόσον δεχόμαστε τις παραγράφους 2 και3. Αν ναι, τότε δεχόμαστε το περιεχόμενο τηςδιζωνικής που δεν είναι άλλο από την ύπαρξηδύο ζωνών (ή πολιτειών όπως ονομάζονται στιςΗΠΑ ή γαιών όπως ονομάζονται στη Γερμανίαή καντονίων όπως ονομάζονται στην Ελβετία ήεπαρχιών όπως ονομάζονται στον Καναδά), κα-θεμιά από τις οποίες θα διοικείται από την αν-τίστοιχη κοινότητα. Παρεμπιπτόντως, κακώςγίνεται σύγκριση με τις ζώνες στη Γερμανία με-τά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο γιατί εκεί-νες δεν είχαν καμιά απολύτως σχέση με τηνπολιτειακή δομή της χώρας και, συνεπώς, συγ-κρίνονται ανόμοιες καταστάσεις.

Οσον αφορά την «ταμπέλα» της διζωνικής,στη συνέχεια έγινε δεκτή και αυτή αφού όλα τα

σχέδια του ΟΗΕ που υποβλήθηκαν μετά τιςΣυμφωνίες Υψηλού Επιπέδου προνοούν ρη-τώς για διζωνική ομοσπονδία όσον αφορά τηνεδαφική πτυχή, δηλαδή υιοθετούν τον όρο καιτου προσδίδουν το περιεχόμενο που αναφέρα-με πιο πάνω. Το ίδιο και πληθώρα ψηφισμάτωντου Συμβουλίου Ασφαλείας. Κανένα από ταπιο πάνω σχέδια δεν απορρίφθηκε λόγω ανα-φοράς σε διζωνική. Για παράδειγμα η συμφω-νία της 8ης Ιουλίου, υπό τον τίτλο «Δέσμη Αρ-χών» προνοεί:

«1. Δέσμευση για την επανένωση της Κύ-πρου με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζε-ται στα σχετικά ψηφίσματα του ΣυμβουλίουΑσφαλείας».

Σημειώνουμε ότι η τουρκοκυπριακή πλευ-ρά απέρριπτε την πιο πάνω αρχή αλλά τελικά,με επιμονή της ελληνοκυπριακής πλευράς,αναγκάστηκε να την αποδεχθεί.

Τέλος, ο όρος «δικοινοτική», όπως καθορί-ζεται από τον ίδιο τον ΟΗΕ, σημαίνει ότι και οιδύο κοινότητες θα συμμετέχουν αποτελεσμα-τικά στα όργανα και τις αποφάσεις της κεντρι-κής εξουσίας. Αυτό το στοιχείο δεν είναι νέο.Περιλαμβάνεται και στο Σύνταγμα του 1960.

Ο ίδιος ο Πρόεδρος Μακάριος μιλώντας γιατη Συμφωνία Κορυφής του 1977 ανέφερε:

«Το έδαφος το οποίο θα είναι υπό τη διοί-κηση εκάστης κοινότητος θα καθοριστεί βάσειορισμένων κριτηρίων. Μεταξύ των κριτηρίωναυτών είναι η παραγωγικότητα του εδάφους καιη ιδιοκτησία. Η πλήρης εφαρμογή των βασικώνελευθεριών ενδεχομένως να δημιουργεί ορι-σμένες πρακτικές δυσκολίες. Η κεντρική κυ-βέρνηση θα έχει εξουσίες τέτοιες ώστε να δια-σφαλίζεται η ενότητα του Κράτους λαμβανομέ-νου βεβαίως υπόψη και του δικοινοτικού χαρα-κτήρα της Κυπριακής πολιτείας».

Συνεπώς, αν είμαστε ειλικρινείς ότι όντωςμας ενδιαφέρει το περιεχόμενο και όχι η ταμ-πέλα, τότε πρέπει να απαντήσουμε χωρίς περι-στροφές: Δεχόμαστε ότι η λύση του Κυπρια-κού θα προνοεί για δύο ζώνες ή όπως άλλωςήθελαν ονομαστεί (εμείς τις ονομάζουμε Ομό-σπονδες Μονάδες), καθεμιά από τις οποίες θαδιοικείται από την αντίστοιχη κοινότητα και θαέχει δικά της όργανα εξουσίας και αρμοδιότη-τες, ταυτόσημες με εκείνες της άλλης περιφέ-ρειας; Δεχόμαστε ότι και οι δύο κοινότητες θαέχουν αποτελεσματική συμμετοχή στα όργανακαι τις αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας; Ανναι, τότε δεχόμαστε τις Συμφωνίες ΥψηλούΕπιπέδου. Αν όχι, τότε είναι τις ίδιες τις Συμ-φωνίες του 1977 και του 1979 που απορρίπτου-με και τα περί ταμπέλας και περιεχομένου συ-νιστούν υπεκφυγές.

Είναι σήμερα, εφικτή η αποδέσμευση απότις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και η επιδίω-ξη για κατ’ ουσίαν ενιαίο κράτος; Αν αυτό είναιτο συμπέρασμά μας την ώρα που αγωνιζόμαστεμε νύχια και με δόντια να αποτρέψουμε τηναναβάθμιση του ψευδοκράτους, φοβούμαστεότι αιθεροβατούμε.

Θα το πούμε για πολλοστή φορά: Το δίλημ-

μα που έθεσαν μπροστά μας το πραξικόπημακαι η εισβολή είναι μεταξύ ομοσπονδίας και δι-χοτόμησης. Η επιστροφή στις εποχές της αμ-φισβήτησης του ομοσπονδιακού συμβιβα-σμού, όσο καλοπροαίρετη και αν είναι, σε τε-λευταία ανάλυση οδηγεί στην οριστική διχοτό-μηση.

Είναι επίσης διαχρονική μας θέση η οποίακατοχυρώνεται σε σειρά ψηφισμάτων των Η.Ε.καθώς και στα δύο Κοινά Ανακοινωθέντα Χρι-στόφια – Ταλάτ, ότι η Ομοσπονδιακή Κύπροςθα έχει μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνηιθαγένεια και μία και μόνη διεθνή προσωπικό-τητα. Αναφερόμαστε επίσης στην πολιτική ισό-τητα όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα τωνΗ.Ε. Επειδή έχει τεθεί στο Εθνικό Συμβούλιοθέμα ξεκαθαρίσματος του περιεχομένου αυτώνκαι άλλων εννοιών θα ήθελα να αναφέρω τα πιοκάτω.

Κατ’ αρχήν τι εννοούμε όταν αναφερόμαστεστο όρο «Ομοσπονδία»;

Σήμερα υπάρχουν καμιά εικοσαριά ομο-σπονδιακά κράτη (τα οποία, όμως, καταλαμβά-νουν σχεδόν τη μισή έκταση του πλανήτη καιστα οποία ζει περίπου το 40% του πληθυσμούτης γης) και πράγματι δεν βρίσκεις ούτε δύοπου να μοιάζουν εντελώς μεταξύ τους. Η κάθεομοσπονδία έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες.Ορισμένες ιδρύθηκαν με συνένωση χωριστώνκρατών (κλασικές ομοσπονδίες του 19ου αιώναόπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ελβετία), άλλεςιδρύθηκαν με αποκέντρωση ενιαίων κρα-τών(όλες σχεδόν οι σύγχρονες ομοσπονδίες μετελευταίο παράδειγμα το Βέλγιο), άλλες ιδρύ-θηκαν για αποκέντρωση αχανών κρατών, άλλεςγια ιστορικούς λόγους και άλλες για αντιμετώ-πιση προβλημάτων μεταξύ διαφορετικών εθνο-τήτων. Αυτά εξηγούν το γιατί υπάρχουν διαφο-ρές από ομοσπονδία σε ομοσπονδία. Αυτήόμως, είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναιότι υπάρχουν και κοινά χαρακτηριστικά γνωρί-σματα όλων ανεξαιρέτως των ομοσπονδιών ταοποία και καθορίζουν το περιεχόμενο τουόρου.

Ετσι, η κάθε ομοσπονδία αποτελείται απόδύο τουλάχιστον περιφέρειες, καθεμιά από τιςοποίες έχει δικά της όργανα εξουσίας (κυβέρ-νηση, βουλή, δικαστήρια) και αυτή είναι η ει-δοποιός διαφορά από το ενιαίο κράτος, τουοποίου οι επαρχίες δεν έχουν δικά τους όργα-να εξουσίας αλλά υπάγονται απευθείας στηνκεντρική εξουσία. Και αφού υπάρχουν κεντρι-κά και περιφερειακά όργανα εξουσίας, είναιαπαραίτητος ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτωνμεταξύ τους. Οι βασικές αρμοδιότητες, πουδιασφαλίζουν την ενότητα του κράτους, ανή-κουν στο κέντρο ενώ οι περιφέρειες των ομο-σπονδιακών κρατών έχουν ταυτόσημες αρμο-διότητες. Εννοείται ότι όλες οι ομοσπονδίεςέχουν μία κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητακαι ιθαγένεια και διασφαλίζουν τα ανθρώπιναδικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες.

ΚυριαρχίαΗ κυριαρχία (sovereignty) με την κλασική

έννοια του διεθνούς δικαίου συνιστά ιδιότητα

της κρατικής εξουσίας και έχει δύο πτυχές.Σημαίνει, πρώτο, ότι το κράτος είναι ανεξάρτη-το στις διεθνείς του σχέσεις και, δεύτερο, ότι ηκρατική εξουσία είναι η ανώτατη εξουσία στοεσωτερικό και όλες οι άλλες εσωτερικές εξου-σίες (π.χ. τα όργανα εξουσίας στις περιφέρειεςομοσπονδιακών κρατών) τίθενται ιεραρχικάκάτω από την κεντρική εξουσία, κάτι που εκ-φράζεται, μεταξύ άλλων, με την υπεροχή τουομοσπονδιακού συντάγματος έναντι των περι-φερειακών συνταγμάτων.

Η μία και μόνη κυριαρχία σημαίνει ότι τοκράτος θα είναι ένα. Γι΄αυτό και όλα ανεξαιρέ-τως τα ομοσπονδιακά κράτη έχουν μία και μό-νη κυριαρχία. Τα κατά καιρούς σχέδια τωνΗνωμένων Εθνών αναφέρονταν σε μία και μό-νη κυριαρχία αλλά πάντα πρόσθεταν κάποια«ουρά» με προφανή στόχο την ικανοποίησηεπικοινωνιακών αναγκών της τουρκοκυπρια-κής πλευράς (ισότιμη κατανομή κυριαρχίας,κυριαρχία που εκπηγάζει ισότιμα από τις δύοκοινότητες, κ.α.).

Αυτό, όμως, δημιουργούσε πρόβλημα στηδική μας πλευρά. Στα κοινά ανακοινωθέντα τωνδύο ηγετών της 23ης Μαΐου και 1ης Ιουλίου2008, η τουρκοκυπριακή πλευρά δέχθηκε γιαπρώτη φορά τη μία και μόνη κυριαρχία. Στησυνέχεια όταν συζητήθηκε το θέμα κάτω απότο Κεφάλαιο της Διακυβέρνησης η τ/κ πλευράεπέμεινε στην πρόνοια του Σχεδίου Ανάν γιακυριαρχικώς ασκούμενες αρμοδιότητες τωνομόσπονδων μονάδων στα πλαίσια των αρμο-διοτήτων που θα τους παραχωρεί το ομοσπον-διακό σύνταγμα. Η πλευρά μας δεν το αποδέχ-θηκε και για αυτό με τον κ. Ταλάτ είχαμε κατα-λήξει στην αναφορά ότι «η κυριαρχία είναι μίακαι αδιαίρετη και εκπηγάζει ισότιμα από τουςΕ/κ και τους Τ/κ» και ότι «οι Ομόσπονδες Μο-νάδες/ Συνιστώσες Πολιτείες ασκούν τις αρ-μοδιότητες τους αποκλειστικά και ανεξάρτη-τα» κάτι το οποίο ο κ. Ερογλου αρνείται να επα-ναβεβαιώσει.

Διεθνής ΠροσωπικότηταΗ μία και μόνη διεθνής προσωπικότητα

απορρέει από την κυριαρχία και, συνεπώς,όπου υπάρχει πρωτογενής, δηλαδή κρατική,διεθνής προσωπικότητα υπάρχει και κυριαρ-χία. Η διεθνής προσωπικότητα σημαίνει ότι τοκράτος είναι το μόνο υποκείμενο διεθνούς δι-καίου και ποτέ οι περιφέρειές του. Αυτό δεναποκλείει περιορισμένο δικαίωμα σύναψηςσυνθηκών από τις περιφέρειες, κάτι που δενισοδυναμεί με διεθνή προσωπικότητα αφού τοδικαίωμα δεν είναι πρωτογενές αλλά παράγωγοκαι παραχωρείται από το ομοσπονδιακό σύν-ταγμα. Η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί δι-καίωμα των ομόσπονδων περιοχών να συνά-πτουν διεθνείς συμφωνίες σε όλο το φάσμα τωναρμοδιοτήτων τους επικαλούμενη το βελγικόμοντέλο. Η πλευρά μας δέχεται τέτοιο δικαίω-μα μόνο για εμπορικές και πολιτιστικές συμ-φωνίες ενώ για οποιεσδήποτε άλλες συμφω-νίες στους τομείς της αρμοδιότητάς τους θααπαιτείται προηγούμενη έγκριση από την Ομο-σπονδιακή Κυβέρνηση.

ΙθαγένειαΗ Ιθαγένεια είναι ο νομικός δεσμός ενός

ατόμου με το κράτος στο λαό του οποίου αυτότο άτομο ανήκει. Σε κάθε κράτος υπάρχει μόνομία ιθαγένεια. Διπλή ιθαγένεια αφορά μόνο πο-λίτες που έχουν την ιθαγένεια δύο χωριστώνκυρίαρχων κρατών και ποτέ πολίτες που ναέχουν χωριστή ιθαγένεια σε ένα ενωμένο κρά-τος. Σε αρκετά ομοσπονδιακά κράτη συναντά-ται η λεγόμενη εσωτερική ιθαγένεια που ούτεαναιρεί ούτε έχει οποιαδήποτε σχέση με τη μίακαι μόνη ιθαγένεια αφού υπάρχει για σκοπούςπου επιβάλλονται από εσωτερικές πολιτειακέςρυθμίσεις, π.χ. για σκοπούς άσκησης πολιτι-κών δικαιωμάτων και ρύθμισης βασικών ελευ-θεριών. Στο Σύνταγμα του 1960 δεν υπήρχε τέ-τοια ανάγκη αφού τα πολιτικά δικαιώματαασκούνταν σε κοινοτική βάση. Επειδή σύμφω-να με τα κατά καιρούς σχέδια η άσκηση πολιτι-κών δικαιωμάτων, με εξαίρεση τη Γερουσία θαγινόταν σε εδαφική και όχι κοινοτική βάση, ει-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201218

Δέσμευση για την επανένωση της ΚύπρουΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012

σήχθη η εσωτερική ιθαγένεια με τηδιευκρίνιση ότι αυτή δεν υποκαθιστάτην ιθαγένεια του ομοσπονδιακούκράτους και ότι την έχουν μόνο όσοιέχουν ομοσπονδιακή ιθαγένεια. Πα-ρόλο που η εσωτερική ιθαγένεια δενεπηρεάζει τη μία και μόνη ιθαγένεια,η πλευρά μας για σκοπούς αποφυγήςπαρερμηνειών ζήτησε αλλαγή τηςορολογίας με άλλη (π.χ. civic resi-dence, political domicile, perma-nent residence).

ΔιζωνικότηταΣτο συγκεκριμένο όρο έχω ανα-

φερθεί εκτεταμένα στην εισαγωγήμου. Επιγραμματικά επαναλαμβάνωότι, ο όρος «διζωνική» σημαίνει ότιθα υπάρχουν δύο περιφέρειες στηνομοσπονδία και η κάθε κοινότητα θαδιοικεί μία περιφέρεια.

ΔικοινοτικότηταΚαι πάλι επιγραμματικά ο όρος

«δικοινοτική ομοσπονδία» σημαίνειότι και οι δύο κοινότητες θα έχουναποτελεσματική συμμετοχή σταομοσπονδιακά όργανα και τις απο-φάσεις. Επαναλαμβάνω ότι αυτό τοστοιχείο δεν είναι νέο αφού περιλαμ-βάνεται στο Σύνταγμα της Κυπρια-κής Δημοκρατίας.

Πολιτική ισότηταΟ ορισμός του Συμβουλίου

Ασφαλείας έχει ως εξής: «Η σχέσημεταξύ των δύο κοινοτήτων θα είναισχέση πολιτικής ισότητας. Ενώ πολι-τική ισότητα δεν σημαίνει ίση αριθ-μητική συμμετοχή σε όλους τουςομοσπονδιακούς κυβερνητικούςκλάδους και στη διοίκηση, αυτή θααντανακλάται στο γεγονός ότι η έγ-κριση και τροποποίηση του ομο-σπονδιακού συντάγματος θα απαιτείτην έγκριση και των δύο κοινοτήτων,στην αποτελεσματική συμμετοχήτων δύο κοινοτήτων σε όλα τα όργανακαι αποφάσεις της ομοσπονδιακήςκυβέρνησης, στην κατοχύρωση ότι ηομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θαέχει εξουσία να υιοθετήσει οποιαδή-ποτε μέτρα εναντίον των συμφερόν-των μιας κοινότητας και στην ισότητακαι στις ταυτόσημες εξουσίες καιλειτουργίες των δύο ομόσπονδωνπολιτειών».

Συμπερασματικά, το ολοκληρω-μένο πλαίσιο που συμφωνήθηκε με-ταξύ των δύο πλευρών και υιοθέτησεο ΟΗΕ ως λύση του Κυπριακού είναιαπλό: Ενα κράτος-δύο κοινότητεςκαθεμιά από τις οποίες θα διοικείμια περιφέρεια/ Ομόσπονδη Μονά-δα. Το πρώτο σκέλος απευθύνεταιπρος την τουρκοκυπριακή κοινότητα(ένα κράτος, μία κυριαρχία, διεθνήςπροσωπικότητα και ιθαγένεια). Τοδεύτερο σκέλος απευθύνεται καθαράπρος την ελληνοκυπριακή πλευρά(διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδίακαι πολιτική ισότητα). Καμιά πλευράδεν μπορεί να επιλέγει μόνο ό,τι τηβολεύει από το πλαίσιο διότι σε μιατέτοια περίπτωση η μεν ελληνοκυ-πριακή πλευρά θα προκρίνει ενιαίοκράτος και η δε τουρκοκυπριακήπλευρά-συνομοσπονδία κρατών.

Μετεξέλιξητης Κυπριακής ΔημοκρατίαςΣτις κατά καιρούς διαδικασίες

συνομιλιών για το Κυπριακό, ειδικό-τερα δε από το 2002, τίθεται το ερώ-τημα κατά πόσον η Συμφωνία θαοδηγεί σε μετεξέλιξη της ΚυπριακήςΔημοκρατίας ή σε «νέο κράτος» (αυ-τό που επίσης ονομάστηκε «παρθε-νογένεση»). Οπως έχει ήδη αναφερ-θεί υπάρχουν δύο τρόποι δημιουρ-γίας ομοσπονδίας: Η συνένωση χω-ριστών κρατών και η μετεξέλιξη ενι-αίου κράτους σε ομοσπονδιακό.Στην πρώτη περίπτωση έχουμε δια-δοχή κράτους (με απλά λόγια, τη διά-

λυση υφιστάμενων κρατών και δημι-ουργία ενός νέου, ομοσπονδιακούκράτους). Στη δεύτερη περίπτωσηέχουμε συνέχεια του υφιστάμενουκράτους. Η τελευταία διασφαλίζεταιβασικά με τη συνέχεια της συμμετο-χής του κράτους σε διεθνείς οργανι-σμούς διακρατικού χαρακτήρα (π.χ.,ΟΗΕ, Ευρωπαϊκή Ενωση) καθώς καιμε τη συνέχιση των διεθνών συνθη-κών που δεσμεύουν το κράτος. Οτανσυνυπάρχουν τα δύο αυτά στοιχείαουσιαστικά διασφαλίζεται η συνέ-χεια του κράτους ενώ διάφορα εσω-τερικά στοιχεία, ακόμη και δραστι-κές αλλαγές όπως η αλλαγή πολιτει-ακής δομής, καθώς και συμβολισμοίδεν στοιχειοθετούν διαδοχή κρά-τους. Η ακλόνητή μας θέση είναι ότιθα πρέπει να διασφαλιστεί η συνέ-χεια της Κυπριακής Δημοκρατίαςκαι γι΄αυτό απορρίπτουμε τη λεγόμε-νη παρθενογένεση.

Η ιστορική πορείατων συνομιλιώνΑπό της σύναψης των Συμφωνιών

Κορυφής μέχρι σήμερα μεσολάβη-σαν διαδοχικές διαδικασίες συνομι-λιών για το Κυπριακό και τέθηκανστο τραπέζι σειρά ιδεών και προτά-σεων ως αποτέλεσμα των διαπραγμα-τεύσεων μεταξύ των δύο πλευρώνυπό την αιγίδα των ΗνωμένωνΕθνών. Περάσαμε διαδοχικά από τιςΙδέες Βάλντχαϊμ, στις Ιδέες Κουε-γιάρ, στη συνέχεια στις Ιδέες Γκάλικαι ακολούθως στις πέντε εκδοχέςτου Σχεδίου Ανάν.

Ολα αυτά αποτελούν μέρος τηςπροϊστορίας την οποία κουβαλάστους ώμους της κάθε επόμενη δια-δικασία. Είναι μια κληρονομιά ηοποία δεν μπορεί να διαγραφεί έτσιαπλά. Είμαι βέβαιος ότι όλοι θυμό-μαστε τις δηλώσεις του Τάσσου Πα-παδόπουλου τόσο δημοσίως όσο καισε αυτό εδώ το σώμα ο οποίος έλεγε:«Οπως έχω επανειλημμένα δηλώσεισχέδια όπως το Σχέδιο Ανάν βρί-σκονται πάντα στο τραπέζι και δενεξαφανίζονται και είναι ένα από ταέγγραφα αναφοράς που πρέπειασφαλώς να ληφθούν σοβαρά υπόψηαπό καθένα που ασχολείται με τη λύ-ση του Κυπριακού».

Δεν είναι η ώρα να συζητήσουμετην ουσία και το περιεχόμενο τωνπροηγούμενων προτάσεων και σχε-δίων λύσης του Κυπριακού. Ωστόσοη αναζήτηση και η αυτοκριτική στά-ση έναντι τυχόν δικών μας παραλεί-ψεων αποτελεί απαραίτητη προϋπό-θεση μιας σωστής και τεκμηριωμέ-νης εκτίμησης της ιστορικής μας πο-ρείας. Ούτε και αυτά – δυστυχώς -διαγράφονται με μια μονοκονδυλιά.Θα μπορούσαμε χαρακτηριστικά νααναφερθούμε στο γεγονός ότι ενώ το1992 βρισκόμασταν στο σημείο να εί-ναι ο Ντενκτάς στη γωνιά και ο Γενι-

κός Γραμματέας να εισηγείται στοΣυμβούλιο Ασφαλείας τη λήψη μέ-τρων, καταφέραμε να τον βγάλουμεαπό τη δύσκολη θέση με τη λεγόμε-νη πολιτική του ενταφιασμού τωνΙδεών Γκάλι. Θα μπορούσαμε επίσηςνα θυμηθούμε ότι ο ενταφιασμός τωνΙδεών Γκάλι που συνοδεύτηκε ως εί-θισται με πατριωτικές κορώνες ακο-λουθήθηκε από την πολιτική του«όλα στο τραπέζι» και από διαδοχι-κές διολισθήσεις και παραχωρήσειςσε θέματα αρχών, από την πολιτικήτης «πυραυλολογίας» και της «ηφαι-στειολογίας» που κορυφώθηκε με τοφιάσκο των S-300 και τελικά το Σχέ-διο Ανάν.

Θα μπορούσαμε επίσης να θυμη-θούμε την εσφαλμένη μας εκτίμησηότι ο Ντενκτάς θα απέρριπτε τηνπρόταση του Γ.Γ. του Φεβρουαρίουτου 2004, η οποία μας οδήγησε – κα-τόπιν και αφόρητων πιέσεων απόπαντού – στην αποδοχή της επιδιαι-τησίας και των ασφυκτικών χρονο-διαγραμμάτων. Στόχος δεν είναι νααναμοχλεύσουμε το παρελθόν, ούτενα εμπλακούμε σε αλληλοκατηγο-ρίες και αλληλοεπίρριψη ευθυνών.Αν αναφερόμαστε στο θέμα του δι-κού μας ρόλου είναι για να υπογραμ-μίσουμε ότι κάθε φορά που συζητού-με το Κυπριακό δεν αρχίζουμε απόέναν «λευκό πίνακα» (tabula rasa).Aν έχουμε επίγνωση των δυσκολιώνπου έχουμε να αντιμετωπίσουμε θαπρέπει να μαθαίνουμε από τις εμπει-ρίες μας και να γινόμαστε σοφότεροι.

Την επομένη των δημοψηφισμά-των, στις 25 Απριλίου 2004, ο Τάσ-σος Παπαδόπουλος δήλωνε: «Επι-θυμώ να επαναρχίσω διαπραγματεύ-σεις σε ένα περιορισμένο αριθμό θε-μάτων(...)Το Σχέδιο Ανάν δεν πρέπεινα αφεθεί να χαθεί. Ηταν αποτέλε-σμα μακροχρόνιων, σοβαρών και πο-λυδάπανων προσπαθειών και δενμπορεί απλά να αφεθεί να εξαφανι-στεί(...)Δεν συζητώ ένα νέο πλαίσιοδιαπραγματεύσεων που θα είναι εν-τελώς έξω από το Σχέδιο Ανάν ή θααγνοεί την κύρια του φιλοσοφία ή έν-νοια».

Μέσα σε αυτό το πνεύμα συζητή-σαμε στο Εθνικό Συμβούλιο και βά-σει της συζήτησης αυτής, καταρτί-στηκε και δόθηκε στον Γ.Γ. του ΟΗΕη γνωστή κωδικοποίηση του ΕθνικούΣυμβουλίου, η ουσία της οποίαςήταν οι επιδιωκόμενες αλλαγές επίτου Σχεδίου Ανάν που μεταφέρθη-καν στα Ηνωμένα Εθνη από ομάδααπεσταλμένων του Προέδρου Παπα-δόπουλου.

Ακολούθησε η Συμφωνία της 8ηςΙουλίου 2006. Ελεγε η συμφωνία αυ-τή: «Δέσμευση για την επανένωσητης Κύπρου με βάση μια διζωνική,δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτι-κή ισότητα όπως καθορίζεται στα

σχετικά ψηφίσματα του ΣυμβουλίουΑσφαλείας» και πιο κάτω «Συμφω-νία για άμεση έναρξη διαδικασίας ηοποία διαλαμβάνει δικοινοτική συ-ζήτηση θεμάτων που επηρεάζουν τηνκαθημερινή ζωή του λαού και, ταυτό-χρονα, εκείνων που αφορούν ουσια-στικά θέματα, και τα δύο εκ των οποί-ων θα συμβάλουν σε μια συνολική δι-ευθέτηση».

Είμαι υποχρεωμένος να σημει-ώσω ότι ορισμένοι που τώρα, σχεδόνέξι χρόνια μετά, θυμήθηκαν τη Συμ-φωνία της 8ης Ιουλίου, τότε την επέ-κριναν και την υποβάθμιζαν χαρα-κτηρίζοντάς την ως «διαδικαστική»και πριν τη συνομολόγησή της είχαναποχωρήσει από το Εθνικό Συμβού-λιο αποκαλώντας το «χρεοκοπημένοσώμα», για να μην είναι συνεργοίόπως έλεγαν σε μια «φιλοσοφία τηςσε βάθος χρόνου παραπομπής τουΚυπριακού και συνεπώς τη σταδιακήκαι εκ των πραγμάτων αποδοχή τωντετελεσμένων».

Εμείς όχι μόνο δεν παραβλέψαμεκαι δεν ακυρώσαμε τη Συμφωνία της8ης Ιουλίου 2006 αλλά στην ουσίατης έχουμε δώσει σάρκα και οστάαξιοποιώντας την ακριβώς για το λό-γο για τον οποίο είχε συνομολογηθείπου δεν ήταν άλλος από το να χρησι-μεύσει ως εργαλείο για την επανέ-ναρξη διαδικασίας συνομιλιών. Ακρι-βώς για αυτό το λόγο ο Τάσσος Πα-παδόπουλος, ενημερώνοντας τοΕθνικό Συμβούλιο στις 14 Ιουλίου2006 αμέσως μετά τη συνομολόγησητης Συμφωνίας της 8ης Ιουλίου, ανέ-φερε:

«Οπως ξέρετε, εδώ και αρκετόκαιρό η θέση μας ήταν και παραμένεινα ενθαρρυνθεί ο Γενικός Γραμματέ-ας του ΟΗΕ να αναλάβει μια νέαπρωτοβουλία γιατί πιστεύω ότι η κοι-νή άποψη είναι ότι δεν μπορεί να λυ-θεί το Κυπριακό άλλως πως, παρά μεσυνομιλίες μεταξύ των δύο Κοινοτή-των».

Αναλαμβάνοντας την Προεδρίατης Δημοκρατίας τον Φεβρουάριοτου 2008, με στόχο την έναρξη διαδι-κασίας συνομιλιών, προχωρήσαμεστην απαραίτητη προεργασία για τηνάμεση εφαρμογή της Συμφωνίας της8ης Ιουλίου. Με τα Κοινά Ανακοινω-θέντα της 23ης Μαΐου και της 1ηςΙουλίου 2008 επαναβεβαιώσαμε τησυμφωνημένη βάση των συνομιλιών.Ακολούθως σύμφωνα και με όσαπροβλέπονταν στην επιστολή Γκαμ-πάρι προχωρήσαμε στη σύστασηΟμάδων Εργασίας για τις ουσιαστι-κές πτυχές του κυπριακού και Τε-χνικών Επιτροπών για θέματα καθη-μερινότητας.

Καταφέραμε επίσης μέσα απόεπίμονες προσπάθειες να κάμψουμετα διαδοχικά προσκόμματα τα οποίαέθετε ο κατοχικός στρατός και ναπροχωρήσουμε στη διάνοιξη των ση-μείων διέλευσης στην Οδό Λήδραςκαι στο Λιμνίτη. Υπενθυμίζω ότι ότανάνοιξε η Λήδρας κατηγορηθήκαμεότι αποδεχθήκαμε την αποσύνδεσηαπό τη διάνοιξη και του Λιμνίτη. Στησυνέχεια όταν άνοιξε και ο Λιμνίτηςκατηγορηθήκαμε για δήθεν απαρά-δεκτες παραχωρήσεις. Δεν πρέπεινα μας διαφεύγει ότι η διάνοιξη οδο-φραγμάτων γίνεται διαρκούσης τηςανώμαλης κατάστασης. Η διάνοιξηοδοφραγμάτων δεν επιλύει το Κυ-πριακό. Εχει όμως τη σημασία της ωςμια μικρή έστω απόδειξη για το αβά-σιμο της ντενκτασικής προπαγάνδαςπερί του αδυνάτου της συμβίωσηςΕΚ και ΤΚ. Επιπλέον, δεν μπορεί ναπαραγνωρίζεται με τόση ευκολία τογεγονός ότι ορισμένα σημεία διέλευ-σης όπως για παράδειγμα ο Λιμνίτης

έχουν επιλύσει ταλαιπωρίες δεκαε-τιών.

Σε αυτό το σημείο θεωρώ ανα-γκαίο να αναφερθώ στους στόχουςτης πλευράς μας για κάθε διαπραγ-ματευτικό Κεφάλαιο και πού βρι-σκόμαστε αυτή τη στιγμή.

Διακυβέρνηση και κατανομήεξουσιών

Στο κεφάλαιο για τη Διακυβέρνη-ση οι βασικοί στόχοι της πλευράςμας ήταν η αντικατάσταση του πολι-τεύματος του Προεδρικού Συμβου-λίου με ένα προεδρικό πολίτευμα καιη ενίσχυση των ομοσπονδιακών αρ-μοδιοτήτων.

Eπί Ταλάτ η τουρκοκυπριακήπλευρά είχε συμβιβαστεί με την ιδέατης εγκατάλειψης του ΠροεδρικούΣυμβουλίου και της αντικατάστασήςτου με ένα προεδρικό σύστημα, με εκπεριτροπής προεδρία 4:2, διασταυ-ρούμενη και σταθμισμένη ψήφο20% και τις αποφάσεις να λαμβάνον-ται από το Υπουργικό Συμβούλιοχωρίς δικαίωμα βέτο για τον Πρό-εδρο και τον Αντιπρόεδρο. Ο κ. Ερο-γλου αρνείται να επαναβεβαιώσει αυ-τή τη σύγκλιση και επιδιώκει να πά-ρει την εκ περιτροπής προεδρία χω-ρίς διασταυρούμενη ψήφο. Αυτό θαέπρεπε τουλάχιστον να προβληματί-σει όσους επιτίθενται τόσο έντοναενάντια στη συγκεκριμένη πρόταση.Αφού είναι τόσο επιβλαβής όπως πα-ρουσιάζεται γιατί άραγε ο κ. Ερογλουδεν την αποδέχεται; Επιπλέον, οιχειρισμοί μας στο συγκεκριμένο θέ-μα επιτρέπουν αυτή τη στιγμή, χωρίςνα επιρρίπτεται οποιαδήποτε ευθύνηστη δική μας πλευρά, να κάνουμε σα-φές ότι είτε τα δύο θέματα θα επανα-βεβαιωθούν ως πακέτο είτε θα πάμεσε σύστημα με Πρόεδρο και Αντι-πρόεδρο. Αυτή η θέση καταγράφεταικαι στο περίγραμμα που έχετε σταχέρια σας.

Είμαι βέβαιος πως θα θυμάστε ότικατά τη διαπραγμάτευση των διαδο-χικών Σχεδίων Ανάν, η αλλαγή τηνοποία επεδίωξε η πλευρά μας ήταν ηεκ περιτροπής προεδρία (η οποίατώρα καταλογίζεται σε εμένα) να γί-νεται μεταξύ δύο αντί μεταξύ έξι ατό-μων (ενός Ε/κ και ενός Τ/κ) για κά-θε 20 μήνες αντί για κάθε 10 μήνες.Επιπλέον επιδιώξαμε να αυξήσουμετον αριθμό των μελών του Προεδρι-κού Συμβουλίου από 6 σε 9 άτομαώστε να προσομοιάζει με ΥπουργικόΣυμβούλιο. Τώρα καταφέραμε να γί-νει δεκτή η θέση να υπάρχει Υπουρ-γικό Συμβούλιο.

Σημειώνω ότι θέμα αλλαγής δενετέθη ούτε και κατά τη μετάβαση αν-τιπροσωπείας της πλευράς μας στηΝέα Υόρκη για να μεταφέρει την κω-δικοποίηση των θέσεων της δικήςμας πλευράς το Μάιο του 2005, κάτιπου επιβεβαιώνεται και μέσα από ταπρακτικά των εν λόγω συναντήσεων.

Η πιο κάτω στιχομυθία από τη συ-νεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίουστις 13 Ιουλίου 2005 είναι χαρακτη-ριστική:

κ. Νίκος Αναστασιάδης: «ΚύριεΠρόεδρε, αν έχετε την καλοσύνη,κάποιες διευκρινίσεις που αφορούντα θέματα των προτάσεών μας. Επει-δή πολλά λέγονται και είναι θέμαπου ενδεχόμενα ίσως με τη δική σαςπαρέμβαση να διευκρινιστούν. Υπο-βάλαμε ότι, και αυτό δεν θα ήταν κα-κό, ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος ναεκλέγονται απευθείας από τη μία ήτην άλλη Κοινότητα αντίστοιχα καιτο δικαίωμα του «βέτο» του Αντιπρο-έδρου να ελέγχεται από ένα δικοινο-τικό συμβούλιο κατά πόσον είναι ήόχι δικαιολογημένα»;

κ. Πρόεδρος: «Οχι, κατηγορημα-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201219

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 20

τικά όχι, ούτε αναφέρθηκε. Χωρίς να λέω ότιδεν χρειάζεται ίσως κάποια αλλαγή το Προ-εδρικό Συμβούλιο, αλλά δεν εγείραμε το θέμασε αυτό το στάδιο. Πολύ θα ήθελα να υπήρχεΠρόεδρος και Αντιπρόεδρος, αλλά σας είπακαι την προηγούμενη φορά, όταν ήγειρα το θέ-μα με τον κ. Ντε Σότο, τον Μάρτη του 2003, οκ. Ντε Σότο και άλλοι από τον Ο.Η.Ε., μου εί-παν ότι αυτή ''ήταν πρόταση της δικής μαςπλευράς''. Δηλαδή, να υπάρχει ''συλλογικό όρ-γανο Προεδρίας και όχι μόνιμος Πρόεδρος καιΑντιπρόεδρος'', ήταν εισήγηση της πλευράςμας. Ετσι μου είπαν».

κ. Νίκος Αναστασιάδης: «Για Πρόεδρο καιΑντιπρόεδρο έγινε δεκτό με τη διαφορά ότιεκλέγεται από το 9-μελές, δεν εκλέγεται απευ-θείας».

κ. Πρόεδρος: «Οχι είναι προεδρεύων καιμάλιστα εκ περιτροπής. Εννοώ Πρόεδρο καιΑντιπρόεδρο που να εκλέγεται απευθείας απότο λαό. Εν πάση περιπτώσει, αυτό είναι ένααπό τα θέματα που «κτυπούν στα μάτια», ως ρι-ζική αλλαγή των λεγόμενων «ισορροπιών» τουΣχεδίου. Ασχετα αν αυτή θα ήταν μια καλή καισημαντική «αλλαγή», αν το εγείραμε σε αυτό τοστάδιο θα μας κατηγορούσαν ότι μια τέτοια ει-σήγηση ανατρέπει ολοκληρωτικά το Σχέδιο.Δεν το εγείραμε».

Αυτό λοιπόν που το 2004 δεν μπορούσαμενα εγείρουμε γιατί θα θεωρείτο ως ριζική αλλα-γή των ισορροπιών, βρίσκεται σήμερα στο περί-γραμμα θέσεων της δικής μας πλευράς χωρίςκανένας να κάνει λόγο για αλλαγή των ισορρο-πιών εξ υπαιτιότητας της δικής μας πλευράς.

Συνεχίζω τώρα με τα υπόλοιπα θέματα τουΚεφαλαίου της Διακυβέρνησης. Εχουμε προ-σθέσει αρκετές αρμοδιότητες που δεν υπήρ-χαν στο παρελθόν. Πιο συγκεκριμένα, αντί νααναφέρονται απλώς οι «σχέσεις με την Ευρω-παϊκή Ενωση» τώρα γίνεται αναφορά σε «θέμα-τα Ευρωπαϊκής Ενωσης και σχέσεις με την Ευ-ρωπαϊκή Ενωση». Προσθέσαμε το διορισμότων ομοσπονδιακών αξιωματούχων, περιλαμ-βανομένων των διπλωματών, την αναπτυξιακήπολιτική, την οικονομική σύγκλιση και συγκε-κριμένα κοινωνικο-οικονομικά δικαιώματα.Επιπλέον, προσθέσαμε θέματα του Δικαίουτης Θάλασσας όπως συνορεύουσα ζώνη, απο-κλειστική οικονομική ζώνη, οριοθέτηση με γει-τονικά κράτη, διευθέτηση διαφορών.

Επιμένουμε ότι πρέπει επιπρόσθετα να πε-ριλάβουμε στις ομοσπονδιακές αρμοδιότητεςτη ρύθμιση και εποπτεία του τραπεζικού καιχρηματοπιστωτικού τομέα και την πολιτική αν-ταγωνισμού, που επίσης δεν υπήρχαν.

Επειδή έχουν και εδώ ακουστεί επικρίσειςστα πλαίσια μιας αντίληψης περί «χαλαρήςομοσπονδίας» ότι οι ομοσπονδιακές αρμοδιό-τητες είναι πολλές, θέλω να ρωτήσω ξανά κατάπόσον επιθυμούμε να αφαιρέσουμε αρμοδιό-τητες και ποιες είναι αυτές. Η τ/κ πλευρά δενθα έχει κανένα απολύτως πρόβλημα αλλά αντι-θέτως θα καλωσόριζε κάτι τέτοιο. Επομένωςερωτώ ξανά: Θέλετε να μειώσουμε τις ομο-σπονδιακές αρμοδιότητες και αν ναι, ποιες;

Αναφορικά με το θέμα της κυριαρχίας, αφούείχαμε εξασφαλίσει σχετική γνωμοδότηση απόεπιφανή καθηγητή του διεθνούς δικαίου πουμας διασφάλιζε πλήρως τη θέση μας, επιτύχα-με σχεδόν σύγκλιση με τον Ταλάτ (μία και μό-νη, εκπηγάζει ισότιμα από τους Ελληνοκυπρί-ους και τους Τουρκοκυπρίους, οι ομόσπονδεςμονάδες ασκούν ανεξάρτητα τις αρμοδιότητεςτους). Αυτά βελτιώνουν τις παλαιότερες ανα-φορές σε έγγραφα των Η.Ε. ότι η κυριαρχίααπορρέει ισότιμα από τις δύο κοινότητες καιότι αυτές ασκούν κυριαρχικώς τις αρμοδιότη-τες τους. Τώρα η τουρκοκυπριακή πλευράυπαναχωρεί και ζητά κυριαρχία των «συνιστω-σών πολιτειών» στο βαθμό που αυτή δεν περιο-ρίζεται από το ομοσπονδιακό σύνταγμα.

Αναφορικά με τις βασικές ελευθερίες είχεεπιτευχθεί σύγκλιση με τον Ταλάτ ότι θα υπάρ-χει πλήρης ελευθερία εγκατάστασης και θαυπάρχει οροφή μόνο στην άσκηση των πολιτι-κών δικαιωμάτων. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρηη κατάσταση με τον Ερογλου που αφενός λέγειότι το αποδέχεται και αφετέρου επί της ουσίαςτο αμφισβητεί. Για το θέμα αυτό θα αναφερθώεκτενέστερα πιο κάτω.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά 30% εκ-

προσώπηση στην Κάτω Βουλή (με ενδείξειςεπί Ταλάτ ότι μάλλον θα δεχόταν το 25% πουήταν η αναλογία του Σχεδίου Ανάν). Ζητούσεειδικές πλειοψηφίες και στην Κάτω Βουλή, κά-τι που δεν υπήρχε σε προηγούμενα σχέδια.Στη συνέχεια έδωσε ενδείξεις ότι θα περιορι-ζόταν σε μια διαδικασία επανεξέτασης (alarmbell procedure), κάτι που δεν φαίνεται να συμ-μερίζεται ο Ερογλου.

Εχει συμφωνηθεί ίση εκπροσώπηση στηΓερουσία και στο Ανώτατο Δικαστήριο, στοι-χεία που προνοούνταν και στο παρελθόν. Εγινεαποδεκτή η θέση μας για Πρωτοδικείο, πουδεν προνοείτο σε προηγούμενα σχέδια. Επίσηςαποκλείσαμε τους ξένους δικαστές ως μηχανι-σμό επίλυσης αδιεξόδων στην εκτελεστική καινομοθετική εξουσία.

Αναφορικά με τις διεθνείς συνθήκες θέσητης πλευράς μας είναι ότι δεν μπορούν να επα-νέλθουν στον κατάλογο των δεσμευτικών συν-θηκών της Ενωμένης Κύπρου, συνθήκες πουείχαν απορριφθεί το 2004, έχοντας υπόψη ότιτότε είχε αποκλειστεί η συντριπτική πλειοψη-φία των «συμφωνιών» του ψευδοκράτους μετην Τουρκία ενώ ουσιαστικά έγιναν δεκτέςόλες οι διεθνείς συνθήκες της Κυπριακής Δη-μοκρατίας. Στο μεταξύ έχουμε εξασφαλίσειγνωμοδότηση από διακεκριμένο καθηγητή τουΔημοσίου Διεθνούς Δικαίου που μας διασφα-λίζει ότι δεν υπάρχει θέμα αναγνώρισης τουψευδοκράτους από τη συμπερίληψη ορισμέ-νων «συμφωνιών» του στην τελική διευθέτηση,όπως έχει γίνει και το 2004.

Σε προηγούμενα σχέδια δεν προνοείτο ιε-ραρχία μεταξύ των ομοσπονδιακών νόμων καιτων νόμων των ομόσπονδων περιοχών, κάτι τοοποίο επέμενε να διατηρήσει η τουρκοκυπρια-κή πλευρά. Απορρίψαμε την απαίτηση και αντίρητού αποκλεισμού ιεραρχίας σε περιπτώσειςαποκλειστικής αρμοδιότητας, σε περίπτωσητυχόν σύγκρουσης νομοθεσίας – που από τηστιγμή που δεν προβλέπονται συντρέχουσεςαρμοδιότητες στην πραγματικότητα θα σήμαι-νε σύγκρουση αρμοδιότητας - το θέμα θα πη-γαίνει στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο που θαπρέπει να αποφασίζει σχετικά μέσα σε δύοεβδομάδες.

Στο θέμα της σύναψης διεθνών συνθηκώνέχει συμφωνηθεί ότι αυτό αποτελεί αρμοδιό-τητα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης. Ωστό-σο, η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά απεριόρι-στο δικαίωμα των ομόσπονδων περιοχών νασυνάπτουν διεθνείς συμφωνίες σε όλους τουςτομείς των αρμοδιοτήτων τους. Ζητά επίσηςόπως οι Ομόσπονδες Μονάδες έχουν το δι-καίωμα να επικυρώνουν μέσω των Κοινοβου-λίων τους, συνθήκες τις οποίες θα συνάπτει ηΟμοσπονδιακή Κυβέρνηση στον τομέα των αρ-μοδιοτήτων τους. Ζητά, τέλος, επίσης δικαίω-μα σύναψης εμπορικών και πολιτιστικών συμ-φωνιών μόνο από τις ομόσπονδες μονάδες.Προηγούμενα σχέδια παραχωρούσαν δικαίω-μα σύναψης συμφωνιών από τις ομόσπονδεςμονάδες σε πολιτιστικά και εμπορικά θέματα.Αυτή είναι και η θέση της πλευράς μας ενώαπορρίπτουμε όλες τις άλλες απαιτήσεις τηςτουρκοκυπριακής πλευράς. Είναι κανείς πουθα ήθελε να παραχωρήσουμε τέτοιου είδουςαρμοδιότητες στις μονάδες όπως ζητά η τ/κπλευρά, μέσα στα πλαίσια μιας «χαλαρής ομο-σπονδίας»;

Τέλος στο θέμα της πολιτικής αεροπορίας(FIR) είχε συμφωνηθεί με τον Ταλάτ ότι θαυπάρχει ένα ενιαίο FIR με δύο Κέντρα Εναέ-ριας Κυκλοφορίας (ACC) τα οποία θα είναιΟμοσπονδιακά. Ο κ. Ερογλου όμως ζητά τέτοι-ες αρμοδιότητες για τα Κέντρα Εναέριας Κυ-κλοφορίας που στην ουσία παραπέμπει σε δύοFIR. Το συμπέρασμα από τα πιο πάνω είναι ότιστο κεφάλαιο της Διακυβέρνησης η πλευράμας έχει επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις σεσύγκριση με το παρελθόν. Ωστόσο, με τον Ερο-γλου επικρατεί πλέον ασάφεια όσον αφοράεπιτευχθείσες συγκλίσεις ή σχεδόν συγκλίσειςμε τον Ταλάτ.

ΠεριουσιακόΗ κυριότερη διαφωνία στο περιουσιακό,

από την οποία εκπηγάζει σωρεία άλλων, έγκει-ται στην ερμηνεία της τουρκοκυπριακής πλευ-ράς για τη διζωνικότητα, με την οποία εννοείμόνιμη και ευρεία πλειοψηφία πληθυσμού καιγης της κάθε κοινότητας στην υπό τη διοίκησήτης ομόσπονδη μονάδα. Η πλευρά μας απορρί-πτει αυτή την προσέγγιση.

H πλευρά μας εισηγείται τώρα όπως είδατεστο περίγραμμα που σας έχει αποσταλεί, ναυπάρχει περιορισμός για μεταβατική περίοδο13 χρόνων ή μέχρι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τωνΤΚ φτάσει το 85% αυτού των Ε/κ.

Η πλευρά μας διασυνδέει επίσης το περιου-σιακό με το εδαφικό – πράγμα για το οποίο πεί-σαμε και από το Γ.Γ. να υιοθετήσει - ζητώνταςεπιστροφή πέραν των 100,000 εκτοπισμένωνυπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και πλήρη απο-κατάσταση των περιουσιών τους. Εμμένουμεεπίσης ότι οι ιδιοκτήτες περιουσιών στην υπόΤΚ διοίκηση περιοχή θα πρέπει να έχουν τηνπρώτη επιλογή και ως εκ τούτου να αποφασί-σουν ελεύθερα οι ίδιοι κατά πόσον επιθυμούναποκατάσταση, ανταλλαγή ή αποζημίωση.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά αναγνωρίζει μεντο δικαίωμα ιδιοκτησίας και αποδέχεται ότι οιτρόποι προσφερόμενης θεραπείας είναι η απο-κατάσταση, αποζημίωση ή ανταλλαγή, υποστη-ρίζει όμως ότι η τελική απόφαση πρέπει ναανήκει στο Συμβούλιο Περιουσιών που θααποφασίζει στη βάση αρχών και κριτηρίων ταοποία αντιλαμβάνεται πολύ περιοριστικά. Στοπαρελθόν προνοείτο η επιστροφή του 1/3 τηςπεριουσίας του κάθε νόμιμου δικαιούχου ενώτα υπόλοιπα 2/3 είτε θα αποζημιώνονται είτεθα ανταλλάσσονται.

Η πλευρά μας απορρίπτει τους περιορι-σμούς που θέτει η τ/κ πλευρά, αποδεχόμενημόνο ότι:

• Θα υπάρχουν περιπτώσεις όπου θα είναιουσιαστικά και φυσικά αδύνατο για κάποια γηή σπίτι ή περιουσία να επιστραφεί, π.χ. όταν ηπεριουσία έχει καταστραφεί.

• Οπως έχει ήδη αναφερθεί, γίνεται δεκτόότι περιουσίες που χρησιμοποιούνται για γνή-σιους σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, όπως θαδιαπιστωθεί μετά από αντικειμενική έρευνα,δεν θα αποκατασταθούν.

• Ειδικά κριτήρια θα πρέπει να συμφωνη-θούν για περιουσίες που θεωρούνται προβλη-ματικές (μικρό μέγεθος, μεγάλος αριθμός συ-νιδιοκτητών και άλλοι παρόμοιοι λόγοι).

Από τα πιο πάνω απορρέει ότι στο περιου-σιακό η πλευρά μας όχι μόνο δεν έχει αποδεχ-θεί οτιδήποτε πέραν προηγούμενων σχεδίωναλλά επιδιώκει και σημαντικές βελτιώσεις. Αν-

τίθετα, οι θέσεις της τουρκοκυπριακής πλευ-ράς σε αρκετά σημεία είναι χειρότερες απόεκείνες του Σχεδίου Ανάν.

Θέματα Ευρωπαϊκής ΕνωσηςΣτο κεφάλαιο για την Ευρωπαϊκή Ενωση

έχουμε επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις σεσύγκριση με προηγούμενα σχέδια.

Στο παρελθόν στον κατάλογο των ομοσπον-διακών αρμοδιοτήτων περιλαμβάνονταν οι«σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση». Τώραέχει συμφωνηθεί ότι η σχετική αναφορά θα εί-ναι «σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση και θέ-ματα Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Σημειώνουμε ακόμη τη νέα διατύπωση ανα-φορικά με τη θέση του Ευρωπαϊκού Δικαίουστην ιεραρχία των νομικών κανόνων, που ου-σιαστικά συνιστά αντιγραφή της συνταγματικήςτροποποίησης που είχε εγκριθεί από τη Βουλήως συνέπεια της ένταξης της Κυπριακής Δημο-κρατίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ενα άλλο γενικό πλεονέκτημα των ρυθμίσε-ων που συμφωνήθηκαν κατά τις τρέχουσεςαπευθείας συνομιλίες είναι πως αυτές είναι πιοσαφείς και συγκεκριμένες από εκείνες τουΣχεδίου Ανάν. Κατά συνέπεια, οι ρυθμίσεις αυ-τές, είναι πιο λειτουργικές, καθότι καλύτεραπροσαρμοσμένες στην πραγματικότητα τηςΕυρωπαϊκής Ενωσης. Ως παράδειγμα του γε-γονότος αυτού μπορεί να αναφερθεί το σύστη-μα καταμερισμού των αρμοδιοτήτων για εφαρ-μογή των επιμέρους διατάξεων των κοινοτικώνοδηγιών και κανονισμών. Ανάλογο σύστημαδεν υπήρχε στο παρελθόν. Το ΟμοσπονδιακόΥπουργείο για Υποθέσεις Ευρωπαϊκής Ενω-σης δεν θα έχει την άκρως γραφειοκρατικήυποχρέωση να διαβιβάζει στις ομόσπονδες μο-νάδες το σύνολο των εγγράφων που εκδίδονταιαπό τα θεσμικά όργανα, όπως προνοείτο σεπροηγούμενα σχέδια. Η υποχρέωση αυτή θαυπάρχει μόνο για ένα χρόνο έναντι της τουρκο-κυπριακής ομόσπονδης μονάδας.

Προβλέπεται σχετικά απλό και αποτελε-σματικό σύστημα προσδιορισμού του κατά πό-σον κάθε θέμα για το οποίο είναι αρμόδια η Ευ-ρωπαϊκή Ενωση εμπίπτει αποκλειστικά ή κύ-ρια στους τομείς αρμοδιοτήτων της Ομοσπον-διακής Κυβέρνησης ή των ομόσπονδων μονά-δων. Η εκπροσώπηση της Κύπρου στην Επι-τροπή των Περιφερειών θα γίνεται από 4 Ελλη-νοκυπρίους και 2 Τουρκοκυπρίους, ενώ στοπαρελθόν προβλεπόταν εκπροσώπηση από 3Ελληνοκυπρίους και 3 Τουρκοκυπρίους.

Υπάρχουν και σημεία για τα οποία η τουρ-κοκυπριακή πλευρά ζητά περισσότερα από ταπροβλεπόμενα σε προηγούμενα σχέδια αλλάαυτά απορρίπτονται από την πλευρά μας.

Η πιο σημαντική διαφωνία αφορά την τουρ-κοκυπριακή θέση για παρεκκλίσεις από το κε-κτημένο (διζωνικότητα με μόνιμη πλειοψηφίαπληθυσμού και γης), μεταβατικές περιόδουςγια τεχνικούς λόγους και ρήτρες διασφάλισηςμε προστατευτικά μέτρα σε περίπτωση οικονο-μικών προβλημάτων. Η τουρκοκυπριακή πλευ-ρά θεωρεί ότι οι παρεκκλίσεις θα πρέπει να κα-τοχυρωθούν με τη θέσπιση πρωτογενούς δι-καίου της Ενωσης, μέσω ενός νέου Πρωτοκόλ-λου που να επικυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη.Κατά τις εντατικές συνομιλίες τροποποίησεκάπως τη θέση της ζητώντας να επιχειρηθείεπικύρωση ενός νέου Πρωτοκόλλου από όλατα Κοινοβούλια και στο μεταξύ να ισχύει τοΠρωτόκολλο 10 και το ίδιο να ισχύει αν δενεπικυρωθεί το νέο Πρωτόκολλο. Στο παρελθόνυπήρχε έμμεση αναφορά σε πρωτογενές δί-καιο. Επιπλέον, ναι μεν δεν υπήρχε ρητή ανα-φορά σε πλειοψηφία ιδιοκτησίας γης αλλάπρονοείτο ότι τα 2/3 των μόνιμων κατοίκων τηςτουρκοκυπριακής ομόσπονδης μονάδας θα εί-ναι τουρκόφωνοι. Η πλευρά μας απορρίπτεικάθε μόνιμη παρέκκλιση, τονίζοντας ότι η δι-ζωνικότητα δεν απαιτεί πλειοψηφία πληθυ-σμού και ιδιοκτησίας γης αλλά οροφή στηνάσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων πολιτώνπροερχόμενων από την άλλη κοινότητα. Αυτόείναι που πετύχαμε να κατοχυρώσουμε, ότι θαυπάρχει πλήρης εφαρμογή των βασικών ελευ-θεριών για τους Κύπριους πολίτες. Αυτή είναι ητεράστια σημασία της σύγκλισης της 29ης Ια-νουαρίου 2010. Επιπλέον συζητούμε ουσιαστι-κή σύντμηση των μεταβατικών περιόδων. Επί-σης έχουμε καταστήσει σαφές ότι το Πρωτό-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201220

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ 61, 62, 63, 64, 65, 66

κολλο 10 της Πράξης Προσχώρησης συνιστάκατάλληλη νομική βάση για τη θέσπιση των ενλόγω μεταβατικών μέτρων πράγμα που ασπάζε-ται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλα θεσμι-κά όργανα της Ενωσης.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά συμμετοχήτων ομόσπονδων μονάδων στη διαμόρφωσηκαι εφαρμογή της πολιτικής στις εξωτερικέςσχέσεις, περιλαμβανομένων των σχέσεων μετην Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που απορρίπτει ηπλευρά μας.

Τέλος, σε περίπτωση που τα καθορισμένασυντονιστικά όργανα δεν καταλήξουν σε από-φαση η τουρκοκυπριακή πλευρά προκρίνειαποχή, κάτι που υπό ορισμένες προϋποθέσειςπρονοεί και το Ανάν αλλά η πλευρά μας αντι-προτείνει μηχανισμό ξεπεράσματος του αδιε-ξόδου αντί αποχής.

Το συμπέρασμα είναι ότι η πλευρά μας έχειεπιφέρει βελτιώσεις (πιο σαφείς και συγκεκρι-μένες διατυπώσεις, περιορισμός γραφειοκρα-τικών προνοιών, ομοσπονδιακή αρμοδιότητατα θέματα Ευρωπαϊκής Ενωσης, θέση του Ευ-ρωπαϊκού Δικαίου στην ιεραρχία των νομικώνκανόνων). Ωστόσο, η τουρκοκυπριακή πλευράσε συγκεκριμένα σημεία ζητά περισσότερα απόόσα έπαιρνε μέσα από προηγούμενα σχέδια,κυρίως σε θέματα εκπροσώπησης και λήψηςαποφάσεων.

Κεφάλαιο ΟικονομίαςΗ εικόνα, σε γενικές γραμμές, είναι η εξής:Η τουρκοκυπριακή πλευρά δέχεται τη θέση

μας να προστεθεί ρητώς ως αρμοδιότητα τηςΚεντρικής Τράπεζας η ρύθμιση, εποπτεία καιδιαχείριση του τραπεζικού τομέα και άλλων, μητραπεζικών χρηματοοικονομικών θεσμών (δενπρονοούνταν ρητώς στο παρελθόν) μόνο ανδεχθούμε: Ιση εκπροσώπηση στο Συμβούλιοτης Κεντρικής Τράπεζας (4:4) ή άλλο, ανεξάρ-τητο ρυθμιστικό σώμα με ίση εκπροσώπηση,λήψη αποφάσεων με απλή πλειοψηφία αλλά μεδύο τουλάχιστον ψήφους από κάθε «συνιστώ-σα πολιτεία» και εκ περιτροπής Διοικητή με νι-κώσα ψήφο σε περίπτωση αδιεξόδου. Θέσητης πλευράς μας είναι ότι τα θέματα εκπροσώ-πησης πρέπει να συζητηθούν συνολικά ως πα-κέτο.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητούσε παράρ-τημα της Κεντρικής Τράπεζας για ένα χρόνοκαι κατάργησή του με απόφαση του Συμβουλί-ου της Κεντρικής Τράπεζας αλλά αποδέχθηκετελικά εξάμηνη διάρκεια λειτουργίας του Πα-ραρτήματος και παράταση, αν χρειαστεί, μεαπόφαση του Συμβουλίου της Κεντρικής Τρά-πεζας.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά αρχικά ζητούσενα είναι η τουρκική λίρα επίσημο νόμισμα (le-gal tender) στην τουρκοκυπριακή συνιστώσαπολιτεία για μια μεταβατική περίοδο. Η πλευ-ρά μας απέρριψε τη μεταβατική χρήση τηςτουρκικής λίρας ως επίσημου νομίσματος καιτελικά συμφωνήθηκε ότι θα γίνουν διευθετή-σεις για το απαραίτητο ποσό της τουρκικής λί-ρας ως αποθεματικού για τις ανάγκες της αγο-ράς.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά έγκρισητου προϋπολογισμού και των φορολογικών νό-μων με ειδική πλειοψηφία. Αυτή η πρόνοιαυπήρχε και σε προηγούμενα σχέδια καθώς καιστο Σύνταγμα του 1960. Η πλευρά μας την απο-δέχθηκε, με τον όρο, που έγινε δεκτός, ο πρώ-τος προϋπολογισμός να είναι μέρος της συνο-λικής διευθέτησης ενώ για τα επόμενα χρόνια,αν δεν εγκρίνεται ο προϋπολογισμός το ζήτημανα παραπέμπεται στο μηχανισμό επίλυσηςαδιεξόδων και στο μεσοδιάστημα να ισχύουν οιπρόνοιες του προηγούμενου προϋπολογισμού.

Για θέματα εναρμόνισης της τουρκοκυπρια-κής ομόσπονδης μονάδας με το κοινοτικό κε-κτημένο σε ζητήματα ομοσπονδιακής αρμο-διότητας η τουρκοκυπριακή πλευρά προτείνειΕπιτροπή αποτελούμενη από τους ΥπουργούςΕξωτερικών και Ευρωπαϊκής Ενωσης και έναεκπρόσωπο της τουρκοκυπριακής ομόσπον-δης μονάδας. Η Επιτροπή θα αποφασίζει μεαπλή πλειοψηφία. Για θέματα αρμοδιότηταςτων ομόσπονδων μονάδων θα αποφασίζει απο-κλειστικά ο εκπρόσωπος τους. Η πλευρά μαςθεωρεί ότι για ζητήματα ομοσπονδιακής αρμο-διότητας θα πρέπει να αποφασίζει αποκλειστι-κά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ενώ για θέματα

αρμοδιότητας των ομόσπονδων μονάδων θαπρέπει να συμμετέχουν και εκπρόσωποι τωντελευταίων.

Αρχική θέση της τουρκοκυπριακής πλευ-ράς ήταν ότι η τουρκοκυπριακή ομόσπονδημονάδα θα πρέπει να παίρνει αναλογικό τουπληθυσμού μερίδιο των φόρων που θα κατανέ-μονται στις ομόσπονδες μονάδες. Στο μεταξύ,και μέχρι την έγκριση σχετικού νόμου, η τουρ-κοκυπριακή ομόσπονδη μονάδα να καρπούταιτο του ποσού των φόρων που θα κατανέμον-ται στις ομόσπονδες μονάδες. Στο παρελθόνπρονοείτο για κατανομή στις ομόσπονδες μο-νάδες τουλάχιστον του 1/3 των έμμεσων φό-ρων, από το οποίο 80% θα δινόταν στην ελλη-νοκυπριακή ομόσπονδη μονάδα και το 20% -στην τουρκοκυπριακή ομόσπονδη μονάδα.Επιπλέον, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα με-τέφερε στις ομόσπονδες μονάδες τα 2/5 τουΦΠΑ από τα οποία το 85% θα μεταφερότανστην ελληνοκυπριακή ομόσπονδη μονάδα καιτο 15% - στην τουρκοκυπριακή ομόσπονδη μο-νάδα.

Τελικά συμφωνήθηκε ότι 5% των συνολικώνομοσπονδιακών εσόδων θα κατανέμεται στηντουρκοκυπριακή ομόσπονδη μονάδα για ανα-πτυξιακούς σκοπούς και 1% για τις περιοχέςπου θα επιστραφούν υπό ελληνοκυπριακή δι-οίκηση. Μέρος των έμμεσων φόρων και μέροςτου ΦΠΑ θα ανακατανέμεται στις ομόσπονδεςμονάδες στη βάση ενός συνδυασμού ΑΕΠ καιπληθυσμού. Αυτά θα τερματιστούν όταν το κα-τά κεφαλή εισόδημα στην τουρκοκυπριακήομόσπονδη μονάδα θα φθάσει το 85% του ει-σοδήματος στην ελληνοκυπριακή ομόσπονδημονάδα ή σε δέκα χρόνια (η τ/κ πλευρά ζητά 15χρόνια) οποιοδήποτε συμβεί πρώτο και απόεκεί και πέρα η κατανομή θα γίνεται με βάση τοΑΕΠ που είναι η θέση της δικής μας πλευράςκαι η οποία είναι καταφανώς καλύτερη από ότιστο παρελθόν.

Τελικά συμφωνήθηκε ότι το “National Stra-tegic Reference Framework” για την Κύπροθα ετοιμάζεται σε ομοσπονδιακό επίπεδο ενώοι ομόσπονδες μονάδες θα καθοριστούν ως πε-ριοχές NUTS 2 έτσι που να μπορούν να επω-φελούνται αποτελεσματικά από τα ταμεία τηςΕυρωπαϊκής Ενωσης.

Το συμπέρασμα από την πιο πάνω ανάλυσηείναι ότι και σε αυτό το Κεφάλαιο τα πράγματαείναι για την πλευρά μας πολύ καλύτερα απόότι στο παρελθόν. Ωστόσο, σε ορισμένα σημείαοι θέσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς προ-χωρούν πέραν των όσων της δίνονταν στο πα-ρελθόν.

Κεφάλαιο ΙθαγένειαςΑς δούμε τώρα πως έχει η κατάσταση στο

Κεφάλαιο της Ιθαγένειας/Εποίκων για τοοποίο έγινε πολύς λόγος απ’ αφορμή το Εγγρα-φο Συγκλίσεων της 29ης Ιανουαρίου 2010 τοοποίο σας έχω αποστείλει. Προτού αναφερθώστην ουσία θα ήθελα να σημειώσω το εξής.Πριν τη μετάβαση στο Greentree δημοσιεύτη-κε σε συγκεκριμένη εφημερίδα παραποιημένηεκδοχή του συγκεκριμένου εγγράφου, προ-σαρμοσμένη έτσι ώστε να δημιουργεί την εντύ-πωση ότι δώσαμε τα πάντα χωρίς να λαμβάνου-με τίποτα και να δώσει τροφή για νέες επικρί-σεις. Συγκεκριμένα παρέλειπε την αναφοράστη μη αλλοίωση της πληθυσμιακής αναλο-γίας. Κυρίως όμως παρέλειπε την παράγραφοπου αναφερόταν στη διασφάλιση των βασικών

ελευθεριών για τους Κύπριους πολίτες.Λυπάμαι διότι παρά την άμεση και σαφή το-

ποθέτησή μας ότι το συγκεκριμένο έγγραφοδεν ήταν το αυθεντικό και παρά το γεγονός ότισας έχουμε στείλει το αυθεντικό έγγραφο της29ης Ιανουαρίου 2010, κάποιοι εξακολουθούννα επιμένουν στην αυθεντικότητα του παρα-ποιημένου.

Ποιες βελτιώσεις έχουμε επιφέρει οι οποί-ες είναι κεφαλαιώδους σημασίας και διασφαλί-ζουν διαχρονικές θέσεις αρχών της ε/κ πλευ-ράς;

Ενώ στο παρελθόν υπήρχαν περιορισμοίστο θέμα της άσκησης των ελευθεριών των Κυ-πρίων πολιτών, τώρα δεν θα υπάρχουν.

Οι περιορισμοί στην εγκατάσταση Τούρκωνυπηκόων θα είναι τώρα μόνιμοι ενώ στο παρελ-θόν προβλεπόταν χρονική περίοδος 19 ετών ήμέχρι την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.,όποιο συνέβαινε πρώτο.

Στο παρελθόν προβλεπόταν ανώτατο όριοεγκατάστασης Ελλήνων και Τούρκων σε ποσο-στό 5% επί του πληθυσμού Ελληνοκυπρίων καιΤουρκοκυπρίων το οποίο θα ήταν κυλιόμενοαφού κάθε εννέα χρόνια θα μπορούσε να ανα-νεωθεί λόγω του ότι θα αποκτούσαν δικαίωμαπολιτογράφησης. Γίνεται αντιληπτό ότι οι μενΤούρκοι θα είχαν τη δυνατότητα να αντλούναπό μια δεξαμενή ογδόντα εκατομμυρίων καινα ανανεώνουν συνεχώς το 5% με σοβαρές συ-νέπειες για την δημογραφική δομή της Κύ-πρου. Τώρα γίνεται σαφής αναφορά στην ανα-λογία 4:1 τόσο για τη μόνιμη εγκατάσταση όσοκαι για την πολιτογράφηση.

Τέλος όσον αφορά στη διακίνηση εργαζομέ-νων ισχύουν οι πρόνοιες της ΤελωνειακήςΣύνδεσης η οποία αφήνει το θέμα στη διακρι-τική ευχέρεια των κρατών μελών. Συνεπώς σεαυτό το θέμα οι Τούρκοι υπήκοοι θα αντιμετω-πίζονται ως υπήκοοι τρίτης χώρας.

Αρα και σε αυτό το θέμα οι βελτιώσεις σεσχέση με το παρελθόν είναι πασιφανείς για κά-θε καλόπιστο κριτή.

Για τα Κεφάλαια του Εδαφικού και τηςΑσφάλειας και Εγγυήσεων δεν είναι δυνατόννα προβούμε σε σύγκριση αφού δεν επιτεύχ-θηκαν μέχρι τώρα οποιεσδήποτε συγκλίσεις.Οι θέσεις μας όπως περιλαμβάνονται στο περί-γραμμα το οποίο σας έχει αποσταλεί καθιστούνξεκάθαρο ότι επιδιώκουμε ουσιαστικές βελ-τιώσεις σε σχέση με το παρελθόν.

Θα ήθελα τώρα να αναφερθώ στο θέμα τηςστελέχωσης της διαπραγματευτικής μας ομά-δας επειδή διατυπώνονται κατά καιρούς επι-κρίσεις για ανεπάρκεια και για μη αξιοποίησηεμπειρογνωμόνων εγνωσμένου κύρους διεθνο-λόγων και συνταγματολόγων. Οφείλω προςαποκατάσταση της αλήθειας να σημειώσω ταεξής: Ο κ. Γιώργος Ιακώβου δεν χρειάζεται συ-στάσεις. Ο κ. Αντρέας Μαυρομμάτης, νομικόςδιεθνούς κύρους με μακρόχρονη πείρα, διετέ-λεσε Διαπραγματευτής/Σύμβουλος τριώνΠροέδρων, του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, τουΣπύρου Κυπριανού και του Γιώργου Βασιλεί-ου. Δύο νομικοί μέλη της Ομάδας μας ο κ. Νί-κος Αιμιλίου και ο κ. Τουμάζος Τσιελεπής διε-τέλεσαν Σύμβουλοι για το Κυπριακό σε τρειςκαι δύο αντίστοιχα διαδοχικούς Προέδρουςτης Δημοκρατίας (τους κυρίους Κληρίδη καιΠαπαδόπουλο και στον υποφαινόμενο). Είναι,συνεπώς, τουλάχιστον ατυχές για να μην πωπροσβλητικό να μας καταλογίζεται ανεπάρ-κεια. Πέραν της βασικής ομάδας έχουμε γιακάθε διαπραγματευτικό κεφάλαιο ως επικεφα-λής εμπειρογνώμονες με αδιαμφισβήτητεςγνώσεις. Αναφέρω τον κ. Γιώργο Βασιλείου, τονκ. Σώτο Ζακχαίο, τον κ. Μιχάλη Σαρρή, τον κ.Κωνσταντίνο Λυκούργο, την κα. Ερατώ Μαρ-κουλλή (πριν γίνει Υπουργός), τον κ. ΑντρέαΣυμεού, οι οποίοι πλαισιώνονται από αναγνω-ρισμένους εμπειρογνώμονες των αρμοδίων κυ-βερνητικών τμημάτων που αξιοποιήθηκαν καιαπό προηγούμενους Προέδρους της Δημο-κρατίας.

Από το εξωτερικό ζητήσαμε και λάβαμε γνω-μοδοτήσεις για το περιουσιακό από διεθνούςκύρους οίκους καθώς και διακεκριμένους νο-μικούς ειδικούς σε θέματα δικαίου της θάλασ-σας, δικαίου των διεθνών συνθηκών, της κυ-ριαρχίας, για το περιουσιακό κ.α.

Ερχομαι τώρα στο πώς προχωρούμε.

Εχοντας υπόψη την ιστορική πορεία τουΚυπριακού και την κατάσταση με την οποία εί-μαστε σήμερα αντιμέτωποι θα πρέπει να ανα-ρωτηθούμε ποιο είναι το πραγματικό δίλημμαπου τίθεται ενώπιον μας. Μπορούμε άραγε ναεπιλέξουμε μεταξύ της Ομοσπονδίας και μιαλύσης ενιαίου κράτους; Υπάρχει τρόπος επίλυ-σης του Κυπριακού άλλος από τις δικοινοτικέςσυνομιλίες υπό την αιγίδα των ΗνωμένωνΕθνών;

Τα ερωτήματα δεν είναι ρητορικά. Τίθενταιπρος συζήτηση και προβληματισμό. Η δικήμας απάντηση είναι ότι ο οδυνηρός συμβιβα-σμός της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίαςείναι η μόνη επιλογή η οποία μπορεί να οδηγή-σει στην επανένωση της Κύπρου και στην απο-τροπή της οριστικής διχοτόμησης. Οι συνομι-λίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, ταψηφίσματα των οποίων αποτελούν την ασπίδαμας, είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει νασυνεχίσουμε τις προσπάθειες μας. Ας μην μαςδιαφεύγει ότι χωρίς τον εξισορροπητικό ρόλοτου Συμβουλίου Ασφαλείας λόγω της παρου-σίας και της στάσης αρχών την οποία τηρούνφιλικές προς εμάς χώρες όπως η Ρωσία, η Γαλ-λία και η Κίνα καταφέραμε τα τελευταία χρόνιανα αποκρούσουμε δυσχερείς για εμάς εξελί-ξεις.

Είναι για αυτό που θεωρούμε ότι θα ήταν κα-ταστροφική τυχόν αλλαγή πορείας. Θα πρέπεινα μας προβληματίσει για ποιο λόγο η ΤΚπλευρά επισήμως, διά στόματος του Συμβού-λου του κ. Ερογλου στις συνομιλίες κ. Οζερσάι,μας προτρέπει να αναζητήσουμε άλλες επιλο-γές και να διαμορφώσουμε από κοινού ΣχέδιοΒ’ εκτός πλαισίου Ηνωμένων Εθνών. Αν ορθάεκτιμούμε ότι στόχος της Τουρκίας είναι ηαναβάθμιση ή/και αναγνώριση του ψευδοκρά-τους και η διαιώνιση της παράνομης παρουσίαςστην Κύπρο στο πλαίσιο των γενικότερων ηγε-μονικών επεκτατικών της βλέψεων που ολοένακαι διευρύνονται, τότε πως αντιμετωπίζουμεαυτή την απειλή; Ανοίγοντας από μόνοι μας τηνπόρτα για αναζήτηση άλλων επιλογών και γιαδιολίσθηση του Κυπριακού εκτός πλαισίουΗνωμένων Εθνών; Ερωτοτροπώντας έστω ρη-τορικά με άλλες «στρατηγικές», που σε τελικήανάλυση χύνουν νερό στο μύλο της προσπάθει-ας της Τουρκίας να εξουδετερώσει την προ-οπτική ειρηνικής λύσης και επανένωσης τηςΚύπρου μέσω συνομιλιών υπό την αιγίδα τωνΗνωμένων Εθνών;

Εχει επίσης διατυπωθεί η θέση για διορισμόδιαπραγματευτή άλλου από τον Πρόεδρο τηςΔημοκρατίας. Η πρακτική αυτή πάει τουλάχι-στον τριάντα χρόνια πίσω. Από τις αρχές τηςδεκαετίας του ’80 έχει καθιερωθεί ιστορικά οδιαπραγματευτής να είναι ο εκάστοτε Πρό-εδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας με τηνιδιότητά του ως ηγέτη της ε/κ κοινότητας. Ανη-συχίες ότι αυτό θα οδηγούσε σε δήθεν αναγνώ-ριση του ψευδοκράτους ή υποβάθμιση της Κυ-πριακής Δημοκρατίας ιστορικά έχουν απο-δειχθεί αβάσιμες. Ιδιαίτερα σε αυτή την κρίσι-μη φάση των συνομιλιών εάν εμείς αντικατα-στήσουμε τον Πρόεδρο με άλλο διαπραγμα-τευτή, τότε αναπόφευκτα η τ/κ πλευρά θα πρά-ξει το ίδιο, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστούνοι συνομιλίες και να καταλογίσουν διάφοροικαλοθελητές ίσες ευθύνες και στις δύο πλευ-ρές.

Υπάρχει ένα επιπρόσθετο θέμα αρχής: οΠρόεδρος της Δημοκρατίας ως απευθείαςεκλελεγμένος από το λαό έχει τη λαϊκή νομι-μοποίηση για το χειρισμό του Κυπριακού. Ανα-μένεται δηλαδή ότι εάν υπάρχει άλλος δια-πραγματευτής, θα ακολουθεί δική του πολιτι-κή, η οποία θα είναι άλλη από αυτήν του Προ-έδρου της Δημοκρατίας; Ή μήπως είναι τώρα ηώρα για εύηχα συνθήματα που έχουν ως φόντοάλλες προτεραιότητες, τη στιγμή που βρισκό-μαστε κατά γενική ομολογία στην πιο κρίσιμηκαμπή αυτής της διαδικασίας;

Επειδή έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί επι-κρίσεις για ελλιπή αξιοποίηση του παράγονταΕ.Ε. και για εμπλοκή της στις συνομιλίες θέλωνα υπογραμμίσω ότι κάνουμε καθετί το δυνα-τόν και με κάθε ευκαιρία προς αυτή την κατεύ-θυνση. Εχουμε ισχυρούς φίλους και συμμά-χους στην Ε.Ε. Υπενθυμίζω την επίσκεψη τηςΚαγκελαρίου Μέρκελ και τις δηλώσεις στις

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201261

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 62

οποίες προέβη οι οποίες εξόργισαν τον κ. Ερν-τογάν. Παρόμοια σθεναρή στάση αλληλεγγύηςέχουμε και από τη Γαλλία και άλλα κράτη μέληαλλά και από τους θεσμούς της Ε.Ε. και τηνηγεσία της Ε.Ε. τον Πρόεδρο της Επιτροπής κ.Μπαρόζο - ο οποίος έχει προσωπικό απεσταλ-μένο στις συνομιλίες τον κ. Ντας Νέβες- καιτον Πρόεδρο του Συμβουλίου κ. Βαν Ρομπάι.Απόδειξη των πιο πάνω αποτελεί και το ισχυρόκείμενο συμπερασμάτων του ΕυρωπαϊκούΣυμβουλίου του περασμένου Δεκεμβρίου.

Σε αυτό το σημείο κρίνω σκόπιμο να ανα-φερθώ στο θέμα της Διεθνούς Διάσκεψης.Υπενθυμίζω ότι η σύγκληση Διεθνούς Διάσκε-ψης για τις διεθνείς πτυχές του Κυπριακού καιμε συμμετοχή των πέντε μονίμων μελών τουΣυμβουλίου Ασφαλείας αποτελούσε διαχρονι-κή θέση της δικής μας πλευράς. Η θέση μας εί-ναι πλήρως και απόλυτα ευθυγραμμισμένη μεαυτήν τη διαχρονική θέση.

Πριν τη μετάβασή μας στη Νέα Υόρκη είχα-με πλήρη επίγνωση των κινδύνων παράκαμψηςτων ψηφισμάτων προς ικανοποίηση των απαι-τήσεων της Τουρκίας. Δώσαμε μάχη κάτω απόαντίξοες συνθήκες και με ετεροβαρή συσχετι-σμό εντός της Γραμματείας των Η.Ε. για να αν-τιμετωπίσουμε τις μεθοδεύσεις. Αναγνωρίζωκαι εκτιμώ το γεγονός ότι η κατά πλειοψηφίαδήλωση του Εθνικού Συμβουλίου συνέβαλεστην προσπάθεια μας να στείλουμε μηνύματαγια τα όρια της πλευράς μας.

Αδυνατώ ωστόσο να κατανοήσω τη λογικήβάσει της οποίας εξαπολύονται πυρά κατά τηςπλευράς μας για δήθεν παραβίαση της τελευ-ταίας απόφασης του Εθνικού Συμβουλίου καιμας καταλογίζονται ευθύνες ωσάν να είμαστεεμείς υπαίτιοι για τις μεθοδεύσεις της Τουρ-κίας και των γνωστών κύκλων που την στηρί-ζουν για παράκαμψη των ψηφισμάτων του Συμ-

βουλίου Ασφαλείας. Εμείς αγωνιστήκαμε μεαποφασιστικότητα και συνεχίζουμε να αγωνι-ζόμαστε για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύ-νων. Στην τελευταία συνάντηση στο Greentreeδώσαμε μάχη για να περιληφθεί στη δήλωσητου Γ.Γ. η αναφορά ότι οι αποφάσεις για το θέ-μα της διάσκεψης θα ληφθούν «σύμφωνα με ταψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». ΤοΨήφισμα 2026 είναι σαφές: θα πρέπει ναυπάρξει συμφωνία επί των εσωτερικών πτυχώνκαι να δοθεί η συγκατάθεση των δύο πλευρών.Θέλω να σας διαβεβαιώσω για πολλοστή φορά:Συγκατάθεση της πλευράς μας για σύγκλησηδιάσκεψης χωρίς συμφωνία επί των εσωτερι-κών πτυχών του Κυπριακού δεν πρόκειται ναυπάρξει ενόσω εγώ βρίσκομαι εδώ.

Διερωτώμαι επίσης σε τι αποσκοπούν συγ-καλυμμένες προσεγγίσεις περί «διευρυμένης

συμμετοχής» στο διάλογο που στην ουσία απο-λήγουν στην ίδια κατεύθυνση την οποία επι-διώκει η τ/κ πλευρά, δηλαδή της σύγκλησηςτετραμερούς διάσκεψης χωρίς συμφωνία επίτων εσωτερικών πτυχών του κυπριακού. Πολ-λώ δε μάλλον που οι προσεγγίσεις αυτές εμπε-ριέχουν στοιχεία όπως ότι δεν θα υπάρχουνχρονοδιαγράμματα και ότι δεν θα ασκηθεί επι-διαιτησία, τα οποία και η τ/κ πλευρά χρησιμο-ποιεί ως δόλωμα (με πιο πρόσφατα παράδειγ-μα την πρόταση που υπέβαλε στο Greentree)για να μας διαβεβαιώσει δήθεν ότι αντιμετωπί-ζονται οι ανησυχίες μας.

Προτού κλείσω θεωρώ αναγκαίο να αναφερ-θώ στην κατάσταση που διαμορφώνεται στοεσωτερικό μέτωπο. Ισως έχουν περιέλθει σεγνώση σας δήθεν ερωτήματα διαφόρων καλο-θελητών περί της δυνατότητας μας να αντεπε-

ξέλθουμε κάτω από ένα τόσο δυσμενές όπωςλένε κλίμα στο εσωτερικό. Ας αναρωτηθούμε:Ποιους εξυπηρετεί η εικόνα μιας αποδυναμω-μένης και κατακερματισμένης ε/κ πλευράς τηστιγμή κατά την οποία όλοι ορθά εκτιμούμεότι κάποιοι επιχειρούν την αποενοχοποίησητης Τουρκίας και τον καταλογισμό ευθυνώνστη δική μας πλευρά;

Για αυτό θα πρέπει όλοι να αντιληφθούμετην κρισιμότητα της κατάστασης και το δυσμε-νές περιβάλλον μέσα στο οποίο είμαστε υπο-χρεωμένοι να διεξάγουμε τον αγώνα μας και ναπεριβάλουμε τη δική μας πλευρά – όποιος καιαν την εκπροσωπεί - με την ελάχιστη έστω εμ-πιστοσύνη και καλή πίστη.

Οφείλουμε να μην αφήσουμε την απογοή-τευση από τη συνεχιζόμενη τουρκική αδιαλλα-ξία και προκλητικότητα να μας ξεστρατίσει.Τούτη την κρίσιμη ώρα επιβάλλεται όσο ποτέάλλοτε η προσήλωση μας στην επιδίωξη λύσηςτου Κυπριακού μέσω διαπραγματεύσεων υπότην αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Επιβάλλεταινα παραμείνουμε προσηλωμένοι στο στρατηγι-κό στόχο της λύσης δικοινοτικής διζωνικήςομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως περι-γράφεται στα ψηφίσματα των Η.Ε., για ένα κρά-τος με μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνηιθαγένεια και μία και μόνη διεθνή προσωπικό-τητα και ότι θα απαγορεύεται ρητά η ένωσηολόκληρης ή μέρους της Κύπρου με οποιαδή-ποτε άλλο κράτος καθώς και οποιασδήποτεμορφής διχοτόμηση ή απόσχιση.

Οι επόμενες βδομάδες προδιαγράφονταικαθοριστικές και θα χρειαστεί να ληφθούν κρί-σιμες αποφάσεις. Εχουμε επίγνωση της κρισι-μότητας της κατάστασης και είμαστε σε πλήρηετοιμότητα για την αντιμετώπιση κάθε ενδεχο-μένου. Σας ζητώ να συμπαραταχθούμε σε αυτήτην κρίσιμη μάχη για την Κύπρο.

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201262

Παρόλο που στην εισαγωγική μου τοποθέ-τηση έχω σχολιάσει αρκετά από τα θέματα γιατα οποία ασκείται κριτική στη δική μας πλευρά,θεωρώ αναγκαίο να σχολιάσω τα ζητήματα πουέχουν τεθεί από τους Αρχηγούς και τους Ανα-πληρωτές κατά τις τετραήμερες συζητήσεις.Αυτό γιατί μόνο μέσα από την εκατέρωθεν επι-χειρηματολογία μπορούν να εξαχθούν τα σω-στά συμπεράσματα για το τι δέον γενέσθαι.

1. «Ο Πρόεδρος παρελθοντολογεί καιεπιρρίπτει ευθύνες σε προηγούμενους Προ-έδρους».

Οταν αποφασίστηκε αυτή η διήμερη σύνο-δος (τελικά έγινε τετραήμερη) είχαμε πει ότιθα συζητήσουμε εφ’ όλης της ύλης, κάτι πουπεριλαμβάνεται και στο Κοινό Ανακοινωθέν.Εγιναν επίσης αναφορές σε «νέα στρατηγική»,«Σχέδιο Β» κ.ο.κ. Τοποθετήθηκα εφ’ όλης τηςύλης και θεώρησα απαραίτητο να προβώ σε μιαιστορική αναδρομή όχι για να επιρρίψω ευθύ-νες σε προηγούμενους Προέδρους, αλλά για νακαταδείξω αυτό που έλεγαν και οι προκάτοχοίμου, ότι το Κυπριακό δεν είναι ένας «λευκόςπίνακας». Υπάρχουν οι Συμφωνίες ΥψηλούΕπιπέδου του 1977 και του 1979, τα Ψηφίσματακαι τα εκάστοτε σχέδια του ΟΗΕ που αποτε-λούν ένα πολιτικό κεκτημένο. Σε όλα αυτά αν-τανακλώνται δεσμεύσεις της πλευράς μας κα-θώς και η κληρονομιά διαδοχικών διαδικασιώνσυνομιλιών και των προτάσεων ή αντιπροτάσε-ων που η πλευρά μας κατά καιρούς υπέβαλε.Δήλωσα και συνεχίζω να δηλώνω ότι δεσμεύο-μαι από τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου κα-θώς και από τις διατάξεις των ψηφισμάτων τουΟΗΕ για την Κύπρο. Πιστεύω ότι αν απαγκι-στρωθούμε από αυτές τις δεσμεύσεις χάνουμεμια για πάντα το παιχνίδι.

Συνεπώς, όταν τίθενται θέματα περί δήθεν«απαράδεκτων υποχωρήσεων», «νέας στρατη-γικής» και «Σχεδίου Β» δεν είναι δυνατόν ησυζήτηση να γίνεται ξεκομμένα από την ιστορι-κή πορεία του Κυπριακού, εκτός και αν θεω-ρούμε ότι το Κυπριακό άρχισε το 2008 ή ότι η«νέα τάξη» έχει επιφέρει αλλαγή στα ισοζύγιαυπέρ της Κύπρου και της Ελλάδας.

2. «Η σύγκριση με το Σχέδιο Ανάν συνιστάπαραδοχή ότι ο Πρόεδρος συζητά το συγκε-κριμένο Σχέδιο».

Οι συγκρίσεις δεν έγιναν μόνο με το Ανάναλλά και με σωρεία εγγράφων και δεσμεύσεωναπό το 1977 μέχρι σήμερα και δεν γίνονταιεπειδή δήθεν συζητούμε το συγκεκριμένο σχέ-διο. Γίνονται για τον απλούστατο λόγο ότι όταναναφερόμαστε σε βελτιώσεις, χειροτερεύσεις,κ.ο.κ. αυτό δεν μπορεί να γίνεται στο κενό αλλάπρέπει να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης. Εκτόςκαι αν θέλετε να δεχθούμε την άποψη ότι τοΚυπριακό ξεκίνησε το 2008.

3. «Στην Εκθεση του Γ.Γ. ημερομηνίας 3Μαρτίου 2011 γίνεται αναφορά σε τρεις βά-σεις συνομιλιών που είναι τα κοινά ανακοι-νωθέντα Χριστόφια - Ταλάτ, οι παράμετροιτου ΟΗΕ, δηλαδή το Σχέδιο Ανάν, και τασχετικά με αυτές τις παραμέτρους ψηφίσμα-τα».

Η βάση των συνομιλιών είναι πολύ καλάγνωστή και έχει επιβεβαιωθεί πλείστες τόσεςφορές από τα Η.Ε., περιλαμβανομένης της ξε-κάθαρης δήλωσης του Γ.Γ. στη Γενεύη όπουεπικαλέστηκε αυτούσια τη σχετική πρόνοιατου 1251. Τα δε σχετικά ψηφίσματα είναι πάγιαορολογία των Η.Ε. και δεν σημαίνει τίποτε άλ-λο παρά τα περί Κύπρου ψηφίσματα. Εκείνοςπου αμφισβητεί τη βάση των συνομιλιών είναιη τ/κ πλευρά. Οσο για τις παραμέτρους τωνΗ.Ε., δεν θεωρώ σοφό εμείς να προσδίδουμεερμηνείες που συμπίπτουν με θέσεις καλοθε-λητών και παραβλάπτουν τη δική μας πλευρά.

4. «Ο Πρόεδρος αναφέρθηκε στο ψήφι-σμα 1250 ως βάση λύσης του Κυπριακού καιο κ. Αντρος Κυπριανού αναφέρθηκε επικρι-τικά στο ψήφισμα επειδή εισάγει το ''όλα στοτραπέζι''».

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται εκτενές σχόλιο σεαυτό το ζήτημα. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι εγώαναφέρθηκα στο ψήφισμα 1251 που καθορίζειτο γνωστό πλαίσιο λύσης του Κυπριακού (ένακράτος, μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διε-θνή προσωπικότητα κ.λπ.) ενώ ο Αντρος Κυ-πριανού αναφερόταν στο ψήφισμα 1250 που

όντως εισάγει το «όλα στο τραπέζι».5. «Ζητήθηκε από το 2009 συζήτηση των

διαφόρων εννοιών (διζωνική, δικοινοτική,κυριαρχία κ.λπ.)».

Εγώ ανταποκρίθηκα ευθύς αμέσως στο αί-τημα και σας έδωσα γραπτώς τις δικές μου θέ-σεις προσκαλώντας σας σε συζήτηση. Επειδήυπήρχε αυτό το αίτημα έχω επαναλάβει τηναναφορά μου στην πρωτολογία μου στις 15 Φε-βρουαρίου. Είμαι πανέτοιμος να ακούσω καιτις δικές σας απόψεις και να τις συζητήσουμε.

6. «Δεν έγινε διαγώνια διαπραγμάτευση».Η θέση της πλευράς μας όπως καταγράφε-

ται και στο περίγραμμα θέσεων είναι ότι η διε-ξαγωγή «διαγώνιας» διαπραγμάτευσης μπορείνα γίνει αφού φθάσουμε σε ένα ικανοποιητικόεπίπεδο σύγκλισης σε όλα τα διαπραγματευτι-κά κεφάλαια. Ο λόγος είναι προφανής: Μιαπρόωρη διαγώνια διαπραγμάτευση χωρίς έναεπίπεδο σύγκλισης έτσι που να σχηματοποιεί-ται το κάθε κεφάλαιο θα οδηγούσε σε πλίνθουςκαι κεράμους ατάκτως εριμμένους αφού θαστρέβλωνε την εσωτερική συνοχή του κάθε κε-φαλαίου.

7. «Θα πρέπει να ισχύσει η αρχή της πλει-οψηφίας και η πολιτική ισότητα να αφοράμόνο τη Γερουσία».

Αυτή η θέση ουσιαστικά απορρίπτει τόσοτην ομοσπονδιακή αρχή όσο και το δικοινοτι-σμό. Πιο συγκεκριμένα, απορρίπτεται η «διαρ-χία», ένας νεοφανής όρος που χρησιμοποιεί-ται ακριβώς για να συγκαλύψει την απόρριψητου δικοινοτισμού. Η απόλυτη εφαρμογή τηςαρχής «ένας πολίτης-μία ψήφος» στην πράξησημαίνει απόρριψη της ομοσπονδιακής αρχήςκαι επιπλέον απόρριψη των κοινοτικών δικαιω-μάτων και υποβάθμιση της τουρκοκυπριακήςκοινότητας – ιδιότητα που έχει σύμφωνα με τοΣύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας - σεμειονότητα. Επιπλέον, απορρίπτει και την πο-λιτική ισότητα αφού θεωρεί την αποτελεσματι-κή συμμετοχή της τουρκοκυπριακής κοινότη-τας στα ομοσπονδιακά όργανα και στη λήψηαποφάσεων ως παραβίαση της δημοκρατικήςαρχής, ρατσισμό κ.ο.κ. Επαναλαμβάνω τον ορι-

σμό της πολιτικής ισότητας όπως περιλαμβά-νεται σε σωρεία ψηφισμάτων και ο οποίος επα-ναβεβαιώθηκε στη Συμφωνία της 8ης Ιουλίου:

«Η σχέση μεταξύ των δύο κοινοτήτων θα εί-ναι σχέση πολιτικής ισότητας. Ενώ πολιτικήισότητα δεν σημαίνει ίση αριθμητική συμμετο-χή σε όλους τους ομοσπονδιακούς κυβερνητι-κούς κλάδους και στη διοίκηση, αυτή θα αντα-νακλάται στο γεγονός ότι η έγκριση και τροπο-ποίηση του ομοσπονδιακού συντάγματος θααπαιτεί την έγκριση και των δύο κοινοτήτων,στην αποτελεσματική συμμετοχή των δύο κοι-νοτήτων σε όλα τα όργανα και αποφάσεις τηςομοσπονδιακής κυβέρνησης, στην κατοχύρω-ση ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θα έχειεξουσία να υιοθετήσει οποιαδήποτε μέτραεναντίον των συμφερόντων μιας κοινότητας καιστην ισότητα και στις ταυτόσημες εξουσίες καιλειτουργίες των δύο ομόσπονδων πολιτειών».

Ερωτώ: Θέλετε τώρα να άρουμε τη δέσμευ-σή μας στη συμφωνημένη λύση της δικοινοτι-κής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότη-τα όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του Συμ-βουλίου Ασφαλείας των Η.Ε. και να την περιο-ρίσουμε μόνο σε ίση συμμετοχή στη Γερουσία;

8. «Είναι αρνητική η πρόνοια για ειδικέςπλειοψηφίες αναφορικά με έγκριση τωνπροϋπολογισμών νόμων για τις θαλάσσιεςζώνες γιατί αυτές εγκυμονούν κινδύνους πα-ράλυσης του κράτους».

Χωριστές πλειοψηφίες (ούτε καν ειδικές)για σειρά θεμάτων προβλέπονται και στο υφι-στάμενο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρα-τίας. Θέλουμε τώρα να καταργήσουμε πλήρωςτις ειδικές πλειοψηφίες για ορισμένα θέματακαι να πάμε σε σχέση πλειοψηφίας – μειονό-τητας; Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό σημαίνει ότιμε μία τ/κ ψήφο στη Γερουσία και με καμιά στηΚάτω Βουλή η ε/κ πλευρά θα μπορεί να εγκρί-νει ότι θέλει; Πληροφοριακά αναφέρω ότι προ-ηγούμενα σχέδια των Η.Ε. προνοούσαν για ει-δικές πλειοψηφίες σε μια ολόκληρη σειρά θε-μάτων. Τώρα μιλούμε για ειδικές πλειοψηφίεςαναφορικά με τον προϋπολογισμό (το 1960ήταν χωριστές) με τον όρο ότι ο πρώτος προ-

Η δευτερολογία που δεν άφησαν να κατατεθείΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΤΙΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ, 7 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012

ϋπολογισμός θα εγκριθεί μαζί με τη λύση καιστη συνέχεια σε περίπτωση μη έγκρισης θαισχύει ο προηγούμενος συν ο πληθωρισμός.Αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες δεν πρέπεινα μας διαφεύγει το γεγονός ότι θα ισχύει ομο-σπονδιακή νομοθεσία από τη στιγμή της λύσηςκαι μόνο στη συνέχεια η τροποποίηση ή έγκρι-ση νέων σχετικών νόμων θα απαιτεί ειδικέςπλειοψηφίες. Παραβλέπεται ότι όλες οι συμ-φωνίες οριοθέτησης που έχουν συναφθεί μέ-χρι στιγμής θα είναι στον κατάλογο των διε-θνών συνθηκών της Ενωμένης Κύπρου. Παρα-βλέπεται επίσης ότι εμείς εισαγάγαμε για πρώ-τη φορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνηκαθώς και όλες τις άλλες θαλάσσιες ζώνες ωςομοσπονδιακή αρμοδιότητα.

9. «Γιατί αφήνουμε το κατάλοιπο εξουσίαςστις ομόσπονδες περιοχές αφού αυτό σημαί-νει συνομοσπονδία»;

Δεν δεσμευτήκαμε ότι το κατάλοιπο πάειστις ομόσπονδες περιοχές, παρόλο που σε όλατα κατά καιρούς σχέδια που υπέβαλε ο ΟΗΕαυτή ήταν η ρύθμιση. Εμείς προς το παρόν συ-ζητούμε τις κεντρικές αρμοδιότητες, προσηλω-νόμαστε εκεί και αργότερα βλέπουμε τι θα κά-νουμε. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν είναι σω-στό ότι αν το κατάλοιπο εξουσιών ανήκει στιςπεριφέρειες αυτό παραπέμπει σε συνομοσπον-δία. Οι μισές σχεδόν ομοσπονδίες του κόσμουαφήνουν το κατάλοιπο στις περιφέρειες. Αρα,μπορούμε να το δεχθούμε ή να μην το δεχτού-με, αλλά πρόκειται για στοιχείο το οποίο δενσυνιστά διάκριση μεταξύ ομοσπονδίας και συ-νομοσπονδίας. Η διάκριση είναι σε κάτι άλλο,που ονομάζεται «αρμοδιότητα της αρμοδιότη-τας», αλλά αυτό εκπίπτει από τους σκοπούςαυτής της συζήτησης.

10. «H συμφωνία συνεργασίας μεταξύομοσπονδίας και περιφερειών είναι απαρά-δεκτη και παραπέμπει σε χωριστές κρατικέςοντότητες».

Καταρχήν, όταν μιλούμε για συμφωνίες συ-νεργασίας, αυτές θα συνάπτονται καθαρά μετα-ξύ ομοσπονδιακής κυβέρνησης και ομόσπον-δων πολιτειών ή μεταξύ των ομόσπονδων πολι-τειών. Πρόκειται για ευρέως διαδεδομένη πρα-κτική στα ομοσπονδιακά κράτη. Ενδεικτικάαναφέρουμε τα συντάγματα της Γερμανίας (άρ-θρο 91β), της Αυστρίας (άρθρο 15α), της Ελβε-τίας (άρθρο 48 παρ. 1,2), των ΗΠΑ (άρθρο 1,παρ.10), του Βελγίου (Special Institutional Re-form Act, No 287b, art.92bis).

Η Συμφωνία Συνεργασίας δεν είναι συμφω-νία μεταξύ υποκειμένων του διεθνούς δικαίου.Είναι εσωτερική συμφωνία της ομοσπονδίαςμε τις περιφέρειές της ή των περιφερειών με-ταξύ τους. Εάν ήταν συμφωνία μεταξύ οντοτή-των με χωριστή διεθνή προσωπικότητα, τότεβεβαίως, θα ήταν κάποιου είδους συνομοσπον-δία και αναγνώριση. Δεν είναι γι' αυτό που μι-λούμε. Εδώ εννοούμε συμφωνίες συνεργασίαςεκεί όπου υπάρχουν αρμοδιότητες των πολι-τειών, στις οποίες θέλουμε να έχει λόγο το κέν-τρο, είτε διότι αφορούν εξωτερικές σχέσεις εί-τε την Ευρωπαϊκή Ενωση είτε για άλλα ζητήμα-τα που εκ των πραγμάτων μπορεί να απαιτή-σουν κάποιου είδους συνεργασία. Πρέπει νατονίσουμε το εξής: Επειδή οι συμφωνίες συ-νεργασίας θα αφορούν αρμοδιότητες των πολι-τειών και ποτέ του κέντρου, η τουρκοκυπριακήπλευρά αντιδρούσε αρχικά στο να τις συνά-πτουμε γιατί ήθελε να μείνει ασύδοτη όσοναφορά τις δικές της αρμοδιότητες. Είναι γι' αυ-τό το λόγο που είναι θετικό και όχι αρνητικό νασυνάπτονται τέτοιου είδους συμφωνίες. Οσοναφορά ειδικότερα τις εξωτερικές σχέσεις, εκείπου θα εφαρμόζονται αρμοδιότητες των ομό-σπονδων μονάδων και μόνο αυτών, πρέπει κά-που να υπάρχει μια συνεργασία, διαφορετικάθα μείνουν ανεξέλεγκτες να εφαρμόζουν τις ενλόγω αρμοδιότητες.

11. «Ο Πρόεδρος παραβίασε τη Συμφωνίατης 8ης Ιουλίου και την Επιστολή Γκαμπάριη οποία δημιουργούσε μια εντελώς νέα βάσηδιαπραγμάτευσης».

Αναφορικά με τα περί «νέας βάσης διαπραγ-μάτευσης», σε Εκθεση που είχε υποβάλει ο τό-τε Γ.Γ. του ΟΗΕ Κόφι Ανάν απέρριπτε αυτήτην ερμηνεία και επέρριπτε ίσες ευθύνες καιστις δύο πλευρές για το γεγονός ότι η συμφω-νία της 8ης Ιουλίου δεν εφαρμοζόταν. Δεν

μπορεί, ασφαλώς, να παραβλέπεται η διαπί-στωση του τέως Γ.Γ. ότι, παρόλο που δημοσίωςκαι τα δύο μέρη υποστήριζαν τις αρχές τηςσυμφωνίας της 8ης Ιουλίου και ειδικότερα τιςαρχές της διζωνικότητας, της δικοινοτικότηταςκαι της πολιτικής ισότητας, δεν είχε επιτευχ-θεί πρόοδος και δεν έγινε κατορθωτό να λει-τουργήσει ούτε καν μία τεχνική επιτροπή. Καισυνέχιζε με νόημα ο Γ.Γ. ότι το ευρύτερο περί-γραμμα μιας λύσης είναι καλά γνωστό και έχειτύχει επεξεργασίας κατά τις τελευταίες δεκαε-τίες, από τις οποίες η κάθε πλευρά πρέπει νααντλεί. Η συμφωνία της 8ης Ιουλίου, ξεκαθάρι-ζε ο Γ.Γ., καθώς και οι μετέπειτα συμφωνημέ-νες διαδικαστικές διευκρινίσεις, σκοπό είχαννα διευκολύνουν και όχι να μπλοκάρουν τιςαπευθείας συνομιλίες. Και κατέληγε ότι όλα ταμέρη χρειάζεται να δείξουν μεγαλύτερη ευελι-ξία και μεγαλύτερο πολιτικό θάρρος.

Δεν χρειάζεται να προσθέσω οτιδήποτε άλ-λο για να καταδείξω ότι ο Γ.Γ. απαντούσε με ξε-κάθαρο τρόπο στα περί «νέας βάσης» που δή-θεν καθορίζει η Επιστολή Γκαμπάρι, την οποίαμάλιστα χαρακτήριζε ως «συμφωνημένες δια-δικαστικές διευκρινίσεις». Οπως είπα και στηνπρωτολογία μου, εμείς όχι μόνο δεν παραβλέ-ψαμε και δεν ακυρώσαμε τη Συμφωνία της 8ηςΙουλίου 2006 αλλά στην ουσία της έχουμε δώ-σει σάρκα και οστά αξιοποιώντας την ακριβώςγια το λόγο για τον οποίο είχε συνομολογηθείπου δεν ήταν άλλος από το να χρησιμεύσει ωςεργαλείο για την επανέναρξη διαδικασίας συ-νομιλιών.

12. «Οι προτάσεις Χριστόφια συγκρούον-ται με το Κοινό Ανακοινωθέν της 18ης Σε-πτεμβρίου 2009 το οποίο καθόριζε το περιε-χόμενο της λύσης ασχέτως ονοματολογίας».

Ο ισχυρισμός αυτός δεν στηρίζεται σε τεκ-μηριωμένη επιχειρηματολογία. Στην πρώτηπαράγραφο του κοινού ανακοινωθέντος το σώ-μα «επαναβεβαιώνει την εμμονή του σε εξεύ-ρεση μιας ειρηνικής λύσης στη βάση των περίΚύπρου ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των Συμ-φωνιών Υψηλού Επιπέδου του 1977 και 1979για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με πολι-τική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετι-κά ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ. Η πιο πάνω λύ-ση πρέπει να επιτυγχάνει την ενότητα του χώ-ρου, του λαού, των θεσμών και της οικονο-μίας». Ακριβώς η πιο πάνω παράγραφος καθο-ρίζει τόσο την ονοματολογία όσο και το περιε-χόμενο της λύσης. Οπως έχω αναφέρει στηνπρωτολογία μου, η διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία δεν είναι μια «ταμπέλα» κενή περιε-χομένου. Το ερώτημα είναι κατά πόσον αποδε-χόμαστε συγκεκριμένο περιεχόμενο και αυτήακριβώς είναι η ουσία. Σεβόμενος τις διαχρο-νικές δεσμεύσεις της πλευράς μας, αγωνίζομαιγια μια λύση όπως καθορίζεται στην πρώτη πα-ράγραφο του κοινού ανακοινωθέντος και όλεςοι θέσεις και προτάσεις μου εντάσσονται στοπιο πάνω πλαίσιο. Η επιδίωξη λύσης διζωνι-κής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτικήισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικάψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας περι-λαμβάνεται και στα κοινά ανακοινωθέντα μετον Ταλάτ. Η δε ενότητα του χώρου, του λαού,

των θεσμών και της οικονομίας διασφαλίζεταιμέσα από τις συγκεκριμένες θέσεις μου, αρκε-τές από τις οποίες αποτελούν ή αποτελούσανσυγκλίσεις με τον Ταλάτ (επαρκείς εξουσίες,λειτουργίες και αρμοδιότητες της κεντρικήςκυβέρνησης, αρκετές από τις οποίες δεν υπήρ-χαν σε κανένα προηγούμενο σχέδιο του ΟΗΕ,διασφάλιση των βασικών ελευθεριών, διασταυ-ρούμενη ψήφος, ενιαία οικονομία με ένα νόμι-σμα, μια Κεντρική Τράπεζα κ.ο.κ.).

Αλλοι είναι που πρέπει να ξεκαθαρίσουν αναποδέχονται συνολικά και όχι επιλεκτικά τοπιο πάνω πλαίσιο. Στη δεύτερη παράγραφοαναφέρεται ότι «η λύση πρέπει να συνάδει μετο διεθνές δίκαιο, τις ευρωπαϊκές αρχές καιαξίες, το κοινοτικό δίκαιο, καθώς και με τις διε-θνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώμα-τα». Πουθενά στις θέσεις μου δεν υπάρχει οτι-δήποτε που να τεκμηριώνει απόκλιση από ταπιο πάνω. Η περί του αντιθέτου επιχειρηματο-λογία είναι εντελώς αστήρικτη αφού κατά κα-νόνα επικαλείται αποσπασματικά θέσεις μουαναφορικά με εσωτερικές πτυχές του Κυπρια-κού και πιο συγκεκριμένα με τη διζωνική, δι-κοινοτική ομοσπονδιακή πολιτειακή δομή, τοπολίτευμα και όσα αυτά συνεπάγονται. Τα πιοπάνω, ως εσωτερικές πολιτειακές ρυθμίσεις,είναι εκτός του πεδίου ρύθμισης του διεθνούςδικαίου και των ευρωπαϊκών αρχών και ως εκτούτου δεν μπορούν να τις παραβιάζουν.

Το ίδιο συμβαίνει με θέσεις μας που δήθενπαραβιάζουν διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώ-πινα δικαιώματα, αφού κατά κανόνα οι επικρι-τές επικαλούνται θέσεις που δεν αφορούν ατο-μικά αλλά κοινοτικά δικαιώματα και είναι βασι-κά εκτός του πεδίου ρύθμισης των πιο πάνωσυμβάσεων. Σε κάθε περίπτωση, τα συλλογικάδικαιώματα δεν θεωρούνται ότι βρίσκονται σεαντιπαράθεση με τα ατομικά δικαιώματα καιτυγχάνουν ισχυρής προστασίας στην ΕΕ. Επι-πλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ίδια η ΕΕ θε-ωρεί ότι αν βρεθεί λύση, θα βρεθεί και τρόποςνα θεωρηθεί ότι αυτή συνάδει με τις αρχές καιαξίες της καθώς και με το κοινοτικό δίκαιο. Δενσυμμερίζομαι αυτή τη θέση γιατί ακριβώς ζητώαπό την ΕΕ να συνδράμει σε μια λύση βασι-σμένη σε ευρωπαϊκές αρχές και όχι να απο-φεύγει τις ευθύνες της διακηρύττοντας απλώςότι θα στηρίξει τη λύση. Στην τρίτη παράγραφοτου ανακοινωθέντος αναφέρεται ότι « η ενωμέ-νη Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να έχει μίακαι μόνη κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητακαι ιθαγένεια και να είναι μετεξέλιξη της Κυ-πριακής Δημοκρατίας». Εμμένω σταθερά σταπιο πάνω. Η μία και μόνη κυριαρχία, διεθνήςπροσωπικότητα και ιθαγένεια περιλαμβάνον-ται στα κοινά ανακοινωθέντα αλλά και στις με-τέπειτα συγκλίσεις Χριστόφια – Ταλάτ. Η σύγ-κλιση Χριστόφια - Ταλάτ ότι η μία, μόνη καιαδιαίρετη κυριαρχία θα εκπηγάζει ισότιμα απότους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρί-ους συνάδει πλήρως με την αρχή της μίας καιμόνης κυριαρχίας. Αυτό επιβεβαιώνεται καιαπό γνωμοδοτήσεις επιφανών διεθνολόγωνπου ζητήσαμε και πήραμε προτού καταλήξου-με στην πιο πάνω διατύπωση, που συγκρίνεταιευνοϊκά με όλες τις προηγούμενες προτάσεις

και σχέδια του ΟΗΕ. Το ίδιο αφορά τη σύγκλι-ση ότι θα υπάρχει μόνο μία ομοσπονδιακή ιθα-γένεια και ότι καμία εσωτερική ρύθμιση που θααποσκοπεί σε διακρίβωση πώς θα ασκούνταιτα πολιτικά δικαιώματα δεν θα υποκαθιστά τημία και μόνη ιθαγένεια. Η θέση μου ότι οι ομό-σπονδες μονάδες θα μπορούν να συνάπτουνπεριορισμένες συμφωνίες σε τομείς των αρμο-διοτήτων τους με τη σύμφωνη γνώμη της ομο-σπονδιακής κυβέρνησης και μέσω των ομο-σπονδιακών οργάνων επίσης κατοχυρώνει τηναρχή της μίας και μόνης διεθνούς προσωπικό-τητας και συνάδει πλήρως με την πρακτική τωνομοσπονδιακών συστημάτων.

Στην τέταρτη παράγραφο αναφέρεται ότι «η λύση πρέπει να προνοεί την αποχώρηση τωντουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και τωνεποίκων. Τελικός στόχος παραμένει η απο-στρατιωτικοποίηση της Κύπρου με την απομά-κρυνση και των βρετανικών βάσεων». Το ζήτη-μα της αποχώρησης των κατοχικών στρατευ-μάτων ουσιαστικά δεν έχει συζητηθεί ακόμηλόγω της άρνησης της τουρκοκυπριακής πλευ-ράς, παρόλο που θέση μας είναι ότι ναι μεν θαπρέπει να επιλυθεί οριστικά σε διεθνή διάσκε-ψη αλλά μπορεί να συζητηθεί και στις διακοι-νοτικές συνομιλίες. Εμείς παραμένουμε απο-λύτως προσηλωμένοι στο στόχο της αποστρα-τιωτικοποίησης. Αλλοι είναι που επανέλαβανακόμη και κατά την τρέχουσα συζήτηση ότιπρέπει να έχουμε στρατό μετά τη λύση, κάτιπου δεν συνάδει με την αποστρατιωτικοποί-ηση. Αντιλαμβανόμαστε ότι αν θα υπάρχειστρατός, αυτός θα είναι μικτός και όχι καθαράελληνοκυπριακός; Αλλωστε, ζητήματα πουέχουν σχέση με θέματα ασφαλείας, επιτήρη-σης των ακτών, ελέγχου μετανάστευσης κ.λπ.μπορούν να αντιμετωπιστούν με ειδικές μονά-δες της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας.

Στο θέμα των εποίκων δεν έχει επιτευχθείπρόοδος διότι η τουρκοκυπριακή πλευρά ου-σιαστικά εμμένει σε παραμονή όλων των εποί-κων στους οποίους παραχωρήθηκε η παράνο-μη «ιθαγένεια» του ψευδοκράτους. Θέση μαςείναι ότι οι έποικοι πρέπει να απομακρυνθούνκαι να εξεταστούν μόνο ορισμένες ανθρωπιστι-κές περιπτώσεις. Αν υπάρχει κανείς που θεω-ρεί ότι θα πρέπει να αποχωρήσει και ο τελευ-ταίος έποικος, ακόμη και εκείνοι που συνήψανμικτούς γάμους και τα παιδιά μικτών γάμων, αςτο θέσει για να συζητήσουμε. Επιπλέον, απα-ράβατος κανόνας για εμάς είναι ο σεβασμόςτης πληθυσμιακής αναλογίας 4:1. Η ίδια ανα-λογία πρέπει να ισχύει για μελλοντικές πολιτο-γραφήσεις όπως άλλωστε προνοεί το Παράρ-τημα Δ της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης του 1960.

Στην πέμπτη παράγραφο αναφέρεται ότιπριν από τη λύση θα πρέπει «να διενεργηθείαπογραφή πληθυσμού από αξιόπιστο διεθνήοργανισμό. Το Εθνικό Συμβούλιο στηρίζει τηθέση και τις προσπάθειες που ο Πρόεδρος τηςΔημοκρατίας καταβάλλει στη διαδικασία τωνδιαπραγματεύσεων, για την επείγουσα ανάγκηαπογραφής πληθυσμού, ιδιοκτησίας και χρή-σης γης. Επίσης, στηρίζει τις προσπάθειες τουΠροέδρου να επιδιωχθεί μορατόριουμ στηνεκμετάλλευση προσφυγικών περιουσιών καιστην απόδοση της λεγόμενης ιθαγένειας τουψευδοκράτους».

Οι προσπάθειές μας, που αναγνωρίζονταικαι στηρίζονται στο κοινό ανακοινωθέν, πάνταπροσέκρουαν στην άρνηση της τουρκοκυπρια-κής πλευράς και μόνο στην προτελευταία συ-νάντηση με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Green Treeσυμφωνήθηκε η δημιουργία Επιτροπής απότις δύο πλευρές και τον ΟΗΕ για υποβολή καιεπεξεργασία των σχετικών στοιχείων, κάτι πουπαραβίασε η τουρκοκυπριακή πλευρά. Οσοναφορά την απογραφή πάλι η προσπάθεια προ-σέκρουσε στην άρνηση της τ/κ πλευράς ηοποία διενήργησε δική της «απογραφή» επα-ναλαμβάνοντας τη συνήθη πρακτική της.

Στην έκτη παράγραφο υπογραμμίζεται ηαναγκαιότητα για «αποκατάσταση της κυριαρ-χίας, ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότηταςκαι ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.Στην ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία, κράτοςμέλος της ΕΕ, δεν νοούνται εγγυητές και εγ-γυήσεις». Ολες οι προσπάθειές μου αποσκο-πούν σε αποκατάσταση της κυριαρχίας, εδαφι-κής ακεραιότητας και ενότητας της Κυπριακής

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201263

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 64

Δημοκρατίας όπως αναφέρεται και πιο πάνω.Οσον αφορά το θέμα των εγγυήσεων, όπωςακριβώς και εκείνο των στρατευμάτων, θα επι-λυθεί οριστικά στη διεθνή διάσκεψη ενώ ητουρκοκυπριακή πλευρά αρνείται να το συζη-τήσει και στην τράπεζα των διακοινοτικών συ-νομιλιών. Η θέση μας όπως καταγράφεται καιστο περίγραμμα είναι ακριβώς ότι στην ενωμέ-νη Κυπριακή Δημοκρατία οι εγγυήσεις είναιαχρείαστες.

Στην έβδομη παράγραφο αναφέρεται ότι «ηαποκατάσταση των βασικών ελευθεριών καιτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Κυ-πρίων, περιλαμβανομένου του δικαιώματοςτων προσφύγων για επιστροφή στα σπίτια καιτις περιουσίες τους, είναι επίσης απαραίτητηπροϋπόθεση για τη λύση. Η παράνομη δόμησησε ελληνοκυπριακές περιουσίες υπονομεύειτην εφαρμογή της πιο πάνω αρχής και δημι-ουργεί νέα τετελεσμένα, που αποσκοπούν στηναπόκτηση πολιτικών πλεονεκτημάτων στοπλαίσιο της συζήτησης για συνολική διευθέτη-ση. Πρέπει να διατρανωθεί ο σεβασμός και ηαποκατάσταση στις τέσσερις ελευθερίες. Απο-κλεισμός των μόνιμων παρεκκλίσεων από τοευρωπαϊκό κεκτημένο».

Σε όλες τις τοποθετήσεις και προτάσεις μουεμμένω στα πιο πάνω. Ειδικότερα, εμμένω στοδικαίωμα των προσφύγων για επιστροφή στασπίτια και τις περιουσίες τους και γι΄αυτό υπο-γραμμίζω ότι θα υπάρχουν τρεις θεραπείες(επιστροφή, αποζημίωση, ανταλλαγή) και ότι ονόμιμος ιδιοκτήτης θα πρέπει να επιλέξει τηθεραπεία που επιθυμεί. Θα υπάρξουν ασφαλώςπεριπτώσεις όπου δεν θα είναι εφικτή η επιλο-γή της αποκατάστασης αλλά αυτή θα είναι ηεξαίρεση και όχι ο κανόνας. Σε αυτή την περί-πτωση ο νόμιμος ιδιοκτήτης θα μπορεί να επι-λέξει ανάμεσα στις θεραπείες της ανταλλαγήςκαι της αποζημίωσης. Επιμένουμε επίσης σετέτοιες εδαφικές αναπροσαρμογές που να επι-τρέπουν στο 60% των προσφύγων να επιστρέ-ψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους υπόε/κ διοίκηση με πλήρη αποκατάσταση. Με τονΤαλάτ είχε συμφωνηθεί ο σεβασμός και η απο-κατάσταση των βασικών ελευθεριών. Συζητού-με μόνο μεταβατικές περιόδους και απορρί-πτουμε μόνιμες παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊ-κό κεκτημένο. Στην όγδοη παράγραφο αναφέ-ρεται ότι «η λύση πρέπει να είναι προϊόν συμ-φωνίας μεταξύ των δύο ηγετών και όχι αποτέ-λεσμα επιβολής εκ των έξω. Μόνο μια τέτοιασυμφωνία μπορεί να παραπεμφθεί σε δημοψή-φισμα. Αποκλείεται η όποια μορφή επιδιαιτη-σίας καθώς και η επιβολή χρονοδιαγραμμά-των». Παρόλη τη σχετική παραφιλολογία, αυτήτη γραμμή ακολουθώ και τόσο το ΣυμβούλιοΑσφαλείας όσο και ο ίδιος ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στη-ρίζουν τη θέση ότι η λύση πρέπει να είναι απο-τέλεσμα συμφωνίας, ότι μόνο μια τέτοια συμ-φωνία μπορεί να παραπεμφθεί σε δημοψήφι-σμα και αποκλείεται η όποια μορφή επιδιαιτη-σίας καθώς και η επιβολή χρονοδιαγραμμάτων.

Στην ένατη παράγραφο «απορρίπτεται καιαποκλείεται η όποια μορφή λύσης που οδηγείστη νομιμοποίηση του στάτους κβο ή στη λύσηδύο χωριστών κρατών». Δεν πιστεύω να υπάρ-χει πολιτικός ηγέτης που να ισχυρίζεται ότι οόποιος Πρόεδρος θα ήταν ποτέ δυνατό να προ-ωθεί λύση που να νομιμοποιεί το στάτους κβοή να οδηγεί στη λύση δύο χωριστών κρατών.

Συμπερασματικά, από την πιο πάνω συγκε-κριμένη ανάλυση αποδεικνύεται ξεκάθαρο ότιδεν έχω παραβιάσει καμία από τις πρόνοιεςτου κοινού ανακοινωθέντος του Εθνικού Συμ-βουλίου της 18ης Σεπτεμβρίου 2009.

13. «Δεχθήκαμε την εσωτερική ιθαγένειακαι ως εκ τούτου τριχοτομούμε την ιθαγέ-νεια».

Στην πρωτολογία μου έχω αναφερθεί εκτε-νώς στο θέμα της ιθαγένειας. Επιγραμματικάυπενθυμίζω ότι σε κάθε κράτος υπάρχει μόνομία ιθαγένεια αλλά ταυτόχρονα σε αρκετά ομο-σπονδιακά κράτη με τον ένα ή τον άλλο τρόποσυναντάται η λεγόμενη εσωτερική ιθαγένεια(π.χ. Αυστρία, ΗΠΑ, Ελβετία) που ούτε αναι-ρεί ούτε έχει οποιαδήποτε σχέση με τη μία καιμόνη ιθαγένεια αφού υπάρχει για σκοπούς πουεπιβάλλονται από εσωτερικές πολιτειακέςρυθμίσεις. Παρόλο που η εσωτερική ιθαγένειαδεν επηρεάζει τη μία και μόνη ιθαγένεια, η

πλευρά μας για σκοπούς αποφυγής παρερμη-νειών ζήτησε αλλαγή της ορολογίας με άλλη(π.χ. civic residence, political domicile, per-manent residence). Γι΄αυτό και τη θέσαμε εν-τός εισαγωγικών όπως είδατε στα έγγραφα πουσας έχουν δοθεί. Συνεπώς, ούτε τριχοτομείταιούτε ήταν ποτέ δυνατό να προτείνουμε ή νααποδεχθούμε τριχοτόμηση της μίας και μόνηςιθαγένειας. Πάντως πρέπει να έχουμε υπόψηότι είναι αναγκαίο στα πλαίσια της λύσης ναφαίνεται ποιας πολιτείας μόνιμος κάτοικος εί-ναι ο κάθε πολίτης της Ομοσπονδιακής Δημο-κρατίας. Αυτό επιβάλλεται αν μη τι άλλο γιασκοπούς άσκησης πολιτικών δικαιωμάτων.Οσον για το ερώτημα κατά πόσον οι κάτοχοιεσωτερικής ιθαγένειας θα μπορούν να μεταβαί-νουν στο εξωτερικό με αυτήν, από όσα προανέ-φερα προκύπτει σαφώς ότι δεν τίθεται τέτοιοζήτημα αφού «εσωτερική ιθαγένεια» θα έχουνμόνο όσοι έχουν την ιθαγένεια της ΕνωμένηςΚυπριακής Δημοκρατίας και κανένας άλλος.

14. «Ο T. Παπαδόπουλος είπε ότι δεν δε-σμεύεται από την κωδικοποίηση του Εθνι-κού Συμβουλίου και ότι ο ίδιος θα μπορούσενα εγείρει πολύ περισσότερα ζητήματα».

Εάν αυτή η τοποθέτηση υπονοεί ότι είχεεγερθεί θέμα απόσυρσης της εκ περιτροπήςπροεδρίας που προβλεπόταν και στις πέντε πα-ραλλαγές του σχεδίου Ανάν, παραπέμπω στηνπολύ χαρακτηριστική στιχομυθία μεταξύ Τάσ-σου Παπαδόπουλου – Νίκου Αναστασιάδηόπως την έχω παραθέσει αυτούσια στην πρωτο-λογία μου. Το γεγονός ότι δεν είχε ζητηθεί τό-τε η απόσυρση της εκ περιτροπής προεδρίαςεπιβεβαιώνεται από τα πρακτικά των συναντή-σεων της Νέας Υόρκης όπου επιδόθηκε η κω-δικοποίηση των θέσεων της πλευράς μας στοντότε Βοηθό Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ κ.Πρέντεργκαστ.

15. «Αναφέρεστε σε πρακτικά συνάντη-σης στη Νέα Υόρκη σχετικά με την κωδικο-ποίηση και αν πράγματι έχετε πρακτικά σαςζητούμε να μας τα δώσετε».

Ναι, υπάρχουν πρακτικά των τετραήμερωνσυναντήσεων που είχαν οι απεσταλμένοι τουαείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου (Τζιωνής,Μαυρογιάννης, Πάλλεϋ) με τον τότε βοηθόΓ.Γ. του ΟΗΕ κ. Πρέντεργκαστ. Δεν νομίζετεόμως ότι είναι παράδοξο να ζητάτε από εμέναπρακτικά συναντήσεων που είχαν γίνει επίΠροεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου; Αυτάπρος το παρόν και αν χρειαστεί θα επανέλθω.

16. «Γιατί δεν απορρίψαμε την εκ περιτρο-πής προεδρία όταν ο Ερογλου απέρριψε τηδιασταυρούμενη ψήφο; Αφού δεχθήκαμεδημοψήφισμα ή απόφαση της Γερουσίας γιατο πακέτο, κατά συνέπεια δεχθήκαμε τη θέ-ση Ερογλου».

Κατ’ αρχήν υπενθυμίζω ότι η εκ περιτροπήςήταν εκεί από το 2002 και, όπως έχω ήδη ανα-φέρει, το 2006 θεωρήθηκε ότι θα άλλαζαν όλεςοι ισορροπίες αν η πλευρά μας ήγειρε τέτοιοθέμα. Αυτή τη στιγμή, με τους κατάλληλουςχειρισμούς και όχι με κινήσεις που θα κέρδι-ζαν μεν τις εντυπώσεις εσωτερικά αλλά θα εξέ-θεταν την πλευρά μας, είμαστε σε θέση να θέ-τουμε θέμα Προεδρίας - Αντιπροεδρίας και όχι

εκ περιτροπής χωρίς να μπορεί να μας κατηγο-ρήσει κανένας. Οσον αφορά τον ισχυρισμό ότιδεχθήκαμε τη θέση Ερογλου, λυπούμαι να πα-ρατηρήσω ότι αυτό αποτελεί διαστρέβλωση. ΟΕρογλου θέλει χωριστά δημοψηφίσματα ήαπόφαση της Γερουσίας με χωριστές πλειοψη-φίες μόνο για τη διασταυρούμενη ψήφο. Συ-νεπώς η ίδια η ερώτηση εμπεριέχει και τηναπάντηση: Εμείς είπαμε ότι αν θα γίνει δημο-ψήφισμα ή απόφαση της Γερουσίας θα αφοράτο πακέτο (εκ περιτροπής και διασταυρούμε-νη), διαφορετικά παραμένουμε σε Πρόεδρο –Αντιπρόεδρο. Εξάλλου είναι θέμα κοινής λογι-κής ότι αν αποδεχόμασταν τη θέση Ερογλουδεν θα υπήρχε αυτή τη στιγμή αδιέξοδο στοσυγκεκριμένο θέμα.

17. «Να αποσύρουμε την εκ περιτροπήςπροεδρία, τη διασταυρούμενη και σταθμι-σμένη ψήφο».

Αυτές οι θέσεις χρήζουν διευκρίνησης. Ηδική μας θέση είναι είτε όλα ως πακέτο, δηλα-δή εκ περιτροπής με διασταυρούμενη καισταθμισμένη ψήφο, είτε Πρόεδρο και Αντι-πρόεδρο χωρίς εκ περιτροπής. Ζητάτε κάτι άλ-λο; Ζητάτε άλλο πολίτευμα π.χ. ΠροεδρικόΣυμβούλιο ή Κοινοβουλευτικό Πολίτευμα;Ζητάτε Ελληνοκύπριο Πρωθυπουργό και εκπεριτροπής Πρόεδρο όπως κατ΄επανάληψηλέχθηκε στο Εθνικό Συμβούλιο; Ζητάτε από-συρση της διασταυρούμενης και σταθμισμένηςψήφου ως πακέτο με την απόσυρση εκ περι-τροπής; Εγείρετε θέμα αρχής για την διασταυ-ρούμενη και συνεπακόλουθα τη σταθμισμένηψήφο; Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό μπορεί νααντικατασταθεί μόνο με χωριστές ψηφοφορίες;

18. «Η αναλογία 9:5 για το Υπουργικό εί-ναι απαράδεκτη και δόθηκε χωρίς ανταλλάγ-ματα».

Είναι δικαίωμα του καθενός να θεωρεί μεί-ζον θέμα αν θα έχουμε ένα υπουργό περισσό-τερο ή λιγότερο. Εν πάση περιπτώσει, το 9:5 εί-χε αντάλλαγμα για την πλευρά μας και αυτό λέ-γεται διασταυρούμενη ψήφος. Για τη σημασίατης αναφέρθηκα κατ΄επανάληψη και επειδήέγινε αναφορά στην επιστολή Ερογλου προςΕρντογάν του Νοεμβρίου του 2009, σας διαβά-ζω μόνο το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα:«Στο Σύνταγμα της Συνεταιρικής Δημοκρατίαςτου 1960 είχε γίνει αποδεκτή η λογική των δύοχωριστών εκλογικών καταλόγων και των χωρι-στών εκλογών στη δημιουργία των εκτελεστι-κών και νομοθετικών οργάνων(…).Ακόμα και τομοντέλο του Σχεδίου Ανάν, το οποίο μπορεί ναγίνει αντιληπτό και ως διάβρωση της αρχής τηςχωριστής εκλογής, η οποία εκ πρώτης όψεωςπαρέμενε χωριστή, δεν προέβλεπε τη διακοι-νοτική συνεργασία σε επίπεδο κοινοτήτων αλ-λά σε επίπεδο Γερουσιαστών. Αυτό το μοντέλο,παρόλα τα προβλήματά του, μπορούσε να γίνειαντιληπτό ως το μη χείρον βέλτιστον μπροστάστον κίνδυνο της πλήρους άρσης της ταυτότη-τας των κοινοτήτων(…). Η αναβάθμιση της πο-λιτικής συνεργασίας σε επίπεδο κοινοτήτωναντί Γερουσιαστών μπορεί μακροπρόθεσμα νακαταστεί αιτία για διάβρωση της ταυτότηταςτης τ/κ κοινότητας(…). Η πρόταση της ε/κπλευράς για 20% επιρροή είναι προβληματική

και από τη σκοπιά της βασικής αρχής της χω-ριστής και ανεξάρτητης βούλησης των δύο κοι-νοτήτων(…).Η ελληνοκυπριακή πλευρά – γιανα δικαιολογήσει αυτή την πρόταση – υπο-γραμμίζει ότι αποδέχεται την εκ περιτροπήςπροεδρία που δεν υπήρχε στο σύστημα του1960. Αυτή η προσέγγιση είναι παραπλανητική.Επειδή στο τέλος της ημέρας ήταν απαραίτητημια συναίνεση στις αποφάσεις της εκτελεστι-κής εξουσίας, αυτό το στοιχείο ουσιαστικά κα-τοχύρωνε την εκ περιτροπής προεδρία(…).Τοσημαντικό και ανησυχητικό δεν είναι το ποσο-στό. 1% ή 20% δεν έχει καμιά διαφορά. Το ση-μαντικό είναι ότι με τη διασταυρούμενη ψήφοεμφανίζεται ο κίνδυνος για άρση της πραγματι-κότητας ότι στην Κύπρο υπάρχουν δύο λαοίκαι με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η πιθανότηταδιάβρωσης της τουρκοκυπριακής ταυτότηταςσε βάθος χρόνου». Εάν θεωρούμε το 9:5 απα-ράδεκτο, είναι πολύ εύκολο να αλλάξει αφού οκ. Ερογλου έχει πει κατ' επανάληψη ότι αν δια-γραφεί η διασταυρούμενη ψήφος δέχεται νασυζητήσει όχι μόνο ευνοϊκότερη για τους ε/καναλογία Υπουργών αλλά ακόμη και ευνοϊκό-τερη για τους ε/κ αναλογία προεδρικής θητεί-ας 52:20 (αντί 40:20).

19. «Συμφωνήθηκε υπερσυγκέντρωσηεξουσιών και υπερεξουσίες στον Πρόεδρο».

Το θέμα έχει δύο πτυχές που δεν πρέπει νασυγχέονται μεταξύ τους. Η μία πτυχή είναι οιαρμοδιότητες του ομοσπονδιακού κράτους καιη δεύτερη είναι οι εξουσίες του Προέδρου. Ωςπρος την πρώτη έχω αναφέρει στην πρωτολο-γία μου με ποιες επιπλέον αρμοδιότητες θεω-ρήσαμε αναγκαίο να προικοδοτήσουμε το ομο-σπονδιακό κράτος (θέματα Ε.Ε., ΑποκλειστικήΟικονομική Ζώνη και άλλες θαλάσσιες ζώνες,Ομοσπονδιακή Αναπτυξιακή Πολιτική κ.α.).Ρωτώ για μια ακόμη φορά: Υπάρχει άποψη ότικάποιες από αυτές τις αρμοδιότητες πρέπει ναδοθούν στις ομόσπονδες μονάδες και αν ναι,ποιες; Διαβεβαιώνουμε ότι η τ/κ πλευρά δενέχει κανένα πρόβλημα να αφαιρεθούν αρμο-διότητες. Οι ισχυρές ενστάσεις της τ/κ πλευ-ράς ήταν στο να προσθέτουμε αρμοδιότητες.

Οσον αφορά τις δήθεν υπερεξουσίες τουΠροέδρου, θέλω να επαναλάβω ότι τις αποφά-σεις δεν θα τις παίρνει ο Πρόεδρος ούτε ο Αν-τιπρόεδρος αλλά το Υπουργικό Συμβούλιο. Ημόνη αρμοδιότητα που θα έχουν ο Πρόεδροςκαι ο Αντιπρόεδρος είναι ο διορισμός τουΥπουργικού Συμβουλίου και σε περίπτωσηπου και οι δύο διαφωνούν με απόφαση τουΥπουργικού σε θέματα εξωτερικής πολιτικής,αμυντικής πολιτικής και ασφάλειας να μπο-ρούν από κοινού να αποφασίζουν διαφορετικά.Αυτό ισοδυναμεί με βελτίωση της πρόνοιαςτου Συντάγματος του 1960 για βέτο από κοινούή χωριστά. Οσον αφορά το διορισμό τουΥπουργικού, είναι καλύτερο από την εκλογήτου από τη Γερουσία αφού αυτή απαιτούσετουλάχιστον 40% από κάθε πλευρά. Αυτό σή-μαινε ότι σε περίπτωση που μια κοινότητα δενέδινε το 40%, τότε θα οδηγούμασταν είτε σεαδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, είτε σεετερόκλητες συμμαχίες που θα οδηγούσαν σεένα Υπουργικό που θα προσομοίαζε με πύργοτης Βαβέλ. Σε κάθε περίπτωση, εάν ο διορι-σμός των μελών του Υπουργικού από τον Πρό-εδρο και τον Αντιπρόεδρο κρίνεται ως υπερ-συγκέντρωση εξουσιών, η τ/κ πλευρά δεν θα εί-χε κανένα πρόβλημα να το αποδεχθεί αφού ηίδια επιδιώκει εκλογή των μελών του Υπουργι-κού από τη Γερουσία.

20. «Είναι απαράδεκτο να έχουν δικαίωμασύναψης συνθηκών οι Ομόσπονδες Μονά-δες».

Σε αρκετά ομοσπονδιακά κράτη οι περιφέ-ρειες έχουν δικαίωμα σύναψης διεθνών συμ-φωνιών μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτωντους. Αυτό συμβαίνει για το λόγο ότι οι διεθνείςσυνθήκες υπερέχουν της εσωτερικής νομοθε-σίας. Συνεπώς η σύναψη διεθνών συνθηκών εκμέρους του ομοσπονδιακού κράτους σε θέματαπου άπτονται των αρμοδιοτήτων των περιφε-ρειών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατά-σταση όπου σταδιακά το ομοσπονδιακό κράτοςνα σφετερίζεται τις αρμοδιότητες των περιφε-ρειών μέσω σύναψης συνθηκών που θα υπερέ-χουν της εσωτερικής νομοθεσίας τους. Απότην άλλη, ένα απεριόριστο δικαίωμα των περι-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201264

φερειών να συνάπτουν τέτοιες συμφωνίες θαμπορούσε να οδηγήσει ντε φάκτο σε παράλλη-λη διεθνή προσωπικότητα. Για αυτό και μιασειρά από ομοσπονδιακά κράτη επέλεξαν τημέση οδό: Παραχωρούν μεν τέτοιο δικαίωμαστις περιφέρειες αλλά όχι απεριόριστο. Αυτόγίνεται με δύο τρόπους. Είτε με καθορισμό τωντομέων στους οποίους μπορούν να συνάπτουνσυμφωνίες, είτε με μια γενική διάταξη ότι μπο-ρούν να συνάπτουν τέτοιες συμφωνίες εφόσοντους το επιτρέπει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.Αυτό δεν ισοδυναμεί με χωριστή διεθνή προ-σωπικότητα αφενός διότι το δικαίωμα αυτό δενείναι πρωτογενές αλλά παράγωγο και αφετέρουεπειδή είναι περιορισμένο. Η μόνη εξαίρεσηπου επιτρέπει απεριόριστο τέτοιο δικαίωμα εί-ναι το Βέλγιο και αυτό ακριβώς επικαλείται ητ/κ πλευρά. Εμείς απορρίπτουμε απεριόριστοτέτοιο δικαίωμα και προτείναμε αυτό που μετον ένα ή τον άλλο τρόπο ήταν πάντα στο τρα-πέζι σε όλες τις συζητήσεις για το Κυπριακό:Να έχουν τέτοιο δικαίωμα μόνο για εμπορικέςκαι πολιτιστικές συμφωνίες ενώ για οποιεσδή-ποτε άλλες, μόνο αν τους το επιτρέψει η Ομο-σπονδιακή Κυβέρνηση (ουσιαστικά, μόνο σεπολιτιστικά θέματα, αφού βασικά μόνο η Ευ-ρωπαϊκή Ενωση μπορεί να συνάπτει εμπορικέςσυμφωνίες με τρίτες χώρες). Αλλά και αυτές οιπεριορισμένες συμφωνίες των ομόσπονδωνμονάδων θα μπορούν να συνάπτονται κάτω απότρεις προϋποθέσεις: Τα αντισυμβαλλόμενακράτη να έχουν σχέσεις με την Κύπρο, τέτοιεςσυμφωνίες να μην επηρεάζουν δυσμενώς τηνΚύπρο και την εξουσία της ομοσπονδιακής κυ-βέρνησης ή της άλλης ομόσπονδης μονάδαςκαι να είναι συμβατές με την ιδιότητα του κρά-τους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επι-πλέον οι επαφές των ομόσπονδων μονάδων μεξένες κυβερνήσεις θα γίνονται μέσω τουΥπουργείου Εξωτερικών της ομοσπονδιακήςκυβέρνησης. Θεωρώ αναγκαίο υπό το φως τωναπόψεων που εκφράστηκαν να σταθώ ενδεικτι-κά και όχι εξαντλητικά σε παραδείγματα ομο-σπονδιακών κρατών όπου οι περιφέρειεςέχουν δικαίωμα σύναψης διεθνών συμφωνιών.

Στις ΗΠΑ αναγνωρίζεται περιορισμένο δι-καίωμα των Πολιτειών να συνάπτουν διεθνείςσυμφωνίες (άρθρο 1, τμήμα 10 του Συντάγμα-τος), που όταν συνάπτουν συνθήκες με κράτητο ασκούν με τη συγκατάθεση του Κογκρέσου.Στη Γερμανία οι γαίες δικαιούνται να συνά-πτουν συμφωνίες με κράτη στα θέματα της αρ-μοδιότητάς τους, απαιτείται όμως η έγκρισητης ομοσπονδιακής κυβέρνησης (αρ. 32, παρ. 3του Συντάγματος). Συνάπτουν, όντως, αρκετέςσυμφωνίες, κυρίως με γειτονικά κράτη. ΣτηνΕλβετία τα καντόνια δικαιούνται να συνάπτουνσυνθήκες με ξένα κράτη σε θέματα δημόσιαςυγείας, γειτονικών σχέσεων και αστυνομίαςαφού προηγουμένως ενημερώνουν το κέντρο.Τα δε καντόνια μπορούν να έρχονται σε απευ-θείας σχέσεις με τις κατώτερες αρχές των ξέ-νων κρατών. Με τις κυβερνήσεις ξένων κρατώνμπορούν να επικοινωνούν με τη μεσολάβησητης ομοσπονδιακής κυβέρνησης (αρ. 48, 56του Συντάγματος). Στον Καναδά και την Αυ-στραλία, ενώ το Σύνταγμα παραχωρεί ρητώςτην αρμοδιότητα σύναψης διεθνών συνθηκώνστο κέντρο, τούτο αμφισβητείται από τις επαρ-χίες, που διεκδικούν και ασκούν τέτοιο δικαίω-μα στους τομείς των αρμοδιοτήτων τους. Γιαπαράδειγμα, οι επαρχίες του Καναδά και οιΠολιτείες των ΗΠΑ συνάπτουν συμφωνίες με-ταξύ τους. Το ίδιο γίνεται μεταξύ Κεμπέκ καιΓαλλίας, Νέας Σκωτίας και Ολλανδίας (για τημετανάστευση), Δυτικής και Νότιας Αυστρα-λίας (1974 με τη Λιβύη και με το Ιράκ για βοή-θεια στην αγροτική οικονομία). Το Βέλγιο υπόκάποιες προϋποθέσεις τυπικά αναγνωρίζει στιςπεριφέρειες απεριόριστο δικαίωμα σύναψηςδιεθνών συνθηκών στον τομέα των αρμοδιοτή-των τους χωρίς έγκριση του κέντρου.

21. «Οι Ομόσπονδες Μονάδες θα μπορούννα θέτουν βέτο στη σύναψη ομοσπονδιακώνσυνθηκών».

Ούτε καν η τ/κ πλευρά έχει τέτοια θέση. Ητ/κ πλευρά ζητά να επικυρώνουν οι Ομόσπον-δες Μονάδες μόνο τις Συνθήκες που συνάπτειη Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση επί θεμάτων πουεμπίπτουν στην αρμοδιότητα των Μονάδων καιόχι συνολικά τις διεθνείς συνθήκες, κάτι που

εμείς απορρίπτουμε.22. «Τα ενδιάμεσα μέτρα που θα ισχύουν

μέχρι να ληφθεί απόφαση του Δικαστηρίουαναφορικά με σύναψη διεθνών συνθηκών εκμέρους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης εί-ναι πρωτόγνωρα, δεν συναντώνται πουθενάσε ομοσπονδιακά κράτη, ενώ τα κριτήρια θαείναι καθαρά πολιτικά και θα οδηγούν σε πα-ράλυση».

Θέλω να διευκρινίσω ότι τα ενδιάμεσα μέτραείναι η απάντηση της πλευράς μας στην τ/κ θέ-ση ότι το ομοσπονδιακό κράτος δεν θα πρέπεινα μπορεί να συνάπτει συνθήκες στα θέματααρμοδιότητας των Ομόσπονδων Μονάδων καιτο επιχείρημα είναι το κλασικό όλων των περι-φερειών ομοσπονδιακών κρατών παγκοσμίως:Αυτά, υποστηρίζουν, θα συνιστούσε σφετερι-σμό των αρμοδιοτήτων τους. Η δική μας θέσηείναι ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπο-ρεί να συνάπτει τέτοιες συμφωνίες που από μό-νες τους δεν συνιστούν σφετερισμό αρμοδιοτή-των. Αν οι ομόσπονδες μονάδες θεωρούν ότιμια τέτοια διεθνής συνθήκη εκ του περιεχόμε-νου της συνιστά σφετερισμό αρμοδιότητας τό-τε και μόνο τότε θα μπορεί να απευθύνεται στοΔικαστήριο όπου ασφαλώς θα πρέπει να απο-δείξει τον ισχυρισμό της. Ασφαλώς αυτά τα κρι-τήρια είναι κατεξοχήν νομικά και ποτέ πολιτι-κά. Οχι μόνο δεν είναι πρωτόγνωρη τέτοια πρα-κτική, αλλά τα συνταγματικά δικαστήρια τωνομοσπονδιακών κρατών κατακλύζονται απόπροσφυγές ομόσπονδων μονάδων γιακατ΄ισχυρισμό σφετερισμό αρμοδιοτήτων τουςαπό την ομοσπονδιακή εξουσία.

23. «Γιατί θεσπίσαμε Επιτροπή Εξωτερι-κής Πολιτικής, η οποία μάλιστα θα έχει σχέ-σεις με ξένες κυβερνήσεις»;

Εκείνο που περιλάβαμε στο περίγραμμα εί-ναι μια Κοινή Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων(ΚΕΕΣ) η οποία θα ενεργεί ως συμβουλευτικόσώμα για θέματα εξωτερικών σχέσεων πουαφορούν αρμοδιότητες των ομόσπονδων μονά-δων. Τονίζω ότι θα αφορούν αρμοδιότητες τωνμονάδων και όχι της ομοσπονδιακής κυβέρνη-σης. Αυτή η Επιτροπή δεν έχει καμία σχέση μεεπαφές με ξένες κυβερνήσεις. Θα λειτουργείαπλώς στις περιπτώσεις όπου το ομοσπονδια-κό κράτος θα συνάπτει συνθήκες σε τομείς τωναρμοδιοτήτων των Ομόσπονδων Μονάδων,οπότε θα πρέπει να γίνεται διαβούλευση. Τονί-ζω επίσης ότι η τ/κ πλευρά δεν δέχεται αυτή τηρύθμιση αφού απαιτεί όχι απλώς διαβούλευσηαλλά σύμφωνη γνώμη των ομόσπονδων μονά-δων.

24. «Να αποσυρθεί η πρόταση του Προ-έδρου για παραμονή αριθμού εποίκων».

Ηταν διαχρονική θέση της ε/κ πλευράς ότιαριθμός εποίκων θα παραμείνει για ανθρωπι-στικούς λόγους (π.χ. μικτοί γάμοι, παιδιά μι-κτών γάμων). Στο έγγραφο της ε/κ πλευράςημερομηνίας 30 Μαρτίου 2004 αναφέρεταισχετικά: «Ο κατάλογος των Τούρκων και Ελλή-νων υπηκόων που πρόκειται να αποκτήσουντην κυπριακή ιθαγένεια δεν θα έπρεπε δεν θαέπρεπε να αριθμεί περισσότερα από 30.000άτομα εκπληρώνοντας τα κριτήρια που προ-βλέπονται από το Σχέδιο. Επιπροσθέτως, οιέποικοι που έχουν παντρευτεί Τουρκοκύπριεςκαι οι απόγονοί τους (που εκτιμούνται σε15.000) ενδεχομένως να γίνουν πολίτες, ανε-βάζοντας έτσι το συνολικό αριθμό σε άνω των45.000. ακόμη δεν θα πρέπει να δοθεί το δι-καίωμα μόνιμης σε άνω του 5%. Η εφαρμόσιμη

ποσόστωση της τάξης του 5% πρέπει να υπολο-γιστεί βάσει του αριθμού μόνο των ατόμων πουείναι πολίτες της Κύπρου και όχι αυτών πουέχουν διπλή υπηκοότητα». Δηλαδή30.000+15.000+5% = Πέραν των 50.000. Ο λό-γος που το αναφέρω δεν είναι για να επιρρίψωευθύνες σε προκατόχους, ούτε άλλωστε θεωρώεπιλήψιμο αυτό που έγινε όπως συστηματικάκαταλογίζεται σε εμένα αλλά για να καταδείξωότι το Κυπριακό δεν είναι «λευκός πίνακας»ούτε άρχισε το 2008.

25. «Αναφερόμαστε σε παιδιά εποίκωνπου θα μείνουν άρα θα μείνουν και οι γονείςτους και αυτό, σε συνδυασμό με τη σύγκλισητης 29ης Ιανουαρίου όπου αναφέρεται ότι θασυμφωνηθεί η παραμονή των εποίκων, ση-μαίνει ότι θα μας μείνουν όλοι οι έποικοι».

Οταν όλοι μας αναφερόμαστε σε ανθρωπι-στικές περιπτώσεις εποίκων που θα παραμεί-νουν ασφαλώς εννοούμε ότι σε αυτές εμπί-πτουν οι μικτοί γάμοι και τα παιδιά τους τοοποίο άλλωστε προνοείται και από το διεθνέςδίκαιο που διαχωρίζει αυτές τις περιπτώσειςαπό το έγκλημα πολέμου που είναι ο εποικι-σμός. Αναφορικά δε με τον ισχυρισμό ότι ηΣυμφωνία της 29ης Ιανουαρίου προνοεί ότι θασυμφωνήσουμε την παραμονή όλων των εποί-κων αναφέρω επί λέξει τη σχετική πρόνοια:«Το πιο πάνω (δηλαδή η απόλαυση των τεσσά-ρων ελευθεριών από Τούρκους υπηκόους) εί-ναι υπό την αίρεση συμφωνίας (μεταξύ άλλων)για το θέμα των Τούρκων υπηκόων/εποίκωνπου κατοικούν στο βορρά πριν τη λύση».

26. «Γιατί δεχθήκαμε τις τέσσερις ελευ-θερίες για τους Τούρκους πολίτες; Γιατί δενγίνεται αναφορά στην πληθυσμιακή αναλο-γία 4:1; Εχουμε υπόψη ότι σε επτά χρόνια θαδικαιούνται πολιτογράφηση; Γιατί δεχθήκα-με εξαιρέσεις για τους Κύπριους πολίτες»;

Αυτά τα ερωτήματα έχουν απαντηθεί εκτε-νώς στην πρωτολογία μου. Θέλω να επαναλάβωότι εμείς είχαμε δύο στόχους: Πρώτον, τη δια-σφάλιση των τριών βασικών ελευθεριών γιατους Κύπριους πολίτες και δεύτερον, να τεθείφραγμός στη χωρίς περιορισμούς εγκατάστασηκαι πολιτογράφηση Τούρκων πολιτών σε περί-πτωση μελλοντικής ένταξη της Τουρκίας στηνΕ.Ε. Η τ/κ πλευρά έθετε δύο ζητήματα: Πρώ-τον, ότι σε περίπτωση ελεύθερης εγκατάστα-σης χωρίς κανένα περιορισμό δυνητικά θαμπορούσαν οι Ε/κ να φτάσουν σε τέτοιο αριθ-μό που να αποτελούν πλειοψηφία στην τ/κομόσπονδη πολιτεία και συνεπώς να αρθεί ηδυνατότητα της τ/κ κοινότητας να διοικεί τηντ/κ ομόσπονδη πολιτεία όπως προνοούν οιΣυμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Δεύτερον, ητ/κ πλευρά έθετε θέμα ίσης μεταχείρισηςΤούρκων και Ελλήνων πολιτών.

Αναφορικά με το πρώτο πετύχαμε, για πρώ-τη φορά, να μην υπάρχει κανένας περιορισμόςστην ελεύθερη εγκατάσταση Κυπρίων σε ολό-κληρη την κυπριακή επικράτεια και ο περιορι-σμός να αφορά μόνο τον τρόπο άσκησης τωνπολιτικών δικαιωμάτων αν οι Ε/κ υπερβούνμιαν οροφή που θα συμφωνηθεί. Αναφορικά μετο δεύτερο θα μπορούσαμε να απαντήσουμεστην τουρκοκυπριακή πλευρά ότι παρόλο πουοι Συνθήκες του 1960 διατηρούν κάποιες ισορ-ροπίες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων πολιτώνκαθώς και το καθεστώς του πλέον ευνοούμε-νου κράτους για Ελλάδα και Τουρκία, η ένταξητης Κύπρου στην Ε.Ε. δημιούργησε νέα δεδο-μένα και άρα η Τουρκία θα έχει καθεστώς τρί-

της χώρας. Αν όμως το πράτταμε αυτό, ακόμακαι σε περίπτωση που θα γινόταν αποδεκτόαπό την τ/κ πλευρά, τότε σε περίπτωση μελ-λοντικής ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., η τε-λευταία θα είχε όλα τα δικαιώματα του κράτουςμέλους, δηλαδή μεταξύ άλλων θα υπήρχε από-λυτη ελευθερία εγκατάστασης. Σημειώνω ότι ηΣυμφωνία Τελωνειακής Ενωσης προβλέπειπεριορισμό στην ελεύθερη εγκατάσταση Τούρ-κων πολιτών στα κράτη μέλη της ΕυρωπαϊκήςΕνωσης μόνο για 20 χρόνια που έχουν παρέλ-θει προ πολλού, αυτό δεν εφαρμόζεται προς τοπαρόν αλλά δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότιο περιορισμός δεν θα αρθεί κάποια στιγμή. Γιααυτό έπρεπε να μπει ένας περιορισμός από τώ-ρα και εμείς ακριβώς αυτό έχουμε επιτύχει, ει-σάγοντας την πρόνοια για διατήρηση της πλη-θυσμιακής αναλογίας που είναι 4:1 τόσο τηνώρα της λύσης όσο και αναφορικά με μελλοντι-κή εγκατάσταση και πολιτογράφηση. Αυτόακριβώς για το οποίο με κατηγορείτε, δηλαδή οεποικισμός ακόμα και στις ελεύθερες περιο-χές, θα είχε συμβεί αν εμείς δεν διασφαλίζαμετα πιο πάνω.

Επιγραμματικά αναφέρω τα εξής:• Ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτωνΔεδομένης της ύπαρξης τελωνειακής ένω-

σης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, η οποίαδημιουργήθηκε με την απόφαση 1/95 του Συμ-βουλίου Σύνδεσης ΕΚ – Τουρκίας, θα υπάρξειελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων μεταξύΤουρκίας και Κύπρου όταν η Τουρκία εφαρμό-σει, ως ήδη οφείλει, τις πρόνοιες της απόφα-σης 1/95, ανεξαρτήτως του αν η Τουρκία θα εν-ταχθεί η όχι στην Ε.Ε.

• Ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίωνΤο άρθρο 63 της Συνθήκης για τη Λειτουρ-

γία της Ευρωπαϊκής Ενωσης προβλέπει τηνελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων τόσο μεταξύτων κρατών μελών της Ενωσης όσο και μεταξύτων κρατών μελών και τρίτων χωρών. Εμείς εί-παμε ότι είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε τηνελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων με την Τουρ-κία, υπό την προϋπόθεση ότι η τ/κ πλευρά θαδεχθεί ότι δεν θα υπάρχει μόνιμος περιορι-σμός αλλά μόνο μεταβατική περίοδος στηναπόκτηση ακίνητης περιουσίας από Ελληνο-κυπρίους εντός της τ/κ ομόσπονδης μονάδαςκαι ότι η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων μετην Τουρκία θα ισχύσει ταυτόχρονα με την άρ-ση των περιορισμών στην απόκτηση ακίνητηςπεριουσίας εντός της τ/κ ομόσπονδης μονά-δας.

• Ελεύθερη διακίνηση προσώπωνΟλα όσα αναφέρονται στο περίγραμμα θέσε-

ων της πλευράς αναφορικά με τα πιο πάνωέχουν ως απαράβατο γνώμονα τη διατήρησητης αναλογίας 4:1 τόσο στην εγκατάσταση με-ταξύ Ελλήνων και Τούρκων πολιτών που δια-μένουν στην Κύπρο όσο και στην πολιτογρά-φηση.

• Ελεύθερη παροχή υπηρεσιώνΗ ελεύθερη παροχή υπηρεσιών συνίσταται

στο δικαίωμα διασυνοριακής παροχής υπηρε-σιών. Δηλαδή, ένα φυσικό ή νομικό πρόσωποπου βρίσκεται στο κράτος Α παρέχει υπηρε-σίες σε ένα κράτος Β χωρίς να εγκαθίσταται στοτελευταίο. Για τα επαγγέλματα και τις δραστη-ριότητες που ρυθμίζονται νομοθετικά με διατά-ξεις που απορρέουν από το δίκαιο της Ευρω-παϊκής Ενωσης, η παροχή υπηρεσιών απόΤούρκους πολίτες και επιχειρήσεις εγκατε-στημένες στην Τουρκία θα είναι εφικτή εφό-σον οι εν λόγω πολίτες και επιχειρήσεις θασυμμορφώνονται με το εν λόγω δίκαιο. Σημει-ώνω εδώ ότι δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός ότιστην Ε.Ε. δεν υπάρχουν επαγγέλματα που ρυθ-μίζονται νομοθετικά. Υπάρχουν πολλά επαγ-γέλματα που είναι νομοθετικά κατοχυρωμένα(π.χ. γιατροί, νοσοκόμοι, μαίες, αρχιτέκτονες,φαρμακοποιοί κ.α.) και αυτό ρυθμίζεται μέσααπό συγκεκριμένες κοινοτικές οδηγίες. Ανα-φορικά με παροχείς υπηρεσιών, θα ισχύουνκαι για αυτούς οι περιορισμοί που θα προβλέ-πονται για Τούρκους πολίτες που θα μπορούννα εγκαθίστανται στην Κύπρο.

Συνεπώς ερωτώ: Πού βρίσκονται οι απαρά-δεκτες υποχωρήσεις οι οποίες μου καταλογί-ζονται; Πόσο δε μάλλον που δεν θα υπήρχε κα-νένα πρόβλημα να ακυρωθεί η σύγκλιση της29ης Ιανουαρίου, αφού αυτό ακριβώς επιδιώ-

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201265

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 66

κει η τ/κ πλευρά η οποία θεωρεί ότιόσα παίρνει η δική μας πλευρά δί-νονται άνευ όρων ενώ όσα παίρνει ηίδια είναι υπό προϋποθέσεις (δια-βούλευση με την Ελλάδα και τηνΕ.Ε., να μην αλλοιώνεται η πληθυ-σμιακή αναλογία μεταξύ των δύο κοι-νοτήτων, υπό την αίρεση συμφωνίαςπριν τη λύση για το θέμα των εποί-κων). Αρα πού στηρίζεται ο ισχυρι-σμός ότι θέτουμε αόριστες και ανε-παρκείς προϋποθέσεις; Το θέμα εί-ναι απολύτως σαφές: Αν η τ/κ πλευ-ρά δεν δεχθεί την αναλογία 4:1 όπωςκαι τις άλλες προϋποθέσεις, δενυπάρχει σύγκλιση για τις τέσσεριςελευθερίες για τους Τούρκους πολί-τες. Επειδή αναφέρθηκε ότι στο πε-ρίγραμμα θέσεων της δικής μαςπλευράς δεν αναφέρεται η πληθυ-σμιακή αναλογία 4:1 για τους Κύπρι-ους αλλά μόνο για τους Τούρκουςπολίτες, αναφέρω επί λέξη τι αναφέ-ρεται στο περίγραμμα: «Πέραν τωνκατόχων Κυπριακής Ιθαγένειας κατάτην 31η Δεκεμβρίου 1963 και τωναπογόνων τους, ο συνολικός αριθμόςτων ατόμων οι οποίοι θα είναι πολί-τες της Ενωμένης ΟμοσπονδιακήςΚυπριακής Δημοκρατίας κατά τηνέναρξη ισχύος της συμφωνίας θα κα-θοριστεί πριν τη λύση. Αυτό θα γίνεικατά τρόπο ώστε να τηρηθεί η δημο-γραφική αναλογία μεταξύ των δύοκοινοτήτων όπως προβλέπεται στοέγγραφο συγκλίσεων της 29ης Ια-νουαρίου 2010. Αυτό σημαίνει ότι οαριθμός των πολιτών της ΕνωμένηςΚύπρου οι οποίοι θα είναι μέλη τηςτ/κ κοινότητας δεν θα υπερβαίνει το20% του συνολικού αριθμού των πο-λιτών της Ενωμένης Κύπρου».

27. «Θα είναι αδύνατο να ελέγ-χεται η διατήρηση της πληθυσμια-κής αναλογίας 4:1 αναφορικά με τηροή Ελλήνων και Τούρκων πολι-τών».

Εδώ προκύπτει ένα γενικό και έναειδικό ζήτημα. Το γενικό είναι τοεξής: Εχουμε προσχωρήσει τώραόλοι στη λογική ότι ακόμα και ανσυμφωνηθεί κάτι θετικό δεν υπάρχειεγγύηση ότι αυτό θα εφαρμοστεί;Αυτή η λογική οδηγεί στο συμπέρα-σμα ότι ματαιοπονούμε όταν αναζη-τούμε λύση με συνομιλίες διότι στοτέλος η συμφωνία μπορεί να μηνεφαρμοστεί. Το ειδικό ζήτημα πουπροκύπτει είναι ότι υπάρχει σύγκλι-ση ότι θέματα μετανάστευσης, αλλο-δαπών, έκδοσης διαβατηρίων, ιθαγέ-νειας θα συνιστούν όλα ομοσπονδια-κή αρμοδιότητα. Συνεπώς, αυτόςπου θα ελέγχει την εγκατάστασηΤούρκων σε αναλογία 4:1 θα είναι τααρμόδια όργανα του ομοσπονδιακούκράτους. Εκτός και αν στα πλαίσιατης αντίληψης περί αποκεντρωμένηςομοσπονδίας δεν θέλουμε αυτές τιςαρμοδιότητες για την Ομοσπονδία.Επιπλέον διερωτόμαστε αν βάσει αυ-τής της λογικής δεν έχει καμιά αξία ηπρόνοια της ίδιας της Συνθήκης Εγ-καθίδρυσης της Κυπριακής Δημο-κρατίας για μόνιμη εγκατάσταση καιπολιτογράφηση 4:1. Ή η πρόνοια τουΣχεδίου Ανάν για προσωρινή οροφή5%.

28. «Η σύγκλιση για το 4:1 είναιχειρότερη κατά παρασάγγας από τησχετική πρόνοια του ΣχεδίουΑνάν».

Οπως είπα και στην πρωτολογίαμου οι βελτιώσεις είναι πασιφανείς:

• Ενώ στο Σχέδιο Ανάν υπήρχανπεριορισμοί στο θέμα της άσκησηςτων ελευθεριών των Κυπρίων πολι-τών (δεν θα μπορούν να υπερβαίνουντο 1/3 του συνόλου όσοι θα εγκαθί-στανται στην άλλη ομόσπονδη μονά-δα), τώρα δεν θα υπάρχουν.

• Οι περιορισμοί στην εγκατάστα-ση Τούρκων υπηκόων θα είναι τώραμόνιμοι ενώ στο Σχέδιο Ανάν προ-βλεπόταν χρονική περίοδος 19 ετώνή μέχρι την ένταξη της Τουρκίαςστην Ε.Ε., όποιο συνέβαινε πρώτο.

• Στο Σχέδιο Ανάν προβλεπότανανώτατο όριο εγκατάστασης Ελλή-νων και Τούρκων σε ποσοστό 5% επίτου πληθυσμού Ελληνοκυπρίων καιΤουρκοκυπρίων το οποίο θα ήτανκυλιόμενο αφού κάθε εννέα χρόνιαθα μπορούσε να ανανεωθεί επειδήθα αποκτούσαν δικαίωμα πολιτογρά-φησης. Επιπλέον, γίνεται αντιληπτόότι οι μεν Τούρκοι θα είχαν τη δυνα-τότητα να αντλούν από μια δεξαμενήογδόντα εκατομμυρίων και να ανανε-ώνουν συνεχώς το 5% με σοβαρέςσυνέπειες για τη δημογραφική δομήτης Κύπρου, ενώ δεν είναι καθόλουβέβαιο ότι θα καλυπτόταν το 5% γιατους Ελληνες πολίτες. Τώρα γίνεταισαφής αναφορά στην αναλογία 4:1τόσο για τη μόνιμη εγκατάσταση όσοκαι για την πολιτογράφηση.

29. «Η πρόνοια για διαβούλευσημε την Ελλάδα θα δημιουργήσειπροστριβές διότι θα περιορίσει τοδικαίωμα εγκατάστασης Ελλήνωνπολιτών».

Εμείς μιλούμε για 4:1. Αυτό μπο-ρεί να γίνει με διάφορους τρόπουςόχι κατ' ανάγκη με περιορισμό τωνΕλλαδιτών. Δηλαδή για Ελλαδίτες ναείναι ελεύθερο και για κάθε τέσσεριςΕλλαδίτες να μπορεί να έρθει έναςΤούρκος. Για να έχουμε αντίληψηγια ποιους αριθμούς μιλάμε, πληρο-φοριακά αναφέρω ότι από το 1963μέχρι σήμερα έχουν εγκατασταθείστην Κύπρο περίπου 30.000 Ελλαδί-τες και έχουν πάρει ιθαγένεια περί-που 2.500. Επειδή όμως τώρα ξαφνι-κά το πιο πάνω θεωρείται μεμπτό,υπενθυμίζω τι είπε σχετικά ο κ.Μαρκίδης στην εκπομπή του ΡΙΚ«Προεκτάσεις» στις 9 Φεβρουαρίου2012: Από τουρκοκυπριακής πλευ-ράς «…είχε συζητηθεί επανειλημμέ-να το 2002, ότι οι Ελληνες υπήκοοιθα μπορούν να έρχονται ελεύθεραστην Κύπρο, όταν θα γίνει η Κύπροςμέλος της Ε.Ε.; Μάλιστα. Δεν δεχό-μαστε λύση του Κυπριακού εκτόςεάν έχουν και οι Τούρκοι το ίδιο δι-καίωμα. Κομμένο. Και το αποτέλε-σμα ήταν ότι (…) ήρθε η ίδια η Ελλά-δα και είπε ότι εγώ για να διευκολύ-νω τη λύση του Κυπριακού δέχομαινα υπάρξει ποσοτικός περιορισμόςστην κάθοδο Ελλαδιτών και Τούρ-κων για να μην αλλοιώνεται η αναλο-γία και μετά την τυχόν είσοδο τηςΤουρκίας στην Ευρώπη, που δεν θαμας είχε ανάγκη να ρωτήσει αφούαπό τη στιγμή που μπει στην Ευρώπηαυτόματα η Τούρκοι υπήκοοι θαέχουν το δικαίωμα να έρθουν στηνΚύπρο».

30. «Με την παραχώρηση τωντεσσάρων ελευθεριών σε Τούρ-κους πολίτες δώσαμε αντάλλαγμαγια να πάρουμε το αυτονόητο δι-

καίωμα των τεσσάρων ελευθεριώνγια τους Κυπρίους».

Για εμάς είναι αυτονόητο αυτό τοδικαίωμα, αλλά δεν ήταν αυτονόητοστην τράπεζα των διαπραγματεύσεωνόλα αυτά τα χρόνια. Υπενθυμίζω ότιτο 2004 τόσο στο Σχέδιο Ανάν όσοκαι στην Πράξη Προσαρμογής (Actof Adaptation) υπήρχε οροφή 1/3για μη τουρκόφωνους. Εμείς δια-σφαλίσαμε μέσα από τη Σύγκλισητης 29ης Ιανουαρίου ότι θα υπάρχειπλήρης ελευθερία εγκατάστασης καιοροφή μόνο για την άσκηση των πο-λιτικών δικαιωμάτων.

31. «Ο Πρόεδρος επέλεξε ορι-σμένα σημεία από τη ΣυμφωνίαΥψηλού Επιπέδου του 1977 και πα-ράβλεψε άλλα που αφορούν τις βα-σικές ελευθερίες».

Στην πρωτολογία μου παρέθεσααυτούσια τη Συμφωνία Υψηλού Επι-πέδου του 1977, αλλά ο πιο πάνωισχυρισμός με αναγκάζει να υπενθυ-μίσω τι προβλέπει η Συμφωνία ανα-φορικά με τις βασικές ελευθερίες:

«Ζητήματα αρχών όπως της ελευ-θερίας διακίνησης, ελευθερίας εγκα-τάστασης, το δικαίωμα περιουσίαςκαι άλλα ειδικά θέματα, είναι ανοιχτάπρος συζήτηση λαμβανομένης υπό-ψη της θεμελιώδους βάσης ενός δι-κοινοτικού ομοσπονδιακού συστή-ματος και ορισμένων πρακτικών δυ-σκολιών που θα μπορούσαν να εγερ-θούν για την τουρκοκυπριακή κοινό-τητα». Τι σημαίνει άραγε ότι οι βασι-κές ελευθερίες είναι ανοικτές προςσυζήτηση λαμβανομένου υπόψη τουδικοινοτικού ομοσπονδιακού συστή-ματος και των πρακτικών δυσκολιώνγια την τ/κ κοινότητα; Εμείς πάντως,όπως τεκμηρίωσα στην πρωτολογίαμου και θα επαναλάβω και πιο κάτω,κατοχυρώσαμε τις βασικές ελευθε-ρίες για όλους τους Κυπρίους χωρίςκανένα περιορισμό.

32. «Η αναφορά ότι το δικαίωμαδιαμονής δεν έχει σχέση με το νο-μικό όρο κατοικία σημαίνει ότι δενδιασφαλίζεται το δικαίωμα εγκατά-στασης για τους Κύπριους πολί-τες».

Ο ισχυρισμός αυτός δεν ανταπο-κρίνεται στην πραγματικότητα. Ηαναφορά ότι το δικαίωμα εγκατάστα-σης (right of abode) δεν έχει σχέσημε το νομικό όρο κατοικία (reside-nce), έχει εισαχθεί επειδή ο όροςresidence αφ’ εαυτού δημιουργείπολιτικά δικαιώματα που προοδευτι-κά αυξάνονται. Για αυτό έπρεπε ναβρεθεί ένας όρος που να διασφαλίζειότι όλοι ανεξαιρέτως θα μπορούν ναεγκαθίστανται (όπως πολύ σωστάαναφέρθηκε εδώ, το “right of abode”σημαίνει δικαίωμα μόνιμης εγκατά-στασης) να αποκτούν περιουσία καινα εξασκούν οποιαδήποτε οικονομι-κή δραστηριότητα οπουδήποτε στηνΚύπρο χωρίς κανένα περιορισμό αλ-λά να ασκούν τα πολιτικά τους δι-καιώματα σε κοινοτική βάση ανυπερβούν μιαν οροφή που θα συμ-

φωνηθεί.33. «Κακώς δώσαμε τις τέσσερις

ελευθερίες για τους Τούρκους καιπεριορίσαμε τις ελευθερίες τωνΚυπρίων μόνο σε τέσσερις ενώυπάρχουν πολύ περισσότερες».

Οι τέσσερις ελευθερίες είναι οιελευθερίες της ενιαίας αγοράς (αγα-θά, υπηρεσίες, κεφάλαια, διακίνησηπροσώπων). Οταν αναφερόμαστεστις βασικές ελευθερίες των Κυ-πρίων πολιτών αυτές δεν είναι απλώςοι τέσσερις ελευθερίες στα πλαίσιατης διασυνοριακής διακίνησης, αλλάοι τρεις πασίγνωστες βασικές ελευ-θερίες διακίνησης, εγκατάστασηςκαι περιουσίας όπως αυτές κατοχυ-ρώνονται στο διεθνές δίκαιο και ειδι-κότερα στις διεθνείς συνθήκες περίανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από εκείκαι πέρα σωρεία άλλων δικαιωμάτωνκαι ελευθεριών θα κατοχυρώνονταιστο Κεφάλαιο του Συντάγματος περίΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων στο οποίοθέση μας είναι ότι πρέπει να περιλη-φθεί αυτούσια η Ευρωπαϊκή Σύμβα-ση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

34. «Γιατί μιλούμε για Τ/κ νόμι-μους ιδιοκτήτες; Γιατί δεν έχουνόλοι δικαίωμα άμεσης αποκατά-στασης π.χ. γιατί το έχουν μόνοόσοι συμπλήρωσαν τα 10 χρόνια, ήυπάρχει αυτό το δικαίωμα μόνο για7,500 τ.μ.»;

Ο λόγος για τον οποίο αναφερό-μαστε σε τ/κ νόμιμους ιδιοκτήτες εί-ναι πασιφανής. Υπάρχουν και Τ/κνόμιμοι ιδιοκτήτες που απώλεσαντην περιουσία τους είτε λόγω των γε-γονότων του 1963, είτε λόγω της βί-αιης μετακίνησης τους το 1974.

Αναφορικά με το δεύτερο σκέλοςτης ερώτησης είναι γνωστό και απο-δεκτό διαχρονικά από την πλευράμας ότι η αποκατάσταση δεν μπορείνα γίνει μέσα σε μία νύχτα αλλά μέσααπό συγκεκριμένα χρονοδιαγράμμα-τα. Και τούτο επειδή προτού μετακι-νηθούν οι Τ/κ θα πρέπει να διασφα-λιστεί η μετεγκατάστασή τους. Ηαναφορά σε όσους συμπλήρωσαν ταδέκα χρόνια δεν σημαίνει ότι οι υπό-λοιποι στερούνται του δικαιώματοςαποκατάστασης της περιουσίας αλλάμόνο ότι θα λάβουν αποκατάστασημέσα από χρονοδιαγράμματα ενώόσοι ήταν άνω των δέκα ετών θα λά-βουν άμεση αποκατάσταση. Δηλαδήόσοι είναι σήμερα από 47 ετών καιάνω θα λάβουν άμεση αποκατάσταση(οι υπόλοιποι - μέσω χρονοδιαγράμ-ματος) ενώ στο Σχέδιο Ανάν άμεσηαποκατάσταση θα λάμβαναν μόνοόσοι ήταν άνω των 65. Το ίδιο αφοράκαι τις 7,500 τ.μ. Αυτά θα αποκατα-σταθούν άμεσα και τα υπόλοιπα μέ-σω χρονοδιαγράμματος. Δηλαδή κά-θε Ε/κ θα λάβει τουλάχιστον 7,500τ.μ. που σημαίνει ότι πέραν του 60%των Ε/κ παίρνει άμεσα πίσω όλη τουτην περιουσία, ενώ στο Σχέδιο Ανάνόσοι είχαν κάτω από 15 σκάλες καλ-λιεργήσιμης γης ή κάτω από έξι σκά-λες αρδεύσιμης γης δεν έπαιρναναπολύτως τίποτε. Επειδή επίσης έγι-νε αναφορά σε δυσμενέστατη από-φαση του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Δη-μόπουλος καθίσταται αντιληπτό ότιέπρεπε να χειριστούμε την απόφασηκατά τρόπο που αφενός να υπερα-σπιζόμαστε τις θέσεις μας και αφετέ-ρου να μη φαίνεται ότι την παραβιά-ζουμε. Σημειώνω ότι η απόφαση αυ-τή ήταν η συνέχεια προηγούμενωναποφάσεων στις οποίες ήταν σεόλους καθαρό ότι βήμα με βήμα μαςοδηγούσαν σε αυτή την κατάληξη.

35. «Δεχθήκαμε τον ΟργανισμόΑνάπτυξης Περιουσιών; Αν ναι για-τί μας αναφέρατε στην υποεπιτρο-πή του Εθνικού ότι δεν τον δεχθή-

καμε»;Αναφορικά με τον Οργανισμό

Ανάπτυξης Περιουσιών η κατάστασηέχει ως εξής: Η τ/κ θέση είναι ότιόλες οι τ/κ περιουσίες στις ελεύθε-ρες περιοχές ανήκουν στις λεγόμε-νες «αρχές» του ψευδοκράτους καιθα πρέπει να ανταλλαγούν με τις ε/κπεριουσίες που τους κατανεμήθηκανως δήθεν ανταλλαγή. Περαιτέρω ητ/κ θέση είναι ότι οι τ/κ περιουσίεςστις ελεύθερες περιοχές θα περιέλ-θουν στον Οργανισμό ΑνάπτυξηςΠεριουσιών για να αναπτυχθούν. Ηδική μας θέση είναι η εξής: Αν είναιατομική επιλογή των Τ/κ η ανταλλα-γή θα γίνει σεβαστή και αυτό συνάδειμε τη θέση αρχής ότι ο κάθε νόμιμοςιδιοκτήτης δικαιούται να επιλέξειαποκατάσταση, αποζημίωση ή αν-ταλλαγή. Απορρίπτουμε τη θέση ότιη ανταλλαγή θα γίνει κατ' ανάγκη μετις ε/κ περιουσίες που κατέχουν σή-μερα, διότι ο ιδιοκτήτης μπορεί ναεπιλέξει αποκατάσταση. Απορρί-πτουμε επίσης τη θέση ότι οι τ/κ πε-ριουσίες στις ελεύθερες περιοχέςκαι μόνο αυτές θα αναπτυχθούν. Θέ-ση μας είναι ότι οι περιουσίες για τιςοποίες ο νόμιμος ιδιοκτήτης θα επι-λέξει ανταλλαγή ή αποζημίωση θαπεριέλθουν στην κατοχή της Επιτρο-πής Περιουσιών. Μόνο αυτές οι πε-ριουσίες, τόσο ελληνοκυπριακέςόσο και τουρκοκυπριακές, θα μπο-ρούν να αναπτυχθούν, πάντα με από-φαση της Επιτροπής που προς αυτότο σκοπό μπορεί να ιδρύσει ένα Ορ-γανισμό Ανάπτυξης Περιουσιών.

36. «Είναι απαράδεκτο που δεχ-θήκαμε να δίνεται 5% των εσόδωνγια ανάπτυξη της τ/κ ΟμόσπονδηςΜονάδας».

Ηταν πάγια θέση όλων των Προ-έδρων της Κυπριακής Δημοκρατίαςκαι πρόνοια των ομόφωνων ε/κ προ-τάσεων του 1989, ότι στα πρώτα χρό-νια μετά τη λύση θα πρέπει να υπάρ-ξουν τέτοιες πολιτικές οι οποίες ναοδηγούν σε οικονομική εξισορρόπη-ση. Εκείνο που παραβλέπεται είναιότι πέραν του 5% για την τουρκοκυ-πριακή ομόσπονδη μονάδα και του1% για τις περιοχές που θα επιστρα-φούν, το υπόλοιπο των εσόδων πουθα κατανέμεται στις ομόσπονδες μο-νάδες θα είναι σε αναλογία περίπου85% για την ελληνοκυπριακή ομό-σπονδη μονάδα και 15% για τηντουρκοκυπριακή ομόσπονδη μονά-δα. Αλλά και αυτό μόνο για μια με-ταβατική περίοδο μετά από τηνοποία δεν θα ισχύει το 5% και η ανα-διανομή θα γίνεται αποκλειστικά βά-σει του ΑΕΠ (που σήμερα είναι κάτωτου 10% για την τουρκοκυπριακήκοινότητα).

37. «Τα δύο ACC (Κέντρα Ελέγ-χου Εναέριας Κυκλοφορίας) παρα-βιάζουν την κυριαρχία καθώς καικανόνες της διεθνούς πολιτικήςαεροπορίας και αυτό είναι εγκλη-ματικό».

Οχι μόνο τα ACC (Κέντρα Ελέγ-χου Εναέριας Κυκλοφορίας) αλλάούτε καν το ίδιο το FIR (ΠεριοχήΕλέγχου Πτήσεων) έχει οποιαδήπο-τε σχέση με κυριαρχία, εναέριο χώροκ.α. Εξ ου και πολλά κράτη έχουν πε-ρισσότερα του ενός FIR καθώς καιπολλά ACC χωρίς να θεωρείται αυτόπαραβίαση κανόνων της διεθνούςπολιτικής αεροπορίας. Επαναλαμβά-νω ότι διασφαλίσαμε ένα FIR και δύοομοσπονδιακά ACC. Για το συγκε-κριμένο θέμα έχουμε εξασφαλίσειγνωμοδότηση τόσο από την νομικήυπηρεσία του Ελληνικού ΥΠΕΞ όσοκαι από Κύπριους εμπειρογνώμονεςμε πολυετή πείρα στα συγκεκριμέναθέματα.

KΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 201266