ΣΧΕΤΟΣ 2011-2012

ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Βrsquo

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ 3ο ΓΕΛ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ

laquoΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣraquo

ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΙΝΟΥΣΗΣ

ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΚΑΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ

(ΚΑΛΑΪΤΖΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΗΜΝΙΟΥ ΙΟΛΗ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

ΠΑΓΑΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΥΛΙΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ1

ΠεριεχόμεναΣελ 2

ΕισαγωγήΣελ 3

Ο Γάμος στην Αρχαία ΕλλάδαΣελ 4

Ο Γάμος στο ΒυζάντιοΣελ 6

Ο Γάμος στην ΤουρκοκρατίαΣελ 9

ΣυμπεράσματαΣελ 11

ΒιβλιογραφίαΣελ 12

ΕΙΣΑΓΩΓΗΗ ομάδα μας ονομάζεται lsquorsquoοι νύφες και ο γαμπρόςrsquorsquo και

συμμετέχουν ο Γιάννης Πούλιος η Δέσποινα Παγάνη η

2

Κατερίνα Καλαϊτζή και η Ιόλη Λήμνιου Το θέμα της ομάδας μας είναι η ιστορία του θεσμού του γάμου κατά την αρχαιότητα το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία Τις πληροφορίες τις αντλήσαμε από το διαδίκτυο και από τις εγκυκλοπαίδειες του σχολείου μας Αρχικά ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με την Αρχαία Ελλάδα συνεχίσαμε με το Βυζάντιο και τέλος με την Τουρκοκρατία σύμφωνα με την Ιστορική εξέλιξη του θεσμού του γάμου στην Ελλάδα Μετά την ολοκλήρωση του κειμένου ασχοληθήκαμε με το POWER POINT Και αυτά μας βοήθησαν να ολοκληρώσουμε την εργασία μας

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

3

Τα έθιμα και οι παραδόσεις του γάμου μας ακολουθούν από την αρχαιότητα Τα στέφανα του γάμου συναντώνται στην αρχαία Ελλάδα και η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στην ορθόδοξη εκκλησία Κατά την τελετή του γάμου στην αρχαιότητα στην πατρική ακόμη οικία η νύφη ανέβαινε σε άμαξα την κλινίδα που την έσερναν γαϊδουράκια ή βόδια και έπαιρνε θέση ανάμεσα στον νυμφίο (γαμπρός) και στον παράνυμφο που ήταν κάποιος στενός συγγενής ή φίλος Όλοι μαζί προχωρούσαν προς την οικία του γαμπρού Η νύφη σ αυτή την πομπική μετάβαση ήταν λαμπροστολισμένη και προπαντός φορούσε πάρα πολλά αρώματα όπως εξάλλου και ο νυμφίος Επίσης το ζεύγος φορούσε στεφάνι (τα στέφανα που χρησιμοποιούμε και σήμερα) από διάφορα φυτά αφιερωμένα στην Αφροδίτη όπως ελιά κληματόφυλλα και λεμονανθοί Στη Βοιωτία τα στέφανα ήταν φτιαγμένα από σπαράγγια λόγω της συμβολικής τους σημασίας ότι δηλαδή όπως στα σπαράγγια από σκληρά αγκάθια αναδύονται γλυκύτατοι καρποί έτσι και ο καθένας από τους δύο θα παρείχε ήμερη και γλυκιά συμβίωση στον άλλον Όμοια στέφανα ωστόσο φορούσαν και όσοι τους συνόδευανΗ συνολική εικόνα βέβαια του νυμφίου και της νύφης ήταν εορταστική

Δεν φορούσαν ποικιλόχρωμα ή κόκκινα αλλά ολόλευκα ρούχα για να συμβολίζουν την απουσία φθοράς όχι τόσο στο σώμα τους όσο στη μεταξύ τους σχέση

4

Αργότερα στα χριστιανικά χρόνια σε έναν ελληνικό ορθόδοξο γάμο τα παραδοσιακά στέφανα για τη νύφη και τον γαμπρό ήταν φτιαγμένα από λεμονανθούς και συνδυάζονταν με το κομψό κέντημα του νυφικού φορέματος Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα επειδή είναι άσπρα και εύθραυστα και εκπέμπουν μια γλυκιά απαλή μυρωδιά

Από την αρχαία Ελλάδα έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η νύφη δεν φορούσε ποικιλόχρωμα ρούχα αλλά ολόλευκα για να συμβολίζει την απουσία φθοράς όχι τόσο στα σώματά τους όσο στην μεταξύ τους σχέση με τον γαμπρό

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΤην παραμονή του γάμου κρεμούσαν στους τοίχους του

δωματίου του ζευγαριού παραπετάσματα και κοσμήματα ndash κειμήλια τοποθετούσαν έπιπλα και έλεγαν τραγούδια Την ημέρα του γάμου ερχόντουσαν ντυμένοι στα άσπρα Ο

5

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

ΠεριεχόμεναΣελ 2

ΕισαγωγήΣελ 3

Ο Γάμος στην Αρχαία ΕλλάδαΣελ 4

Ο Γάμος στο ΒυζάντιοΣελ 6

Ο Γάμος στην ΤουρκοκρατίαΣελ 9

ΣυμπεράσματαΣελ 11

ΒιβλιογραφίαΣελ 12

ΕΙΣΑΓΩΓΗΗ ομάδα μας ονομάζεται lsquorsquoοι νύφες και ο γαμπρόςrsquorsquo και

συμμετέχουν ο Γιάννης Πούλιος η Δέσποινα Παγάνη η

2

Κατερίνα Καλαϊτζή και η Ιόλη Λήμνιου Το θέμα της ομάδας μας είναι η ιστορία του θεσμού του γάμου κατά την αρχαιότητα το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία Τις πληροφορίες τις αντλήσαμε από το διαδίκτυο και από τις εγκυκλοπαίδειες του σχολείου μας Αρχικά ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με την Αρχαία Ελλάδα συνεχίσαμε με το Βυζάντιο και τέλος με την Τουρκοκρατία σύμφωνα με την Ιστορική εξέλιξη του θεσμού του γάμου στην Ελλάδα Μετά την ολοκλήρωση του κειμένου ασχοληθήκαμε με το POWER POINT Και αυτά μας βοήθησαν να ολοκληρώσουμε την εργασία μας

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

3

Τα έθιμα και οι παραδόσεις του γάμου μας ακολουθούν από την αρχαιότητα Τα στέφανα του γάμου συναντώνται στην αρχαία Ελλάδα και η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στην ορθόδοξη εκκλησία Κατά την τελετή του γάμου στην αρχαιότητα στην πατρική ακόμη οικία η νύφη ανέβαινε σε άμαξα την κλινίδα που την έσερναν γαϊδουράκια ή βόδια και έπαιρνε θέση ανάμεσα στον νυμφίο (γαμπρός) και στον παράνυμφο που ήταν κάποιος στενός συγγενής ή φίλος Όλοι μαζί προχωρούσαν προς την οικία του γαμπρού Η νύφη σ αυτή την πομπική μετάβαση ήταν λαμπροστολισμένη και προπαντός φορούσε πάρα πολλά αρώματα όπως εξάλλου και ο νυμφίος Επίσης το ζεύγος φορούσε στεφάνι (τα στέφανα που χρησιμοποιούμε και σήμερα) από διάφορα φυτά αφιερωμένα στην Αφροδίτη όπως ελιά κληματόφυλλα και λεμονανθοί Στη Βοιωτία τα στέφανα ήταν φτιαγμένα από σπαράγγια λόγω της συμβολικής τους σημασίας ότι δηλαδή όπως στα σπαράγγια από σκληρά αγκάθια αναδύονται γλυκύτατοι καρποί έτσι και ο καθένας από τους δύο θα παρείχε ήμερη και γλυκιά συμβίωση στον άλλον Όμοια στέφανα ωστόσο φορούσαν και όσοι τους συνόδευανΗ συνολική εικόνα βέβαια του νυμφίου και της νύφης ήταν εορταστική

Δεν φορούσαν ποικιλόχρωμα ή κόκκινα αλλά ολόλευκα ρούχα για να συμβολίζουν την απουσία φθοράς όχι τόσο στο σώμα τους όσο στη μεταξύ τους σχέση

4

Αργότερα στα χριστιανικά χρόνια σε έναν ελληνικό ορθόδοξο γάμο τα παραδοσιακά στέφανα για τη νύφη και τον γαμπρό ήταν φτιαγμένα από λεμονανθούς και συνδυάζονταν με το κομψό κέντημα του νυφικού φορέματος Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα επειδή είναι άσπρα και εύθραυστα και εκπέμπουν μια γλυκιά απαλή μυρωδιά

Από την αρχαία Ελλάδα έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η νύφη δεν φορούσε ποικιλόχρωμα ρούχα αλλά ολόλευκα για να συμβολίζει την απουσία φθοράς όχι τόσο στα σώματά τους όσο στην μεταξύ τους σχέση με τον γαμπρό

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΤην παραμονή του γάμου κρεμούσαν στους τοίχους του

δωματίου του ζευγαριού παραπετάσματα και κοσμήματα ndash κειμήλια τοποθετούσαν έπιπλα και έλεγαν τραγούδια Την ημέρα του γάμου ερχόντουσαν ντυμένοι στα άσπρα Ο

5

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

Κατερίνα Καλαϊτζή και η Ιόλη Λήμνιου Το θέμα της ομάδας μας είναι η ιστορία του θεσμού του γάμου κατά την αρχαιότητα το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία Τις πληροφορίες τις αντλήσαμε από το διαδίκτυο και από τις εγκυκλοπαίδειες του σχολείου μας Αρχικά ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με την Αρχαία Ελλάδα συνεχίσαμε με το Βυζάντιο και τέλος με την Τουρκοκρατία σύμφωνα με την Ιστορική εξέλιξη του θεσμού του γάμου στην Ελλάδα Μετά την ολοκλήρωση του κειμένου ασχοληθήκαμε με το POWER POINT Και αυτά μας βοήθησαν να ολοκληρώσουμε την εργασία μας

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

3

Τα έθιμα και οι παραδόσεις του γάμου μας ακολουθούν από την αρχαιότητα Τα στέφανα του γάμου συναντώνται στην αρχαία Ελλάδα και η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στην ορθόδοξη εκκλησία Κατά την τελετή του γάμου στην αρχαιότητα στην πατρική ακόμη οικία η νύφη ανέβαινε σε άμαξα την κλινίδα που την έσερναν γαϊδουράκια ή βόδια και έπαιρνε θέση ανάμεσα στον νυμφίο (γαμπρός) και στον παράνυμφο που ήταν κάποιος στενός συγγενής ή φίλος Όλοι μαζί προχωρούσαν προς την οικία του γαμπρού Η νύφη σ αυτή την πομπική μετάβαση ήταν λαμπροστολισμένη και προπαντός φορούσε πάρα πολλά αρώματα όπως εξάλλου και ο νυμφίος Επίσης το ζεύγος φορούσε στεφάνι (τα στέφανα που χρησιμοποιούμε και σήμερα) από διάφορα φυτά αφιερωμένα στην Αφροδίτη όπως ελιά κληματόφυλλα και λεμονανθοί Στη Βοιωτία τα στέφανα ήταν φτιαγμένα από σπαράγγια λόγω της συμβολικής τους σημασίας ότι δηλαδή όπως στα σπαράγγια από σκληρά αγκάθια αναδύονται γλυκύτατοι καρποί έτσι και ο καθένας από τους δύο θα παρείχε ήμερη και γλυκιά συμβίωση στον άλλον Όμοια στέφανα ωστόσο φορούσαν και όσοι τους συνόδευανΗ συνολική εικόνα βέβαια του νυμφίου και της νύφης ήταν εορταστική

Δεν φορούσαν ποικιλόχρωμα ή κόκκινα αλλά ολόλευκα ρούχα για να συμβολίζουν την απουσία φθοράς όχι τόσο στο σώμα τους όσο στη μεταξύ τους σχέση

4

Αργότερα στα χριστιανικά χρόνια σε έναν ελληνικό ορθόδοξο γάμο τα παραδοσιακά στέφανα για τη νύφη και τον γαμπρό ήταν φτιαγμένα από λεμονανθούς και συνδυάζονταν με το κομψό κέντημα του νυφικού φορέματος Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα επειδή είναι άσπρα και εύθραυστα και εκπέμπουν μια γλυκιά απαλή μυρωδιά

Από την αρχαία Ελλάδα έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η νύφη δεν φορούσε ποικιλόχρωμα ρούχα αλλά ολόλευκα για να συμβολίζει την απουσία φθοράς όχι τόσο στα σώματά τους όσο στην μεταξύ τους σχέση με τον γαμπρό

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΤην παραμονή του γάμου κρεμούσαν στους τοίχους του

δωματίου του ζευγαριού παραπετάσματα και κοσμήματα ndash κειμήλια τοποθετούσαν έπιπλα και έλεγαν τραγούδια Την ημέρα του γάμου ερχόντουσαν ντυμένοι στα άσπρα Ο

5

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

Τα έθιμα και οι παραδόσεις του γάμου μας ακολουθούν από την αρχαιότητα Τα στέφανα του γάμου συναντώνται στην αρχαία Ελλάδα και η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στην ορθόδοξη εκκλησία Κατά την τελετή του γάμου στην αρχαιότητα στην πατρική ακόμη οικία η νύφη ανέβαινε σε άμαξα την κλινίδα που την έσερναν γαϊδουράκια ή βόδια και έπαιρνε θέση ανάμεσα στον νυμφίο (γαμπρός) και στον παράνυμφο που ήταν κάποιος στενός συγγενής ή φίλος Όλοι μαζί προχωρούσαν προς την οικία του γαμπρού Η νύφη σ αυτή την πομπική μετάβαση ήταν λαμπροστολισμένη και προπαντός φορούσε πάρα πολλά αρώματα όπως εξάλλου και ο νυμφίος Επίσης το ζεύγος φορούσε στεφάνι (τα στέφανα που χρησιμοποιούμε και σήμερα) από διάφορα φυτά αφιερωμένα στην Αφροδίτη όπως ελιά κληματόφυλλα και λεμονανθοί Στη Βοιωτία τα στέφανα ήταν φτιαγμένα από σπαράγγια λόγω της συμβολικής τους σημασίας ότι δηλαδή όπως στα σπαράγγια από σκληρά αγκάθια αναδύονται γλυκύτατοι καρποί έτσι και ο καθένας από τους δύο θα παρείχε ήμερη και γλυκιά συμβίωση στον άλλον Όμοια στέφανα ωστόσο φορούσαν και όσοι τους συνόδευανΗ συνολική εικόνα βέβαια του νυμφίου και της νύφης ήταν εορταστική

Δεν φορούσαν ποικιλόχρωμα ή κόκκινα αλλά ολόλευκα ρούχα για να συμβολίζουν την απουσία φθοράς όχι τόσο στο σώμα τους όσο στη μεταξύ τους σχέση

4

Αργότερα στα χριστιανικά χρόνια σε έναν ελληνικό ορθόδοξο γάμο τα παραδοσιακά στέφανα για τη νύφη και τον γαμπρό ήταν φτιαγμένα από λεμονανθούς και συνδυάζονταν με το κομψό κέντημα του νυφικού φορέματος Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα επειδή είναι άσπρα και εύθραυστα και εκπέμπουν μια γλυκιά απαλή μυρωδιά

Από την αρχαία Ελλάδα έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η νύφη δεν φορούσε ποικιλόχρωμα ρούχα αλλά ολόλευκα για να συμβολίζει την απουσία φθοράς όχι τόσο στα σώματά τους όσο στην μεταξύ τους σχέση με τον γαμπρό

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΤην παραμονή του γάμου κρεμούσαν στους τοίχους του

δωματίου του ζευγαριού παραπετάσματα και κοσμήματα ndash κειμήλια τοποθετούσαν έπιπλα και έλεγαν τραγούδια Την ημέρα του γάμου ερχόντουσαν ντυμένοι στα άσπρα Ο

5

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

Αργότερα στα χριστιανικά χρόνια σε έναν ελληνικό ορθόδοξο γάμο τα παραδοσιακά στέφανα για τη νύφη και τον γαμπρό ήταν φτιαγμένα από λεμονανθούς και συνδυάζονταν με το κομψό κέντημα του νυφικού φορέματος Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα επειδή είναι άσπρα και εύθραυστα και εκπέμπουν μια γλυκιά απαλή μυρωδιά

Από την αρχαία Ελλάδα έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η νύφη δεν φορούσε ποικιλόχρωμα ρούχα αλλά ολόλευκα για να συμβολίζει την απουσία φθοράς όχι τόσο στα σώματά τους όσο στην μεταξύ τους σχέση με τον γαμπρό

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΤην παραμονή του γάμου κρεμούσαν στους τοίχους του

δωματίου του ζευγαριού παραπετάσματα και κοσμήματα ndash κειμήλια τοποθετούσαν έπιπλα και έλεγαν τραγούδια Την ημέρα του γάμου ερχόντουσαν ντυμένοι στα άσπρα Ο

5

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

γαμπρός ερχόταν με συνοδεία οργανοπαιχτών Η νύφη ερχόταν ντυμένη με χρυσοΰφαντο φόρεμα και λεπτοκαμωμένη μπλούζα Το πρόσωπό της ήταν σκεπασμένο με πέπλο Το σήκωνε μόνο όταν ο γαμπρός πήγαινε κοντά της Μαζί ξεκινούσαν για την εκκλησία με συγγενείς φίλους τραγουδιστών και με άλλους γνωστούς της οικογενείας Στο δρόμο από τα μπαλκόνια έπεφταν βιολέτες και ροδοπέταλα Τότε όπως και σήμερα οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων Κατά τους βυζαντινούς χρόνους πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως κατά την αρχαιότητα

ονομάζεται παστός

Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια και έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς τον γαμπρό και τη νύφη Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμήλιου μυστηρίου θεωρούνταν τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα Η επισύναψη γάμου με απίστους αιρετικούς και εθνικούς - ιδίως Ιουδαίους ndash αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή και αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια Καθrsquo όλα άψογος ήταν μόνο ο πρώτος γάμος ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις Επί Ιουστινιανού όμως λόγω της Θεοδώρας εμφανίστηκε μία χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων

6

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

Έτσι ακριβώς ως laquoμυστήριοraquo δηλ βλέπει το γάμο η Εκκλησία και τον ευλογεί με ειδική κατά περίπτωση Ακολουθία της οποίας η ιερολογία όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από πολλή σοφία και ρεαλισμό Επειδή πρόκειται για μυστήριο την ευλογία του γάμου συνοδεύει ο αγιασμός και ἡ Χάρη του Θεού πού έρχεται αρωγός και ενισχύει τούς νεόνυμφους στον αγώνα τους και στην ειλικρινή τους προσπάθεια όχι μόνο για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσής τους και την από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών και αντιξοοτήτων της ζωής με πίστη και ελπίδα αλλά κυρίως στον αγώνα τους για πνευματική αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση τους με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης

Επομένως ὁ θρησκευτικός γάμος δεν είναι απλός ένα laquoσυμβόλαιοraquo ή μία συμφωνία ή μία laquoληξιαρχική πράξηraquo πού συντάσσεται και υπογράφεται ενώπιων τρίτων με την παρουσία μαρτύρων Ο θρησκευτικός γάμος προχωρεί πιο πέρα από αυτά και έχει πολύ σπουδαιότερη και ευρύτερη σημασία για τούς νεόνυμφους Εντάσσεται στα πλαίσια της αγωνιστικής πορείας τού ανθρώπου προς πνευματική τελείωση και σωτηρία Και Η laquoπαλαίστραraquo το laquoστάδιοraquo του εγγάμου βίου προσφέρεται με πολλές μορφές και ποικίλους τρόπους για έναν τέτοιο αγώνα είναι το καμίνι μέσα στο οποίο θα δοκιμαστούν οι νεόνυμφοι

Για να αναδειχθούν νικητές σε αυτόν τον αγώνα και να στεφανωθούν με τα στεφάνια της νίκης με τον τελικό laquoτης δικαιοσύνης στέφανοraquo θα πρέπει όχι απλά να σέβονται και να ανέχονται ο ένας τον άλλο Ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου Η αμοιβαία μακροθυμία και ανοχή στις αδυναμίες και τις ατέλειες του άλλου πρέπει να περνούν όπως είδαμε μέσα από το φίλτρο της αμοιβαίας της γνήσιας και ειλικρινούς της χριστιανικής αγάπης αγάπης πού έχει ως βασική προϋπόθεση την απάρνηση και τη θυσία του εγώ του καθενός από τούς συζύγους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θρησκευτικού γάμου είναι ακόμη η συζυγική πίστη Η οποία εξασφαλίζει τη σύμπνοια και την ισόβια ενότητα του ανδρόγυνου και το αδιάλυτο του γάμου Η τεκνογονία τέλος παρουσιάζεται

7

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

στο θρησκευτικό γάμο ως υποχρέωση των συζύγων Με τη γέννηση τέκνων με τη σωστή ανατροφή και την κατάλληλη διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζονται οι σύζυγοι ως αποδέκτες τόσο του θελήματος όσο και της δωρεάς του Θεού για συνέχιση του δημιουργικού Του έργου

Από το Βυζάντιο έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Ο Γαμπρός πήγαινε με συνοδεία οργανοπαιχτών Οι κουμπάροι κρατούσαν τα στέφανα πάνω από τα

κεφάλια των νεόνυμφων

Στόλιζαν το δωμάτιο της νύφης(νυφικός θάλαμος)

Τραγουδούσαν για τον γαμπρό και την νύφη πριν το γάμο

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Το παιδομάζωμα ήταν οθωμανική πρακτική στρατολόγησης κεντρικά οργανωμένης που είχε γενικά ως σκοπό τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου

8

Εμπνευστής του υπήρξε ο Καρά Χαλίλ Πασάς μεγάλος βεζίρης επί σουλτάνου Μουράτ Α΄ (βασ 1359-1389) Στρατολογούνταν νεαρά αγόρια από χριστιανικές οικογένειες του οθωμανικού κράτους τα οποία αργότερα ασπάζονταν το Ισλάμ και εκπαιδεύονταν ώστε να στελεχώσουν διάφορες κρατικές υπηρεσίες Τα όρια ηλικίας των αγοριών όπως καταγράφονται σε διαφορετικές πηγές εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις ενώ αναφέρεται ως κατώτατη ηλικία αυτή των οκτώ ετών και ως ανώτατη των είκοσι Μεταγενέστερα οθωμανικά έγγραφα του 17ου αιώνα συγκεκριμενοποιούν τα όρια μεταξύ 15-20 ετών Για νrsquo αποφύγουν λοιπόν πολλοί γονείς Έλληνες Βούλγαροι κτλ τον τρομερό αυτό φόρο φρόντιζαν νrsquo αρραβωνιάζουν και να παντρεύουν τα παιδιά τους νεότατα σε ηλικία 89 και 10 ετών παραβαίνοντας τούς νόμους της Εκκλησίας για την ανηβότητα Η συνήθεια αυτή ήταν κιόλας πολύ διαδομένη πριν από την Άλωση εξ αιτίας του φόβου των laquoεπικρατησάντωνraquo (=κατακτητών) Πάντως στην περιοχή Κωνσταντινουπόλεως δεν είχαν σημειωθεί ως τα 1463 τέτοιοι γάμοι γιατί εξαιρούνταν από το παιδομάζωμα Οι δύο οικογένειες των συμπεθέρων και οι πιο φτωχές έφθαναν με τον γάμο των παιδιών τους στο απόγειο του πατροπαράδοτου φιλότιμου της γενναιοδωρίας και της επιδείξεως Το ζευγάρι των νεόνυμφων αποτελούσε την ήμερα εκείνη τα δύο laquoβασιλεύοντα πρόσωπα της κοινότηταςraquo

Ο Sonnini αναφέρει για την ήμερα του γάμου όσα παρακολούθησε το 1777 σε ένα νησί του Αιγαίου laquoΗ πομπή προς την εκκλησία γίνεται με αργό ρυθμό και επισημότητα Την ζωντανεύουν χοροί και τραγούδια Συχνά προπορεύονται λαμπάδες σύμβολα του ΥμεναίουhellipΣτα κεφάλια των νεόνυμφων ρίχνουν μπαμπακόσπορο (καταχύσματα)Το ίδιο κάνουν και στην εκκλησία στη διάρκεια της τελετής (στο laquoΗσαΐα χόρευεraquo) ανακατεύοντας με τον μπαμπακόσπορο σταφίδες ενώ οι πλούσιοι ρίχνουν

9

και χρυσά τσεκίνιαhellip Ο παπάς περνά πρώτα τα δαχτυλίδια χρυσό στο γαμπρό ασημένιο στην νύφη κrsquo ύστερα ευλογεί τα δύο στέφανα που είναι από κλαδιά (αμπελιού) μια αρχαία ελληνική καταδίωξη για την κάθε παρουσία μας μπροστά στο Θεό στολισμένα με κορδέλες και δαντέλλες Αλλάζει αδιάκοπα (τρεις φορές) δαχτυλίδια και στέφανα και αυτό το συνεχίζουν ο κουμπάρος η κουμπάρα και οι συγγενείς Το βράδυ του γάμου η κουμπάρα οδηγεί την νύφη στον νυφικό θάλαμο και ο κουμπάρος τον γαμπρό Τους αφήνουν μόνους αλλά περιμένουν στην διπλανή κάμαρα ώσπου να βεβαιωθούν ότι όλα πήγαν καλά Προσφέρουν τότε ένα δυναμωτικό ζουμί στο γαμπρό που του δίνεται στο κρεβάτι μπροστά στην εύθυμη συντροφιά Τελικά αποχωρούν όλοι Σε μερικές περιοχές η νεόνυμφη είναι υποχρεωμένη να κρεμάσει στο χαγιάτι του σπιτιού το πουκάμισο με τα laquoσημάδια της αγνοίαςraquo για να το δουν οι περαστικοί

Από την τουρκοκρατία έχουν διατηρηθεί τα παρακάτω ήθη και έθιμα

Η πομπή προς την εκκλησία γίνεται με αργό ρυθμό και επισημότητα

Στα κεφάλια των νεόνυμφων ρίχνουν μπαμπακόσπορο Με διαφορά σήμερα ρίχνουν ρύζι

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΗ ομάδα μας κατά τη συγγραφή της εργασίας μας κατέληξε στα εξής συμπεράσματα

10

1 Πολλά ήθη και έθιμα έχουν διατηρηθεί ακόμα και στις μέρες μας

2 Μετά τον Χριστιανισμό άλλαξε ριζικά το περιεχόμενο του μυστηρίου του γάμου

3 Στην ελληνική κοινωνία τότε ο γάμος έπαιζε σημαντικό ρόλο ενώ σήμερα η σημασία του έχει αποκτήσει κοσμικό χαρακτήρα και βασίζετε μόνο στο φαίνεσθαι

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Αναστασία Δ Βακαλούδη laquoΚαλλιστεία και Γάμος

στο Βυζάντιοraquo εκδ Αδελφών Κυριακίδη Θεσσαλονίκη 1998

2 laquoΟ γάμος στο Βυζάντιοraquo ΕφημlaquoΔημοκράτηςraquo Μυτιλήνη Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

11

3 www i - do gr

4 laquoΙστορία του Ελληνικού έθνουςraquo τΙΑ Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (1669-1821) Τουρκοκρατία Λατινοκρατία

12

1 Πολλά ήθη και έθιμα έχουν διατηρηθεί ακόμα και στις μέρες μας

2 Μετά τον Χριστιανισμό άλλαξε ριζικά το περιεχόμενο του μυστηρίου του γάμου

3 Στην ελληνική κοινωνία τότε ο γάμος έπαιζε σημαντικό ρόλο ενώ σήμερα η σημασία του έχει αποκτήσει κοσμικό χαρακτήρα και βασίζετε μόνο στο φαίνεσθαι

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Αναστασία Δ Βακαλούδη laquoΚαλλιστεία και Γάμος

στο Βυζάντιοraquo εκδ Αδελφών Κυριακίδη Θεσσαλονίκη 1998

2 laquoΟ γάμος στο Βυζάντιοraquo ΕφημlaquoΔημοκράτηςraquo Μυτιλήνη Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

11

3 www i - do gr

4 laquoΙστορία του Ελληνικού έθνουςraquo τΙΑ Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (1669-1821) Τουρκοκρατία Λατινοκρατία

12

3 www i - do gr

4 laquoΙστορία του Ελληνικού έθνουςraquo τΙΑ Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (1669-1821) Τουρκοκρατία Λατινοκρατία

12