Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του (610 – 717):

Εσωτερική μεταρρύθμιση και αγώνας επιβίωσης

Η κατάσταση της αυτοκρατορίας (550-αρχές 7ου αιώνα)

Αίτια: Λοιμοί, κακές σοδειές, σεισμοί, εισβολές εχθρών στην αυτοκρατορία (οι Σλάβοι εγκαθίστανται

στα Βαλκάνια και οι Πέρσες στην καρδιά της Μ.Ασίας

Αποτελέσματα: 1)εγκατάλειψη-παρακμή των πόλεων, 2) μείωση πληθυσμού, 3)υποχώρηση

εμπορίου, 4) μείωση της νομισματικής κυκλοφορίας, 5) παραμέληση του στρατού (ο στρατός ήταν

μισθοφορικός και δεν υπήρχαν χρήματα για τη συντήρηση του εξαιτίας της κακής κατάστασης της

οικονομίας).

Ο Ηράκλειος αναλαμβάνει το μεταρρυθμιστικό έργο, που θα μπορούσε να αποτρέψει την

επερχόμενη καταστροφή.

Έργο Ηρακλείου

Στρατιωτικός τομέας: ο Ηράκλειος αναλαμβάνει προσωπικά την ηγεσία του στρατού στις επικείμενες

εκστρατείες, αναδιοργανώνει το στρατό με τη βοήθεια της Εκκλησίας.

Εκστρατεία κατά των Περσών(622-628): με τη μάχη της Νινευί συντρίβει τους Πέρσες →

παίρνει πίσω όλες της επαρχίες στην Εγγύς Ανατολή (627).

Αγώνας εναντίον Αβάρων και Σλάβων (μαζί με Πέρσες)→ ναυμαχία Κων/πολης → συντριβή

Αβάρων (626).

Αναστηλώνει τον Τίμιο Σταυρο (21 Μαρτίου 630) που τον είχαν αρπάξει οι Πέρσες (614)→ η

πανηγυρική αυτή πράξη συμβολίζει τη νικηφόρα έκβαση του 1ου μεγάλου θρησκευτικού

πολέμου της χριστιανοσύνης.

Διοικητικός τομέας:

Νέο διοικητικό σύστημα που βασίζεται στο χωρισμό των επαρχιών σε θέματα ή στρατιωτικά κτήματα

(θέμα: α) σώμα στρατού , β) περιοχές εγκατάστασης των στρατιωτικών μονάδων, γ) διοικητικές

μονάδες)

Αρχικά η ίδρυση θεμάτων περιορίζεται μόνο στη Μ.Ασία και αργότερα εξαπλώνεται στις

ευρωπαϊκές επαρχίες της αυτοκρατορίας.

Στο θεματικό στρατό υπηρετούν α) στρατιώτες ακριτικών περιοχών, β) βυζαντινοί γεωργοί με

την υποχρέωση να υπηρετούν στο στρατό. Το κράτος παραχωρούσε σε αυτούς δικά τους

κτήματα τα οποία καλλιεργούν και από τα έσοδα τους αγοράζουν τον οπλισμό τους και

συντηρούν τις οικογένειές τους.

Αποτελέσματα: 1) συγκροτείται ισχυρός ντόπιος (εθνικός) στρατός, 2) η αυτοκρατορία

απαλλάσσεται από τη δαπανηρή στρατολόγηση μισθοφόρων που δεν ήταν ούτε

αφοσιωμένοι ούτε επαρκείς.

Πολιτικά και στρατιωτικά τα θέματα διοικούνται από τον στρατηγό (στο παλιό σύστημα, τα

εξαρχάτα, έχουν διαφορετικό στρατιωτικό και πολιτικό διοικητή)

Πολιτικός τομέας:

Τελειώνει η ρωμαϊκή και εγκαινιάζεται η βυζαντινή εποχή.

Έμφαση στο ελληνικό στοιχείο.

Μεγάλη επιρροή της Εκκλησίας.

Θέτει τέλος στη διγλωσσία ανάμεσα στην κρατική διοίκηση(λατινικά) και το λαό(ελληνικά) και

καθιερώνει την ελληνική ως επίσημη γλώσσα τους κράτους.

Απλοποιεί τους αυτοκρατορικούς τίτλους και αντικαθιστά τους ρωμαϊκούς τίτλους (καίσαρας,

Αύγουστος) με το μόνο τίτλο του βασιλιά.