Το Παλαιστινιακό Πρόβληµα: Σύντοµη Ιστορική Επισκόπηση

Εξ αιτίας της σφοδρής ισραηλινής επίθεσης στη Λωρίδα της Γάζα, της σφοδρότερης ίσως, απ’ όσες έχουν επιχειρηθεί µέχρι σήµερα, ουσιαστικά από τον πόλεµο των έξι ηµερών το 1967 και δώθε, αποφάσισα να γράψω ένα σύντοµο χρονικό του Παλαιστινιακού προβλήµατος, το οποίο ως γνωστόν παραµένει ανεπίλυτο εδώ και 60 ολόκληρα χρόνια. Οι σελίδες που ακολουθούν, κάθε άλλο παρά πλήρη εικόνα του προβλήµατος δίνουν. Αναγκαστικά περιορίστηκα σε όσα θεώρησα ότι θα έδιναν ένα πλαίσιο αναφοράς των γεγονότων, παραλείποντας λεπτοµέρειες, που σε τελευταία ανάλυση θα µπορούσαν να ήταν περισσότερο σηµαντικές από όσο είµαι σε θέση να γνωρίζω. ∆εν είµαι γνώστης του προβλήµατος και γι αυτό ζητάω την κατανόησή σας για λάθη, ανακρίβειες και παραλείψεις.

Πολλοί ίσως απορήσετε για την επιλογή της σηµερινής ανάρτησης, τέτοια µέρα που είναι, Πρώτη

του Χρόνου, µέρα που όλοι θα θέλαµε να ήταν και η καλύτερη, αλλά, δυστυχώς τα πράγµατα για άλλη µια χρονιά, δεν ήρθαν έτσι, δεν µάς ξύπνησαν αγγελικοί ύµνοι και φωτεινά χαµόγελα, αλλά σειρήνες συναγερµών και ασθενοφόρων, κραυγές πόνου και απελπισίας και οι πρώτες εικόνες της χρονιάς που αντικρίσαµε δεν ήταν παρά εικόνες απελπισίας από φέρετρα και χαλάσµατα.

∆εν υπάρχει καµιά αµφιβολία ότι το δίκαιο είναι µε τη µεριά των Παλαιστινίων οι οποίοι παλεύουν,

όχι πάντα µε τους πλέον δόκιµους τρόπους, ν’ αποκτήσουν το δικαίωµα για µια δική τους πατρίδα, έστω και αν αυτή η διεκδικούµενη πατρίδα έχει σήµερα συρρικνωθεί στο 22% του εδάφους, από το αρχικό που τους αναλογούσε. Πολλοί σοφοί και ειδικοί επί των ειδικών έχουν προσπαθήσει όλο αυτό το διάστηµα να βρούνε λύσεις ώστε να σταµατήσει κάποια στιγµή το µακελειό. Εις µάτην. Οι πολεµικές επιχειρήσεις αντί να µειώνονται όλο και πυκνώνουν. ∆εν µπορώ να προτείνω, ούτε καν να φανταστώ λύσεις. ∆εν ξέρω αν όλα θα ξαναγίνονταν µέλι-γάλα, αν το Ισραήλ µείωνε τις εδαφικές του απαιτήσεις ή αν απέσυρε όλους τους εποίκους του, ή αν ξεµπλέκονταν εντελώς οι αραβικοί από τους εβραϊκούς πληθυσµούς, ή αν ξαφνικά συναδελφώνονταν. Για να µην έχει υπάρξει έως τώρα λύση, θα πει ότι το πρόβληµα είναι πολύ πιο περίπλοκο και ίσως πέρα από τις θελήσεις των αντιµαχοµένων και των προστατών τους.

Πάντα πίστευα ότι τα προβλήµατα δεν είναι µόνο πολιτικά, αλλά γεωπολιτικά, δηλαδή ότι η

γεωγραφία είναι µια ανυπέρβλητη και καθοριστική σταθερά που εν πολλοίς υπαγορεύει και τις πολιτικές κινήσεις και τα αποτελέσµατα. Και στην συγκεκριµένη περίπτωση, αν παρατηρήσουµε τη θέση των σηµερινών Παλαιστινιακών εδαφών στο χάρτη, δυο, δηλαδή, ορφανά κοµµάτια, αποκοµµένα µεταξύ τους και εµφυτευµένα στο σώµα του Ισραήλ, και αν µεγεθύνοντας το κάθε κοµµάτι χωριστά, ακόµα παραπάνω, παρατηρήσουµε τις εκατοντάδες διαφορετικές κουκίδες που συµπλέκονται µεταξύ τους, µε κάθε µια απ’ αυτές ν’ αντιστοιχεί και σε διαφορετικό πληθυσµό, τότε ίσως καταλάβουµε γιατί η πληγή αυτή συνεχίζει να παραµένει ανοιχτή.

Οι δυο επόµενοι χάρτες απεικονίζουν τη γεωγραφία, ο πρώτος, και την ανθρωπογεωγραφία της

περιοχής, ο δεύτερος.

Το Παλαιστινιακό πρόβληµα γεννήθηκε το 1948, µε το πέρας του δευτέρου παγκοσµίου πολέµου όταν, υπό το κράτος της φρίκης του Ολοκαυτώµατος και τη µαζική µετανάστευση καταδιωκόµενων Εβραίων από την Ευρώπη στην υπό Βρετανική κατοχή από το 1917, Παλαιστίνη, όχι χωρίς να συναντήσουν εµπόδια από τους Βρετανούς, τα Ηνωµένα Έθνη αποφάσισαν την διχοτόµηση των Παλαιστινιακών εδαφών σε δυο ίσα περίπου µεγέθους κοµµάτια, ώστε το ένα απ’ αυτά να αποτελέσει το ανεξάρτητο κράτος του Ισραήλ και το άλλο των Παλαιστινίων, µε τρόπο όπως απεικονίζεται στον παρακάτω Χάρτη. Η δε Ιερουσαλήµ, επρόκειτο να τεθεί κάτω από διεθνή έλεγχο.

Το σχέδιο των Ηνωµένων Εθνών απεικονίζεται στον επόµενο χάρτη.

Στην πραγµατικότητα οι συµπλοκές µεταξύ των Παλαιστινίων και Εβραίων άρχισαν ήδη από το 1947, αλλά µέχρι την αποχώρηση των Βρετανών το 1948, παρέµεναν σε επίπεδο εµφυλίου πολέµου. Εν τω µεταξύ όσοι Παλαιστίνιοι δεν ήταν διατεθειµένοι να µείνουν κάτω από ισραηλινό έλεγχο, γύρω στους 250,000 και κυρίως από τις ανώτερες και εύπορες τάξεις µετανάστευσαν ή εξαναγκάστηκαν σε φυγή από τους Ισραηλίτες σε γειτονικές αραβικές χώρες.

Με το που αποχώρησαν οι Βρετανοί τον Μάιο του 1948, οι µεν Ισραηλινοί ανακήρυξαν το δικό τους κράτος, σύµφωνα µε το σχέδιο του ΟΗΕ, οι Άραβες όµως, δεν ήταν διατεθειµένοι να το δεχτούν και οι χώρες του Αραβικού συνδέσµου, Αίγυπτος, Ιορδανία, Ιράκ, Συρία και Λίβανος, κήρυξαν πάραυτα τον πόλεµο στο νεοϊδρυθέν κράτος. Στην αρχή οι Άραβες υπερτερούσαν, µετά όµως από εννιάµηνες µάχες οι Ισραηλινοί πήραν το πάνω χέρι αντεπιτέθηκαν και τους εξώθησαν. Τον Μάρτιο του

1949, επετεύχθη συµφωνία µόνιµης κατάπαυσης του πυρός, κατά την οποία ορίσθηκαν τα εσωτερικά όρια του Ισραήλ, γνωστά και ως «Πράσινη Γραµµή». Έτσι, οι Αιγύπτιοι διατήρησαν τη Λωρίδα της Γάζας, οι Ιορδανοί την ∆υτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήµ, κτήσεις που κράτησαν µέχρι τον πόλεµο του 1967, οι Σύριοι µια στενή λωρίδα στην λίµνη της Γαλιλαίας και οι Λιβανέζοι ένα µικρό κοµµάτι γης, στη Rosh Hanikra. Ο πόλεµος αυτός είχε σαν αποτέλεσµα γύρω στους 700,000 Παλαιστίνιοι να εγκαταλείψουν τα εδάφη τους. Για νεκρούς, δεν το συζητάµε, ήταν πολλοί. Ίσαµε 10,000 από κάθε µεριά. Με τον τρόπο αυτό οι Ισραηλινοί κατόρθωσαν να αυξήσουν τα εδάφη τους εις βάρος των Παλαιστινίων στο 77%, έναντι του 55% που τους είχε αρχικά αποδοθεί.

Το 1967 το Ισραήλ εξαπόλυσε τον περίφηµο πόλεµο των έξι ηµερών κατά τον οποίο απέσπασε: τη

λωρίδα της Γάζας και τη χερσόνησο του Σινά από την Αίγυπτο, τη ∆υτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήµ από την Ιορδανία και τα υψώµατα του Γκολάν στο βορρά από τη Συρία. Η αρχή «γη-ως-αντάλλαγµα-για ειρήνη», απετέλεσε τη βάση για τις αραβο-ισραηλινές διαπραγµατεύσεις µε σκοπό την αναγνώριση των ισραηλινών συνόρων. Σαν µέρος αυτής της συµφωνίας, το 1979 το Ισραήλ επέστρεψε τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο. Εξ αιτίας του πολέµου αυτού, γύρω στο µισό εκατοµµύριο Παλαιστίνιοι εγκατέλειψαν για πολλοστή φορά τα εδάφη τους.

Τον Ιούνιο του 1982, το Ισραήλ εισέβαλε στο Λίβανο µε σκοπό την εξολόθρευση του PLO. Στα

πλαίσια µιας νέας συµφωνίας, το PLO αποχώρησε από την Βηρυτό, εκείνη η εποχή όµως, µάς έµεινε γνωστή από τις άγριες σφαγές των Παλαιστινίων προσφύγων στα στρατόπεδα Σάµπρα και Σατίλα.

Το 1987 ήταν η χρονιά της πρώτης Ιντιφάντα. Το 1993, µε τις συµφωνίες του Όσλο ανάµεσα

στον Αραφάτ και τον Γιτζάκ Ράµπιν, πρωθυπουργό του Ισραήλ, τέθηκαν οι βάσεις για την Παλαιστινιακή αυτοδιάθεση στη ∆υτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, µε προοπτική τη δηµιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, αλλά µε το Ισραήλ, υπεύθυνο για την προστασία των ισραηλιτών που συνέχιζαν να παραµένουν στα παλαιστινιακά εδάφη. Παρά ταύτα το πρόβληµα της Ιερουσαλήµ παρέµενε ανεπίλυτο, όπως και η επιστροφή των παλαιστινίων προσφύγων.

Η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή ιδρύθηκε το 1994, την επαύριο δηλαδή των συµφωνιών του Όσλο,

σαν συνέχεια του PLO και σαν πρώτο βήµα προς την αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων, µε την προοπτική οι τελικές διαπραγµατεύσεις να πραγµατοποιηθούν σε µια πενταετία, το 1999. Πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε

επιτυγχάνοντας σαρωτική νίκη, ο Γιασέρ Αραφάτ. Ανάµεσα στις αρµοδιότητές της ήταν η διαχείριση αστικών υποθέσεων και θεµάτων ασφαλείας, στις Παλαιστινιακές αστικές περιοχές της ∆υτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, και η διαχείριση αστικών υποθέσεων µόνο, στις αγροτικές περιοχές. Τα υπόλοιπα εδάφη επρόκειτο να παραµείνουν κάτω από τον αποκλειστικό έλεγχο του Ισραήλ. Η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή διατηρεί επίσηµο σώµα 40,000-80,000 οπλισµένων στρατιωτών, που τυπικά εκτελούν χρέη αστυνοµικών.

Οι διαπραγµατεύσεις επαναλήφθηκαν το 1999, χωρίς επιτυχία και διακόπηκαν το 2000 µε την

κήρυξη της δεύτερης Ιντιφάντα. Οι Ισραηλινοί συνέχισαν να εποικίζουν τα κατεχόµενα εδάφη, ενώ οι Παλαιστίνιοι άρχισαν να

εφαρµόζουν µια νέα τακτική µε επιθέσεις αυτοκτονίας. Την ίδια εποχή άρχισε και η κατασκευή από το Ισραήλ, του περίφηµου τείχους στη ∆υτική Όχθη εντός των Παλαιστινιακών εδαφών. Το 2002 υπήρξε µια κίνηση από τον πρόεδρο Bush, για την δηµιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, αλλά το σχέδιο ναυάγησε µε τον πόλεµο του Ιράκ. Την ίδια χρονιά το Συµβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε απόφαση για την δηµιουργία δυο ανεξάρτητων κρατών µε ασφαλή και αναγνωρισµένα σύνορα.

Το 2005, επί κυβερνήσεως Αριέλ Σαρόν, για λόγους βελτίωσης των συνθηκών ασφαλείας του

Ισραήλ, αποφασίστηκε η εκκένωση, έναντι υψηλής αποζηµίωσης για τους απερχόµενους, 21 καταυλισµών της Λωρίδας της Γάζας και τεσσάρων, από τους 120, καταυλισµούς της ∆υτικής Όχθης. Συνολικά αποχώρησαν 8000 άποικοι. Πολλοί, εν µια νυκτί.

Σήµερα, από τις περιοχές αυτές, η ∆υτική Όχθη βρίσκεται εν µέρει κάτω από την Εθνική

Παλαιστινιακή Αρχή και εν µέρει κάτω από στρατιωτική Ισραηλινή διοίκηση. Τα υψώµατα του Γκολάν βρίσκονται κάτω από την πολιτική διοίκηση του Ισραήλ, ενώ η ανατολική Ιερουσαλήµ κάτω από ειδικό καθεστώς. Η λωρίδα της Γάζας παρέµεινε υπό την κατοχή των Ισραηλινών από το 1967 έως το 2005. Παρ’ όλα αυτά σήµερα συνεχίζουν να ελέγχουν τον εναέριο χώρο, τα χωρικά ύδατα της περιοχής, καθώς και την χερσαία πλευρά προς τα Ισραηλινά σύνορα. Επίσης, η παροχή νερού, οι επικοινωνίες, η ηλεκτροδότηση και η αποχέτευση βρίσκονται στα χέρια του Ισραήλ, καθώς επίσης και οι τελωνειακές ρυθµίσεις. Το δε χρησιµοποιούµενο νόµισµα είναι το Ισραηλινό. Η Αίγυπτος ελέγχει τη νότια περιοχή της Γάζας, στα σύνορα µε την έρηµο του Σινά.

Η Λωρίδα της Γάζας δεν αναγνωρίζεται διεθνώς σαν τµήµα κυρίαρχης χώρας. Ενώ διεκδικείται

από την Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή σαν µέρος των Παλαιστινιακών περιοχών, στην πραγµατικότητα βρίσκεται κάτω από την διοίκηση της de facto κυβέρνησης της παραστρατιωτικής οργάνωσης Χαµάς.

Από τις προεδρικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2005, νικητής αναδείχθηκε ο Μαχµούντ Αµπάς,

του PLO/Fatah, µε ποσοστό 62%. Στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Ιανουάριο του επόµενου έτους όµως, πλειοψήφησε η Ηamas, µε 74 έδρες σε σύνολο 132.

Οι εντελώς δε, διαφορετικοί προσανατολισµοί ανάµεσα στη Χαµάς, (φανατικοί µουσουλµάνοι) που

πλειοψήφησε στη Λωρίδα της Γάζας και τη Φατάχ του Προέδρου Αµπάς (κοσµικός προσανατολισµός) που διατηρεί το προβάδισµα στη ∆υτική Όχθη, είχαν φτάσει σε τέτοιο σηµείο όξυνσης, που τον Ιούνιο του 2007 κατέληξαν στη Γάζα σε κανονικές στρατιωτικές επιχειρήσεις ανάµεσα στα αντιµαχόµενα µέρη, µε τραγικό αποτέλεσµα 120 νεκρούς και τριπλάσιους τραυµατίες.

Οι Παλαιστίνιοι που διαµένουν σήµερα στη ∆υτική Όχθη ανέρχονται στους 2,407,681. Οι

Ισραηλινοί ανέρχονται στους 187,000, ενώ κάπου 177,000 κατοικούν στην Ανατολική Ιερουσαλήµ. Συνολικά καταλαµβάνουν το 40% των εδαφών της ∆υτικής Όχθης. Οι Παλαιστίνιοι της Λωρίδας της Γάζας ανέρχονται στους 1,482,405. Οι Ισραηλινοί έποικοι στα υψώµατα του Γκολάν είναι γύρω στους 20,000, ενώ υπάρχουν περί τους 100 επί πλέον καταυλισµούς τους οποίους δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ.

http://www.passia.org/palestine_facts/MAPS/0_pal_facts_MAPS.htm http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/world/2001/israel_and_palestinians/key_maps/6.stm http://en.wikipedia.org/wiki/Israeli_settlement http://en.wikipedia.org/wiki/Israel http://en.wikipedia.org/wiki/Gaza_Strip http://en.wikipedia.org/wiki/Hamas http://en.wikipedia.org/wiki/Palestinian_National_Authority http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Gaza_(2007) http://en.wikipedia.org/wiki/Israel%27s_unilateral_disengagement_plan http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_the_Palestinian_territories