ÁÈÇÍÁ2008

ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá (ÅË.Ö.Å.)(www.phycology.gr)

Á È Ç Í Á2 0 0 8

Ìéá âïõôéÜ, ìéá ìáôéÜ

óôïõò êÞðïõò ôïõ íåñïý

Ãíùñßæïíôáò ôá öýêç

ΕΛ

ΛΗΝΙ

ΚΗ ΦΥΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

1 9 9 1

ÅêäïôéêÞ ÐáñáãùãÞ:

ÅÊÄÏÓÅÉÓ ÓÔÁÌÏÕËÇ Á.Å. ÁÂÅÑÙÖ 2, Ô.Ê. 104 33, ÁÈÇÍÁÔÇË.: 2105238305 FAX: 2105238959 e–mail: info@stamoulis.gr http://www.stamoulis.gr

© ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá (ÅË.Ö.Å.)

¸ôïò Ýêäïóçò 2008

Copyright: ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá

Áðáãïñåýåôáé ç áíáðáñáãùãÞ ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ Þ ìÝñïõò áõôïý ìå ïðïéïäÞðïôå ìÝóï, ìç÷áíéêü Þ çëåêôñïíéêü, ÷ùñßò ôçí åããñáöÞ åîïõóéïäüôçóç ôçò ÅëëçíéêÞò ÖõêïëïãéêÞò Åôáéñßáò.

5

Περιεχόμενα

Áíôß ðñïëüãïõ ................................................................................... 7Ôï õäÜôéíï ðåñéâÜëëïí .................................................................. 9Ôé åßíáé ôá Öýêç ................................................................................ 11Ìåëåôþ ôá Öýêç .............................................................................. 17Ôï öõôïðëáãêôü .............................................................................. 18Êõáíïöýêç Þ ÊõáíïâáêôÞñéá ................................................... 20ÄéÜôïìá ............................................................................................... 21Äéíïöýêç Þ ÄéíïìáóôéãùôÜ Þ Ðõññïöýêç .......................... 22×áñïöýêç ......................................................................................... 24×ëùñïöýêç ...................................................................................... 24Öáéïöýêç ........................................................................................... 29Ñïäïöýêç ......................................................................................... 34Êëåßäåò Ìáêñïöõêþí .................................................................. 38

7

Ç ÅëëÜäá, åßíáé ÷þñá ìå ðïëëÜ ÷éëéüìåôñá âñá÷ù-äþí áêôþí, ìå êáèáñÜ äéÜöáíá íåñÜ ðïõ åðéôñÝðïõí óôï öùò íá öôÜíåé óå ìåãÜëá âÜèç. Ç èÜëáóóá óôéò âñá÷þäåéò áêôÝò áëëÜ êáé óôéò áììþäåéò ðáñáëßåò, åßíáé ãåìÜôç æùÞ ç ïðïßá óôçñßæåôáé óôç öùôïóõíèåôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôùí ìéêñþí êáé ìåãÜëùí èáëÜóóéùí öõôéêþí ïñãáíéóìþí. Éäéáßôåñá óôéò âñá÷þäåéò åëëçíéêÝò áêôÝò, áíáðôýóóïíôáé ðïëëÜ öýêç, ðïõ ó÷çìáôßæïõí ìéêñïãñáößåò äáóþí, ðñáãìáôéêïýò èáëÜóóéïõò êÞðïõò.

Êé üìùò, óôçí ÅëëÜäá, åëÜ÷éóôïé áíáãíùñß-æïõí ôá öýêç. Äåí åßíáé ìÜëéóôá óðÜíéï óå ìéá ðáñáëßá, íá áêïýò êÜðïéïí íá öùíÜæåé: «ðù ðù öýêéá!», üôáí âëÝðåé ôá ôáéíéüìïñöá èáëÜóóéá Áããåéüóðåñìá. Êáé ôüôå óïõ Ýñ÷åôáé ãåëþíôáò íá ðåéò: ËÜèïò! Äåí åßíáé öýêéá! Åßíáé «ñáäßêéá»! Ìðïñåß íá öáßíåôáé ðåñßåñãï êé üìùò äåí áðÝ÷åé ðïëý áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. ÁõôÜ ôá «öýêéá» äåí åßíáé öýêéá. Ðéï óùóôÜ, Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò áõôþí ôùí öõôþí ôçò èÜëáóóáò ðïõ ï ðåñéóóü-ôåñïò êüóìïò óôçí ÅëëÜäá áðïêáëåß öýêéá, åßíáé áíþôåñá öõôÜ, êáé óõãêåêñéìÝíá Áããåéüóðåñìá. Ç ðáñïõóßá ëïõëïõäéþí, óðåñìÜôùí, åéäéêþí áããåßùí óôï åóùôåñéêü ôïõò ê.Ü. äéáöïñïðïéåß ôïõò áíþôåñïõò öõôéêïýò ïñãáíéóìïýò üðùò ð.÷. ôá äåíäñþäç êáé ôá ðïþäç áíèïöüñá öõôÜ, áðü ôïõò ðéï ðñùôüãïíïõò üðùò ð.÷. ôá Âñõüöõôá, êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôá öýêéá Þ ðéï óùóôÜ, ôá öýêç.

Åêôüò áðü ôç èÜëáóóá üìùò, öýêç õðÜñ÷ïõí êáé óôéò ëßìíåò, ôá ðïôÜìéá êáé ãåíéêÜ üðïõ õðÜñ÷åé õäÜôéíï Þ õãñü ðåñéâÜëëïí. ÅðéðëÝïí, åêôüò áðü ôá «ìåãÜëá» öýêç ðïõ åßíáé ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé êáé

ïíïìÜæïíôáé «ìáêñïöýêç», õðÜñ÷ïõí êáé ìéêñï-óêïðéêÜ öýêç («ìéêñïöýêç») ðïõ öáßíïíôáé ìüíï ìå ìéêñïóêüðéï. Ôá íåñÜ äçëáäÞ ôçò èÜëáóóáò, ôùí ëéìíþí êëð. êñýâïõí Ýíá èáõìáóôü ìéêñü-êïóìï öõêþí ðïõ åðåéäÞ êéíïýíôáé Þ áéùñïýíôáé ïíïìÜæïíôáé «öõôïðëáãêôü» (ãéá íá äéáêñßíïíôáé áðü ôï æùïðëáãêôü ðïõ ðåñéëáìâÜíåé áíôßóôïé÷ïõò æùéêïýò ïñãáíéóìïýò).

¼ìùò óôç èÜëáóóá, åêôüò áðü ôéò ìéêñïóêïðéêÝò êáé áüñáôåò ìå ãõìíü ìÜôé ìïñöÝò ðïõ áíÞêïõí óôï öõôïðëáãêôü, áíáðôýóóïíôáé êáé ìåãÜëùí äéá-óôÜóåùí öýêç. ÏñéóìÝíá ó÷çìáôßæïõí ðñáãìáôéêÜ õðïèáëÜóóéá äÜóç, ïÜóåéò óôï âõèü ôçò èÜëáóóáò. Éäéáßôåñá óôéò âñá÷þäåéò áêôÝò, ôá öýêç áðïôåëïýí ôçí êõñßáñ÷ç âëÜóôçóç. ÏñéóìÝíá æïõí ìüíï óå êáèáñÜ íåñÜ, Üëëá áíôÝ÷ïõí êáé áíáðôýóóïíôáé êáé

Αντί προλόγου

8

óå ñõðáóìÝíåò ðåñéï÷Ýò. Åßíáé ç âÜóç ôçò æùÞò, ç áöåôçñßá ôçò ôñïöéêÞò áëõóßäáò, éäéáßôåñá óôçí áíïé-êôÞ èÜëáóóá. Ïé âñá÷þäåéò áêôÝò ìáò åßíáé ãåìÜôåò êáé áðü ìåãÜëá ×ëùñïöýêç, Öáéïöýêç, Ñïäïöýêç ðïõ ðáñáôçñïýíôáé êáé áíáãíùñßæïíôáé åýêïëá ìå ãõìíü ìÜôé.

ÐïëëÜ öýêç Ý÷ïõí ìåãÜëï ïéêïíïìéêü åíäéáöÝñïí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, öýêç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáôñïöÞ ôïõ áíèñþðïõ, óõóôáôéêÜ ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò âéï-öÜñìáêá ê.Ü.

ÅëÜôå ëïéðüí, íá ãíùñßóïõìå ìáæß ôá öýêç, ôá ìéêñïóêïðéêÜ áëëÜ êáé ôá ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé. Ãéáôß âñßóêïíôáé ðáíôïý ãýñù ìáò. Ãéáôß åêôüò áðü ôéò ðïëëÝò ÷ñÞóåéò ôïõò, ðñïóöÝñïõí óôçí áôìüóöáéñá ôï 60% ôïõ ïîõãüíïõ, ðïõ áíáðíÝïõí üëïé ïé Üëëïé ïñãáíéóìïß êáé ðïõ ÷ùñßò áõôü äåí èá õðÞñ÷å æùÞ óôïí ðëáíÞôç. Ãéáôß äåí åßíáé

äõíáôüí íá ìðåñäåýïõìå ôá ñáäßêéá ìå ôá öýêéá. Ãéáôß äåí åßíáé äõíáôüí íá áãíïïýìå

ôç æùÞ ðïõ õðÜñ÷åé óå ëßìíåò, ðïôÜìéá, áëëÜ êõñßùò åêåß óôçí ðáñÜêôéá æþíç,

óôï üñéï ìåôáîý èÜëáóóáò êáé óôå-ñéÜò, óå ìéá ÅëëÜäá ìå ðåñßðïõ

16.000 ÷éëéüìåôñá áêôþí. Ãéáôß ç ÅëëÜäá êïëõìðÜåé óôç

èÜëáóóá, êáé ç èÜëáóóá áõôÞ, Þôáí, åßíáé êáé

èá åßíáé ãåìÜôç öýêç.

Óôï âéâëéáñÜêé áõôü èá âñåßôå ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôçí êáôáíüçóç ôùí öõêþí êáé ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò üðïõ æïõí. Äßäïíôáé ôá âáóéêÜ ãíùñßóìáôá ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóÝîåé êÜðïéïò üôáí åðéèõìÞóåé íá áó÷ïëçèåß ìå ôá öýêç. Óôéò óåëßäåò ôïõ, èá ãíùñéóôåßôå ìå ôá ðñïêáñõùôéêÜ Êõáíïöýêç, ôá åõêáñõùôéêÜ ÄéÜôïìá êáé ôá Ðõññïöýêç (Äéíïöýêç) ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí ìéêñïóêïðéêÝò ìïñöÝò êáé åßíáé ðïëý óõíçèéóìÝíá óôï öõôïðëáãêôü. Óôç óõíÝ÷åéá ôá ×ëùñïöýêç, ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí ôüóï ìéêñïóêï-ðéêÝò üóï êáé ìåãáëýôåñùí äéáóôÜóåùí, ïñáôÝò ìå ãõìíü ìÜôé, ìïñöÝò. Óôï ôÝëïò ðáñïõóéÜæïíôáé ïé ïìÜäåò ôùí Öáéïöõêþí êáé ôùí Ñïäïöõêþí, ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí êõñßùò áíôéðñüóùðïõò ïñáôïýò ìå ãõìíü ìÜôé. ¸÷ïõí åðéëå÷èåß ãéá ðáñïõóßáóç öýêç ðïõ áðáíôþíôáé óõ÷íÜ óôéò åëëçíéêÝò áêôÝò êáé åßíáé ó÷åôéêÜ åýêïëç ç áíáãíþñéóÞ ôïõò.

ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ ÅôáéñßáÉïýíéïò 2007

9

ÔÏ ÕÄÁÔÉÍÏ ÐÅÑÉÂÁËËÏÍ

τόσο διαφορετικό από το χερσαίο…

Ç Âéüóöáéñá, äçëáäÞ ç ðåñéï÷Þ ôçò Ãçò üðïõ õðÜñ÷åé æùÞ, åêôåßíåôáé áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò ìÝ÷ñé ôï âÜèïò ôùí 11.000 ìÝôñùí

óôïí ðõèìÝíá ôùí ùêåáíþí, ìÝ÷ñé ðåñßðïõ 9.000 ìÝôñá áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò Ãçò øçëÜ óôçí áôìüóöáéñá, åíþ óôç ëéèüóöáéñá öèÜíåé óå ðïëý ìéêñü âÜèïò, Ýùò åêåß ðïõ öôÜíïõí ïé ñßæåò ôùí ìåãÜëùí öõôþí. ÕðÜñ÷ïõí âÝâáéá êáé åîáéñÝóåéò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá óðÞëáéá. Ç äéáöïñïðïßçóç ôçò æùÞò ðÜíù óôç Ãç öáßíåôáé åýêïëá áí êÜðïéïò ÷ùñßóåé «ôïí êüóìï ôçò ÷Ýñóïõ áðü ôïí êüóìï ôïõ íåñïý» Þ êáëýôåñá «ôïí êüóìï ôïõ áÝñá áðü ôïí êüóìï ôïõ íåñïý». Óôï íåñü ï áÝñáò åßíáé ëßãïò åíþ ôï íåñü Üöèï íï. Óôç ÷Ýñóï, ï áÝñáò åßíáé

Φω

ς

Åéê. 1.

Βασικές ζώνες ζωής σε ένα θαλάσσιο οικοσύστημα. Το πραγ-ματικό βάθος των ζωνών μπορεί να ποικίλει. Στην ανώτερη ζώνη όπου γίνεται η φωτοσύνθεση, υπάρχουν οι μικροσκο-πικοί παραγωγοί οργανισμοί (φυτοπλαγκτό) οι οποίοι κατα-ναλώνονται από το ζωοπλαγκτό. Αυτοί οι οργανισμοί στην συνέχεια τρώγονται από τους μεγαλύτερους ζωικούς οργανι-σμούς. Οι οργανισμοί της κάθε περιοχής (σε οριζόντια και κά-θετη κατανομή) έχουν κατάλληλες προσαρμογές ώστε να ται-ριάζουν και να επιβιώνουν καλύτερα στο περιβάλλον τους.

Βάθος(μέτρα)

Λίγ

ο Φ

ως

Σκοτ

άδι

Ευφωτική ζώνη

Ζώνη βάθους

Ακτή

Ακτή

Ζώνη κυματισμού

Ζώνη παλίρροιας

Επιφάνεια θάλασσας

Ήλιος

Αβυσσαίαζώνη

0

50

100

200

500

1000

1500

2000

3000

4000

5000

10000

Ανοιχτή θάλασσαΠαράλια ζώνη

10

Üöèïíïò, ôï íåñü ü÷é. Ç

âáñýôçôá, ôá èñåðôéêÜ, ç èåñìïêñáóßá, ôï öùò, ê.ë.ð.

äéáöÝñïõí óôïõò äõï áõôïýò êüóìïõò. Êáé ïé ïñãáíéóìïß åðßóçò. Ó÷åäüí ôá ôñßá ôÝôáñôá ôçò Ãçò êáëýðôïíôáé áðü

íåñü, áðü ìåãÜëåò õäÜôéíåò ìÜæåò. Ãëõêü êáé êõñßùò áëìõñü íåñü. ÐïôÜìéá, ëßìíåò, èÜëáóóåò, ùêåáíïß. Äéóåêáôïììýñéá ôüíïé áëìõñïý íåñïý óôïõò ùêåáíïýò óöýæïõí áðü æùÞ. Ç Ãç åßíáé ï ìüíïò ãíùóôüò ðëá-íÞôçò ðïõ Ý÷åé íåñü óå õãñÞ ìïñöÞ óå ôüóï ìåãÜëåò ðïóüôçôåò. Åßíáé Ýíáò õäÜôéíïò ðëáíÞôçò.

Ìéá öáíôáóôéêÞ êáé ðëïýóéá ðïéêéëßá áðü öõôÜ êáé æþá, áðü ìéêñïóêïðéêïýò ìÝ÷ñé ôåñÜóôéïõò ïñãá-íéóìïýò ãåííÞèçêáí, åîåëß÷èçêáí, ðñïóáñìüóôçêáí, æïõí óôç óôåñéÜ êáé óôç èÜëáóóá êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü óçìáíôéêÝò ïìïéüôçôåò áëëÜ êáé äéáöïñÝò.

Ç ðáñÜêôéá æþíç, ìéá æþíç ìåôÜâáóçò áðü ôç æùÞ óôïí áÝñá óôç æùÞ óôï íåñü êáé ìÜëéóôá óôï áëìõñü, åßíáé ìéá ðåñéï÷Þ Üîéá ìåëÝôçò, éäéáßôåñá ðëïýóéá áëëÜ êáé ðåñßåñãç. ÊÜèå ïñãáíéóìüò, öõôéêüò Þ æùéêüò, ìéêñüò Þ ìåãÜëïò, Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ èÝóç, áíÜëïãá ìå ôï ðåñéâÜëëïí, ôéò áíÜãêåò ôïõ, ôéò ðñïóáñìïãÝò ôïõ (Åéê. 1). Ôá öýêç, ôüóï ôá ìéêñïóêïðéêÜ ôïõ öõôïðëáãêôïý, üóï êáé ôá ìåãáëýôåñùí äéáóôÜóåùí, ôá ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé êõñéáñ÷ïýí. Åßíáé ç âÜóç óôéò ôñïöéêÝò áëõóßäåò. Åêìåôáëëåýïíôáé ôá äéáöïñåôéêÜ ìÞêç êýìáôïò ôïõ öùôüò óôá äéáöïñåôéêÜ âÜèç. Áãêõñþíïíôáé, óõ÷íÜ ìå üñãáíá ðñïóêüëëçóçò, ðÜíù óôá âñÜ÷éá, óå Üëëá öýêç Þ öáíåñüãáìá öõôÜ Þ áêüìá êáé ðÜíù óå æùéêïýò ïñãáíéóìïýò (ð.÷. ìýäéá, èáëÜóóéåò ÷åëþíåò, ê.Ü.). ¢ëëá ùóôüóï áéùñïýíôáé, «ðëáíþíôáé» ìÝóá óôï íåñü. Åßíáé ôá êõñßáñ÷á öõôÜ êõñßùò ôïõ áëìõñïý íåñïý.

11

Ôé åßíáé ôá ÖÕÊÇ;

Ôá öýêç (êáé ü÷é öýêéá), (åíéêüò = ôï öýêïò, alga, ðëçèõíôéêüò = ôá öýêç, algae), åßíáé öùôïóõíèåôéêïß öõôéêïß ïñãáíéóìïß ðïõ äåí

Ý÷ïõí âëáóôïýò, öýëëá, ñßæåò, äåí ó÷çìáôßæïõí óðÝñìáôá, Üíèç Þ êáñðïýò, üðùò ôá áíþôåñá öõôÜ. Áíôßèåôá, Ý÷ïõí ðñùôüãïíç ïñãÜíùóç, ðïëý áðëÞ óôéò êáôþôåñåò ôáîéíïìéêÜ ïìÜäåò, ðéï ðïëýðëïêç óôéò áíþôåñåò. Ó÷çìáôßæïõí óðüñéá áíôß óðÝñìáôá. ÏñéóìÝíá Ý÷ïõí ðïëýðëïêïõò âéïëïãéêïýò êýêëïõò (êýêëïõò æùÞò). ÄéáöÝñïõí ðïëý áðü ôá Óðåñìáôü-öõôá, ôüóï áðü ôá ÷åñóáßá üóï êáé áðü ôá èáëÜóóéá, áõôÜ, ðïõ ïé ðåñéóóüôåñïé ¸ëëçíåò áðü Üãíïéá, ôá áðïêáëïýí «öýêéá». Êáé âÝâáéá óôá åëëçíéêÜ ï üñïò åßíáé «öýêç» êáé ü÷é «Üëãåò» üðùò áíáöÝñïíôáé óå ïñéóìÝíá Ýíôõðá.

Áðü ðëåõñÜò ìïñöïëïãßáò õðÜñ÷åé åîáéñåôéêÞ ðïéêéëßá. ÕðÜñ÷ïõí áðëÝò ìïíïêýôôáñåò ìïñöÝò, áðïéêéáêÝò, ìéêñïóêïðéêÝò, íçìáôïåéäåßò Ýùò ðïëý-ðëïêåò äéáêëáäéóìÝíåò Þ ü÷é. ÏñéóìÝíá ìïéÜæïõí ìå ìéêñïóêïðéêïýò èÜìíïõò, ìå ôóáìðéÜ óôáöõëéïý, Üëëá ìïéÜæïõí ìå öýëëá, ìå äß÷ôõ, ìå óùëÞíåò, ê.Ü. ÕðÜñ÷ïõí öýêç ìéêñïóêïðéêÜ, áüñáôá ìå ãõìíü ìÜôé, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá áõôÜ ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôï öõôïðëáãêôü, êáé áðïêáëïýíôáé óõëëïãéêÜ ìéêñïöýêç. ¢ëëá åßíáé ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé, áõôü ðïõ âëÝðïõìå ôï ïíïìÜæïõìå èáëëü, Þ êáé ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí ðïõ öèÜíïõí áñêåôÜ ìÝôñá ìÞêïò üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá ìåãÜëá Öáéïöýêç, -óõëëïãéêÜ ôá áðïêáëïýìå ìáêñïöýêç-. ÌéêñïóêïðéêÜ åßíáé ôá

ÄéÜôïìá, ôá Ðõññïöýêç (Þ Äéíïöýêç), áñêåôÜ ×ëù-ñïöýêç, ëßãá Ñïäïöýêç êáé ìåñéêÝò ëéãüôåñï ãíùóôÝò ïìÜäåò. Ìéá éäéáßôåñç ïìÜäá åßíáé ôá ðñïêáñõùôéêÜ Êõáíïöýêç (üëåò ïé õðüëïéðåò ïìÜäåò öõêþí áíÞêïõí óôïõò åõêáñõùôéêïýò ïñãáíéóìïýò), ðïõ óÞìåñá ôáîéíïìïýíôáé óôá öùôïóõíèåôéêÜ âáêôÞñéá êáé ïíïìÜæïíôáé ÊõáíïâáêôÞñéá áëëÜ áíáöÝñïíôáé êáé ùò Êõáíïöýêç, éäéáßôåñá üóá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáôñïöÞ êáé óôçí êïóìåôïëïãßá. Áíôéðñïóþðïõò ìå ìåãáëýôåñåò äéáóôÜóåéò Ý÷ïõí êõñßùò ôá Öáéïöýêç êáé ôá Ñïäïöýêç êáé ëéãüôåñï ôá ×ëùñïöýêç.

Που αναπτύσσονται

Ôá öýêç, êõñßùò ôá ìéêñïóêïðéêÜ, óõíáíôþíôáé ðáíôïý. Éäéáßôåñá óôá íåñÜ, ãëõêÜ êáé áëìõñÜ, èÜëáóóåò, ëßìíåò, ðïôÜìéá êáé ëéìíïèÜëáóóåò. Ïñé-óìÝíá, ìéêñïóêïðéêÜ, Ý÷ïõí ðñïóáñìïóôåß êáé æïõí óôï Ýäáöïò, óå âñÜ÷ïõò, ðÝôñåò, îýëá, áêüìá êáé óå øõ÷ñÝò Þ èåñìÝò åñçìéêÝò ðåñéï÷Ýò. Ôá ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí öýêç âñßóêïíôáé óôç èÜëáóóá. ÏñéóìÝíá Öáéïöýêç ó÷çìáôßæïõí ðñáãìáôéêÜ èáëÜóóéá äÜóç. Åßíáé ðåñßåñãï ðùò öèÜíïõí ôÝôïéåò äéáóôÜóåéò ÷ùñßò óôçñéêôéêïýò éóôïýò, ÷ùñßò ñßæåò, áëëÜ áíôëþíôáò èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ áðü ôï íåñü ðïõ ôá ðåñéâÜëëåé. Óôç èÜëáóóá áíáðôýóóïíôáé êõñßùò ðÜíù óå óôáèåñÜ õðïóôñþìáôá, äçëáäÞ óå âñÜ÷ïõò, óå ýöáëá ðëïßùí ê.Ü. üðïõ ðñïóêïëëþíôáé ìå Ýíá ÷áñáêôçñéóôéêü üñãáíï, ôï äßóêï ðñïóêüëëçóçò, Þ ìå áðïöýóåéò ðïõ èõìßæïõí ñßæåò.

Ενδιαφέρον

Ôï åíäéáöÝñïí ôùí öõêþí åßíáé ôåñÜóôéï. Åßíáé áõôüôñïöïé öùôïóõíèåôéêïß ïñãáíéóìïß, üðùò êáé ôá áíþôåñá öõôÜ, åðïìÝíùò óå Ýíá ïéêïóýóôçìá Ý÷ïõí ßäéï ñüëï ìå áõôÜ. ÌïéÜæïõí óôï ìïíôÝëï öùôïóýíèåóçò, ùò êýñéá öùôïóõíèåôéêÞ ÷ñù-óôéêÞ Ý÷ïõí ÷ëùñïöýëëç á. Åìðëïõôßæïõí ôï íåñü ìå ïîõãüíï. Åßíáé ðáñáãùãïß ïñãáíéóìïß.

12

Ç åðßäñáóÞ ôïõò óôçí åîÝëéîç ôçò æùÞò áëëÜ êáé ôçò äéáìüñöùóçò ôïõ êëßìáôïò óôïí ðëá-íÞôç åßíáé ôåñÜóôéáò óçìáóßáò. Ôá Êõáíïöýêç åßíáé ïé ðñþôïé öùôïóõíèåôéêïß ïñãáíéóìïß ðïõ áíáðôý÷èçêáí ðÜíù óôç Ãç êáé óõíôÝëåóáí óôïí åìðëïõôéóìü ôçò áôìüóöáéñáò ìå ïîõãüíï. Ôá ÷åñóáßá öõôÜ õðïóôçñßæåôáé üôé åßíáé áðüãïíïé ôùí ×ëùñïöõêþí.

Óôï õäÜôéíï ðåñéâÜëëïí, óå ãëõêÜ êáé áëìõñÜ íåñÜ, ôï öõôïðëáãêôü áðïôåëåß ôç âÜóç ôçò ôñï-öéêÞò áëõóßäáò. ¼ðïõ äåí õðÜñ÷ïõí áíþôåñá öõôÜ, üðùò ð.÷. óôçí áíïé÷ôÞ èÜëáóóá, áðïôåëïýí ôç âÜóç ôçò ôñïöÞò. Ï ñüëïò ôùí õðïâñý÷éùí «äáóþí» öõêþí, áëëÜ êáé ôùí áíáðôýîåùí ôùí öõêþí óôéò âñá÷þäåéò èáëÜóóéåò áêôÝò åßíáé áíôßóôïé÷ïò ìå áõôü ôùí äáóþí êáé ôùí ëéâáäéþí ôçò óôåñéÜò.

Ç ó÷Ýóç ôïõ áíèñþðïõ ìå ôá öýêç Ý÷åé ôéò ñßæåò ôçò óôçí áñ÷áéüôçôá. ÓÞìåñá, ôá öýêç Ý÷ïõí Ýíá åõñý ðåäßï åöáñìïãþí:

1. Óôç äéáôñïöÞ: ÐïëëÜ åßäç öõêþí åßíáé âñþ-óéìá. ÏñéóìÝíá ìåãÜëá öýêç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðáñáãùãÞ óïýóé (Åéê. 2). Ôï Ñïäïöýêïò Porphyra (Åéê. 3) åßíáé Ýíá áðü ôá ðëÝïí äçìïöéëÞ öýêç ðáãêïóìßùò êáé óçìáíôéêüò ïéêïíïìéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôéò ÷þñåò ôçò Áóßáò. Óôçí Êßíá åßíáé ãíùóôü ìå ôï üíïìá zicai êáé öôéÜ÷íïõí óïýðá. Óôçí Éáðùíßá nori ïíïìÜæïíôáé üëá ôá öýêç -êáé êáô’ åðÝêôáóç êáé ôá ó÷åôéêÜ öáãçôÜ- áëëÜ ç Porphyra ëÝãåôáé amanori. ÌåëÝôåò óå ðëçèõ-óìïýò ðïõ Ý÷ïõí ùò âáóéêü óôïé÷åßï ôçò äßáéôÜò ôïõò ôçí Porphyra äåß÷íïõí ÷áìçëÞ óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò ïñéóìÝíùí áóèåíåéþí.

Ôï ðñïêáñõùôéêü Kõáíïöýêïò Spirulina (Åéê. 4), ðïõ ðñüóöáôá Üñ÷éóå íá êáëëéåñãåßôáé êáé óôçí ÅëëÜäá (www.spirulina.gr), áíÞêåé óôéò «ôñïöÝò ôïõ ìÝëëïíôïò».

2. Ôï óçìáíôéêüôåñï ßóùò åìðïñéêü ðñïúüí ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü öýêç åßíáé ïé êïëëïåéäåßò ïõóßåò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá Öáéïöýêç êáé Ñïäïöýêç. Ôá áëãéíéêÜ Üëáôá, ïé êáñáãåíÜíåò êáé ôï Üãáñ (Eéê. 5)

Åéê. 2. Óõóêåõáóßá óïýóé.

Åéê. 3. Ôï ñïäïöýêïò Porphyra.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êçÄé

áäßê

ôõï

13

åßíáé ïé âáóéêüôåñåò êáôçãïñßåò êïëëïåéäþí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü öýêç. Áíôßóôïé÷á õëéêÜ ìå áíÜ-ëïãåò éäéüôçôåò äåí Ý÷ïõí âñåèåß óôï ÷åñóáßï ðåñéâÜëëïí. Ôá óõóôáôéêÜ áõôÜ Ý÷ïõí ðïëëÝò åöáñìïãÝò óôçí ÉáôñéêÞ, ôç ÖáñìáêåõôéêÞ, ôçí Êïóìåôïëïãßá, ôç Âéïìç÷áíßá êëð.

3. Áðü ôá öýêç áðïìïíþíïíôáé ÷ñùóôéêÝò ïõóßåò ìå åõñåßá åöáñìïãÞ ùò áíôéïîåéäùôéêÜ óõóôáôéêÜ, óôç âéïìç÷áíßá ÷ñùìÜôùí, óå óêéÝò ìáôéþí, áëëÜ êáé ùò ðñüäñïìåò ïõóßåò ôçò âéôá-ìßíçò Á. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ôï ×ëùñïöýêïò Dunaliella, ðëïýóéï óå êáñïôÝíéï, ç ìáæéêÞ áíÜðôõîç ôïõ ïðïßïõ ðñïóäßäåé ðïñôïêáëß ÷ñþìá óôéò áëõêÝò (Åéê. 6).

4. Ôá öýêç åßíáé ðïëý ðëïýóéá óå é÷íïóôïé÷åßá êáé áìéíïîÝá. Ôá ãÝíç Fucus, Ascophyllum, Laminaria êáé Lithothamnion åßíáé åîáéñåôéêÜ ðëïýóéá óå ìåôáëëéêÜ Üëáôá, é÷íïóôïé÷åßá, ðïëõóáê÷áñßôåò êáé ðñïâéôáìßíåò, óõóôáôéêÜ ðïõ åíõäáôþíïõí ôá êýôôáñá ôçò åðéäåñìßäáò. Óõíåðþò, ïñéóìÝíá öýêç Ý÷ïõí óçìáíôéêÝò êáëëõ-íôéêÝò éäéüôçôåò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí åßíáé ç äñÜóç ôïõò êáôÜ ôçò êõôôáñßôéäáò êáèþò êáé ç åíõäáôéêÞ êáé áðáëõíôéêÞ ôïõò äñÜóç (Åéê. 7).

5. Öýêç êáëëéåñãïýíôáé óå åéäéêÝò óõíèÞêåò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóï óôçí êôçíïôñïößá ùò óõìðëÞ-ñùìá äéáôñïöÞò (ð.÷. «áëåýñé» áðü Scenedesmus êáé Chlorella, Åéê. 8) üóï êáé óôçí êáëëéÝñãåéá øáñéþí êáé ïóôñáêïåéäþí.

6. Óôç ãåùñãßá ôá öýêç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò ëßðáóìá. Õðïëïãßæåôáé üôé ëéðÜóìáôá áðü

öýêç åßíáé ôï ßäéï áðïäïôéêÜ ìå æùéêÜ ëéðÜóìáôá.

7. Ôá öýêç Ý÷ïõí ðïëý ìåãÜëïõò ñõèìïýò áíÜðôõîçò, ãåãïíüò ðïõ ïöåßëåôáé óôçí õøçëÞ ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõò óå áõîçôéêÝò ïñìüíåò. ÐáñáóêåõÜóìáôá áðü ôéò ïõóßåò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ñýèìéóç ôçò áíÜðôõîçò ôùí êáëëéåñãïýìåíùí öõôþí áëëÜ êáé ãéá ôçí åíßó÷õóÞ ôïõò êáôÜ ôùí

áóèåíåéþí êáé ôùí ìéêñïâßùí.

Åéê. 4. ÐáñáóêåõÜóìáôá ôïõ Êõáíïöýêïõò Spirulina.

Åéê. 5. Ôï Üãáñ.

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

14

8. ÐïëëÜ öýêç Ý÷ïõí äõíáôüôçôá áðïññüöçóçò èñåðôéêþí óõóôáôéêþí êáé âáñÝùí ìåôÜëëùí ôá ïðïßá õðÜñ÷ïõí óå áðüâëçôá âéïëïãéêþí êáèáñéóìþí. ¸ôóé, ðñüóöáôá, êÜðïéá åßäç öõêþí ÷ñçóéìïðïé-ïýíôáé ùò âéïößëôñá ãéá ôïí êáèáñéóìü ôùí õãñþí áðïâëÞôùí.

9. ÊÜðïéá öýêç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò âéïäåß-êôåò, áðïôåëïýí äçëáäÞ äåßêôåò ôçò ðïéüôçôáò ôùí íåñþí.

Τα φύκη στην ΕλλάδαÓôçí ÅëëÜäá, ëüãù ïéêïëïãéêþí óõíèçêþí äåí

áíáðôýóóïíôáé ôá ðïëý ìåãÜëá Ñïäïöýêç êáé Öáéïöýêç üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç Laminaria. ¼ìùò ìðïñåßôå åýêïëá íá áíáãíùñßóåôå áñêåôÜ öýêç óôéò ðáñÜêôéåò ðåñéï÷Ýò. Ôá âñÜ÷éá åßíáé ãåìÜôá áðü Cystoseira, Padina, Laurencia. Óå íåñÜ ðïõ äåí åßíáé êáé ôüóï êáèáñÜ ðïëý êïéíÞ åßíáé ç ðáñïõóßá ôïõ ×ëùñïöýêïõò Ulva (ãíùóôïý ùò «ìáñïýëé ôçò èÜëáóóáò»).

Óôç èÜëáóóá, öýêç ìðïñïýìå íá óõíáíôÞóïõìå ôüóï ðÜíù óå âñÜ÷éá üóï êáé óå áììþäç ðõèìÝíá.

Åéê. 6. ÕøçëÞ áöèïíßá êõôôÜñùí ôïõ ×ëùñï-öýêïõò Dunaliella ðñïóäßäåé ðïñôïêáëÝñõèñï ÷ñþìá óå áëõêÞ.

Åéê. 7. ÊñÝìá êáôÜ ôçò êõôôáñßôéäáò áðü öýêç.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ó. Ï

ñöáí

ßäçò

15

Óôéò âñá÷þäåéò áêôÝò ôá öýêç êõñé-áñ÷ïýí. Óôçí ÅëëÜäá, óå ìßá ôõðéêÞ âñá÷þäç áêôÞ óõíÞèùò ðáñáôçñïýìå ìåãÜëá Öáéïöýêç (ìÝãåèïò 10-50cm) ôùí ãåíþí Cystoseira êáé Sargassum. Äßðëá Þ ðÜíù óå áõôÜ áðáíôïýí ðïëõÜñéèìá Üëëá ìáêñïöýêç, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá ãÝíç Acetabularia, Laurencia, Dictyota, Padina, Jania, Corallina ê.Ü. Ùóôüóï, ðïëëÜ öýêç åßíáé ìéêñïý ìåãÝèïõò, äýóêïëï íá ðáñáôçñçèïýí ìå ãõìíü ìÜôé, áëëÜ åßíáé óõíÞèùò ïñáôÜ ìüíï ìå ìåãåíèõôéêü öáêü (ð.÷. ôï Ñïäïöýêïò Ceramium).

Åéê. 8. ÅãêáôáóôÜóåéò êáëëéÝñãåéáò ôïõ Scenedesmus.

Åéê. 9. ÈáëÜóóéá Aããåéüóðåñìá Ý÷ïõí åêâñáóèåß óå ìßá áììþäç ðáñáëßá.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

16

Óôéò áììþäåéò ðáñáëßåò áíáðôýóóïíôáé ó÷åôéêÜ ëßãá öýêç. Ôá ðéï óõ÷íÜ áðü áõôÜ åßíáé ôï ×ëùñïöýêïò Caulerpa (áí êáé ìðïñåß íá âñåèåß êáé óå âñÜ÷éá), ôï Xëùñïöýêïò Codium bursa, êáé ôï Ñïäïöýêïò Spyridia. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, óå áììþäåéò ðõèìÝíåò áíáðôýóóïíôáé êáé èáëÜóóéá Áããåéüóðåñìá. Ðñüêåéôáé ãéá ôá ãíùóôÜ ôáéíéüìïñöá öõôÜ ðïõ îåâñÜæåé ôï êýìá óôéò åëëçíéêÝò áêôÝò (åéê. 9).

Ðñïóï÷Þ! Ìçí ìðåñäåýåôå ôá èáëÜóóéá Áããåéü-óðåñìá ìå ôá öýêç. Ôá Áããåéüóðåñìá, äçëáäÞ ôá áíþôåñá áíèïöüñá öõôÜ, åðéêñáôïýí óôç ÷Ýñóï, áëëÜ óôç èÜëáóóá äåí õðÜñ÷åé ðïéêéëßá åéäþí. Ç Ðïóéäþíéá (Posidonia), ç Êõìïäü÷ç (Cymodocea), ç ÆùóôÝñá (Zostera), åßíáé áðü ôá ðéï ãíùóôÜ ãÝíç. Ôá ëßãá üìùò ãÝíç êáé åßäç ôïõò åßíáé äõíáôüí íá ó÷çìáôßæïõí ìåãÜëåò áíáðôýîåéò óôï âõèü ôçò èÜëáóóáò, «èáëáóóéíÜ ëéâÜäéá». Ôá èáëÜóóéá áõôÜ öõôÜ ÷ñåéÜæïíôáé áñêåôü öùò, ãé’ áõôü áí ôï íåñü ãßíåé èïëü, ð.÷. áðü éæÞìáôá, ôá ëéâÜäéá êáôáóôñÝöïíôáé. Åßíáé ðïëý óçìáíôéêÜ ãéá ôç æùÞ ôçò èÜëáóóáò êáèþò óôáèåñïðïéïýí ôïí áììþäç Þ éëõþäç ðõèìÝíá, ðñïóöÝñïõí êáôáöýãéï óå ðïëëïýò ïñãáíéóìïýò êáé âÝâáéá áðïôåëïýí âáóéêÞ ôñïöÞ ãéá ôïõò öõôïöÜãïõò ïñãáíéóìïýò. Ðñüóöáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ùò âÜóç ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ëéðÜóìáôïò.

Ôï èáëëÜóéï áããåéüóðåñìï Posidonia oceanica

17

Ï ðñïóäéïñéóìüò êáé ç ôáîéíüìçóç ôùí öõêþí åßíáé äýóêïëá ëüãù ôçò ìïñöïëïãéêÞò ðïéêéëßáò, ôùí äéáöïñåôéêþí ÷ñùóôéêþí ôïõò êáé ôçò áíáðá-ñáãùãÞò ôïõò. Ç ÷ñÞóç âéï÷çìéêþí êñéôçñßùí üðùò ïé ÷ñùóôéêÝò, ìáæß ìå ôá ìïñöïëïãéêÜ ãíùñßóìáôá, åðéôñÝðïõí ôç äéÜêñéóç ôùí ìåãÜëùí ïìÜäùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, êáóôáíü÷ñïá êýôôáñá ìå ôïé÷þìáôá áðü ðõñßôéï êáé ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðïéêßëóåéò ïäç-ãïýí óôçí ïìÜäá ôùí Äéáôüìùí. ÊáóôáíÜ êýôôáñá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõëÜêéá êáé êõôôáñéêü ôïß÷ùìá áðïôåëïýìåíï áðü ðëÜêåò ïäçãïýí åýêïëá óôá Äéíïöýêç. Êüêêéíï ÷ñþìá êáé èáëëïß ðïõ èõìßæïõí ìéêñïãñáößåò èÜìíùí ïäçãïýí óôá Ñïäïöýêç.

Áí èÝëåôå íá ðñïóäéïñßóåôå Ýíá öýêïò, íá âñåßôå óå ðïéá ïìÜäá Þ áêüìá ðåñéóóüôåñï óå ðïéï ãÝíïò Þ êáé åßäïò áíÞêåé, äçëáäÞ íá ôï ðñïóäéïñßóåôå ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëùí âéâëßùí, ðñÝðåé:

Íá óõãêåíôñþóåôå üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôï ðåñéâÜëëïí óôï ïðïßï áíáðôýó-óåôáé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí áíáðôýóóåôáé óå íåñÜ ãëõêÜ Þ áëìõñÜ, êáèáñÜ Þ ñõðáéíüìåíá, óôÜóéìá Þ ñÝïíôá, üîéíá Þ áëêáëéêÜ, óå öùôéæüìåíç Þ óêïôåéíÞ ðåñé-ï÷Þ (ð.÷. óå ìéá èáëáóóéíÞ óðçëéÜ Þ óå Ýíá âñÜ÷ï åêôåèåéìÝíï óôï Üìåóï çëéáêü öùò), ê.Ü.

¼ôáí Ý÷åôå ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé öýêç, íá åîåôÜóåôå ôç ìïñöÞ, ôéò äéáóôÜóåéò êáé ôï ÷ñþìá ôïõ èáëëïý, äçëáäÞ ôïõ ó÷çìáôéóìïý ðïõ âëÝðïõìå ìå ãõìíü ìÜôé, ðïõ êáé ðùò åßíáé óôåñåùìÝíïò, ôï õðüóôñùìá óôï ïðïßï áíáðôýóóåôáé (ð.÷. áí áíáðôýóóåôáé óå âñá÷þäç áêôÞ, óå áììþäç ðõèìÝíá, ðÜíù óå Üëëïõò ïñãáíéóìïýò), Þ áí áéùñåßôáé ìÝóá óôï íåñü (ðñï-óï÷Þ! åîåôÜóåôå ôçí ðéèáíüôçôá ôï öýêïò íá Ý÷åé áðïóðáóôåß áðü êÜðïõ).

¼ôáí ðáñáôçñåßôå ìéêñïóêïðéêÝò ìïñöÝò ìå ôç âïÞèåéá ìéêñïóêïðßïõ Þ åíüò áðëïý ìåãåíèõôéêïý öáêïý, åîåôÜóåôå ôá êýôôáñá, áí åßíáé ìåìïíùìÝíá, Ýíá-Ýíá, Þ åíþíïíôáé ó÷çìáôßæïíôáò áðïéêßåò, áí ó÷çìáôßæïõí íÞìáôá, áí ðåñéâÜëëïíôáé áðü åîù-óêåëåôü. ÐáñáôçñÞóåôå ôç ìïñöÞ ôùí êõôôÜñùí, ôï ÷ñþìá ôïõò, ôï ìÝãåèüò ôïõò, áí êéíïýíôáé ìå ôç âïÞèåéá ìáóôéãßùí.

Áí ðñüêåéôáé íá ðñï÷ùñÞóåôå óå ðéï ëåðôïìåñÞ ìåëÝôç, ÷ñåéÜæåóôå åðßóçò ôïí êýêëï æùÞò ôïõ öýêïõò êáèþò êáé ôá áíáðáñáãùãéêÜ üñãáíá óôçí ðåñßðôùóç ôùí ìáêñïöõêþí. Ôá áíáðáñáãùãéêÜ üñãáíá åßíáé ôåëåßùò äéáöïñåôéêÜ áðü áõôÜ ôùí Óðåñìáôïöýôùí êáé ìåëåôþíôáé äýóêïëá áðü êÜðïéïí ìç åéäéêü.

Ìåëåôþ ôá öýêç

18

Ôï öõôïðëáãêôü Ìå ôïí üñï ðëáãêôü (plankton) íïïýíôáé üëïé

åêåßíïé ïé ìéêñïóêïðéêïß êáôÜ êáíüíá ïñãáíéóìïß ðïõ ðëáíþíôáé, äçëáäÞ æïõí ìåôáöåñüìåíïé ðáèçôéêÜ, ìÝóá óôéò èÜëáóóåò, óôéò ëßìíåò êáé óå Üëëåò, ìåãÜëåò ìÜæåò íåñïý. Áí êáé áñêåôïß áðü áõôïýò ìðïñïýí íá êéíïýíôáé åíåñãçôéêÜ, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åîáñôþíôáé áðü ôéò êéíÞóåéò ôïõ íåñïý, äçëáäÞ ìåôáöÝñïíôáé ðáèçôéêÜ ìå ôá ñåý-ìáôÜ ôïõ. ¼óïé åßíáé áõôüôñïöïé, äçëáäÞ ìðïñïýí íá «öôéÜîïõí» ôá êýôôáñÜ ôïõò êáé ôáõôü÷ñïíá íá ðáñÜãïõí ïîõãüíï ðáßñíïíôáò åíÝñãåéá áðü ôïí Þëéï êáé áíüñãáíá õëéêÜ áðü ôï íåñü ìÝóá óôï ïðïßï æïõí, ëåéôïõñãïýí üðùò áêñéâþò êáé ôá ìåãÜëá öõôÜ ôçò èÜëáóóáò áëëÜ êáé ôçò îçñÜò, äçëáäÞ öùôïóõíèÝôïõí, êáé áíÞêïõí óôï öõôïðëáãêôü. Åßíáé ôá ìéêñïóêïðéêÜ öõôÜ, ðïõ áéùñïýíôáé óå êåßíç ôç æþíç ôïõ íåñïý, üðïõ áÝñáò, öùò êáé èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ôïõò åðéôñÝðïõí íá æÞóïõí. Ç æùÞ óôçí áíïé÷ôÞ èÜëáóóá, áíáãêáóôéêÜ óôçñßæåôáé óå áõôïýò ôïõò ìéêñïóêïðéêïýò öõôéêïýò ïñãáíéóìïýò ðïõ ðáñÜãïõí ïîõãüíï êáé êáôáíáëþíïíôáé áðü ôï æùïðëáãêôü, ðåñíþíôáò Ýôóé óôéò ôñïöéêÝò áëõóßäåò. Åßíáé ç âÜóç óå ôñïöéêÝò áëõóßäåò êáé ôñïöéêÜ ðëÝãìáôá (Åéê. 10).

Ïé äéáóôÜóåéò ôùí ïñãáíéóìþí ôïõ öõôïðëá-ãêôïý óðÜíéá îåðåñíïýí ôá 70 åêáôïììõñéïóôÜ ôïõ ìÝôñïõ! Ïé ðåñéóóüôåñïé Ý÷ïõí ìÝãåèïò ãýñù óôá 5 åêáôïììõñéïóôÜ ôïõ ìÝôñïõ. Ãéá íá ôïõò óõëëÝîïõìå ÷ñåéáæüìáóôå åéäéêÜ äß÷ôõá (ðëáãêôïóõëëÝêôåò) (Åéê. 11).

Ç ðïéêéëßá óôç ìïñöÞ ôùí ïñãáíéóìþí ôïõ öõôïðëáãêôïý åßíáé åêðëçêôéêÞ. ¢ëëá åßíáé ðïëý áðëÜ óáí êüêêïé, Üëëá óáí ôñß÷åò, ðïëëÜ ìïéÜæïõí ìå ðïëýôéìá êïóìÞìáôá. Ãéá íá ìç âõèßæïíôáé êáé íá ìåôáöÝñïíôáé åõêïëüôåñá áðü ôá ñåýìáôá ôïõ íåñïý, ïñéóìÝíá Ý÷ïõí ìáêñéÝò ðñïåîï÷Ýò, êÝñáôá, áðïöýóåéò, ôüóï ëåðôÝò, ôüóï

ðïëýðëïêåò êáé ôáõôü÷ñïíá ôüóï íôåëéêÜôåò, ðïõ áíáñùôéÝóáé ðùò åßíáé äõíáôüí íá ìç óðÜæïõí. Óå ó÷Ýóç ìå ôï ÷ñþìá, ôá ðåñéóóüôåñá åßíáé ðñáóéíùðÜ, ìéá êáé åðéêñáôåß ç ÷ëùñïöýëëç á ðïõ ÷ñçóéìåýåé ãéá ôç öùôïóýíèåóç. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé êáóôáíü-÷ñùìá Þ êïêêéíùðÜ, áíÜëïãá ìå ôéò ÷ñùóôéêÝò ðïõ åðéêñáôïýí óôá êýôôáñÜ ôïõò. ÏñéóìÝíåò ÷ñùóôéêÝò ôá ðñïóôáôåýïõí áðü ôï ðïëý öùò ãé’ áõôü êáé ìðïñïýí íá áíáðôýóóïíôáé óôá åðéöáíåéáêÜ íåñÜ, Üëëåò åêìåôáëëåýïíôáé ôï ìðëå öùò ðïõ öèÜíåé óôá ìåãáëýôåñá âÜèç, êáèþò ôï çëéáêü öùò öéëôñÜñåôáé êáé áðïññïöÜôáé áðü ôï íåñü. ¼ìùò ðÜíôá ÷ñåéÜæïíôáé ôï çëéáêü öùò ãéá íá æÞóïõí.

Åéê. 10. Áðåéêüíéóç ôñïöéêïý ðëÝãìáôïò ó’ Ýíá õäÜôéíï ïéêïóýóôçìá.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

19

ÐïëëÝò öïñÝò, éäéáßôåñá óå ðáñÜêôéåò ðåñéï÷Ýò, ôï öõôïðëáãêôü, ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß ìáæéêÜ, íá õðÜñîåé äçëáäÞ ìéá åêñçêôéêÞ áíÜðôõîÞ ôïõ. Ï äéåèíÞò üñïò ãéá ôï öáéíüìåíï áõôü åßíáé bloom. Ç áðüäïóç ôïõ üñïõ óôá åëëçíéêÜ åßíáé «Üíèéóç ôïõ íåñïý», üìùò Ý÷åé èåùñçèåß ü÷é åðéôõ÷Þò êáé áðïäßäåé ôçí Ýíôïíç ðëçèõóìéáêÞ áýîçóç ôùí åí ëüãù ïñãáíéóìþí ðïõ åîáéôßáò ôùí ÷ñùóôéêþí ðïõ äéáèÝôïõí ìåôáâÜëïõí ôï ÷ñþìá ôïõ íåñïý. Ç ìáæéêÞ áõôÞ áíÜðôõîç ôïõ öõôïðëáãêôïý ìðïñåß íá åßíáé äåßãìá åõôñïöéóìïý ôùí íåñþí.

Ï åõôñïöéóìüò, äçëáäÞ ï åìðëïõôéóìüò åíüò ðåñéâÜëëïíôïò ìå áíüñãáíá õëéêÜ êáé ìÜëéóôá ìå ïñéóìÝíåò åíþóåéò üðùò ð.÷. áæùôïý÷åò êáé öùóöïñïý÷åò ðïõ åõíïïýí ôçí áíÜðôõîç ôïõ öõôïðëáãêôïý êáé Üëëùí öõôþí, ìðïñåß íá åßíáé åðéèõìçôüò üðùò ð.÷. óôçí ðåñßðôùóç ìéáò ëß-ìíçò üðïõ åêôñÝöïíôáé øÜñéá êáé ôï öõôïðëáãêôü áðïôåëåß ôç âÜóç ôçò ôñïöÞò (áí êáé õðåñâïëéêÞ áýîçóç ìðïñåß åðßóçò íá ðñïêáëÝóåé ðñïâëÞìá-ôá), ìðïñåß üìùò íá åßíáé áíåðéèýìçôïò Ýùò êáé êáôáóôñïöéêüò óå ìéá êáèáñÞ ðáñÜêôéá ðåñéï÷Þ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá êïëýìðé. ¢ëëï ðñüâëçìá, óõíÝðåéá ôïõ åõôñïöéóìïý, åßíáé ïé ìåãÜëåò äéáêõìÜíóåéò óôï ïîõ-ãüíï, ôï ïðïßï åßíáé äõíáôüí íá ìåéùèåß óôç äéÜñêåéá ôçò íý÷ôáò, ìå áðïôÝëåóìá ôï èÜíáôï øáñéþí êáé Üëëùí æþùí. Ðéï óïâáñü ðñüâëçìá äçìéïõñãåßôáé üôáí áíáðôõ÷èåß ìáæéêÜ öõôïðëáãêôü óôï ïðïßï óõììåôÝ÷ïõí åßäç ðïõ ðáñÜãïõí ôïîßíåò. Óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, ðñüêåéôáé ãéá ôïîé-êÝò ðëçèõóìéáêÝò åêñÞîåéò, ðïõ ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí ôï èÜíáôï æùéêþí ïñãáíéóìþí êáé äçëçôç-ñéÜóåéò óå áíèñþðïõò. Óå ìéá ðéï áðëÞ ðåñßðôùóç, ôïîéêÜ ìéêñïöý-êç ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí äåñìá-ôïðÜèåéåò óå üóïõò êïëõìðÞóïõí

óå ôÝôïéá íåñÜ. ÔïîéêÝò ðëç-èõóìéáêÝò åêñÞîåéò åßíáé äõ-íáôüí íá Ý÷ïõí ÷ñþìá åñõ-èñü åîáéôßáò öõôïðëáãêôïý óôï ïðïßï óõììåôÝ÷ïõí åßäç ðïõ Ý÷ïõí êüêêéíåò ÷ñù-óôéêÝò (åßäç Äéíïöõêþí). Ôüôå åêôåôáìÝíåò ðåñéï÷Ýò åìöáíßæïíôáé êïêêéíùðÝò êáé ïé áíáðôýîåéò áõôÝò åß-íáé ãíùóôÝò ùò «åñõèñÝò ðáëßññïéåò» (åéê. 12).

Åêôüò üìùò áðü ôéò ôïîß-íåò ðïõ ìåñéêÜ åßäç åßíáé äõíáôüí íá ðáñÜãïõí êáé åðïìÝíùò íá ðñïêá-ëïýí áíåðéèýìçôåò áíôéäñÜóåéò, ïé ïñãáíéóìïß ôïõ öõôïðëáãêôïý ðñïóëáìâÜíïõí óôá êýôôáñÜ ôïõò êáé ðïëëÜ áíåðéèýìçôá õëéêÜ ìå ôá ïðïßá ï Üíèñùðïò ñõðáßíåé ôïõò õäÜôéíïõò áðïäÝêôåò, äçëáäÞ ôá ðïôÜìéá, ôéò ëßìíåò êáé ôéò èÜëáóóåò. Ïé ïõóßåò áõôÝò óõóóùñåýïíôáé óôá êýôôáñá ôïõò, êáé êáèþò êáôáíáëþíïíôáé (ôñþãïíôáé) áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò, ðåñíïýí óôá äéêÜ ôïõò ôá

Åéê. 11. Äß÷ôõ óõëëïãÞò ðëáãêôïý (ðëáãêôï óõëëÝêôçò).

Åéê. 12. Ôï öáéíüìåíï ôçò åñõèñÜò ðáëßññïéáò óôï ëéìÜíé ôçò Èåóóáëïíßêçò.

Ê. Ô

óéÜì

çòÊ.

Êïõ

êÜñá

ò

20

óþìáôá, êáé ìÜëéóôá óå ïëïÝíá êáé ðéï õøçëÞ óõãêÝíôñùóç, ìéá äéáäéêáóßá ðïõ åßíáé ãíùóôÞ ùò âéïóõóóþñåõóç. Óôï ôÝëïò, ðïëëÜ áðü áõôÜ ôá áíåðéèýìçôá õëéêÜ, êáôáëÞãïõí óôï ðéÜôï ìáò, Þ ìÝíïõí ìÝóá óôï íåñü óõíå÷ßæïíôáò íá äçëçôçñéÜæïõí êáé Üëëïõò ïñãáíéóìïýò.

Κυανοφύκη ή Κυανοβακτήρια (Cyanobacteria, Cyanophyceae, Blue green algae)

Ôá Êõáíïöýêç Þ ÊõáíïâáêôÞñéá åßíáé ìéêñïóêïðéêïß öùôïóõíèåôéêïß ïñãáíéóìïß, ðñïêáñõùôéêïß ðïõ äåí öÝñïõí ó÷çìáôïðïéçìÝíïõò ðõñÞíåò, ÷ëùñïðëÜóôåò êáé Üëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ïñãáíßäéá åíüò åõêáñõùôéêïý êõôôÜñïõ. Ôï ÷ñþìá ôïõò åßíáé óõíÞèùò êõáíïðñÜ-óéíï åðåéäÞ åðéêñáôåß ç ÷ñùóôéêÞ öõêïêõáíßíç. ÓÞìåñá êáôáôÜóóïíôáé óôá öùôïóõíèåôéêÜ âáêôÞñéá

(ÊõáíïâáêôÞñéá), óõ÷íÜ üìùò áíáöÝñïíôáé üðùò êáé ðáëáéüôåñá ùò öýêç (Êõáíïöýêç), éäéáßôåñá óå ïéêï-ëïãéêÝò Ýñåõíåò. ÕðÜñ÷ïõí ìïíïêýôôáñåò, áðïéêéáêÝò, íçìáôïåéäåßò ìïñöÝò, áêßíçôåò Þ êéíçôÝò áëëÜ ÷ùñßò ìáóôßãéá. ÁíáðáñÜãïíôáé ðÜíôá áãåíþò, ìå êõôôáñéêÞ äéáßñåóç êáé ìå ó÷çìáôéóìü åéäéêþí êõôôÜñùí.

Ôá ðñþôá Êõáíïöýêç, üðùò äéáðéóôþèçêå áðü áðïëéèþìáôá, åìöáíßóôçêáí óôç Ãç ðñéí áðü ðåñßðïõ 3.5 äéóåêáôïììýñéá ÷ñüíéá. ¹ôáí äçëáäÞ ïé ðñþôïé öùôïóõíèåôéêïß ïñãáíéóìïß ðïõ áíáðôý÷èçêáí óôç Ãç. ̧ ðáéîáí âáóéêü ñüëï óôïí åìðëïõôéóìü ôçò ãÞéíçò áôìüóöáéñáò ìå ïîõãüíï.

Áðïôåëïýí âáóéêÞ ïìÜäá ôïõ öõôïðëáãêôïý, éäéáßôåñá ôùí ãëõêþí íåñþí. Ï ñüëïò ôïõò åßíáé óçìáíôéêüò êáèþò åêôüò áðü ðáñáãùãïß ïñãáíéóìïß, ïñéóìÝíá Ý÷ïõí êáé ôçí éêáíüôçôá íá äåóìåýïõí áôìï-óöáéñéêü Üæùôï êáé íá åìðëïõôßæïõí ôï ðåñéâÜëëïí óôï ïðïßï áíáðôýóóïíôáé ìå Üæùôï ðïõ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò. Áðáíôþíôáé

Åéê. 13. Åßäç Êõáíïöõêþí óå ìéêñïóêüðéï.

1 2 3 4

5 6 7

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Äéáä

ßêôõ

ï

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

21

üìùò êáé óôç ÷Ýñóï, áêüìá êáé óå áêñáßåò ïéêïëïãéêÝò óõíèÞêåò ãé’ áõôü êáé ìåëåôþíôáé óå ó÷Ýóç ìå ôçí áíôï÷Þ ôïõò, ð.÷. óå õøçëÝò Þ óå ÷áìçëÝò èåñìï-êñáóßåò (óå èåñìïðçãÝò, óå ðáãùìÝíåò êïéëÜäåò ôçò ÁíôáñêôéêÞò, ê.Ü.). ÏñéóìÝíá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí êïóìåôïëïãßá Þ óôç äéáôñïöÞ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç Spirulina ðïõ Üñ÷éóå ðñüóöáôá íá êáëëéåñãåßôáé êáé óôç ÷þñá ìáò.

ÐåñéëáìâÜíïõí ðåñßðïõ 2.000 åßäç. ÓõíçèéóìÝíá êáé åýêïëá áíáãíùñßóéìá ãÝíç åßíáé ôá (Åéê. 13):

Rivularia (1): Ó÷çìáôßæåé çâüìïñöïõò ïñáôïýò èáëëïýò, ðïõ óå ôïìÞ äßíïõí ôç ìïñöÞ âåíôÜëéáò. Ôñé÷þìáôá ðá÷ýôåñá óôç âÜóç, ëåðôõíüìåíá ðñïò ôá Üêñá. ÓõíçèéóìÝíï óôéò âñá÷þäåéò áêôÝò.

Chroococcus (2): Êýôôáñá óöáéñéêÜ Ýùò åëëåéøïåéäÞ ðåñéâáëëüìåíá áðü èÞêåò. Ó÷çìáôßæïõí áðïéêßåò.

Cyanothece (3): Ìïíïêýôôáñï. Êýôôáñá åëëåéøïåéäÞ, óå öÜóç äéáßñåóçò ï ïñãáíéóìüò ìïéÜæåé äéêýôôáñïò. Áíáðôýóóåôáé áêüìá êáé óå áëõêÝò.

Synechococcus: Ìïíïêýôôáñï. ÌïéÜæåé ìå ôï Cyan-othece áëëÜ ôá êýôôáñá åßíáé êõëéíäñéêÜ.

Oscillatoria (4): ÍçìáôïåéäÝò. Ôñé÷þìáôá áðëÜ ÷ùñßò êïëåïýò. Êýôôáñá üëá âëáóôçôéêÜ.

Spirulina (5): ÍçìáôïåéäÝò. Ôñé÷þìáôá óðåéñïåéäþò ðåñéåëéãìÝíá, êéíçôÜ ìå ôáõôü÷ñïíç ðåñéóôñïöÞ. Ðñü-óöáôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðïëý óôç äéáôñïöÞ (êÜøïõëåò óðåéñïõëßíáò) êáé óå êáëëõíôéêÜ

Anabaena (6): ÍçìáôïåéäÝò. Ôñé÷þìáôá ðåñéðåðëåã-ìÝíá, äåí ó÷çìáôßæïõí èáëëïýò. ÕðÜñ÷ïõí êýôôáñá âëáóôçôéêÜ, åôåñüêõôá (åôåñïêýóôåéò), êáé Ýììïíá êýôôáñá. Áæùôïäåóìåõôéêü. ÁðáíôÜôáé óôï ðëáãêôü, óôï âÝíèïò, óôï Ýäáöïò. ÓõíçèéóìÝíïò ïñãáíéóìüò óôéò áììþäåéò ðáñáëßåò áíÜìåóá óå áëüöõôá.

Nostoc (7): ÌïéÜæåé ìå ôçí Anabaena áëëÜ ó÷çìáôßæåé èáëëïýò ðïõ ìðïñåß íá öôÜíïõí áêüìá êáé 10 cm ìÝãåèïò. Åßäç Nostoc ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáôñïöÞ.

∆ιάτομα(Bacillariophyceae ή Diatomeae)

Åõêáñõùôéêïß, ìéêñïóêïðéêïß, ìïíïêýôôáñïé Þ áðïéêéáêïß ïñãáíéóìïß ìå ÷áñáêôçñéóôéêü ðõñéôéêü êõôôáñéêü ôïß÷ùìá (èÞêç) ìå áíÜãëõöåò äéáêïóìÞóåéò (Åéê. 14). Ç èÞêç ôùí Äéáôüìùí áðïôåëåßôáé áðü äýï, ðåñßðïõ ßóá, ôìÞìáôá (èõñßäåò) ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé åöáñìüæïõí óáí «êïõôß». ×áñáêôçñßæïíôáé åßôå áðü áêôéíùôÞ (Centrales), åßôå áðü áìößðëåõñç (Pen-nales), óõììåôñßá. Ç óõììåôñßá êáé ïé ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðïéêßëóåéò ôïõ êõôôáñéêïý ôïé÷þìáôïò áðïôåëïýí óõóôçìáôéêÜ ãíùñßóìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôïí ðñïóäéïñéóìü áõôþí ôùí öõêþí.

Ôá ÄéÜôïìá, åßíáé ôá ìéêñïóêïðéêÜ «ãõÜëéíá ãëõðôÜ» ôïõ íåñïý. Áðïêëåßåôáé íá ìáæÝøåôå ðëáãêôü ðïõ äåí èá ðåñéÝ÷åé ÄéÜôïìá. Éäéáßôåñá óôï èáëÜóóéï öõôï-ðëáãêôü áðïôåëïýí ìáæß ìå ôá Äéíïöýêç, ôéò äõï ðéï óõíçèéóìÝíåò ïìÜäåò ðáñáãùãþí ïñãáíéóìþí.

Áðïëéèþìáôá ôùí Centrales Ý÷ïõí âñåèåß óå áðï-èÝóåéò ôïõ Éïõñáóéêïý (åìöáíßóôçêáí óôç Ãç ðñéí áðü ðåñßðïõ 185 åêáôïììýñéá ÷ñüíéá) åíþ ôùí Pennales óå áðïèÝóåéò ôïõ Ôåôáñôïãåíïýò (åìöáíßóôçêáí ðñéí áðü 4 åêáôïììýñéá ÷ñüíéá). ÁðïèÝóåéò óêåëåôþí Äéáôüìùí Ý÷ïõí ó÷çìáôßóåé óôñþìáôá ìåãÜëïõ ðÜ÷ïõò, ãíùóôÜ óÞìåñá ùò «ãç Äéáôüìùí».

Åéê. 14. ÄéÜôïìá, üðùò öáßíïíôáé óå ìéêñïóêüðéï.

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

22

ÐåñéëáìâÜíïõí ðåñßðïõ 16.000 åßäç. ÌåñéêÜ áðü ôá ðéï óõíçèéóìÝíá êáé åýêïëá áíáãíùñßóéìá ãÝíç åßíáé ôá (Åéê. 15):

Coscinodiscus (1): Centrales. Êýôôáñá ðïõ èõìß-æïõí íüìéóìá Þ âáñÝëé. Èõñßäåò ìå ìïñöÞ ìéóïý ôñõâëßïõ Petri, åðßðåäåò. Æïõí åëåýèåñá óôï èáëÜóóéï ðëáãêôü.

Triceratium (2): Centrales. Êýôôáñá ðïõ èõìßæïõí ôñßãùíá Þ ôåôñÜãùíá. ÌïñöÝò èáëÜóóéåò ôçò ðáñÜ-êôéáò ðåñéï÷Þò.

Chaetoceros (3): Centrales. ¸÷åé Ýíôïíá äéá-ìïñöùìÝíá áãêÜèéá êáé áðïöýóåéò êáé ó÷çìáôßæåé áðïéêßåò. Ðëáãêôéêü, êõñßùò èáëÜóóéï, ëéãüôåñï óôá ãëõêÜ íåñÜ.

Achnanthes: Pennales. Êýôôáñá óõíÞèùò åíùìÝíá óå áðïéêßåò, óõ÷íÜ ðñïóêïëëçìÝíá óå õðüóôñùìá. Ç èÞêç êÜìðôåôáé (öáßíåôáé óôç æùíïåéäÞ üøç). Óå èáëÜóóéá, õöÜëìõñá, ãëõêÜ íåñÜ.

Licmophora (4): Pennales. ÌïéÜæåé ìå ñüðáëï Þ óöÞíá, üôáí ó÷çìáôßæåé áðïéêßåò èõìßæåé âåíôÜëéá.ÈáëÜóóéï.

Navicula (5): Pennales. ÌïéÜæåé ìå âÜñêá (Navi-cula).

Nitzschia: Pennales. Êýôôáñá óõíÞèùò åëåýèåñá áëëÜ ìåñéêÝò öïñÝò óå áðïéêßåò. Ôï ãÝíïò ðåñéëáì-âÜíåé ðïëëÜ åßäç ðïõ áðáíôþíôáé óå ðïéêßëïõò âéüôïðïõò.

Pleurosigma (6). Pennales. Ó÷Þìá óéãìïåéäÝò.

∆ινοφύκη, ∆ινομαστιγωτά, Πυρροφύκη (Dinophyceae, Dinoflagellates)

Ìïíïêýôôáñïé åõêáñõùôéêïß ïñãáíéóìïß, êéíçôïß ìå ôç âïÞèåéá ìáóôéãßùí. Ôï êõôôáñéêü ôïõò óþìá ìðïñåß íá ðåñéêëåßåôáé áðü èÞêç áðü êõôôáñßíç ç ïðïßá ó÷çìáôßæåôáé áðü óêëçñÝò ðëÜêåò ðïõ äéáöÝñïõí óôç ìïñöÞ êáé óôéò äéáêïóìÞóåéò. Ôá ðåñéóóüôåñá Äéíïöýêç Ý÷ïõí óôï êýôôáñü ôïõò äõï áõëÜêéá ìÝóá óôá ïðïßá êéíåßôáé áðü Ýíá ìáóôßãéï.

Ôï üíïìá Äéíïöýêç Þ ÄéíïìáóôéãùôÜ ðñïÝñ÷åôáé

Åéê. 15. ÄéÜôïìá óå ìéêñïóêüðéï.

1 2 2 3

5 64

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

23

áðü ôï üôé ç êßíçóÞ ôïõò åðéôõã÷Üíåôáé ìå óõíäõáóìü ôçò êßíçóçò ôùí äõï ìáóôéãßùí êáé åßíáé óôñïâéëþ-äçò, ðåñéäßíçóç. Åßíáé áðü ôïõò ðéï óõíçèéóìÝíïõò ìéêñïóêïðéêïýò ïñãáíéóìïýò ôïõ öõôïðëáãêôïý. Ôï üíïìÜ ôïõò Ðõññïöýêç ôï ïöåßëïõí óôï üôé ìåñéêÜ åßäç ðáñÜãïõí áíáëáìðÝò öùôüò (âéïöùôéóìüò) åíþ Üëëá üôáí áíáðôõ÷èïýí ìáæéêÜ äßíïõí Ýíá êïêêéíùðü ÷ñþìá óôç èÜëáóóá (åñõèñÜ ðáëßññïéá, Åéê. 12). ÓõìâÜëëïõí óôçí ðñùôïãåíÞ ðáñáãùãÞ (ðáñáãùãÞ ïñãáíéêÞò ýëçò áðü áõôüôñïöïõò ïñãáíéóìïýò). ¢ëëá ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóïõí ðñïâëÞìáôá åðåéäÞ ðáñÜãïõí ôïîßíåò üôáí áíáðôõ÷èïýí ìáæéêÜ.

ÐåñéëáìâÜíïõí ðåñßðïõ 800 åßäç. Ôá ðåñéóóüôåñá åßíáé èáëÜóóéá ðëáãêôéêÜ, ðåñßðïõ 100 æïõí áðïêëåé-óôéêÜ óå ãëõêÜ íåñÜ.

×áñáêôçñéóôéêÜ, óõíÞèç êáé ó÷åôéêÜ åýêïëá áíá-ãíùñßóéìá ãÝíç ìå êýôôáñá èùñáêéóìÝíá ìå ðëÜêåò åßíáé ôá (Åéê. 16):

Ceratium (1): Êýôôáñá ìå ìåãÜëï áñéèìü ðëáêþí êáé ðëáêéäßùí ìå ðëïýóéá äéáêüóìçóç, áôñáêôïåéäÞ ìå 3-4 êåñáôïåéäåßò ðñïåêâïëÝò (êÝñáôá). ÅãêÜñóéá áýëáêá éäéáßôåñá åìöáíÞò êáé åõñåßá óôï ìÝóïí ôïõ êõôôÜñïõ, åðéìÞêçò áýëáêá êïíôÞ áëëÜ åõäéÜêñéôç. ÐïëëÜ ãíùóôÜ åßäç õðÜñ÷ïõí óôï ðëáãêôü ôùí èáëÜóóéùí êáé ãëõêþí íåñþí.

Dinophysis (2): Ï èþñáêáò ÷ùñßæåôáé óå áñéóôåñü êáé äåîéü Þìéóõ ìÝóù ôçò åðéìÞêïõò áýëáêáò. ÅðéðëÝïí õðÜñ÷åé äéáöïñïðïßçóç óå åðéèÞêç êáé õðïèÞêç ðïõ ÷ùñßæïíôáé áðü ôçí åãêÜñóéá áýëáêá, óôï Üíù ÷åßëïò ôçò ïðïßáò áíáðôýóóåôáé ôï õìÝíéï ùò êïëÜñï. Ôï óþìá åßíáé óõìðéåóìÝíï ðëåõñéêÜ. ÊáôÜ ìÞêïò ôçò åðéìÞêïõò áýëáêáò õðÜñ÷åé åìöáíÝò ìåìâñáíþäåò ðôåñýãéï.

Protoperidinium (3): Êýôôáñá èùñáêéóìÝíá üðùò ðáñáðÜíù ìå ó÷åäüí ðïëõãùíéêü ó÷Þìá üðïõ ôï ìåóáßï ôìÞìá ôïõò åßíáé óõíÞèùò äéïãêùìÝíï. ÅãêÜñóéá áýëáêá éäéáßôåñá åìöáíÞò, óôï ìÝóïí ôïõ êõôôÜñïõ.

Åéê. 16. Äéíïöýêç üðùò öáßíïíôáé óå ìéêñïóêüðéï.

1

1

2

3

Äéáä

ßêôõ

ïÌ

. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êçÌ

. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êçÌ

. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

24

Χαροφύκη (Charophyta)

Ôá ×áñüöõôá Þ ×áñþäç öýêç Þ ×áñïöýêç (Åéê. 17) ìïéÜæïõí áðü öõóéïëïãéêÞ êáé âéï÷çìéêÞ Üðïøç ìå ôá ×ëùñïöýêç, üìùò ìïñöïëïãéêÜ äéáöÝñïõí ôüóï ðïëý þóôå ôáîéíïìïýíôáé óå äéáöïñåôéêü Üèñïéóìá. Ó÷çìáôßæïõí íÞìáôá ìÞêïõò Ýùò êáé Ýíá ìÝôñï ðïõ óôåñåþíïíôáé óôï õðüóôñùìá ìå ñéæïåéäÞ. Ôá íÞìáôá Ý÷ïõí ãüíáôá êáé ìåóïãïíÜôéá äéáóôÞìáôá. Áðü ôá ãüíáôá âãáßíïõí áêôéíùôÜ ðëåõñéêïß êëÜäïé, ìå ðåñéïñéóìÝíç áíÜðôõîç. ÊáôÜ ôçí åããåíÞ áíáðáñá-ãùãÞ ó÷çìáôßæïíôáé åîáéñåôéêÜ ðïëýðëïêá áñóåíéêÜ (áíèçñßäéá) êáé èçëõêÜ (ùïãüíéá) áíáðáñáãùãéêÜ üñãáíá. Ïé ãíùóôüôåñïé áíôéðñüóùðïé áíÞêïõí óôá ãÝíç Chara êáé Nitella. Áíáðôýóóïíôáé óå êáèáñÜ ñç÷Ü íåñÜ óå ëßìíåò êáé ñõÜêéá.

Χλωροφύκη (Chlorophyta, Chlorophyceae, Green algae)

Ôá ×ëùñïöýêç åßíáé ìéá ìåãÜëç ïìÜäá ìå ðåñéóóüôåñá áðü 400 ãÝíç êáé 6.000 åßäç. ¢ëëá åßíáé ìïíïêýôôáñá êáé Üëëá ðïëõêýôôáñá öýêç. Ôá êýôôáñÜ ôïõò åßíáé åõêáñõùôéêÜ, öÝñïõí ó÷çìáôïðïéçìÝíï ðõñÞíá, Ýíá Þ ðåñéóóüôåñïõò ÷ëùñïðëÜóôåò, ðõñçíïåéäÞ. ÕðÜñ÷ïõí äéÜöïñïé ìïñöïëïãéêïß ôýðïé, êéíçôïß ìå Ýíá Ýùò ðïëëÜ ìáóôßãéá, Þ áêßíçôïé, ìéêñïóêïðéêïß

Þ ïñáôïß ìå ãõìíü ìÜôé, áðïéêéáêïß, íçìáôïåéäåßò äéáêëáäéæüìåíïé Þ ìç. Ôï ÷ñþìá ôïõò åßíáé óõíÞèùò ðñÜóéíï ëüãù ôçò åðéêñÜôçóçò ôçò ÷ëùñïöýëëçò a. ¸÷ïõí üìùò êáé Üëëåò ÷ñùóôéêÝò (÷ëùñïöýëëç b, êáñïôÝíéï a êáé b, îáíèïöýëëåò), ðïõ ìðïñåß íá ôñïðïðïéïýí ôï ÷ñþìá. ÁíáðáñÜãïíôáé ìå áãåíÞ êáé åããåíÞ ôñüðï. Åßíáé ïñãáíéóìïß ðáñáãùãïß.

Ï ðñïóäéïñéóìüò ôïõò ãßíåôáé ìå âÜóç ìïñöïëïãéêÜ êáé áíáðáñáãùãéêÜ ãíùñßóìáôá.

×áñáêôçñéóôéêÜ ìéêñïóêïðéêÜ ìïíïêýôôáñá Þ áðïé-êéáêÜ Xëùñïöýêç ðïõ ìðïñåß êÜðïéïò íá ðáñáôçñÞóåé ìå ôï ìéêñïóêüðéï åßíáé ôá: á) êéíçôÜ: Chlamydomonas, Dunaliella, Volvox, â) áêßíçôá: Chlorella, Cosmarium, Micrasterias, Scenedesmus.

×áñáêôçñéóôéêÜ íçìáôïåéäÞ ðïõ Ý÷ïõí ó÷åôéêÜ ìåãáëýôåñåò äéáóôÜóåéò áëëÜ ÷ñåéÜæïíôáé åðßóçò ìåãåíèõôéêü öáêü ãéá íá ðáñáôçñçèïýí, êáé èá ôá âñåßôå óõ÷íÜ óôá ãëõêÜ íåñÜ, åßíáé ôá: á) ìç äéáêëá-äéæüìåíá Spirogyra, Oedogonium, â) äéáêëáäéæüìåíá Stigeoclonium, Cladophora.

×ëùñïöýêç, ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé, äçëáäÞ ó÷ç-ìáôßæïõí èáëëïýò, óõíÞèç óôï åëëçíéêü èáëÜóóéï ðåñéâÜëëïí, êáé ó÷åôéêÜ åýêïëá áíáãíùñßóéìá åßíáé ôá: Acetabularia, Caulerpa, Halimeda, Enteromorpha, Ulva, Codium.

×ëùñïöýêç ìéêñïóêïðéêþí äéáóôÜóåùí (Åéê. 18).Chlamydomonas (á). Ìïíïêýôôáñï êéíçôü. Êýôôáñá

óõíÞèùò ùïåéäÞ Ýùò åëëåéøïåéäÞ, óðÜíéá óöáéñéêÜ.

Åéê. 17. ×áñïöýêïò, üðùò öáßíåôáé óôï óôåñåïóêüðéï.

Äéáä

ßêôõ

ï

25

Äõï éóïìÞêç ìáóôßãéá åîÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðñüóèéï Üêñï ôïõ êõôôÜñïõ. ̧ íáò ìåãÜëïò ÷ëùñïðëÜóôçò óõíÞèùò êõðåëëïåéäÞò, êáôáëáìâÜíåé ó÷åäüí ïëüêëçñï ôï êýôôáñï êáé ðåñéÝ÷åé Ýíá ìåãÜëï Þ ðåñéóóüôåñá ìéêñÜ ðõñçíïåéäÞ. ̧ êêåíôñá ðëåõñéêÜ, êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôïõ ÷ëùñïðëÜóôç âñßóêåôáé ç ïöèáëìéêÞ êçëßäá (óôßãìá). Áíáðôýóóåôáé óå óôÜóéìá êáé ôñå÷ïýìåíá íåñÜ áëëÜ êáé óôï Ýäáöïò, áêüìá êáé óôï ÷éüíé

Dunaliella (â,ã): ÌïéÜæåé ìå ôç Chlamydomo-nas, áëëÜ Ý÷åé åýðëáóôï êõôôáñéêü ôïß÷ùìá êáé ãé’ áõôü ôï ó÷Þìá ôçò ìðïñåß íá åßíáé êáé åëáöñþò åðéìçêõóìÝíï. Ìðïñåß íá ðáñÜãåé êáñïôÝíéï êáé

ôüôå áðïêôÜ Ýíá ÷áñáêôçñéóôéêü ðïñôïêáëÝñõèñï ÷ñþìá. Óôéò åëëçíéêÝò áëõêÝò áíáðôýóóåôáé ìáæéêÜ êáé äßäåé ÷áñáêôçñéóôéêü ðïñôïêáëÝñõèñï ÷ñþìá óôéò äåîáìåíÝò ìå õøçëÞ áëáôüôçôá.

Chlorella (ä). Ìïíïêýôôáñï, áêßíçôï. Êýôôáñá óöáéñéêÜ Ýùò åëëåéøïåéäÞ ìå ôïé÷ùìáôéêü ÷ëùñïðëÜóôç êáé ðá÷ý êõôôáñéêü ôïß÷ùìá. Ôï ãÝíïò ðåñéëáìâÜíåé ðåñßðïõ 10 åßäç ðïõ áðáíôþíôáé êõñßùò óôá ãëõêÜ íåñÜ êáé óôï Ýäáöïò. Ðñüóöáôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå æùïôñïöÝò.

Cosmarium (å). Ìïíïêýôôáñï áêßíçôï. ÕðÜñ÷åé ìåóáßá éó÷õñÞ ðåñßóöéîç (éóèìüò), ðïõ ÷ùñßæåé ôï

Åéê. 18. ×ëùñïöýêç üðùò öáßíïíôáé óôï ìéêñïóêüðéï.

α β γ δ

ε ζ η θ

ι κ λ μ

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

26

êýôôáñï óå äõï óõììåôñéêÜ çìéêýôôáñá. Ôï êõôôáñéêü ôïß÷ùìá ìðïñåß íá öÝñåé ðïéêßëóåéò. ÊáôÜ ôçí áãåíÞ áíáðáñáãùãÞ, ï ïñãáíéóìüò ÷ùñßæåôáé óå äõï çìé-êýôôáñá. ÊÜèå çìéêýôôáñï óôç óõíÝ÷åéá áíáðôýóóåôáé óå êáíïíéêü Üôïìï. Áíáðôýóóåôáé êõñßùò óå ãëõêÜ íåñÜ. ÕðÜñ÷ïõí ðåñß ôá 1000 åßäç.

Micrasterias (æ): ÌïéÜæåé ìå ôï Cosmarium áëëÜ Ý÷åé âáèéÝò åãêïëðþóåéò Þ ëïâïýò óôá êñÜóðåäá ôùí êõôôÜñùí.

Scenedesmus (ç): Áðïéêéáêü áêßíçôï. Ôá êýôôáñá åßíáé åëëåéøïåéäÞ Ýùò áôñáêôïåéäÞ êáé óå ïñéóìÝíá åßäç öÝñïõí âåëïíïåéäåßò áðïöýóåéò. Åíþíïíôáé ðëåõñéêÜ óå ìéá Þ äõï óåéñÝò êáé ó÷çìáôßæïõí êïé-íüâéá áðü 4-8 óðÜíéá Ýùò 16 êýôôáñá. Áíáðôýóóåôáé ùò ðëáãêôéêüò êáé âåíèéêüò ïñãáíéóìüò óå ãëõêÜ íåñÜ êáé óôï Ýäáöïò. ̧ ÷ïõí ðåñéãñáöåß ðåñéóóüôåñá áðü 100 åßäç êáé ðïéêéëßåò.

Volvox (è): Áðïéêéáêü êéíçôü ìå ôç âïÞèåéá ìáóôé-ãßùí. Ç áðïéêßá ìïéÜæåé ìå ìðÜëá. Óôï åóùôåñéêü áíáðôýóóïíôáé èõãáôñéêÝò áðïéêßåò.

Oedogonium (é): ÍçìáôïåéäÝò ìç äéáêëáäéæüìåíï, ðñïóêïëëçìÝíï óå õðüóôñùìá Þ óõ÷íÜ óå ìÜæåò ðïõ åðéðëÝïõí. Êýôôáñá êõëéíäñéêÜ, ìåñéêÜ åìöáíßæïõí åãêÜñóéåò ñáâäþóåéò. ×ëùñïðëÜóôçò ôïé÷ùìáôéêüò, äéêôõüìïñöïò. Ç åããåíÞò áíáðáñáãùãÞ åßíáé ðïëý-ðëïêç, ùïãáìßá.

Spirogyra (ê): ÍçìáôïåéäÝò ìç äéáêëáäéæüìåíï. Êýôôáñá êõëéíäñéêÜ. ÊÜèå êýôôáñï ðåñéÝ÷åé Ýíá Þ ðåñéóóüôåñïõò óðåéñïåéäåßò ÷ëùñïðëÜóôåò. ÊáôÜ ìÞêïò ôïõ ÷ëùñïðëÜóôç êáé óå êáíïíéêÝò áðïóôÜóåéò äéáôÜóóïíôáé ôá ðõñçíïåéäÞ. Ï ðõñÞíáò åßíáé åõäé-Üêñéôïò êáé åõñßóêåôáé óôï êÝíôñï ôïõ êõôôÜñïõ. Ç åããåíÞò áíáðáñáãùãÞ åßíáé éäéüìïñöç (óýæåõîç). Ó÷çìáôßæïíôáé ðïëõÜñéèìåò ãÝöõñåò óýæåõîçò ìåôáîý äõï ãåéôïíéêþí íçìÜôùí êáé ôï êõôôáñéêü ðåñéå÷üìåíï ôïõ áñóåíéêïý ãáìÝôç ìåôáíáóôåýåé óôïí áíôßóôïé÷ï èçëõêü üðïõ êáé ó÷çìáôßæåôáé ï æõãþôçò. Óå ïñéóìÝíá åßäç ðáñáôçñåßôáé óýæåõîç ìåôáîý äõï ãåéôïíéêþí êõôôÜñùí ôïõ ßäéïõ íÞìáôïò (ðëåõñéêÞ óýæåõîç). Ôï ãÝíïò ðåñéëáìâÜíåé ðåñßðïõ 380 åßäç ðïõ áíáðôýóóïíôáé óôá ãëõêÜ íåñÜ.

Cladophora (ë): ÍçìáôïåéäÝò, Ýíôïíá äéáêëáäé-æüìåíï, ëåðôïöõÝò ×ëùñïöýêïò. Ôï ìÝãåèïò ôïõ èáëëïý åßíáé éäéáßôåñá ìéêñü, äýóêïëá äéáêñßíåôáé ìå ãõìíü ìÜôé. Ùóôüóï, ó÷çìáôßæåé åõäéÜêñéôåò Üìïñöåò êáé êïëëþäåéò ôïýöåò ÷ñþìáôïò ðñáóéíùðïý Ýùò êéôñéíùðïý, ðïõ ðñïóêïëëþíôáé ðÜíù óôá âñÜ÷éá, óå Üëëá öýêç Þ åðéðëÝïõí óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý. Ôï ìÝãåèüò ôïõò ìðïñåß íá öôÜíåé áñêåôÜ åêáôïóôÜ.

Stigeoclonium (ì): ÍçìáôïåéäÝò, äéáêëáäéæü-ìåíï. Êýôôáñá êõëéíäñéêÜ. Åßíáé äõíáôüí íá õðÜñ÷åé ìïíüðëåõñç Þ ðïëýðëåõñç áíÜðôõîç êëÜäùí. ÊÜèå êýôôáñï ðåñéÝ÷åé Ýíá ðõñÞíá êáé Ýíá äáêôõëéïåéäÞ, ðáñáôïé÷ùìáôéêü ÷ëùñïðëÜóôç, ìå áñêåôÜ ðõñçíï-åéäÞ. Ôá áíïñèùìÝíá íÞìáôá óõ÷íÜ ôåëåéþíïõí óå ìéá ëåðôÞ ÷áñáêôçñéóôéêÞ ðñïâïëÞ. ÐåñéëáìâÜíåé ðåñßðïõ 30 åßäç, üëá ãëõêþí íåñþí.

Χλωροφύκη μεγάλων διαστάσεων

Acetabularia (Åéê. 19)ÅíáóâåóôùìÝíï ×ëùñïöýêïò ìå èáëëü ìïñöÞò

óßöùíá. ÎåêéíÜ áðü Ýíá ìéó÷ùôü óôÝëå÷ïò ýøïõò ìÝ÷ñé

Åéê. 19. Acetabularia.

Ê. Ô

óéÜì

çò

27

8 cm, ôï ïðïßï êáôáëÞãåé óôçí êïñõöÞ ôïõ óå Ýíá êõðåëüìïñöï äßóêï ðïõ èõìßæåé ïìðñÝëá, ìå äéÜìå-ôñï ðïõ äåí õðåñâáßíåé ôï 1cm. ×ñþìá ðñáóéíùðü, óõíÞèùò ëåõêü. ÁðáíôÜôáé óå ìéêñÜ âÜèç, ðÜíù óå âñÜ÷éá, óå ðÝôñåò Þ áêüìá êáé óå üóôñáêá, óå ðåñéï÷Ýò åêôåèåéìÝíåò óôï öùò (öùôüöéëï). Ëüãù ôçò åíáóâÝ-óôùóçò äéáôçñåßôáé ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé ãéá áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò äéáêïóìçôéêü.

Caulerpa (Åéê. 20) ×ëùñïöýêïò ìå Ýíôïíï ðñÜóéíï ÷ñþìá. Ï èáëëüò

áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Ýñðïí êáé Ýíá áíïñèùìÝíï ôìÞìá.

Ôï Ýñðïí ôìÞìá óõãêñáôåßôáé óôï õðüóôñùìá ìå ìéêñÜ ñéæïåéäÞ. Ôï áíïñèùìÝíï ôìÞìá åßôå Ý÷åé ìïñöÞ öýëëïõ åßôå èõìßæåé ôóáìðß óôáöõëéïý. Ôï öýêïò öôÜíåé áñêåôÜ åêáôïóôÜ. ÁðáíôÜôáé óôïí ðõèìÝíá, ôüóï óå óêéåñÝò üóï êáé óå åêôåèåéìÝíåò óôï öùò ðåñéï÷Ýò, áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò Ýùò êáé 80 ìÝôñá âÜèïò. Ôï åßäïò Caulerpa racemosa (ìïñöÞ óôáöõëéïý) åßíáé ôñïðéêü öýêïò ðïõ Ý÷åé åéóâÜëëåé óôç Ìåóüãåéï ðéèáíüôáôá ìÝóù ôçò äéþñõãáò ôïõ ÓïõÝæ êáé åðåêôåßíåôáé ìå ãïñãü ñõèìü.

Ôï åßäïò Caulerpa taxifolia (Åéê. 20), ðïõ Ý÷åé åðßóçò åéóá÷èåß óôç Ìåóüãåéï áðü ôñïðéêÝò ðåñéï÷Ýò, áðïêáëåßôáé «öýêïò öïíéÜò» åðåéäÞ åêôïðßæåé ôá éèáãåíÞ åßäç åíþ ëüãù ôùí ôïîéêþí ïõóéþí ðïõ ðáñÜãåé äåí êáôáíáëþíåôáé áðü ôá øÜñéá.

Codium (Åéê. 21)×ëùñïöýêïò ìå óùëçíüìïñöï èáëëü, êïßëï óôï

åóùôåñéêü, ï ïðïßïò åßôå äéáêëáäßæåôáé äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç ìéêñïãñáößáò äÝíôñïõ åßôå äå äéáêëáäßæåôáé ïðüôå Ý÷åé ìïñöÞ óõììåôñéêÞò ìðÜëáò ðïõ èõìßæåé óðüããï. ×áñáêôçñéóôéêü ôïõ Codium åßíáé ïé ìéêñïóêï-ðéêïß ñïðáëïåéäåßò ó÷çìáôéóìïß ðïõ âñßóêïíôáé óôçí

Åéê. 20. Åßäç ôïõ ãÝíïõò Caulerpa, ðÜíù: C. prolifera, êÜôù: C. taxifolia.

Åéê. 21. Codium fragile.

Äéáä

ßêôõ

ï

Ì.

Óáëù

ìßäç

28

åðéöÜíåéá ôïõ èáëëïý. ÁõôÜ ïíïìÜæïíôáé utricles êáé åßíáé ïñáôÜ ìüíï ìå ìéêñïóêüðéï. Ïé «äåíäñþäåéò» ìïñöÝò (ð.÷. Codium fragile) ðñïóêïëëïýíôáé ìå äßóêï ðñïóêüëçóçò (hold fast) óå óêéåñÜ óçìåßá âñÜ÷ùí óå ìéêñÜ âÜèç, Ý÷ïõí ÷ñþìá óêïýñï ðñÜóéíï êáé ìÝãåèüò ôïõò öôÜíåé ôá 30cm. Ïé ìç äéáêëáäéóìÝíåò ìïñöÝò ðïõ èõìßæïõí óðüããï (ð.÷. Codium bursa) áðáíôïýí ü÷é óå âñÜ÷éá áëëÜ óå Üììï êáé óõíÞèùò óå ìåãáëýôåñá âÜèç, Ý÷ïõí ÷ñþìá óêïýñï ðñÜóéíï êáé äéÜìåôñï óõíÞèùò Ýùò 30cm. Ôï Codium fragile åßíáé åîùôéêü åßäïò ðïõ Þñèå ìÝóù ðëïßùí áðü ôçí Éáðùíßá óôç Ìåóüãåéï.

Enteromorpha (Åéê. 22) ×ëùñïöýêïò ìå èáëëü ìïñöÞò åíôÝñïõ (Åíôåñï-

ìüñöá), äçëáäÞ äéïãêùìÝíï óùëçíüìïñöï, ðïëý åýêáìðôï, êïßëï óôï åóùôåñéêü. ÌÞêïò óõíÞèùò 10 cm, ðëÜôïò Ýùò 1cm, ÷ñþìá Ýíôïíá ðñÜóéíï. Ðñïóêïë-ëÜôáé óå âñÜ÷éá, óõíÞèùò ðïëý êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò, ëßãï âáèýôåñá áðü ôï óçìåßï ðïõ öôÜíåé ôï êýìá. Ï èáëëüò åßíáé ðïëý åõëýãéóôïò ãéá íá áíôÝ÷åé ôïí êõìáôéóìü. Áíáðôýóóåôáé êõñßùò áðü ÌÜñôéï Ýùò ÓåðôÝìâñéï. Åðßóçò áíáðôýóóåôáé óõ÷íÜ åêåß ðïõ ãëõêü íåñü ñÝåé ðñïò ôç èÜëáóóá.

Halimeda (Åéê. 23) Ï èáëëüò ðåñéëáìâÜíåé Ýíá Ýñðïí êáé Ýíá áíïñ-

èùìÝíï ôìÞìá. Ôï áíïñèùìÝíï ôìÞìá ó÷çìáôßæåôáé áðü 3-10 áñèñùôïýò åíáóâåóôùìÝíïõò (óêëçñïß óôçí õöÞ) äßóêïõò, ôïðïèåôçìÝíïé ï Ýíáò ðßóù áðü ôïí Üëëï óå ìßá óåéñÜ, ç ïðïßá ìðïñåß íá äéáêëáäßæåôáé. Ïé äßóêïé Ý÷ïõí äéðëÞ üøç: áðü ôç ìßá ðëåõñÜ åßíáé áíïé÷ôoðñÜóéíïé êáé áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ åßíáé óêïýñïé ðñÜóéíïé. Ôï ìÝãåèïò ôïõ êÜèå äßóêïõ åßíáé óõíÞèùò 2 cm. Ôï áíïñèùìÝíï ôìÞìá ìðïñåß íá áðïôåëåßôáé áðü ðïëëÝò îå÷ùñéóôÝò óåéñÝò äßóêùí, ðïõ üëåò üìùò åêêéíïýí áðü ôç âÜóç ôïõ öýêïõò. Ïëüêëçñï ôï öýêïò Ý÷åé ýøïò ðïõ êõìáßíåôáé óõíÞèùò áðü 3 Ýùò 15cm, áíÜëïãá ìå ôï ìÞêïò ðïõ Ý÷ïõí ïé óåéñÝò ôùí äßóêùí. ÁðáíôÜôáé êõñßùò óå êáôáêüñõöá óêéáæüìåíá âñÜ÷éá (óêéüöéëï öýêïò).

Ulva (Ìáñïýëé ôçò èÜëáóóáò) (Eéê. 24)×ëùñïöýêïò ìåìâñáíþäåò, Ýíôïíá ðñÜóéíï, ðïõ

èõìßæåé ìáñïýëé (åßíáé ãíùóôü êáé ùò ìáñïýëé ôçò èÜëáóóáò). Ôï ìÝãåèüò ôïõ öôÜíåé Ýùò êáé 40 cm. ÐñïóêïëëÜôáé óôá âñÜ÷éá êáé óå Üëëá óôåñåÜ õðï-

Åéê. 22. Enteromorpha. Åéê. 23. Halimeda.

Äéáä

ßêôõ

ï

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

29

óôñþìáôá ìå äßóêï ðñïóêüëëçóçò. Áíáðôýóóåôáé êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò, óõíÞèùò óå óçìåßá ðñïóôáôåõìÝíá áðü ôá êýìáôá. ¼ðùò êáé ç Enteromorpha, ôï öýêïò áõôü åßíáé óõ÷íü êõñßùò áðü ÌÜñôéï Ýùò ÓåðôÝìâñéï.

Åßíáé äåßêôçò ñýðáíóçò (áíáðôýóóåôáé ðïëý êïíôÜ óå åîüäïõò õðïíüìùí, óå ìüëïõò êáé ìáñßíåò, óå ëéìÜíéá êáé áíÜëïãåò ðåñéï÷Ýò). ×ñçóéìïðïéåßôáé óôç äéáôñïöÞ, êõñßùò óôçí Êßíá, Éáðùíßá áëëÜ êáé óôçí Éôáëßá (âåâáßùò êáëëéåñãçìÝíï).

Φαιοφύκη(Phaeophyta, Brown algae)

Ôá Öáéïöýêç åßíáé ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ èáëÜóóéá âåíèéêÜ öýêç. Ìüíï ôñßá ãÝíç (áðü ôá ðåñßðïõ 250 ðïõ Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß) åßíáé ãíùóôÜ áðü ãëõêÜ íåñÜ. Ôï ÷áñáêôçñéóôéêü êáóôáíü ÷ñþìá ôïõò ïöåßëåôáé

Åéê. 24. Ulva.

Åéê. 25. ÕðïèáëÜóóéá äÜóç áðü Öáéïöýêç óôïí Áôëáíôéêü ùêåáíü.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

30

óôç ÷ñùóôéêÞ öïõêïîáíèßíç ðïõ åðéóêéÜæåé ôçí ÷ëùñïöýëëç á.

Åßíáé ðïëõêýôôáñá ìå ìåãÜëç ðïéêéëßá óôç ìïñöÞ êáé ôç äïìÞ ôïõò. ÕðÜñ÷ïõí ìéêñïóêïðéêÝò íçìáôï-åéäåßò ìïñöÝò ðïõ åßíáé êáé ïé ðéï áðëÝò, üðùò êáé áðëÝò ìïñöÝò óå ó÷Þìá äßóêïõ, ìÝ÷ñé öõëëüìïñöåò ðïëýðëïêåò êáé ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí ðïõ åßíáé ãíùóôÝò óáí Kelps, êáé ìðïñåß íá ó÷çìáôßæïõí õðïèáëÜóóéá äÜóç (Eéê. 25). ÏñéóìÝíá Ý÷ïõí êýóôåéò áðü áÝñá ðïõ ôá âïçèïýí íá åðéðëÝïõí óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý êáé íá åêìåôáëëåýïíôáé êáëýôåñá ôï çëéáêü öùò. Ôá ðåñéóóüôåñá áðáíôþ-íôáé óôçí ðáñÜêôéá ðåñéï÷Þ óôåñåùìÝíá ðÜíù óå äéÜöïñá õðïóôñþìáôá, ìå äõíáôü, ÷áñáêôçñéóôéêü äßóêï ðñïóêüëëçóçò. Åßíáé ôá ðéï óõíçèéóìÝíá öýêç ôùí âñá÷ùäþí áêôþí. Áí êáé ìïéÜæïõí ðïëý ìå áíþôåñá öõôÜ, åßíáé ðñùôüãïíá. Ôá åëÜóìáôá äåí åßíáé öýëëá, ïé Üîïíåò äåí åßíáé ìßó÷ïé, ïé äßóêïé ðñïóêüëëçóçò äåí åßíáé ñßæåò. ÅðåéäÞ ôá ðåñéó-óüôåñá Öáéïöýêç æïõí óå ñç÷Ü íåñÜ êáé äÝ÷ïíôáé ôç äñÜóç ôùí êõìÜôùí Ý÷ïõí áíáðôýîåé äéÜöïñåò ðñïóáñìïãÝò ãéá íá åðéâéþíïõí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï óþìá ôïõò åßíáé óêëçñü êáé ôáõôü÷ñïíá åýêáìðôï, Ýôóé þóôå íá ëõãßæåé óôïí êõìáôéóìü. ÐïëëÜ óõãêå-íôñþíïõí éþäéï óôá êýôôáñÜ ôïõò óå óçìáíôéêÝò ðïóüôçôåò (ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôï èáëáóóéíü

íåñü). Ôá êýôôáñá ôùí Öáéïöõêþí ðåñéâÜëëïíôáé áðü êõôôáñéêü ôïß÷ùìá. Ìåôáîý ôùí óõóôáôéêþí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá êõôôáñéêÜ ôïõò ôïé÷þìáôá, åßíáé ôá áëãéíéêÜ Üëáôá. ÁõôÜ åßíáé ìç ôïîéêÝò ïõóßåò ìå êïëëïåéäåßò éäéüôçôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñÝùò óôç âéïìç÷áíßá. Åðßóçò, ôá êýôôáñá ôùí Öáéïöõêþí ðåñéÝ÷ïõí ïõóßåò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ôáííßíåò. Óå áõôÝò ïöåßëåôáé ôï óêïýñï êáöÝ-ìáýñï ÷ñþìá ôùí íåêñþí Öáéïöõêþí ðïõ åêâñÜæïíôáé óôçí áêôÞ.

Ôá Kelps åßíáé Öáéïöýêç ôçò ôÜîçò Laminariales êáé üëá åßíáé âñþóéìá. Ôá ðëÝïí äçìïöéëÞ åßíáé ôá öýêç Laminaria êáé Undaria, ôá ïðïßá åßíáé åõìåãÝèç. Ôá Kelps ùò ôñïöÞ åßíáé äéáäïìÝíá óå ÷þñåò ôçò ¢ðù ÁíáôïëÞò êáé éäéáßôåñá óôçí Éáðùíßá êáé Êßíá üðïõ ïíïìÜæïíôáé Kombu êáé haidai áíôßóôïé÷á. Ôá kelps ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò âÜóç ãéá äéÜöïñá öáãçôÜ êáé ôñþãïíôáé åðßóçò ùìÜ ùò óáëÜôá (Åéê. 26).

Ç ìçäåíéêÞ ôïîéêüôçôá ôùí áëãéíéêþí áëÜôùí ôùí Öáéïöõêþí ôïõò åðéôñÝðåé íá Ý÷ïõí ìåãÜëï åýñïò åöáñìïãþí: ðáñáãùãÞ öáñìáêåõôéêþí äéóêßùí, ïäïíôéáôñéêÞ ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ åêìá-ãåßùí, âéïìç÷áíßá ôñïößìùí ùò ðçêôïìáôïðïéçôÝò, åðåîåñãáóßá êáé åðéêÜëõøç ÷áñôéïý, ìéêñïâéïëïãßá, éáôñéêÞ ê.Ü. Ôá áëãéíéêÜ Üëáôá ðñïÝñ÷ïíôáé êõñßùò áðü Öáéïöýêç ôùí ãåíþí Macrocystis, Laminaria, Ascophyllum, Sargassum, Cystoseira, Fucus ê.Ü.

Åéê. 26. ÓõëëïãÞ Öáéïöõêþí.

Äéáä

ßêôõ

ï

31

Ôá Öáéïöýêç ðåñéëáìâÜíïõí ðåñßðïõ 2.000 åßäç. Æïõí ðñïóêïëëçìÝíá óå âñá÷þäåéò áêôÝò, ðÜíù óå ðÝôñåò, üóôñáêá êëð., áêüìç êáé ùò åðßöõôá Üëëùí öõêþí. Ðñïôéìïýí äéáõãÞ íåñÜ êáé ìðïñåß íá áíáðôõ÷èïýí Ýùò 50 ìÝôñá âÜèïò.

Ôá ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãÝíç ðïõ áðáíôþíôáé óõ÷íÜ êáé óôéò åëëçíéêÝò áêôÝò åßíáé ôá: Padina, Sargassum, Cystoseira, Dictyota, Dictyopteris, Colpomenia, Halopteris.

Φαιοφύκη που συχνά συναντούμε στην Ελλάδα και εύκολα αναγνωρίζουμε

Padina (Åéê. 27)Èáëëüò öõëëüìïñöïò, ó÷åôéêÜ åýêáìðôïò, ðïõ

ìïéÜæåé ìå ÷ùíß. Óôçí åðéöÜíåéá ôïõ èáëëïý äéáêñßíïíôáé ðáñÜëëçëåò êáé ïìüêåíôñåò, óêïýñåò ëåðôÝò æùíþóåéò. ÌÝãåèïò óõíÞèùò 2-5 cm Þ êáé ðåñéóóüôåñï. ×ñþìá êáóôáíü, ôá íåáñÜ Üôïìá ðåñéóóüôåñï áíïé÷ôü÷ñùìá.

Áíáðôýóóåôáé óå ðïéêßëá âÜèç, óôåñåþíåôáé óå äéÜöïñá õðïóôñþìáôá ìå ñéæïåéäÞ (äåí Ý÷åé ôõðéêÝò ñßæåò). ÐñïôéìÜ ðåñéï÷Ýò åêôåèåéìÝíåò óôï öùò, (öùôüöéëï öýêïò). Ôï åßäïò P. pavonica åßíáé áðü ôá ðéï êïéíÜ öýêç ôùí åëëçíéêþí âñá÷ùäþí áêôþí.

Sargassum (Åéê. 28)Èáëëüò ìïñöÞò èÜìíïõ, êáóôáíü÷ñùìïò, óêëç-

ñÞò õöÞò, ìåãÜëïõ ìåãÝèïõò, óôçí ÅëëÜäá ìðïñåß íá öôÜóåé ôá 50 cm. ÕðÜñ÷åé Ýíáò âáóéêüò Üîïíáò êáé åíáëëÜî åêöýïíôáé ðëåõñéêïß Üîïíåò, ìå ó÷ç-ìáôéóìïýò óáí öýëëá ðïõ åßíáé ó÷åôéêÜ ìéêñÜ, Ý÷ïõí óêëçñÞ õöÞ, Ýíá êåíôñéêü «íåýñï», êáé åßíáé

Åéê. 27. Padina pavonica óå âñÜ÷éá óôç èÜëáóóá.

Åéê. 28. Sargassum.

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

32

åëáöñþò êõìáôïåéäÞ. Óôç âÜóç ôùí öýëëùí ìðïñåß íá áíáðôýóóïíôáé ìéêñÝò êáóôáíÝò ìðáëßôóåò, ïé áåñïöüñïé êýóôåéò (âïçèïýí ôïí ïñãáíéóìü íá åðéðëÝåé óôç èÜëáóóá). Óôçí ÅëëÜäá ôï öýêïò áõôü åßíáé ðñïóêïëëçìÝíï óå âñÜ÷éá, êáé áðáíôÜ óõíÞèùò óå ìéêñÜ âÜèç óå óçìåßá åêôåèåéìÝíá óôï öùò. Ùóôüóï, õðÜñ÷ïõí åßäç ðïõ åðéðëÝïõí óôï íåñü, üðùò áõôÜ óå ðåñéï÷Ýò ôïõ Áôëáíôéêïý ðïõ ó÷çìáôßæïõí åêôåôáìÝíåò áíáðôýîåéò óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý (ÈÜëáóóá ôùí Óáñãáóóþí). Ôá åßäç ôïõ Sargassum ðåñéÝ÷ïõí ïõóßåò ìå åõñåßá ÷ñÞóç, êõñßùò óôç äéáôñïöÞ (ð.÷. óå ðáãùôÜ, êñÝìåò, æåëÝ). Ãéá ôï ëüãï áõôü, óÞìåñá åéäéêÜ ðëïßá óõëëÝãïõí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò áðü ôá öýêç áõôÜ óôç èÜëáóóá ôùí Óáñãáóóþí áëëÜ êáé óå Üëëåò èÜëáóóåò.

Cystoseira (Åéê. 29)Öáéïöýêïò ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò Ìåóïãåßïõ, ðïëý

óõíçèéóìÝíï óôçí ÅëëÜäá. Ï èáëëüò Ý÷åé ìïñöÞ èÜìíïõ, ìå óêëçñÞ õöÞ, ï ïðïßïò äéáêëáäßæåôáé (Ý÷åé Ýíá Þ ðïëëïýò êýñéïõò Üîïíåò êáé äåõôåñåýïõóåò äéáêëáäþ-óåéò). ×ñþìá áíïéêôü Ýùò óêïôåéíü êáóôáíü. Ï èáëëüò öôÜíåé óõ÷íÜ ôá 10-50 åêáôïóôÜ ýøïò. ÐñïóêïëëÜôáé

óå óêëçñÜ õðïóôñþìáôá ìå äßóêï ðñïóêüëëçóçò. Áíáðôýóóåôáé óõíÞèùò óå ìéêñÜ âÜèç (Ýùò 0,5 ìÝôñá) ìáæß ìå ôï Sargassum, óå óçìåßá åêôåèåéìÝíá óôï öùò. Äéáêñßíåôáé åýêïëá áðü ôï Sargassum åðåéäÞ äå öÝñåé «öýëëá» ïýôå áåñïöüñïõò êýóôåéò. Ç Cystoseira áðïôåëåß ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü öýêïò ôçò ÅëëÜäáò êáé ôçò Ìåóïãåßïõ ãåíéêüôåñá. Ç ðáñïõóßá ôïõ óå ìßá áêôÞ áðïôåëåß Ýíäåéîç üôé ôá íåñÜ åßíáé êáèáñÜ ÷ùñßò Ýíôïíç áíèñþðéíç åðßäñáóç.

Dictyotá (Åéê. 30)Öáéïöýêïò ðïëý óõíçèéóìÝíï óôçí ÅëëÜäá.

Ìåìâñáíþäåò, ëåðôü êáé åýêáìðôï óáí ôáéíßá, äéá-

Åéê. 29. ÈáìíÜêéá Cystoseira üðùò öáßíïíôáé ìå ãõìíü ìÜôé áðïêïëëçìÝíá áðü ìßá âñá÷þäç áêôÞ.

Åéê. 30. Dictyota ðñïóêïëëçìÝíç óå âñá÷þäç ðõèìÝíá.

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

Ì.

Óáëù

ìßäç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

33

êëáäßæåôáé ðÜíôá äé÷ïôïìéêÜ. Ï èáëëüò Ý÷åé ÷ñþìá ãêñéæïðñÜóéíï Ýùò êáóôáíïðñÜóéíï, öèÜíåé ôï ìÝãåèïò áñêåôþí åêáôïóôþí (óõíÞèùò Ýùò 10 åêáôïóôÜ). Áíáðôýóóåôáé ðÜíù óå âñÜ÷ïõò ôüóï óå ìéêñÜ üóï êáé óå ìåãÜëá âÜèç.

Dictyopteris (Åéê. 31)ÌïéÜæåé ìå ôçí Dictyota. Ï èáëëüò ôïõ åßíáé

ó÷åôéêÜ ìåìâñáíþäçò, óáí ôáéíßá êáé äéáêëáäßæåôáé ðÜíôá äé÷ïôïìéêÜ. ÄéáöÝñåé üìùò áðü ôçí Dictyota óôï üôé ï èáëëüò åßíáé ëéãüôåñï åýêáìðôïò êáé öÝñåé Ýíá êåíôñéêü «íåýñï» ôï ïðïßï áðïõóéÜæåé áðü ôçí Dictyota. Ôï ÷ñþìá ôïõ èáëëïý åßíáé êáóôáíïðñÜóéíï êáé ôï ìÝãåèüò ôïõ öôÜíåé óõíÞèùò ôá 10 cm Þ êáé ðåñéóóüôåñï. Áíáðôýóóåôáé ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ óå êáôáêüñõöåò åðéöÜíåéåò âñÜ÷ùí ðïõ äåí åßíáé åêôåèåéìÝíåò óôï öùò, åßíáé äçëáäÞ óêéüöéëï öýêïò. ÁðáíôÜ óå ðïéêßëá âÜèç, áðü ôçí åðéöÜíåéá

ôçò èÜëáóóáò Ýùò ðïëëÜ ìÝôñá âÜèïò. ÅðéðëÝïí, ôï öýêïò áõôü åßíáé ãíùóôü ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôïîéêþí ïõóéþí ðïõ áðïôñÝðïõí ôçí êáôáíÜëùóÞ ôïõ áðü èáëÜóóéïõò ïñãáíéóìïýò.

Colpomenia (Åéê. 32)Ï èáëëüò Ý÷åé ìïñöÞ áêáíüíéóôïõ óÜêïõ, ìå

ðïëëÝò áíáäéðëþóåéò óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ, èõìßæïíôáò ôç ìïñöÞ ëïâþí åãêåöÜëïõ. ¸÷åé õöÞ ÷üíäñéíç, äçëáäÞ åíäéÜìåóç áíÜìåóá óôçí ðïëý óêëçñÞ êáé åýêáìðôç-ìåìâñáíþäç õöÞ. Ôï ÷ñþìá ôïõ åßíáé êßôñéíï-êáóôáíü êáé ç äéÜìåôñüò ôïõ öôÜíåé óõíÞèùò ôá 5-10 cm. ÐñïóêïëëÜôáé óå âñÜ÷éá ôçò áêôÞò, ðïëý êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò (0-0,5 ìÝôñá âÜèïò). Áíáðôýóóåôáé óå ïñéæüíôéåò åðéöÜíåéåò âñÜ÷ùí, åêôå-èåéìÝíåò óôï öùò (öùôüöéëï). Ôï âñßóêïõìå êõñßùò ôçí Üíïéîç êáé ôï êáëïêáßñé. Óôçí ÅëëÜäá õðÜñ÷ïõí äýï åßäç: ôï êïéíü åßäïò Colpomenia sinuosa êáé ôï åîùôéêü åßäïò C. peregrina. Ôï ôåëåõôáßï Ý÷åé Ýñèåé áðü ôçí Éáðùíßá êáé Ýùò óÞìåñá Ý÷åé äéáðéóôùèåß óôï Éüíéï êáé óôï Áéãáßï ðÝëáãïò.

Halopteris (Åéê. 33)Èáëëüò ìå ìïñöÞ ìéêñïý èÜìíïõ, ó÷åôéêÜ åýêáìðôïò.

Óõíßóôáôáé áðü ðïëëïýò ìéêñïóêïðéêïýò êëÜäïõò ìå

Åéê. 31. Dictyopteris polypodioides óå óêéåñü âñÜ÷ï ôçò áêôÞò.

Åéê. 32. Ôï öýêïò Colpomenia.Åéê. 33. Halopteris óå ìéêñïóêüðéï.

Ì. Óá

ëùìß

äç

Ì. Ñï

õóóï

ìïõó

ôáêÜ

êç

Ê. Ô

óéÜì

çò

34

ðïëëÜ ìéêñÜ áãêÜèéá óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõò. Ïé êëÜäïé åßíáé äýóêïëï íá ðáñáôçñçèïýí ìå ãõìíü ìÜôé áëëÜ äéáêñßíïíôáé åýêïëá óå óôåñåïóêüðéï Þ ìéêñïóêüðéï. ×ñþìá Ýíôïíá êáóôáíü. ÌÝãåèïò 2-10 cm. Áíáðôýó-óåôáé óå óêëçñÜ õðïóôñþìáôá, óõíÞèùò óå âÜèïò 0,5-1 ìÝôñï áëëÜ êáé âáèýôåñá. Öùôüöéëï öýêïò. Åßíáé ðïëý êïéíü óôçí ÅëëÜäá, áðáíôÜôáé êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Ýôïõò.

Ροδοφύκη(Rhodophyta, Phodophyceae, Red algae)

Åßíáé öýêç êõñßùò èáëÜóóéá áëëÜ õðÜñ÷ïõí êáé áñêåôÜ ôùí ãëõêþí íåñþí. ÕðÜñ÷ïõí ëßãá ìïíïêýôôáñá áëëÜ ôá ðåñéóóüôåñá åßíáé ðïëõêýôôáñá, óõ÷íÜ ìå ðïëýðëïêç äïìÞ. Ôá ðåñéóóüôåñá èáëÜóóéá Ñïäïöýêç áí êáé Ý÷ïõí ó÷åôéêÜ ìéêñÝò äéáóôÜóåéò, åßíáé ïñáôÜ ìå ãõìíü ìÜôé. Åêôüò áðü ôç ÷ëùñïöýëëç a ðïõ ðåñéÝ÷ïõí, Ý÷ïõí êáé öõêïåñõèñßíç êáé öõêïêõáíßíç ðïõ áðïññïöïýí ôï ðñÜóéíï êáé ôï ìðëå öùò. Óôç öõêïåñõèñßíç ïöåßëåôáé ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ñüäéíï ÷ñþìá ðïõ Ý÷ïõí ôá ðåñéóóüôåñá Ñïäïöýêç (áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé êáé ôï üíïìÜ ôïõò). ÅðéðëÝïí, ëüãù áõôþí ôùí öùôïóõíèåôéêþí ÷ñùóôéêþí ìðïñïýí íá áíáðôýóóïíôáé óå âÜèïò Ýùò êáé 200 ìÝôñá (óå êáèáñÜ íåñÜ).

Óå ìåñéêÜ Ñïäïöýêç ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá åßíáé ç åíáóâÝóôùóç (áóâåóôïðïßçóç) ôïõ èáëëïý. Ðåñéóóüôåñá áðü 400 åßäç ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò «êïñáëëéïåéäÞ» öýêç, ðïëëÜ äå áðü áõôÜ Ý÷ïõí ôÝôïéá åíáóâÝóôùóç þóôå åêëáìâÜíïíôáé ëáíèá-óìÝíá ùò êïñÜëëéá Þ ùò åîïãêþìáôá ôùí âñÜ÷ùí, üðùò ð.÷. åßäç ôùí ãåíþí Corallina, Lithothamnion, Lithophyllum, Tenarea.

Ôï êõôôáñéêü ôïß÷ùìá ôùí Ñïäïöõêþí áðïôåëåßôáé áðü äéÜöïñá óõóôáôéêÜ ìåôáîý ôùí ïðïßùí óõíáíôÜìå ôç âëÝííç. Óå ðïëëÜ Ñïäïöýêç ç âëÝííç óõíßóôáôáé áðü ôéò ãáëáêôÜíåò Üãáñ êáé êáñáãåíÜíåò. Ïé ãáëáêôÜíåò åßíáé ìç ôïîéêÝò êáé Ý÷ïõí êïëëïåéäåßò éäéüôçôåò êáé ãé’ áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñÝùò óôç âéïìç÷áíßá

ôñïößìùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ãéá íá ðáñáóêåõáóôïýí êñÝìåò, æåëÝ, óÜëôóåò, óïýðåò ê.á..

ΕνδιαφέρονÏé êáñáãåíÜíåò ëáìâÜíïíôáé áðü Ñïäïöýêç,

êõñßùò áðü ôá ãÝíç Chondrus, Gigartina, Euchema êáé Hypnea. ×ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò óôç âéïìç÷áíßá ôñïößìùí ùò óôáèåñåïðïéçôÝò, êõñßùò óôç âéïìç-÷áíßá ãÜëáêôïò.

Ôï Üãáñ ëáìâÜíåôáé êõñßùò áðü ôá ãÝíç Gelidium, Gracilaria, Ceramium, Pterocladia, Phyllophora ê.Ü., ôá ïíïìáæüìåíá áãáñüöõôá. Ôï Üãáñ Þôáí ãíùóôü óôïõò ëáïýò ôçò ¢ðù ÁíáôïëÞò áðü ðïëëïýò áéþíåò. Ôï üíïìá agar-agar óôá êéíÝæéêá óçìáßíåé «ðáãùìÝíç óêüíç». Ðáëáéüôåñá, ôï Üãáñ ôï ÷ñçóéìïðïéïýóáí ùò ìðá÷áñéêü. ¸ãéíå éäéáßôåñá ãíùóôü ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõ ùò èñåðôéêü õðüóôñùìá óå ìéêñïâéáêÝò êáëëéÝñãåéåò. ÓÞìåñá, ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñÝùò óôç âéïìç÷áíßá ôñïößìùí, ðïôþí êáé óôç öáñìáêåõôéêÞ.

Åßíáé ãíùóôÜ ðåñßðïõ 4.000 åßäç Ñïäïöõêþí, ó÷åäüí óôï óýíïëü ôïõò èáëÜóóéá. Ôá ðåñéóóüôåñá æïõí ðñïóêïëëçìÝíá óå âñÜ÷éá. ×áñáêôçñéóôéêÜ ãÝíç, óõíçèéóìÝíá óôéò åëëçíéêÝò áêôÝò åßíáé ôá: Corallina, Ceramium, Gelidium, Gigartina, Hypnea, Jania, Laurencia, Nemalion, Polysiphonia.

Ροδοφύκη που συχνά συναντούμε στην Ελλάδα και εύκολα αναγνωρίζουμε

Asparagopsis (Eéê. 34)Èáëëüò ìå ìïñöÞ èÜìíïõ. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëïß

êýñéïé Üîïíåò, êõëéíäñéêïß, ðïõ äéáêëáäßæïíôáé êáé äßíïõí äåõôåñïãåíåßò êëÜäïõò ðïõ ìïéÜæïõí ìå ìéêñÝò âïýñôóåò. Ðñüêåéôáé ãéá åõëýãéóôï, åýêáìðôï öýêïò. Ôï ÷ñþìá ôïõ åßíáé êüêêéíï. Ôï ìÝãåèïò ôïõ åßíáé ìåãÜëï óå ó÷Ýóç ìå ôá õðüëïéðá Ñïäïöýêç, êõìáßíåôáé áðü 5 Ýùò 20 cm. Áíáðôýóóåôáé ðÜíù óå âñÜ÷éá, óðÜíéá êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò, óõíÞèùò óå âÜèïò 1-30 ìÝôñá. Áðïöåýãåé ðåñéï÷Ýò ìå

35

Ýíôïíï öùò (óêéüöéëï öýêïò). Ôï åßäïò Asparagopsis armata åßíáé åîùôéêü öýêïò ôçò Ìåóïãåßïõ. ¹ñèå óôç Ìåóüãåéï áðü ôçí Áõóôñáëßá ìå ðëïßá. Óôçí ÅëëÜäá ôï áðáíôÜôáé êõñßùò óå áêôÝò ôïõ Áéãáßïõ.

Corallina (Eéê. 35)Èáëëüò ìå ìïñöÞ èÜìíïõ, ìå ìéêñïýò áñèñùôïýò

åðßðåäïõò êëÜäïõò. Óå êÜèå Üñèñï ó÷çìáôßæåôáé ôñé-÷ïôïìéêÞ äéáêëÜäùóç. ̧ íôïíá åíáóâåóôùìÝíï öýêïò ìå ðïëý óêëçñÞ õöÞ. ×ñþìá ëåõêü êáé óðáíéüôåñá ëåõêïñüäéíï, ìÝãåèïò 2-4 cm. Áíáðôýóóåôáé óå âñÜ-÷ïõò êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò (óõíÞèùò Ýùò 0,5 ìÝôñï âÜèïò). ÐñïôéìÜ êÜèåôåò óêéáæüìåíåò åðéöÜíåéåò. Ìðïñåß åðßóçò íá áíáðôõ÷èåß ðÜíù óå Üëëá ìáêñïöýêç, äçëáäÞ ùò åðßöõôï. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ Ý÷åé ðéï ìéêñü ìÝãåèïò, åíþ ïé êëÜäïé ôïõ èáëëïý äåí åßíáé åðßðåäïé áëëÜ êõëéíäñéêïß.

Ceramium (Eéê. 36)Èáëëüò ëåðôïöõÞò, óå óõóôÜäåò, ðïëý ìéêñþí

äéáóôÜóåùí, óõíÞèùò äéáêñßíåôáé ìüíï ìå óôåñåïóêüðéï Þ ìéêñïóêüðéï. Ôá íÞìáôá äéáêëáäßæïíôáé äé÷ïôïìéêÜ êáé äéáêñßíïíôáé óå ãüíáôá (äéïãêùìÝíåò ðåñéï÷Ýò ìå ðéï óêïýñï ÷ñþìá) êáé ìåóïãïíÜôéá äéáóôÞìáôá. Óôéò êïñõöÝò ôùí ãïíÜôùí ìðïñåß íá âãáßíïõí ìéêñÜ

Åéê. 34. Asparagopsis óå âñÜ÷éá.

Åéê. 35. Ôï öýêïò Corallina.

Åéê. 36. Ôï öýêïò Ceramium.

Ì. Óá

ëùìß

äç

Ì. Óá

ëùìß

äçÄé

áäßê

ôõï

Äéáä

ßêôõ

ï

36

«áãêÜèéá». Ôá Üêñá ôùí êëÜäùí åßíáé ÷áñáêôçñé-óôéêÜ êáé èõìßæïõí êÝñáôá ôáýñïõ (ïé ëåðôïìÝñåéåò åßíáé ïñáôÝò ìüíï ìå ìéêñïóêüðéï). Ôï ÷ñþìá ôïõ èáëëïý åßíáé êüêêéíï-ñüäéíï, åíþ ôï ìÝãåèüò ôïõ óðÜíéá îåðåñíÜ ôá 1-2cm. ÁðáíôÜôáé óå âñá÷þäåéò áêôÝò, óõíÞèùò êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò. Áíáðôýóóåôáé óõíÞèùò ùò åðßöõôï ðÜíù óå Üëëá ìáêñïöýêç. ¼ôáí áíáðôýóóåôáé ü÷é ùò åðßöõôï Ý÷åé ìåãáëýôåñåò äéáóôÜóåéò êáé ìðïñåß íá ðáñáôçñçèåß ìå ãõìíü ìÜôé.

Gigartina (Eéê. 37)Ï èáëëüò Ýñðåé, ìïéÜæåé ìå êõëéíäñéêü óùëÞíá,

ó÷åäüí êïßëï óôï åóùôåñéêü, ìéêñþí äéáóôÜóåùí. Ï óùëÞíáò äéáêëáäßæåôáé áêáíüíéóôá, óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ öÝñåé ìéêñïóêïðéêÜ áãêÜèéá, áñáéÜ êáé áêáíüíéóôá äéáóêïñðéóìÝíá. ÕöÞ ÷üíäñéíç, ÷ñþìá éþäåò óêïýñï. ÄéÜìåôñïò êõëéíäñéêþí óùëÞíùí ìéêñüôåñç áðü 0,5cm êáé óõíïëéêü ìÝãåèïò èáëëïý ìéêñüôåñï ôùí 2-5 cm. Áíáðôýóóåôáé óå âñÜ÷éá óå äéÜöïñá âÜèç. Öýêïò ìå ìåãÜëï ïéêïíïìéêü åíäéáöÝñïí, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðïëý óôç âéïìç÷áíßá ðáñáóêåõÞò Üãáñ.

Gelidium (Eéê. 38)Èáëëüò ìïñöÞò èÜìíïõ. Áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Þ

ðïëëïýò êýñéïõò Üîïíåò, Ýíôïíá ðåðëáôõóìÝíïõò, ðïõ äéáêëáäßæïíôáé áêáíüíéóôá óå äåõôåñïãåíåßò êëÜäïõò. Óôïõò ôåëéêïýò êëÜäïõò õðÜñ÷ïõí óõíÞ-èùò ìéêñÝò ðñïåîï÷Ýò, áêáíüíéóôá ôïðïèåôçìÝíåò. ÕöÞ ÷üíäñéíç, üìïéá ìå áõôÞ ôçò Gigartina. ×ñþìá éþäåò-ðñÜóéíï. ÌïéÜæåé ìå ôç Gigartina áëëÜ äéáöÝñåé áðü áõôÞ åðåéäÞ ï èáëëüò äåí Ýñðåé, ïé êëÜäïé åßíáé ðåðëáôõóìÝíïé êáé ü÷é êõëéíäñéêïß, Ý÷åé ìåãáëýôåñï ìÝãåèïò, óõíÞèùò 5-10 cm. Áíáðôýóóåôáé óå âñÜ÷éá, óõíÞèùò óå ìéêñÜ âÜèç (Ýùò 0,5 ìÝôñá). ¼ðùò êáé ç Gigartina, Ýôóé êáé ôï Gelidium åßíáé öýêïò ìå ïéêï-íïìéêü åíäéáöÝñïí áöïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ Üãáñ.

Hypnea (Eéê. 39)Ï èáëëüò óõíÞèùò Ýñðåé, åßíáé êõëéíäñéêüò, äéá-

êëáäßæåôáé áêáíüíéóôá, öÝñåé óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ ìéêñÜ áãêÜèéá, áñáéÜ êáé áêáíüíéóôá ôïðïèåôçìÝíá. ÓõíÞèùò, ôá Üêñá ôïõ èáëëïý åßíáé ðïëý êõñôÜ, ó÷çìáôßæïíôáò ìéêñÝò «êïõëïýñåò». ÕöÞ åýêáìðôç-÷üíäñéíç, ìÝãåèïò óõíÞèùò 2-8 cm. Áí êáé Ñïäïöýêïò Ý÷åé ÷ñþìá óõíÞ-èùò áíïéêôü ðñÜóéíï, ìåñéêÝò öïñÝò ñïäßæåé. ÁðáíôÜ óå âñÜ÷éá, óå ðïëý ìéêñÜ âÜèç, êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý. ÐñïôéìÜ óçìåßá åêôåèåéìÝíá óôï öùò

Åéê. 38. Ôï öýêïò Gelidium.Åéê. 37. Ôï öýêïò Gigartina.

Äéáä

ßêôõ

ï

Äéáä

ßêôõ

ï

37

(öùôüöéëï). ÊÜðïéá åßäç Hypnea åßíáé åîùôéêÜ åßäç ôçò Ìåóïãåßïõ ðïõ Ý÷ïõí Ýëèåé áðü ôñïðéêÝò èÜëáóóåò (ð.÷. Hypnea valentiae).

Jania (Eéê. 40)Ìéêñïóêïðéêü öýêïò, óõíÞèùò áíáðôýóóåôáé ðÜíù

óå Üëëá ìáêñïöýêç ùò åðßöõôï. ÅíáóâåóôùìÝíïò èáëëüò, áðïôåëåßôáé áðü ìéêñïýò áñèñùôïýò êëÜäïõò, êõëéíäñéêïýò, ëåðôïýò ïé ïðïßïé äéáêëáäßæïíôáé ðÜíôá äé÷ïôïìéêÜ. Ïé êëÜäïé áõôïß åßíáé ðïëý ìéêñïß êáé ìå äõóêïëßá ðáñáôçñïýíôáé ìå ãõìíü ìÜôé, áí êáé öáß-íïíôáé êáèáñÜ óå óôåñåïóêüðéï. ÓõíÞèùò ïé êëÜäïé óõãêåíôñþíïíôáé ðïëëïß ìáæß äßíïíôáò Ýôóé ôç åéêüíá

óõóôÜäùí ðïõ öôÜíïõí óå ìÝãåèïò ôá 1-5cm. ÔÝôïéåò áíáðôýîåéò åßíáé ðïëý óõ÷íÝò ðÜíù óå Üëëá ìáêñï-öýêç, üðùò ð.÷. Cystoseira. ×ñþìá ëåõêü. ÁðáíôÜôáé óå âñá÷þäåéò áêôÝò, óå ìéêñÜ âÜèç (óõíÞèùò Ýùò 1 ìÝôñï). Åßíáé áõóôçñÜ öùôüöéëï öýêïò, áðáíôÜôáé äçëáäÞ ðÜíôá óå óçìåßá ìå Ýíôïíç Ýêèåóç óôï öùò. Óôçí ÅëëÜäá åßíáé ðïëý êïéíü öýêïò. Éäéáßôåñá êáôÜ ôï ôÝëïò ôïõ êáëïêáéñéïý ó÷çìáôßæåé åêôåôáìÝíåò ëåõêÝò ôïýöåò ðÜíù óå âñÜ÷éá êáé Üëëá ìáêñïöýêç.

Laurencia (Åéê. 41)Åýêïëá áíáãíùñßóéìï. ̧ ÷åé ÷ñþìá ñüäéíï-ëåõêü,

óõíÞèùò üìùò åëáéïðñÜóéíï Þ êáé ÷ñõóïêßôñéíï. Ðïëý óõíçèéóìÝíï óôéò åëëçíéêÝò áêôÝò. Ï èáëëüò ìïéÜæåé ìå ìéêñïóêïðéêÜ æåëáôéíþäç èáìíÜêéá. ¸÷åé Ýíá Þ ðïëëïýò âáóéêïýò Üîïíåò ðïõ åßíáé êõëéíäñéêïß. Ïé Üîïíåò äéáêëáäßæïíôáé êáé äßíïõí äåõôåñåýïíôåò êëÜäïõò. Óôçí åðéöÜíåéá ôùí êëÜäùí óõíáíôÜìå ìéêñÝò óôñïããõëÝò ðñïåîï÷Ýò. ÕöÞ ÷üíäñéíç, ìÝãå-èïò 2-10 cm. Áíáðôýóóåôáé óå âñÜ÷éá, óõíÞèùò óå ðïëý ìéêñÜ âÜèç, êïíôÜ óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý. ÐñïôéìÜ åðéöÜíåéåò âñÜ÷ùí ðïõ åßíáé åêôåèåéìÝíåò óôï öùò. ÏñéóìÝíá åßäç Laurencia ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáôñïöÞ óå ÷þñåò ôçò Áóßáò.

Åéê. 39. Ôï öýêïò Hypnea.

Åéê. 40. ÓõóôÜäåò áðü ôï öýêïò Jania rubens åðÜíù óå Üëëá ìáêñïöýêç.

Åéê. 41. Ôï öýêïò Laurencia.

Ó. ×

áñéô

ùíß

äçò

Ì.

Óáëù

ìßäç

Ì.

Ñïõó

óïìï

õóôá

êÜêç

38

Èáëëüò ðñÜóéíïò, ìå ðïéêßëç ìïñöïëïãßá Þ èáëëüò ìïñöÞò ïìðñÝëáò õðüëåõêïò óðáíéüôåñá ðñáóéíùðüò ......................................×ëùñïöýêïò

Èáëëüò ÷ñþìáôïò êáóôáíïý, êáóôáíïðñÜóéíïõ Þ êáóôáíïêßôñéíïõ ..............................................................................Öáéïöýêïò

Èáëëüò ÷ñþìáôïò êáôÜ êáíüíá åñõèñïý Ýùò ó÷åäüí ëåõêïñüäéíïõ, áí êáé åßíáé äõíáôüí íá åßíáé ðñáóéíùðüò, êáóôáíïêüêêéíïò, óðÜíéá áêüìá êáé ÷ñõóïêßôñéíïò ..................................Ñïäïöýêïò

ΧΛΩΡΟΦΥΚΗ

1. Èáëëüò åíáóâåóôùìÝíïò (óêëçñÞ õöÞ) 2

1. Èáëëüò ü÷é åíáóâåóôùìÝíïò (ü÷é óêëçñÞ õöÞ) 3

2. Èáëëüò ìïñöÞò ïìðñÝëáò, õðüëåõêïò, óðáíéüôåñá ðñáóéíùðüò, óå åêôåèåéìÝíá óôï öùò óçìåßá óêëçñïý õðïóôñþìáôïò Acetabularia

2. Èáëëüò áðïôåëïýìåíïò áðü áñèñùôïýò äßóêïõò, ï Ýíáò ìåôÜ ôïí Üëëï, óå óåéñÜ. Óå óêéåñÝò ðåñéï÷Ýò âñÜ÷ùí Halimeda

3. Èáëëüò áðïôåëïýìåíïò áðü äýï äéáêñéôÜ ìÝñç, Ýíá Ýñðïí ìå ñéæïåéäÞ êáé Ýíá áíïñèùìÝíï ìå ó÷çìáôéóìïýò ðïõ èõìßæïõí öýëëá Þ «ôóáìðéÜ óôáöõëéïý» Caulerpa

3. Èáëëüò ü÷é üðùò ðáñáðÜíù 4

4. Èáëëüò ìåìâñáíþäçò- æåëáôéíþäçò 5

4. Èáëëüò ü÷é üðùò ðáñáðÜíù 6

5. Ìåìâñáíþäçò èáëëüò áðü ðëáôéÜ åëÜóìáôá, ìïéÜæåé ìå ìáñïýëé Ulva

5. Ìåìâñáíþäçò èáëëüò. Ó÷çìáôßæåé ëåðôïýò ìáëáêïýò óùëÞíåò óáí Ýíôåñá Enteromorpha

6. Èáëëüò íçìáôïåéäÞò, ìéêñïóêïðéêüò, ìðïñåß íá ó÷çìáôßæåé Üìïñöåò ôïýöåò. ÌÝãåèïò óõíÞèùò <5cm Cladophora

6. Èáëëüò óõíÞèùò êõëéíäñéêüò, ìå ÷üíäñéíç õöÞ. ÌÝãåèïò óõíÞèùò >5cm. Ìå ìåãåíèõ-ôéêü öáêü äéáêñßíïíôáé óôçí åðéöÜíåéá ìéêñïóêïðéêïß ñïðáëïåéäåßò ó÷çìáôéóìïß Codium

Êëåßäåò Ìáêñïöõêþí

39

ΦΑΙΟΦΥΚΗ

1. Èáëëüò ÷ñþìáôïò êáóôáíïý, ìïñöÞò ÷ùíéïý, óôçí åðéöÜíåéá ôïõ èáëëïý äéáêñßíïíôáé ïìüêåíôñåò ðáñÜëëçëåò ëåðôÝò óêïýñåò æþíåò. Ôá íåáñÜ Üôïìá Ý÷ïõí ÷ñþìá êáóôáíü-ëåõêü Padina

1. Èáëëüò ü÷é üðùò ðáñáðÜíù 2

2. Èáëëüò ÷ñþìáôïò óêïôåéíïý êáóôáíïý, ìïñöÞò èÜìíïõ Þ ìéêñïãñáößáò äÝíôñïõ, óõíÞèùò ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí (>10cm) 3

2. Èáëëüò ü÷é ìïñöÞò èÜìíïõ Þ ìéêñïãñáößáò äÝíôñïõ, ìåãÝèïõò óõíÞèùò < 10 cm 4

3. Ï èáëëüò Ý÷åé ó÷çìáôéóìïýò óáí öýëëá, åëáöñþò êõìáôïåéäÞ, öÝñåé áåñïöüñïõò êýóôåéò êáé èõìßæåé óôáöýëé Sargassum

3. Èáëëüò äéáöïñåôéêüò ÷ùñßò «öýëëá» Þ áåñïöüñïõò êýóôåéò Cystoseira

4. Èáëëüò êáóôáíïðñÜóéíïò, ìåìâñáíþäçò, ëåðôüò ìå ìïñöÞ ôáéíßáò 5

4. Èáëëüò ü÷é üðùò ðáñáðÜíù 6

5. Èáëëüò ìïñöÞò ôáéíßáò ìå êåíôñéêü íåýñï êáôÜ ìÞêïò ôïõ èáëëïý, áíáðôýóóåôáé óå óêéáæüìåíåò, ü÷é çëéüëïõóôåò ðåñéï÷Ýò Dictyopteris

5. Èáëëüò ìïñöÞò ôáéíßáò ÷ùñßò êåíôñéêü íåýñï, áíáðôýóóåôáé ôüóï óå óêéåñÜ üóï êáé óå åêôåèåéìÝíá óôï öùò óçìåßá âñÜ÷ùí Dictyota

6. Èáëëüò êáóôáíïêßôñéíïò ìïñöÞò óÜêêïõ, èõìßæåé ëïâïýò åãêåöÜëïõ Colpomenia

6. Èáëëüò êáóôáíüò, ìïñöÞò èÜìíïõ, ìå ìéêñïóêïðéêïýò êëÜäïõò ìå áãêÜèéá Halopteris

Óçìåßùóç: Ç êëåßäá áõôÞ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìüíï ãéá ôá óõãêåêñéìÝíá ãÝíç èáëÜóóéùí ìáêñïöõêþí ðïõ ðåñéëáìâÜ-íïíôáé óôï åã÷åéñßäéï áõôü êáé ü÷é ãåíéêÜ ãéá üëá ôá öýêç.

40

ΡΟ∆ΟΦΥΚΗ

1. Èáëëüò åíáóâåóôùìÝíïò (óêëçñÞ õöÞ) 2

1. Èáëëüò ü÷é åíáóâåóôùìÝíïò (ü÷é óêëçñÞ õöÞ) 3

2. Èáëëüò áðü áñèñùôïýò êëÜäïõò, ôñé÷ïôïìéêÜ äéáêëáäéæüìåíïõò Corallina

2. Èáëëüò áðü áñèñùôïýò êëÜäïõò, ç äéáêëÜäùóç üôáí õðÜñ÷åé åßíáé ðÜíôá äé÷ïôïìéêÞ. ÓõíÞèùò ó÷çìáôßæåé áíïéêôü÷ñùìåò óõìðáãåßò ôïýöåò ðÜíù óå Üëëá ìáêñïöýêç Jania

3. Èáëëüò íçìáôïåéäÞò, ìéêñïóêïðéêüò (<1cm), óõíÞèùò åðßöõôï óå Üëëá ìáêñïöýêç Ceramium

3. Èáëëüò ìåãáëýôåñùí äéáóôÜóåùí, ü÷é üðùò ðáñáðÜíù 4

4. Èáëëüò Ýñðùí 5

4. Èáëëüò ü÷é Ýñðùí áëëÜ áíïñèùìÝíïò, èáìíþäçò 7

5. Èáëëüò óõíÞèùò ðñáóéíùðüò, ðïëý åýêáìðôïò, óôá Üêñá ôïõ ó÷çìáôßæåé ìéêñÝò «êïõëïý-ñåò» óáí áãêßóôñéá Hypnea

5. Èáëëüò ìå ðéï óêïýñï ÷ñþìá, ÷ùñßò «êïõëïýñåò» óôá Üêñá 6

6. Èáëëüò êáóôáíïý ÷ñþìáôïò, ìåãÜëïõ ìåãÝèïõò (5-20cm), êõëéíäñéêüò, óáí óêþëçêåò Nemalion

6. Èáëëüò ìå óêïýñï éþäåò ÷ñþìá, ìåãÝèïõò 2-5cm, ìå áñáéÜ áãêÜèéá óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ Gigartina

7. Èáëëüò ÷ñþìáôïò áíïéêôïý êüêêéíïõ, ðïëý åýêáìðôïò, ìïéÜæåé ìå èÜìíï áðü ìéêñÝò âïýñôóåò, ìÝãåèïò óõíÞèùò >10cm. Áíáðôýóóåôáé óå óêéåñÝò ôïðïèåóßåò Asparagopsis

7. Èáëëüò ìå ÷üíäñéíç õöÞ Þ óáí óêëçñü æåëÝ, ìåãÝèïõò óõíÞèùò <10cm, ìå ÷ñþìá ðïõ ðïéêßëåé. Áíáðôýóóåôáé óõíÞèùò óå åêôåèåéìÝíåò óôï öùò ðåñéï÷Ýò 8

8. Èáëëüò éþäïõò ÷ñþìáôïò, êëÜäïé ðåðëáôõóìÝíïé, áêñáßïé êëÜäïé óõíÞèùò ìõôåñïß êáé ðïëëïß Gelidium

8. Èáëëüò êïêêéíùðüò, ðñáóéíùðüò Þ ÷ñõóïêßôñéíïò, ìå ìéêñÝò óôñïããõëÝò ðñïåîï÷Ýò óôçí åðéöÜíåéá ôùí êëÜäùí êáé óôá Üêñá ôïõò Laurencia

Êëåßäåò Ìáêñïöõêþí

Ç ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá (ÅË.Ö.Å.) éäñýèçêå ôï 1991 áðü ðñùôïâïõëßá ïìÜäáò öõêïëüãùí áðü ôá ÐáíåðéóôÞìéá Èåóóáëïíßêçò êáé Áèçíþí, êáèþò êáé áðü ôï ÉÙÊÁÅ (ìåôÝðåéôá ÅÊÈÅ, óÞìåñá ÅËÊÅÈÅ). ¸÷åé Ýäñá ôïí ÔïìÝá ÂïôáíéêÞò ôïõ ÔìÞìáôïò Âéïëïãßáò óôï ÁñéóôïôÝëåéï ÐáíåðéóôÞìéï Èåóóáëïíßêçò. Áðïôåëåß åðéóôçìïíéêÞ åôáéñßá, ìç êåñäïóêïðéêïý ÷áñáêôÞñá. ¼ñãáíá Äéïßêçóçò ôçò Åôáéñßáò, åßíáé ôï 5ìåëÝò Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï êáé ç ÃåíéêÞ ÓõíÝëåõóç.

Óêïðüò ôçò Åôáéñßáò åßíáé ç áíÜðôõîç ôçò ÅðéóôÞìçò ôçò Öõêïëïãßáò êáé ç áíÜ-äåéîç ôùí ùöåëåéþí áðü áõôÞí, ç åðéêïéíùíßá êáé áíôáëëáãÞ áðüøåùí ìåôáîý ôùí ÅëëÞíùí Öõêïëüãùí, ç ðñïþèçóç êáé áíÜðôõîç ôçò äéäáóêáëßáò ôçò Öõêïëïãßáò óôç äåõôåñïâÜèìéá êáé ôñéôïâÜèìéá åêðáßäåõóç, þóôå ïé íÝïé ¸ëëçíåò öõêïëüãïé íá ìðïñïýí íá åñãáóèïýí óå Ýíá êáëýôåñï åðéóôçìïíéêü êáé åðáããåëìáôéêü ðåñé-âÜëëïí êáé íá áíáðôýîïõí ðåñáéôÝñù ôç Öõêïëïãßá óôçí ÅëëÜäá.

Ôï ðáñüí Ýíôõðï áðïôåëåß ìéá ðñþôç ðñïóðÜèåéá ôçò ÅË.Ö.Å. ðñïò ôï åõñý êïéíü êáé ôïõò åêðáéäåõôéêïýò ôçò ÷þñáò ìáò ðñïêåéìÝíïõ íá áíáäåé÷èåß ï ñüëïò ôùí ÖÕÊÙÍ ìÝóù ôçò êáôáíüçóçò ôçò âéïëïãßáò êáé ôçò ìïñöïëïãßáò ôïõò. Ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé Ýíá âáóéêü åñãáëåßï óôá ðñïãñÜììáôá ðåñéâáëëïíôéêÞò åêðáßäåõóçò ìå áíôéêåßìåíï ôï õäÜôéíï ðåñéâÜëëïí þóôå ôá ðáéäéÜ íá ãíùñßóïõí êáé íá Ýñèïõí óå åðáöÞ ìå áõôïýò ôïõò ôüóï óçìáíôéêïýò ïñãáíéóìïýò ãéá ôïí ðëáíÞôç ìáò êáé ôç æùÞò ìáò.

∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 2005-2007:

Ðñüåäñïò: ×. Êáôóáñüò, Áí. ÊáèçãçôÞò, ÔìÞìá Âéïëïãßáò, ÅÊÐÁ

Áíôéðñüåäñïò: Ã. Íéêïëáúäçò, Áí. ÊáèçãçôÞò, ÔìÞìá Âéïëïãßáò, ÁÐÈ

ÃåíéêÞ ÃñáììáôÝáò: Á. ÁëéãéæÜêç, Âéïëüãïò, MSc.

Ôáìßáò: Ê. ÊïõêÜñáò, Âéïëüãïò, MSc - PhD

Óýìâïõëïò: Ó. ×áñéôùíßäçò, ÊáèçãçôÞò, ÔìÞìá Âéïëïãßáò, ÁÐÈ

2007-2009:

Ðñüåäñïò: ×. Êáôóáñüò, Áí. ÊáèçãçôÞò, ÔìÞìá Âéïëïãßáò, ÅÊÐÁ

Áíôéðñüåäñïò: Ê. ÊïõêÜñáò, Âéïëüãïò, MSc - PhD

Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò: Ó. Ïñöáíßäçò, Âéïëüãïò-ÅñåõíçôÞò, (ÉÍÁËÅ-ÅÈÉÁÃÅ)

Ôáìßáò: Á. ÁëéãéæÜêç, Âéïëüãïò, MSc.

Óýìâïõëïò: Ê. ÔóéÜìçò, Âéïëüãïò, MSc.

ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá (ÅË.Ö.Å.)

ëßãá ëüãéá...

ÅëëçíéêÞ ÖõêïëïãéêÞ Åôáéñßá (ÅË.Ö.Å.)

ΕΛ

ΛΗΝΙ

ΚΗ ΦΥΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

1 9 9 1

× Ï Ñ Ç Ã Ï É

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ