ΟΞΕΑΟΞΕΑΒΑΣΕΙΣΒΑΣΕΙΣΑΛΑΤΑΑΛΑΤΑΟΞΕΙΔΙΑΟΞΕΙΔΙΑ

Χημεία οξέων και βάσεωνΧημεία οξέων και βάσεων

Αντιδράσεις κατά τις οποίες κατιόντα, Αντιδράσεις κατά τις οποίες κατιόντα, ανιόντα ή ζεύγη ηλεκτρονίων ανιόντα ή ζεύγη ηλεκτρονίων

μεταφέρονται από «μόριο» σε «μόριο» μεταφέρονται από «μόριο» σε «μόριο» θεωρούνται «εν τη ευρεία έννοια» ως θεωρούνται «εν τη ευρεία έννοια» ως

αντιδράσεις οξέων και βάσεων.αντιδράσεις οξέων και βάσεων.

Πρέπει να τονισθεί εξαρχής ότι δεν Πρέπει να τονισθεί εξαρχής ότι δεν υπάρχει γενική συμφωνία για τους υπάρχει γενική συμφωνία για τους

καταλληλότερους ορισμούς των όρων καταλληλότερους ορισμούς των όρων οξύοξύ και και βάσηβάση, , ούτε υφίσταται ορισμός ούτε υφίσταται ορισμός

που να περιλαμβάνει όλες τις που να περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις.περιπτώσεις.

ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Θεωρίες οξέων και βάσεωνΘεωρίες οξέων και βάσεων

Από τους πρώτους χημικούς που Από τους πρώτους χημικούς που προσπάθησαν να εξηγήσουν τι είναι προσπάθησαν να εξηγήσουν τι είναι

αυτό που κάνει μία ουσία όξινη ήταν οαυτό που κάνει μία ουσία όξινη ήταν ο A. LavoisierA. Lavoisier.

Έτσι, το 1797 πρότεινε Έτσι, το 1797 πρότεινε ότι απαραίτητο ότι απαραίτητο συστατικό ενός οξέος συστατικό ενός οξέος είναι το οξυγόνο είναι το οξυγόνο ((οξυγόνοοξυγόνο: : από τις ελληνικές από τις ελληνικές λέξεις λέξεις οξύοξύ και και γίγνομαιγίγνομαι))

Θεωρίες οξέων και βάσεωνΘεωρίες οξέων και βάσεωνΌμως το 1898, ανακαλύφθηκε από τονΌμως το 1898, ανακαλύφθηκε από τον

Humphry DavyHumphry Davy

óóτι το υδροχλωρικό οξύ (χλωρίδιο του υδρογόνου, τι το υδροχλωρικό οξύ (χλωρίδιο του υδρογόνου, HClHCl) διαλυόμενο σε νερό δίνει όξινη αντίδραση ) διαλυόμενο σε νερό δίνει όξινη αντίδραση

χωρίς χωρίς να περιέχει οξυγόνο.να περιέχει οξυγόνο.

Οξέα και βάσεις κατά Οξέα και βάσεις κατά ArrheniusArrhenius

Για πρώτη φορά, τόσο η οξύτητα όσο και η Για πρώτη φορά, τόσο η οξύτητα όσο και η βασικότητα ενός διαλύματος εξηγήθηκε το 1884 βασικότητα ενός διαλύματος εξηγήθηκε το 1884

από το Σουηδό χημικό από το Σουηδό χημικό

S. ArrheniusS. Arrhenius

1859-19271859-1927

Η συνεισφορά του Η συνεισφορά του στη χημική κινητική στη χημική κινητική και τα ηλεκτρολυτικά και τα ηλεκτρολυτικά διαλύματα υπήρξε διαλύματα υπήρξε σημαντική.σημαντική.

Από τους πρώτους που Από τους πρώτους που υπέθεσαν ότι η ζωή υπέθεσαν ότι η ζωή στη γη έχει έρθει από στη γη έχει έρθει από άλλο πλανήτη.άλλο πλανήτη.

Μια θεωρία γνωστή Μια θεωρία γνωστή πλέον ως Πανσπερμίαπλέον ως Πανσπερμία

Τιμήθηκε το 1903 Τιμήθηκε το 1903 με το Νόμπελ με το Νόμπελ Χημείας.Χημείας.

Σύμφωνα με τη θεωρία του Σύμφωνα με τη θεωρία του ArrheniusArrhenius

Ως Ως οξύοξύ καθορίζεται το «μόριο» το οποίο περιέχει καθορίζεται το «μόριο» το οποίο περιέχει υδρογόνο και σε υδατικό διάλυμα διίσταται προς υδρογόνο και σε υδατικό διάλυμα διίσταται προς ΗΗ++..

Ως Ως βάσηβάση καθορίζεται το «μόριο» το οποίο περιέχει καθορίζεται το «μόριο» το οποίο περιέχει υδροξύλιο και σε υδατικό διάλυμα διίσταται προς υδροξύλιο και σε υδατικό διάλυμα διίσταται προς ΟΗΟΗ--

Η διάσταση μπορεί να είναι Η διάσταση μπορεί να είναι πλήρης ή μερικήπλήρης ή μερική και είναι και είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη ηλεκτρικού πεδίου.ανεξάρτητη από την ύπαρξη ηλεκτρικού πεδίου.

Το συνολικό φορτίο των θετικών ιόντων είναι ίσο με Το συνολικό φορτίο των θετικών ιόντων είναι ίσο με των αρνητικών, ώστε το διάλυμα που προκύπτει είναι των αρνητικών, ώστε το διάλυμα που προκύπτει είναι ηλεκτρικά ουδέτερο.ηλεκτρικά ουδέτερο.

Όταν οξύ αναμιχθεί με βάση, επέρχεται εξουδετέρωση.Όταν οξύ αναμιχθεί με βάση, επέρχεται εξουδετέρωση.

Προϊόντα της εξουδετέρωσης είναι τα άλατα και το Προϊόντα της εξουδετέρωσης είναι τα άλατα και το νερόνερό

Η αντίδραση της εξουδετέρωσης μπορεί Η αντίδραση της εξουδετέρωσης μπορεί να γραφεί:να γραφεί:

ΗΗ++ + ΟΗ + ΟΗ-- → Η→ Η2200

Στην πραγματικότητα σε υδατικό διάλυμα «γυμνά» Στην πραγματικότητα σε υδατικό διάλυμα «γυμνά» πρωτόνια (Ηπρωτόνια (Η++) δεν υπάρχουν. Είναι πάντοτε ) δεν υπάρχουν. Είναι πάντοτε ενωμένα με μόρια νερού, υπό τη μορφή του ενωμένα με μόρια νερού, υπό τη μορφή του υδρονίου (ή οξωνίου) Ηυδρονίου (ή οξωνίου) Η33ΟΟ

++, που έχει δομή , που έχει δομή πυραμιδική.πυραμιδική.

Σχηματικά η κατανομή Σχηματικά η κατανομή του φορτίου στο Ητου φορτίου στο Η33ΟΟ

++

Έτσι η λεγόμενη διάσταση των οξέων είναι Έτσι η λεγόμενη διάσταση των οξέων είναι ουσιαστικά μεταφορά πρωτονίου από την ουσία που ουσιαστικά μεταφορά πρωτονίου από την ουσία που υφίσταται τη «διάσταση» στο νερό.υφίσταται τη «διάσταση» στο νερό.

Χάρη συντομίας χρησιμοποιούνται πολλές φορές τα Χάρη συντομίας χρησιμοποιούνται πολλές φορές τα σύμβολα Ησύμβολα Η++ ή Η ή Η((aq)aq)

Σε υδατικά διαλύματα και το ΟΗΣε υδατικά διαλύματα και το ΟΗ-- ενώνεται επίσης ενώνεται επίσης με υδρογονικούς δεσμούς με τρία μόρια Ημε υδρογονικούς δεσμούς με τρία μόρια Η22Ο.Ο.

Η θεωρία του Η θεωρία του ArrheniusArrhenius περιορίζει την έννοια των περιορίζει την έννοια των οξέων και βάσεων σε υδατικά διαλύματα και εξαιρεί οξέων και βάσεων σε υδατικά διαλύματα και εξαιρεί τις αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα σε αέρια ή τις αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα σε αέρια ή στερεά κατάσταση καθώς και σε μη υδατικά στερεά κατάσταση καθώς και σε μη υδατικά διαλύματα. Δεν μελετά επίσης ενώσεις που δεν διαλύματα. Δεν μελετά επίσης ενώσεις που δεν περιέχουν Ηπεριέχουν Η++ άλλά φέρονται σαν οξέα (π.χ. άλλά φέρονται σαν οξέα (π.χ. BClBCl33)), ή , ή δεν περιέχουν ΟΗδεν περιέχουν ΟΗ-- αλλά είναι βάσεις (π.χ. ΝΗ αλλά είναι βάσεις (π.χ. ΝΗ33).).

Οξέα και βάσεις Οξέα και βάσεις κατά κατά Brönsted LowryBrönsted Lowry

To 1932To 1932 οι οι Brönsted Brönsted και και LowryLowry πρότειναν ότι: πρότειναν ότι: Οξύ είναι ουσία που μπορεί να δώσει ένα ή Οξύ είναι ουσία που μπορεί να δώσει ένα ή

περισσότερα πρωτόνια και βάση είναι η ουσία που περισσότερα πρωτόνια και βάση είναι η ουσία που μπορεί να δεχθεί ένα ή περισσότερα πρωτόνια.μπορεί να δεχθεί ένα ή περισσότερα πρωτόνια.

το 1923 ο το 1923 ο G.N. Lewis G.N. Lewis είχε προτείνει: είχε προτείνει: Οξύ είναι ουσία που μπορεί να δεχθεί ζεύγος Οξύ είναι ουσία που μπορεί να δεχθεί ζεύγος

ηλεκτρονίων (δέκτης) και βάση είναι ουσία που ηλεκτρονίων (δέκτης) και βάση είναι ουσία που μπορεί να συνεισφέρει ζεύγος ηλεκτρονίων (δότης).μπορεί να συνεισφέρει ζεύγος ηλεκτρονίων (δότης).

(ο ορισμός αυτός εμπεριέχει όλες τις προηγούμενες (ο ορισμός αυτός εμπεριέχει όλες τις προηγούμενες θεωρίες)θεωρίες)

BrönstedBrönstedLowryLowry

Τα οξέα και οι βάσεις στη ζωή μαςΤα οξέα και οι βάσεις στη ζωή μας

Τα οξέα και οι βάσεις είναι μια μεγάλη κατηγορία Τα οξέα και οι βάσεις είναι μια μεγάλη κατηγορία ενώσεων, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους χημικούς και ενώσεων, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους χημικούς και

τους βιοχημικούς.τους βιοχημικούς.Στη βιομηχανία, τα οξέα και οι βάσεις βρίσκουν πολλές Στη βιομηχανία, τα οξέα και οι βάσεις βρίσκουν πολλές

εφαρμογές όπως:εφαρμογές όπως:

Το θειικό οξύ Το θειικό οξύ (H(H22SOSO44)) ή βιτριόλιή βιτριόλι

Ένα από τα πιο σημαντικά Ένα από τα πιο σημαντικά χημικά. Χρησιμοποιείται στη χημικά. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία συνθετικών ινών, στα βιομηχανία συνθετικών ινών, στα χρώματα και στις βαφές, στον χρώματα και στις βαφές, στον καθαρισμό των προϊόντων καθαρισμό των προϊόντων πετρελαίου κλππετρελαίου κλπ

Τα οξέα και οι βάσεις στη ζωή μαςΤα οξέα και οι βάσεις στη ζωή μας

Ή το υδροξείδιο του νατρίου Ή το υδροξείδιο του νατρίου ή καυστική σόδα ή ή καυστική σόδα ή NaOHNaOH (εδώ σε υδατικό διάλυμα).(εδώ σε υδατικό διάλυμα).

Χρησιμοποιείται στη Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία παραγωγής βιομηχανία παραγωγής χαρτιού, απορρυπαντικών χαρτιού, απορρυπαντικών κλπκλπ

ΟΗΟΗ--

NaNa++

Τα οξέα στη ζωή μαςΤα οξέα στη ζωή μας

Οξέα υπάρχουν στο φαγητό μας Οξέα υπάρχουν στο φαγητό μας και είμαστε συνηθισμένοι και είμαστε συνηθισμένοι στην γεύση τους (ξινή γεύση).στην γεύση τους (ξινή γεύση).

Το ξύδι περιέχει 3% οξικό οξύ, Το ξύδι περιέχει 3% οξικό οξύ, τα πορτοκάλια και τα λεμόνια τα πορτοκάλια και τα λεμόνια έχουν κιτρικό οξύ, το κρασί έχουν κιτρικό οξύ, το κρασί ταρταρικό οξύ, η ασπιρίνη το ταρταρικό οξύ, η ασπιρίνη το σαλικυλικό οξύσαλικυλικό οξύ

Acids are sour or Acids are sour or tart: vinegar, lemon tart: vinegar, lemon and orange juice, and orange juice, wine, aspirin. wine, aspirin.

Τα οξέα στη ζωή μαςΤα οξέα στη ζωή μας

Οξύ υπάρχει και στο Οξύ υπάρχει και στο στομάχι μας και είναι το στομάχι μας και είναι το υδροχλωρικό οξύ υδροχλωρικό οξύ (HCl)(HCl)

Οξύ υπάρχει καιΟξύ υπάρχει και στη στη φύση, όπως τα σύννεφα φύση, όπως τα σύννεφα θειικού οξέος στην θειικού οξέος στην ΑφροδίτηΑφροδίτη

Οι βάσεις στη ζωή μαςΟι βάσεις στη ζωή μας Η αλκαλική γεύση δεν μας αρέσει ιδιαίτερα.Η αλκαλική γεύση δεν μας αρέσει ιδιαίτερα. Παρόλα αυτά σε πολλούς ανθρώπους αρέσει η γεύση Παρόλα αυτά σε πολλούς ανθρώπους αρέσει η γεύση

της καφεΐνης και της νικοτίνης που είναι αλκαλοειδή της καφεΐνης και της νικοτίνης που είναι αλκαλοειδή (βάσεις που στο μόριο τους περιέχουν άζωτο), της (βάσεις που στο μόριο τους περιέχουν άζωτο), της κινίνης (κινίνης (tonic water)tonic water)..

Βάσεις χρησιμοποιούμε όταν έχουμε «κάψιμο» στο Βάσεις χρησιμοποιούμε όταν έχουμε «κάψιμο» στο στομάχι. στομάχι.

Bases are bitter: coffee, Bases are bitter: coffee, cigarettes, tonic water, cigarettes, tonic water, baking soda, antacid tablets, baking soda, antacid tablets, soap. soap.

Τα απορρυπαντικά περιέχουν βάσεις. Τα απορρυπαντικά περιέχουν βάσεις. Το υδροξείδιο του νατρίου, για Το υδροξείδιο του νατρίου, για παράδειγμα, διαλύει τα λίπη και τις παράδειγμα, διαλύει τα λίπη και τις πρωτεΐνες και χρησιμοποιείται σε πρωτεΐνες και χρησιμοποιείται σε καθαριστικά φούρνων, καθαρισμό καθαριστικά φούρνων, καθαρισμό αποχετεύσεων, αποτριχωτικές κρέμες αποχετεύσεων, αποτριχωτικές κρέμες κλπκλπ

Συμβολισμός και ονοματολογίαΣυμβολισμός και ονοματολογία

Α. μη οξυγονούχα οξέαΑ. μη οξυγονούχα οξέαHHBrBr υδρουδροβρώμιοβρώμιο

HH22SS υδρόυδρόθειοθειοHHCNCN υδρουδροκυάνιοκυάνιοΒ. οξυγονούχα οξέαΒ. οξυγονούχα οξέα

HNHNOO33 νιτρικό νιτρικό οξύ οξύ

HClHClOO22 χλωριώδες χλωριώδες οξύοξύ

HH22SSOO44 θειικό θειικό οξύοξύ

NaNaOHOHυδροξείδιουδροξείδιο του νατρίου του νατρίου

Ca(Ca(OHOH))2 2

υδροξείδιουδροξείδιο του ασβεστίου του ασβεστίου

Fe(Fe(OHOH))22

υδροξείδιουδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙ) του σιδήρου (ΙΙ)

NHNH33 + H + H22O O → NH→ NH44+++ OH+ OH--

(συμπεριφέρεται σαν βάση στα (συμπεριφέρεται σαν βάση στα υδατικά διαλύματα)υδατικά διαλύματα)

οξέαοξέα βάσειςβάσεις

HHxxAA M(M(OHOH))xx

Όπου Α αμέταλλοΌπου Α αμέταλλο Όπου Μ μέταλλοΌπου Μ μέταλλο

← ←

Ισχυρά οξέα και βάσειςΙσχυρά οξέα και βάσεις

Ως ισχυρά οξέα και βάσεις, θεωρούμε ότι είναι Ως ισχυρά οξέα και βάσεις, θεωρούμε ότι είναι αυτά για τα οποία δεχόμαστε ότι διίστανται αυτά για τα οποία δεχόμαστε ότι διίστανται

πλήρως.πλήρως.

HCl HCl hydrochloric acid hydrochloric acid

HNOHNO33 nitric acid nitric acid

HH22SOSO44 sulfuric acid sulfuric acid

HBr HBr hydrobromic acid hydrobromic acid

HI HI hydroiodic acid hydroiodic acid

HClOHClO44 perchloric acid perchloric acid

LiOH LiOH lithium hydroxide lithium hydroxide NaOH NaOH sodium hydroxide sodium hydroxide KOH KOH potassium hydroxide potassium hydroxide

RbOH RbOH rubidium hydroxide rubidium hydroxide CsOH CsOH cesium hydroxide cesium hydroxide

*Ca(OH)*Ca(OH)22 calcium hydroxide calcium hydroxide *Sr(OH)*Sr(OH)22 strontium hydroxide strontium hydroxide *Ba(OH)*Ba(OH)22 barium hydrbarium hydrοοxidexide

Ισχυρά οξέαΙσχυρά οξέα Ισχυρές βάσειςΙσχυρές βάσεις

HClHCl →→ HH++ + Cl + Cl-- ισχυρό οξύισχυρό οξύ

HCN HCN →→ H H++ + CN + CN-- ασθενές οξύασθενές οξύ←←

NaOH NaOH → → NaNa++ + OH + OH- - ισχυρή βάσηισχυρή βάση

NHNH33 + H + H22O O →→ NH NH44++ + OH + OH-- ασθενήςασθενής

βάσηβάση←←

Ισχυρά οξέα και βάσειςΙσχυρά οξέα και βάσειςΚοινές ονομασίες ισχυρών οξέων είναι:Κοινές ονομασίες ισχυρών οξέων είναι:Βιτριόλι για το θειικό οξύΒιτριόλι για το θειικό οξύΑκουαφόρτε για το νιτρικό οξύ.Ακουαφόρτε για το νιτρικό οξύ.

Τα ισχυρά οξέα έχουν μεγάλη διαβρωτική Τα ισχυρά οξέα έχουν μεγάλη διαβρωτική ικανότητα και προκαλούν εγκαύματα, γι΄ αυτό ικανότητα και προκαλούν εγκαύματα, γι΄ αυτό

χρειάζεται μεγάλη προσοχή όταν τα χρειάζεται μεγάλη προσοχή όταν τα χρησιμοποιούμε. χρησιμοποιούμε.

Το Το υδροκυάνιουδροκυάνιο ( (HCN) HCN) είναι ασθενές οξύ με είναι ασθενές οξύ με δηλητηριώδη δράσηδηλητηριώδη δράση..

Στις φιάλες που περιέχουν τέτοια υλικά Στις φιάλες που περιέχουν τέτοια υλικά βλέπουμε ετικέτες σαν και αυτές…βλέπουμε ετικέτες σαν και αυτές…

Επικίνδυνα υλικάΕπικίνδυνα υλικά

Ασθενή οξέα και βάσειςΑσθενή οξέα και βάσεις

ασθενή οξέα και βάσεις είναι όσα οξέα και ασθενή οξέα και βάσεις είναι όσα οξέα και βάσεις δεν είναι ισχυρά.βάσεις δεν είναι ισχυρά.

Τα οξέα ανάλογα με τον αριθμό ΗΤα οξέα ανάλογα με τον αριθμό Η++ που που αποδίδουν στα διαλύματά τους αποδίδουν στα διαλύματά τους

χωρίζονται σεχωρίζονται σε::Μονοπρωτικά όπως το Μονοπρωτικά όπως το HCl HCl Διπρωτικά όπως το Διπρωτικά όπως το HH22SOSO44

Τριπρωτικά όπως το ΗΤριπρωτικά όπως το Η33ΡΟΡΟ44

Ομοίως και για τις βάσεις έχουμεΟμοίως και για τις βάσεις έχουμεKOHKOH μονόξινη βάση μονόξινη βάσηNaOHNaOH δισόξινη βάση δισόξινη βάση

Όξινος και βασικός χαρακτήραςΌξινος και βασικός χαρακτήρας

• Όξινη γεύσηΌξινη γεύση• Αλλάζουν το χρώμα των Αλλάζουν το χρώμα των

δεικτώνδεικτών• Αντιδρούν με μέταλλαΑντιδρούν με μέταλλα

ZnZn(s)(s)+2HCl+2HCl(aq)(aq)→ ZnCl→ ZnCl2(aq)2(aq) + H + H2(g)2(g)

• Αντιδρούν με βάσειςΑντιδρούν με βάσεις

HHCl + NaCl + NaOHOH → NaCl + → NaCl + HH22OO

• Άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα Άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα και κατά την ηλεκτρόλυση και κατά την ηλεκτρόλυση τους ελευθερώνεται τους ελευθερώνεται υδρογόνο στη κάθοδουδρογόνο στη κάθοδο

• Αφή σαπουνοειδής και Αφή σαπουνοειδής και καυστική γεύσηκαυστική γεύση

• Αλλάζουν το χρώμα των Αλλάζουν το χρώμα των δεικτώνδεικτών

• Αντιδρούν με οξέαΑντιδρούν με οξέα

HHCl + NaCl + NaOHOH → NaCl + → NaCl + HH22OO

• Άγουν το ηλεκτρικό Άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα τόσο τα τήγματα ρεύμα τόσο τα τήγματα όσο και τα υδατικά τους όσο και τα υδατικά τους διαλύματα.διαλύματα.

Όξινος Όξινος χαρακτήραςχαρακτήρας

Βασικός Βασικός χαρακτήραςχαρακτήρας

pHpH

Το Το pHpH Σε κάθε υδατικό διάλυμα οξέος ή βάσης Σε κάθε υδατικό διάλυμα οξέος ή βάσης

υπάρχουν κατιόντα υδρογόνου και ανιόντα υπάρχουν κατιόντα υδρογόνου και ανιόντα υδροξυλίου.υδροξυλίου.

ΌξινοΌξινο χαρακτηρίζεται το διάλυμα στο οποίο χαρακτηρίζεται το διάλυμα στο οποίο το πλήθος των το πλήθος των ΗΗ++ είναι μεγαλύτερο είναι μεγαλύτερο από αυτό από αυτό των ΟΗτων ΟΗ--..

ΒασικόΒασικό χαρακτηρίζεται το διάλυμα στο οποίο χαρακτηρίζεται το διάλυμα στο οποίο το πλήθος των το πλήθος των ΟΗΟΗ-- είναι μεγαλύτεροείναι μεγαλύτερο από αυτό από αυτό των Ητων Η++..

Το Το pHpH εκφράζει πόσο όξινο ή πόσο βασικό εκφράζει πόσο όξινο ή πόσο βασικό είναι ένα διάλυμαείναι ένα διάλυμα

Το Το pHpH Το Το pHpH παίρνει πρακτικά τιμές από το 0 έως το παίρνει πρακτικά τιμές από το 0 έως το

14.14. Στα ουδέτερα διαλύματα το Στα ουδέτερα διαλύματα το pHpH = 7 = 7 Στα όξινα διαλύματα έχουμε Στα όξινα διαλύματα έχουμε pHpH < 7< 7 Στα βασικά διαλύματα έχουμε Στα βασικά διαλύματα έχουμε pHpH > 7> 7

Το Το pHpHΤο Το pHpH ενός διαλύματος μπορεί να προσδιοριστεί ενός διαλύματος μπορεί να προσδιοριστεί κατά προσέγγιση με τη βοήθεια των κατά προσέγγιση με τη βοήθεια των δεικτώνδεικτών..

ΟιΟι δείκτες δείκτες είναι ουσίες, που το χρώμα τους είναι ουσίες, που το χρώμα τους εξαρτάται από το εξαρτάται από το pHpH. Είναι συνήθως . Είναι συνήθως ασθενή οξέαασθενή οξέα ή ή βάσειςβάσεις, που η αδιάστατη μορφή τους έχει , που η αδιάστατη μορφή τους έχει διαφορετικό χρώμα από τα αντίστοιχα ιόντα. διαφορετικό χρώμα από τα αντίστοιχα ιόντα.

Δείκτες που Δείκτες που κυκλοφορούν κυκλοφορούν στο εμπόριοστο εμπόριο

Το Το pHpHμετρομετροΗ ακριβής μέτρηση του Η ακριβής μέτρηση του

pHpH γίνεται με ένα γίνεται με ένα όργανο που λέγεται όργανο που λέγεται πεχάμετρο και είναι πεχάμετρο και είναι

το δημοφιλέστερο και το δημοφιλέστερο και πλέον απαραίτητο πλέον απαραίτητο

όργανο για ένα όργανο για ένα χημικό εργαστήριο.χημικό εργαστήριο.

Κάπως έτσι το μετρά το Κάπως έτσι το μετρά το pHpHμετρομετρο

Η συγκέντρωση ιόντων Η Η συγκέντρωση ιόντων Η δημιουργεί μία διαφορά δημιουργεί μία διαφορά δυναμικού με το ηλεκτρόδιο δυναμικού με το ηλεκτρόδιο αναφοράς αναφοράς (Ag/AgCl).(Ag/AgCl).

Η μετρούμενη τάση και η τιμή Η μετρούμενη τάση και η τιμή τουτου pH pH έχουν γραμμική σχέση έχουν γραμμική σχέση με κλίση 59,16 με κλίση 59,16 mV/pH.mV/pH.

Η κλίση της ευθείας εξαρτάται Η κλίση της ευθείας εξαρτάται από την θερμοκρασία, γι΄ αυτά από την θερμοκρασία, γι΄ αυτά τα περισσότερα τα περισσότερα pHpHμετρα έχουν μετρα έχουν αισθητήρα θερμότητας και η αισθητήρα θερμότητας και η αντιστάθμιση της αντιστάθμιση της θερμοκρασίας γίνεται θερμοκρασίας γίνεται αυτόματα.αυτόματα.

Εφαρμογές του Εφαρμογές του pHpH(στα τρόφιμα)(στα τρόφιμα)

Εφαρμογές του Εφαρμογές του pHpH(στο περιβάλλον)(στο περιβάλλον)

ΟξείδιαΟξείδια

Πιο γνωστά οξείδια είναι:Πιο γνωστά οξείδια είναι:

Βασικό προϊόν της Βασικό προϊόν της αναπνοής των έμβιων αναπνοής των έμβιων

όντωνόντων

Η κύρια αιτία για το Η κύρια αιτία για το φαινόμενο του φαινόμενο του θερμοκηπίουθερμοκηπίου

COCO22

ΟξείδιαΟξείδιαμαζί με το μαζί με το COCO,, SO SO22τοτο

τοτο

Είναι ατμοσφαιρικοί ρύποι Είναι ατμοσφαιρικοί ρύποι και ταλαιπωρούν τους και ταλαιπωρούν τους κατοίκους των κατοίκους των μεγαλουπόλεων μεγαλουπόλεων

ΟξείδιαΟξείδιαΟνομάζονται οι Ονομάζονται οι ενώσεις με οξυγόνοενώσεις με οξυγόνο

Τα περισσότερα έχουν το γενικό τύπο Τα περισσότερα έχουν το γενικό τύπο ΣΣ22ΟΟxx

Όπως:Όπως:

CaO CaO οξείδιοοξείδιο του ασβεστίου του ασβεστίου

AlAl22OO33 οξείδιοοξείδιο του αργιλίου του αργιλίου

CuCu22OO οξείδιοοξείδιο του χαλκού(Ι) του χαλκού(Ι)

Ταξινόμηση οξειδίωνΤαξινόμηση οξειδίωνόξινα οξείδια (ανυδρίτες οξέων)όξινα οξείδια (ανυδρίτες οξέων)

Είναι οξείδια Είναι οξείδια αμετάλλωναμετάλλων Προκύπτουν (θεωρητικά) όταν από τα Προκύπτουν (θεωρητικά) όταν από τα

αντίστοιχα οξυγονούχα οξέα αφαιρέσουμε με τη αντίστοιχα οξυγονούχα οξέα αφαιρέσουμε με τη μορφή νερού όλα τα άτομα υδρογόνου που μορφή νερού όλα τα άτομα υδρογόνου που περιέχουνπεριέχουν

HH22SOSO44 – H – H22O O → SO→ SO22

2HNO2HNO33 – H – H22O → NO → N22OO55

Ή βρίσκουμε τον Ή βρίσκουμε τον αριθμό οξείδωσηςαριθμό οξείδωσης του αμετάλλου. του αμετάλλου. Τον Τον ίδιο αριθμό οξείδωσηςίδιο αριθμό οξείδωσης θα έχει και στο θα έχει και στο οξείδιοοξείδιο Π.χ. έχουμε στο Π.χ. έχουμε στο HH33POPO44, ο , ο ΡΡ έχει αριθμό οξείδωσης έχει αριθμό οξείδωσης +5+5

Άρα το οξείδιο θα είναι Άρα το οξείδιο θα είναι ΡΡ22ΟΟ55

Ταξινόμηση οξειδίωνΤαξινόμηση οξειδίωνβασικά οξείδια (ανυδρίτες βάσεων)βασικά οξείδια (ανυδρίτες βάσεων)

Είναι οξείδια Είναι οξείδια μετάλλωνμετάλλων Προκύπτουν (θεωρητικά) όταν από τις αντίστοιχες Προκύπτουν (θεωρητικά) όταν από τις αντίστοιχες

βάσεις αφαιρέσουμε με τη μορφή νερού όλα τα βάσεις αφαιρέσουμε με τη μορφή νερού όλα τα άτομα υδρογόνου που περιέχουνάτομα υδρογόνου που περιέχουν

Ca(OH)Ca(OH)22 – H – H22O O → CaO→ CaO

2NaOH – H2NaOH – H22O → NaO → Na22OO

Ή βρίσκουμε τον Ή βρίσκουμε τον αριθμό οξείδωσηςαριθμό οξείδωσης του μετάλλου. του μετάλλου. Τον Τον ίδιο αριθμό οξείδωσηςίδιο αριθμό οξείδωσης θα έχει και στο θα έχει και στο οξείδιοοξείδιο Π.χ. έχουμε στο Π.χ. έχουμε στο Mg(OH)Mg(OH)22, το , το MgMg έχει αριθμό οξείδωσης έχει αριθμό οξείδωσης ++22

Άρα το οξείδιο θα είναι Άρα το οξείδιο θα είναι MgOMgO

Ταξινόμηση οξειδίωνΤαξινόμηση οξειδίωνεπαμφοτερίζοντα οξείδιαεπαμφοτερίζοντα οξείδια

Συμπεριφέρονται άλλοτε σαν οξέα και Συμπεριφέρονται άλλοτε σαν οξέα και άλλοτε σαν βάσεις.άλλοτε σαν βάσεις.

π.χ.π.χ.

AlAl22OO3 3 οξείδιο του αργιλίου οξείδιο του αργιλίου

ZnOZnO οξείδιο του ψευδαργύρου οξείδιο του ψευδαργύρου

PbOPbO οξείδιο του μολύβδου οξείδιο του μολύβδου

SnO SnO οξείδιο του κασσιτέρου οξείδιο του κασσιτέρου

άάλλαατταα

Συμβολισμός και ονοματολόγια Συμβολισμός και ονοματολόγια αλάτωναλάτων

Είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν Είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν κατιόν Μκατιόν Μ (μέταλλο ή (μέταλλο ή θετικό πολυατομικό ιόν) και θετικό πολυατομικό ιόν) και ανιόν Αανιόν Α (αμέταλλο εκτός (αμέταλλο εκτός από Ο ή αρνητικό πολυατομικό ιόν).από Ο ή αρνητικό πολυατομικό ιόν).

Έτσι ο γενικός τύπος είναι:Έτσι ο γενικός τύπος είναι:

ΜΜψψΑΑχχ

NaNaClCl ΧλωριούχοΧλωριούχο νάτριονάτριο

FeFeSS ΘειούχοςΘειούχος σίδηροςσίδηρος

FeFeClCl33 ΤριχλωριούχοςΤριχλωριούχος σίδηροςσίδηρος ( (ΙΙΙΙΙΙ))

CaCa33((POPO44))22 ΦωσφορικόΦωσφορικό ασβέστιοασβέστιο

KKHHSOSO44 Όξινο Όξινο θειικό θειικό νάτριονάτριο

AlAl((NONO33))33 ΝιτρικόΝιτρικό αργίλιοαργίλιο

Χαρακτηριστικές ιδιότητες Χαρακτηριστικές ιδιότητες των αλάτωντων αλάτων

Προκύπτουν από την εξουδετέρωση οξέων και Προκύπτουν από την εξουδετέρωση οξέων και βάσεωνβάσεων

HCl + NaOH HCl + NaOH → NaCl + H→ NaCl + H22OO

• Από την αντίδραση δραστικού μετάλλου με οξύΑπό την αντίδραση δραστικού μετάλλου με οξύ

Fe + 2HCl → FeClFe + 2HCl → FeCl22 + H + H22

• Τα άλατα, ως ιοντικές ενώσεις, διίστανται Τα άλατα, ως ιοντικές ενώσεις, διίστανται πλήρως, είναι δηλ. ισχυροί ηλεκτρολύτεςπλήρως, είναι δηλ. ισχυροί ηλεκτρολύτες

• Τα υδατικά τους διαλύματα και τα τήγματα Τα υδατικά τους διαλύματα και τα τήγματα τους είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού.τους είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού.

• Έχουν υψηλά σημεία τήξηςΈχουν υψηλά σημεία τήξης• Πολλά είναι ευδιάλυτα στο νερόΠολλά είναι ευδιάλυτα στο νερό