ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΡΑΠΑΝΙ

Εισηγητής:

Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος

Αθήνα 2011

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΡΑΠΑΝΙ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ 2

3. Καλλιέργεια Ραπανιού

Επιστημονικό όνομα: Raphanus sativus L.

Οικογένεια: Cruciferae (Σταυρανθή)

3.1. Γενικά

• Το ραπάνι φαίνεται να προέρχεται από την Ασία και ήταν γνωστό στην

αρχαιότητα

• Ο Ηρόδοτος το αναφέρει ως ‘’συρμαία’’ και ο Αθηναίος ως ‘’ράφανον’’ ή

‘’ραφανις’’, από όπου προήλθε και η σημερινή του ονομασία

• Στην Ελλάδα καλλιεργείται σε μικρές εκτάσεις

3.2. Θρεπτική αξία

• Η μέση σύσταση της γογγυλόριζας είναι:

o 94 % νερό

o 1-1.2 % πρωτεΐνες

o 3.6-4 % υδατάνθρακες

o Φυτικά λίπη 0.1 %

o Πλούσια πηγή βιταμίνης C και καλίου

3.3. Βοτανικοί χαρακτήρες

• Είναι φυτό μικρής και γρήγορης ανάπτυξης

o Συμπληρώνει το βιολογικό του κύκλο σε ένα ή δύο χρόνια, ανάλογα με

την εποχή σποράς

o Όταν η σπορά γίνει την άνοιξη (Μάρτιος - Απρίλιος), τότε δίνει άνθη και

σπόρο το καλοκαίρι

o Όταν η σπορά γίνει πιο αργά (μετά τον Αύγουστο), τότε σχηματίζει άνθη

και σπόρο τον επόμενο χρόνο

Φύλλωμα

o Τα φύλλα είναι οδοντωτά και δερματώδη

Γογγυλόριζα

o Η γογγυλόριζα είναι συνήθως σφαιρική

και κόκκινη, αν και σε ορισμένες

ποικιλίες εμφανίζεται επιμήκης με

χρώμα ερυθρό ή λευκό

o Έχει σάρκα λευκή, συνεκτική και

τρυφερή

o Αν καθυστερήσει η συγκομιδή τότε η

υφή της γογγυλόριζας γίνεται

σπογγώδης

Εικόνα 1: Συγκομισμένα ραπάνια

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΡΑΠΑΝΙ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ 3

Ριζικό σύστημα

o Το ριζικό σύστημα φτάνει σε βάθος τα 30-40εκ., αλλά οι περισσότερες

ρίζες έχουν μήκος 5-10εκ.

Ανθοφόρος βλαστός

o Το ανθικό στέλεχος εκπτύσσεται από το κέντρο της κορυφής της

γογγυλόριζας

o Έχει ύψος μέχρι 1 μ, διακλαδίζεται και πάνω στις διακλαδώσεις

εμφανίζονται οι ταξιανθίες

o Πάνω στις ταξιανθίες σχηματίζονται πολλά άνθη, με χρώμα λευκό,

κίτρινο ή ιώδες

o Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα και συμβαίνει συνήθως σταυρογονιμοποίηση

με τη βοήθεια των μελισσών

o Οι σπόροι κατά την ωρίμανση τους έχουν σκούρο χρώμα

3.4. Κλιματολογικές απαιτήσεις του ραπανιού

• Το ραπάνι προτιμά κλίμα δροσερό και απαλλαγμένο από τις πολύ χαμηλές

θερμοκρασίες

• Στις ψυχρές περιοχές δεν καλλιεργείται τους μήνες με τις χαμηλές

θερμοκρασίες, ενώ στις θερμές περιοχές πρέπει να προστατεύεται από τους

θερμούς και ξηρούς ανέμους (υποβαθμίζουν την ποιότητα της γογγυλόριζας)

3.5. Εδαφικές απαιτήσεις του ραπανιού

• Αποδίδει καλύτερα σε εδάφη ελαφρά – μέσης σύστασης, γόνιμα, πλούσια

σε οργανική ουσία και με ελαφρώς όξινη αντίδραση (pH=6-7)

• Ακόμη πρέπει να διατηρούν επαρκή υγρασία ή να υπάρχει η δυνατότητα για

συχνά ποτίσματα

• Σε ξηρά εδάφη οι γογγυλόριζες δεν είναι καλής ποιότητας και έχουν σχετικά

πικρή γεύση

3.6. Προετοιμασία του εδάφους

• Η κατεργασία του εδάφους ξεκινά με ένα βαθύ όργωμα και γίνεται όταν

αυτό βρίσκεται στο ρώγο του

• Με το πρώτο όργωμα ενσωματώνεται η βασική λίπανση

• Πριν από τη σπορά γίνεται φρεζάρισμα για την αφρατοποίηση του εδάφους,

το σπάσιμο των μικρών σβώλων και ισοπέδωση της επιφάνειας

3.7. Λίπανση

• Με τη βασική λίπανση προστίθεται 2-3 τον/στρεμ. κοπριά, ολόκληρη την

ποσότητα φωσφόρου και καλίου και μέρος της ποσότητας του αζώτου

• Συνήθως προσθέτουμε περίπου 40-50 κιλά λιπάσματος 0-20-0 (για το

φώσφορο), 20-25 κιλά λιπάσματος 0-0-50 (για το κάλιο) και 40-60 κιλά

λιπάσματος 21-0-0 (για το άζωτο)

• Αλλιώς προστίθεται το πλήρες λίπασμα 8-8-8 σε ποσότητα 80-120 κιλά/στρ

• Το ραπάνι σχηματίζει τις γογγυλόριζες σε μικρό χρονικό διάστημα (1-2 μήνες

από τη σπορά), γι αυτό και προσθέτουμε μεγάλες ποσότητες λιπασμάτων

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΡΑΠΑΝΙ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ 4

3.8. Πολλαπλασιασμός

• Το ραπάνι πολλαπλασιάζεται με σπόρο

• Η σπορά γίνεται σε αλίες (πότισμα με καταιονισμό ή με κατάκλυση) και σε

γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 30-45 εκ. Η σπορά σε γραμμές είναι πιο

συνηθισμένη

• Η σπορά γίνεται σε βάθος 1εκ. και σε έδαφος με αρκετή υγρασία

• Για έκταση ενός στρέμματος απαιτούνται 2 κιλά σπόρου

3.9. Εποχή σποράς

• Η σπορά μπορεί να κλιμακωθεί από τον Αύγουστο μέχρι τον Απρίλιο και να

γίνεται κάθε 10ήμερο

• Σε περιοχές που το φθινόπωρο και η άνοιξη είναι ζεστές εποχές, η σπορά

περιορίζεται στους δροσερούς μήνες, καθώς η ζέστη οδηγεί τη γογγυλόριζα

σε σπογγοποίηση

3.10. Καλλιεργητικές φροντίδες

• Μόλις τα φυτά αποκτήσουν τα πρώτα φυλλαράκια τους (περίπου 5-8 ημέρες

από τη σπορά), αραιώνονται έτσι ώστε να απέχει το ένα από το άλλο

περίπου 5 εκ.

• Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη διατήρηση της κανονικότητας των

ποτισμάτων

• Περίοδοι στέρησης του νερού σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες

προκαλούν σπογγοποίηση του ραπανιού

• Η καταστροφή των ζιζανίων γίνεται με βοτανίσματα και σκαλίσματα

• Η επιφανειακή λίπανση αφορά της προσθήκης της υπόλοιπης ποσότητας της

αζώτου (15-20 ημέρες μετά τη σπορά)

• Το ραπάνι δε παρουσιάζει προβλήματα ασθενειών, λόγω του σύντομου

βιολογικού του κύκλου (30-40 ημέρες από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή)

3.11. Συγκομιδή - Απόδοση

• Το μέγεθος της γογγυλόριζας είναι το βασικό κριτήριο της εμπορικής

ωρίμανσης, για την έναρξη της συγκομιδής

• Η συγκομιδή γίνεται 2 (τους ζεστούς μήνες) - 4 μήνες μετά από τη σπορά

• Τα φυτά εκριζώνονται, στη συνέχεια πλένονται και οδηγούνται στην αγορά

σε δεσμίδες

• Η αποδόσεις κυμαίνονται από 1-2 τον/ στρεμ.

3.12. Συντήρηση

• Το ραπάνι χωρίς τα φύλλα συντηρείται για μεγάλο διάστημα στο ψυγείο

(περισσότερο από 2 μήνες σε 0ºC και σχετική υγρασία 90-95%). Είναι

προτιμότερο να συσκευάζονται σε σακουλίτσες

• Στο οικιακό ψυγείο συντηρείται για 3-5 ημέρες όταν περιλαμβάνουν και

τμήμα φυλλώματος ή 2 εβδομάδες χωρίς

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΡΑΠΑΝΙ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ 5

3.13. Ποικιλίες

• Οι ποικιλίες ταξινομούνται ανάλογα με το μήκος της γογγυλόριζας και το

χρονικό διάστημα που απαιτείται από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή:

o Ποικιλίες της άνοιξης (συγκομιδή 30 - 40 ημέρες από τη σπορά)

o Ποικιλίες του καλοκαιριού (οι γογγυλόριζες είναι περισσότερο στρογγυλές

και αποκτούν εμπορεύσιμο μέγεθος 50 - 60 ημέρες από τη σπορά)

o Ποικιλίες του χειμώνα (το χρονικό διάστημα από τη σπορά μέχρι τη

συγκομιδή είναι μεγαλύτερο και οι γογγυλόριζες αποθηκεύονται

περισσότερο σε σύγκριση με τις προηγούμενες ποικιλίες)

3.14. Εχθροί και Ασθένειες

• Δεν παρουσιάζονται σοβαρές προσβολές από έντομα και ασθένειες, λόγω

του μικρού χρονικού διαστήματος της καλλιέργειας

• Τις σοβαρότερες ζημιές μπορεί να κάνει η αλτερνάρια (κηλιδώσεις στα

φύλλα με κοκκινωπή απόχρωση, αντιμετωπίζεται με αμειψισπορά και

καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας), οι αφίδες και η μύγα της

ραφανίδας (προσβάλλει τις ρίζες)