1

ΕΚΘΕΣΗ – ΕΚΦΡΑΣΗ Β΄ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Σας δίνεται το παρακάτω επικοινωνιακό πλαίσιο. ∆ιαβάστε προσεκτικά το κείµενο και ασχοληθείτε µε τις ασκήσεις που ακολουθούν

Τίτλος κειµένου:

[ Συνέχεια και αλλαγή στην τυπολογία της οικογένειας]

1§Η οικογένεια σήµερα είναι περισσότερο πολύµορφη και «ανοικτή» απ’ ό,τι ήταν πριν από 30 περίπου χρόνια. Στην παραδοσιακή οικογένεια-πυρήνα (nuclear family), που δηµιουργείται µε το γάµο και απαντάται ως βασική µονάδα σε όλες τις άλλες παλαιότερες µορφές οικογένειας (δηλαδή οι γονείς µε τα παιδιά τους), έχουν προστεθεί οι µονογονεϊκές οικογένειες (συµπεριλαµβανοµένων των ανύπαντρων µητέρων µε παιδιά) και τα ζευγάρια που συζούν (συµβίωση) µε ή χωρίς παιδιά.

2§Παρ΄όλο όµως που οι δύο τελευταίοι τύποι οικογενειών εµφανίζονται σήµερα µε διάφορες παραλλαγές σε µεγαλύτερη συχνότητα παρά ποτέ, καθώς τα διαζύγια αυξήθηκαν και η σεξουαλική ηθική έγινε εντυπωσιακά ανεκτικότερη, η παραδοσιακή οικογένεια-πυρήνας εξακολουθεί να κατέχει κεντρικό ρόλο στις κοινωνίες µας και συνεχίζει για πολλούς να αποτελεί το πρότυπο της «πραγµατικής» οικογένειας. Συνέχεια και αλλαγή, λοιπόν, στην τυπολογία της οικογένειας, φαινόµενο που αξίζει να ερευνηθεί και στην Ελλάδα.

3§Αλλά και η ίδια η παραδοσιακή οικογένεια εµφανίζει στοιχεία διατήρησης και µεταβολής. Μπορούµε σ’ αυτή να διακρίνουµε τρεις τύπους: την οικογένεια µε την κλασική παραδοσιακή κατανοµή των ρόλων µεταξύ των συζύγων (ο άντρας κυριαρχεί στο δηµόσιο χώρο και η γυναίκα στον ιδιωτικό-οικιακό)· την οικογένεια µε την ηµιπαραδοσιακή κατανοµή της εργασίας (ο άντρας κυριαρχεί πάντοτε στο δηµόσιο χώρο και η γυναίκα του εργάζεται τόσο στο δηµόσιο χώρο όσο και στον οικιακό, καθώς επωµίζεται τον τριπλό ρόλο —πέρα από αυτό της συζύγου— της εξωοικιακά εργαζόµενης, της µητέρας και της νοικοκυράς). Τέλος, πάντοτε στα πλαίσια της παραδοσιακής οικογένειας-πυρήνα (γονείς µε τα παιδιά τους), έχει κάνει την εµφάνισή του, την τελευταία ιδίως 25ετια, στη ∆ύση, µεταξύ των νεότερων και πιο µορφωµένων συζύγων, ο τύπος της οικογένειας «διπλής σταδιοδροµίας» (double carrier family) µε νεωτεριστικό (ίσως ακριβέστερα µετανεωτεριστικό) χαρακτήρα: και οι δύο εργάζονται και µοιράζονται από κοινού τις υποχρεώσεις της ανατροφής των παιδιών και τα «βάρη» του νοικοκυριού. Ο ρόλος του άντρα είναι τώρα και αυτός —πέρα από το ρόλο του συζύγου— τριπλός (εργαζόµενος, πατέρας και ασχολούµενος µε το νοικοκυριό). Στην πράξη η αποδιαφοροποίηση (στοιχείο του µεταµοντέρνου πολιτισµού) των ρόλων άντρα-γυναίκας µέσα στα πλαίσια της παραδοσιακής οικογένειας-πυρήνα δε φτάνει στην πλήρη εξίσωση. Η κατεύθυνση όµως, ιδίως µεταξύ των νεότερων και περισσότερο καλλιεργηµένων ζευγαριών, είναι προς αυτό το αποδιαφοροποιηµένο, κατά το φύλο, πλέγµα ρόλων µέσα στην οικογένεια. […]

4§Ποικίλοι παράγοντες φαίνεται ότι συνετέλεσαν στην εξέλιξη αυτή. Αρχικά συνετέλεσαν οι τεχνολογικές εξελίξεις που διευκολύνουν και απλοποιούν την πραγµατοποίηση των οικιακών εργασιών, ενώ εξοικονοµείται σηµαντικός χρόνος για τις γυναίκες, που αφιερώνουν πλέον λιγότερο χρόνο στις δουλειές αυτές. Έπειτα, οι αυξανόµενες κοινωνικές παροχές από το κράτος. Η σταδιακή και σταθερή αύξηση του αριθµού των παιδικών σταθµών και των νηπιαγωγείων σε όλες τις αναπτυγµένες χώρες διευκολύνει πολύ τις παντρεµένες γυναίκες µε παιδιά στην άσκηση της εξωοικιακής επαγγελµατικής απασχόλησης. Τέλος, στην εξέλιξη αυτή συνετέλεσε και η σταδιακή µεταβολή των αντιλήψεων των ατόµων για τους ρόλους των δύο φύλων. Η γυναικεία εξωοικιακή επαγγελµατική απασχόληση αντιµετωπίζεται από το µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού πιο θετικά και δε θεωρείται ασυµβίβαστη µε τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

5§Η σηµαντική αυτή εξέλιξη οδηγεί σταδιακά στον επαναπροσδιορισµό των κοινωνικών ρόλων των συζύγων, και οι οικογένειες «διπλής απασχόλησης», µε «αδιαφοροποίητους συζυγικούς ρόλους», αυξάνονται συνεχώς, ενώ η συµµετοχή του άνδρα στην οικιακή σφαίρα γίνεται ολοένα και πιο ουσιαστική. Παράλληλα, η εργαζόµενη σύζυγος και µητέρα αποτελεί πλέον το καινούργιο γυναικείο µοντέλο µε κύρος, σε αντίθεση µε τη θέση της γυναίκας-νοικοκυράς που θεωρείται υποδεέστερη.

Λάουρα Μαράτου-Αλιµπράντη, Η οικογένεια στην Αθήνα: Οικογενειακά πρότυπα και συζυγικές πρακτικές, Β΄ έκδοση,

Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα, 1999 (Πρόλογος, Ιωάννα Λαµπίρη-∆ηµάκη)

Comment [u1]: Το παρών κριτήριο αξιολόγησης περιέχεται στο βοήθηµα «Έκθεση – Έκφραση (Για όλες τις τάξεις του Λυκείου)», εκδόσεις ΣΑΒΒΑΛΑΣ, Νο 60 (σελ. 368 – 369). Για τις απαντήσεις στα ερωτήµατα, βλέπε στο ίδιο βιβλίο στη σελίδα 514 – 515.

2

ΑΑΑσσσκκκήήήσσσεεειιιςςς ::: 1. α) Να κάνετε δοµική ανάλυση στην τρίτη (3η) παράγραφο του κειµένου.

β) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη (3η) παράγραφος («Αλλά και η ίδια η παραδοσιακή οικογένεια…πλέγµα ρόλων µέσα στην οικογένεια») του κειµένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

2. Ποια είναι η κύρια και ποιες οι δευτερεύουσες ιδέες στην τέταρτη (4η) παράγραφο («Ποικίλοι παράγοντες…µε τις οικογενειακές υποχρεώσεις») του κειµένου;

3. Σε µία παράγραφο 100 περίπου λέξεων να αναπτύξετε την εξής φράση: «Η οικογένεια είναι ο πρωταρχικός φορέας κοινωνικοποίησης των ανθρώπων και ο ρόλος της στη διαπαιδαγώγηση των τέκνων αναντικατάστατος».

[∆ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:] Η παράγραφος να σχηµατιστεί µε τρόπο ανάπτυξης της επιλογής σας. Σε όλες τις περιπτώσεις όµως, ζητείται να τεκµηριωθούν επαρκώς οι παραπάνω δύο ισχυρισµοί].

4 Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο θεσµός της οικογένειας σήµερα διέρχεται σοβαρή κρίση. Η διαπίστωση αυτή είναι δυστυχώς για τα σύγχρονα κοινωνικά δεδοµένα µια αναντίρρητη αλήθεια. Ζητείται να προσδιορίσετε τα αίτια χαλάρωσης του οικογενειακού δεσµού

[∆ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:] α)Στην τάξη θα απαντήσετε στο ερώτηµα της άσκησης 4 µε τη µορφή των θεµατικών προτάσεων. β) Στη συνέχεια θα αναπτύξετε τις σκέψεις σας για το ίδιο θέµα στο σπίτι, µέσα στο πλαίσιο περίπου 500 λέξεων.

Επιµέλεια:

Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ